Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

landschap en zijn toon van blijmoedige verrukking. Een
moderne kinderziel herwint er in, door dichterlijke droomen
(Windekind) en andere « verklaringen » van het leven heen
(Wistik, Cijfer, Pluizer) , zijn geloof in het ideaal. Met dat
geloof trekt hij de wereld der menschen in, om hun lief en
leed te deelen. In twee minder geslaagde vervolgboeken
groeide zijn held tot maatschappelijk hervormer en trad De
Onbekende als een moderne Christus op (Marcus Vis).
De eeuwige zoeker en wankelaar, die hij was, heeft zich
herhaaldelijk in zijn werken uitgesproken : de figuren die hij
opvoert zijn steeds spiegelbeelden van Van Eeden zelf in een
of andere gedaante.
Om Johannes Viator, het Boele van de Lief de (1892), een
eerste vervolg op De kleine Johannes, dat door de critiek
slecht ontvangen werd, ontspon zich een heele pennetwist die
de interne crisis van De nieuwe Gids bespoedigde. Andere
prozawerken van hem zijn Van de koele Meren des Doods; De
Nachtbruid; Gedenkschriften van Vico Muralto; Paul's Ontwaken,
over den dood van zijn 24-jarigen zoon.
Reeds als student schreef Van Eeden verdienstelijke blijspelen.
Later gaf hij o.a. twee leesdrama's : De Broeders en
Lioba; stukken met sociale strekking, w. o. I Jsbrand; en zijn
beste dramatisch werk : een Treurspel der Onzekerheid, De Heks
van Haarlem (1915) .
Van Eeden is tevens de dichter van schoone lyrische jeugdverzen,
met andere opgenomen in Van de passielooze Lelie;
verder van het eveneens mystieke Ellen, een Lied van de Smart,
dat niet geheel vrij is van rhetorische opgeschroefdheid; Het
Lied van Schijn en Wezen, een groot wijsgeerig gedicht in drie
deelen, ontstaan tusschen 1892 en 1922; Aan mijn Engelbewaarder.
Den criticus vindt men op zijn best in de uitmuntende
essay's verzameld in zijn eerste twee bundels Studies. Naast
zijn artistiek werk heeft hij ook veel wetenschappelijks geschreven,
over geneeskunde, spiritisme, wijsgeerige en sociale
vragen. Uit den tijd van zijn communistische proefneming
(de kolonie Walden, bij Bussum, in 1898) en zijn cooperatiepoging
(De Eendracht, te Amsterdam in 1903) die heel zijn
223