Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

HOOFDSTUK X
DE BEWEGING VAN TACHTIG EN HAAR
ONMIDDELLIJKE NABLOEI
A. — ALGEMEEN KARAKTER, ONTSTAAN EN
VERLOOP
De eigenlijke vernieuwing van de Nederlandsche
REVOLUTION-
NAIR literatuur in de 19e eeuw begon pas omtrent 1880.
KARAKTER Eenige jaren na den hemelbestormer Multatuli, is een
jong en krachtig geslacht opgestaan dat den strijd aanbond
tegen onnatuur, slenter en bekrompenheid, tegen al wat het
een belemmering achtte voor de vrije ontplooiing van de
persoonlijkheid. Deze onverbiddelijke aanval op een minderwaardige
omgeving, dit geestdriftig binnenhalen van het beste
uit het buitenland (evengoed de Engelsche gevoelsromantiek
uit het begin van de eeuw als het zooveel latere Fransch
naturalisme) gebeurden zoo plotseling en gingen met zulk
een opbloei van een rijke, eigen kunst gepaard, dat men
van een aesthetische revolutie mag spreken. De Beweging van
Tachtig, die niet uitsluitend literair was doch zich in heel het
leven van de Hollandsche natie liet gelden : in de schilderkunst
als in de muziek, in de bouwkunst als in de wetenschappen,
— is onmogelijk geheel to verklaren uit de periode
die Naar onmiddellijk voorafging.
DE EINDELIJKE Al hebben zij dit zelf niet altijd ingezien : met de
DOORBRAAK Tachtigers breekt eindelijk de bevrijdende geest van
VAN HET
ROMANTISME de Romantiek in Nederland door. In de Gids-beweging
en den vaderlandschen geluksdroom van Potgieter
overheerschte nog de Verlichting : het rationalisme van
de 1 8 e , het liberalisme van de 1 9e eeuw. Overeenkomstig
212