Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

didactische bekommeringen schaadden echter het meeste
werk uit die periode, welke hij te Kortrijk doorbracht als
arrondissementscommissaris, later te Brussel als conservator
van het Wiertz-museum. Tegen de jeneverplaag, den woeker,
de provinciale enggeestigheid der Burgers van Darlingen, de
landverhuizing, het tweegevecht, de doodstraf, den oorlog,
het bijgeloof... trok hij van leer in gemoedelijke, rooskleurige
verhalen. Een enkele maal, in Bavo en Lieveken, behandelde hij
de moeilijke levensomstandigheden van de Gentsche fabrieksarbeiders
: hier als overal elders preekte hij tevredenheid met
het lot, berusting in de maatschappelijke organisatie en zag
de redding in het verstrekken van onderwijs aan de yolksvrouw.
Om den artist Conscience naar waarde te schatten, hinderen
ons o. m. zijn gebrekkige taal, zijn verouderde of oneigen
wendingen. Wie over deze — vergeeflijke ! — tekortkomingen
moeilijk heenstapt, leze hem in een behoorlijke, liefst een
Duitsche vertaling dan eerst komen het meesleepend,
pathetisch woord en de boeiende stijl van den geboren verteller,
de adel van zijn gemoed en de rijkdom van zijn fantasie
tot hun voile recht. Een groot psycholoog of machtig stylist
is hij stellig niet ; doch deze simpele jongen van Antwerpen
zal blijvend gewaardeerd worden als een schepper van menig
type dat tot het Vlaamsche gemeengoed blijft behooren en
van intieme, gemoedelijke, en — ondanks haar sentimentaliteit
— kerngezonde volkskunst, ongeacht zijn historische rol
van levenswekker en heraut.
Conscience's voorbeeld werkte aanstekelijk op VOLGELINGEN
VAN
zijn tijdgenooten. MevrouW JOHANNA-DESIDERIA H. CONSCIENCE
COURTMANS, die op reeds gevorderden leeftijd een
Mevr. J. D.
zestigtal eenvoudige verhalen schreef uit de opko- COURTMANS
mende industriestad Gent en haar onmiddellijke
1811-1890
omgeving. Als oud-kostschoolhoudster te Maldegem, wilde
zij allerlei vooroordeelen bestrijden en de burgerdeugden
aanpreeken. In Het Geschenk van den Jager is zij op haar best :
sober in de karakterteekening, zonder hinderlijke didactischmoraliseerende
strekking, en sober van taal.
193