Bekijk het PDF bestand. - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

Geheel anders dan Potgieter, die steeds naar de 1 7 e eeuw
wees, doch door eenzelfde streven bezield, zochten Conscience
en al zijn Vlaamschgezinde medestanders, nu het heden zoo
troosteloos was, stof tot opbeuring, fierheid en hoop, in een
roemrijk verleden. Deze verheerlijking, die machtig bijdroeg
tot de wedergeboorte van het Vlaamsche bewustzijn, heeft
in dit verhaal van den Slag der Gulden Sporen dadelijk een
hoogtepunt bereikt : op dit romantisch nationalisme van
Breidel en Pieter de Coninc, van de teedere Machteld en
den geheimzinnigen Zwarten Ridder, zullen verschillende
geslachten teren.
Geen van zijn latere historische romans, hoeveel knapper
ook van bouw en zuiverder van schriftuur : Jacob van Artevelde,
De Kerels van Vlaanderen, hebben zoo diep de gemoederen
beroerd.
B. — HET REALISME
De tijd van de uitbundige, fantastische romantiek ging in
Vlaanderen, als over heel West-Europa, spoedig voorbij.
Weer zegevierde het gezond verstand, weer eischte het practische
leven de belangstelling op. Een van de eersten, begon
Conscience hedendaagsche toestanden uit to beelden : Hoe
men Schilder wordt (1841), Wat eene Moeder lijden kan (1843),
Siska van Roosemael (1844). Een herhaald verblijf in de Kernpen,
om gezondheidsredenen, gaf hem die verrukkelijke landelijke
idyllen in : Rikke-Tikke-Tak (1845), Blinde Rosa, De
Loteling (1850), Baes Gansendonck (1850), De arme Edelman.
In dezen bezonkener vorm van de romantiek : de dorpsnovelle,
met haar begrensde levensbeschouwing, haar kalmte
en rust na stormiger dagen, heeft Conscience zijn hoogtepunt
bereikt. De verteller is op zijn best in De Grootmoeder, twee
vertelsels voor frinderen (uit Avondstonden, 1846) ; de mijmeraar
over natuurverschijnselen in Eenige Bladzijden uit het Boek der
Natuer ( 1 847). Jaar aan jaar zal hij voortaan zijn publiek,
dat hem vergoodde, met ten minste een boek beschenken en
aldus een rol van cultuurhistorische beteekenis vervullen :
Hij leorde zijn yolk lezen! » Deze overhaasting en zijn
192