Bekijk het PDF bestand.

HET DIALECT VAN
DRECHTERLAND II
J. MUUSSES
PURMEREND
Dr. G . KARSTEN

Hey Dialect
van Drechterland
u
DOOR
Dr. G. Karsten
J. MUUSSES
PURMEREND MCMXXXIV

VOORREDE .
Dat het tweede gedeelte, ondanks de abnormale tij dsomstandigheden,
reeds tans kan verschijnen, dank ik mede aan de flinke
steun van het histories Genootschap „Oud West-Friesland" .
Vooral het bestuur onder de wakkere leiding van Dr . G . C . van
Balen Blanken to Bovenkarspel komt hiervoor een woord van oprechte
erkentelikheid toe . Het ware to wensen, dat overal in den
laude soortgelijke verenigingen bestonden ; de studie van de Nederlandse
dialecten, van de vaderlandse geschiedenis en folklore
zou er slechts wel bij varen .
Ook bij de bewerking van dit gedeelte heb ik de medewerking
van verschillende leden van het genootschap en van anderen ma
gen ondervinden . Voor het merendeel zijn zij reeds genoemd in de
voorrede van mijn dissertatie . Ik wens hieraan nog toe to voegen
de namen van j. Brander, leraar aan de H .B .S. to Vlissingen,
mevr. M . Roos--- ,Homan to Noord-Beemster, Dr . ) . M . van der
Hoogt en D . Klaij, leraren aan de H .B.S, to Wageningen, P .
Noordeloos jr ., onderwijzer to Venhuizen en D. Rempt, arts to
Rotterdam . Hun alien betuig ik hier openlik mijn oprechte dank .
Bij de hedendaagse bronnen (vgl . d . I, biz . 10) kan ik tans nog
voegen : 'C Bloote Bieneland door Dr. T . P . 1Vlerkrid ; In d'ouden
Dik, West-Friesche novelle van Dr . J . ] . Aghina, Hoorn, bij F . A .
Kramps, 1868 ; vender de in 1932 bekroonde toneelstukken, die alle
in druk verschenen zijn (vgl . W . 0 . en N ., VII,18) . Ten slotte
wijs ik hier nog op de ieder jaar verschijnende Westfriese bundel,
die ook voor belangstellenden in het dialect van betekenis is .
Hiermede dan is de woordelijst voltooid . Ik schrijf het laatste
woord niet zonder aarzeling neer. Want welk woordeboek is wel
in absolute zin voltooid? Zelf s bij de meest gespannen aandacht
blij kt het telkens weer, dat er nog woorden, uitdrukkingen, zegswijzen
aan de speurder zijn ontsnapt . Derhalve zal ik het ook in
de toekomst op hoge prijs stellen, wanneer de belangstellenden in
ons dialect mij woorden, uitdrukkingen, zegswijzen toezenden, die
nog niet in dit werk zijn opgetekend. Men bedenke, dat sours een
woord, een uitdrukking of zegswijze uit het dialect een oplossing
kan geven bij een of andere taalkundige moeilikheid .
Voorlopig echter zal ik maar eindigen met het bekende Westf
riese gezegde : 't Kin veur 'n keen wel toe .
Amsterdam, 1 Aug . 1934 .
DE SCHRIJVER .

WOORDELIJST .
I,
Ie, pers. vnw . H j.
„En Bram zag an Bart z'n
heele f iselemie, dat ie d'r hoe
langer hoe meer toetaid in
kreeg" . W. 0. en N ., II, 167 .
Vgl . § 116.
Iefie, vrouwenaam . In deze
vorm alleen nog gebruikelik
in een zegsw. Zie Aaf.
Vgl. Boekenoogen, 363 ;
D e Vr ., 76; Bouman, 46 .
iel, bnw . Tenger, mager.
„Die Geertje van Jan is een
iel maidje ."
Vgl . Ndl. Wdb ., II, 1408 .
iemes, bijw. Onlangs. Op zich
zelf komt het woord hier niet
voor, wel zeer veel in de hierna
volgende verbindingen . Het
woord is een samentr . van
ienmaa1S .
Vgl. Boekenoogen,
1306 ; Fri. Wdb ., II, 3, ien .
mels .
iemesrdage, bijw . uitdr. Enige
dagen geleden .
,,Maar iemesdage hew ik 't
den toch zoo danig en danig
wegkregen" .
W. 0. en N ., II, 66 .
Vgl. Boekenoogen, 364 ;
D e Vr ., 76; Bouman, 46 .
iemeseivende, bijw . uitdr . Enige
avonden geleden .
„Iemeseivende, in de zeumer,
kwam ik den weer deres bai
Dirk oploupe" .
W. 0 . en N ., II, 82 .
iemesjare, bijw, uitdr . Enige jar
ten geleden .
Vgl. Boekenoogen, 364 ;
Bouman, 46 .
iemesleste(n), bijw, uitdr . Onlangs,
laatst .
„Je wete, dat we iemesleste
skoolf eist had hewwe en dat
ik toe ok mee weest heb" .
W . 0. en N ., II, 165 .
iemesnachte, bijw, uitdr . Enige
nachten geleden .
Vgl. Boekenoogen, 364 ;
Bouman, 46 .
ien, onbep. lidw, en telw . Een .
„Geluk er mee Dirk, nag ien" .
w. 0 . en N., II, 168 . Met het
lidw, v, bep, ook iende . De
iende deed dit, de aar dat .
I n i e n e n, in eens .
Vgl. Boekenoogen, 365 ;
Fri. Wdb ., II, 2, ien .
lender, bijw . Eender.
Het is main net lender, wat je
doene .
ienderand, bijw . Op dezelfde
w jze, letterlik : van een snort .
Zie bij a l s a n s . „Wel ik
docht, dat er heel wat aars
achter stak, dat jullie alle twei
zoo ienderand keke" .
W . 0. en N., III, 70 .
Vgl . Fri . W db ., II, 2, ienderhanne
.
ienelik, bijw . Eenzaam, afgelegen
.
Vgl . Boekenoogen, 365 ;
Bouman, 46 ; Fri . W d b .,
II, 3, ienlik .

6
iengaal. bnw. Gelijkmatig, gesta~
dig; fro ega 1. In de uitdr.
'n i eng a I ere 9 en I u c h t,
over het ganse uitspansel ge~
lijkmatig verspreide regenwol~
ken; 'n i eng a I ere 9 e n,
een gestadige regen.
Vg1. De Yr. 70, egaal; Ndl.
W db., III. 3950.
ienhans. znw. Een boterham die
zoo dik is, dat men haar
slechts met een hand behoeft
vast te houden.
Hoen konkelstik wi! je hewwe,
'n ienhans of 'n tweihans? Zie
tw e i han S.
ienkend. bnw. Eenkennig.
Vg1. Bouman, 46: Oude~
man s, Wdb. op Br., 155,
ienkent; B 0 eke n 0 0 9 e n,
190. hij eenkend.
ienmaal. bijw. Eenmaal.
Vg1. Fri. Wdb., II, 3, ienmel.
ienoorde. hnw. Een 001' hebben~
de.
Een ienoorde kom. een kom
met een oor. Zegsw.: Z e
vloog as ~ i~noorde
k 0 1. als een heks met een
001'. W. O. en N., I. 18.
Zie voor deze vorming § 18.1
en vg1. tweioorde.
iens. bijw. Eens.
"Maar iens op 'n keer kwam
ie mooi anskoten thuis van 'n
vergaring".
W. O. en N., III. 88.
Uitdr.: Van nag i ens
z 0, enorm, geweldig. Hai gaf
'm een klap van nag iens zoo
Vg1. Fri. Wdb., II, 4, iens.
iensen. bijw. Eens. Zie 9 i e n~
iensen.
"Maar zou ie weI iensen Ieze
kinne?"
"Dat hew ik niet iensen zien".
W. O. en N., II. 39 en 48.
ientje. onbep. vnw. lemand.
ien~toet~mem. hijw. uitdr. Het~
zelfde; vg1. fr. tout~meme.
't Is allegaar ien~toet~mem.
iep. znw. IJp. Hiernaast a i p.
Zie aIdaar.
Vg1. Ndl. Wdb., VI. 1374.
ieperig. bnw. lngebeelde pijn
hebbende.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 en, 365:
Bouman, 47.
iepekonterig. bnw. Verdrietig,
zwaarmoedig.
Zie hip p e k 0 n t e ri g.
Vg1. N. Gr. Wdb., 357, iep~
konterig.
iepkes. znw. meerv. Kuren.
"Maar as ie bai jOll was, aIle
dage in de weer, zoo as je
zegge, den ZOll ie die iepkes
weI gauw ofleere".
W. O. en N., II, 166.
Vg1. B 0 eke n 0 0 9 en, 365,
iepje. De Vr., 76: B 0 u~
man, 47.
iepteek. znw. Hypotheek. Zie
hippeteek.
"As main iepteek jOll toewe~
zen wordt, den hoop ik, dat
je me niet opsIaan zelle mit de
rente". W. O. en N., II, 54.
ier. znw. Gier, de vloeibare sub~
stantie, die uit de mesthoop in
de ierkuil loopt.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 e n, 365:
N. Gr. Wdb., 357, ier (HI.
Stad en W. K., maar Grijps~
kerk jirre, seb. jirre; Fri.
Wdb., II. 25, jarre; Mnl.
Wdb., III. 799; Ndl. Wdb .•
VI. 1377.
iere. zw. ww. tr. Het land met
ier bemesten.
Vg1. B 0 eke n 0 0 9 en, 365;

7
B o u m a n, 47 ; Fri. Wdb.,
II, 25, jarje .
ierkar, znw. De wagers, waarr
mede de jet naar het land vervoerd
wordt.
Vgl. Boekenoogen, 365 ;
Fri. Wdb., II, 25, jarrekarre .
ierkuil, znw . De kuil in de
grond bj de mesthoop, waarr
in de ier vloeit .
Vgl. Boekenoogen, 365 ;
B o u m an , 47 ; Fri. Wd b .,
II, 25, jarrekule.
ierput, znw . Zie i e r k u i 1 .
ierwik, znw. Zie i e r k u i l .
Van w ij k e n met verkorting
van ij voor k . „De vloeibare
mest loopt naar de ierwik" .
W . 0, en N ., I,15 .
iewelig, bnw . Gevoelig, niet ter
gen kittelen kunnende .
Vgl. Boekenoogen, 366;
Bouman, 47 .
ikke, pers. vnw . Ik. Zie § 114.
Vgl. Boekenoogen, 367;
Fri. Wdb., II, 9, ikke .
Im, verkl . I m p i e. Vrouwenaam,
verkorting van Emma .
B r u n o, Mengelmoes, 267,
I m m e t j e de Groot .
Vgl . Fri . Naaml ., 184, Imke .
immaizen, bijw. uitdr ., letterl . In
m jn zin, volgens m jn mening.
't Is immaizen 'n zuinige kirr
rel .
immes, bnw . Best, uitnemend .
„Echt oor! Immes!"
W. 0 . en N., II, 45 .
Vgl. D e Vr. 76 ; Ndl. Wdb .,
VI, 1462 .
impentig, bnw. Hol ligggend. Van
land .
Vgl . Fri. Wdb., II, 17, ynpannick
.
in, voegw . En .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 10, in .
inboete, zw, ww, tr . Bijpoten,
bijplanten . Ben akker b .v ., die
met boners bezaaid is, welke
slecht opkomen, wordt i n-
b o e t. Voor boeten in de betekenis
van a s nv u 11 e n
zie Ndl. Wdb., III, 204 ; B o e-
kenoogen, 369 .
indoffe, zw, ww, tr . Invochten .
Van het strij kgoed .
Vgl. Boekenoogen, 369 ;
Fri. W db., II, 11, yndamp(j)e
.
ineks, bijw . uitdr. 1 n connectie
zijnde met . Verbastering van
annex .
„Hai was de leste taid aldeur
mit de netaris ineks, die gluir
perd". W . 0. en N ., II, 155 .
ingaste, zw, ww, tr . Gasten nor
digen . Zie uitgaste .
Zegsw. : Wie uitgast,
moet ok ingaste, wie
to gust gaat, moet ook op zyn
tijd zelf gasten uitnodigen .
Zie Boekenoogen, 369,
waar er op gewezen wordt, dat
de zegsw. reeds voorkomt bij
S p i e g h e 1, Bijspraax Almanak,
292, bij B r e d e r o,
Klucht van Symen, 12 en bij
Wolff en Deken, C .
Wildsch ., IV, 52 .
Vgl . D e Vr ., 76 ; Ndl. Wdb .,
VI, 1624 .
inglouwe, zw, ww, intr. 1 ngluten
.
Vgl. Boekenoogen, 370 .
inhokkele, zw, ww, tr . l nwikkelen,
er warm instoppen . Zie
t0ehokke1e .
mien, bijw. In elkaar .
„Ze hadde zeker de hande inien
sloegen" .
Zie Med . C., jrg . 24, no. 1352~

8
miens, bijw . Plotseling, opeens .
'n Naidege rok an de laisels,
en de ket stong sebiet stil,
vlak bai 'n opskoten jongen,
die fluitend mit 'n zak over
z'n skouwer kwam anstappe,
en verwonderd staan bleef,
toe 't kartje zoo miens vlak bai
m stil held" .
w . 0 . en N ., II, 166 .
ink, znw . Inkt .
Vgl. Boekenoogen, 370 ;
Fri . W db., II, 15, inket .
inknuppele, zw. onpers. ww .
V eel geld kosten, duur zjjn .
Hiernaast inkneppele .
As je een goeie winterjas hewn
we wille, nou dat knuppelt er
nag al in 'oor .
inkomme, st. ww . intr. Zegsw . :
Ik ken der best ink
o m m e, ik kan het best begrijpen.
Deer komt niks van
i n, dat gebeurt volstrekt niet .
Vgl . Ndl. Wdb ., VI, 1724.
inkort, bijw. Kort geleden .
„En nou hewwe z'm inkort
nag opereerd ok van 'n dubbelde
breuk, en dat op zoo'n
leeftaid" (Boelhuis) .
inkorte, zw . ww . tr. Korter mar
ken .
J e moete dat touw wat inkorte
.
Uitdr. : Z'n p a d j e j n k o r-
t e, naar hues teruggaan . ,,En
den gaan ik men padje weer
inkorte" . Uit Kennemerl., 62 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 15, ynkoart
(sj) e; N. Gr . Wdb.,
364 ; Ndl . Wdb ., VI, 1734 .
't inkret, znw . Afval van een
geslacht varken, zoals de kop
met oren en kinnebak, de por
ten, nieren, lever enz ., hetgeen
bij elkaar in een kuip onder de
pekel wordt bewaard . Het
spek en de hammen bewaart
men in een spekkast . Hiernaast
inkruid. Boeken-
0 o g e n, 370, vermeldt, dat
de of leiding onzeker is .
Vgl. D e Vr . 76, inkruid;
B o u m a n, 47, inkrat; Ndl .
Wdb., VI, 1737.
Inkuzen, Enkhuizen . De inwoners
noemen zich I n k u--
zers
inlege, zw . ww, intr . In de ujtdr
. : Er diep inlege,
erg ziek zijn .
Vgl. Boekenoogen, 371 ;
Ndl. Wdb ., VI, 1789 .
inpessant, bijw . uitdr. In 't voorbjjgaan,fr,
en passant.
Hai gaf 'm inpessant een lilr
leke klap voor z'n smoel . „Hij
hadt het zo van den Binder inpassant
meegenomen",
S. Burgerh., 180,
ook C . W ildsch ., IV, 379 .
inskiete, St. ww . tr . Verstellen .
Van kleren .
„Ziezoo, die poepenboesel is
weer inskoten'', peinst Jantje .
W . 0, en N., I,116 .
Vgl . Ndl . Wdb ., VI, 1884 .
insleipe, St . ww . intr . Sterven .
„Twei dage later was de stakr
ker insleipen" .
Van een W estfr., 12 .
Vgl . Ndl. W db., VI, 1922 .
inspanne, zw, ww, tr . Ierrand
voorzien van jets .
,, a, ja , zait ie, ,,we ze le j e
inspanne Bram" .
W. 0 . en N., II,165 .
Uitdr .: Mooi inspannen
weze mit jets, mooi met
jets opgescheept zijn .

9
Vgl. St o e t t, Sprwdb ., no .
1725 ; Ndl . W db ., VI, 1950 .
instoepe, zw, ww, tr, Heimelik
iemand aanzetten tot jets, dat
ongeoorloofd is .
Vgl. Boekenoogen, 371 ;
D e Vr,, 76; N. Gr. Wd b .,
366 .
intappe, zw. ww, tr . Inschenken .
Kwan, we zelle nag maar 's 'n
koppie intappe .
intere, zw, ww . tr. Geld, dat
men opgespaard heeft, uit
noodzaak opmaken .
As je niet hale, teer je zo maar
in vanzelf .
Vgl, Fri . Wdb ., II, 20, yntarre;
Ndl. Wdb ., VI 2042,
intersant, bnw . en bijw . Vreemd,
zonderling .
Hai deed weer zo intersant
veneivend .
Vgl. Boekenoogen, 272 ;
D e V r ., 76 ; N. Gr. Wdb .,
367, intersant ; Ndl, Wdb .,
VI, 2044 .
't intersieke, znw, Het wezenlike;
fr, intrinseque . Ik hew
er wel wat van hoord, maar
het intersieke weer ik toch nag
niet .
Vgl, Boekenoogen, 372
Ndl. Wdb., VI, 2085 .
invange, st, ww, tr. Geld ontvangen
.
Hoeveul he je vandaag invonr
gen Jaap?
Vgl. Boekenoogen, 372 ;
D e Vr,, 76 . Zie v a n g e .
inverdan, bijw . uitdr . 1) Afger
legen, niet aan de weg, maar
het land in . Ons huffs staat
puur zo'n endje inverdan .
2) In de verte . Gewoonlik in
verbinding met heel,
„We rede net zoowat in
Westwoud, toe heel inverdan
n groote rooie ooto mit vlier
gende veert ankwam,"
Enkh . C ., 20 October 1923 .
De vorm is een samentrekking
van inwaard-an .
Vgl. Boekenoogen, 372 ;
D e Vr ., 76 ; Bo u m a n, 47 .
inzitte, st, ww. intr. T huffs zitten
wegens ziekte .
Hoe lang he je inzeten?
Uitdr .: Ergens over inz
i t t e, over lets zeer ongerust
zijn . „Want onder weg
had ie zaid der erg over in to
zitten, dat ie niet voor donkey
thuis weest was en datte ze
wel erg ongerust weze zowwe"
.
Med . C, jrg . 24, no . 1246 .
Vgl. Boekenoogen, 372 ;
Ndl. Wdb ., VI, 2230 .
J.
jaadtaid, znw . V oertrjd. Van het
vee. Verouderd, Zie j a d e .
jaap, znw . Een flinke snee, door
een mes veroorzaakt .
„En dan sloeg hem het hart,
als hij een end van 's konings
langen sleependen mantel
heel voorzichtig ( zonder hem
inpassant een goejen jaap to
geven) afsneed" .
C. Wildsch ., II, 103 .
Vgl . B o u m a n, 48 ; Fri .
W d b., II, 24 ; Ndl. W d b .,
VII, 20 .
J aap, mansnaam . Zie voor een
zegsw . bij d o u f .
Vgl . Fri. Naaml., 189, Jaap .
't jaar, znw. De melkzak, de gezamenlike
uiers van koeien,
schapen of geiten .
De fri . vorm jadder komt nog

10
voor bij W e s t e r n p, Bui~
tensingels, 10 .
Vgl. Boekenoogen, 373 ;
D e V r., 77 ; B o u m a n,
98 ; Fri. Wdb., II, 24, jeer,
jadder; N. Gr. Wdb ., 376, 't
joar; Ndl . Wdb ., VII, 48 .
't jaarstal, znw. Het vlees van
de melkzak.
Vgl. N. Gr. Wdb ., 376, 't
jaarblad; Fri Wdb., II, 24,
jaerbled.
jaarsteran, bijw, uitdr . Het jaar
daarna .
jacht, znw . Jacht .
Llitdr .: Op jacht weze,
tangs de straat lopen, vooral
van vrouwen gezegd, ook om
met mannen in aanraking to
komen .
Vgl . Fri. Wdb., II, 23, Dat
frommes is altjd op 'e jacht ;
N. Gr. Wdb., 369, 6° Aan
de jacht goan, uit rijden gaan ;
Boekenoogen, 374 .
Zegsw. : Da's j a c h t v o o r
Fi k k i e, dat is juist jets voor
hem of hear.
jachte, zw, ww, intr . Langs de
straat lopen, ook van manzieke
vrouwen .
Vgl. Boekenoogen, 374 ;
Fri. Wdb ., II, 23, jachtsje,
bij de straat zijn van manzieke
deernen ; Ndl. Wdb ., VII, 93 .
jachtig, bnw. Hitsig, paarlustig.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 23 ; N. Gr .
Wdb ., 369 .
jachuite, zw, ww, intr. Achter
elkaar aanhollen. Vooral van
kinderen .
jade, zw, ww. tr. Het vee voeren
en verzorgen . Verouderd .
Vgl. Boekenoogen, 374 .
Jaffa, zeehaven in Palestine . In
de uitdr.: Hai laic voor
J a f f a, hy is dood. Zie
S t o e t t, Sprwb . no . 164 en
1521 .
'C jak, znw. Kledingstuk voor
vrouwen .
Llitdr.: Het jak an hewn
w e, vermoeid zjjn .
Vgl. D e Vr., 77 ; B o u-
m a n, 48 ; Fri. Wdb, II, 24,
HU heeft it jak aan, hij is
dronken ; S t o e t t, Sprwdb .,
no . 2214; Ndl. Wdb ., VII,
149 .
fakes, In de zegsw . : Z i c h j a-
k e s h o u w e, zich koest
houden .
Vgl. S t o e t t, Sprwdb ., no.
1009 ; Boekenoogen,
375; Bouman, 48 ; Ndl.
Wdb ., VII, 150 .
Jan, znw. Verkorting van Janever,
jenever .
In het rijmpje, dat men 's wintern
op het ifs ken horen :
Steek eris op en leg eris an,
Heite mellek en kouwe Jan .
Vgl. Boekenoogen, 375,
die de uitdr . i n verband
brengt met de persoonsnaam
Jan ; Van de Sch, tot de W .,
297 .
jandoedel, znw . Schertsende benaming
voor jenever.
Uit het Bargoens .
Vgl . Van Ginneken,
Handboek der Ndl. T aal, II,
138 .
jandoedelvies, znw . Jeneverfles .
jandorie, bastaard vloek .
„Wee- 'n menuit of wet deernei
werd jandorie nog eres de
skooldeur open dein" .
W . 0, en N., IV, 78 .
Ookbij Wolf fenDeken,
zie o ;a . Abr. Bl. I, 258, III, 2 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 25, janr

11
doarje; N. Gr. Wdb ., 371, janr
dorie .
jandosie, bastaardvloek .
„En dit doet, jandoosie, ook
niet bijster veel eer aan die
heilige eeuwen" . Abr. Bl., II,
74 .
Vgl . Fri. Wdb., II, 25, janr
doosje; N. Gr. Wdb., 371,
jandosie .
Jane, vrouwenaam .
Vgl . Fri . Naaml., 191, Jane.
janever, znw. Jeneven . Ook de
algemeen gangbare vorm is in
gebruik .
jare, zw . ww . intr. Een jongensspel
.
Een jongen moet met samenr
gevouwen handen een tweede
jongen tikken. Deze twee ger
yen elkaar de hand en moeten
trachten andere jongens to
tikken, die zich dan bij hen
moeten aansluiten . De overblijvende
jongens moeten
trachten de schaar to verbreken,
waarna het spel opnieuw
begint.
Vgl. Boekenoogen, 376,
waar een enigszins andere beschrijving
van het spel wordt
gegeven en het ww. worth afr
geleid van j a a r (annus) .
Jasper, mansnaam .
Zegsw . : Hai springt
van Bok op jasper,
d .i . van de hak op de tak . De
Bok en de jasper zijn oorr
spronkelik namen van molens .
Zie Boekenoogen, 86 .
jeetje-kreetje, bastaardvloek .
„Jeetje kreetje, mevrouw Laan
van Oostwoud, wat hei je dat
toch verlegen mooi zaid" .
Med . C ., j rg . 24, no . 1210 .
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 241 .
jemig, bastaardvloek .
„Nou jemig, dochte j ullie, dat
we hier de godganselukke
event zone zitte" . Vloed, 31 .
Vgl. Oudemans, Wdb .
op Br ., 159, jem y, jemeny;
Ndl. Wdb ., VII, 247 .
jemig kremig, bastaard vloek .
„Jemug kremug, of ik lastig
bin" . Vloed, 52 ;
Bouman, 49 .
jengele, zw. ww . intr. Zeuren,
d wingerig schreien our iets to
krijgen . Van kinderen .
jent, bnw . M ooi, bevallig . In het
westen van West-Friesland
komt het woord meer voor
dan in Drechterl . ; fr . g e n t .
„Een mooi spul met brong s,
'n jent wijf, 'n Boekelsysr
teem", uit Kennemerl., 45 .
Het woord komt reeds voor in
het Mn1 ., vgl . Mn!, Wdb ., II,
1454 en III, 1043 ; V a lr
c o o c h, Regel d . Schoolm.,
blz . 222, 227, 235, 242 ; 0 u-
d e m a n s, Wdb . op Br . . 160,
Wdb, op 'oof t, 144 .
„Die Engel des Heeren
uytghelesen,
Seyde ghepresen, Godes geest
jent,
Sal in u comen daarom int
ent" .
T w i s t k ., Kl . Liedtb ., 14 .
Ookbij Wolf fenDeken .
„En ook zoo een kijvertje is
wel jent" .
Will. Leevend, III, 177.
Vgl. Boekenoogen, 377 ;
Fri. Wdb ., II, 25, jenten, bevallig,
def tig gekleed ; Ndl.
Wdb ., VII, 260 .
jemig, bnw . Mooi, bevallig.
„Sours schaamde ze zich, dat
ze hem zoo weinig kon aanr

12
bieden voor alles, wat hij haar
gaf; z'n schoonheid, z'n mooi
gezicht, z'n jentig lijf" .
V toed, 248 .
Vgl. Boekenoogen, 377 ;
Fri. Wdb ., II, 26, jentich, fier ;
N. Gr. Wdb ., 377, jentig, in
allerlei bet . ; Ndl . Wdb ., VII,
262 .
jerubel, bijw . Vreselik, ontzetr
tend; fr. horrible. 'tIs jer
rubel en je kenne gerust zegge,
dat 't 'n duikersdoodje is, as
je vandaag je halleve kost
verdiene" . W . 0. en N., I, 77 .
jet, znw . Jets, wat slecht is in
zijn snort, gezegd van mensen
en dieren .
jeuk, znw . In de uitdr. : M a i n
e e n j e u k, mij een zorg .
jewelen, bnw . Juwelen,.
„Peer Geert trad 't eerst nei
binnen, in 't Sundisse kleidje
met 't gouwen ooraizer op en
de jeweelen spelden en 'n jeweelen
voorneeld en jeweelen
oorhangers" .
Med . C ., j rg . 23, no . 1187.
jiste, znw, meerv . Kuren .
Vgl . D e Vr., 77 .
jodelaim, znw . Speeksel .
Vgl. Boekenoogen, 378 ;
N. Gr. Wdb ., 374, jeudnliem ;
Ndl. Wdb ., VII, 315 .
joe, bijw. Ja . Meer gebruikelik
is j a ; de vorm j o e spreekt
men op een zangerige wijze
uit .
„Neel : En zou j e de hack en
hengel ok maar niet of f en
skure; die zelle wet zwart worren
weze deur de rouk?"
Grietje : Joe" .
W . 0. en N ., II, 14,
joeee, zw. ww intr. Met de
handjes wuiven, goede dag
zeggen; vgl, f r, j o u r. Van
kinderen . De j heef t de f ranse
uitspraak .
joker, bnw . Heerlik warm .
't Is hier joker 'oor .
Vgl. Boekenoogen, 376,
jauker, zeer warm, en 378,
joker, duur, hoog van prijs.
jokkebel, znw . Leugenaar . Voorr
al van vrouwen gezegd. Een
kinderrijmpje zegt :
Jokkebel komt in de hel,
Baai alle dooie skeipe,
Deer moet je venacht baai
sleipe.
jolle, jollie, pers . en bez, vnw .
Jullie.
„Wat deer veerder ofhandeld
is, gave wai nou maar mit
stilzwaigen voorbai : dat snap
pe jollie toch wet, ok zonder
uitleg" . W. 0 . en N., II, 86 .
Zie § 115 .
jong, bnw. Jong. Verkl . j o n-
kie.
Zegsw . : Nou vli'egt er
'n jonkie toe m'n knie
u i t, uitroep van verbazing .
W. 0 . en N., I,19.
jonge, zw, ww . intr . Jongen wer--
pen, gezegd van kleine dieren,
als honden, katten, konijnen
enz .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 30, jongje ;
Ndl. Wdb ., VII, 382 .
jongkerel, znw. Een niet-gehuwde
jongeman .
jongeluiersdag, znw. Een van de
kermisdagen, waarop men alteen
jongelui to gast vraagt .
joolderighaid, znw, hlitgelatenr
heid .
joon, znw. Jongen . Verkl, j o o nr
j e . Nleerv, j o o s . In Drechterl,
zijn deze vormen nog alr
gemeen gebruikelik . W o l f f

13
e n D e k e n spellen sours
j o n g j e, Zie o .a, het Voorr
woord op Abr . Bl ., 28 en Abr.
Bl., II, 12 .
Vgl . D e V r ., 77 ; N. Gr.
W db., 376, joon je ; B o er
ken0 0 9 en, 380 .
jouwens, bez, vnw ., zelf st, gebruikt.
De uwe.
„Binne die pere voor main?"
Nei dut binne jouwens" .
Zie § 119,
J ouwik, mansnaam, Jaap .
Zie de schets, getiteld : „De
Brulleft van oom Jouwik",
door I . Schuitemaker
Cz ., in W . 0 . en N ., II, 87 .
juchtere, zw. ww. intr . Langs de
straat slenteren . Vooral van
meisjes gezegd . Te Enkhuir
zen .
,,Mooie kleeren en uitgaan,
flidderen met de jongens, over
straat juchteren; maar werken
ho maar" .
V loed, 13 .
Vgl. N. Gr. Wdb., 380, stoeir
en, draven .
juff er, znw. Heipaal .
„Te koop aangeboden : ger
bruikte steigerdeelen of kruir
planken, eiken hekpalen, lang
1 .80 M ., juff ers" .
Advert. Med . C., jrg . 23, no .
1190 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 28, jiffer ;
N. Gr. Wdb ., 381, juvver ;
Ndl. Wdb ., VII, 486 .
mi, uznw . In de uitdr . : A n d e
j u i w e z e, aan de haal, op
de loop zijn .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 32, oan 't
jui gean, aan de zwier, en
joeije, dartelen, ritten .
jukke, zw, ww. t r . Aan het juk
dragen .
Vgl . Ndl. W db., VII, 544 .
jullie, julle, pers . en bez. vnw .
Jullie . Zie § 115 .
jut, znw . Juttepeer .
Vgl. Boekenoogen, 380 .
juttig, bijw . In de uitdr .: I e-
mand juttig ankaike,
iemand verliefd aanzien .
4ok bij W o l f f e n D er
k e n. Zie een tekst bij B o e-
kenoogen, 382; Ndl.
Wdb ., VII, 583 .
juttemis. Alleen in de zegsw . :
Mit St, Juttemis as
de kalvere op 't ais
d a n s e, d.w .z . nooit . St.
Iutte is een verzonnen heilige ;
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
1036; Ndl . Wdb ., VII, 581 .
K.
kaai, znw . Bestemming, ook wel
werkkring .
He je al weer een are kaai?
kaakmand, znw . Een mand van
een % H.L. inhoud . Men ger
bruikt ze vooral bij het aardappelen
rooien . Volgens het
Ndl. W db., VII, 628 is het
oorspronkelik een mand,
waarin men de gekaakte haring
werpt .
't kaantje, znw. In de zegsw. :
Da's lang gien kaant
j e, dat is peen buitenkansje.
Vgl. Boekenoogen, 385 ;
N. Gr. Wdb., 438, 't Koantje
( stad ) , winstj e, f ortuintj e ;
Ndl. Wdb ., VII, 649 .
kaas, znw, Een schuurtje, gebouwtje
zonder zolder met
schuin aflopend dak .
,,In arme hutkens moeten we

14
slapen, in onzen kaets is coo
weynich to freten" .
V a l c o o g h, Chron .
V. d . Sype, 102 .
Vgl. Boekenoogen, 387,
kaats.
kaasseballe, zw, ww, intr . Met
een bal kaatsen .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 46, keat .
sebal je .
kabbelaan, znw . Kapelaan .
kabele, zw. ww, intr . Het lot
our of over jets trekken of
werpen . Als 2 personen b.v .
elk een partij bij een of ander
spel verloren hebben, kabelen
ze er over, wie alles betalen
zal door het opgooien van een
pet, een geldstuk enz . Te Enk .
huizen .
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 1900,
kavelen .
kachel, in de uitdr . : k a c h e l
w e z e, dronken zjjn .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb., no .
1051 .
kadree, bijw. Behoorlik, net;
vgl .f r. cadrer.
„Steek jylui die jonge ders
gauw ferm in de plunje, dat
ie er weer kadree uitziet ."
Nay., jrg. 21, 299 .
kaik, znw. Kjjk . Verkl, k a i k] e .
Zegsw . :1) Deer is de
k a i k o f, daar heeft men
voorlopig niet meer naar our
to zien, gezegd, wanneer b .v .
het huffs pas geschilderd is,
men een nieuw pak heef t ger
kocht enz .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 401, dat
is kiek of, dat is fijn in orde .
2) Een kaikie, ookwel
een klain kaikie op
iemand of jets hewn
w e, een hekel aan iemand of
jets hebben .
As 'k zoo nog 'n hallef uur
deurloop, haal 'k me 'n verkouwenis
op me laif van gevloge
en deer hew ik 'n kaikie
op . W. 0 . en N ., I, 78 .
3) Om een kaikie
g a a n, jets gaan bezichtigen .
Vgl. Boekenoogen, 430 .
4) Te kaik kome, kor
men kjken naar jets .
kaike, St . ww, intr . Kjjken .
Uitdr.: Je ouge uit je
houfd kaike, zeerverbaasd
opkjken .
„Nou, ze zel d'r ooge uit d'r
houfd kaike as ze thuis komt" .
W. 0, en N ., I, 27.
kaikerd, znw. In de uitdr. : I e t s
of iemand in de kair
k e r d h e w w e, jets of iemand
jn de gaten hebben . I n
de kaikerd loupe, in
de gaten lopen .
Vgl . Frj. Wdb., II, 52 ; N .
Gr . Wdb ., 406 ; S t o e t t,
Sprwdb . no. 1138 .
kail-dail, bijw . Op geljke hoogte
liggend . Van land en water.
kaile, zw, ww. tr . Werpen, gooi~
en, vooral met plane steentjes
over het watervlak .
,,Maar toen ik al uwe gekheid
las, werd ik zo kwaad, dat jk
den brief op taf el keilde .
C. Wildsch ., II, 56 .
Vgl. Boekenoogen, 411 ;
B o u m a n, 52 ; Fri . Wdb ., II,
47, keil (j) e .
't kaind, znw. Kind . Meerv . :
KaIndere.
„Hai was sours erg bloeddorstig
en de Jode moste op
zain bevel de aore mince in

15
Kanaan ombringe, zelf s vrouwe
en kaindere",
Van een W estfr ., 9 .
Bij Wolff en Deken
komt nog de vorm k y e r s
voor .
„De Kyers kunnen 't kostje
winnen . Voor zich en hunne
huis~gezinnen" .
Econ . Liedjes, III, 158,
ook III, 213 en 214 .
Zie verder § 7, Opm . 1 .
Vgl. Boekenoogen, 433 .
kak, znw. Pedanterie, aansteller
rij . Vooral in de uitdr . : k o ur
we kak.
Vgl . Boekenoogen .
1322 ; Fri. Wd b ., II, 34 ; N .
Gr . Wdb, ., 389, hai het i bult
kak op zien lief, hij maakt veel
drukte; Ndl. Wdb ., VII, 874 ;
St o e t t, Sprwdb ., no . 1055 .
kakkelollig, bnw, en bijw. Zonr
derling, raar.
Wat staat die hoed kakkelollig
.
kakkestoelemaaie, zw, ww, intr .
Een kind op de ineengeslagen
handen van twee personen
dragen .
Vgl. Fri. Wdb., II, 34, kakkestoelemeije;
N. Gr . Wdb.,
389, kakkenaanjestultje; Ndl .
Wdb ., VII, 910 .
kakmaker, znw, lemand, . die veel
kouwe drukte heeft.
Vgl . St o e t t, Sprwdb ., no .
1055 ; Boekenoogen,
322 .
kalekadodder, znw . Pas uitgebroed
vogeltje, dat nog Peen
veren heeft.
Vgl. Boekenoogen, 390 ;
B o u m a n, 50 ; N . Gr. Wdb .,
438, koaldotter; Ndl. Wdb .,
VII, 921 .
kallebas, znw. In de uitdr . : E e n
redenering van Jan
K a 11 e b a s, een dwaze redenering
.
Vgl . St o e t t, Sprwdb ., no .
1017 .
kallef, bnw . 1) Drachtig. Van
koeien. De koe is kalf .
Vgl . N. Gr. Wdb ., 383, kaal f ,
drachtig, kou is kaalf; Fri.
Wdb ., II, 35, kalf, drachtig ;
Ndl. Wdb ., VII, 944 .
2) Fig . Mak, tam, Wacht
maar, ze zel wet kallef worre .
kallefskleeuw, znw . Kalfsklauw .
Zegsw . : Hai is de kallefskleeuwe
kwait,
hij is niet jong meet .
Vgl . Sto e t t, Sprwdb ., no.
1147 ; Ndl. Wdb ., VII, 939 .
kalleve I, zw. ww . intr. Len kalf
voortbrengen . Wanneer moet
die koe kalleve?
Vgl. Fri . Wdb ., II, 43, kealje ;
Ndl. Wdb., VII, 1031 .
kalleve II, zw, ww, intr . Zie o f-
kalleve .
kallezere, zw, ww, tr . Verbaliseren
; fr. ca1enger. Ziebe-kalanzere
kam, znw. Kam . Zegsw.: H e t
heer is op de kam,het
haar is gekamd .
't kammenet, znw. Kabinet, een
grote kast, waarin allerlei kostbaarheden
bewaard worden .
„De ouwerwisse meubels,
vooral 't groote kammenet en
de glazekas vol postelain, ware
de moeite weerd om bekeken
to worren
W. 0 . en N., III, 88 .
Vgl . Fri . W db., II, 36, kamr
menet; N . Gr. W db ., 390, 't
kamnet. Zie § 84.

16
kanes, znw. 1) Boodschapper
mand. 2) Lichaam, in de uitr
dr.: iemand op z'n kar
n e s g e v e, iemand een pak
slaag geven .
Vgl. Boekenoogen, 396 ;
D e Vr., 77; B o u m a n, 50 ;
Ndl. Wdb ., VII, 1248 ;
St o e t t, Sprwdb ., no, 2253,
kankoek, znw. Ben snort zoete
koek . Zie voor de gutt. nasaal
§ 93.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 38, kantkoek,
kanjer(d), znw, lets, dat groot
is in z Jn snort .
„Deer was 'n hags to zien,
achter 't koningspaadje, in 'n
koolland, 'n kanjerd natuurr
lik" .
Med . C., jrg . 24, no . 1207.
Vgl. Boekenoogen, 396 ;
Fri. W db ., II, 37, kan jer; N .
Gr. Wdb ., 385, kaanjer;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1068 ;
Ndl. Wdb ., VII, 1252 .
karat, bnw . Funk, mooi . Alleen
gebruikelik, wanneer er sprake
is van personen .
,,Main maidje, zai boer
jasper,
Is 'n lieve karate maid,
En was Krelis ok zoo goed
niet,
Den wouw ik 'r vast niet
kwait" .
w, 0 . en N.. I!, 174 .
Ben ik dan geen karate vrijer?
Bcon . Liedjes, I, 53 .
Vgl. Boekenoogen, 397 ;
Fri. Wdb ., II, 38; N. Gr.
Wdb ., 386 ; 0 p p r e l, biz .
63 ; Ndl . Wdb ., VII, 1350.
karate-, znw . Roggebrood, dat
onder het bakken aan de karat
van de oven gelegen heeft en
daardoor twee korsten heeft,
een van boven en een opzj .
Vgi. Boekenoogen, 398 ;
Fri. Wdb ., II, 38, kantbrea .
kap, znw . Hoofdbedekking van
een boerevrouw, bestaande uit
kostbare karat, een gouden of
zilveren ijzer met zijnaalden
en sours een voornaald, die op
het voorhoofd rust . Op de kap
draagt de boerin de kiep of
het boerehoedje, uitdr . : M e t
k a p e n d e k, op z'n fraaist
uitgedost, met de kap op en
deftig gekleed .
„Weerom nou niet kap en dek
op in plaats van de hul?"
W. 0 . en N ., III, 65 .
Volgens het Ndl. Wdb ., VII,
1420, is de uitdr . oorspronr
kelik gebruikt voor paarden,
die met kap en dek, in 't losse
haister, in 't voile tuig verkocht
werden . Zie ook Fri.
Wdb ., II, 39 .
kapberg, znw. Een schuur bij
het huffs met een vierkant er
in, waarin o .a. hooi bewaard
wordt . 'n Schuur bij 't huffs
heet kapberg" .
W. O . en N ., I,16.
Vgl. Boekenoogen, 398 ;
D e Vr ., 77 ; Ndl. Wdb ., VII,
1432 .
kaper, znw. Hoofdbedekking
voor vrouwen . De kaper wordt
gebreid van zware wol en bedekt
het gehele hoof d en de
hall. Door enkelen wordt ze
in de winter nog gedragen .
Uitdr . : D e k 'a p e r (t) o p
h e w w e, boos zijn; vgl, de
uitdr . : slecht gemutst
zijn . B o u m a n, 50 ; Fri .
Wdb., II, 39, ka perke ; N . Gr .
Wdb ., 439, koaper, kinder-

17
mutsje ; Ndl. Wdb ., VII, 1454 .
't kaplaken, znw . Bjverdienste,
waardoor men zijn salaris ver~
hoogt. Iemand, die b.v, salar
rissen uitkeert en daarbij f ooien
ontvangt, heef t kaplaken .
Een winkelbediende, die b.v.
teelood verzamelt en verkoopt,
heef t kaplaken enz .
Zie S t o e t t, Sprwdb ., no.
1082, waar het woord aldus
verklaard wordt : Onder kaplaken
verstond men in de 18de
eeuw „zekere vereering, die
een schipper boven de vracht
der goederen bedingt, a hat,
eig . Taken voor een kap of fooi
voor een (nieuwe) lakensche
kap, later in het algemeen fooi,
drinkgeld" .
kappedoos, znw. De houten dons
of kist, met verschillende laatjes,
waarin de vrouwen haar
kappegoed en allerlei snuister
rijen bergen . De kappedoos
staat vaak op het bedbordje.
't kappegaas, znw. Het ft/ne,
blauwe gags, waarvan de kap
der boerinnen gemaakt wordt .
Vgl. Boekenoogen, 399 .
't kappegoed, znw . lilies, wat bij
de kap behoort .
„'t Is wel kaseweel, dat ikke
dat kappegoed van moeder
nou nag kraig" .
W. 0, en N . . I, 23 .
't kappetoris, znw . De band, het
omslag van een boek . Door
bemiddeling van het Frans
ontleend aan lat . c o o p e rr
t0rium .
„Boekjes, daer men ook in
schrij f t,
Voor een kwa 1Vlemoirie,
Agter met een Brieve-Kas
In groene Caphetory" .
Dialect van Drechterland II .
Gr. H . Liedeb ., dl . II, 159 .
Vgl. Boekenoogen, 399 ;
O u d e m a n s, Wdb . op Br.,
169 ; Ndl. Wdb ., VII, 1492 .
kapsie, znw . Ruzie, twist. Ontleend
aan lat, c a p t i o .
,,In een hoek hadde twee
klante kapsie mit mekaar,
maar op 'n gnappe manier" .
Enkh . C ., 28 Nov . 1925 .
Vgl . Bouman, 51 ; Fri .
Wdb ., II, 39, kapsie, kapsje;
N. Gr. Wdb., 392, kapsie;
S t o e t t, Sprwdb., no . 1087 ;
Ndl. Wdb ., VII, 1553 .
kar, znw. Tilbury . Verkl, k a r-
t j e.
,,Maar Arie en Jaapie, die nog
wel met de kar er op uit gaan
benne, zelle aanstonds wel
kaike moete of 't licht genog
is om to raije" .
Vr . Eend. in de B ., 27 .
Iemand voor de kar
s p a n n e, Iemand er tussen
nemen.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 40, karre ;
Ndl. Wdb ., VII, 1560.
karbies, znw. Mandje, om boodschappen
en andere kleine dingen
in to dragen .
Vgl . D e Vr ., 77; N . Gr.
Wdb ., 400, kerbies, karrebies ;
Ndl. Wdb ., VII, 1595 .
karn, znw . 1) Het karnen van
de melk tot boter. D e k a r n
i s o f, het karnen is gedaan .
2) De karnton . Zegsw. : H a i
zit in de poepse karn,
hij zit lelik in de benauwdheid .
W. 0. en N ., I,18 .
Vgl . Ndl. Wdb . VII, 1632 .
karnuit, znw . Kornuit .
„Zij ontziet zich niet om van
haar beste carnuiten to babbelen"
. Abr. Bl., III, 137 ;
2

18
zie ook C . Wildsch., IV, 269 ;
Boekenoogen, 401 ; Ndl.
Wdb ., VII, 1647 .
kars I, znw. Kers.
Vgl. Boekenoogen, 415 ;
N. Gr. Wdb ., 387, kaars .
kars II, znw . De plant; men
spreekt vaak van Oo s t i nr
diese kars .
Vgl. Boekenoogen, 415 .
Karsrdag, znw . Kerstdag.
„Ende dit voorn, gelt sal den
boode garen tusschen Jaers'
dach ende Karsdach",
Westfr . Stadr., II, 368 .
Vgl. Boekenoogen, 416 ;
N. Gr. Wdb ., 387, kaarsdag .
Kars-drie, znw . De derde Kerstr
day.
„Toe was de tweede Karsdag
en Gus pakte d'r goed in en
Kars drie most ik er verhuizen"
. Uit Kennemerl ., 98 .
karsel, znw. Stok in de karnton .
Samentrekking van k a r n-
steel .
't karspel, znw. Kerspel. Samen .
trekking van k a r k s p e 1,
de naam van een zeker kerker
lik gebied, van een kerkelike
gemeente, een parochie . Met
dit woord als tweede lid zijn
allerlei plaatsnamen gevormd,
b .v . Bovenkarspel,
Hougkarspel, Saibekarspel,
enz .
Vgl. Boekenoogen, 402 ;
Mnl. Wdb . III, 1384 ; Ndl.
Wdb ., VII, 2444 .
Karstaid, znw . Kersttijd .
Vgl. Boekenoogen, 416 ;
N. Gr. Wdb., 392, karstied.
karstanje, znw . Kastan je.
Vgl. Boekenoogen, 403 ;
Mnl. Wdb ., III, 1219, carstange;
Ndl. Wdb ., VII, 1744 .
kas, znw . I . 1) Kast, uitdr. : I n
de kas weze of staan
b ij i e m a n d ; bij iemand in
aanzien zijn .
„Nu gij weet, hoe ik bij die
snaaken in de kas ben" .
Abr . Bl., I, 108 ;
zie ook Abr . Bl., I,164;
C . Wildsch., III, 276 ;
S. Burgerh ., 395;
vgl . St o e t t, Sprwdb ., no.
1088 .
2) In 't kassie staan,
aangetekend zijn, waarvan
melding gemaakt wordt in
een kastje tegen de gevel van
het raadhuis .
Vgl . Fri. Wdb., II, 41, Hja
steane yn 't kaske; N. Gr.
Wdb ., 387, Ze hangn in 't
kastje; S t o e t t, Sprwdb.,
no . 571 ; Ndl. Wdb ., VII,
1744 .
3) In de kas zitte, in
de gevangenis zitten .
Vgl. Fri. Wdb., II, 40; N . Gr.
Wdb ., 387 ; Ndl. Wdb., VII,
1741 .
kas, znw . II . Bochel.
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 1703 .
kassiesventer, znw.
Marskrar,
mer, die met een kastje op de
rug het boereland afloopt.
kastelain, znw. Herbergier.
Zegsw.: Alles komt terecht
behalve de verzopen
dubbeltj es, of
je moete mit de kastelains
dochter trouw
e.
kat, znw. 1) Kat . 2) Halsbontje.
3 ) Alles bij elkaar, de hele
boel.
„Ze kroste net 't hoekie om
En ware net op „'t Padje",

19
Of Wum raakt baide trappers
kwait .
En wup, deer ging 't katje" .
w. 0 . en N., IV, 147 .
Uitdr .: 1) A n d e k a t o f
an de keis moete,oorspronkelik
een muizeverzuchting,
tans gezegd door iemand,
die voor een moeilike keus
staat en niet weet wat to doen .
„Nou, ik moet an de kat of an
de keis", vervolgt Krelis, „mijn
spul wordt oud, timmere of
troue", Uit Kennemerl., 95 .
2) Uit de kattevoete
b l a i v e, eveneens een muizeredenering,
wegbl~ven van
jets, dat onaangename gevolgen
kan hebben .
„Ik was juist, zai Jaap teugen
me, in het achteris en
stong ree om binnen to kome,
want ik had 'n booskip, maor
meheer begraipt 't best, toe
bleef ik uit de kattevoete" .
Van een Westfr., 12 .
Vgl, Oudemans„ Wdb .
op Br ., 279, uit de paardenvoeten,
Wdb . op H ., 239, uit de
paardevoeten .
3) 't Rooit kat nach
v a r k e n, het lgkt nergens
op .
Vgl. Boekenoogen, 404 ;
D e Vr ., 77 ; Fri. Wdb ., II,
41 .
4) Kat achter kat,
vlak achter elkaar .
5) De kat moet van
d e s t o e 1, schertsend gezegd,
wanneer iemand met
veel geld thuis komt .
katjeskerremis, znw. T weede
kermis, n .1, in het najaar.
B o u m a n, 51 vermeldt bij
dit woord: „pretje, vroolijk
partijtje, bij gelegenheid van
katkneppelen, gaaischieten of
eenig ander volksvermaak" .
Wellicht hangt het woord dus
samen met het vroeger veel
voorkomende k a t k n e p p er
1 e n .
Vgl . D e Vr,, 77 .
katte, zw, ww, tr . Gekochte
waar niet in ontvangst nemen .
Vgl. Boekenoogen, 407 ;
D e Vr ., 77 ; 0 p p r e 1, blz .
63 ; Fri. Wdb., II, 247, o f katsr
je; Ndl. Wdb ., VII, 1868 .
kauwe, zw . ww. tr. Kauwen .
Uitdr . : Kauwe as een
aap op knikkers, ger
zegd van iemand, die zeer
langzaam en met zekere ter
genzin eet, een kieskauwer .
kazeweel, bnw. Casueel, toevalr
lig .
't Is toch kazeweel he?
W.O.enN .,III,71 ;
Vgl. Bouman, 51 .
Kee, vrouwenaam .
keep, znw. In de uitdr . : k e e p
h o u w e, volharden .
Vgl.Bouman,51 .
;Stoett
Sprwdb ., no . 2441 .
keers, znw . Kaars. Zie voor de
vocaal § 34,4 .
Vgl. Boekenoogen, 409 ;
Fri. Wdb., II, keys, kears; N .
Gr. Wdb ., 396, keers .
Kees-derboere, zw. ww, intr .
Een gezamenlike bruiloftsdaps
uitvoeren . De daps wordt
aldus genoemd naar een lied,
dat erbij gezongen woodt, en
waarin herhaaldelik de woorr
den Kees de boer voorkomen .
Zie voor de daps en het lied
Eigen Volk, IV, 130 .
keikele, zw. ww . intr . Kakelen,
babbelen .

20
„De mannen kaaklen ook wel W. 0 . en N ., II, 59 .
vaer .
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 1915 .
Econ . Liedjes, III, 162 . kemme, zw . ww, tr. Kammen .
Vgl . D e Vr ., 78 ; Fri. Wdb., Alleen nog door oude mensen
II, 43, keakelje; Ndl. Wdb.,
VII, 883 .
gebruikt.
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 2119 .
keis, znw. Kaas . Zie voor de vocaal
§ 19 .
Kenni5anietshewwe,
kennis, znw. Kennis, uitdr. :
Vgl . N . Gr . Wdb,, 396, kees . jets kennen . He je kennis an
't keisbord, znw. Het bord, die hoed?
waarop de kazen gezet worden
.
't kepersemoos, znw . Een snort
Vgl. Boekenoogen, 412 .
Vgl. Boekenoogen, 387 .
sterke kepervoering, welke o .a .
keisbuul, znw. Het geld, dat
gebruikt werd bjj het maken
men op de markt voor de kaas van broekzakken .
gemaakt heeft . Zie b u u l . „Nee'', tai moeder, „ik hew
keisskamel, znw . Kaasschamel,
liever kepersemoos" .
de houten driepoot, waarop bij
Enkh . C ., 7 Febr .1925 .
het kazen de tobbe geplaatst Vgl. N. Gr. Wdb ., 897, semoots
.
wordt .
Vgl. Boekenoogen, 387 .
keistomment, znw . De tobbe,
kepoeris, bnw . Kapot, stuk .
waarin de kaas gemaakt „En 'n gore mand dat die het,
wordt .
heelekendal kepoeris" .
„Ik weun er zellef al zes en W . 0 . en N., II, 55 .
twintig jaar op, en altaid as Volgens het Ndl. Wdb ., VII,
we molleke, leegde we de emmer
in de keistomment" .
1514, ontleend aan het Jodenduits
(vgl, nhd, k a p o r e s) ;
W. 0 . en N., II, 27 . B o u m a n, 53 ; N . Gr. W d b .,
Vgl. Boekenoogen, 387, 399, kepoeres.
kaastommed,
kerdiete, zw, ww, intr . Af dingen
op jets, aanmerkingen
keiswik, znw . Grote wUde kuip,
waarin de kaas werd schoon maken .
gemaakt, nadat ze geweekt „Nou jong, wat zeg ie van
was .
die ket. He je d'r wat op to
keit, znw. Ruzie, herrie .
kerdiete?"
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 2020, w . 0. en N ., II, 167 .
13) keet, herrie enz .
1Vlisschien is het woord een
keiteboeters, znw. meerv . In de verbastering van het f r . que
uitdr.: Klamme as keit
e b o e t e r s, geweldig twisr dergeliks. Zie B o e k e nr
ditesrvous, que ditril, of jets
ten of vechten .
oogen op kaskediezenz
keize, zw . ww, tr . Kaas maken .
„Nei zus, 't is niet om 't geld, kerdiete, zw . ww, intr . Zie k e r,-
maar vader het altaid sinee in
't keizen" .
diete .
„Een leerstuk van mijn kerk,

21
daor j e zo weergaes veel op
to cardiezen hebt"
Abr . Bl., III, 60.
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 848,
op kadiezen .
kerdons, znw. In de uitdr. :
Deur de kerdons heen
w e z e, door de moeilikheden
heen wezen ; fr. c o r d on .
Vgl. Boekenoogen, 498 ;
D e Vr ., 80 ; 0 p p r e 1, 63 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 2133 .
kerel, znw. Man, echtgenoot .
Hiernaast k i r r e 1 .
Vg l . D e Vr ., 78 ; Fri. Wd b.,
II, 45 ; Ndl. Wdb ., VII, 2227 .
kerrek, znw . In de uitdr . : V o o r
t zingers de kerrek
u i t g a a n, zich van een
vrouw terugtrekken, voordat
de zaaduitstorting heeft
plaats gehad.
kerreke, zw . ww . intr. Naar de
kerk gaan .
„Wel Kee, as Jaap voor jou
kerkt, en je zoo bevattelijk in
z'n aige woorde weergeef t,
wat de predikant zaid het, den
verlies je er niet bai, maar je
wmne nag eer .
Van een W estfr., 26 .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 402 ; Ndl .
Wdb., VII, 2312 .
kerrekebaan, znw . Verbrede
straat voor de kerk .
kerkeivend, znw . Avond, waarop
een kerkdienst gehouden
word t .
't kerrekeland, znw . Het land,
dat aan de kerk toebehoort .
Reeds in het Nlnl ., vgl . Mnl .
Wdb., III, 1350 .
't kerrekeskeip, znw . Het
schaap, dat een boer ten bate
van de kerk kosteloos weidt .
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 2290 .
kerrekgang, znw. De gang van
een katholieke vrouw naar de
kerk, enige weken na haar
bevalling. Er worden bij die
gelegenheid door de priester
biezondere gebeden over zo'n
vrouw uitgesproken, die in
het Rit. Romanum ver~
meld staan onder de titel : De
benedictions mulieris post
partum .
Vgl . Ndl. Wdb ., VII, 2325 .
kerreks, bnw . Vee1 naar de kerk
gaande .
„Hij is nag al kerks" .
Will . Leevend, I,14 .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 402 ; Ndl .
Wdb., VII, 2355 .
kerrekzegger, znw . Een man,
die komt aanzeggen, wie er
gestorven of geboren is . Zie
bet gedichtje „Twei migge in
ien klap" in
W . 0, en N ., x,163 .
kerremelk, znw . Karnemelk .
Zegsw. : Hai ziet zo
bleik as kerremelk,
hij ziet zeer bleek .
Vgl. Boekenoogen, 401 ;
Ndl. Wdb ., VII, 1637.
kerremenade, znw . Karbonade .
Vgl. Boekenoogen, 400,
kamenaad ; N . Gr. Wdb ., 392,
karbenoade, kamnoade .
kerremis, znw. Kermis. Uitdr. :
1) Van eenkouweker~
remis thuis kome, met
de kous op de kop thuis kome.
2) Zonneskain en re~
gen, kerremis in de
h e 1, gezegd wanneer het rer
gent en tevens de zon schjnt.
3) Kerremisdrie, de
derde kermisdag .
Vgl. Boekenoogen, 415 ;
Ndl. Wdb ., VII, 2377 .

22
't kerwaai I. znw. Karwei.
V g1. N. Gr. W db., 403, ker~
waai; Ndl. Wdb. VII, 1692.
kerwaai II, znw. Het karwijzaad,
de karwij.
Vg1. N. Gr. Wdb., 403, ker~
waai; Ndl. Wdb., VII, 1697.
kesiemaat. znw. Suikerballetje.
Vg1. Ndl. Wdb., VII, 2010.
kespel. znw. Oud, vervallen huis.
Vg1. Ndl. Wdb., VII, 2493.
ket. znw. Klein paardje.
"Ja de ket van Jan Jonker
kan meschien wel effies har~
der loope voor 'n ameraik".
W. O. en N., II, 165.
Vg1. Boekenoogen, 417;
De Vr., 78; Ndl. Wdb., VII,
2493.
kete1t znw. Ketel. Zegsw.: He t
vet is van de ketel,
sehraalhans is keukenmeester.
V g1. St 0 e t t, Sprwdb., no.
2386; Ndl. Wdb., VII, 2497.
ketelkostt znw. Kuipvlees of
spek, ongesehilde peren, een
zakje rijst, en groene erwten,
dat bij elkaar in een ketel
wordt gekookt.
Vg1. Ndl. Wdb., VII, 2502.
't ke(r)tiert znw. Kwartier.
"Ik hew nog wel 'n groot ke~
tiertje de taid".
Van een Westfr., 27.
Vg1. 0 u de man s, Wdb.
op Br., 170., kartier; B 0 e~
ken 0 0 9 en, 416, kertier;
Fri. Wdb., II, 149, kertier;
N. Gr. Wdb., 't ketaaier.
ketonrechtert znw. Kantonreeh~
ter.
"Nou, hai hoorde der ok weI
van, en de ketonrechter in
Schagen of Alkmaar ok".
W. O. en N., 1,102.
keut znw. Een ronde rol van
goed, die de vrouwen vroeger
beneden in de rug legden, en
van voren met banden vast~
maakten. Over de keu hingen
dan de rokken. Ook weI k e u
d ePa r i s genoemd. Ont~
Ieend aan fro que u.
V g1. N. Gr. W db., 404, 2°,
tournure onder de damesja~
ponnen uit de mode van -+-
1885.
keunen, veri. deelw. van kannen,
dat tevens gebruikt wordt als
verled. deelw. van kennen. Ik
hew 'm heel goed keunen.
Vgl. § 155.
keuningt znw. Koning.
"Daar ging ik als een
keuning".
Het maantje scheen in 't
groen,
Naar Trijntjes weuning".
Eeon. Liedjes, III, 207.
Vg1. N. Gr. Wdb., 404,
keu1}nk.
kevelt znw. Tandeloze kaak.
Gewoonlik in het meerv.: k e~
vel s.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 e n, 422;
Fri. Wdb., II, 50, kevel.
't kiefiesbroed, znw. Zie k i e f,
t e g e b roe d.
kieft, znw. Kievit. Meerv.:
k i eft e. De vorm komt
reeds voor bij Val coo c h,
zie Regel d. Sehoolm., bIz.
400. Uitdr.: Lou pea s
e e n k i eft, hard lopen.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 e n, 423:
De Vr., 78: N. Gr. Wdb ..
406, kieft (W. K. en H.L.):
Ndl. W db., VII, 2744; 0 u~
d e man s, W db. op Br., 50,
kieft.
tt kiefte~aait
znw. Kievitsei.
Vgl. Boekenoogen. 423:

23
N. Gr. Wdb ., 406, kieftsaai.
't kieftergebroed, znw . Een hele
boel kinderen in een gezin,
ook wel een rommel. Hiernaast
de vorm kiefiesbroed .
„jonge het Sait er weer ien?
Das de elf de zeker? 't Wordt
'n heel kief tegebroed deer" .
W. 0 . en N ., II, 31 .
kiekeboe-speule, zw, ww . intr.
Verstoppertje spelen .
Vgl. Boekenoogen, 423 ;
Ndl. Wdb ., VII, 2745 .
kiel I, znw . Blauwe kiel, de da~
gelikse dracht van boeren en
boerearbeiders .
Vgl . Fri. W db ., II, 53 kyl,
kite; Ndl. Wdb ., VII, 2753 .
kiel II, znw . Het kruis van een
broek . Die broek is me wat
nauw in de kiel .
Vgl. Boekenoogen, 424 ;
Ndl. Wdb ., VII, 2760 .
kielegoed, znw . De kledingstukM
ken, zoals kief en broek, die
van een bepaalde stof vervaardigd
zijn .
kielemort, bnw . Dood . Hai is
kielemort .
Vgl. Boekenoogen, 424,
kielemorten, dooden .
kiep, znw. In de zegsw .: D a t
is grote kiep en klaine
doppies mit die
t w e i, ze zijn zeer bevriend
met elkaar . Ontleend aan het
kienspel .
Vgl. Boekenoogen, 425 .
kiep, znw . 1) Hengselmand. 2 )
Vrouwehoed . Oorspronkelik
verstond men onder een kiep
een hoed van dichte stof, die
diep over 't hoof d werd ger
trokken, ver vooruitstak, met
van onder een brede schour
derbedekking . Onder de keel
werd zij dicht gebonden door
twee gouden of zilveren knor
pen . Van binnen was de kiep
met witte of gebloemde zijde
bekleed . Tans verstaat men er
het strooien hoof ddeksel onder,
dat de vrouw draagt,
wanneer ze de kap op heef t .
Niet to verwarren met het z .g.
boerehoedje .
Vgl. Boekenoogen, 426 ;
D e Vr ., 78 ; B o u m a n, 53 ;
0 p p r e 1, blz . 64 ; Fri. Wdb .,
II, 54; N. Gr . W d b ., 407 ;
Ndl. Wdb ., VII, 2788 .
kiepas, znw. In de uitdr . : N i e t
veul kiepas hewwe,
niet veel vrijaf hebben .
kiepasseraai, znw . Geflik[looi.
„Ik bleef maar op 'n distantie
meheer, want Griet houdt van
glen kiepasserai"
W. 0, en N., II, 47 .
kiepere, zw, ww . 1) tr . Gooien .
2 ) Intr . Vallen.
Vgl. Boekenoogen, 427 ;
D e Vr., 78 ; Ndl. Wdb ., VII,
2790 .
't kiepertje, znw, In de uitdr . :
Een klain kiepertje
h e w w e, een beetje dronken
zijn .
kier, znw . Kier. Zegsw . : I e t s
of iemand in de kiere
h e w w e, iets of iemand in
de g-aten hebben .
Vgl. Boekenoogen, 428 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 606 ;
Ndl. Wdb., VII, 2792 .
kiereboe, znw . Ouderwetse boer
rewagen op 4 wielen, waarvan
de witte kap op riemen rustte .
Vgl. Boekenoogen, 428 ;
D e Vr., 78 ; B o u m a n, 53 ;
Fri. W db., II, 51, kierebuk;

24
N. Gr. Wdb., 408 ; Ndl.
Wdb., VII, 2792 .
Ides I, Lokwoord om schapen to
roepen .
Vgl. Boekenoogen, 428 ;
Bouman, 53 ; N. Gr. Wdb.,
413, kis! kis! (Ww), lokroep
voor veulens en voor de belr
hamel .
ides II, znw. Kies, Uitdr . : 1) Zo
drei j e een kies kraig e
mit een kroontje, waar
mee men wil zeggen, dat ier
mands wens niet vervuld zal
worden .
2) Een kies trekke
1 e i t e, pacht betalen .
kiet, bijw . Geljjk; fr, q u d t t e .
We hewwe kiet speuld .
Vgl . Bouman, 53; Ndl.
Wdb., VII, 2818 .
kikkerd, znw. Kikvors. Zegsw . :
1) Plok nou vere van
een kikkerd, gezegd
wanneer men nog geld krij gt
van demand, die hoegenaamd
niets bezit . N . Gr . Wdb ., 408,
kun je ook veern plokn van n
kikkerd?
2) Er zit 'n kikkerd
i n m e k e e 1, er zit jets in
mijn keel, dat me belet goed to
spreken. N . Gr . Wdb ., 408,
n kikker in haals hebm = hees
zijn .
3) Een kouwe kikkerd
w e z e, een koudkleum zijn .
Vgl. Boekenoogen, 431 ;
Ndl. Wdb ., VII, 2909 .
kikkerdril, znw . Kikkerrit . Zie
d r i 11 e = trillen .
Vgl . Fri. Wdb., II, 52, kikkerts
(d) ril ; B o e k e n o o-
g e n, 431 ;' Ndl. Wdb ., VII,
2910 .
kikkerig, bnw . Koud, verkleumd .
Vgl. Boekenoogen, 431 ;
D e Vr., 78; Bouman, 53 ;
Ndl. Wdb., VII, 2912 .
kim, znw . Inkerving in de duigen
van een vat .
Vgl. Boekenoogen, 433 ;
Fri. Wd b., I, 53, kimen ; N.
Gr. W d b ., 409; Mn1. Wdb.,
III, 1428, kimme; Ndl. Wdb .,
VII, 2937 .
kinne, onr, ww . De vorm wordt
zowel voor k e n n e n als
voor k u n n e n gebruikt. Zie
§ 155.
Vg l . Fri. Wd b . II, 54; N. Gr.
Wdb., 412 .
kip, znw. In de uitdr. : D i e
kip laic gouwen aaier
r e, dat is een bron van winst.
kippedrift, znw . Gejaagdheid .
Vgl. Boekenoogen, 434 ;
St o e t t, Sprwdb ., no . 1155 ;
Ndl. Wdb., VII, 3120,
kippedrit, znw . Kippedrek.
Vgl. Boekenoogen, 434 .
't kippehok, znw . Schertsende
benaming voor een gulp in een
mansbroek. Doe je kippehok
dicht joon .
kirrel, znw . Kerel, ook man,
echtgenoot . Hiernaast k e r e 1 .
Vgl . N. Gr. Wdb ., 413, kin .
kirrierkirrie, bijw, uitdr . T ernauwernood.
„Nou, nou, dat was nag maar
kirrie kirrie, of jelud den trein
haalde", flit Kennemerl ., 125 .
Vgl. Boekenoogen, 435 ;
D e Vr., 78 .
't kisgat, znw. Luchtgat in het
dak van een boerehuis .
Vgl. Boekenoogen, 435 ;
D e Vr ., 78; Bouman, 54 .
kits, bijw . In orde, gezond . Hoe
gaat 't met de vrouw? Alles
kits 'oor .

25
Vgl. N. G. Wdb., 413 ; Ndl.
Wdb ., VII, 3178 .
kittel, znw. Kei.
klaai, znw. Klei. Zegsw . : D e e r
zit klaai an de kloet,
daar zit geld .
Vgl. Boekenoogen, 435 ;
Fri. Wdb., II, 56, klaai; N .
Gr. Wdb., 414, klaai .
Mad, znw. In de zegsw . : De e r
is de klad in, datisniets
meer waard .
Vgl. Fri. Wdb ., II, 56, De
kladder der yn bringe, in miscrediet
brengen ; S t o e t t,
Sprwdb ., no . 1161 .
kladde, zw . ww . intr. Morsen,.
Vgl . N. Gr. Wdb., 416 .
kladdebutter, znw . 1 errand, die
morst .
Vgl. Boekenoogen, 436 ;
D e Vr ., 78 .
kiaddebuttere, zw. ww . intr.
Morsen. Bij W o l f f e n
Deken, kladdebotter
ren .
„En het is zo plaizierig niet als
gij denkt, een paar uuren alle
dagen voor het toilet to zitten
kladdebotteren met fleschjens
en pomaden" .
C. Wildsch ., III, 280 .
kladdig, bnw. Vuil, morsig .
,,Is 't niet to kladdig op de
wurf ?" W. 0 . en N ., II, 24 .
Vgl. D e Vr ., 78; N. Gr.
Wdb., 416, kladderg; Fri.
Wdb ., II, 56, kladderich .
klager, znw. In de zegsw . : K 1 ar
gershewwegiennood,
pochers gien brood .
klain, bnw . Klein . Uitdr. : k l a i n
van eten weze, weinig
eten .
„Nou ken hij allemachtig buf
felen, en ik ben klein van
eten" . Enkh. C.,12 Oct. 1911 .
klamme, zw, ww . intr. Kibbelen,
twisten .
„Oftig hadde ze klamd deer
over op guiten of" .
W. 0 . en N., II, 81 .
Het woord komt reeds voor in
het Mnl ., vgl . Mnl . Wdb .,
111,1475 ; Boekenoogen,
438, waar een paar plaatsen
uit Valcooch's Regel d .
Schoolm, geciteerd worden ;
T w i s c k, Kl. Liedtb ., 105 :
U erf f enis en deelen,
Is poghen, clammen, schelen.
D e Vr ., 78 ; B o u m a n, 54 .
kiammer, znw, lemand, die kibbelt,
twist. T w e i k 1 a m-
mers, baaiegaar
s c h u 1 d, als er twee kibbelen,
hebben ze beiden schuld .
Zie klamme,
damp I, znw . Een houten belegr
stuk, waardoor men twee balken
of planken aan elkaar
vastspijkert.
Vgl. Boekenoogen, 438 ;
Fri. Wdb ., II, 57, klamp(e) ;
N. Gr. Wdb ., 416, klamp.
klamp II, znw . Hooischelf. Zie
hooiklamp .
Vgl. Boekenoogen, 438 ;
Fri. Wdb ., II, 57, in klampe
hea, hooimijt; N. Gr . Wdb .,
416, klamp .
klant, znw . Men spreekt van
een jonge klant, een
niet gehuwde jonge man,
j o n g e k l a n t e, jongelui.
klap, znw. Klep, van broek, pet
tafel enz .
Vgl. Boekenoogen, 439 ;
N. Gr. Wdb., 417, 2 ° .
klapbleis, znw . Endeldarm van
een varken, die de jongens

26
opblazen en dan met een klap
doen springen .
klapbroek, znw . Een broek met
een klep van wren, zoals at-'
teen ouderwetse boeren nog
dragen .
't klapperhoutje, znw . Castagnet .
Gewoonlik in het meerv.
Vgl. Boekenoogen, 440 .
klapskeet, znw. In de uitdr . : A 1-
le klapskete, om
haverklap, telkens weer .
de
Vg1. D e Vr., 78 ; Fri. Wdb .,
I!, 59; N . Gr . W d b ., 417,
2° ; St o e t t, Sprwdb ., no .
861 .
klare, znw . Alleen met het on-'
bep . lidw, en gewoonlik in de
verkl . k l a a r t j e, een glas
klare jenever .
Vgl. N.
kloare .
Gr. W db ., 422, 'n
klarighaid, znw . In de uitdr . :
klarighaid make, toebereidselen
maken .
Hai maakte niets gien omr
slag, maar vroeg an de burger
meester, of ie klarighaid make
wou voor z'n trouwerai met
Mie, z'n huishouwster" .
W. 0, en N., III, 90 .
klauw, znw . Klauw, een land
bou wgereedschap, bestaande
nit een houten steel met van
onder enige ijzeren tanden .
Vgl . Fri . Wd b ., II, 59,
klau(we), hark ; N. Gr. Wdb .,
415, 6 ° , Grotegast, tuinklauw .
klauwe, zw, ww, tr . Het bou w-
land met de klauw bewerken .
kleeuw, znw . K1auw, uiteinde
van de poten met de nagels .
Zie voor de vocaal § 21, Ook
van de hand gezegd .
Vgl. Boekenoogen, 440 .
kleeuwe, zw, ww, tr . Krabben .
Vgl. Boekenoogen, 441 .
klef, bnw . Kleverig . Van brood
en gebak .
Vgl. Boekenoogen, 442 ;
N . Gr . W db ., 417 .
klefnat, bnw . Kletsnat .
„Een nijdige trek wrong aan
haar mond, terwij 1 ze met de
klef matte doek haar hall
droogde" . V toed, 219.
't kleidje, znw. Japon . Wat he
je een mooi kleidje an 1Vlaarr
tje.
„Koomt nu ter Feeste wet
bereydt
Al met een suyver Bruyloftsr
cleydt" .
T w i s c k, Kl. Liedtb., 14.
Vgl. N. Gr. Wdb ., 416, 't
klaid, 2 ° , vrouwenjapon ; Fri.
Wd b ., II, 61, kleedts je .
kleidjesrok, znw . De rok vlak
onder het kleedje .
klepper, znw, lets, dat groot of
zwaar is in zijn snort .
„Dikke Neel van Tais de
knurf was der ok, 'n waif van
bai de tweihonderdzeuventig,
zoo'n klepper" .
Enkh . C ., 29 Dec . 1923 .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
1226 .
't kletjakkie, znw . Een kort bovenjakje,
met van wren een
split.
Vgl. Boekenoogen, 445 ;
Bouman,55 .
kleum, znw. In de uitdr . : D e
kleum in hewwe, door
en door verkleumd zjn .
Vgl. D e Vr., 78 .
kleuter, znw . Kleumer.
kleutere, zw . ww, intr. Kleumen .
Vgl. Boekenoogen, 446 .
klieder, znw, lemand, die morst .

Vgl. Boekenoogen, 409,
klieter .
kliedere, zw, ww . intr. Morsen .
Vgl. Boekenoogen, 449,
klieteren ; N. Gr. Wdb ., 419,
kliedern 0 .
kliederig, bnw . 1) Modd erig .
Van een weg. 2) Niet doorbakken
. Van brood of gebak .
Vgl. Boekenoogen, 449,
klieterig.
kliek, znw . Verkl, k l i e k i e .
De rest van het middageten,
die men gewoonlik de volgenr
de dap weer opwarmt; ook
wet het etensrestje, dat men
op zijn bord last liggen . In deze
laatste zin ook bij W o 1 f f
en Deken .
Hij plagt altoos klieken op
zijn bord to laaten en dan een
schoon bord to vraagen" .
Abr. Bl., II, 240.
Vgl. Bouman, 35 ; Fri.
Wdb ., II, 63, klik; N . Gr.
Wdb ., 420, kliek . Zie ook
lessie en poesie .
kliekiesdag, znw . De dap, waarr
op men alleen de kliekjes van
de vorige dap opmaakt . Zie
Iessies-dag .
Vgl. N. Gr . Wdb ., 420, kliekr
jesrdag; Fri. Wdb ., II, 63,
klikjedei .
klieme, zw, ww, intr . Klagen .
Gewoonlik in de verbinding :
klage en klieme .
„Zij zouden zo zot niet zij n
van to klaagen over tijdverdeeling,
zo niet kliemen over
de bedroef de korte dagen en
lange avonden" .
Abr . Bl., I, 126 ;
zie ook Abr . Bl., I, 209 ;
C. Wildsch ., IV, 29 .
Vgl. Boekenoogen, 447 ;
i D e Vr ., 79 ; B o u m a n, 55 ;
Fri. Wd b ., II, 62, kleije erg
klieme.
kliemzerig, bnw . Kleinzerig,
bang voor de minste pijn .
,,As je der maar mit klaai en
zeip op zitten : maar je binne
to kliemzeerig" .
W. 0, en N., II, 18 .
Vgl. Boekenoogen, 449,
klienzeerig; D e Vr ., 78 ; Fri.
W db ., II, 63, kliensearich .
kliender, znw . Het instrument,
waarmede men de kaasstof
fjn maakt. Ook wel k e i s-
kliender .
Vgl. Boekenoogen, 448 .
kliene, zw, ww. t r. Klein maken .
Gezegd van de kaasstof, die
inde keistomment door
de kliender of deurh
a a l d e r wordt fijn gemaakt
.
Vgl. Boekenoogen, 448 ;
Bouman,55B
klink, znw . 1) Klink van een
deur . Llitdr. : Z' n v r a a i e r
an de klink van de
deur ophange, hem niet
verder laten komen dan de
huisdeur, hem dus niet binnenlaten
. 2 ) De schede van
vrouwelike dieren . Zegsw. :
Hai het net zoveel
heer onder z'n neus
as een varken op z'n
k 1 i n k, gezegd van iemand,
die b jna peen snor heeft .
Vgl. Boekenoogen, 451,
3 0 , spleet; Fri . W d b ., II, 64,
teeldeel eener koe ; N. Gr.
Wdb ., 418, klenk (H1), de
sluitspier van de baarmoederr
mond bij een koe, ook de uitwendige
geslachtsdelen ;
Francq van Berkhey,

28
Nat. Hist, v . Ho11., IX, 357 .
klinkbuul, znw . Kerkezakje met
een belletje van onderen . Zie
buu1 .
Vgl. N. Gr. Wdb., 424, klinkr
buul.
klinktem, bijw . uitdr. In verbinding
met v a n . Van je welr
ste .
„Oum dei niks half . 't Zou 'n
brullef t worre van klinktem" .
W. 4 . en N., III, 90.
klisnat, bnw . Kletsnat .
klodder, znw . Een klomp van
een dikke, breiachtige stof .
Vgl. Boekenoogen, 453 ;
D e Vr., 79 ; N. Gr. Wdb.,
423, kloddern; Fri. Wdb ., II,
65, klodde .
kloddere, zw . ww, intr . Morsen .
v& . N. Gr. Wdb ., 423, klodr
derv 0 .
kloet, znw . Vaarboom . Het
woord komt in deze betekenis
reeds voor in het Mnl . ; zie
Mn!. Wdb ., III, 1561 .
Vgl. Boekenoogen, 454 ;
D e Vr., 79; Fri. W d b., II, 65 .
klomp, znw . Klomp . De boeren
onderscheiden zondagse klomr
pen, die geverf d, en daagse,
die niet geverf d zijn . Zie ook
skoenklompe. Zegsw . :
Nou barst m'n klomp,
uitroep van verbazing, met de
betekenis ; flu begrijp ik er
niets meer van . M e t z' n
klompin'tspulkome,
een goeie stemming op plompe
wijze verstoren .
Vgl. Boekenoogen, 456 ;
S t o e t t, Sprwdb., no . 1188 .
klootskave, zw, ww . intr . Slenteren
.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 65, klootskave
.
kloprop, znw. In de zegsw . : 't
Is net zo'n klopop,
gezegd van een vrouw, die alles
moet doen .
kloris, znw. Vrjer. Deze betekenis
is ontleend aan het bekende
blijspel Kloris en Roosje .
Als persoonsnaam komt het
woord her niet voor .
Vgl. Boekenoogen, 458 .
klos, znw . In de zegsw .: J e
binne de klos, je bent
de dupe . Van klotsen.
Zie hosklos.
klosse I, zw. ww. intr. Klotsend
lopen .
Vgl. Boekenoogen, 459 .
Fri. Wdb ., II, 67 .
klosse II, zw, ww. intr. Vissen
met een klos d,i . een stuk
hout, waaraan een snoer met
een haakje bevestigd wordt .
Des avonds worden de klossen
in de sloten uitgelegd en
s morgens opgehaald .
kloster, znw . Sneeuwklonter .
Vgl. Boekenoogen, 459 .
klouke, zw . ww . tr . 1) Uitwroer
ten, vooral tanden of pijpen
met een puntig voorwerp
schoonmaken . 2 ) Vroeger ook
van het ondermijnen van het
land door het water. Zie o nr
derklokinge en wegklokinge.
Vgl. Boekenoogen, 455 ;
Bouman, 56.
klous, znw. Reden, oorzaak ; fr.
C l a u s e . Dat is de klous,
daar zit het 'm .
klouwen, znw . Kluwen . Zie voor
de voca'al § 32 .
Vgl. Boekenoogen, 459 ;
Fri. Wdb :, II, 61, kleauwe;
N. Gr. Wdb . 428, klouv(e) .

29
klouwene, zw . ww . tr. Garen
opwinden .
Vgl. Fri. Wdb., II, 61, kleaur
we; N. Gr. Wdb ., 428,
klouwn .
klucht, znw. 1) Oprit aan de
kant van een dijk. 2 ) Pret,
plezier. He je gustereivend
veul klucht had Sien?
Vgl. Boekenoogen, 459,
kluft; Fri . Wdb,., II, 67,
klucht .
kluchtig, bnw . Vrolik, grappig .
„En dan is het al heel kluchtig,
hoe onderscheiden ons
hetzelf de voorwerp in het oog
valt". Abr. Bl., III, 1 .
Vgl. Fri . Wdb ., II, 67, kluchr
tick .
kluit, znw . Het geld.
„Dat komt, omdat die hurk
z'n best doet om peet 1Vlerai
zoveul mogelek op to smeeren
op hoop dat hai de kluit
kraigt" . W. 0 . en N., II, 16 .
klus, znw . In de verkl, k 1 u sr
sie .
1) Een klein karweitje .
2) Een klein partjtje .
3) Een uitzakkende and err
lip. In dit laatste geval niet in
de verkl.
Vgl. Boekenoogen, 460,
kluut, znw . In de war geraakt
want . Te Enkhuizen .
„Twee liene peen leven, en de
darde een kluut" . Vloed, 29 .
knaap, znw . lets, dat proof of
zwaar is in zijn soon . Die appel,
da's 'n knaap 'oor.
Vgl . N. Gr. Wdb ., 423, 't is
n knaop van n snouk, van n
appel.
't knain, znw . Kon Vin . Zegsw . :
'tIs bai de knaine of,
gezegd van een vrouw, die
veel kinderen krijgt . De konijnen
n.l, brengen veel jongen
voort. Hai (zai) kin
wel mit de knaine
deur de tralies, hij
(zj) iis broodmager .
Vgl. Boekenoogen, 466 .
knaiper, znw. Knijper. 1) Het
voor een deel gespleten houtje,
waarmee men het wasgoed
aan een drooglijn bevestigt .
2 ) Ben kaas, waar voeht uitspelt
.
„En den zel je zien, dot je
nog minder voor de keis kraige
as Jouwek Klaver, die z ukr
ke knaipers maakt" .
W. 0 . en N., II, 58 .
3) In verbinding met b er
n a u w d, een gierigaard.
„Zo'n benauwde knaiper aars
en nou zoo rejaal" .
W. 0 . en N., IV, 69 .
Vgl. Boekenoogen, 466 ;
B o u m a n, 57 ; Fri. Wdb .,
II, 72, kniper.
knak, bnw. Boos, kwaad, letterl.
een knak (breuk, scheur,
deuk) hebbende .
„Deer ben ak erg knak over" .
W . 0. en N ., IV, 79 .
„En dat zij daar wat knak
over is kan ik heel wel inschikken"
.
C . W ildsch., IV, 307 ;
zie ook C . W ildsch ., II, 342 .
Vgl. Bouman, 56 ; Mnl.
Wdb ., III, 1609 .
knap, bijw . Tamelik . Je binne
weer knap verveulend 'oor.
knar, znw . 1) Jets, dat oud is,
gezegd zowel van mensen als
van dingen . Gewoonlik in verr
binding met o u d . Eigenl. een
oude knoest of boomtronk .
Het woord is een bijvorm van

30
k n o r . Zie Mnl. Wdb ., III,
1607, op cnaerhout, en
Franck-Van Wijk, 327 .
2 ) Een onrijpe vrucht. Ger
woonlik in verbinding met
groen .
Vgl. Boekenoogen, 462
en 471 ; D e Vr., 79 ; B o ur
man, 56 .
't knarselbien, znw. Kraakbeen .
Hiernaast krakelbien zie
aldaar .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 69,
knars (e) bien .
knater, znw . Portemonnaie .
Vgl. Boekenoogen, 463.
knecht, znw. 1) Jongen . Verkl .
knechie. Meerv. kner
chies .
„Zes f linke kinderen skonk ze
main,
Vaif knechies met ien maid" .
w . 0. en N., II, 175 .
2) Boereknecht . In deze betekenis
is het meerv, k n e c hr
se. Zegsw.: Beter een
klaine bass as 'n grot
e k n e c h t, men kan beter
z'n, eigen bass zijn, al bezit
men dan ook weinig, dan
knecht zijn bij een rUke boer .
Vgl. Boekenoogen, 463 .
kneder, znw. Een [orse vrouw .
kneert, znw, lemand, die zeurt
en klaagt .
Vgl. Boekenoogen, 464 .
kneerte, zw. ww, intr. Zeuren,
zaniken .
Vgl. Boekenoogen, 464 ;
D e Vr ., 79 .
kneertkont, znw . 1errand, die
kneert .
kneppel, znw. Knuppel . Hierr
naast knuppel .
„Sla nou met de kneppel" .
V ii g h, Kl, v . J. Ront- Voet,
20 .
Vgl. Boekenoogen, 464 ;
Fri. Wdb ., II, 69 .
knerper, znw . Gierigaard .
knetere, zw, ww. intr . Met hanr
den of voeten in jets weeks
roeren . Ook wel met voile
voeten het huffs inlopen .
Vgl. Boekenoogen, 465 ;
D e Vr., 79 .
knie, znw . Knie . Meerv, k n i er
Se. Boekenoogen 465,
geef t als meerv, k n i e s .
,,As die wegliep onder z'n
biene tusschen z'n kniese vandein,
beteekende dat 'n wisse
dood" .
Med. C., j rg . 24, no . 1222 .
Zie voor een zegsw . bij j o n g .
Kniertje, vrouwenaam .
Vgl. S t o e t t, Moortje,
XXIV ; Fri. Naaml. 217,
Knier, Knierke .
knikkerbuul, znw . Knikkerzakje .
,,Maar hai dogt an z'n knikr
kerbuul" .
W. 0 . en N ., II, 87 .
knie, znw . Portemonnaie. Verkl.
knippie.
,,Maissies, hoeveul cente heb
j e in j e knippie?"
W . 0, en N ., III, 64.
Vgl. D e Vr., 79.
knipbol, znw . Een langwerpige
bol, waarin aan de bovenzijde
over de gehele breedte een
aantal kerven zjjn geknepen .
Vgl. Boekenoogen, 467 ;
Fri. Wdb ., II, 71, knipbrea .
knispele, zw, ww, intr . Slap melken
.
Vgl. Bouman, 58 .
knoedel, znw. Een bundel los bij
elkaar gehouden kleren of
andere goederen .

31
„Hij wurmt zijn beenen onder
hinderlij ke dekenknoedels uit
en scent van inspanning" .
De Ontm, v . R. Br., 150.
Vgl. Boekenoogen, 467,
deegbal van gruttemeel; Fri.
Wdb ., II, 73, knoedels, ronde
stukken deep met stroop en
borer, in de pan gebakken .
knoei I, znw . Knauw, knak . Hai
her deur die ziekte een lilleke
knoei kregen.
Vgl. Boekenoogen, 468 ;
Fri. Wdb ., II, 73; N. Gr.
Wd b ., 434 .
knoei II, znw .
Een zeer klein
schuitje voor een persoon .
Notaris D . Veenenbos zal
publiek verkoopen een
gezonde en melkrijke veestapel
voorts boerengereedschappen,
als : hooihark,
schudder, centrifuge, knoei
Advertentie in de E . C.,
11 Mrt . 1933.
LIitdr .: In de knoei zitt
e, in de benauwdheid zitten .
knoeie, zw, ww, tr, en intr .
1) Knijpen, mishandelen,
2) Wederk . Zich knoeien, zjn
gezondheid benadelen, .
3) Oneerlik zijn . Hai knoeit
met de mellek .
Vgl. Boekenoogen, 468 ;
Fri. Wdb ., II, 73 .
knoer, znw . Hand . Gewoonlik
in her meerv, k n o e r e. Hou
din die skop ok beter in j e
knoere. Het is wellicht heir
zelf de woord als her mnl .
C n o r r e, knoest, mhd. k n ur
r e, k n u r. Zie Mnl . Wdb .,
III, 1646 en Franck-Van
W ij k, 327 ; Fri. Wdb ., II,
65, kloer.
knoffellg, bnw . Verkleumd, alleers
gezegd van de handers .
Vgl . Fri. Wdb., II, 73 ; N . Gr.
Wdb ., 435 .
knokkel, znw . Gewricht. Zie
voor een zegsw, b ij r e gr
knokke1 .
Vgl . Fri . Wdb„ II, 74; Mnl.
Wd b ., III, 1637 .
knol, znw . Horloge . Het woord
is direct in verband to brengen
met k n o 1 = veldvrucht
en aan her Bargoens ontleend .
Zie Nloorman in Ts, v .
T. en L . blz . 36 .
knolletaid, znw. De tijd, waarop
de knollen gerooid worden,
d .i, eind Mei, begin Juni. Hai
is jarig in de knolletaid .
knock, znw . Hand. Gewoonlik
in her meerv, k n o k e .
,,M'n knooke jeukte" .
W. 0 . en N., II, 30 .
De oudste betekenis van her
woord is wellicht k n o e s t .
(vgl. knoer) . Zie Mnl. Wdb .,
III, 1636, choke; B o e k e nr
oogen, 47; Opprel, blz .
66 .
knopwurrem, znw . Een worm,
die in de knop van bessebomen
o/ vruchtbomen zit .
knoup, znw . Knoop . Uitdr. : 'n
Knoup valle leite, er
'nknoupoplegge,vloer
ken . Zie S t o e t t, Sprwdb .,
no. 1204.
knungel, znw. Een lummel .
Vgl. Boekenoogen, 472 ;
Fri. Wdb ., II, 67, klongel .
knungele, zw, ww, intr . Beuzer
len, prutsen . Bij W o 1 f f e n
Deken vaak klungelen .
Zie o .a . Abr. Bl ., I, 6 .
Vgl. Boekenoogen, 472 ;
Fri. Wdb ., II, 67, klongelje .

32
knungelig, bnw . Knoeierig.
Vgl. Boekenoogen, 473 .
knurref, znw. Ben (link brok .
Het woord is een jongere
vorm naast k n o r, in de betekenis
van k n o e s t . Zie
Franck-Van Wij k, 327 ;
koe, znw. Koe . Meerv, k o e i e.
D e Vr., 79 ; B o u m a n, 58 .
Vroeger vaak c o i j e n .
,,up Varle seggen, dat zij hem
generen eenige mit coijen to
houden" . 1 n[ormacie, blz . 90,
eveneens op blz . 91, 94, 95,
127.
Zegsw . :Veul koeie,veul
m o e i e als men grote zaken
drijft, heeft men veel beslommenngen
.
„Nu docht ik, gij liever als ik
man ; 't is veel koejen veel
moejen" . C . Wildsch ., III, 77 .
Vgl. N. Gr. Wdb., 477, ey
gain kui het, het gain mui. Zie
ook voor een zegsw, bij h o o i .
koeboet, znw. Een boet, waarin
koeien op stal staan . Zie
boet
koegang, znw. Gang achter de
koestallen . Ook kortweg d e
gang genoemd .
koegel, znw . Kogel . De vorm
die in de 17e eeuw zeer veel
voorkomt (vgl . B o e k e nr
0 o g e n, 475), komt hier tans
nog zelden voor. Zegsw . :
Hai liep as 'n koegel
u i t 'n s t u k(kanon), dus
zeer hard . W . 0. en N., I,18 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 78, koer
gel; N. Gr. Wdb ., 440, koegel .
koejenasie, znw. Kleinering .
Vgl. Fri. Wdb., II, 79, koeje
naesje .
koejenere, zw, ww, tr . lemand
hard behandelen ; fr, colon-
ner . Ik leit me niet koejenere .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 79, koe~
jenearje; N. Gr. Wdb ., 440,
koejeneern .
't koejes, znw . Letterl . : Koehuis,
de plaats in het boerehuis,
waar 's winters de koeien op
stal staan .
Vgl, f ores, boeles, achr
t eres .
„En bang dat ie was seivens
in 't koejes" .
W . 0, en N ., II, 73 ;
D e Vr., 79 .
koejesteert, znw . Koeiestaart .
Zegsw: Ze gro~ie as
koej esteerte, d .w .z, heel
langzaam, gezegd van kinde ,-
ren, die slecht groeien .
. W. O . en N ., I,15 .
koekebakker, znw. Een prutser .
Vgl. Boekenoogen, 477 .
koekeloere, zw. ww, intr . Slapen,
suffen .
„Die zit dan maanden aan een
thuis to koekeloeren" .
Abr . Bl., III, 14 ;
zie ook C . W ildsch ., V, 269
en 310 .
Vgl . Bouman, 58 ; Fri .
Wdb ., II, 79 ; N . Gr. Wdb .,
440 .
't koekemietje, znw . Antiek gekleed
vrouwtje en bovendien
niet zeer zindelik .
koek-en-aai, in de zegsw . : 't I s
deer koek e n aai, ook
wel b .v . : Jan e n B e t j e
is koek en aai, ze zijn
zeer bevriend met elkaar .
„En Betje is bij Oom schering
en inslag, koek en ei" .
C. W ildsch ., II, 260 ;
zie ook III, 342, IV, 165 .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
1212 .

33
koekhakke, zw, ww, intr .
1 } Koekhakken, een kermisvermaak,
waarbij het er op
aankomt om met een zo klein
mogelik aantal bijlslagen een
lange strook koek door to hakken
. Wie de koek met het
kleinste aantal bijlslagen doorhakt,
heef t het gewonnen . De
ander moet dan de koek betalen
.
Vgl. Fri. Wdb ., II, 73 .
2 ) Prutsen, tobben .
Den kinne ze van main koek
hakke zoo ze wille" .
W. 0. en N., II, 21, zie ook
blz . 52 en 158 .
't koelicht, znw. Zie 1 i c h t .
't koemarrekrondje, znw . Een
vrouwekransje, waarvan de
leden elkaar om de beurt jaarliks
bezoeken .
„'n Heeleboel vrouwen hadde
vroeger 'n koemarkrondje .Van
't jaar kwamme ze bei Jantje,
ankomde jaar bai Niessie, din
wee- bai Pietertje of Brechie,
om de beurt" .
Enkh . C., jrg . 58, no. 193 .
koemarrekte, zw. ww. intr .
Naar de koemarkt gaan .
Kwan, ik gaan eris to koemarr
rekten .
koemis, znw . Koemest. De vorm
komt reeds voor in het mnl .
Zie Mnl. Wdb., III, 1661 ;
Boekenoogen, 479 .
Koen, mansnaam .
Vgl . Fri. Naaml., 218, Koen .
koere, zw, ww, intr . Kitten . Van
duiven . Hoor die duive dens
koere .
Vgl . Fri. Wd b ., II, 80; N . Gr.
Wdb ., 442, koern .
koes, znw. Bed, letterl, k o e t s .
Dialect van Drechterland IL
„Ik gaan in m'n koes" .
W . 0 . en N., 1,119 .
„Werd het wat last, ik stapte
ten twee uuren in de koets" .
C. Wildsch ., IV, 1304.
Vgl. Boekenoogen, 480 ;
D e Vr.,
79; N. Gr. Wd b.,
442 ; koets; Nlnl,. Wdb., III,
1669 .
koest, bnw . Stil, bedaard . Ontr
leend aan het f r . c o u c h e!
C o u c h e t o i, dat ook stil
betekent .
Sprwdb .,
Zie
no . 1219 .
St o e t t,
„Belloo wilde blaf f en, maar
de Bloedtoet hield z'n snoet
dicht. Koest, Belloo, koest
hoor" .
Med. C, jrg . 24, no. 1209 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 80, koes ;
N . Gr. Wdb ., 442, koest.
koet, znw . Kuil. Verkl, k o e t j e .
„ 1Vlerkbare teekenen : 'n koetje
percies midden in z'n kin, rinr
kies in z'n oor, en 'n roodbruine
pruk" .
w . 0. en N., III, 88 .
Vgl. Boekenoogen, 480 .
koetaai, znw . T aaie koek in de
vorm van een koe . Vooral bij
gelegenheid van koemarkten
gekocht .
koetele, zw, ww intr . Zeer langr
zaam vorderen met het onder
handen zijnde werk .
Vgl . D e Vr., 79 .
koetelig, bnw . Onbeholpen, onhandig.
„Ik wil van die knecht niks
zegge, maar 't gaat alles zoo
koetelig bai 'm" .
W. 0, en N., II, 53 .
koeterdekoet, bijw, uitdr . Zeer
langzaam, op z'n elf en dertigst
.
„Die breiden mig het 'n yen-
3

34
beelding as 'n zak arremeturf,
en komt 'm koeterdekoet terughale"
. W. 0, en N., II, 55 .
koeverere, zw . ww. intr . V ooruitkomen,
opschieten . Je koer
verere al aardig met dat werk .
Zie Mn! . Wdb., III, 1670,
waardevormkoevereren
uit K i 1, wordt aangehaald
en in verband gebracht wordt
met het fr, recouvrer,
lat, recuperare, terugr
krijgen, hernieuwen .
Vgl . Oudemans, Wdb .
op $r., 186, koever, genoegzame
voorraad, overvloed ;
Boekenoogen, 482 en
1330 ; D e Vr ., 79 .
koffie, znw . Ko flie. Uitdr. :
Kof f ie ophale, „het afr
leggen van 'n visite van 'n
vrijer, veertien dage nadat by
met 'n maidje to brulleft weest
is of met 'r kerremis houwen
het" .
W. 0, en N., I,15 .
Vgl . D e Vr ., 80 .
koffielol, znw . Koffiepot .
Vgl . D e Vr ., 80 .
koffieprut, znw . Koffiedik.
Vgl . D e Vr ., 80 .
koggezeunis, znw. Alleen in de
zegsw. : Hai zit an de
koggezeunis . De Heer
D . Pijper tekent hierbij het
volgende aan in W.O . en N.,
IV„ 92 : Men hoort er tegen , -
woordig niet meer van, maar
vroeger kwamen de heeren
van de waterschapsvergadering
wel eens met „een sneedj
e in het nor" thuis, vandaar
misschien dit spreekwoord.
Wanneer een nieuw lid van
een waterschap werd geinstalr
leerd, dan werd hem door den
voorzitter den beker, genaamd
den Hengelbeker, aangebor
den, en als hij den inhoud
vlug en netj es ter plaatse kon
brengen, dan werd hem dit
als een snort van eer en waardigheid
aangerekend" . De
zegswijze zal dus betekenen :
Hg kan meedoen, hij kan Mink
drinken . Zie z e u n i s .
koker, znw . Mannelik lid .
Vgl. N . Gr . Wdb ., 443, 2 ° ,
het omhulsel van het teellid
van een hengst .
kokkerd, znw, lets, dat groot is
in zijn snort .
,,Was het 'n groote?" „Nou
hoor, 'n kokkerd" .
Med. C ., jrg . 24, no . 1207.
Vgl. Fri. Wdb., II, 82, kokr
kert; N . Gr. Wdb., 443 ;
S t o e t t Sprwdb ., no . 1226 .
kokkere, zw . ww, intr . Koken .
Vgl. Boekenoogen, 484 ;
D e Vr ., 80; N . Gr. Wdb .,
444, kokseln .
kokkin, znw . Stroopbal . VerkL
kokkinje .
„En haar trommeltj a was zoo
goed voorzien van seletjes en
kokinjes, van die mooie bruine,
die zoo strooperig waren en
van die dikke wine met roode
strepen" .
W . O, en N.,II,61 .
Ja Keesje lief, 'k bemin je,
Ik ga ook in de kommeny
Om kluitj es en kokinj e ."
Econ . Liedjes, I, 148 .
Ook in de Camera Obscura,
zie de schets j o n g e n s, blz .
3, een zakje met kokinjes .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 34, kor
kynje, kokyntsje.
kol, znw . 1) Ronde wine plek
voor op de kop van een paard.

35
„Dat witte plekkie voorop de
kop, dat we kol noemen, was
vast de overgrootvader van
den minister van Kol ."
W. 0 . en N., IV, 71 .
Vgl. N. Gr. Wdb ., 444, kol;
Fri. Wdb., II, 82, kol .
2) Vrouw, in ongunstige zin .
Men spreekt,van e e n r a r e
kol, een malle kol, enz .
Vgl. Boekenoogen, 485 ;
Bouman, 59 .
kolder, znw . Gekheid, dwaasr
heid . Uitdr .: D e k o l d e r
in de kop hewwe, gek
zjn, gezegd van dieren en
mensen . Oorspronkelik wel
een ziekte bij dieren .
Vgl . Fri . W db., II, 82, kolder,
paardenkwaal, waardoor het
dier wild wordt, dra'aiziekte
(van schapen) ; N. Gr. Wdb .,
444, kolder, paardenziekte .
kolderig, bnw . Gek, d wags .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 82 ; N. Gr .
W db ., 444, kolderig .
kollek, znw. 1) Een kuil voor de
as in een haardplaat . 2) Een
doorloop van een poldersloot
onder de weg .
Vgl. Boekenoogen, 485 .
kom, znw . Kop . Verkl, k o m-
p i e. Men spreekt van een
kom en bak,d .i, kopen
schotel.
Vgl. D e Vr ., 80 .
kombaal, znw . Lange Goudse
pip met grote kop .
Vgl. Boekenoogen, 488 ;
D e Vr., 80 .
kombof, znw . Kleine aangebou
wde keuken . Gewoonlik in
de verkl, k o m b o f f i e.
Vgl. Boekenoogen, 487 .
komer, znw. In de uitdr . : H a i
is een trouwe komer,
hij komt geregeld.
kommandere, zw, ww . t r . Bever
len . Zegsw. : K o m m a n-
deer j e hond en blaf
z e 1 f, gezegd, wanneer men
een bevel niet wil opvolgen .
komrof, znw . Ajkomst .
„En toe skoot er nog ien post
over en dat was voor Huibert
Cornelisz Poot, onze boerendichter,
die ok van def tige
komrof was" .
W. O . en N.,IV,71 .
Vgl. Boekenoogen, 486 ;
Fri. Wdb., II, 83; N. Gr.
W d b ., 446 .
kompelefoesies, znw, meerv .
Smoesjes .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 84, konr
kelfoesje.
't komplet, znw . Couplet.
Dit was al 't tweide komplet
van 't skoolversie, toen Maarr
tje 't genog vond ' .
Med . C., jrg . 24, no . 1218 .
komsa, bijw. uitdr . Geweldig,
hevig; f r . c o m m e c a. Hai
kreeg een klap van komsa .
Vgl . Fr. Wdb ., II, 83 ; N . Gr .
Wdb., 447, van komsja .
't komvoor, znw . Teestoo fje van
aardewerk, waarin zich een
test met een kooltje vuur bevindt.
Vgl. Boekenoogen, 488,
komfoor.
konkel, znw . De koffie en de
snee brood, die men circa half
elf gebruikt .
„Ziezoo, nou zel 'k ers zien,
dat 'k de konkel klaar kraig" .
W. 0 . en N., IV, 37 .
konkele, zw, ww . intr . Koffiedrinken
en een snee brood
eten circa half elf .
Vgl. Boekenoogen, 489 ;

36
De Vr., 80; Bouman 59 ;
N. Gr. Wdb ., 447, konkeln .
konkelefoesies, znw. meerv.
Smoesjes . Zie: k o m p e 1 er
f0esies.
konkelpot, znw. 1) Koffiepot.
2 ) De waterketel, waarin het
koffiewater gekookt wordt.
„Ga nog niet, kom laaten wij
Gauw het konkelpotj a stooken"
.
Econ. Liedjes, II, 255 .
Vgl. Boekenoogen, 489 ;
D e V r ., 80 ; Fri. Wdb ., II,
84, pruttelende koffiepot; N .
Gr. Wdb ., 447, konkel, ketel
in de kolomkachel gezet, voor
't koffie of teewater .
konkeltaid, znw . De tyd, waarr
op gekonkeld wordt, d .i. circa
half elf. Zie hallevellef
i e.
„En wanneer dan overal de
gasten zijn gezeten, wordt 't
tijdelijk weer stil langs den
dorpsstraatweg ; dan wordt 't
„konkeltaid", en doen we na
ofloop daarvan 'n borreltje" .
W. 0, en N., II, 65 .
kont, znw . 1) Achterste . 2 ) Lir
chasm . Hai is guster mit z'n
dronken kont in sloot vallen .
Vgl. N . Gr. Wdb ., 447, 4° .
Veel samenst, met dit woord
als twede lid komen voor, die
vooral voor vrouwen gebezigd
worden: bentelkont,
flortkont, gnartkont,
kleskont, zeurkont,
enz . Zie N . Gr. Wdb ., 447,
kont, 3 ° . Uitdr . :1) D e k o n t
teugen de krubgooie,
zich verzetten tegen jets, oorspronkelik
van paarden gezegd.
,,Meschien wel om die skool-
meister geskiedenis, want ik
denk, dat die skoolopziender
de kont teugen de krib gooit" .
W . 0. en N ., IV, 76 .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no.
48; N . Gr. Wdb ., 447, Hai
zet de kont teeg n de krubbe.
2) Mien je main, den
mien j e m'n kont ok.
3) J e k o n t! uitroep, waarr
mee men to kennen wit geven,
dat men het met jets niet eens
is.
Vgl, je diesek! je gat!
4) D'r'n kont anlulle,
om jets heen praten .
Vgl . N. Gr. Wdb ., 447, 1° .
5 ) Zie voor nog een zegsw .
bij h o r t .
kontrarie, bijw . Tegenoverger
steld. 't Is mit jou precies konr
trarie as mit Louw. Jij binne
rechts douf en Louw links .
kooi, znw . Slaapplaats onder de
bedstee, gelijkvloers . Ook wel
in het algemeen b e d. Ik
gaan nei de kooi .
Vgl . D e V r., 80; Fri. Wdb .,
II, 75, kooi, slaapstede in een
schip ; N . Gr . Wdb ., 448, 1°,
slaapplaats in de schuur,
meestal' in de koestal, ook in
een schip .
kooidrokte, znw . Kouwe drukte,
aanstellerjj .
„Wel niggie wat heave die
stadslui tog een kooidrokte" .
flit Kennemerl ., 139 .
Wellicht is dit woord k o o i
hetzelf de als het bij K i 1, verr
melde k o y e achterste .
Het wil dan zeggen : Onder
het lopen druk zijn achterste
bewegen . Temeer, wijl men
ook wel zegt : W a t b e t
zai of hai 'n kouwe

37
droktean'r (z'n) ga
hangen .
Vgl. S t o e t t, Sprwdb ., no.
1386, op Iichtekooi .
kooierig, bnw . Nog steeds in
bed bl jvende, o jschoon men
reeds tang wakker is .
't kooksie, znw . Zoveel aardapr
pelen o) groente als men poor
een middagmaal nodig heejt .
Vgl. Fri. Wdb ., II, 84, kooks .
koolprak, znw . Aardappelen en
kool door elkaar gestampt .
Zie prak .
koolrup, znw . Koolrups .
Vgl. Boekenoogen, 492,
koolrijp .
koolstruk, znw . Koolstruik .
Vgl. D e V r ., 80,
kooltorre, znw. meerv . Scheldnaam
poor de koolboeren in
de Streek .
koom-al-den-dag, in de zegsw . :
t Is meer as koomr
a l-d a n-d a g, het is meer
dan gewoon, het is jets biezonders
.
W. 0 . en N., IV, 91 ;
Fri. Wdb ., II, 83,
It is kwet oars as kom-al-den
dei; N,. Gr. Wdb ., 445, Dat
is meer as kom-aal-dag .
koors, znw . Koorts . Uitdr, : ' n
koors as 'n peerd heww
e, een zeer hoge koorts bebr
ben .
Vgl. Boekenoogen, 494 ;
Fri. Wdb., II, 78, in koorts as
in hynder .
koot, znw. 1) Gewricht. Uitdr. :
Over koot gaan, zwikr
ken . Van de poet . 2) Kleine
uitstekende beentjes aan de
poten van runderen . Aan ieder
re poot zitten er twee 'aan de
achterzij de .
Vgl. Boekenoogen, 494.
kootmaid, znw . Een meid, die
peel en zwaar werk verricht.
Letterl . wellicht een meld, die
f linke koten heef t, funk op
haar koten staat .
kop, znw . 1) Hoofd. 2) Een zer
kere mast . Men spreekt van
een kop bonen en erten, een
kop butter . 3) Het boven de
rand uitstekende gedeelte van
een mast of glas . Zo spreekt
men van een mud garst met
een kop er op, van een glas
jenever met een kop er op,
enz . Uitdr. :
1) De kop hugs hewwe,
funk irechtop lopen .
2) Deer zit een kop op,
dat is een knappe bol.
3) 't Is kop en kont,
gezegd van een ineengedronr
gen persoontje .
Vgl . N. Gr. Wdb., 453 .
4) Ik leis me niet op
m'n kop skaite, iklaat
me niet foppen .
5) Een kop tone, koppig
zjn .
„Zij ziet dat het kwaadaardig
schepsel haar kop toont" .
Br, over versch. 0 ., III, 67.
Vgl. Boekenoogen, 495 ;
D e V r. 80 ; Fri. Wdb., II,
84 .
koppie-doen, st. ww. Koffie
drinken .
Vgl. Boekenoogen, 495 ;
D e V r ., 80 .
koppiestaid, znw . De tijd, waarr
op men een kopje koffie of tee
drinks .
Vgl. Boekenoogen, 495 ;
De Vr., 80; B0uman, 59 .
kor I, znw. Een wagen van een
laag model op 4 wielen . Men

38
spreekt van een h o u t ko r,
en een m e 1 k k o r. Verkl .
kortje en korrie,
Vgl. Boekenoogen, 499 ;
De Vr ., 80; Bouman, 60 ;
N. Gr. Wdb. 454, korre.
kor II, znw . Een net, waarmee
men garnalen vist . Te Enkr
huizen .
JiL e e zoekt er de d ( ode tus
schen uit, en de enkele krabr
ben, die in de kor mee waren
opgehaald" .
Vloed, 20 .
kore, zw, ww . intr . Overgeven,
braken .
Vgl. Boekenoogen, 499 ;
Fri. Wdb ., II, 76, koatje .
kort, bnw, en bijw . Kort . Zegsr
wijze: Hai is kort van
m e m o r i e, hij kan slecht
lets onthouden . I e m a n d
kort houwe, iemand in
vrijheid van bewegen belemmeren.
Zie St o e t t, Sprwdb.,
no. 1251 . Te kort, to
weinig; i n k o r t, kort ger
leden .
kortaams, bnw. Kortademig .
kortbaai, bijw . Dichtbij .
Vgl. Boekenoogen, 501 ;
Fri. Wdb., II, 77, koartb y; N.
Gr. Wdb ., 455 .
kortegaar, znw . Gevangenis ; fr.
corps de garde, wachtpost.
Vgl. Fri. Wdb ., II, 77, koarr
tegaerde; N. Gr. Wdb ., 454,
kordegaard .
't kortje, znw . Een kort pijpje,
een neuswarmertje .
't kortvoer, znw . Het korte voer
als haver, boners enz, tegenr
over 1 a n g v o e r als hoof
enz. Zie langvoer .
Vgl. Boekenoogen, 501 ;
Opprel, 65 .
koud, znw . Koude. Ik hew zo'n
last van de koud .
Vgl. Boekenoogen, 503 .
koud, bnw . Koud. Uitdr. :
1) Femilie van de kouw
e k a n t, aangetrouwde familie
.
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
1258 .
2) De kouwe tafel, een
tafel, waarop geen warme
spijzen opgediend worden .
„Nou niggie, we raakte over
de schroei heen en 5 uur was
t men kind, eer wij goed en
wel thuis waren en zeet raakte
om 'n kouwe taf el" .
Uit Kennemerl., 142 .
Vgl. Oudemans, Wdb.
op Br., 192, kouwe schaal.
3) Een kouwe bakker,
een bakker, die vent met door
anderen gebakken brood .
Vgl. Boekenoogen, 503 ;
D e V r ., 80 .
kouke, zw, ww, intr . Neiging
tot braken gevoelen .
Vgl. Boekenoogen, 492 ;
Opprel, blz .67 .
koup, znw . In de uitdr . : ( G i e n )
koup geVe, (niet) toegeven
.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 44, keap
laen .
koupman, znw. Koper . „Hoeveul
bled je?" „Honderd gulden" .
„Den bin je koupman" . Deze
betekenis heef t het woord
reeds in het mnl . Zie Mnl.
Wdb ., III, 1846 .
Vgl. Boekenoogen, 494 .
kous, znw . Kous . Zegsw . : R u k
maar in met j e zaaien
k o u s e, gebezigd als antwoord
op to veel wensen .

39
Die kous is of, dabs
afgjelopen .
Vgl. Boekenoogen, 503 .
kouster, bnw. In de zegsw . : 't
Is deer niet kouster,
bet is daar njet in orde . Hai is
niet kouster, hij is niet to ver .
trouwen . Ontleend aan hebr .
k o o s j e i r, geschikt, n .1 . om
to eten, rein .
Vgl. Bouman, 60 ; N.Gr .
W d b ., 460, kouster; S t o e t t,
Sprwdb ., no . 1264 .
kraai, znw . Kraai. Uitdr . :
1) Ergens op zitte as
n kraai op 'n kring
(kreng ), jets met alle geweld
op bet ljjf zitten .
,,In as ze 'n pik op je hadde,
as je 't bai ze verkurven hadde,
den moste ze je altaid
hewwe ; den zatte ze op je as
'n kraai op 'n kring" .
W . 0, en N ., I,119.
2) En ieder kraaike
zoekt z'ne
gaaike, iedere
jongen zoekt zjjn meisje .
Vgl. Vt. Eend in de B.,13.
kraam, znw . Kraam . Zegsw. :
Deer kin je mee veur
de krame om, daarkan
je mee voor de dag komen,
oorspronkelik wel gezegd van
een meisje, waarmee men kermis
houdt ; vgl .
W.O.enN .,I,24.
„je meugt wel veur de
kraamen om,
Met zo een flinke Tas,
(meisje)" .
Econ . Liedjes, II, 180 .
Vg1. Boekenoogen,
1331 ; D e V r ., 80. Ndl.
Wdb ., VIII, 21 .
kraambewaarster, znw . Baker.
kraambeware, alleen in de inf in .
gebruikelik in de uitdr . : u i t
kraambewaren weze
of g a a n, ergens baker zjn .
krab, znw. In de uitdr .: Z o
ziek weze as 'n krab
ernstig ziek zjjn .
kraf, znw. Karaf . Verkl, k r a f
f ie ; fr. carafe .
Vgl. Boekenoogen, 508 ;
N. Gr. Wdb ., 463, kraf.
krag, znw . Aardewerk of glaswerk,
dat gescheurd o f op andere
wlze beschadigd is .
Meerv, k r a g g e .
Vgl. Boekenoogen, 508 .
Krain, mansnaam . Verkorting
van Quirinus .
Vgl. Fri. Naaml ., 22, Krjjn .
't krakelbien, znw . Kraakbeen .
Zie knarselbien .
Vgl. Boekenoogen, 509 ;
Fri. Wdb ., II, 90, kreakbien .
krammenap, znw. Een persoon,
die zwak, ziekelik is . Letterl .
zo breekbaar als een gekramde
nap . „'n Sukkelend mensch is
n kramde nap" . Zegsw. :
Krammenappe leve 't
t a n g s t, krakende wagens
duren bet langst .
W. 0, en N., I,
Vgl. Boekenoogen, 510 ;
D e V r ., 80 .
krammenappig, bnw. Zwak,
sukkelend . Zie k r a m m e-
n a p . Dit is bier de gewone
vorm . Hiernaast schijnt in N .-
Holland nog de vorm k r a mr
menakkelig voor to komen
.
„Dan sjokte hij voort, kramr
menakkelig oudje in den droer
yen avondregen" .
De Stad, j rg . 1929, blz . 255 .
krankjorum, bnw . Gek, dwaas .
Vgl. Boekenoogen, 511 ;

40
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1434 .
De kraut
lezen .
krante, zw, ww, intr.
Kwan ik gaan nog eris
of f ies krante .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 89, krautsje
.
krap, bnw. 1) Nauwsluitend . 2 )
Schraal, armoedig. Uitdr . : 't
krap hewwe, krap zitt
e, het armoedig hebben .
Vgl . N. Gr. Wdb., 434, 1 °
en 3 ° . 3) In verbinding met
a n, ter nauwernood voldoenr
de . He je touw genog Jaap?
Nou 't is krap an .
Vgl. Boekenoogen, 511 ;
Fri. Wd b ., II, 89 ; N. Gr.
Wdb ., 464 ; Ndl. Wdb ., VII,
111,
krassefiole, zw . ww, intr . Heenr
gaan . Alleen in de inf, gebruir
kelik en wel in verbinding met
op. Zie opkrassef iole .
kraze, zw . ww . intr . Ben krassend
geluid geven, klemmen .
Van deuren . Van k r a a t-
s e n? Zie Ndl. Wdb ., VIII,
35 en IV, 996, gekraats; N .
Gr. Wdb ., krazn .
kreb, znw. Krib . Hiernaast
k r u b . „Hij lagh in een kreb
ende stal" . T w i s c k, Kl .
Liedtb., 200; vgl . Fri. Wdb .,
II, 91, krebbe.
Kreel, mansnaam . Hiernaast
KrelisK
kreen, bnw . Zeer zindelik . De
vrouw is kreen op de butter
pot 'oor . Men houdt het woord
voor een dubbelvorm van rein .
Zie S t o e t t, Sprwdb ., no .
1275 ; Ndl. Wdb ., VIII, 138 .
kreeuwe, zw, ww, intr . Beter
worden . Zie opkreeuwe.
Kreeuwe is een vorm van
krauwen, krabben . De letterl .
bet, is dus : b ij d e w a 1 o p-
krabbelen.
Vgl . Ndl. W db., VIII, 124 .
krek I, znw . Kruk.
VgL Boekenoogen, 512 .
krek II, bijw, joist; f r . c o r
rect .
„Geloof ie 't niet buurvrouw?
Vraag 't den an Wullem, hij
komt krek opwaard an" .
hlit Kennemerl., 86 .
„Want hij nam zijn Pyl en
Boogie,
En schoot haar j uyst krek in
't Hert".
Gr . N . Liedeb ., 21 .
Bij Wolff en Deken
krekt en krek, vgl . Abr. Bl.,
II, 207 en Econ . Liedjes, III,
7. Zegsw . 't I s 'm k r e k,
het is een mooie boel, ook wel :
h is een mooie kerel ( ironies)
.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 92, krekt ;
N. Gr. Wdb ., 465, krek en
krekt; Ndl. Wdb., VIII, 147 .
Krelis, mansnaam . Hiernaast
K r e e 1 . Verkorting van
Cornelis.
Vgl . Fri . Naaml., 222, Krelis .
't kret,
znw. De zitbank voor
aan een boerewagen, waarop
de voerman zit. Zie ook a c h-
t e r k r e t . Het is een bijvorm
van krat, welke laatste vorm
reeds voorkomt in het mnl . ;
vg1 . Nlnl. Wdb ., III, 2065,
crane.
Jan al zit hij op het krat
Is zo vrolijk als een koning .
Br, over versch . 0 ., III, 13 .
Vgl. Boekenoogen, 513 ;
D e V r ., 80 ; Fri. Wd b., II,
92, kret, foor-, efterkret; N.
Gr. Wdb., 465, 1°, de beide
boomen, waartusschen het

41
paard Ioopt voor de koets of
boerenwagen ; Nd!. Wdb.,
VIII, 120.
kreuke, zw, ww, tr. Zie o pr
k r e u k e, opvouwen.
Vgl. Boekenoogen, 514 ;
N . Gr. Wdb ., 465 ; Nd!.
Wdb ., VIII, 171 .
kreukel, znw, kreuk, vouw .
Hiernaast k r u k k e l .
Vg1. Boekenoogen, 514 ;
N. Gr . Wdb., 465; Nd! .
Wdb., VIII, 171 .
kreukelig, bnw . Vouwen hebr
bende . Hiernaast k r u k k e-
11 g .
kreupel, bnw . In de uitdr . :
Kreupels kracht heww
e, ongelofelike kracht bezitten
.
Vgl. Boekenoogen, 514 ;
Nd!. Wdb ., VIII, 183 .
kriebele, zw, ww, tr . Kittelen .
Vgl. Fri. Wdb ., II, 93, krir
belje; Ndl. Wdb ., VIII, 193 .
kriegel, bnw . Kregel, driftig .
Vgl . B o u m a n, 61 ; Fri.
W db ., II, 94, krigel, ijverig,
moedig ; N. Gr. Wdb ., 466 ;
Nd!. Wdb., VIII, 193 .
kriek, znw. 1) Bochel. 2) Krekel
in de onderoven van een bakr
kerij . 3) Kleine vierkante
moppen . Zegsw . :
1) Hai het 't lillek
voor z'n kriek, hi is erg
dronken, ook wel hij is erg
ziek.
2) Ze het 't voor d'r
k r i e k, ze moet bevallen .
Vgl. Boekenoogen, 514 ;
De Vr ., 80 ; Bouman,
61 ; S t o e t t, Sprwdb ., no.
904 ; Ndl . Wdb ., VIII, 195 .
kriel, I, znw. Mand .
„Zoo snel als hij kan, komt
Bles, beladen met de kriel vol
heete bollen, gerold in de wollen
deken, op de plaats terug" .
w. 0 . en N., II, 170.
Vgl. Boekenoogen, 515 ;
D e V r ., 81 ; Nd!. Wdb.,
VIII, 201 .
kriel II, znw . Uitschot van aardappelen
en vruchten ; aardapr
pelen of vruchten, die to klein
zzjn .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 93 ; kriel,
kleingoed, als kleine aardappelen,
visschen, ook kleine
kinderen; N. Gr. Wdb., 467,
't kriel, 't uitschot, de door de
kleinste zeef gevallen aardapr
pets .
kriewel, znw . In de uitdr .: D e
kriewel in z'n kont
h e w w e, gezegd van iemand,
die niet stil kan zitten .
Vgl. Fri . W db ., II, 97, De
kriewel yn 't gat ha, geen
oogenblik stil kunnen zitten .
kriewele, zw . ww . tr . Kittelen .
Zie kriebele.
Vgl. Ndl. Wdb., VIII, 206 .
kriewelig, bnw. Boos, driftig .
,,Is 't nou niet", begon Arie,
,,is 't nou niet om kriewelig in
je laif to worre, zoo slecht as
't nou gaat?"
W. O . en N., II, 79 .
krikkemik, znw. Alleen in de
zegsw .: De stoel, de taf
el is uit z'n krikkem
i k k e, de stoel, de tafel
ligt bona nit elkaar, de poten
zitten niet meer stevig . Zie
de gissingen van het Nd! .
Wdb ., VIII, 264, wwaar o .a .
gezegd wordt, dat het eerste
lid mogelik de stain van 't
werkw, k r i k k e n, een krar
kend geluid geven, is . Of een

42
contaminatie van k r i k k e n
en uit z'n mikke? Zie
mik.
Vgl. Boekenoogen, 516,
alwaar het ww, k r i k k e-
m i k k e n, voortdurend heen
en weer bewegen, staat opr
getekend . D e V r., 81 .
krim, znw. Een goot tussen twee
daken in, zoals men wel aantreft
op kerken en pakhuizen .
krimmeneel, bnw . Zuinig, gierig.
Vgl, fr, criminel . Hierr
naastkrimmenelig.Wat
'n krimmenele kerel, hai het
nergens wat voor over .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 94, krimmenear(de)
; N. Gr. Wdb .,
467 .
krimp, znw. Armoede. In de
zegsw. : Deer is niks
gien krimp hoor, hetis
daar een ro yale boel .
Vgl. Fri. Wdb ., II, 95, Der
is-of hja ha noch gjin krimp ;
N. Gr. Wdb., 467 ; Nd l .
Wdb ., VIII, 266 .
't kring, znw . Kreng . De uitdr.
a s de kringe, gebruikt
men in allerlei verbindingen
met de bet, van ontzettend, in
hevige mate; b.v. 1 o u p e a s
de kringe, vloeke as
de kringe, skelde as
de kringe, f rete as
de kringe, enz .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 95, kring .
kringe, st, ww, intr . Dringen .
Vgl. Boekenoogen, 518 ;
Fri. Wdb., II, 95 ; Ndl . Wdb .,
VIII, 1278 .
krint, znw . Krent .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 95, krint .
krinterig, bnw . Gierig, zuinig .
Vgl. Boekenoogen, 513 ;
Fri. Wdb., II, 95 ; S t o e t t,
Sprwdb., no. 1276 ; Ndl .
Wdb ., VIII, 164 .
krintetoet, znw . Een gezicht, dat
door puistjes ontsierd is.
Vgl . D e V r., 80 ; N . Gr.
Wdb ., 468, krintjebaard ;
Fri. Wdb ., II, 96, krinten,
puistige uitslag .
krintetuin, znw . De gevangenis
to Hoorn .
kristenziele, uitroep van verbazing
. Kristenziele nag toe, hoe
kan je deer baai?
Vgl . Fri. Wdb., II, 96, Mijn
kristenziel noch tal ho krigest
it yn 'e kop; N. Gr. Wdb .,
468, kristnzail .
krode, zw, ww, tr . Kruien met
een kruiwagen . Men spreekt
b .v, van : mis of modder krode .
Vgl. Boekenoogen, 519 ;
Fri. Wdb ., II, 97, kroadsje ;
Ndl,. Wdb., VIII, 301 .
kroele, zw. ww . intr. Dicht bij
elkaar liggen of zitten . Zie
ook gekroel .
Vgl. Boekenoogen, 519 ;
O p p r el, blz . 68; Bow.
man, 61 ; Ndl. Wdb ., VIII,
303.
kroep, znw . Ontsteking van het
strottenhoofd; f r . c r o u p .
Vgl . N. Gr. Wdb ., 471 ; Ndl.
Wdb ., VIII, 304 .
kroes, bnw . Parmantig, trots .
Die Jan is een kroes kirreltje.
Vgl. Oudemans, Wdb .
op Br., 194, driftig vurig ; Fri.
Wdb., II, 98, fier, trots ; Ndl.
Wdb., VIII, 307 .
krok, znw. 1) Graszaad. Zie
hooikrok.2) Fjnesneeuw,
zo fin als krok .
Vgl. Boekenoogen, 522 ;
Fri. Wdb., II, 98 ; Ndl . Wdb .,
VIII, 311 .

43
krokke, zw, ww, intr . Fjjn
sneeuwen .
Vgl. Boekenoogen, 522 ;
De Vr., 81 ; Bouman, 61 ;
Fri. Wdb ., II, 98, krokje .
krol, znw . Muts met bonte rand .
„En deer ging ie weraggies
weer voorbai, net as altaid,
jekker an met pieloose broek,
op hullef te, de ouwe krol op
de ouwe kop" . Med. C ., jrg .
24, no. 1243 . Vgl . D e V r .,
81 ; Ndl . Wdb,., VIII, 315
krozn, bnw. Krom . Llitdr.
Kromme aaiere, drollen .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 98, kroznme
aeyen, drollen ; k r o m
p r a t e, nog niet goed praten,
gezegd vooral van kinderen.
Vgl. Boekenoogen, 523 ;
D e V r., 81 .
krombient, bnw . Kromme benen
hebbende. „Dat oolyck kromr
bient goes . . . " .
Bredero, Moortje, 574 .
kromsteven, znw . Een kind, dat
krozn, gebrekkig praat .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb, no.
2632 ; Ndl. Wdb., VIII, 331 .
krood, znw. Kruiwagen. 1Vleerv .
k r o d e . Het woord is een
verkorting van k r o d e, welke
vorm reeds in het mnl . voorr
komt ; vgl, Mn1. Wdb, ., III,
2115; Oudemans, Wdb .
op Br., 195, kroos Fri. Wdb .,
II, 97, kroade; N. Gr. Wdb .,
469, kro, krode ; Ndl. Wdb .,
VIII, 391 .
kroplap, znw . Een vrou wenonr
derkleed, zonder mouwen, dat
de boezem en de rug bedekt .
Tans met de zaak verouderd .
Vgl. Boekenoogen, 524 ;
Bouman, 61 ; Ndl. Wdb.,
VIII, 373 .
krosse, zw, ww, intr . Rijden, in
het algemeen gaan; v gl. fr .
taros .
„ja niks anvongen, wel verdaid,
Hew je 't niet lezen maidje?
Dat krossen met de duozit
Van Wullem Laan en Saitje" .
w, 0 . en N., IV . 147 .
Vgl . Fri. Wdb., II, 99, krosse,
kroskje, met tegenzin ergens
naar toe gaan ; N . Gr. Wdb .,
473, krozn .
kroze I, zw, ww . intr. Het
kroos uit de sloot halen .
Vgl. Boekenoogen, 524 ;
Ndl. Wdb ., VIII, 362 .
kroze II, zw. ww . intr . Leuk met
kinderen omgaan, ook wel in 't
algemeen zorgvol met jets bezig
zijn . Hai kin zo aardig
kroze . Van k r o o s, een vorm,
die naast k r o o s t voorkomt.
Vgl. Ndl . Wdb., VIII, 365 .
kroze-, znw. Een snort van
hack, waarmee het kroos uit
de sloten gehaald wordt .
Vgl. Boekenoogen, 524 ;
Ndl. Wdb ., VIII, 362 .
krub, znw. Krib, slaapplaats van
een kind in de bedstee der
ouders . De krub bevindt zich
tegen de wand van het voeteneinde
. Hiernaast k r e b .
„Er lait nag 'n beste in de
krup teugen de weig an" .
W. 0 . en N., II, 16 .
Zie voor een zegsw, bij k o n t .
Vgl . N . Gr . Wdb ., 473,
k r u b(bbe), 2° ; Fri. Wdb.,
II, 91, krebbe .
krui (d) keis, znw . Kruidkaas .
Ookwelzeidjeskeisgenaamd
. Zie aldaar .
„Ze zelle van main twei keise

44
hewwe met 'n kruitkeisie",
W. 0 . en N., II, 31 .
kruie, zw, ww. tr . In een jcruiwagen
voortduwen .
Vgl . krode. Vgl. Boekenoogen,
527; Ndl.
Wdb ., VIII, 397 .
kruie, znw. meerv . Geneesmiddelen
.
kruielouper, znw . lemand, die
de medicjnen rondbrengt .
kruin, znw. De eerste en laatste
snee van een rogge- of tarwebrood
.
Vgl. Boekenoogen, 527 ;
D e V r., 81 .
't kruis, znw . Kruis . Llitdr . E e n
kruisie make, een kruis
slaan voor of na een gebed .
kruisebaai, znw .Kruisbes . Nleervoud
kruisebaaie . Vgl .
Wdb ., II, 101 ; krusbei, p1 .
krusbeijen; Ndl, Wdb., VIII,
447 .
kruisebaaieboum, znw . Kruisr
besseboom . Vgl . Fri. Wdb .,
II, krttsbeibeam .
kruk, znw . Een zwak, ziekelik
persoon . Vgl . S t o e t t,
Sprwdb, no . 1298 ; Ndl. Wdb .,
VIII, 474 .
krukke, zw . ww, intr . Sukkelen,
ziek zijn . Wie zou docht heave,
dat zo'n sterke vrouw nog eerr
der weghaald worre zou as
neef z'n Jaantje, die al zoolang
krukt. Vgl. N. Gr. Wdb., 474,
krukkeln ; Ndl. Wdb ., VIII,
474 ; Fri. Wdb ., II, 100,
krukje.
krukkel, znw. Zie k r e u k e 1 .
krukkelig, bnw . Zie k r e u k e-
ligI
krukkig, bnw .
lend.
Ziekelik, sukker
,,Men zag u nergens en gij
waart wat krukkig, wat ziekelijk
Abr. Bl., I, 68, Vgl .
Fri. Wdb ., II, kruk, sukkelend
.
krummel, znw . Kruimel . Zie
voor de vocaal § 26, 2 .
Vgl. Boekenoogen, 530 ;
N . Gr. Wdb ., 474 .
krummele, zw, ww, intr . Kruir
melen .
Vgl. Boekenoogen, 530 ;
N. Gr,. Wdb ., 474 .
krummelig, bnw. 1 } Kruimelig .
2 } Gierig, zuinig .
„Zo dat ik maar zeggen wil,
alles wordt zo kruimelig, zo
bekrompen ." Abr. Bl ., III, 107.
Vgl. Ndl, Wdb., VIII, 408 .
kuf, znw . Klein vertrekje, waar
het eten op een open haard
gekookt wordt .
„jongen ja, gaan of f en nei de
kuf en roer de brai ers om, die
staat nag op 't vuur" . W . 0 .
en N., II, 14, ook op blz . 31 .
Het woord heef t in de 17e
eeuw een zeer ongunstige zin .
„Terwijl de steedrlui in de
kuffen
Bij een hoer of ander wijf,
Zitten en in stank vermuf f en" .
B e e t s, Dichtkonst, 214 .
„Gij vraeghd my nae uw vrouw,
hoewel gy met uw weten,
Haer, denck ik, in een kuf of
hoerhuys hebt vergeten" .
B r u n 0, Mengelmoes, 30 .
Vgl. 0udemans, Wdb . op
Br ., 197; Boekenoogen,
530, walstoep; Ndl. Wdb, .,
VIII, 494 .
kui, znw . Een vrouwelik kalf .
Hiernaast k u irk a 11 e f. K u i
is een bijvorm van k o e, die
alleen in deze bet, is blijven
voortbestaan : Zie N. Gr.

45
Wdb., 477, waar het woord
k u i de bet, heels van k o e
naast die van k a 1 f
Vgl. Boekenoogen, 530 ;
Bouman, 61 ; Ndl . Wdb,.,
VIII, 495 .
kuier, znw . In de uitdr . : 1) A n
de kuier gaan, aan de
wandel gaan .
2) Met iemand an de
kuier gaan, met iemand
een loopje nemen .
Vgl. Boekenoogen, 531 ;
Fri. Wdb., II, 101, kuUer,
wandeling ; N,. Gr. Wdb ., 443,
koeier; S t o e t t, Sprwdb ., no .
611 ; Ndl. Wdb ., VIII, 495 .
kuikallef, znw. Zie k u i . Vgl .
Fri. Wdb ., II, 87, koukeal;
Boekenoogen, 531 .
kuin, bnw, en bijw . Parmantig,
Pier. Wat loupt die kuin .
2) Zwierig, mooi . Van kle .
dingstukken . „Dat is jammer
genoeg, want zoo'n boerinner
kap en hul stonden was kuin" .
W,. 0. en N ., I, 17. Vgl.
Oudemans, Wdb, op Br .,
198 ; N. Gr . Wdb., 447, vlug,
funk (1Vlolema) ; Ndl. Wdb .,
VIII, 510.
kuite, zw, ww. intr, Alleen in de
uitdr . :
k u i t e,
Er tussenuit
heengaan, sterven .
Van k u i t, deel van het been.
,,We ja, was het zoo'n mens
an 't leven, as je zoo oud binne,
temet al tnegentig . 't
Words said, dat zukkens er
tusschenuit kuite". W. 0.. en
N ., II, 33 .
kukele, zw, ww, intr. 1) Tuimer
len, omvallen . 2 ) Kraaien van
een haan ( onomatopoeties) .
Vgl, Boekenoogen, 535 ;
N. Gr. Wdb ., 478, kukeln,
tuimelen ; Ndl. Wdb ., VIII,
535 .
kulkoek, znw. 1) Fo pperij .
2) Kletspraat, Zo oak in het
N. Gr. Wdb ., 478 .
kulle, zw, ww, tr . Foppen .
„ja, dat praten, dat kult je" .
W. 0 . en N . IV, 38 .
Vgl . D e V r., 81 ; Fri. Wdb .,
II, 102 ; N,. Gr. Wdb., 478 ;
Ndl. Wdb., VIII, 537 .
kunste, znw . meerv. Kuren, streken
.
„Jan Zwart", zeg ik, „azze je
ooit weer zukke kunste uithale
en main nuwe zwilkje vol
spatte, kaik ik j e nooit meer
an .
w . 0 . en N ., II, 160 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 54, rare
kinsten; N. Gr. Wdb ., 478,
2° ; Nd1. Wdb ., VIII, 557 .
kurref, znw . Kerf . Zegsw. : 't I s
over kurref en klamp
h e e n, het gaat alle perken to
buiten. Vgl . D e V r,, 78, dat
is over kerf en klamp heen ;
Oudemans, Wdb. op Br.,
172, uyt de kerf, buiten de
mast, al to erg .
'C kurrekliek, znw . Het bovenr
touw van een visnet, waaraan
kurken bevestigd zijn . Te Enkr
huizen . Vgl . 1 i e k en 1 a o d-
1iek.
kusting, znw . Afrekening. In de
uitdr. : 't I s e e n h e 1 e
k u s t i n g, er valt heel was to
betalen .
Vgl. Boekenoogen, 40,
op kusten; D e V r., 81, betaaldag
na een verkooping ;
Mnl. Wdb ., III, 2231, c u sr
t i n g e, uitgaven ; Ndl. Wdb.,
VIII, 620 .
kuw, znw . Kieuw .

46
Vgl, Boekenoogen, 541 ;
Oudemans, Wdb . op Br .,
199 ;
kwaad, 1) bnw . In de uitdr. :
Een boel to kwaad
w e z e, veel schulden hebben,
2) znw, Het onkruid, .
kwaaskik, bijw . Op een kwade
wjze. Samentr, van k w a a dr
S c h i k, As 't goeskik niet kin,
den maar kwaaskik . Zie
goeskik en skik, Vgl .
Ndl. Wdb ., VIII, 657,
kwak I, znw . Een garnaleschuit,
Te Enkhuizen . ,,As de kwak
er was, kon ie gaan koken, was
t in geen uur alloopen" .
Vloed, 86, Vgl, Ndl. Wdb .,
VIII, 670 ; Boekenoogen,
543, op kwakken .
kwak II, znw. Een zekere hoeveelheid
van een br Jachtige
stof . Hai gooide zo maar een
kwak bessepent teugen m'n
gezicht,
Vgl . N . Gr. Wdb ., 481, 2 ° ;
Ndl. Wdb ., VIII, 671,
kwak III, znw, Dokter. Verkorr
tingvankwakzalver.
kwakke, zw. ww, tr.
Gooien, smijten . „En evenwel,
(zou ik zeggen) zij deeden to
weinig kwaad, om zo maar van
onzen Lieven Heer in de Hel
gekwakt to worden", ,Abr. Bl.,
I, 5 . Vgl . Fri . Wdb„ II, 102 ;
N, Gr, Wdb ., 81 ; Ndl, Wdb .,
VIII, 679 .
kwakkele, zw, ww . intr. Sukker
len, nu eens beter dan weer
ziek zijn. Vgl, Fri. Wdb ., II,
103, kwakkelje; Ndl. Wdb .,
VIII, 676 .
't kwakkelweer, znw . Veranderr
lik weer. Vgl, Ndl, Wdb,,
VIII, 678,
kwakkelwinter, znw. Winter
met voortdurende ajwisseling
van vorst en dooi . Vgl . Fri.
Wdb,, II, 103.
kwallem, znw . Walm . Maar wat
geef t die lamp 'n kwalm, N .
Gr. Wdb., 48, kwaalm ; Ndl.
Wdb ., VIII, 695,
kwalleme, zw, ww, intr. Walr
men, Vgl . B o u m a n, 62 ; N.
Gr. Wdb ., 481 ; Ndl. Wdb .,
VIII, 695 .
kwan, samentr, van k o m a n .
Een aanloop waarmee veel
zinnen beginners, „Kwan, den
gaan ik maar nei m'n mandje" .
W. 0 . en N., III, 74,
kwartel, znw. In de uitdr . : D e
kwartel vange, achter 't
net vissen. „Wai moete ok
toch leere. Aars vange wai
later de kwartel". W. 0. en
N,, II, 23,
't kwat, znw, Speeksel, spuug .
Alleen in het enkely .
Vgl. Boekenoogen, 542 ;
D e V r ., 81 ; Ndl, Wdb.,
VIII, 728,
kwatte, zw, ww, intr . Spuwen .
Vgl, eng, t o quash . Zegswijze
:
1)Zich nietop z'n vessie
kwatte leite, zich
niet laten beetnemen . „Maar
oome Kees was 'n man, die
zich niet op z'n vessie liet
kwatte" .1Vled. C ., jrg, 23, no,
1187,
2) Ik ( hai) kwat erook
n i e t i n, gezegd van iemand,
die graag een borreltje lust.
„Main woord ok zo Jan, je
wete wel, ik kwat er ok niet
in" . W. 0. en N., I, 78,
3)
t e
Ergens mee zitte
k w a t t e n, met iets verr

47
legen zitten . „Je zou et' lellik
mee zitte to kwatten, as Neel
t niet meet' deid" . W. 0 . en
N . . II 23.
Vgl. Boekenoogen, 542 ;
kwadden ; Fri. Wdb ., II, 103,
kwatse.
4)Die kin goed van 'm
k w a t t e, die kan goed van
zich afspreken .
't kweeltje, znw. Vlekje, smetje .
Vooral als pa'ardekopersterm
in de uitdr . : E r z i t g i e n
kweeltj e damp in, niet
de minste damp . Vgl . Ndl.
Wdb ., VIII, 743 .
kween, znw . Een onvruchtbaar
diet', spottend ook wel gezegd
van een vrouw, die geen kinderen
krijgt. Vgl, B o u m a n,
62; Oudemans, Wdb . op
Br., 200, oud leelijk wjf; N .
Gr . Wdb., 482, 1 ° onvruchtbare
koe, 2° onvrucht bare
vrouw; Ndl . Wdb ., VIII, 744 ;
Fri. Wdb ., II, 104, k ween, .
kweeste, zw, ww . intr . Een mar
flier van vrijen, waarbij de
yr jet' tot last in de nacht blij ft,
en tenslotte boven op de der
kens gaat liggen, terwijl het
meisje et' onder ligt . Tans in
onbruik . Ontleend aan o.fr.
quester, n .fr. queter,
zoeken voor zich to winnen .
Over dit voormalige gebruik
op de Noordhollandse eilanr
den kan men uitvoerig lezen in
de Chr. v.Medembl ., blz. 349 .
Vgl . Ndl. Wdb ., VIII, 746 .
kweewik, znw . Een Urker koekr
snort .
kweik, znw. Lang taai gras, dat
het bouwland onvruchtbaar
maakt.
Vgl . Boekenoogen, 544,
kweekven ; Ndl. Wdb ., VIII
731, kweek .
kweike, zw . ww . t r. Het bou w-
land van kweik zuiveren .
kwes, znw. Kwets, een pruimesoort
.lVlen spreekt van b 1 a ur
we en witte kwesse .
Ontleend aan hd . q u e t-
s c h e . Vgl . Ndl. Wdb,., VIII,
767.
kwieb, znw. Een kuiltje, waarin
de jongens knikkers of centen
laten vallen .
kwiek, bnw . V lug. Alleen van
personen. Da's 'n kwiek kit'
reltj e.
Vgl. Boekenoogen, 544 ;
Ndl. Wdb., VIII, 749.
kwikkel, znw. Gewoonlik in de
verkl, k w i k k e 1 t j e, sukkeldrafje.
„Bart zou de nuwkocht
zelles raie, en omdat ie
d'r niet van hield, dat de peer
de op 'n kwikkeltje liege,
wazze ze gauw bai Barts
huffs". W. 0 . en N., II, 168 .
Vgl. Boekenoogen, 544 ;
D e V r., 81 .
kwikkele, zw, ww. intr. Op een
sukkeldra[je lopen .
Vgl, Boekenoogen, 544 ;
Ndl. Wdb ., VIII, 805 .
kwispeldoor, znw . Een potje
van ijzer of aardewerk met een
oor, waarin men spuwt. Deze
vorm met een l . tref t men o .a .
aan in Stukken betr, versch .
Gilden : 2 q u i s p e l d o o-
r e n . Invent, van de meubir
faire goederen A ° 1798 . Volgens
het Ndl. Wdb ., VIII,
815, is het woord waarschijnlik
een vervorming van het
portug, c u s p i d o r, dat in
Indie werd overgenomen . Vgl .
Fri. Wdb ., II, 15, kwispehdoar
.

48
L .
laad, znw. La. De skeer laic in de
laad. Zegsw .: Z'n 1 a a d j e
i n g a a n, naar bed gaan .
Vgl. Boekenoogen, 545 ;
Fri. Wdb ., II, 106, laed .
laaielijk, bnw . Droevig, treurig,
eigenl, zo dat men er medelijden
mee moet hebben . Vgl .
Ndl. Wdb ., VIII, 2199 .
labbekak, znw . Sul, jabroer.
Vgl . D e V r ., 81, vrou w die
kwaad spreekt; Fri. Wdb ., II,
105, labbekak, lafaard; Ndl.
Wdb., VIII, 873 .
'C labberent, znw. Alleen in de
uitdr . :Anofin'tlabber
rent w e z e, erg ziek zjn .
De uitdr. komt ook voor in het
dialect van Leuven : oe es in ed
labrent, hij is in de verlegen.
held. Het woord is een verr
basteringvanlabyrinthe,
doolhof (vgl . Leuv. Bijdr . . II,
109) . D e V r ., 81 ; Fri. Wd b .,
II, 105, laberint, ongelegen,-
heid, moeilijkheid. Der bin
(sit) ik mei yn 't laberint ; N .
Gr. Wdb ., 492, in 't labberint
koomm, ziek worden .
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1176 .
labes, znw . Klap, oorvijg ;. Hiernaast
l a w i b u s. Zie aldaar.
't laddertje, znw . Een smal rijgje
onder aan een vrouwehul .
Hierdoor gaat een bandje,
waarmee men de hul achter in
de hals vastrij gt .
laden, verl, deelw . van laden . In
de uitdr .:'t laden hewwe,
m staan hebben . „Nou, jij
hew 't laden vaneivent" . Vr.
Eend in de B ., 7 .
laaie, St . ww, intr . In de uitdr . :
't Laidt er niet baai, er
is geen haast b~j, letterl, de
zaak lij dt er niet door.
„Ze had 'n gnap gezicht, was
recht van laif en leden,
De vraijers kwamen ok al op
de boerderai .
1Vlaar moeder Geesie zai : m'n
lieve kind geduld maar,
't Trouwen is wel goed, maar
't laic er nag niet bai" .
W. D . en N., IV, 94 .
„Nu zal ik eens wat rusten, en
dewijl het er niet bij lijdt, mij
niet verhaasten" . Abr. Bl., II,
21 .
't laif, znw . 1) Lichaam .
2 ) Baarmoeder van koeien .
Het laif is van de koe,
gezegd, wanneer na het kalr
yen de draagrzak naar buiten
schiet. In dit geval moet men
het laif wee- insteke . Uitdr. :
Je zitte mit laif hour
wen, je weet niet hoe je je
houden moet .
Vgl. Boekenoogen, 578 ;
De Vr ., 82; Bouman, 63 ;
Fri. Wd b ., II, 120; Nd l.
Wdb., VIII, 2249 .
laike, st, ww, intr . Lijken . Het
ww, met volgende inf, wordt
niet alleen gebruikt om aan to
duiden, dat lets schijnt, maar
ook, dat het werkelik zo is.
Men zal b.v, zeggen : Je laike
wel 'n nuw hoedje op to hewwe,
terwijl men er van overtuigd
is, dat het zo is . Ik laik
wel ziek to worren, terwijl men
zich werkelik ziek gevoelt .
Vgl. Boekenoogen, 578 .
't lainhout, znw . Liniaal.
Vgl. Boekenoogen, 580 ;
D e V r ., 82 .
Laip, vrouwenaam . „Ze het van

$9
kermis of al mit Kees van Laip
weest" . Ouwej. Koffier., 25 .
't laisel, znw . Leidsel, teugel, .
Gewoonlik in het meerv . 1 a i-
s e 1 s . ,,Mijn Heer de Paarden
zijn met hunne poten in de
leiseelen geraakt" . S . Burgerh .,
283 . Vgl . N. Gr. Wdb., 487,
't Iaidseel; Ndl. Wdb ., VIII,
1492 .
laist, znw. Een lam van het
vrouwetik geslacht .
Vgl. Boekenoogen, 580 ;
B o u m a n, 64; Ndl. Wdb.,
VIII, 2382 .
laite, znw . Luwte . In Enkh .
1 ii t e . „Nog al wiedes in de
lijte van de muur" . Vloed, 88 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 121, lijte;
N . Gr. Wdb., 536, lijte.
la-la, bijw . Traag, langzaam . Alles
gaat baai hem even la-la .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 105 ; Ndl .
Wdb., VIII, 944 .
't lam, znw. Lam . Verkl . 1 a mr
pie . Meerv. lammere . Zie
potlam .
Vgl. Boekenoogen, 553 .
lamlendig, bnw . Akelig, ook wel
lui. Vgl . Fri. W db., II, 107,
lamliddich; N. Gr. Wdb ., 494.
lammenadig, bnw . Ellendig. 't Is
een lammenadige kerel .
Vgl. Boekenoogen, 533 ;
Fri. Wd b ., II, 107; N. Gr.
Wdb., 495, 2°n lammenaor
dige keen .
lammetere, zw.ww.intr. Klayen,
jammeren ; fr, 1amenter.
Bouman,62B lamp, znw
. Lamp . Zegsw. :
1) Ik hew'm in de lamp,
ik heb hem in de gaten . Vgl .
Fri. Wdb,, II, 107, Immen yn
'e lampe ha-halde, voor ier
Dialect van Drechterland II .
mand op zijn hoede zijn, hem
doorzien ; S t o e t t, Sprwdb.,
no. 606 .
2) De lamp uitbleize,
dood gaan .
lampedanser, znw . Iemand, die
en met de kas van door is, ook
wel een wanbetaler .
lamzak, znw. Lammeling ;. Vgl.
Fri. Wdb., II, 107, lamsek .
landig, bnw . Moeilik . As 't me
to landig loupt, geef ik 't op
oor.
landlouper, znw . Een voorjaarsbig,
dat in het land loopt .
„Nou moete de landloupers op
't hok" (in het hok) . W. 0 .
en N., II, 32 .
Vgl. Boekenoogen, 553 ;
De Vr ., 81 ; Bouman, 62 ;
Ndl. Wdb., VIII, 1021 .
lanes, znw, meerv . Zie b e d d er
lanes .
lang, l ) bnw. In de uitdr . : V a n
ien lang en twei
b r e i d, besluiteloos, niet wetend
wat to doen . Hai sting
deer al, ien lang twee breid,
maar deer kwam gien woord
uit.
2) znw . Lange Goudse pijp .
Kwan, ik zel de lang maar es
opsteke . H a l v e l a n g, een
pijp, die de helft korter is .
Vgl. W. 0, en N ., I, 17 .
lanee, zw, ww, intr . Langer
worden . ,,As de dage deimie
wat lange, din moete we eerst
t naaien wat voor mekaar
make" . Ouwej. Koffier., 24 .
Vgl. Ndl. Wdb., VIII, 1061 .
langpotemig, znw . Mug. Ger
woonlik in het meerv . 1 a n gr
potemigge . Men gebruikt
dit woord ter onderscheiding
van m i g vlieg. „En den
4

50
stikke we van de langpootemigge".
W. 0 . en N., II, 18 .
lie m i g .
langte, znw . Lengte.
Vgl. Boekenoogen, 556 ;
Fri. Wdb ., II, 108, langte;
Ndl. Wdb., VIII, 1068 .
't langvoer, znw. Hooi, in tegen~
stetting met kortvoer, zoals
bonen, aardappelen enz . Zie
kortvoer.
Vgl. Boekenoogen, 556 ;
0ppre1, 69 ; Ndl. Wdb,,
VIII, 1040 .
't langwaai, znw . Het wei, dat
na de kaasbereiding overbhf t,
en dat tang wordt genoemd,
omdat bet in het vat een masr
sa vormt, die men wet nit het
vat kan gieten, maar zeer
moeilijk scheppen .
lanteern, znw . Lantaarn .
H a d r, j u n,, Nomencl., 85,
Laterna, Lanteerne, Lanterne.
Vgl . N. Gr. Wdb ., 498, lanteern;
Fri. Wdb ., II, 109, lanr
tearne .
lanterefante, zw, ww, intr .
Rondslenteren, luieren .
Vgl. Boekenoogen, 557 ;
Ndl. Wdb ., VIII, 1084.
lap, znw . Lap . Zeg sw.: K o m
maar op de lappe,kom
maar voor de dag . E r d e
l a p 0 p 1 e g g e, voortgang
met jets waken . Z e h e t 'n
l a p o p 'r r o k, ze heeft een
onecht kind. Fr. Wdb ., II,
110, in tape op 'e rok ha, een
onecht kind .
Vgl. Boekenoogen, 558 ;
De Vr ., 81 ; Ndl. Wdb .,
VIII, 1090 .
lappe, zw, ww, tr ., Klaarspelen .
Hai zel 't wet lappe nor. Vgl.
Bouman, 62 ; Ndl. Wdb .,
VIII, 1098,
lappet, znw . Zeelt. Ook wet in
de verkl, l a p p e r t j e . Llitdr .
Een lappertj es leven
h e w w e, een gemakkelik ler
yen leiden . Of moet men hierbij
denken aan het woord
Z a p p e r t, sul, slappeling?
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
1341 ; Boekenoogen, 551,
labbe .
lappiespoep, znw . Manu f acturier,
bepaaldelik a jkomstig uit
de oostelike provincien . Vgl .
poep II .
't lane, znw. Een snort katoen
met korenblauwe ondergrond,
bezaaid met bloemetjes of stippen
. Men sprak vroeger van :
Keuls lane; waarschijnlik
kwam deze stof hier vandaan .
Ze werd vooral gebruikt voor
werkkleedj es van boeremeisr
jes en in het algemeen voor de
kleding van arme kinderen .
Verouderd .
lastpost, znw . Een lastig persoon
. Die kerel, die maid is
toch zo'n lastpost . Volgens
het Ndl. Wdl ., VIII, 1120,
letterl, een post, een f unctie,
die iemand tot last is, en fig .
een persoon, die iemand tot
last is .
taste, znw . 1Vleerv, van 1 a s t.
Belasting . Men spreekt b.v .
van durrepslaste en
polderlaste. Vgl. N. Gr.
Wdb ., 500, lastn, 1 ° de be,-
lasting ; Fri. Wdb ., II, 116,
Iesten ; Ndl. Wdb., VIII,
1112 .
tat, znw, lets op de tat
koupe of hale, jets op
borg kopen of halen.

51
Vgl. Boekenoogen, 559 ;
N. Gr. W db ., 500, 2 ° ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1127 ;
Ndl . Wd1 ., VIII, 1141 .
lawiebus, znw. Oorvjg. Vgl.
Fri. Wdb ., II, 111, lawibus ;
S t o e t t, Sprwdb ., no, 298 .
lazere, zw. ww . intr . Vallen .
„En lazert er ien to water, dan
hew je 'm achter 't huffs dadelek
in 't vezier" . W. 0 . en N.,
II, 27 . Ndl,. Wdb., VIII, 497 .
lazarus, bnw. Stomdronken .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., 197;
Fri . W db ., II, 111 .
lede, znw, meerv . In de zegsw . :
lets op z'n lede hewwe,
jets op 't hart hebben en I e t s
onder de lede hewwe,
de kiem van een ziekte met
zich omdragen .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
1345 .
lede-breken, in de zegsw . : 't I s
gien led e-breken, het is
Been zwaar werk, letterl . Been
werk, waardoor j e j e leden
zult breken .
Vgl, Boekenoogen, 561 ;
D e V r,, 81 ; Fri. Wdb ., II,
111, In kantoarskriuwer het
gjin leadbrekkend wirk ; N . Gr .
Wdb ., 501, 't Is gain ledebreekn
; S t o e t t, Sprwdb .,
no . 1911 ; Ndl. Wdb ., VIII,
1206 .
Leendert, mansnaam . Verbastering
van Leonhard, Vgl .
Fri . Naaml., 229, Leendert.
leers, znw . Laars . Zie voor de
vocaal § 36, 3 .
Vgl. Boekenoogen, 562 ;
N. Gr . Wdb ., 503, leers .
leg, znw . 1) Baarmoeder van
runderen . De leg insteke,
de baarmoeder, die na het kalr
yen ener koe, of het onen
van een schaap naar buiten is
gedreven, weer in het lichaam
steken .
2) Het ziekbed, in de uitdr . :
de leg hewwe of
k r a i g e, ziek zijn of worden,
het bed houden moeten .
3) Het eieren leggen . „Te
koop : 9 witte Leghornhennen,
aan en tegen de leg, broed
1927", Advert. Med. C ., jrg.
23, no . 1187 .
Vgl. Boekenoogen, 564 ;
D e V r ., 82 ; B o u m a n, 63 ;
Fri. Wdb ., II, 112, De hinne
binne aan 'e lech ; N, Gr .
Wdb ., 504, leg, 1 ° ; Ndl .
Wdb., VIII, 1381
legger, znw . Een plaat onder een
haard,
't kid, znw. Leed. T e u g e n
d'r l e i d k i n n e, er tegen
kunnen . Van zaken . Die jas
kin teugen z'n leid 'oor .
leig, bnw. Laag. Zie voor de
vocaal § 19 . Vgl . Fri . W db .,
II, 113, leech; B o e k e nr
0 o g e n, 546, laag, sours leeg .
leite, St. ww, tr . Laten .
Vgl. Boekenoogen, 560,
laten, daarnaast leten .
't lek, znw . Lek . Zegsw. : N o u
het ie't lek vonden, flu
is hj, waar h wezen wil .
't lekkerbekkie, znw. Ben ouderr
wetse daps, die vroeger op de
derde kermisdag gedanst
werd. „Nag ien lekkerbekkie
toe" . Ouwej . Koffier ., 52,
lekstien, znw . Glanssteen voor
het linnengoed .
Vgl. Boekenoogen, 568 ;
D e V r ., 82 .
lelle, zw . ww, intr . Kletsen . „Dan

52
left zij mij aan den kop, hoe
kostelijk zij Keetje opvoedde" .
C . W ildsch., VI, 104, zie ook
Econ . Liedjes, III, 50 en 159 ;
vgl. Oudemans, Wdb . op
Br., 207; D e V r ., 82 ; Fri.
Wdb ., II, 115, lelje; Ndl .
Wdb ., VIII, 1540 .
't lemoen, znw . De twee houten
armen met het dwarshout en
de spoorstok, waartussen het
paard words ingespannen ; f r .
1 i m o n . Een lemoen bevindt
zich aan een bakwagen, j achtwagen,
tentwagen, glazewagen,
sours aan een driewielder
kar . Het lemoen is heel jets
anders dan een dissel . Vgl.
Ndl . Wdb,., VIII, 1546 .
lenig-an, lenechiesan, bijw. uitdrukking
. Langzaam aan .
„Boer Symen had zes zeuns,
en ientje was 'n maid,
Die telde our en our de voile
duizend weken,
En docht ok welderes : 't words
lenigan m'n said" .
W . 0, en N ., IV, 94 .
Vgl. Boekenoogen, 569 ;
D e V r ., 82 ; Ndl . Wdb .,
VIII, 1570 .
lening, znw . Leuning.
Vgl. Boekenoogen, 570 ;
Fr. Wdb ., II, 125, lening ;
Ndl. Wdb ., VIII, 1276, teen.
lepeltjeskost, znw. In de uitdr . :
't Is alle dage gien
lepeltjeskost, men kan
niet elke dag smullen .
lering, znw. Catechismusonderr
richt. Vgl. 0 p p r e l, 69 ; N.
Gr. Wdb ., 503 ; Ndl. Wdb .,
VIII, 1338 .
't lessie, znw . Kliekje, restje van
het middagmaal . „Zie zoo, de
pankoek mit 'n ai er in bakken
en 'n lessie brai toe, heave was
goed smaakt'' . Van een W estfr
., 6 .
Vgl. Boekenoogen, 571 ;
B o u m a n, 63 ; Ndl. Wdb.,
VIII, 1627 .
lessiesdag, znw . De dag, waarop
men alleen lessies als middagr
maal gebruikt .
lest, bnw . en bijw . Laatst. Dat
is voor de leste keer . Vgl. Fri .
Wdb., II, 116, lest; N . Gr .
Wdb,., 507 ; lest; Ndl. Wdb .,
VIII, 1621 .
lesten, bijw . Laatst, onlangs . Ik
bin lesten nag baai 'm weest .
Vgl. Oudemans, Wdb, op
Br ., 209, lessens ; B o e k e nr
oogen,571 ;Bouman,63 ;
Fri. Wdb ., II, 116, lesten .
let, znw . Glans. „Deimee, in de
slachttaid, as ze van de boere
de dikke darreme hale moge,
den komt er weer was let op
die jongen" .
W . 0,. en N ., II, 31 .
Vgl. Boekenoogen, 571 ;
De Vr.,82,1ek;Bouman,
63, lekken, glansen,
lette, zw, ww, tr . Beletten .
„Was let me of ik leis je hier
mit de heele f rik op de Raid
zette". W. 0, en N., V, 79 .
Vgl . Ndl. Wdb ., VIII, 1632 ;
Fri. Wdb ., II, 116 ; N. Gr.
Wdb., 508 .
lent, znw . Kof fie,. „'n Kop kof f ie
is 'n koppie lent". W. 0, en
N., I, 16 .
Vgl. Boekenoogen, 573 ;
D e V r., 82 ; Ndl. Wdb .,
VIII, 1703.
lever, znw . In de uitdr .: D e
lever freten hewwe,
het gedaan hebben, de schuld
van jets krjgen .

53
lewaaidoup, znw . Saus, bestaan~
de uit meet, az jn, water en
slechts een beetje vet. Vgl .
Fri. Wdb ., II, 111, lawaeir
saes; Nd! . Wdb ., VIII, 1191 .
't lezen, znw. Schrift . Hai het
voor z'n verjaring een koppie
kregen met lezen er op . Vgl .
Fri. Wdb ., II, 117 .
't licht, znw . De nageboorte, die
na het kalven van een koe
wordt uitgedreven .
„Verbiedende mede enige Kalveren,
Honden, Prijen, Krenr
gen of Lichten van koeijen in
slooten of op de wegen to
werpen'' . Keur van 1733, zie
Keuren nopens Gilden, 812 .
Zie koelicht. Vgl . Nd!.
W db ., VIII,1958 ; B o e k e nr
0 o g e n, 575 ; N. Gr . W d b .,
575 ; B o u m a n, 63 .
lichtveerdig, bnw . Tenger,
schraal . Die Jan is een lichtveerdig
kirreltje . Vgl . N. Gr.
Wdb ., 511 ; Nd! . Wdb ., VIII,
2001 .
't lid, znw . Plat, laag mand je,
dat bij de verkoop van vis gebruikt
wordt. Te Enkhuizen .
Vgl . Nd!. Wdb,., VIII, 2027 .
liddere, zw, ww, intr . Bibberen,
trillen .
Vgl. Boekenoogen, 576 ;
B o u m a n, 63 ; Nd!. Wdb .,
VIII, 2027 .
't lick, znw. Zie bij k u r k 1 i e k
en loodliek en vgl .
Nd!. Wdb., VIII, 2297, hjk
II ; Fri. Wdb ., II, 121, liken .
liem, znw . Lijm,. Zie j o d er
laim .
Vgl. Boekenoogen, 576 ;
Fri. Wdb ., II, 119, hem, leem ;
N. Gr. Wdb ., 515, 't hem,
lijm .
lime, zw, ww, tr . Lenen . Zie
voor de vocaal § 27, 3 .
Vgl. Boekenoogen, 576 ;
Fri. Wd b., II, 119, lime .
liest, superl, van liefst. Vgl, voor
een soortgelijke assimilatie
herrest en staisel .
lieverdelee, bijw . uitdr. In verr
binding met v a n . Langzamerr
hand . Z'n ziekte is van lieverr
delee erger worren .
Vgl. Boekenoogen, 578 ;
D e V r., 82 ; N. Gr. Wdb,.,
494 ; mit (van) laiveloa, 516,
van lieverloa ( Hl . ) ; Nd! .
Wdb., VIII, 2152 .
lillik, bnw. Lelik. „Wat moet die
lilleke kerel hier?" W . 0, en
N., II, 157.
Vgl. Boekenoogen, 581 ;
Fri. Wdb ., II, 123 ; lilk; N, Gr .
Wdb., 506, lelk .
lillikerd, znw. Lelikerd . Zegsw. :
Dat is ok een gnappe
l i 11 e k e r d, d .w.z, een erge
lelikerd .
lillikte, znw . Lelikheid .
linger, znw . In de uitdr . :
Iemand an de linger
h o u w e, iemand aan 't lijntje
houden .
lingere, zw. ww, intr . Vlassen
op jets. Hai loupe aldeur maar
to lingeren of er wat ofvalt
voor m .
lip, znw. Lip Zegsw . : Z'n 1 i p
hangt op 't onderste
knoupsgat, gezegd van
jemand, die een misnoegd ger
zicht zee.
Vgl . S t o e t t, Sprwdb., no.
1417 ; Nd!. Wdb ., VIII, 2477.
't lodderaindosie, znw . Een
doosje, vaak van zilver, waarin
zich een sponsje beyond, ge ,-

54
drenkt in l'au de la refine .
„En ze zocht nei 'n zakdoek in
heur knip en haalde gauw der
zulveren lodderaindosie, weerin
'n spons met luchtgoed,
deeruit voor den dag" Med .
C., jrg . 23, no, 1187 . Vgl . Fri
Wdb,., II, 130, loddereindoaske;
O p p r e l, blz . 70 ; Ndl .
Wdb ., VIII, 2452 .
lochte, zw. ww . intr . Droge
stoppels van karw/zaad of
ander gewas in een open haard
verbranden . Verouderd .
Vgl. Boekenoogen, 582 ;
N. Gr. Wdb ., 533, luchtn ;
Ndl. Wdb, ., VIII, 2537.
lochter, znw . Ben open haardvuur,
dat door droge stoppels
wordt onderhouden . Verour
derd .
Vgl. Boekenoogen, 583 ;
N. Gr. Wdb ., 533 ; luchter;
Ndl. Wdb ., VIII, 3168, luchr
ter .
lodderig, bnw . Slaperig .
Vgl. Boekenoogen, 584 ;
D e V r ., 82 ; Fri. Wdb,., II,
130, lief, aanminnig ; Ndl .
Wdb ., VIII, 2544 .
loeker, bnw . Lekker warm . 't Is
loeker in 't zontje he? Vgl .
D e V r., 82 .
loere, zw. ww. intr. Slapen .
Vgl. Boekenoogen, 585 ;
De Vr ., 82;Bouman, 64 ;
Ndl. Wdb., VIII, 2570 .
loeres, znw. Lummel, sul. „Een
loeris van nog geen agttien
jaar praat mij daar van
een huwelij k" . C . W ildsch, ., I,
60, zie ook blz . 107 . Vgl. N.
Gr. Wdb ., 522, loeries; Ndl .
Wdb., VIII, 2571 .
loerig, bnw . Slaperig . „Ben je
loerig Jaapie?"
Vgl.Boekenoogen,582 ;
D e V r., 82 .
loeter I, znw . Lummel. „'n Loer
ter is 'n stoethaspel" . W. 0 .
en N ., II, 17 . Vgl . B o u man,
64 ; Ndl. Wdb., VIII, 2573 .
loeter II, znw. Zie paipe-
1oeter1 loetere, zw . ww . tr . Schoonmar
ken, doorsteken . Van pijpen,
lok I, znw . Een wijd kopje van
een laag model zonder oor .
Verkl, l o k k i e . Zie d o u p-
1okkie.
Vgl. Boekenoogen, 587 ;
D e Vr ., 82 ; Fri . Wdb ., II,
132, lokje, Ndl. Wdb., VIII,
2635 .
't lok II, znw . Achterste, gat ;
vgl, hd. 1 o c h . Alleen in
de uitdr . : m'n 1 o k .
„'t Lucht hier van karbiet",
zai Nardus .
M'n lok" zai Eva, ,,'t is wel
wat aars ." W. 0 . en N,. I, 55 .
Vgl . Fri . Wdb ., II, 132; N .
Gr . W db ., 523 ; 't lok (1Vlolema),
hol, spleet; Ndl. Wdb .,
VIII, 2636 .
lokkebout, znw . Groot, lummelr
achtig persoon . Vgl. D e V r .,
82 ; Bouman, 64 ; Ndl .
Wdb ., VIII, 2645 .
lol, znw. Zie kof fielol .
bile, zw . ww . Zeuren zaniken .
Hiernaast 1 u 11 e. Vgl . Nd1.
Wdb ., VIII, 2649 .
lollepot, znw . 1 errand, die zeurt
en zanikt .
Vgl. Boekenoogen, 588 ;
B o u m a n, 64 ; Ndl. Wdb .,
VIII, 2652 .
long, znw. In de uitdr . : 0 p z'n
l o n g l e g g e, slapen .
longstalling, znw . Niervet van
een rund. Vgl. Fri. Wdb ., II,

55
133, longstalle, -stalling ; N .
Gr. Wdb., 525, longstaaln,
't lood, znw, 1) Geld, „Oum
J auwik zat goed in z'n lood" .
W . 0. en N ., III, 88, Volgens
het Ndl. W db ., VIII, 2712,
ontleend aan het Bargoens .
2) Het gewicht van een hangklok
. Zegsw . : H a i h e t 't
van de lode loupe leit
e n, h1 is door eigen toedoen
op de fles geraakt, letterl, ger
zegd van de gewichten van een
hangklok, die men niet op tijd
neerhaalt, Vgl. Nay ., 21, 144,
't loodliek, znw. Het touw onder
aan een visnet, waaraan
loodjes zijn bevestigd, om het
to doen zinken, Te Enkhuizen .
Vgl, liek en kurrekliek .
loodskave, zw . ww, intr. Geld
ontvangen . Zie 10 o d 1), ,
'C loof, znw, Zwartsel aan een
schaaltje, een teepotje enz .,
tengevolge van een to hoge
vlam . Zie 1 o v e, Vgl, Fri.
Wd b., II, 131, loge, vlam ;
Ndl, Wdb ., VIII, 2769, bog
(II) ; Mn1, Wdb ., IV, 72, loge,
't look I, znw . Huislook, een
zekere plant, Vgl, Ndl, Wdb .,
VIII, 2780 ; Boekenoogen,
591 .
look II, znw . Houten wervel
ener deur . Hew je de boetdeur
op de look dein? W . 0. en N .,
II, 18 . Vgl, Fri. Wdb ., II, 133,
lock, luk, houtje (of in plaats
daarvan een oud hoefijzer),
gestoken door den schalm,
waarmee men het trekzeel aan
den korten wagendissel verbindt.
Ndl. Wdb., VIII, 2784,
los, bnw . Uitverkocht . Hai is
los, hij heeft zijn waar aan de
man gebracht . Vgl . D e V r,,
82 ; Ndl. Wdb ., VIII, 2957 .
loter, znw . Loteling.
lotersdag, znw . De dag waarop
vroeger voor de militie werd
geloot .
louf, bnw. Moe, afgemat . ,,'k Bin
nog zoo verrotte slap ; in ienen
loof" . Vloed, 153, Zegsw. :
1) Louf ken lang an,
je kunt tang moe zijn, voor je
er bij neervalt .
2) Iemand of iets louf
w e z e, iemand of iets moede
zijn .
Vgl. Boekenoogen, 589 ;
D e V r., 82 ; B o u m a n, 64 ;
Oudemans, Wdb. op Br.,
218 ; Fri. Wdb ., II, 111, leaf
(mkw) ; Ndl. Wdb ., VIII,
2761,
loufte, znw . Moeheid. „En toe
ik van de dokter kwam, doodr
op van loufte en achter m'n
asem van 't harde loupe, vloog
ik op dat kassie of" . Med. C.,
j rg, 24, no, 1232,
Vgl. Boekenoogen, 590 ;
D e V r., 82 .
loup, znw . 1) Wandeling, Zie
voor de vocaal § 28, 2 . Llitdr. :
An de loup gaan of
w e z e, aan de wandel gaan
of zijn .
2 ) Buikloop, „Ick zegde tegen
haer: ,,Mannen, en drinckt
geen sout water, want het en
sat u geen dorst verslaen ; ghy
suit de loop daervan krij gen en
daer of sterven" . B o n t er
k o e, Journaeb, 52 . H a d r.
j u n,, Nomencl., 136, Diarr
rhaea, proluvium alvi, Bugckr
loop, de loop . Flux de venire .
R o o i e 1 o up , kopergeld .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 133 ; Ndl .
Wdb ., VIII, 2813 .

56
loupe, St. ww, intr . Lopen . E e n
huisie van loup-an,
waar veel mensen op bezoek
komen .
louve, zw, ww, tr . Geloven . „Ik
wil wel louve, dat ie dut erg
snokker zel vinde". Van een
Westjr ., 5 .
„Bruydje, 't soete Bruyloftsbed,
Kan u, loof ik, wel vermaken" .
„Kees wat praetj a malle praet,
'k Loof je soeckt mijn wat to
foppen" .
Gr. H. Liedeb ., 29, 141 .
'k Loof, dat niemand hierr
omtrend
Beter, beter Jufvrouw kept" .
Econ . Liedjes, II, 210 .
Vgl. Oudemans, Wdb . op
Br ., 218 ; Fri. Wdb ., II, 112,
leauwe; N,. Gr. Wdb ., 528,
loovm ; Ndl . Wdb., VIII, 2918 .
louvig, bnw. Nog al moe. Zie
louf .
Vgl. Boekenoogen, 595 .
louvighaid, znw . Vermoeidheid,
Vgl. Boekenoogen, 595 .
louw, bnw . Luw .
Vgl. Boekenoogen, 594 ;
Ndl. Wdb., VIII, 3099 .
Louw, mansnaam. Vgl . Fri .
Naaml,., 243, Louw
louwloene, bijw, uitdr ., waarmee
men to kennen wit geven, dat
jets niet zo is, als men dacht .
Ik dacht, dat ik heel wat kraige
zou, maar louwloene . Ontr
leend aan hebr . lau loonoe -
niet voor ons . Vgl. N. Gr .
Wdb ., 492 ; S t o e t t, Sprwdb .
no. 1651 ; Ndl ., Wdb ., VIII,
3099 .
louwte, znw . Luwte .
Vgl. Boekenoogen, 595 .
't louwtje, znw . Een tegjen de
wind beschutte plaats . ,,We
kinne best efkes in 't louwtje
staan van de herreberg" .
Enkh . C ., 28 Oct . 1923 .
Vgl. Boekenoogen, 595 .
love, zw. ww, intr . Walmen ten
gevolge van een to hoge vlam .
De lamp loof t . Het petroleumstel
looft .
Vgl. Boekenoogen, 586,
loeven (I) en 584, loegen (I ) ;
Fri . Wdb ., II, 132, logje,
vlammen, met een groote vlam
branden .
lubbere, zw, ww. intr. Niet strak
zitten . Van kledingstukken .
Vgl . Ndl. Wdb ., VIII, 3109 .
lubberig, bnw . Bobbelig, niet
vlak.
Vgl. Boekenoogen, 595 ;
Ndl. Wdb ., VIII, 3110 .
Lubeck, plaatsnaam . In de uitr
drukk . : Te Lubeck var
r e n, van een koude kermis
thuis komen . Te Enkhuizen .
lucht, znw . Zin, trek . In de uitdr
.: Lucht hewwe op
i e t s, zin hebben in jets . „Ik
hew er lucht op", V r . Eend in
de B ., 11 .
Vgl. Boekenoogen, 595 ;
Ndl. Wdb,., VIII, 3130 .
luchte, zw. ww . tr, en intr. Puir
ken . ,,He je roukt? Ik lucht
het". W. 0, en N., I, 101 .
Vgl . Ndl. Wdb ., VIII, 3164 .
'C luchtgoed, znw . Parf um . ,,Mag
ik een beetje luchtgoed van je
hewwe?" Vgl . D e V r ., 83 .
't luchtgoedrdosie, znw . Een
doosje, waarin zich een sponsr
je bevindt, gedrenkt in een of
ander parfum,. Zie 1 o d d er
r a i n d o s i e . „Joa, deer
wazze zelf s minse, die er zich
zoo wainig van antrokke, dat

57
ze snurkte as 'n os en nog aore
wazze met 'n luchtgoeddoosie
in de weer om er telkens aan
to ruike" . Van een Westft.,
28 .
luif, znw, Een afdakje aan de
zijkant van een boerewoning .
Gewoonlik bevindt zich her
het melkgerei .
Vgl. Boekenoogen, 597 ;
D e Vr ., 83 ; B o u m a n, 65 ;
Ndl. Wdb ., VIII, 3226 .
't luigat, znw. Galmgat van een
kerktoren .
luikhore, zw, ww . intr. Ter
sluiks horen, jets trachten to
vernemen zonder dat een ander
het merkt . Vgl . D e V r.,
83 ; Ndl. Wdb,., VIII, 3234.
luis, znw. Luis. Zegsw . :
1) Hai kin liege, dat
de luize op z'n kop
b a r s t e, hij kan ontzettend
liegen .
2) Hai het een leven
as een luis op een
z e e r h o u f d, hij heeft een
pleizierig leventje .
3) Hai het luize, hU
heeft kuren .
Vgl. Boekenoogen, 598
en 748, hij heef t pieten ; D e
V r ., 83 ; Ndl. Wdb., VIII,
3258 .
luisnek, znw . Een dwarsdrjver .
luiwagen, znw . Een zachte bezem
aan een lange steel . Met
de luiwagen schrobt men b .v .
tegels, houten wanden, terwijl
men met de bezem de straat,
muren enz, schrobt . Vgl . Fri .
Wdb ., II, 129, loaiwagen ; N.
Gr. Wdb ., 534 ; Ndl. Wdb.,
V, 3300 .
't luk I, znw . Luik. Verkl . l u kr
k i e. „Onze Lieve Heer doet
wel iens 'n vensterke dicht,
maar din scoot ie al weer 'n
lukkie open" .Van een Westfr.,
15. Vgl . Fri. Wdb ., II, 136,
luk.
't ink II, znw. Geluk . Tans alleen
nog gebruikelik als een
koop gesloten wordt . De verr
koper geef t dan de koper een
slag in zijn hand en zegt
„luk" . De vorm, die reeds in
het mnl. voorkomt (vgl . Mnl .
Wdb ., IV, 870) , is in de 17e
eeuw zeer gewoon .
„Mijn luk is nu op 't hoogst
geresen .
„Wat luk kan u erven" .
„Maar elk die moet een
Glaasje drinken uyt,
Tot luk en Heyl van Bruidegom
en Bruyd" .
Gr . H . Liedeb ., 7, 56, 109 .
Vgl.Oudemans, Wdb, op
Br ., 220; Ndl. Wdb ., VIII,
3304 .
lulbroer, znw . I errand, die zeurt
en zanikt .
Vgl. Boekenoogen, 598 ;
Ndl. Wdb ., VIII, 3316 .
tulle, zw. ww, intr . Zaniken, . Zie
1011 e n. Vgl. Ndl. Wdb .,
VIII, 3315 .
lurref, znw . Alleen in het meerv .
1 u r 'r e v e. Ik had 'm lillek bai
z'n lurreve to pakken, d .i, bij
de kladden .
„Vertrek van hier
Met al u snorrepijpen,
Of losen Fielt, ik sat
u bij de lurven grijpen" .
Gr, H. Liedeb ., 303 .
Ook bij W o l f f en D e k e n .
Zie o .a . Abr . Bl., I, 160, III,
372 . Vgl . Fri. Wdb ., II, 137,
1 n faem by de lurven pakken ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1449 ;

58
Ndl. Wdb., VIII, 3324,
lurrek, znw . Een dotje of een
speentje, waar een kind op
zuigt,
Vgl. Boekenoogen, 599 ;
Ndl. Wdb., VIII, 3326 .
lurreke, zw, ww . intr. Zuigen .
„'t Sal misschien eens willen
lurken
Kijk, hoe 't na de Borsten vat",
Gr. H. Liedeb,, II, 240 .
Vgl, B o u m a n, 65 ; Ndl .
Wdb ., VIII, 3325 .
Lutjebroek, plaatsnaam in
Drechterland . In de oude
bronnen komt zowel de vorm
Lutjebroeck
(vgl. Handy, van Grootebr .,
72)als Lutkebroeck voor
(vgl . Privileg, van West .
Friesl., 17) . Zie voor een
zegsw, bij Grootebroek .
Ma, vrouwenaam . Verkorting
van M a a r t j e . In de verkl,
sours M a k e, vgl . § 112.
Vgl, Boekenoogen, 601 ;
Fri . Naaml, ., 249,Make .
maagskuring, znw. In de uitdr, :
Da's goeie maagskur
i n g, schertsend gezegd,
wanneer er b .v, in de opger
diende groente nog zand zit .
Maai, znw, Mei . Voor de vormen
in de oude bronnen, zie
§ 27,
Vgl. Boekenoogen, 602 ;
Fri. Wdb ., II, 138, Maejje. N,
Gr. Wdb ., 537, Magi,
magi, znw, Made,
Vgl . Fri. Wdb ., II, 138, maeije .
maaie, zw, ww, intr . De poten
bij het lopen niet rechtstandig
maar buitenwaarts neerzetten .
Van paarden ; sours ook van
mensen. Vgl, Fri . Wdb ., II,
138 ; N. Gr. Wdb ., 538, 3 ° ;
0 p p r e 1, blz, 71, maibeene;
Ndl,. Wdb., IX, 17 .
maaiersskoen, znw, Grote, wijde
schoen, zoals de grasmaaiers
dragen .
„Gaan morgen maar nei Piet
van den Brul our 'n nuwerwes
pak en nei van Duin our 'n
paar skoene, maar den moet
je der bai zegge, dat je nommer
44 hewwe moete, aars
kom j e weer met zoo'n paar
maaiersskoene an" .
W . 0, en N., IV, 69 .
maan, znw, Maan . Men spreekt
van een ankommende
( wassende) en een o f g a a
de (afnemende) maan,
maars, znw . Achterste, aars . Zie
Leuv, Bijdr., XIV, 123, waar
het woord door agglutinatie
verklaard wordt in een zin als :
lek mich our aa(r)s en
Zeitschr . fur Deutsche W ortr
forschung X, 140 : „Es entr
stammt der Verbindung ; a n
( in ) d e m A r s, die f alschlich
in a n d e m M a r s auf gelost
wurde" . Hierna volgen enige
teksten met de vorm m a r s
uit schrijvers van de 16e-19e
eeuw . Vgl, Fri. Wdb ., II, 139,
maers ; verder G u n n i n k,
blz, 167, mas, en Ndl, Wdb„
I, 575 op a a r s .
Maarten, mansnaam . Vgl . Fri.
Naaml., 252, Marten .
't mad, znw . De strook lands,
die door een slag met de zeis
wordt afgemaaid, het afgemaaide
gedeelte tussen twee
zwaden.

59
Vgl. Boekenoogen, 605 ;
De Vr ., 83; Bouman, 66 ;
Fri. Wdb ., II, 138, mad, med;
Ndl. Wdb ., IX, 82 .
maddere, zw, ww, intr . Tobben,
met de grootste moeite jets tot
stand brengen . Hiernaast
meddere .
Vgl. Boekenoogen, 607 ;
D e Vr ., 83 .
maf, bnw . Drukkend. Van het
weer. Vgl . Fri. Wdb ., II, 140 ;
N. Gr . Wdb ., 542; Ndl.
Wdb ., IX, 87 .
magerte, znw . In de zegsw . :
Hai ziet swart van
m a g e r te, hij is zeer mager .
magnietig, bnw . Lui . Hai is to
magnietig om een hand uit to
steken. Afl, van m a g +
nietn
maid, znw . 1) Meisje . Verk1 .
m a i d j e . 2) Dienstmeid . Zie
§ 104, Opm . 2 .
Vgl. Boekenoogen, 619 ;
N. Gr. Wdb ., 537, maaid .
Maindert, mansnaam,
Vgl . S t o e t t, oortje
XXIV, Meynert; Fri . Naaml.,
254, Meindert.
mak, bnw . Afgemat, door moer
heid tam .
Vgl. Boekenoogen, 608 ;
D e V r ., 83 ; Ndl. Wdb ., IX,
109 .
make, zw . ww. tr . Afpassen, bij
het betalen . In de uitdr . :
t wel of niet make
k i n n e, wel of niet kunnen
a[passen .
Vgl. Boekenoogen, 608 .
makkelik, bnw. Gemakzuchtig .
Vgl. Boekenoogen, 609 :
Fri. Wdb ., II, 141 .
makkes, znw . Ruzie .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
1459.
ma!, bnw. Broeiig. Van het weer .
Uitdr . : Tusken mal en
v r o e d, nog niet mondig .
Vgl . D e V r ., 83 ; Ndl. Wdb .,
IX, 135, 7 )
malabelig, bnw . Uitgelaten, zot .
„Nou ik vind 't vrai malabelig".
W. 0 . en N.,11, 45.
Vgl. Boekenoogen, malaberig;
D e V r., 83 ; Fri .
Wdb ., II, 142, malelberich,
malbol, znw . Een gek, mat persoon
. Die Griet is 'n echte
malbol 'oor .
maljage, zw. ww . intr . Malle
dingen doen .
Vgl. Bouman, 66 ; De Vr .,
83 ; N. Gr. Wdb ., 539, maal-
Joagn .
malle, zw, ww, intr . Gekheid
maken . „Ze maiden razend
graag met main, Maar met me
trouwen . Neen." W. 0 . en
N., II, 172 . Vgl . N . Gr. Wdb,
539, maaln ; Fri . Wdb ., II,
192, maije, Ndl. Wdb ., IX,
153 .
mallie, znw. Mannen . Samentr .
van man 1 u i . „Och kom,
m'n oud, of de mallie deer niet
alderhande f oef ies op hewwe" .
W. 0. en N.. III, 68, Zie
vrollie,vrullie .Vgl .Fri.
Wdb., II, 144, manlin (e) .
mal-oor, znw . Een gek, dwaas
persoon, .
Vgl. Boekenoogen, 610 ;
D e V r., 83 .
maltentig, bnw . Overdreven zindelik,
nuflig.
Vgl. B o u m a n, 66 ; Fri.
Wdb ., II, 142, maltintich,
kleinzeerig ; 0 u d e m a n s
Wdb . op Br ., 390, tentig, net-

60
jes, keurig, Wdb, op H ., 324,
nauwgezet .
't maltje, znw . Patroontje, mor
delletje. Vgl . Fr. Wdb ., II,
141, mat; Ndl. Wdb ., IX, 130 .
man, znw . Man . Verkl. m a n j e .
Meerv, m a n n e, ook nog wet
mans en manse . Zie
mallie . Zegsw, : De derr
de man bringt de
spraak er an, „De derde
man seytme die ken de meeste
praet make" . Kl. v . j. Ront-
Voet, 9 . „Zie ik zeg altijd, de
derde man brengt de pra'at of
stilte an" . Will. Leevend, II,
74. Te man weze, huwr
baar zijn (van meisjes) .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
1468 ; Boekenoogen,
610.
'C mandje,
den gaan
znw. Bed.
ik maar
„Kwan,
nei m'n
mandje" . W,. 0, en N ., III,
74 . Vgl. S t o e t t, Sprwdb .,
no, 1232 ; Ndl. Wdb ., IX, 185 .
mange!, znw . Amandel. Meerv .
mange1e.
Vgl. Boekenoogen, 1340 ;
Fri. Wdb ., II, 143, mange!;
Ndl. Wdb ., IX, 195 .
mangelwortel, znw . Soort peen,
die tot veevoeder dient. Vgl .
Fri. Wdb ., II , 143; N. Gr .
Wdb ., 545 ; Ndl. Wdb ., IX,
195 .
manne, zw, ww, tr. Meester
worden, .
Vgl . Boekenoogen, 611 ;
De V r ., 83 ; Ndl. Wdb ., IX,
215 .
mans, bnw . Funk, bij de hand,
eigenl . i n genoegzame mate
een man zijn, mannelike kracht
bezitten . Hai is heel was mans
oor . Vgl . B 0 u m a n, 67; Fri .
Wdb., II, 145, mans(k) ; N .
Gr . Wdb ., 546 ; S t o e t t,
Sprwdb ., no . 1470 .
mansvelder, znw . yr . Een krar
nige vrouw . „Sait kraigt aars
wet der porsie : ellef jongens
al . Nou, ze zel 'r d'r wet deurr
slaan, want 't is 'n mansvelder".
W. 0, en N ., II, 31 .
Volgens N . Gr. Wdb ., 546,
letter!, een soldaat uit het leger
van graaf Peter Ernst van
Mansfeld (1580-1626), dat
zich berucht maakte door zijn
gewelddaden . Zie echter ook
een andere verklaring in Ndl .
Wdb ., IX, 221 ; D r Vr., 83,
mansvilder, sours ook mans
velder.
mantel, znw . In de zegsw . : D'r
mantel slait meer as
d'r s t o e 1, gezegd van een
uithuizige vrouw .
manze, znw, ,,Manse ofto Manzioen,
dat is een wooninge ofte
Hofstede, groot twaalf morgen
Lands, andere zeggen
zooveel Lands als twee Paarden
op eenen dag konnen
ploegen". Chr. v . Sch ., 64 .
Tans in onbruik. Ontleend
aan het fr, m a n s e . Zie Ndl .
Wdb ., IX, 219 .
mane, znw . ,Zeug.
Vgl. Boekenoogen, 612 ;
D e V r., 83 .
't markie, znw. Vijfentwintig
pond vis . Te Enkhuizen .
Hadde jullie nog was guster?"
vroeg Jelle aan oom
Bart . „Een markie zoowat" .
Vtoed, 20.
mask, znw . Maas van een net .
Te Enkhuizen . „Mot je nog
masken tussen zetten?" vroeg
de vader aan Jannes . V toed,

61
230. Vgl. Fri. Wdb .• II, 155,
mesk; N. Gr. Wdb., 547,
maskr); B 0 eke n 0 0 9 e n,
615: Ndl. Wdb., IX, 286.
mat, znw. Mot. De vorm treft
men reeds in het mnl. (vgl.
Mnl. Wdb .• IV, 1238) en in
de 17 e eeuw aan.
"Vergaert u schat in 's He~
mels stadt,
Soo Christus hiet.
Daer roest noch mat, die noyt
en at".
T w i s c k. Kl. Liedtb... 262.
Vgl. Boekenoogen. 615:
De Vr .• 83: Oudemans.
Wdb. opBr., 224; Ndl. Wdb .•
IX, 297.
matjedor, znw. Ben haantje de
voorste. een matador.
Vgl. Ndl. Wdb.. IX, 305,
matador.
matskudding, znw. Opschud~
ding. stoornis. ,,'t Geeft van~
nacht zo'n matskudding as 'k
'm op stal zette moet." W. O.
en N., II. 115: VgI. De V r.,
83: S toe t t, Sprwdb., no.
1491: Ndl. Wdb., IX, 319.
mattesnor, znw. Lage mandewa~
gen voor kinderen. Tans met
de zaak verouderd. Zie h 0 n~
des nor en pop pes nor.
mazzeree, znw. In de uitdr.:
Da's 'n dure mazze~
r e e, dat is een duur zaakje.
mechol, znw. Ben tyranniek per~
soon. Wellicht hetzelfde
woord als m 0 9 0 1. oosters
v~rst. Vgl. Ndl. Wdb., IX.
1008, mogol: 0 p pre 1. biz.
71. een dikke mechol, dikke.
vette vrouw.
meddere, zw. ww. intr. Zie
mad dere.
mede1ik, bnw. Medelijdend.
Samentr. van m e del ij d e~
Ii k (vgl. Ndl,. Wdb., IX,
1532). "n Medelijdend mens
is medelijk". W. O. en N .• I.
17. D e V r., 83.
Medemblik, oudste stad van
West~Friesland. Hiemaast de
vorm M e mel i k: zie aldaar.
960. M e d e mol a c a (Okb.
HZ, I, 25): 985. Me d e~
mel a c h a, biz. 63: 988, M e~
demelacha. bIz. 64: 1118,
Medemblec, bIz. 104;
1289, Medembleke en
Me d e m I eke (Okb. HZ. II,
664) : 1292, M e d e mel a~
c h a, bIz. 832: 1294, M e~
demleke, bIz. 876 en 877.
Het eerste gedeelte van deze
plaatsnaam is waarschijnlik 'n
verbastering van het woord
mid den of mid del (vgl.
ags. meduma) : het tweede
deel is zonder twijfel het
woord lee k. een water, dat
naar Medemblik stroomde.
Zie het kaartje en N. G. N.
VI, 102. op Leek. Het woord
is dan te herleiden tot een
vorm als Mid den .- M i d~
dell e ek.
meedoen, st. onpers. ww. Hel~
pen, bijdragen tot iets. As je
joos verdiene, dat doet aardig
mee 'oor.
meedolIe, zw. ww. intr. Mee~'
praten met iemand.
Vgl. Boekenoogen. 617.
't mee1, znw. 1) De hoeveelheid
melk, die op eenmaal, dus ' s
morgens of's avonds van een
koe gemolken wordt. De bon~
te het veneivend een best meel
geven. Overdr.: de h 0 e~
vee I h e i d. die e e n
ki e ink i n d t e 9 e Iij k

62
w a t e r t . 't Is maar een klain
meeltj e .
2 ) De hoeveelheid melk, die
de gezamenlike koeien op een
melkstond geven . We hewwc
veneivend glen best meel .
Vgl. Boekenoogen, 603 ;
Fri. Wdb., II, 158, in miel
molke.
meer, telw . In tegenstelling met
het A .B . komt ook een verbor
gen vorm m e r e voor. Er
ware d'r mere dan je wel
dinke zouwe .
meet, znw. In de uitdr. : V a n
m e e t o f a n, van het begin
af. Vgl . Ndl. Wdb ., IX,
444 ; S t o e t t, Sprwdb ., no .
1495 .
meetgooie, znw . ww, intr . Een
jongensspel . Men trekt een
streep in de grond, en in het
midden hiervan aan de bovenr
kant een putje. Wie nu op een
bepaalde afstand zijn cent in
het putje werpt, wint het, of
anders degene, wiens cent het
dichtst bij het putj e en bij de
streep ligt. „'n Endje verder
op wazze vaif jongens an 't
meetgooie met Brabantsche
cente". Med. C ., jrg . 24, no .
1251 .
Meeuwes, mansnaam .
Vgl . S t o e t t, Moortje,
XXIV, Mieuwes .
megoeie, znw. In de zegsw . :
't Is zo'n goeie meg
o e i e, het is zo'n goeie sul .
W. 0 . en N ., II, 32. M e-
g o e i e is een samentr, van
mijn goeie ; vgl, mevrouw
uit mijn vrouw .
meist, bnw. en bijw. Meest. Ook
schijnt de oorspr, betekenis
9 r o 0 t s t nog voor to komen .
,,Maar de lief de is de meiste,
de lief de is de meiste". W . ,0 .
enN.,I,36. Meist,meist
n i e t, bona, bona niet . Bin je
meist klaar? Ik kin 't koppie
meist niet vasthouwe, zo heit
is't. Zegsw.: W e e r j e 't
meist van hewwe to
zeggen, deer kom je
't dichtst baai to legg
e n, schertsend gezegd van
een jongen, die veel op een
meisje heef t aan to merken, of
omgekeerd .
meistal, bijw . Meestal. Hai komt
meistal dronken thuis,
meiste, zw, ww, tr . Vetmesten .
Hoeveul varrekens he je meist
van 't jaar Klaas?
Vgl. Boekenoogen,618,
meesten .
meistentaid, bijw . Meestal .
meister, znw . Dokter. In de
zegsw .:Beterandebakr
ker as an de meister,
bet is beter de bakker nodig to
hebben dan de dokter. Vgl .
Ndl. Wdb ., IX, 423 .
't meistkallef, znw. Een kalf, dat
vetgemest wordt of reeds vetgemest
is .
melt, znw. Maat. E e n s t r er
k e n m e i t, een mast, waarbij
de waar met de bovenrand
gelijk gestreken wordt .
Vgl. Boekenoogen, 604 .
mekere, zw, ww, intr . Manker
ren, ontbreken . „Zonder mekeere
kwamme ze thuis" .
W. 0, en N ., I .179 .
Hiernaast b e k e r e, zie alr
daar ,.
Melchert, mansnaam. Vgl . Fri.
Naaml., 256, Melcher, Mel -
chert.
mellek, znw . Melk . Uitdr . :

63
Goed op de mellek
w e z e, Mink melk geven .
Van koeien . „Benne de koeije
bai jullie nag goed op de
melk?" Vr. Eend in de B ., 16 .
't mellekblok, znw . Laag blok
met een poot, waarop men zit
bij het melken . „Drie melkr
blokken, „liend" uit de melk,-
bons in de buurt lagge der alr
taid onder ouwe blaren begroeven"
. Med . C., jrg . 24,
no . 1222 . Vgl. Fri. Wdb., II,
152 .
't mellekbon, znw. Zie b o n .
melleke, st . ww. t r . Melken .
Zegsw . : je melleke een
koe deur de bek,d.w .z .
hoe meer voer een koe krjgt,
des to meet melk geeft ze .
mellekerstaid, znw. Melktijd .
„Ik kon niet duuren,
Maar liep, na melkerstijd
Naar 't lieve meisje toe" .
Econ . Liedjes, III, 208 .
Vgl. Boekenoogen, 622 ;
N. Gr. W db ., 553, melknstied .
mellekpaai, znw . Een blauw jak,
dat de boerenmeiden dragen
als ze gaan melken . „Hei je
ok nag 'n el of zeuven blauw
kielgoed voor 'n paar kiele en
n melkpai?" Enkh . C ., 7 Febr .
1925 .
Vgl. Boekenoogen, 623 ;
Bouman,67B
mellekprutter, znw . Iemand, die
bij de boeren melk koopt, en
ze dan langs de huizen uitvent .
Vgl. Boekenoogen, 623 ;
D e V r ., 84 .
mem, znw . Moeder. Tans vrijwel
verouderd. Vgl . D e V r .,
84; Boekenoogen, 623 ;
N . Gr. Wdb ., 554 ; Fri. Wdb .,
II, 153 .
Memelik, plaatsnaam . Medemblik.
„De meiste vond ie op
de plaintjes van de vier herberge
en in de deurraistallen,
vooral van de „Rooie Leeuw",
an de Zeidoik, as 't keismarkt
weest was in Nlemelik" . Med.
C., jrg. 24, no . 1243 . Deze
vorm komt reeds voor in de
Chr. v . Medemblik, blz . 18 :
„'t Werd hedendaags genaamt
1Vledemblik, of to om de light
heids wille in 't uitspreeken
voort gekomen Memelik" .
Zegsw.: Hai gaat bai
Maai en 1Vlemelik om,
gezegd van iemand, die jets
zeer omslachtig vertelt. Het
woord M a a i is me niet duidelik
. Wellicht is het de naam
van een plaats of een stuk
land. W. 0 . en N . . I, 18 . Zie
verder bij M e d e m b l i k .
memmele, zw, ww, tr . Mompeten
. Te Enkhuizen. „De oude
vrouw Blokhuis snoof ongedurig
: haar tandeloze mond
memmelde jets onverstaanr
baars" . Vloed, 65 .
meneuvels, znw, meerv . Manieren;
fr. manoeuvre . „Toe
wist ik net evenveul, er liep er
ook nag, wel zoo 's ien to
spanseeren, om de kleere zou
je zeit hewwe, 't is 'n diender
maar an zen meneuvels niet" .
Uit Kennemerl ., 29 .
Vgl. Boekenoogen, 610 ;
De Vr ., 83; Opprel,blz .
72 ; Fri. Wdb ., II, 153, meneuvers;
N,. Gr. Wdb ., 555,
meneuvelsu
menuit, znw . Nlinuut. „ja ik voel
t ok ; 't is al vaif menuiten
over achten, arme Sait" . Vt .
Eend in de B., 8 .

64
„Niet een menuyt
Is 's werelts sekerheyt,
Haestelyck haer buyt
Ter' nederleyt" .
T w i s c k, Ki. Liedtb., 136.
Vgl. Boekenoogen, 639 .
mep, znw. 1) Slap, klap met de
handers . Ik hew 'm een f linke
mep geven. Vgl . S t o e t t,
Sprwdb ., no . 1502. Zie o p-
m e p p e r . 2) In de verkl .
m e p p i e, een klein beetje .
„Dat wou de domenee den
wel, en deerom, 'n skoon bordje
aald en 'n vurk mit 'n mes,
en toe 'n meppie veur domenee
op 't bordje". W. 0 . en N.,
III, 102 . Vgl . B o u m a n, 67 ;
Fri. Wdb ., II, 153; N . Gr.
Wdb., 533; Ndl. Wdb ., IX,
572 .
meppe, zw, ww. tr . Slaan .
Vgl . B o u m a n, 67, drinkers,
zuipen ; Fri . Wdb., II, 154 ;
N. Gr. Wdb., 553 ; Ndl.
Wdb ., IX, 572 .
Meraai, vrouwenaam. Verkorting
van M a r ij t j e .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 555, Merij ;
Fri . Naaml ., 251, Mary .
't merreg, znw . Merp. Hiernaast
m u r r e g . Vroeger ook
marg .
„Ick wil beginners met vrijen
moet,
Ende gheven mijn ghevangen
der minnen,
Al soudet my costen vleysch
ende bloed,
Dat margh uyt mynen
beenen" .
Harmansz .,
Suyverl. Boecxken, 71 .
merregen I, znw . Morpen . Hierr
naast murregen .
Vgl. Boekenoogen, 648 .
't merregen II, znw . Landmaat
van 600 roeden . Hiernaast
murregen. De vormmerg
e n komt o.a . driemaal voor
in Res, en Inform ., blz . 128,
bij het jaar 1756 .
Vgl. Boekenoogen, 649 .
merregpaip, znw. Merppjp .
Hiernaast m u r r e g p ij p .
Vgl. Boekenoogen, 625 .
inert, znw. In de uitdr . : M e r t
an iemand of iets
h e w w e, er lak aan hebben .
Vgl. De Vr ., 84 ; Stoett,
Sprwdb ., no. 1504 .
'C meseljes, znw . Een soon sto f ,
die vroeper vooral voor borstr
rokken en broeken pebruikt
werd. Verouderd . ,,Meseljes
voor broeke voor jou of de
maidjes?" Enkh . C ., 7 Febr .
1925 .
mesien, znw . Machine . 1Vleerv .
m e s i e n s. „Deer most den
ok in de eerste plaas haid worn
ren; nou gaat suk werk mit
missiens, maar toentertaid met
mesiek" . W . 0 . en N ., II, 72 .
Vgl . N. Gr. Wdb., 556, 't mesien
.
mesienie, znw . Machine . Meerv .
mesienies. „Wat ik er
teugen heb", schimpt de pessimist,
dat ze gien gnap werk
man 'n stik werk meer leeten,
in 't iene yak voor, en 't are
na vreete de messienies je
brood op", Uit Kennemerl ,, Sun -. 89 .
meskien, bijw . Misschien .
terklaas wist ok altaid as je
ondeugend weest was en ok
of je goed oppast had, dus
God was miskien ok op 'n gehaimzinnige
manier op de
hoogte van alles" .
Westf r ., 28 .
Van een

65
Vgl. Fri. Wdb .• II, 166, miskien.
messehanger, znw. Vette kaas.
letter1. kaas, die door zijn vetheid
aan het mes blijft hang en.
In het Nieuws van den Dag
van 2 Dec. 1911 staat een
advert. met het opschrift:
.. Messehangers kaas".
Vg1. B 0 eke n 0 0 9 en, 626,
messeklever: D e V r., 84;
Bouman,68.
metoer, znw. In de uitdr.: In z'n
v 0 II e met 0 e r, in zijn geheel
. .. Main neizeite selle dankie
zegge, as ik de plaas in z'n
volle metoer hou". W. O. en
N., II, 26.
metres, znw. Onderwijzeres: fr.
m a i t res s e. Gewoonlik in
de samenst. s k 0 0 I met res.
metteraasft bijw. Weldra. Samentr.
van met der haast.
Hiernaast mit t era a s t.
Kom je metteraast1
V g1. B 0 eke n 0 0 9 e n, 628.
meug, znw. Lust. Zegsw. Elk
z'n me u 9 z aid e b 0 e r
e n toe zoe n d e i e 't
varreken.
meugebet, znw. lemand, die de
plaats inneemt, welke een an~
der heeft geweigerd: b.v. een
meisje, dat in plaats van een
ander, die weigerde, met een
jongen te kermis of ter bruiloft
gaat. Van m e u 9 en, mogen
(lusten) en bet, (beter)
iemand, die altijd meer lust en
zo nauw niet kijkt.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 en, 629;
Oudemans, Wdb,. op Br .•
227, meuge~veel, gulzigaard,
vraat: B 0 u man, 68: D e
Vr., 84.
meukel, bnw. Vrolik, opgewekt.
Dialect van Drechterland II.
.. En toen ze weer in de kamer
zaten, leek Tante zoo meukel
as waf". W. O. en N .• III, 68.
.. 0 bollert, hoe meukel ben
jeT' V ij 9 h, Kl. v. J. Ront­
Voet,23.
V g1. B 0 eke n 00 gen. 628:
D e V r., 84, vet, dik: 0 u d e­
m a n s, Wdb. op Br. .. 227,
meuken. zacht maken, verteederen:
Ndl. Wdb .. IX, 647,
meuk II.
mezer, znw. 1) Een van de spelen
bij het pandoeren. De spe­
Ier mag in dit geval geen
enkele slag halen en houdt de
kaarten in de hand. 2) Ziekte,
tegenslag in zaken:
fr. m i s ere. 't Is deer weer
mezer 'oor.
mezer~omver, znw. Misereouvert.
Kortweg ook weI 0 m­
v e r genoemd. Een van de
spelen bij het pandoeren. De
speIer mag geen enkele slag
halen en legt hetzij dadelik,
hetzij na de eerste slag zijn
kaarten op tafe1.
mezerre, zw. ww. intr. Misere
spelen.
middege, zw. ww. intr. Middag~
malen.
't middegtokkie, znw. Middagdutje,
Zie t 0 k k i e. V g1. D e
Vr.,84.
't middeles, znw. Middelhuis.
Tans in onbruik.
middend, znw. Het midden . .. As
ze nou nag deur 't achterland
ginge, liet ik 't deer, ma'ar nou
snaie ze de plaas zoo deur de
middend". W. O. en N.. II.
21. Uitdr.: De u r mid den,
middendoor.
V g1. B 0 eke n 0 0 gen. 632.
miede, znw. Tijding. Verouderd.
IS

66
Vgl . Fri. Wdb ., II, 157, mie,
mied; Ndl . Wdb ., IX, 694,
miegele, zw, ww, intr . Motregenen
. Hiernaast m i g g e 1 e,
Vgl. Boekenoogen, 632 ;
De Vr,, 84 ; Bouman, 68 ;
Fri. Wdb ., II, 160, miggelje ;
Ndl. Wdb ., IX, 702 .
miene, zw, ww, tr. Menen,. Zie
voor de vocaal § 27, 3 . Zegsr
wijze: Miene zet gien
koeie vast, maar
touwe, die houwe, geen
veronderstellingen opperen,
maar daden verrichten .
'k Vroeg den Doctor, wat hij
mienen
Zou, dat Jufvrouws Coeval is?"
Econ . Liedjes, II, 210 .
Vgl, Boekenoogen, 633 ;
Fri. Wdb., II, 158, miene .
mienigien, onbep, vnw . Menigeen
.
mienes, bijw. In de uitdr . : 't I s
m i e n e s, het is menens .
mier, znw, Hekel . In de uitdr . :
Een mien aan iemand
of lets hewwe, een
hekel aan iemand of iets hebr
ben . Vg1 . B o u m a n, 68 ; Fri.
Wdb ., II, 159 ; N. Gr . Wdb,,
563 ; S t o e t t, Sprwdb,, no.
1514 .
miere, zw, ww, intr, Prutsen.
Wat zit j e nou toch an die
klok to mieren, Vgl . D e V r .,
84 ; Ndl. Wdb., IX, 699 .
mierefreter, znw. V rek .
mierek, znw . In de uitdr .
Ouwe mierek, oude zeur .
Zie miereke.
miereke, zw, ww, intr, T uren,
strak naar iets k jken . „Toe
kwam er ien die mierikte en
trok zoo raar met zen iene
oog . Uit Kennemerl., 61,
Vgl, Boekenoogen, 634 ;
De Vr,,84;Bouman,68 ;
Ndl. Wdb ., IX, 698 .
miers(k), bnw. 1) Trek hebbend
in zoute spijs . Van mensen
en dieren . Geel me maar
een plakkie roukvlais, want ik
bin zoo miersk as de kringe .
2) 1 n het algemeen . belust z jn
op iets . „Ja, ik moet 'm hewwe.
Ik bin niet miersk". W. 0.
en N., II, 39 .
Vgl, Boekenoogen, 635 ;
D e V r., 84 ; Ndl. Wdb ., IX,
700.
mierskighaid, znw. Trek naar
zoute sp js. Vgl. D e Vr,, 84 .
mierzoet, bnw . Overmatig zoet,
zo dat het je tegenstaat .
Vgl. Boekenoogen, 635,
miersch, mierschzoet .
mierke, zw, ww. intr. Op allerlei
kleinigheden letters, vooral in
het eten zoeken naar allerlei
ongerechtigheden . In plaas
dat die joon funk eet, zit ie
maar to miesken . Vgl . D e
V r,, 84, gluren .
miesker, znw. 1 emand, die zich
met allerlei onbenulligheden
bemoeit, ook iemand, die in het
eten naar allerlei ongerechtigr
heden zoekt . Zie m i e s k e,
„'t Is 'n ouwe tent. 't Is 'n
miesker, alles wil ie wete" .
W . 0 . en N., II, 55, Vg1, D e
V r ., 84,
mieter, znw, 1) Een gemeen persoon.
2) Lichaam, In de uitdr . :
Iemand op z'n mieter
geve, op z'n mieter
kraige. 3) As de miet
e r, bijw, uitdr, heel vlug .
„De ouwe Herreke sting voor
't hort van de achterdeur en

67
die as de mieter nei de breg" .
W. 0, en N. . II, 52 .
4) Bastaardvloek . `1Vat mie~
ter moet jij deer? Het woord is
een verkorting van s o d er
m i e t e r . Vgl . Fri. Wdb ., II,
167 ; O p p r e l, blz . 72 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no. 1516 ;
Ndl. Wdb., IX, 701 .
mietere, zw. ww . tr . en intr .
1) Gooien . Hai mieterde 'm
zo over de grond . 2 ) Vallen .
Hai mieterde zo van de zolder
op de vloer . 3) Zie o p m i e .
t e r e, weggaan . Vgl. ook o pr
d o n d e r e; N; . Gr. Wdb .,
564 .
mieters, bnw . en bij w . Vervloekt,
zeer . Weer is die mieterse
joon nou weer? Het deed
mieters zeer 'oor . Vgl . N. Gr .
Wdb., 564; Ndl. Wdb ., IX,
701, en zie of gemieters .
mieze, znw. meerv. Geld, centen
. Vgl . Boekenoogen,
636 ; B o u m a n, 68 ; D e V r.,
84 ; Ndl. Wdb ., IX, 700 .
miezerig, bnw . 1) Regenachtig .
't Is miezerig weer vandaag
hoor . 2 ) Bleek, ziekelik, 't Is
een miezerig joonje . ,,Met
dien langen, geelen, miezerigen
Burgemeester" .
C. W ildsch ., I, 121 .
Vgl. Boekenoogen, 637 ;
D e V r., 84 ; O p p r e 1, blz.
72 ; Fri . Wdb,., II, 159, mieser
lick; N . Gr . Wdb ., 564, miezeg;
Ndl. Wdb., IX, 701 .
mig, znw. Mug en vlieg . Het
woord v 1 i e g gebruikt men
niet . Zie voor de vocaal § 10,
Opm . 1 . „Twei migge in ien
klap", titel van een gedichtje
in W. 0 . en N., II, 163 .
Zegsw . : 't Is een brei-
d e n m i g, letterl, een gebraden
mug, een mager, nietig
persoontje . Zie l a n g p o t e-
m i g . Vgl. W . 0, en N., I,17;
Boekenoogen, 651 ; Fri.
Wdb ., II, 156, mich .
miggekracht, znw . Zeer weinig
kracht, letterl ., de kracht van
een mug. Zel ik die zak maar
verzette? Want jij hewwe migr
gekracht .
miggele, zw, ww, intr . Motreger
nen . Zie miegelem
miggevange, st . ww. intr . Lenteren.
Alleen in inf. Ze zitte
deer to miggevangen .
mik I, znw . Brood. Men spreekt
van roggemik, tarwer
mik en krintemik .
Vgl. Boekenoogen, 638 ;
Fri. Wd b., II, 160; N. Gr .
Wdb., 564; Ndl. Wdb ., IX,
727.
mik II, znw . Stutpaal, gaffelvorr
mige steunbalk . „En Cortex
naars Schuurman . . . is met
een strop an den hals onder
een mik, eeuwig ten Lande uitgebannen"
. Chr, v . Medembl.,
322 . Uitdr . : B i n n e n m i kr
k e w e z e, binnen zijn, geborgen
zijn; b i n n e n m i k-
k e b l a i v e, thuis blijven,
eigenlik binnen de stutpalen
van de boerderij blijven .
Vgl. Boekenoogen, 637 ;
B o u m a n 11 ; Fri . Wdb ., II,
160; Oudemans, Wdb,. op
Br ., 229, halve galg of opstaande
paal met een dwarsr
hout; S t o e t t, Sprwdb ., no .
395 ; Ndl. Wdb ., IX, 727 .
mikke, zw, ww, tr . In de uitdr . :
'tNauw mikke of niet
t nauw nemen of niet .
„Dais niemendal, dat Jonckert

68
weI. men moet soo nauw niet
micken". V ij 9 h, Kl. v. ].
Ront~ V oet, 11.
VgI. Ndl. Wdb., VIII, 731.
mikmak, znw. In verbinding met
h eel. de hele boe!, alles bij
elkaar; vgI. fr. m i c mac.
.. Mitien geeft die knol 'n hort,
en naggeres 'n paar goeie
rokke en gaat zoo mit 't heele
katje an de rippeteer, en bai
de breg de heele mikmak,
hutje mit mutje, te water".
W.o.. en N., II, 52.
VgI. De Vr., 84, mikmak
aan rijtuig of werktuig krijgen,
wanneer er iets aan breekt;
B 0 u man, 69, ongemak;
N. Gr. Wdb., 564; S toe t t,
Sprwdb., no. 1519;
Ndl. Wdb., IX, 732.
't minge1, znw. Mengel, een oude
maat van 3~ L. inhoud.
VgI. B 0 eke n 0 0 9 en, 623;
De V r., 84; frio Wdb., II,
162, minge!(en); N.Gr.Wdb.,
565, 't mingel; Ndl. Wdb., IX,
768.
mingketel, znw. Een grote ketel,
waarin veevoeder gekookt
wordt,.
VgI. B 0 eke n 0 0 9 en, 624.
minnig, bnw. Vrij min, ernstig
ziek. "Eerguster het ie er nag
weest, maar toe was 't puur
minneg mit er". W. O. en N.,
II, 17.
minnezere, zw. WW. intr. Mindel'
worden. Hoe gaat het met de
pain in je biene? 0 het minne~
zeert al wat. VgI. B 0 u man,
68, mienezeren.
mins, znw. Mens.
VgI. Fri. Wdb., II, 163,
minske; N. Gr. W db., 567,
minsk.
mis, znw. Mest,. De vorm komt
reeds voor in het mnI.
VgI. Mnl. Wdb., IV, 1645;
B 0 eke n 0 0 9 e n, 640;
N. Gr. Wdb., 567, mis, misse.
Zie ko e m i S.
mis, bnw. In de uitdr.: 't I see n
m iss e b 0 e 1. de zaak is
mislukt.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 en, 640;
N. Gr. Wdb., 568, 't Is T}
misse boudel; N. Gr. Wdb.,
IX, 799.
misgraipe, st. ww. intr. Missen,
ontberen. Gewoonlik in ver~
binding met een of ander bijw.
van graad, als erg, I i II i k,
enz., "Z'n moeder had altaid
erg goed op er ienigste kaind
past en oum Jouwik
greep
vanzellef erg mis, toe ie zoo as
wees in de wereld stand".
W. Q. en N., III. 87.
miskrood, znw. Kruiwagen,
waarmee de mest uit de groep
naar de mestvaalt gereden
wordt. Zie k roo d.
mispel, znw. In de uitdr.: E en
b 0 I I e m i s p e 1. een flauwe
meid of jongen.
misse, zw. ww. tr. 1) Ret land
bemesten. 2) De mest van
achter het vee naar de mest~
vaalt kruien. Zegsw.: Die
n i e t m i s t, m i s the t
a1. die weI mist, mist
n i e men d a I (let op de
woordspeling van m est e n
en missen).
VgI. Boekenoogen, 641.
misten; N. Gr. W db., 568,
miskf} (HL). 571 misT}.
't missie, znw. Miskraam.
Vgl. Boekenoogen, 641;
De Vr., 84.

69
misskarn, znw. Mestvaalt. Tans
flog zeer gebruikelik.
Vgl. Boekenoogen, 641,
misscharn; D e V r ., 84, mistr
karn; zie ook B o e k e n-
oogen, 880, op scharn,
een woord, dat in de oudere
taal voorkomt in de bet, van
mestm
mit, voorz . Met,.
Vgl. Boekenoogen, 641 ;
N . Gr. Wdb., 569, mit; Stad
en W . K ., met .
mitteraast, bijw . Zie m e t t e rr
a asta
modder, znw . Modder . Uitdr. :
Zo vet as modder,
zeer vet .
Vgl. Boekenoogen, 641 ;
Fri . W db ., IX, 172 .
moddere, zw, ww . intr . Baggegeren,
de sloten van modder
zuiveren . Vgl . B o u m a n, 69 ;
Fri. Wdb ., II, 172, modderje ;
Ndl. Wdb ., IX, 899 .
modderbeugel, znw. De jjzeren
beugel, waaraan zich een moddernet
bevindt . De beugel is
bevestigd 'aan een lange stok,
modderbult, znw . Hoop baggeraarde
. Vgl . Fri. Wdb., .II,172 .
modderkwaad, znw . Ganzevoet .
In de plantkunde. Vgl. Ndl .
Wdb., IX, 897 .
modderman, znw . 1 errand, die
moddert; meerv . m o d d e rr
I u i . „Als de schuyten ledigh
zijn, sullen de modderluyden
met hunne schoppen gheen
water in de schuyten moghen
scheppen" . Handy. v . Ench,
392 .
't moddernet, znw. Het net, dat
aan de modderbeugel bevesr
tigd is . „Groote sorteering
Touwwerk, Wagensmeer,
Nloddernetten . . ."
Advert . Med. C., jrg . 24, no .
1209 .
modderskuit, znw . Schuit, waarr
in men moddert .
moed, znw . In de uitdr . : M o e d
op iets hewwe, zin in
jets hebben .
moet, znw. Deuk, indruksel .
Vgl. DeVr., 84;Bouman,
69 ; Fri. Wdb ., 173, moed;
N . Gr. Wdb ., 576; Ndl.
Wdb., IX, 982 .
't moetje, znw . Huwelik, dat
door zekere omstandigheden
noodzakelik is .
Vgl.Boekenoogen,1341 ;
D e V r ., 84 ; moetertje ; Ndl.
Wdb ., IX, 983 .
moffele, zw, ww, intr . Met
moeite het eten jjjn kauwen
wegens een slecht gebit . Grof
fader zit maar zo'n beetje to
mof f elen . Vgl . B o u m a n, 69 ;
Ndl. Wdb ., IX, 996.
mok, znw . Een paardeziekte,
welke bestaat in een vergroeir
ing om de fitlokken . M o k~
k e p o t e, schertsende benar
ming voor dikke benen, inzonr
derheid van vrouwen .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 175 ;
N. Gr . Wd b ., 577 ; Nd l .
Wdb., IX, 1011 ; Onze Taaltuin,
I, 181 .
mokke, zw . ww . intr . Wrokken .
Vgl. Boekenoogen, 644 ;
B o u m a n, 70 ; Fri . W d b ., II,
175 ; Ndl . Wdb ., IX, 1014 .
mokkel, znw . Een mollige meid
o/ vrou w .
Vgl . Boekenoogen, 644 ;
zoen, omhelzing ; D e V r., 84,
dik, vet kindje ; Bouman,
70 ; Fri. Wdb ., II, 175, mogr

70
gel; N . Gr. Wdb ., 577; Ndl.
Wdb ., IX, 1013 .
molle, zw, ww . tr . 1) Aanhalen,
liejkozen . 2 ) Doden. Zie
doodm011e .
Vgl. Boekenoogen, 646 ;
Ndl. Wdb., IX, 1038 .
mond, znw . Mand. Zegsw . : 't I s
mondjesmeit, gezegd,
wanneer er ternauwernood
voldoende eten opgediend is .
Vgl . B o u m a n, 70 ; N. Gr .
Wdb., 580, Dat is mondje
ploagn ; S t o e t t, Sprwdb ., no .
1545 .
monepolie, znw . Bedriegerij .
Vgl.Boekenoogen,1343 ;
D e V r ., 84 ; Ndl. Wdb., IX,
1003 .
mooite, znw. Mooiheid .
Vgl.1i11ikte .
monk, znw . Harmonica .
Vgl. D e V r., 84 .
mookspeule, zw . ww, intr. Op
de harmonica spelen .
moorde, zw, ww . intr. Zich bovenmate
inspannen .
Vgl. Bouman, 70 ;
N . Gr. Wdb ., 582 .
't moordenaarsweer, znw . M istig
weer, dus weer, dat gunstig
is voor moordenaars .
Vgl. Boekenoogen, 648 ;
D e V r,, 84 ; Fri. Wdb ., II,
170, moordnerswear .
mop, znw . Scheldnaam voor de
inwoners van Hoorn . Lillike
Hoornse moppe .
Vgl. Boekenoogen, 647,
scheldnaam voor de inwoners
ners van Jisp .
mar, znw . Kracht . „Ja ze moste
wat onder er news kraige deer
wat meer mar in zit" .
W . 0~ en N ., II, 31 .
Vgl . D e V r ., 84; N. Gr.
W db ., 583 ; marries, mar; Ndl.
Wdb., IX, 1126 .
morrele, zw, ww, intr . Peuteren .
Zit niet an dat slot to morrer
len joon. Vgl. N. Gr. Wdb.,
583, 2 ° ; Ndl. Wdb ., IX, 1146 .
mart, znw . Smerig w ff, morser
bel . Gewoonlik in de verkl .
m o r t j e. Oorspronkelik betekent
het woord v a r k e n,
zeug,zieBoekenoogen,
649 en Bowman, 70 .
„Wasch je handen wat beter
priek! Je ziene er wit as 'n
mortj a" .
W. 0, en N,., II, 18 .
mortel, znw. Stof, gruis . Zegsw . :
't Is mortel of mortel
a n, zo is het stof er of en zo
zit het er weer aan, het
schoonmaken helpt dus niet
veel . Vgl. D e V n ., 84 ; Ndl.
Wdb, ., IX, 1154 .
mortjepus, bnw . Dood . Wellicht
een verbastering van het lat.
m o r t u u s . „Peet Merai is er
ok van deur, hew ik hoard?"
„Ja, die is mortjepus" .
W . O. en N .,II,53 .
Vgl. Boekenoogen, 649,
mortje-jrik.
mos (k ), znw. 1) Mus. De vorm
met o komt reeds voor in het
mnl . ; zie Mnl. Wdb ., IV .
2026 . H a d r . J u n., Nomencl.
28, Passer, M a s s c h e,
m u s s c h e, Passereau, moineau
.
Vgl. Boekenoogen, 653 ;
Fri. Wdb ., II, 178, mask .
2) In verbinding met mal,
malle mask, een mal
doende jongen of meisje .
mosterd, znw . Mosterd . Het
volksgeloof leert, dat men door

71
het gebruik van mosterd mooi
wordt. "Hannes: .. Kees wou
je JIlosterd bai je vlais?"
(houdt hem 't mosterdpotje
voor) "Kees: "Dankje Han~
nes, 'k lust 't zo weI". Piet:
"Maar je worre der pittig van,
weet je dat we!?"
Ouwej. Koffier .. 21.
mosterdbaan, znw. Dat gedeelte
van het bouwland, hetwelk
met mosterd begroeid is. V gl.
baan.
mosterdhok, znw. Ben hok, een
schelf van mosterdschoven.
"Zie je menheer! ze preekte
weI van de liefde van God,
maar die konne ze niet raime
met 't fait, dat de mosterdhok~
ke deur de storm in de sloote
woeie".
Van een Westfr., 7.
Zie h 0 k.
mottere, zw. ww. intr. Motrege~
nen. V gl. B 0 eke n 0 0 9 en,
650; Bouman, 70.
mout, znw. Lage houten bak,
waarin de boter, als ze uit de
karn gehaald is, neergelegd
wordt om gekneed en gezouten
teworden. Meerv. m 0 ute.
Zie but t e r m 0 u t.
V gl. B 0 eke n 0 0 9 e n, 650,
moud; D e V r., 84, mout; N.
Gr. Wdb., 579, molt; Ndl.
Wdb., IX, 1181.
mouw, znw. In de uitdr.:
D a tis 'n 0 p gem a a k t e
m 0 u w. dat is een van te vo~
ren bedacht smoesje,.
't mud, znw. Mud. Zegsw. 't I s
z 0 v 0 I a s mud, het is zo
vol, dat er niets meer bij kan.
Vgl. Boekenoogen, 651;
S toe t t, Sprwdb., no. 1570.
muis, znw. Aileen in het meerv.
m u i z e. Ben soort vroege
aardappelen. Bekend zijn
vooral de Streker muizen.
muitig, bnw. Opgewekt, vrolik.
V gl. B 0 eke n 0 0 9 en, 652;
De V r., 85, muiterig;
B 0 u man, 71.
muizele, zw. ww. intr. Peuzelen.
letterl. eten als een muis. Zie
o p m u i z e I e.
V gl. B 0 eke n 0 0 9 en, 652;
De Vr., 85; Bouman,
71; Fri. Wdb., II, 183, mi1zje.
mulder, znw. Deur tussen 2 ka~
mers of tussen een hossie of 't
koejes en de kamer. Samentr.
van mid del d e u r. "Eerst
kwam ik in de hos, deernei
draaide ik de look van de mul~
der om en was metien in de
weunkamer" .
Van een Westfr., 8.
Vgl. B 0 eke n 0 0 9 en, 652;
De V r., 85; Fri. Wdb.,
II, 161, mildaor, HI. molder.
't munnekie, znw. Koolwitje, een
soort vlinder.
't munster, znw. Monster. Men
verkoopt allerlei graansoorten
ben evens erwten en bonen op
't munster.
Vgl. B 0 eke n 0 0 gen. 648;
Fri. Wdb., II, 182, munster;
o u d e man s, W db. op Br.,
237, munster.
't munsterzakkie, znw. Ret zak~
je, waarin zich het monster
erwten enz. bevindt.
murik, znw. Zekere plant met
witte en rode bloempjes, die
veelal langs muren en schut~
tingen groeit.
V gl. B 0 eke n 0 0 9 e n, 654.
muurt; Ndl. Wdb., IX, 1293.
muur II.
murref, bnw. Zacht, murw.

72
Vgl. Boekenoogen, 653 .
't murreg, znw . Merg.
„Mensch je skudde je murg
uit j e paipe" .
W . 0, en N., I, 25 .
murregen I, znw . Morgen . Zie
merre9enI .
't murregen II, znw . Landmaat
van 600 roeden . Zie m e r r er
g e n II .
murregpaip, znw . Zie m e rr
regpa1p .
N .
Na, vrouwenaam .
Verkl . Naatj e .
naad, znw . Naad. Deze vorm
wordt alleen gebruikt in de
uitdr . :
1) Je uit de naadwerr
k e, je half dood werken,
,,As de Keunigin den ok maar
erg had in 't pronkkopergoed
an 't stalhout, deer hep oue
Bregt, die ziel, er voor uit de
naad werkt" .
w. 0 . en N. II, 170 .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb., 1591 ;
Boekenoogen, 1343 .
2) In de nade weze,
keurig gekleed zijn .
Vgl . D e V r ., 85 .
Overigens bezigt men de vorm
n e i d . Zie aldaar.
naaie, zw . ww, tr . Naaien . In de
oudere taal en tans nog op
sommige plaatsen komt de
vorm n e y e n voor . Zie § 20.
naaiering, znw . Vingerhoed,
hetz met of zonder gesloten
topeind . Vgl . D e V r ., 85,
naairmg.
naaikip, znw. Een meisje, dal
een naaischool bezoekt .
Vgl. Boekenoogen, 655 ,
naamziek, bnw . Gehecht zijn aart
een kind, omdat het een bepaalde
naam draagt . Zo zal
b .v, een oom of tante naamr
ziek genoemd worden, omdat
ze biezonder gehecht zijn aan
een kind, dal naar hen genoemd
is . Vgl . B o u m a n, 71 ;
Fri. W db ., II, 186, nam (me) r
silk; Ndl. Wdb ., IX, 1372 .
naar, znw . Wieg . Verouderd.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 186, nave;
N. Gr. Wdb ., 596, naan je .
naar, bnw. Naar. Uitdr . : L a s t
hewwe van 't nare
w a t e r, last hebben van het
water, dal iemand, wien het
eten niet goed bekomt, in de
mond vloeit, .
Vgl. Boekenoogen, 655 ;
D e Vr., 85.
naaroug, znw . Een naar, vervelend
persoon .
Vgl. Boekenoogen, 655 ;
Bouman, 71 ; Opprel,blz .
73,
nacht, groetformule: Goeie
nacht .
Nacht joos, lekker sleipe 'oor .
Zie g e n a c h t . Vgl . Fri .
Wdb., II, 184 ; N. Gr . Wdb, .,
597.
nachteters, znw, meerv . Schulden.
„Ik hew 'm de weduw
Hunkers van de Redwaizend
al ers uitlait, maar die wou ie
heel niet hewwe, die had to
veul nachteters zaid ie" .
W . 0, en N ., 35 .
Vgl . Fri.Wdb ., II, 184 . nachtr
betters, zorgen, vooral geldzorgen,
die iemand de nachtr
rust benemen,
nag, bijw. Nog . „Hai was aors
nag zoo beroerd niet, maar hai
had z'n vrouw niet verlieze
moeten". W. 0, en N ., II, 35 .

73
uitdr . : van nag iens zo,
in hoge mate, buitengewoon .
„Nou Griet, ik weet tenminste
wel, dat, toe 'k bai oume Klaas
Dirks diende, ik gien taid had
om bai de weg to slenteren,
zoo as de maide nou doene,
toe was 't anpakke van nag
iens zoo
Ẇ. 0, en N ., IV, 37 .
nagel, znw. In de zegsw . : H a i
het glen nagens om z'n
gat to krabben, hij is
doodarm . Vgl . N . Gr . Wdb .,
612 ; St o e t t, Sprwdb ., no .
604 .
naggeres, bijw . Nog eens. „'t Is
niet aars as stake en naggeres
stake". W . 0,. en N ., II, 32 .
naite, zw . ww, tr . Met de horens
stoten . Van hoornvee .
Vgl. Boekenoogen, 667 ;
Bouman, 72; Ndl. Wdb .,
IX, 2007 .
naiterig, bnw . Lust hebbende om
to stoten . Van hoornvee.
Vgl. Boekenoogen, 668 ;
Ndl. Wdb ., IX, 2007 .
nakend, bnw . Naakt.
Vgl . N . Gr. Wdb ., 612 ;
Boekenoogen, 656.
Nanne, mansnaam,
Vgl . Fri . Naaml ., 267, Nanne .
nar I, znw . Plaaggeest. Zie
narre .
Vgl. Boekenoogen, 657 ;
Fri . W db ., II, 186, narre.
nar II, znw . Arreslede, De vorm
is ontstaan uit a r en prothetiese
n . Vgl, voor soortgelijke
vormen het 17e eeuwse n o o m
en het hedendaagse n ij v e rr
held. Bouman, 72 ; Ndl.
Wdb ., IX, 1554 .
Nardus, mansnaam. Verkorting
van Bernardus .
nargens, bijw . Nergens .
Tans
alleen to Enkhuizen. „Nou
zouwe we verder de stad in
kenne gaan, maar op ien felt
mot ik eerst nag of f en de aandacht
vestige, wat je nargens
in 'n kreniek leze zelle" .
w. 0 . en N ., III, 104 .
name I, zw . ww, intr . Plagen .
Vgl. Boekenoogen, 657 ;
D e V r ., 85 ; Fri. W db ., II,
186, narje ; Bouman, 72 ;
Ndl. Wdb ., IX, 1561 .
name II, zw, ww . intr . Met de
arreslede rijden .
Vgl. Bouman, 72 ;
Ndl. Wdb ., IX, 1561 .
narrig, bnw. Knorrig, gemelik .
Vgl. Boekenoogen, 657 ;
Ndl. Wdb ., IX, 1562 .
nauwte, znw. Gebrek, armoede .
In de zegsw .: V a n n a u wr
to komt grauwte, als
het geld op is, begint men to
kijven .
Vgl. Boekenoogen, 659 ;
D e V r ., 85 .
neef, znw . Neef. Meerv, n e v e
en n e e f se .
Neel, vrouwenaam .
Verkl, N e e 1 t j e en N e e 1-
k e Vgl . Fri. Naaml ., 268,
Neeltsje .
neeld, znw . Naald. Zie v o o rr
n e e 1 d en voor een zegsw, bij
heft .
Vgl. Boekenoogen, 655 .
neet, znw . In de uitdr . : U i t d e
nete weze, uit de armoe
zijn . Vgl . Fri. W db ., II, 199 .
hij is ut 'e niten .
neetoor, znw . Iemand, die tergt .
Vgl . N. Gr. Wdb,., 603, lichtr
geraakt persoon ; Ndl. Wdb .,
IX, 1796 .
negere, zw. ww, tr . Pesten, letterl,
iemand als een negerslaaf,
onbarmhartig behandelen .

74
Vgl . N. Gr. Wdb ., 603 ;
S t o e t t Sprwdb ., no . 339 ;
Ndl. Wdb ., IX, 1805 .
nei, voorz, en bijw. Na . N a a r
gebruikt men niet. Het woord
komt vaak voor in verbinding
met toe, neitoe . Ik gaan
nei huffs toe, nei skool toe enz .
Vgl. Boekenoogen, 653,
ne; Fri. Wdb ., II, 189, nei .
neid, znw . Naad, haarscheiding,
Zie naad. Boeken-
0 o g e n, 653, need.
neinemend, bnw. Zwaartillend.
J ansie is erg neinemend 'oor .
neipret, znw. 1) Pret, pleizier,
dat volgt op een of andere
feestelike gebeurtenis, b .v, op
een huwelik . 2 ) Ironies, het
onaangename gevolg, dat een
of andere gebeurtenis heeft .
Zie pret en voorpret .
Ndl. Wdb., IX, 1551 .
neist, voorz . en bijw, Naast. Hai
weunt neist de kerk, Vgl . Fri .
Wdb ., II, 193, n eist ;
Boekenoogen, 615,
neest .
neistan, voorz, en bijw. Naast
aan . Hai weunt neistan de
skool .
neistebaai, bijw . Bijna, om en
btj. „'t Was snotterig, deizerig
weer, 'n dikke vlam, dat j e
mekaar neistebai niet zien
konne" . W. 0 . en N.. I, 76 .
Vgl . Fri. Wdb., II, 193, neisr
tenby .
neitafel, znw. Dessert . „Maor
toe 's middags an de neitaf el
dee de Excellentie 'n toost, die
klonk as glas" .
Uit Kennemerl ., 16 .
neivenant, bijw, uitdr . Naar omr
standigheden . Samentr, van
na (ad) venant . „Al de
lui van gemeente dronke
mee van de eerewijn voor
d'Excellentie en hoorde
nee de toesprake en knikte of
stompte, of klonke en skreeuwr
de : „lang zel ie level! of hip,
hip hoera!! deer gaat ie!! al
neivenant" .
Uit Kennemerl ., 12 .
Vgl . Ndl . Wdb,., IX, 1383 .
neiweet, znw . Spit, berouw . As
je zuks niet doene, den he je
d'r gien neiweet ok van .
neizig, bnw. Flauw van de honger.
As je niet ete, wor je neizig
. Vgl . D e V r ., 85 .
nep, znw . Kleine zilverui . Vgl .
D e V r., 85 .
nesk, bnw. Mal, aanstellerig .
„En ik weet 't niet, maar ik
lout hailig vast, dat ze er tande
begint to poesen, die neske
trot" . W. 0 . en N., II, 45 .
Vgl . Boekenoogen, 622,
vochtig, week, van buitenr
dijksland, hetgeen de oorspr .
bet, is ; B o u m a n, 72, los,
zwak, slap . „Men noemt een
melkkoe nesk, als de melk on .-
willekeurig uit de spenen
vloeit ; Fri. Wdb ., II, 195,
nesk; Oudemans, Wdb .
op Br,, 242, nes, nesk, dwaas,
gek ; Ndl. Wdb ., IX, 1851,
neskighaid, znw. Malligheid,
dwaasheia . "t Was aars 'n
mooi begin en hou dat in je
gedagte, er mag niks glen neskigheid
van lief de of zukke
snaarderij in komme" .
Uit Kennemerl., 46 .
Vgl.Oudemans, Wdb .op
Br., 242, neskheyt, dwaasheid,
Wdb, op H. 195, neskheit .
't nest, znw . 1) Bed . 2) Vrouw,

75
in minachtende zin . Dat wail
is 'n raar nest hoor. Vgl, Fri.
Wdb ., II, 195 ; Ndl. Wdb .,
IX, 1855 .
net, bijw, Juist, precies, Je moete
t maar net tref f e . Het woord
wordt vaak 2 X achtereen ger
bruikt als een ander iets heef t
meegedeeld, b .v . : ,,We binne
vandaag aan 't eerappele roden"
. ,,Net net" .
Vgl. Boekenoogen, 663 ;
N. Gr. Wdb., 604 ; Ndl.
Wdb ., IX, 1874 .
newt, znw . Noot, Zie h a z e-
neut .
Vgl. Boekenoogen, 1343 ;
N. Gr. Wdb ., 607, neat .
Nibbik, plaatsnaam, Nibbixr
woud . „flier, 'n brief kaart van
je zuster uit Nibbik" .
w. 0 . en N.,. II, 30 .
In de oude bronnen treft men
vaak de vorm N u b o x-
w o u d e aan (vgl . Handy, v .
Hoorn, blz . 33, en
B a e r n t s z, Memorien, blz .
26 ) . Op dezelf de plaatsen
wordt gesproken van 0 u d e-
boxwoude, „dat nu Hauwert
hiet",
zegt Cl. Baerntsz .
Nick, mansnaam . Verkorting
van Nico, Nicolaas .
Vgl . Fri. Naami. 271, Nyck .
Nierep, plaatsnaam .
Men spreekt van 0 u w e e n
Nuwe Nierep, Oude en
Nieuwe Niedorp . ,,Up Ih ar' 8
seyt de pastoer van Nyeuwe
Nyerop, datter sij n in zij n parochie
omtrent 700 communicanten.
Ende in Oude Nyerop
seyt de pastoer, darter zijn
omtrent 300 communicanten" .
I n formacie, 146 en 147 .
nietes, bijw . Niet. Bij biezondere
betoning en vooral als tegenr
stelling van w e 11 a s .
nij, bnw . Nieuu . Te Enkhuizen .
Overigens n u w . Zie § 32,
Opm . 2 . Vgl . Fr. Wdb ., II,
96, nij; N . Gr. Wdb ., 623, nij;
Oudemans,Wdb.opBr.,
242, op een nie, opnieuw .
nittelig, bnw . Kittelorig. Vgl .
D e V r ., 85, nirtelig; Fri .
Wdb ., II, 199, nitelich ; N. Gr.
Wdb ., 610, nittery .
nochteren}, bnw . Nuchter. Het
volksgeloof leert, dat men
wratten met n o c h t e r e n
k w a i 1 moet insmeren, dan
verdwijnen ze.
Vgl. Boekenoogen, 688 ;
Fri. Wdb. II, 202, nochteren ;
O u d e m a n s, Wdb, op Br .,
244, nochteren, nuchter worn
den .
noemenasie, znw . Kans om benoemd
to worden; f r . n o m it
n a t i o n. In de uitdr.: 0 p
de noemenasie staan,
kans hebben om benoemd to
worden voor een of ander
ambt.
noest, bnw . Wild, woest .
Vgl. Boekenoogen, 668 ;
Bouman, 72 ;
Oudemans, Wdb, op Br .
244, het noest hebben, het
druk hebben ; Ndl,. Wdb ., IX,
2043 .
't nommer, znw . Nummer .
„'t Nommer ben ik vergeten" .
W. 0, en N., II, 65 .
Uitdr.: Nommer elf op
z'n 1 i p h e w w e, een snotlip
hebben, eigenl. 2 straaltjes,
die het getal 11 vormen .
non, znw. Het knopje op een
priktol . uitdr. : 0 p d e n o n,

76
op 't nonje w eze,
zeer boos zjjn . „Je moete 'm
ers plage mit die ouwe lelle .
0, den is ie zoo op 't nonje" .
W. 0 . en N., II, 24 .
„jantje is den vandaag therakel
op de non, as j e niet beter
wiste, den zou j e denke,
dat ze peerdenvleis eten had" .
Vt . Eend in de B., 20 .
Vgl. Boekenoogen, 671 ;
Eigen Volk, III, 63 ; D e V r . .
85 ; B o u m a n, 73 ; Fri. Wdb.,
II, 204, it tint op 'e non, het
gaat verkeerd ; Ndl . Wdb ., IX,
2065 .
flood, znw . Nood . Uitdr. :
1) Ergens niks mee
van noden hewwe, niets
to maken hebben met jets.
2) Van node weze,
van node hewwe, nodig
wezen, nodig hebben .
„Leere Veeters in u Broek,
Die hebt gy doch van noden" .
Gr . H. Liede1 ., 160 .
„Dan behoef t men niet to
vraagen, is er eene Godlijke
Openbaaring van nooden?"
Br, over versch . 0., I, 182 .
Vgl. N. Gr. Wdb, 606, van
neudn; Ndl. Wdb ., IX, 2073 .
noodhellep, znw . Noodhulp .
„Nei, ik bin hier allien maar
voor vandaag, voor noodhelp
zie je t omdat 't boelhuis is"
(Boelhuis) . Vgl . Fri . Wdb,.,
II, 188, needhelp .
flop, znw. Gewoonlik in de verkl .
n o p p i e, dopje op een p~jl
van net, waarmede de jongens
schieten .
nor, znw . Gevangenis. Llit het
Bargoens .
Vgl. Boekenoogen, 674 ;
N. Gr. Wdb., 619 ; Ndl.
Wdb., IX, 2163 .
noselik, bnw . Spjtig, begrotelik .
Visch en tuig was ie ok
kwait, en ]an en Griet atte
zoo'n dag altaid paling . Nooselijk
ei?"
W . 0, en N ., II, 102 .
Het woord komt reeds voor in
het mnl . ; vgl . Mnl. Wdb., IV,
2551 ; Oudemans, Wdb .
op Br . 246 ;
Boekenoogen, 672; De
V r., 85; Ndl. Wdb ., IX,
2137 .
flout bijw . Nu . Llitdr .: N o u
j ij? Wat zeg jjj er van? Wat
n slecht weer vandaag he,
nou » .
Vgl. Boekenoogen, 677 ;
Fri. Wdb ., II, 209 ; N. Gr.
Wdb, ., 620 .
note, zw. onpers, ww . Spjjten .
Het noost me toch zo, dat je
dat dein hewwe. Het woord
komt reeds voor in het mnl . ;
vgl . Mnl. Wdb ., IV, 2551 ;
Oudemans, Wdb . op Br.,
246; Boekenoogen, 673 ;
D e V r ., 85 ; Ndl. Wdb ., IX,
2150 .
nulle, zw . ww, tr . Gissen, raden .
En je moete 't maar zewat
nulle wat j e bekeere". Enkh .
C., 17 Mrt . 1928 .
nun, znw. Fopspeen .
nunne, zw . ww. intr . Zuigen .
Van kinderen . Die joon staat
nag op z'n vingers to nunnen .
Vgl . B o u m a n, 73 ; Ts . 48,
222 ; Ndl. Wdb,., IX, 2421 op
nmnen .
nuw, bnw . Nieuw . Zie voor de
vocaal § 32, Opm . 2, Uitdr . :
Nuw weze nei jets,

77
benieuwd zjjn naar jets . V a n
n u w s an, op naeuw .
Vgl. Boekenoogen, 678
en 1343 .
nuwelik, bnw . Nlal, ritsig. Die
joon is altijd zo nuwelik as ik
m teugenkom.
,,Myn tijdt is veriQopen, en
mijn hert begint soo to
j ancken,
Och jk word deer soo
nuwelyck" .
V ii g h,
Kl, v. ] . Ront~ Voet,18 .
Vgl.Oudemans, Wdb .op
Br ., 247, vreemd, zonderling ;
Wdb. op H., 148, nuwelyck,
vreemd; Ndl. Wdb., IX, 1975 .
nuwerwis, bnw . Nieuwerwets .
„Want die mooi wil gaan,
moet pain uitstaan en die nuwerwis
koupt, moet nuwerwis
betalen" . W. 0 . en N., IV, 69 .
nuwkocht, znw . Een pas(nieuw)
gekocht paard of koe . „Men
eel natuurlijk vroeg, en heeft
daarna al den tij d voor arren,
schaatsen rij den, den „nieuwkocht"
eens of draven" .
Uit Kennemerl, .,159 . Vgl . Fri.
Wdb ., II, 197, njjkeap .
0 .
obselvere, zw, w, tr . Opmerken;
fr, observer . „'k Heb dat
allang obselveert, as je zoo
deur de stad kuijert, den zie
je de rijkelui met twee of drie
kinderen gaan, en de arme
vrouwen mil 'n heele sliert" .
'it Kennemerl ., 39 .
obsternaat, bnw . Boos, baloorig;
vgl.lat, obstinatus .
„Weet je wat dien man zoo
opsternaat maakt?"
Uit Kennemerl., 89 .
Vgl . Fri. Wdb., II, 331, op.
sternaat, opsternaten; N. Gr.
Wdb ., 633, obstinaat.
of I, ondersch, voegw . 0f . Va'ak
o v v e. Zie aldaar .
Vgl. Boekenoogen, 679.
of II, bijw. Af . Zo oak in alle
samenst . Uitdr. : M i t k e i s
o f, met kaas naar de markt .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 241, of.
ofbere, zw . ww, tr . Afsnauwen .
Vgl. bere.
ofboere, zw, ww . tr . Een of ander
voorwerp door veelvuldig
gebruik geheel onbruikbaar
maken . Jan het z'n f jets hillekendal
of boerd .
ofbood, znw . Afzegging, tegenbericht
. Moet je niet to gast?
Nei, ik hew guster ofbood had .
Zie b o o d .
ofdein, verl, deelw . van of doen .
In de uitdr, 0 f d e i n hewn
we, ofgedaan hebben . „Nou,
den hew jk hier niks meer to
maken. Den hew ik of dein" .
W . 0, en N ., 30 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 244, op
of.- oud waen .
ofdrouge, zw, ww, tr . Afranselen
.
ofgaan, st, ww . intr. In de uitr
drukk.:Ergensnietmee
o f g a a n, jets niet aannemen,
niet geloven .
ofgeblauwde, znw . Een jongen,
die een blauwtje gelopen
beeft.
ofgebliksems, bnw. en bijw. Geweldig,
in hoge mate . Vgl.
Ndl. Wdb., I, 951, ajgeblikr
semd.
ofgedonders, bnw . en bijw. Ger
weldig, in hoge mate. Vg1. N .
Gr. Wdb., 649, ojgedonderd;

78
Ndl. Wdb., I. 953, afgedon~
derd.
ofgemieters, bnw. en bijw. Ge~
weidig, zeer.
ofgerazend, bnw. en bijw. Zeer,
in hoge mate. Hai kin ofgera~
zend hard fietsen.
ofgeweerlichs, bnw. en bijw.
Geweldig, in hoge mate.
,:t Was 'n afgeweerlichs end.
maar om zeuven uur was ik
weer present. dat begraipe
jul1ie nouw zoo weI".
W. O. en N., IV, 66.
Vg1. Ndl. Wdb., I, 973.
ofglouwe, zw. ww. tr. Afgluren.
Zie 9 lou w e.
Vg1. B 0 eke n 0 0 gen. 13.
ofgnokke, zw. ww. tr. Afbede~
len. Zie 9 n 0 k k e.
Vg1. B 0 eke n 0 0 gen. 13.
ofgrobbele, zw. ww. tr. Afwas~
sen. Zie 9 rob bel e.
of hale, zw. ww. tr. 1) Afnemen
van hoed of pet. Haal je pet
of joon, deer komt pestoor an.
Vgl. Boekenoogen, 13.
2) K waadspreken van iemand.
Hai het 'm lil1ek ofhaald 'oor.
ofhefte, zw. ww. tr. Afhechten.
V gl. B 0 eke n 0 0 9 en,
ofjacht, znw. Het wegjagen, ook
een standje, een schtobbering.
Vooral in de uitdr.:
I e man d 0 f j a c h t 9 eve,
iemand wegjagen, 0 f j a c h t
k r a i 9 e, weggejaagd wor~
den. "En hoe heb je jou man
ofjagt gegeven om die lelijke
feex. die jij logeerde".
C. Wildsch. VI, 65.
V g1. D e V r.. 85, standje;
N. Gr. W db., 651, strenge be~
risping; Ndl. Wdb .., I. 1033.
ofkome, st. ww. intr. Aflopen.
Dat komt niet goed of ·oor.
oflandig, bijw. In de uitdr.: 0 f~
I and i 9 w e z e 0 f 9 a a n,
er van door zijn of gaan.
.. Maar hoe dan ok, al dat ge~
vlieg,
Je worre zoo verhongen,
Ze gaan met je oflandig man,
Ik zeg maar. niks anvongen".
.W. O. en N., V, 148.
Vgl. Ndl. Wdb., I, 1114.
ofmaddere, zw. ww. tr. Afmat~
ten, vermoeien. Hiernaast a f~
m e d d ere. Zie mad d ere.
Je moete dat peerd niet zo of~
maddere.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 en, 14.
ofmake, zw. ww. 1) Wederk.:
Zich vuil maken . .. Ik zel efkes
'n stik of drie koedekke hale.
den legge we die op ons skoot,
want zoo zelle we ons zoo of~
make". W. O. en N., I. 55.
2) Voortmaken, opschieten.
Maak een beetje of, zit niet zo
te trutte.
ofmeddere, zw. ww. tr. Zie 0 f~
mad dere.
ofmoete, onr. ww. In de uitdr.:
Mit de broek of~
moe t e, naar de w.e. moeten.
ofmortele, zw. ww. intr. Afstui~
ven. ..Dat morteIt er vanzelf
weI of". W. O. en N., II, 18.
Zie m 0 r teL
ofmuize, zw. ww. tr. Afeten.
"Nou afain, leite de hoekeltjes
er maar ers op, den kinne de
skeipe 't ressie er altaid nag
ofmuize". W. O. en N., II, 19.
Zie m u i z e I e.
ofneuze, zw. ww. tr. Afkijken.
.. As 't van de beddeplank
kwam, ik as de duvel op een
stoo£. bai tafeI om alles of te
neuze". W. O. en N., I. 23.
Vg1. Ndl. Wdb., I, 1224.

19
ofpale, zw, ww. t r. Aftroggelen .
Hai het al m'n zuurtjes ofpaald
.
Vgl. Boekenoogen, 14,
afpollen; D e V r ., 61, afpallen
; Fri. Wdb., II, 250, of-,
oupolje; 0 u d e m a n s, Wdb .
op Br ., 248, ofpollen .
ofredde, zw . ref l, ww . Zich van
jets afmaken . Hai weet 'r z'n
aigen maar mooi of to redden .
ofriste, zw, ww, tr . De aalbessen
van het steeltje doen . Zie
riste.
ofsasse, zw. ww. tr. Aanzetten,
ophitsen . Van honden . „Ik zel
Belloo
ders losmake en op je
ofsasse" .1Vled. C., jrg . 24, no .
1208. Zie ansasse .
ofskafte, zw, w, tr. Af schaf f en .
ofskiete, st, ww . intr .
1) Voor de dag komen met
jets. „Koman, moeder, skies
eris of . Kom op met het spul."
W. 0, en N,., I, 32 .
2) Tameljk oud zjjn . „Wel
nou kowan! leef t die ok altaid
nag ; nou die zel ok al wat of r
skiete!" W. 0 . en N ., II, 65 .
ofskosse, zw, ww, intr . Dansen,
en wel een schotse daps .
„Was hewwe we wat of skost" .
W. 0. en N ., I, 23 .
ofslavere, zw. ww. t r . Weysturen,
. „Dat was 'n sloeri ; 't is
goed, dat ie die maar of slaveert
het" . W. 0, en N ., H,16.
1Vlisschien het f r. s a l u e r
met ndl, o f ; vgl, de uitdr, :
I k g r o e t j e, jk ga heen
of ga maar heen .
ofslikke, zw, w. tr . Aflikken .
Vgl. Boekenoogen, 15 ;
N . Gr. Wdb., 655, of slikn,.
ofspeure, zw . ww . intr . Afsteken
. Van kleuren. Die rooie
hoed speurt erg of baai die
witte blouse .
Vgl. Boekenoogen, 15 ;
Ndl. Wdb ., II, 1487 .
ofstieme, zw, ww, intr . Warmte
uitstralen . Die kachel stiemt
aardig of 'oor.
Vgl. Boekenoogen, 15 ;
Bouman, 103 .
ofstuive, St . ww . intr . Afgaan,
verminderen . Er stuff t puur
van de prais of 'oor .
oftaiding, znw . Afzegging. „Ze
het oftaiding van Dorus had" .
V r. Eend in de B ., 8 .
oftakele, zw . ww, intr . Verminderen
in kracht . „ ' t Valt aars
niet mee, dat donkere goed,
en de ooge beginne puur of to
takelen" W . 0, en N., I,116 .
Vgl . Ndl. W db ., I, 1627 .
oftappe, zw, ww, intr . Wateren,
pissen .
oftig, bijw . Dikwels . „Dat zing
je aars ok nag alderes oftig ."
Vr. Bend in de B ., 10 ;
Vgl. Boekenoogen, 680 ;
D e V r ., 85,
ofvalle, zw, ww, intr . Tegenvalr
len . „Hoe zal ik u of vallen, ik
die moet belyden nog bij ondervinding
to weeten, dat
deugd strij d is" . C . W ildsch .,
IV, 3 . Vgl . Ndl. Wdb ., I,
1723 ; Fri. Wdb ., II, 245, of-,
oufalle.
ofzakke, zw. w, intr .
Verminderen,
ook in lichaamskrachten .
Zakt de pain al 'n beetje of?
„Hoe gaat het met Jaap?'
Nou hai begins puur of to zakken
'oor. Vgl. N. Gr. Wdb .,
654, ofsakn, 2° ; Fri. W db ., II,
251, of-, ousakje ; 0 u d e r
m a n s, Wdb . op Br,, 247, o f-
gaan, mager worden.

80
ok, voegw. en bijw . Dok. „Vaif
percent zel ik wel niet op teur
gen hewwe, dat moet ie bai 'n
aar ok geve" .
W . 0. en N ., II, 41 .
Voor o o k als vra'agartikel
met de bet, van n i e t w a a r?
zie § 175 .
Vgl. Boekenoogen, 692 ;
N. Gr. Wdb., 66 . . .
oliebubber, znw . 1) Oliebol .
2) Sukkel .
olieklonje, znw. Eau de Cologne .
„Zo'n stasjuf f er zou 'k niet
graag 'n zoen op 'r bleike
wange geve; die stinke van de
pemade en van de olieklonje" .
Ouwej. Koffier., 39.
om, voorz . In de uitdr. 0 m de
kof f ie kome, om de
t e e k o m e, op de koffie
komen, op de tee komen.
Om de Noord, om de
z u i d, enz ., naar het Noor .'
den, naar het Zuiden .
ombenierlik, bnw . Onbeleefd,
geen goede manieren hebbenr
de.
om-en-baai, bijw, uitdr . Onger
veer. „Nou, zaide Arie, „dat
ken 'k wel zoowat ommenbai
neirekene" .
W,. O . en N ., I, 77.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 261, om
ende by; N . Gr. Wd b., 673,
om-in bie.
omgooie, zw, ww, tr . Omgooien .
Uitdr. De boel aars om
g o o i e, een miskraam heb--
ben .
Vgl. Boekenoogen, 681 ;
D e V r., 85 .
omguns, bijw, uitdr. Heel vet
weg . „Weer is Piet heengaan?"
„]a hoot omguns, zoo
precies weet ik 't niet" . Vgl.
D e V r., 86.
omhellepe, st. ww . t r. Omgooir
en . H e j e j e koppie weer omhollepen?
omkrombiene, zw, ww, tr . Zie
o n t k r 0 m b i e n e .
omloup, znw . Gezwel om de nar
gelriem . Vgl . B o u m a n, 74 :
Ndl. Wdb ., X, 395 .
omloupe, St . WW . intr. In de
uitdr. : Deer zou je
houfd van omloupe,
daardoor zou je geheel in de
war taken .
ommer-en-weerom, bijw. uitdr .
Naar alle kanten . „Toe keek
d'Excellentie ommer en weer
om" . Uit Kennemerl., 19 .
ommers, bijw, Immers .
Vgl. Boekenoogen, 682 .
omreed, znw . Omrit, omweg .
„Dat was in die taid 'n heele
omreed, want 't Bovenkarspelder
wechie was er nag niet" .
W . O. en N ., III, 89.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 269, omreed.
omskikke, zw . ww. intr. Opschikken,
verder gaan zitten .
omstaan, St. ww. intr . Met de
rug naar een bepaald gezelschap
gaan staan ; een ander
vraagt hem dan, terwjjl hjj jets
aanwjjst, wat voor A, is, wat
voor B. enz. Ook, als er voor
alle leden van het gezelschap
niet voldoende is, zegt men
wel : we zelle d'r maar om omstaan
. Degene, die dan omstaat,
moet dan op aanwijzing
van een persoon aan taf el
zeggen, wie jets krijgt . Vgl .
Fri. Wdb ., II, 273, der om
omstaan; Ndl . Wdb ., X, 574 .
omsteke, st, ww . intr. Door hen

81
vooruitsteken van de hand
en het raden van de inhoud,
bepalen, wie van de twee personen
jets hebben zal, wie met
het spel beginnen zal, enz .
Vgl. Boekenoogen, 682 ;
De Vr ., 86 .
omveer, bijw. 1) Vet weg . Hai
weunt omveer. 2 ) Onderste
boven, omver . ,,'t Binne tog
sokke beste soldate", zaide ie
altaid, in 't Fransch den, „azze
deres an de bajonet regen
worre en dood binne, den
motte zai nog met de punt van
de bajonet omveer gooid
worre, aars blaive ze nag
staan" . W. 0 . en N., II, 86 .
omver, znw . Fen van de spelen
bjj het pandoeren . Zie m e-
zer --- omver0
omwaid, bijw . Ujt elkaar, uitgespreid,
Je moete 't gras meer
omwaid legge, den drougt 't
beter .
Vgl. Boekenoogen, 683 .
onbehakt, bnw . Ruw, lomp . 't Is
een onbehakte vent 'oor .
Oorspronkelik zal het woord
gebezigd zijn in het tuindersbedrij
f en later in fig, zin op
personen zijn toegepast . Zie
voor een soortgelijke betekenisontwikkeling
o n b e h o ur
w e n in het Ndl. Wdb ., X,
963 .
't onderend, znw . Dat gedeelte
van een tafel, dat zich ter zjjde
van het hoofd van de tafel
bevindt . „ja docht ik, verrek
maar, en deer ik an 't onderend
van de taf el zat, ging ik
met gezwinde pas nei 't midden
van de taf el, vlak voor de
jubilaris" .
W. 0 . en N ., IV, 67 .
Dialect van Drechterland II .
onderklokinge, znw . Het ondermjjnen
van land door het Water.
Tans in onbruik . „Indien
nu eenige wegzinkinge of onderklokinge
der grond plaats
hadde " Zie een gedrukt
stuk van 1733 to vinden in de
bundel Drechterland .
Zie klouke en Boekeno
o g e n, 455 .
ondermeister, znw. OnderwUzer.
Vgl . Fri. Wdb ., II, 285, on-,
undermaster; N. Gr. Wdb.,
684; vgl, bovenmeister .
ondermus, znw. De routs, die de
boerin onder de hul o f onder
de kap draagt : „Zet 'm eris
op vrouw, niet de heele santekraam,
maar allienig het on~
dermussie en het kantenmusr
sie". W. 0. en N ., I, 32 .
Vgl. N. Gr . Wdb ., 684, ondermuts(e)
; Ndl. Wdb ., X,
1417 .
one, zw. ww. intr . Jongen werr
pen . Gezegd van geiten en
schapen ; vgl, eng, t o e a n .
,,As 't Maart is in 't \Vestr
f riesche land,
Den 't jonge leven bloeit ;
Den kalf t de koe, den oont
't skeip ;
Den 't lam mit 't kalf ie stoeit" .
w. 0 . en N., II, 102 .
Vgl. Boekenoogen, 693 ;
D e V r., 86 ; Fri. Wdb, ., II,
14, in je; B o u m a n, 75 ; Ndl.
Wdb ., XI, 23 .
oneffen, bnw . Onaangenaam . In
de uitdr.: Gien onef f en
woord had hewwe,
geen onaangenaam woord,
geen ruzie gehad hebben .
onfortuinig, bnw . Ongelukkig .
Vgl . Fri. W db ., II, 289, on-,
unfortunlik .
6

82
ongaans, bnw, Onbegaanbaar.
Vgl. Boekenoogen, 687 .
ongans, bnw. Ziek, sukkelend .
„Hoe is 't mit Dirrekie?" „Nou
dat mocht wel beter . Ze is 'n
beetje ongans" .
W . 0 . en N ., II, 19 .
Vgl, N, Gr. Wdb ., 685, onpasselik,
misselik ; Ndl, Wdb .,
x, 1573 .
ongenadig, bijw . Onbarmhartig .
Vgl, Oudemans, Wdb. op
Br., 255, Wdb . op H,, 208,
ruw, guur; Fri. Wdb ., II, 291,
on-, ungenadich ; Ndl. Wdb .,
x, 1637,
onges, pers, en bez . vnw, Ons .
De vorm komt nog voor to
Andijk, Wijdenes, Oosterleek,
Hem en Venhuizen, dock alleen
bij oude mensen .
onkant, bnw. Niet uit elke speen
voldoende melk gevend . Van
koeien, „Ik mag er gien kwaad
van zegge, we make nag 4
,keize op de achttien en den is
er nag ien versmakker en ien
onkante bai" . Vt. Lend in de
B ., 16 . Vgl, N. Gr. Wdb .,
687, onkaant (Hl en W.k .) .
onmakkelik, bnw . Lastig in de
omgang . Vgl, Fri. Wdb ., II,
294, on-, unmak; Ndl. Wdb .,
x, 1627,
onnei, bijw. Ver af, letterl, onna .
Van f amiliebetrekkingen, Het
is nag wel familie van me,
maar het is erg onnei .
Vgl. Boekenoogen, 688 ;
Ndl. Wdb ., X, 1735.
onredzaam, bnw, Onhandig . Zie
redzaam,
'C onruim, znw. Rommel, hinder
like volte .
Vgl. Boekenoogen, 688 ;
Fri. Wdb ., II, 296, on-, unr
rom ; Ndl, Wdb,., X, 1776 .
onsjoch, bnw . Onogelik. Vgl .
Fri. Wdb., II, 297, on-, unsr
juch; N, Gr. Wdb., 689, onsjock
.
onsnokker, bnw. Onaardig. Dat
hoedje staat je niet onsnokker.
Ziesnokker.
't ouster, znw, Unster,
Vgl, Boekenoogen, 689,
ontgnoffele, zw, ww, tr . Afhandig
maken . Vgl . D e V r,, 86.
onthikt, bnw. Ontdaan, ver
schrikt, Hai was er hillegaar
van onthikt .
Vgl. Boekenoogen, 690 :
D e V r ., 86, uitgelaten ; Ndl.
Wdb ., X, 1867,
ontkrombiene, zw, ww, tr . Ontr
gaan, ook wel ontkennen .
Hiernaast o m k r o m b i e n e,
„Je diesek is met geren naaid"
zaid ik, want ik was er niet
baister op steld, maar ik kon
't niet ontkrombiene" .
w. 0 . en N., II, 159 .
„Gras is er wel, maar 't is
deer heel aar kruid ; dat kin je
niet omkrombiene" .
W. 0, en N., II, 22 .
Vgl, Boekenoogen, 690 ;
D e Vr ., 86 ; B o u m a n, 75 .
ontleite, st, ww, intr. Loslaten .
Van vorstbloemen op de ruin
ten, De glaze ontleite .
ontraive, zw. ww, tr . Ontrieven .
Zie geraive.
ontskiete, st, onpers, ww,
1) V erbazen, verwonderen,
„Dat kon je nag wel deres
ontskiete" . Vr, Eend in de B.,
28, „Dat Pieterbaas zo een bol
is, ontskiet mij niet",
C. W ildsch ., I, 343 .
2 ) Benieuwen . Dat zel main
ontskiete, hoe dat ofloupt .

83
Vgl. Boekenoogen, 690 ;
De Vr ., 86;Bouman, 75 ;
Ndl. Wdb ., X, 1956 .
ontstraaie, St . ww . tr. Betwisten.
V91 . Fri. Wdb ., II, 304; N.
Gr. Wdb ., 691 ; Ndl. Wdb .,
x, 1993 .
onverdochs, bijw . Onverwachts,
zonder dat men er op verdacht
is . „Allien je moste de pelisie
in de gate houwe, want die
snurrekers zatte je
sours bar onverdochs op je laif
en den bin je heist" .
W . 0 . en N., I, 76 .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 692, on~
verdochts; Ndl. Wdb., X,
2090 .
onwaar, bnw. In de uitdr. E e n
onware leugen, een heel
erge leugen .
onzoet, bnw, en bijw . Onaanger
naam . 't Is onzoet weer . Ik
hew 'm onzoet de waarhaid
zaid .
Vgl. Boekenoogen, 691 ;
D e V r., 86 . N. Gr. Wdb .,
693 .
't oor, znw. Oor . Zegsw . : H a i
het ze achter z'n ore,
hij hee jt slimme streken . 0 p
ien oor gaan, gaanslar
pen . Vgl. Ndl. Wdb., XI, 44 .
Die kon ie achter z'n
ore knoupe, dat kon hij
in z'n zak steken . Zie voor een
zegsw . bij droug .
oos, pers, en bez . vnw . Ons .
,,We hewwe bai oos op 't durp
een fanfaar" .
w, 0 . en N ., II, 152 .
Zie verder § 114 en § 119,
Vgl. Boekenoogen, 688 .
't ootje, znw . Grootmoeder . Vrijr
wel verouderd .
Vgl. Boekenoogen, 697 ;
D e Vr., 86; Bouman, 76 ;
Ndl. Wdb., XI, 231 .
op I, voorz. Op. Zie bij de
hoof dwoorden de uitdr .: 0 p
achter, op een echter,
op stet, op een urt,
op voor, op zoek .
Vgl.Boekenoogen,698 ;
D e V r ., 86 .
op II, bijw . 1) Open . De deur
is op . Evenzo in allerlei samenst,
op do en, op gooi
en, opskuive, enz .
Vgl. Boekenoogen, 698 ;
Oudemans, Wdb, op H .,
226 .
2) 1 n de richting van . In de
verbindingen : Noord-op,
Zuid-op, West-op, Oost-op .
Vgl. Ndl. Wdb ., XI, 306 .
opblaive, st . ww, intr. Bij tofel
blijven, niet naar bed moeten .
Moeder mag ik nag of f ies
opblaive?"
Vgl. Boekenoogen, 714,
opzitten; Ndl. Wdb ., XI, 355 .
opbochele, zw . ww, tr . 1errand
zeer prjzen . „Brain bochelde
m op, dat 't uit 'n red was" .
W. 0,, en N., II, 165 .
Vgl. Boekenoogen, 699 ;
D e V r., 86 .
opdiggele, zw, ww . t r.
1) Opknappen . Van allerlei
zaken .
2) Opdirken, opschikken . Van
personen . „ja m'n tact, je
zelle d'r niet op poche kenne
dat ik me voor je opdiggel,
our maar baai je in de flank to
vallen." W. 0, en N., III, 65 .
Vgl. Boekenoogen, 700 ;
De Vr ., 86 ; Bouman,
76 ; Fri. Wdb ., II, 309, opr
diggelje, rdiggerje ;
Ndl. Wdb ., XI, 425 .

84
opdoen, st, ww, tr. Kopen, jets
inslaan . ,,Is 't to veul vergd
skier, as we nag of kes nei dat
winkeltj a van nou j a, j e
wete wel . . . terug gouge om
n vlessie op to doen" .
W. 0, en N ., III, 67.
Vgl . Ndl. Wdb,., XI, 448 .
opdokke, zw, ww, tr . Betalen .
Ziedokke.Vgl.Bouman.
76 ; Fri. Wd b ., II, 309, op ..
dokje, -dokke; N. Gr. Wdb .,
703, opdokn ; Ndl. Wdb ., XI,
451 .
opdonder, znw . Hevige klap. Ik
zel je 'n opdonder geve. Vgl.
N. Gr. Wdb ., 703, opdonder;
Ndl. Wdb., XI, 452 .
opdondere, zw. ww, intr. Weggaan
. Wil je wel eris gauw
opdondere, Vgl . N . Gr. Wdb . .
703, opdondern; Ndl. Wdb.,
XI, 455 .
opdrosse, zw. ww, intr. Heengaan
.
Vgl. Boekenoogen, 701 .
opdokke, zw, ww . intr. Opduiken
.
„Rembrand had 'n skinkblad
met glaassies klaar, die ie nei
de klante bringe zoo, toe ie
vlak voor 'm dat varreken ziet
opdukken" . Enkh,. C ., 28 Nov.
1925 . Vgl . Fri. Wdb,., II, 310,
op-duk(j)e.
opentere, zw. ww . tr. Weg -
jagen . Hoof dtoon op op . We
zelle die jogs eris of fies opentere.
Eigenl, een scheepsterm ; naar
boven klimmen in het tuig .
Zie Ndl. Wdb ., XI, 658 ; D e
V r., 86 .
opeten, yen . deelw . van o P-
e t o n . In de uitdr. : E e n o p-
eten kirreltj e, een nie-
tig, mailer persoontje . Vgl .
D e V r ., 86 .
opgerreve, zw . ww. intr . Nieuwe
veren krij g en . Van vogels,
kippen, eenden. Overdr. : ook
gezegd van iemand, die zwaar
ziek geweest is, en er langzamerhand
weer bovenop
komt . Hai begint al aardig op
to gerreven 'oor.
Vgl. Boekenoogen, 701 .
opgnappe, zw. ww, tr. Opknappen,
Je magge je eerst wel eris
'n beetje opgnappe, voordat je
nei de maid gave . Vgl. Fri.
Wdb., II, 313, opgnapje,
. gnappe ; Ndl. Wdb., XI, 760 .
't opgnappersgoed, znw. Het
pak, dat tussen het Zondagspak
en het werkpak in staat .
Zieverkleiderspake
ophale, zw, ww, intr . Genezen .
Hai haalt al aardig op 'oor .
ophanger, znw . Len stuk vlees
van het achtereind van koeien
o paarden . Zo genoemd, omdat
het in een kast of op zolder
aan een balk wordt opgehangen
.
ophellinge, zw. ww, tr . Herstellen
. Je magge de skutting wel
eris een beetje ophellinge, uitdr.:
op de helling nemen,
op de helling
m o e t e, herstellen, herstelling
behoeven, eigenl, gezegd
van een vaartuig, dat herstelling
nodig heeft, Zie Ndl .
W db ., VI, 520 ; D e V r ., 86 .
opjutte, zw . ww. t r. Ophalen,
jets opdoen . „Zie jij nou maar,
dat jij zelf de kost opjutte en
de huishuur" . De Ontm. v. R.
Br ., 338 . Waarschijnlik een
of leiding van j u t t e n, het
bedrijf van strand jutter uit-

85
oefenen . Zie
VIII, 582 .
Ndl. Wdb ., i
opkamer, znw . Een kamer, die
jets hoger ligt dan de andere
vertrekken in een boerehuis.
Vgl. N. Gr. Wdb ., 707 ; Fri.
Wdb ., II, 316, opkeamer ;
Ndl. Wdb ., XI, 888 .
opklouwene, zw, ww, tr . Op een
kluwen winden . Vgl . N . Gr.
Wdb., 707, opklouwn ; Fri.
Wdb ., II, 316, opkleaunje,
opkreeuwe, zw . ww, intr . Herstellen
van een ziekte, eigenl .
bij de wal opkrabbelen . „Wel
nou kewan, kreeuwt ze weer
op?" W. 0. en N. . II, 33 .
opkreuke, zw. ww, tr . Opvouwen
. Wil j e of f ies hellepe de
lakens opkreuke?
Vgl . Boekenoogen, 703;
D e V r,, 86;
950 .
Ndl. Wdb ., XI,
opkrosse, zw. ww . intr . Heengaan,.
Zie k r o s s e . Vgl . Fri .
Wdb ., II, 318, opkrosse; Ndl.
Wdb ., XI, 956.
oplubbere, zw, ww, intr. Opr
knappen, op f rissen . „Deer
lubber je heelegaar van op,
nou ken 'k nag weer 'rs op 'n
paar skaseraiers wachte" .
W. 0. en N, . I, 78 .
opmepper, znw . Opstopper .
„Dat zou 'k leite . Aars kraig
> >r
le n opmepper .
W,. 0, en N ., II, 46 .
Vgl . D e Vr ., 86 ; B o e k e nr
0 o g e n, 705 ; Nd l. Wd b .,
XI, 1039 .
opmieter, znw . Hevige klap . As
j e niet weg gave, zel ik j e 'n
opmieter geve . Vgl . Fri .
W d b ., II, 320 ; N. Gr . W d b .,
709 .
opmuizele, zw, ww, tr . Oppeuzelen
. Zie m u i z e l e .
Vgl. Boekenoogen, 705 ;
Fri. Wdb., II, 320, opmusje;
D e V r., 86 ; Ndl. W db., XI,
1048 .
opneme, St. ww, tr . Een glaasje
drinken . „Nou den moste we
dat alvast maar opneme, want
deer durf ik je wel een brief ie
van to geve" . (Boelhuis) . Vgl .
Fri. W db., II, 320, it gelach
opnimme.
oprniks-of, bijw, uitdr . Belacher
lik, zonder dat er enige reden
voor bestaat . Die kerel het
een verbeelding op niks of . .
oppakke, zw, ww. tr. Opbergen .
J e magge je goed wel eris opr
pakke .
oppas, znw . In de uitdr. : D e
o p p a s h e w w e, thuis moeten
bl /ven om op de kinderen
to passen . Vgl . Ndl. Wdb .,
XI, 1067 .
oppasse, zw, ww, intr . T huffs
bl jven om op de kinderen to
passen, .
opperdan, bijw . Hierheen .
Hoof dtoon op dan . Samentr .
van opwaardan . Kom
eris opperdan as je durreve.
Vgl. Boekenoogen, 706 ;
De Vr ., 86; Bouman, 77 .
oppere, zw, ww, tr . lets to berde
brengen, Hai opperde, dat
ieder 'r 'n merakele hekel an
had . Vgl. B o u m a n, 77, beteren,
winnen ; Fri. Wdb ., II,
32, opperje; Ndl,. Wdb., XI,
1086 .
oppereteur, znw . Raddraaier .
Vgl, fr, operateur .
opperstaid, znw . Tijd van opstaan
.
't oppertje, znw . Meevallertje.

86
Dat was 'n oppertje Klaas .
Vgl. Boekenoogen, 707 ;
D e V r ., 87; Fri. Wd b .,
II, 321, oppertsje .
oppotte, zw, ww . tr. Met de fles
grootbrengen . Van lammeren
en biggen, die moederloos zijn
of door de moeder verstoten
worden . Zie p o t b i g en
p0tlam .
Vgl. Boekenoogen, 707 ;
B o u m a n, 77 ; Fri. Wd b,, II,
322, oppotsje ; Ndl. Wdb ., XI,
1104 .
opreed, znw. Oprit bjj een dijk,
een brag enz .
oprode, zw, ww, tr, en intr.
1) Opruimen, Je moete die
boel eris 'n beetje oprode . Zie
r o d e . 2) Heengaan . Je kinne
voor main part oprode .
Vgl. Boekenoogen . 708 ;
De Vr ., 87; Bouman, 77 ;
Ndl. Wdb ., XI, 1125 .
opskepe, zw, ww, tr . Belasten .
Je hewwe me guster lillek mit
die kerel opskeept. Uitdr . :
Opskeept zitte mit
iemandof iets,verlegen
zitten met iemand of jets.
,,Maar de groote vraag was :
Hoe 't klaar to speulen, zonder
oat ze mit de poppe opr
skeept zatte" .
W. 0, en N., I, 52 .
Vgl. N. Gr. Wdb ., 711 ;
S t o e t t, Sprwdb., 1725 ; Fri.
Wdb ., II, 326, opskypje; Ndl .
Wdb ., XI, 1147 .
opskoondere, zw, ww, intr. Ophalen
. Van het weer en van
zieken . Vgl . Ndl. Wdb ., XI,
166, opschoonen .
opskoten, yen, deelw, van opr
skieten. In de uitdr. : 0 p s k o-
t e n g o e d, jongens en meisjes
in de vlegeljaren .
„Dat opskoten goed, oat er
tusschenbaie gong, felt niet
mee hoor."
W . 0, en N ., I, 77.
Vgl . N . Gr. Wdb ., 712 .
opskrode, zw, ww. t r. Op.
snorren .
Vgl. Boekenoogen, 709 .
op-slag, bijw. uitdr . Dadelik. Ik
kom op slag 'oor . Vgl . N. Gr .
Wdb ., 713 .
opslikke, zw, ww . tr . Oplikken .
Zieslikke .
Vgl. Boekenoogen, 710 ;
Fri. Wdb ., II, 328, opslikje ;
N. Gr. Wdb ., 713, opslikn ;
Ndl. Wdb ., XI, 1202 .
opsmere, zw, ww, tr . Vleien,.
„Dat komt, omdat die hark
z'n best doet om peet 1Vlerai
zoveul mogelek op to smeeren,
op hoop oat hai de kluit
kraigt" . W. 0, en N. . II, 16 .
opsmikkele, zw, ww, tr. Opeten .
Ziesmikkele.
Vgl. Boekenoogen, 710 ;
D e V r ., 87; Ndl. Wdb .,
XI, 1215 .
opsnokkere, zw, ww, intr . Knapr
per worden, zowel geestelik
als lichamelik .
Vgl. Boekenoogen, 710 ;
D e V r., 87 .
opsnorre, zw, ww . t r. Opzoeken .
,,Miskien het die bet juiste
ouwe Westf ries opsnort
Enkh . C., 23 Aug . 1924 . Vgl .
Ndl ., Wdb ., XI, 1222,
opsodemieter, znw . Hevige klap .
Vgl, opmieter ; N. Gr .
Wdb ., 714 .
opsodemietere, zw, ww. intr .
Weggaan . Sodemieter op!
Vgl . N . Gr. Wdb ., 714 .

87
opspeule, zw, ww, intr. Razen,
to keer gaan. Llitdr .: 0 p-
speule as de rook, heviii
to keer gaan . Zie r o u k ;
Boekenoogen, 711 ; Fri.
Wdb,., II, 329, opspylje ; Ndl.
Wdb ., X, 1228 .
opsteke, zw, ww, intr.
1) lemand een bezoek brenr
gen . As je weer verbaai kome,
moet je eris opsteke 'oor .
2) Een herreberg bezoeken .
Uitdr . : Droug opsteke,
onderweg rusten zonder een
herberg in to gaan . We zelle
nou maar es opsteke . Deze
bet, hebben zich ontwikkeld
uit de bet, ergens binnengaan
met de bedoeling om zijn pijp
of sigaar aan to steken . Vgl .
B o u m a n, 77 ; Ndl,. Wdb.,
XI, 1258 .
opsteker, znw. Bezoeker .
„Je moete effen an de deur
komme, deer benne opstekeys"
. V t . Eend in de B., 36 .
opsteure, zw. ww. tr, Opwarmen,
stoven . Zie s t e u r e n,
Vgl. Boekenoogen, 711 .
opstieming, znw, Opvliegertje,
het plotselinge blozen . „Ze
kraigt 'n opstieming om niks" .
W . 0, en N ., II, 44 .
opstille, zw, ww . intr. Stiller
worden, 't Stilt mooi op, as
die joos nei bed binne .
opstoepe, zw, ww. t r . Heimelik
opstoken .
Vgl. Boekenoogen, 711 ;
D e V r., 87, opstoepelen ;
Ndl. Wdb ., XI, 1268 .
opsuddere, zw, ww . tr . Opwarr
men, stoven . Zie s u d d e r e .
Vgl. Boekenoogen, 712 .
opswele, zw, ww. tr. Bijeenharken
. Zie s w e 1 e. Vgl. Fri.
Wdb . II, 332, opswylje .
optater, znw. Opstopper . Vgl .
D e V r ., 87, oppetatter; Fri .
Wdb., II, 333, opteuter .
optatere, zw, ww, tr . Opd irken .
opteuge, zw . ww . tr. Tegenhouden
.
Vgl. Boekenoogen, 712,
opteuven; D e V r., 87 .
opzaniker, znw . Opstopper.
Vgl. Boekenoogen, 713 ;
D e V r., 87 ; Ndl. Wdb., XI,
1392 .
opzette, zw . ww. tr . Op stal
zetten . Van koeien .
opzoeke, onr, ww, tr . Oprapen .
Zoek die cent eris op .
'gl. Boekenoogen, 714 ;
D e V r., 87 ; Ndl. Wdb., XI,
1426, 4 .
orde, znw. In de zegsw . : A 11 e s
op orde en gien ding
o p z'n p 1 a a s, gezegd van
een slordige vrouw .
orekruiper, znw . Oorworm .
Vgl. Boekenoogen, 694 ;
Ndl. Wdb ., XI, 119.
oremus, bijw. Hommeles .
't Is deer weer oremus . Ontr
leend aan het kerklatij n ;
o r e m u s= last ons bidden .
ors, bijw. Heerlik . Als bnw .
wordt bet niet gebruikt . „Dat
smaakte den ors hoor, veul
lekkerder den thuis" . Med .
C., j rg . 24, no . 1208 . B o e-
kenoogen, 715, zegt :
,,Men houdt ors voor een ofr
korting van o r s e n e e 1,
o r i g i n e e 1, welke bet . dan
van eigenaardig zoo zijn
overgega'an in die van aardig,
aangenaam, pleizierig". Zie
orzie0
orzie, uitroep, waarmee men to
kennen geeft, dat iets lekker

88
smaakt . „Hoe is dat glasie
besse Maartje?" „orzie 'oor" .
Ook words het woord wel
predicatief gebruikt, b .v, i e t s
o r z i e m a k e, jets heerlik
maker . „Ik zel 'm orzie make,
deer kin je van op an" .
W. 0 . en N., II, 52 .
Zie ors en De Vr ., 87 .
ota, znw . Grootvader . Tans n
onbruik .
„Oota heef t het later maker,
„'t Was van hem, dat ik het
kreeg" .
Econ . Liedjes, I, 7, ook op
bldz . 8 . Op blz. 7 komt de
vorm o o t e m a ( grootmoeder)
voor . Vgl. D e V r ., 87 ;
Ndl. Wdb., XI, 230 .
otemetoot, znw . lemand, die zich
met alles bemoeit .
„Wie zich met alles bemoeit,
is 'n otemetoot of 'n bestruk" .
W. O. en N., I,17 .
Vgl. Boekenoogen, 352,
hotemetoot; 0 p p r e 1, blz .
60, hotemetoot .
otterdoks, bnw . Orthodox. Vgl .
N. Gr . Wdb., 721 .
ottere, zw, ww, intr. Bezig zijn
op een vreemde manier . uitdrukk.:
Iemand ottere
1 e i t e, iemand later begaan .
Vgl. Boekenoogen, 717 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 901 ;
Ndl. Wdb ., XI, 1520 .
oud, bnw. Oud . Ook als aanspraak
tot mensen van elke
leef tij d, in de bet, van : m ij n
beste . Uitdr . : oud en of,
oud en a f , uitgeput van krach .
ten .
En of 't zo waar, was zal het
zijn?
Als oud, en koud, en af,
Met ongemak en zware pijn,
Ten lessen na het Graf" .
Gr. H . Liedeb., II, 93 .
O p 't o u d of, zoals gewoonlik
.
oudte, znw . Ouderdom, leeftUd .
Ze is van main oudte.
Vgl. Boekenoogen, 717 ;
Opprel, blz . 76; Oudem
a n s, Wdb, op Br ., 275,
oude; Ndl. Wdb., XI, 1568.
ouernol, znw . Zie bij w u 11 e k.
oumzegger, znw. Een kind van
je broer of zuster . Vgl . B o u-
m a n, 75 ; N . Gr. Wdb., 695 .
ousk, bnw. Mu f , vunzig. „Die
eerste (n .1 . bokking ) niet Jaap,
die was zoo ousk, maar deuze
binne orzie" . Enkh . C., 29
Dec. 1923.
Vgl. Boekenoogen, 717,
ousrg .
ouwerwis, bnw, en bijw. Ouderr
wets.
Vgl. Boekenoogen, 718 .
over, voorz . Voor. Van tij d. Ik
hem 'm over twei weke nag
sproken . Bai iemand
over huffs kome, bij
iemand thuis komen . 0 v e r
iemand gaan, hem behandelen
als geneesheer .
Vgl. Boekenoogen, 718 ;
N. Gr. Wdb ., 724.
overhand, bijw . Overlaid .
Vgl. Boekenoogen, 719 .
't overhoef, znw . Een paardegebrek,
dat ontstaat, als het ger
wricht boven de hoef doorzakt
wegens z wakte .
„Toe ginge ze nei de peerdestal,
Deer kon ze hem niet veal
leere,
Want overhoef of spat of gal,

89
Ken zelf s de veearts niet
keeren" .
W. 0 . en N ., I, 98 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 233, oerhoech,
-half; N . Gr. Wdb.,
727, overkootn; Ndl. Wdb.,
XI, 1756 .
overhouwer, znw. Schaap, dat
geen Iammeren geworpen
heeft, en vet geweid wordt.
,,Maar toe ze op overhouwers
wees,
Zai Raindert zonder skromen ;
Dat was ik misskien altaid
weest,
Was ik jou niet teugen
komen" .
W. 0 . en N ., I, 99 .
overhuis, bijw. Thuis . Hai komt
deer overhuis .
overkome, st, ww, intr . Op bezoek
komen . Je kome maar
wee- 's gauw over 'oor . Vgl .
Ndl. Wdb ., XI, 1793 .
overmelker, znw . Een koe, die
twee jaar niet gekalf d hee f t,
en aan een stuk door wordt
gemolken.
overmurregen, bijw. Overmorgen
. Uitdr.: K o m o v e r
murregen hewwe,
kouwe drukte hebben . Wat
het ie wee- 'n kom overmur
regen .
Vgl. Boekenoogen, 720 .
overspruite, St. ww, intr . Door
besmetting op een ander overgaan
.
Vgl. Boekenoogen, 720 ;
0 u d e m a n s, Wdb . op Br.,
278 ; Ndl,. Wdb ., XI, 2045 .
overspruitelik, bnw . Besmettelik .
Van ziekten . Vgl, o v e rr
spruite ;
Boekenoogen, 720; De
Vr., 87 ; Bouman, 78 ;
Ndl. Wdb., XI, 2045 .
overstil, bijw . In stilte.
Vgl. Boekenoogen, 721 ;
Ndl. Wdb ., XI, 2074 .
over-uit, bijw . uitdr . In de uitdr . :
Ergensover uitweze,
ergens op nit zijn ; e r g e n s
niet over uit kinne,
ergens niet over uitgepraat
taken, er niet overheen kunnen
. Vgl . N. Gr. Wdb., 728 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1741 .
overwinst, znw, Een pas geboren
zoon, dochter o f diet. „Toe ie
't kalf zien had, zeid' ie : nou
Rens veul zegen met je overwinst"
. Uit Kennemerl ., 102 .
„En dat uw overwinsts of
beeldtsel mag voldaen zijn" .
B r u n o, Mengelmoes, 322 .
„De dierbare Mevrouw Buigr
zaam heeft mij beloof t, zo dra
ik mijne kamer houde, bij mij
to zijn en to blij ven, totdat ik
u geluk mag wenschen met
uwe eerste overwinst" .
S. Burgerh ., 354 . Vgl . Fri.
Wdb ., II, 240, oerwinst, over
winst, fig, jonggeboren kind :
Ndl. Wdb ., XI, 2233 .
overzacht, bijw. Overstil .
Vgl. Boekenoogen, 721 .
ovve, voegw. 0f. Deze vorm ger
bruikt men voor w a i, we,
wullie, zai, ze, zullie,
hullie, je jullie, der
en voor zelf st, n w .
i n het meerv. Zie azze
Vgl. Boekenoogen, 680 ;
0 p p r e l, blz . 72, bij of.
P,
't padland, znw . Land, waarover
een voetpad loopt . „Tusken

91
pakkerd, znw . Zoen . „Nou, azze
je me nou 'n pakkerd geve,
he 'k mooi nuuws voor je" .
w. 0.. en N., II, 161 .
Vgl . Ndl. Wdb ., XII, 191 .
pambliek, bnw . Publiek . Hierr
naast p e b l i e k . Zie de
schets in W. 0, en N.,11,111,
getiteld : „'n P a m b l i e k e
Verko0ping" .
't pampier, znw . Papier. HierM
naast p e p i e r . ,,'t Zel 'n
week o1 wat leden weze, toe
kreeg ik 'n groote pampierenbrief".
W . 0, en N ., IV, 67 .
Ik lei het pampier in de
etenskast" . S . Burgerh ., 132 .
Vgl. Boekenoogen, 731 ;
Fri. Wdb ., II, 339 ; N. Gr.
Wdb ., 737 .
Pampus, znw . In de uitdr . : B o-
yen Pampus weze, de
moeilikheden to boven zijn,.
Men denke hierbij aan de
moeilikheden bij de scheepvaart
voordat bet Noordh, kanaal
gegraven was . De schepen,
bestemd voor de grote
vaart, werden toen met behulp
van scheepskamelen over
de ondiepe zandplaat heenger
trokken . „Hai docht vroeger,
toe ze (n .1 . de kinderen) klain
waren : later bin ik boven pamr
pus, want den kinne ze mee
verdiene''. De Waterlander,
25 Febr. 1933 .
pan, znw. Pan . Verkl, p a n j e .
Uitdr .:Onder de panne
weze, goed geborgen zijn .
Vgl . Ndl. Wdb ., XII, 269 .
pankoek, znw . Pannekoek . Zie
voor de gutt, nasaal § 93.
Vgl. Boekenoogen, 729 ;
D e V r., 87 ; Fri. Wdb ., II,
340, pankoek .
pankoekerspan, znw . Pan om
pannekoeken to bakken . Vgl.
Fri. Wdb ., II, 340, pankoeksr
panne .
panlat, znw . 1) Een dunne langre
lat, waarop de dakpannen
vastgelegd worden . 2) Fig .
Een mager schraal persoon .
Vgl. Boekenoogen,
1347 ; N. Gr. Wdb ., 738, panlain
; Ndl. Wdb ., XII, 275 .
't pannebier, znw . Het onthaal
der werklieden op bier, als de
pannen op een pas gebouwd
huffs gelegd kunnen worden .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 340 .
't papskuitje, znw . Een ondiep
bakje met een tuft, waaraan
een speen bevestigd wordt, om
hiermede de kinderen pap to
geven . Het bakje heeft de
vorm van een schuitje en is
gewoonlik van aardewerk .
Vgl. Boekenoogen, 732 ;
Ndl. Wdb ., XII, 354 .
pargesaander, znw . Een ellendig
mens . Te Enkhuizen . „Ik
bin bekold van dat pargesaanr
der van 'n Vrouwtje Slof" .
De Ontm, V . R. Br., 50 .
parrelevinke, zw, ww, intr .
Knutselen, prutsen .
Vgl. Ndl . Wdb ., XII, 509 ;
Fri . Wdb ., II, 342, par!er
jinkje .
parrelevinker, znw, m . Scharrer,
laar, schacheraar . „Mijn naam
zal evenwel geen Abraham
Blankaart zijn, zo ik u, zo
lang gij onder mijne Voogdij
zijt, geef aan den een of ander
Parlevinker" .
S . Burgerh ., 233 .
Vgl. Boekenoogen, 732 ;
Ndl. Wdb ., XII, 509 .

92
pare, znw. Pets . Zie voor de
vocaal § 36, 2 .
Vg1. Boekenoogen, 733 ;
Fri. Wdb ., II, 342, parse; N.
Gr. Wdb ., 734, paars .
parse, zw, ww, tr. Persen .
Vgl. Boekenoogen, 741 ;
Fri. Wdb,,, II, 342, parsje .
passekwant, znw . Een zonderling.
't Is een rare passekwant
'oor .
passent, znw. Patient .
passentig, bnw . Ziek, lijdend .
Zie passentp
passies, bijw . Zo even . ,,Maar
'k wil er 's ernstig met je
spreke, je ben net passies agttien
jaar" .
W . 0, en N,., III, 175.
Vgl. Boekenoogen, 734 ;
Bouman, 79 ; Ouder
m a n s, Wdb, op H., 241,
pas, straks, weldra .
pastinakel, znw . Pinksternakel,
een snort peen . Lat, pastinaca
satins . „Te koop gevraagd :
Grof afwijkende pastinakelen"
. Med. C., jrg. 23, no .
1188. Ook de vorm pinks
t e r n a k e l is in gebruik,
vroeger ook p ij n s t e r n a-
k e 1, zie o .a . Gr. H . Liedeb .,
122 .
Vgl. Boekenoogen, 750 ;
Ndl. Wdb ., XII, 736 .
pater en mater, znw . In de uitr
drukk .:'t Is veur pacer
e n m a t e r, d .w.z, voor de
gaande en komende man,
patoot, znw . Een vrouw, die er
mal uitziet . In de Amsterdam--
se volkstaal spreekt men in dezelf
de zin van een t u 11 e-
patoot .
Vg1.Boekenoogen,734 ;
Ndl. Wdb., XII, 792 .
Pauw, mansnaam ; verkorting
van Pauwels, Paulus.
Vgl. Boekenoogen, 734 ;
Fri . Naaml ., 295 .
pebliek, bnw . Publiek . Zie
pamb1iek.
't peerd, znw . Paard. Zie voor
de vocaal § 35, 1 . Zegsw . :
Je moete niet dinke,
dat ik 'n peerdje
skait geld hew, jemoet
niet denken, dat ik zo gemakr
kelik aan geld kom . „Hij mogt
wel een paardje schijt geld op
stal en een koets op de stoep
hebben" . Will. Leevend, II,
123 . Witte peerde
hewwe veul stro nod
i g, fig, gezegd van mensen,
die aan het leven hoge eisen
stellen . Peerde en manse
moete anspanne,
katte en .waive moete
thuis blaive, paarden
en mannen moeten hard wetken,
katten en vrouwen moer
ten thuis bl jven. H a i h e t
een mal peerd reden,
Jig hee f t een d waasheid begaan
. In de verkl, p e e r d j e,
een cadeautje, oorspr, een
koek in de vorm van een
paardje . „De dikkertjes wares
Donderdag zeker op en
toe krege we segaren voor 'n
peerdje" . Vt. Eend in de B .,
13, Op blz. 40 tekent de
schrijver het volgende hierbij
aan : „Bij de uitbetaling door
de kaaskoopers aan de boeren
werd er 30, 50 of 60 cts, ingehouden,
waarvoor de boeren
dan een dikkertje (koek)
of wat anders kregen, wat
men gewoon was „'n peerdje"
to noemen .

93
Vgl. Boekenoogen, 735 ;
N . Gr. Wdb ., 740.
peerdebloem, znw. Zekere plant
met gele bloemen . De stelen
hiervan zijn een geliefkoosd
voeder voor konijnen .
Vgl. Boekenoogen, 725 ;
Ndl. Wdb ., XII, 92 .
peerdetand, znw . Paardetand .
Zie voor een zegsw, bij
Vrouwehand .
't peerdepadje, znw . Smal klinkerstraatje
midden in een
grintweg. Vgl . D e Vr., 87 .
't peerdevlais, znw. Paarde~
vlees .
Zegsw . : 't I s o f j e p e e r-
devlais eten hewwe,
gezegd tegen iemand, die zeer
druk is . Paarden n.1 . zijn zeer
zenuwachtig . Vgl . S t o e t t.
Sprwdb ., no . 766 .
peerdjese, zw, ww, intr . Paardjerijden
. Een jongensspel.
peed, znw . Parel. „Een costelyke
Peerle schoon" .
T w i s c k, Kl . Liedtb ., 33 .
Vgl. N. Gr. Wdb ., 741, peed;
Fri. Wdb ., II, 345, pearel.
peers, bnw . Paars .
Vgl. Boekenoogen, 735 ;
Fri. Wdb ., II, 346, pears.
peet, znw . Tante. „Wie er ooit
wil meeprate van NoordrHollandsche
zindelijkheid, die
nerve eerst 'n kijkje bij Peet
Im" . Uit Kennemerl., 135 .
Vgl. Boekenoogen, 735 ;
De Vr ., 87 ; Bouman,
79 ; Ndl. Wdb ., XII, 912 .
peetzegger, znw. Een kind van
de broer of zuster ener vrouw.
Zie oumzegger.
Vgl. Boekenoogen, 736 ;
Bouman, 75 ; Ndl. Wdb .,
XII, 914.
peeuw, znw, lemand, die
peeuwt.
peeuwe, zw, ww . intr. Zeuren,
zaniken,. „En Stijn die peeuw
de al: „jonge, jonge, Jan Konstant,
pas op", flit Kenner
merl., 18.
Vgl. Boekenoogen, 736 ;
D e V r ., 88 ; Ndl. Wdb .,
XII, 915 .
peeuwerig, bnw. Zeurderig,
huilerig- .
Vgl. D e V r ., 88 .
't peeuwke, znw, lemand, die
peeuwt .
pekelbalie, znw. Houten bak,
waarin pekel bewaard wordt .
„Hai (n.1 . een pijp) laic op de
zoutkist, vlak bai de pekel^
balie" . W. 0, en N., II, 17 .
pels, znw . Het aantal rokken,
dat een vrouw draagt: Zegswijze:
Het gaat op 't
rommelen van de
p e 1 s o f, het gaat op goed
geluk af.
Vgl. Boekenoogen, 737 ;
D e V r ., 88 ; Fri. Wdb., II,
347 ; Ndl . Wdb ., XII, 1023.
pervade, znw . Pommade .
pen, znw. In de uitdr . : E e n
pen op z'n neus kraig
e, een flinke vermaning krijgen
. Vgl. S t o e t t, Sprwdb .,
no . 1797. Het weer is
v a n d e p e n, het weer is
van streek. D e p e n in 't
spek steke, ophouden
met schrijven .
Vgl. Boekenoogen, 738 .
pe(n)door, znw . Pandoer . Een
van de spelen van het pandoerspel.
Degene, die ,,pendoor"
speelt moet met zijn
mast alle slagen halen . Er is
troef.

94
pe(n)dore, zw. ww. intr. Pan~
doer spelen. Het spel bestaat
uit 33 kaarten, van elke kleur
zijn er 8, aIleen van de harten
9. Men speelt gewoonlik met 4
personen. Soms met 5. In dit
laatste geval is er dan een z.g.
"stilzitter" bij, d.w.z. elk op
zijn beurt moet een spel Iaten
voorbijgaan.
pe(n)door .. zonder, znw. Pan~
doer zonder troef. Een van de
spelen van het pandoerspe1.
De speIer moet met zijn maat
aIle slagen hal en.
penne, zw. ww. tr. en intr.
1) Een ring op de neus zetten
om het wroeten te voorkomen.
Van varkens.
2) Persen, natuurlike poging
van zoogdieren om zieh van
de vrueht te ontlasten.
't Skeip Iait te pennen.
3) Moeite doen om ontlasting
te krijgen, zonder dat dit in~
derdaad gebeurt. Hai zit de
heele taid maar te pennen.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 e n, 738;
B 0 u man, 79; Ndl. Wdb.,
XII, 1079.
pent, znw. Pap. Men spreekt
van appelepent, bes~
s e pen t en p r u i m e pen t.
Vg1. De Vr., 88; Ndl. Wdb.,
XII, 1145.
penteneurig, bnw. Treuzelig,ook
weI overdreven zindelik.
penterig, bnw. Papperig, week.
Van den grond. Vg1. pen t;
B 0 eke n 0 0 9 en, 739.
't pepier, znw. Papier.
Zie pampier.
perbere, zw. ww. tr. Proberen.
"Eerst op 't gras perbeerd, 't
gong goed".
W. O. en N., II, 84.
periester, znw. Professor. ..Dat
hew 'k van men kleinzeun
Mijndert, die is pertier weest
bij 'n voorname perfester in
stad". Uit Kennemerl., 16.
Vg1. N. Gr. Wdb., 743, pe~
fester, perfester.
periors, bijw. Per se, beslist.
"Maar liegen helpt niet aItijd;
want ze wou er perfors meer
van weten". Enkh. c., 12 Oct.
1911.
permantig, bnw. Trots, fier.
V g1. 0 u d em a n s, W db. op
Br., 282; Fri. W db., II, 342,
parmantich; Ndl. Wdb., XII,
513.
perporsie, znw. In de uitdr.:
Nei perporsie, naar
verhouding.. V g1. fr. p r o~
po r t ion.
perremetasie, znw. Familie, ver~
wantsehap; fr. par e n tag e.
Ze is nag in de perremetasie,
zij is nog familie.
persies, bijw. Precies. ,.skemer~
evend, as 't zontje soo efkes
nog in de veinsters skinstert,
persies as 'n kleurde star, den
komt de "buurt" skemeren op
de roostien". Uit Kennemerl ..
85. V g1. N. Gr. W db., 745,
persies.
pertier, znw. Portier.
't pertret, znw. 1) Portret,.
2) Een zonderling.
Die joon is 'n raar pertret 'oor.
..'k Dagt, wet welk een mal
portret".
Eeon. Liedjes, II, 242.
Vg1. Fri. Wdb., II, 280, in
raer portret.
pervincie, znw. Provineie.
't pessaat, znw. Verkeersdrukte;
fr. passage.Vg1.DeVr.,
87.

95
pet I, znw . In de uitdr . : N j k s
met iemand of jets in
de pet hewwe, er niets
mee to maken hebben . Vgl.
St o e t t, Sprwdb ., no . 1806.
pet II, znw . Put. De pet bevindt
zich gewoonlik buiten op het
boereerf. De regenbak binnenshuis
noemt men „de bak" .
In een p e t bevindt zich weir
water, in een b a k regenwater .
H a d r. j u n ., Nomencl.,
125, Puteus, P u t, p e t t e,
borrenput . Puffs ; vgl, ook
Nomencl., 100, Lupus, harr
pago . Petrhaeck, puthaeck,
Crocq ; Boekenoogen,
741 ; De Vr ., 88 ;
B o u m a n, 79 ; Fri. Wdb .,
348 ; Ndl. W db ., XI I, 1394 .
petraker, znw . Aker, waarmee
men water uit de put schept .
Men spreekt van een p e tr
aker en een bak-aker .
Zie akera
petent, bnw, en bijw . Heerlik,
I jn . „De wagens rede petent" .
Enkh . C ., 29 Dec. 1923. Vgl .
N. Gr. Wdb ., 747, petint,
funk, uitstekend .
petieterig bnw, en bijw . Klein,
nietig; fr . p e t i t .
petjerbal, znw. Alleen in verbinr
ding met ww, als s p e u 1 e,
d o e n, enz . Len jongensspel,
waarb de petten naast elkaar
tegen een muur of een
hek op de grond gelegd worn
den . De spelers trachten in
een van de peteen een bal to
gooien ; de bezitter van de pet,
waarin de bal terecht komt,
moet dan een van de overige
spelers met de bal trachten to
raken . Vgl. N . Gr. Wdb., 747,
petje gooin.
petoet, znw . Gevangenis.
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
471 .
petrum, znw. Petroleum .
't petrumstel, znw . Petroleum
stel.
pette, zw, ww, tr . Water uit een
put scheppen .
Vgl. Boekenoogen, 743.
petal, bijw . Heerlik . ,,'t Is toch
zonde, zai ik teugen de vrour
se, zoo'n mooie wagen en den
niks er in; en hai raid zoo
petal" .
1923 .
Enkh. C., 23 Dec.
't peukie, znw. Klein,
kind o f persoontje . „'n
nietig
Kind,
dat niet voordeelig opgroeit is
. . . 'n peukie" .
W. 0, en N,., I,17 .
Vgl. D e V r ., 88 .
peal, znw. 1) Zie e r w t er
p e u l . 2) Peluw, beddepeluw .
H a d r, j u n., Nomencl ., 85,
Cervical . H o o f t p e u lr
louwe,peluwe,hooftr
peu1,
Traversin du lit, chevet.
„Een beddetje van vijf Gulden,
Met peuluw, dekens en al,
Daar wij de Egterlief de vervulden,
Spijt, spijt, spijt, die het beneyden
sal" .
Gr . H. Liedeb., 62 .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 748,
peal (e) .
pent, bnw . In de uitdr . : N i e t
p e n t w e z e, niet to vertrouwen
zijn .
pick, znw . In de uitdr . : S t i n k e
as 'n pick in de wind,
ontzettend sunken .
pie!, znw . Ben dikke boterham .
Vgl. Boekenoogen, 753,
pil; D e Vr., 88, pie.

96
piele, zw, ww. intr . Met een
stomp mes snijden of met een
stompe byl hakken . Zie h a kr
kepie1e .
Vgl. Boekenoogen, 744 ;
De Vr ., 88; Bouman, 79 ;
Ndl . Wdb ., XII, 1534 .
piemele, zw, ww, intr. Wateren,
pi ssen .
Vgl . Boekenoogen,
1348 ; Fri. Wdb., II, 352,
pimelje.
piepe, zw, ww, intr . Huilen,
schreien . „Ze begins om de
haverklap to piepen" .
W . 0, en N., II, 44 .
Vgl. Boekenoogen, 746 ;
D e V r ., 88 ; Fri. Wdb ., II,
349 .
pieper, znw . 1) Aardappel .
2) In de verki . p i e p e r t j e,
borreltje, uitdr . : E e n g o e i e
pieper an hewwe, (link
dronken zjn . „Nou as ze den
'n blauw ( een blauwtj e) krair
ge, weer nei de herberg en
slokkies drinke, net zoo lang
tot ze 'n goeie pieper an hewwe".
W . 0, en N ., IV, 37 .
Vgl . D e V r., 88; N. Gr .
Wdb ., 751 .
pierlekie, bijw, uitdr. Boos, prikkelbaar.
„Pies Kalk was wel
was pierlekie, maar hai danste
toch mit z'n skerp neusie" .
Enkh . Cr ., 28 Nov . 1925 .
't piesie, znw . Mannelik lid, .
Vgl . Ndl. Wdb ., XII, 1575 .
pies, znw . Hoofdluis . Ga nei je
moer en left je piece kamme .
Vgl . Boekenoogen, 748 ;
D e V r ., 88 ; 0 p p r e 1, blz .
77 ; Ndl . Wdb ., XII, 1582 .
pietekam, znw. Kam om het
hoofd van luizen to reinigen .
Vgl . De Vr ., 88; Opprel,
blz . 77; Ndl. Wdb ., XII,
1583 .
pietertjes, bnw . Boos, kwaad.
„Je zoue toch ok pietertjes in
je laif worre as je pankoek
zoo van je bord of haald
words". W. 0. en N ., II, 59 .
't pietlut, znw . Kouwe drukte .
„Was hew j e toch 'n pietlut
mit je heer" .
W. 0, en N., II, 18 .
Vgl. Bouman, 80; Ndl .
Wdb ., XII, 1596 .
Pijnster, znw . Pinkster . Verouderd
.
Vgl. Boekenoogen, 749 ;
D e V r., 88 .
pijnsternakel, znw . Pinksterr
nakel. Verouderd .
Vgl. Boekenoogen, 750 .
pik I, znw. 1) Prik . 2) Stip,
vlek.Zievlooiepik .
Vgl. Boekenoogen, 751 ;
D e V r., 88 ; Ndl. Wdb .,
XII, 1759 .
't pik II, znw. Pek. Zegsw. : 't I s
pikt en dreven, hetis
in orde. Ontleend aan de
schoenmakerij .
Zie Boekenoogen, 241,
op gepikt : S t o e t t, Sprwdb.,
no. 638; Boekenoogen,
751 ; Fri. Wd b ., II, 350 ;
N . Gr. Wdb ., 752 ; Ndl .
Wdb ., XII, 1755 .
pikvin, znw. Stekelig vrouwr
mens.
Vgl. Boekenoogen, 753 .
't pilo, znw . Grove stof, waarvan
men werkbroeken enz .
maakt. Ontleend aan het eng .
pillow . Vgl, Ndl. Wdb .,
XII, 1851 .
piloos, bnw . Gemaakt van pilo .
Mensche, die amparte stoele
voor de werreklui staan hewn

97
we, want die, weer de bass en
z'n gezin op zitte, mochte deres
bederreve deur de pilosche
broeke van de daghuursmensche".
W . 0 . en N., II, 112 .
pinkie-overdraaie, zw, ww, intr .
Heimelik de school verzuimen .
Vgl. Boekenoogen, 754,
pinkie steek doen .
pinkolie, znw . Jenever.
pinksternakel, znw . Zie p a s t it
n a k e 1. N . Gr,. Wdb., 753,
pinksternak .
pinksternakelig, bnw . Bleek,
blauw van de koude, letterl .
e r uitziende als een pinksterr
nakel . „Hai liep allegedurig
'n klein stikkie vegende heen
en weer . ., en gong op 't lest
pinksternakelig van de koud
nei Jan" .
W . 0 . en N., I, 79.
Vgl . D e V r ., 88.
pisser, znw . Slechte kaas, waarnit
vocht sijpelt.
Vgl. Boekenoogen, 755 ;
D e V r ., 88 .
pittig, bnw . Aardig, lief . Wat is
Jansie 'n pittig maidje he?
Vgl. Boekenoogen, 755 ;
D e V r., 88 ; Ndl . Wdb .,
XII, 2037 .
plak, znw . Een halve stuiver.
Vgl . N. Gr . Wdb ., 758 ; Ndl.
Wdb ., XII, 2192 .
plantait, bnw . Overvloedig .
Nleer gebruikelik is tans
p 1 e n t i e . Zie aldaar .
„flier syn Bloemen planteyt,
Om elck wel to gherijven" .
T w i s t k., K. Liedtb ., 11 .
Vgl, of ra, p l a n t e, eng .
plenty; Boekenoogen,
756 ; D e V r., 88 ; Fri . Wdb . .
II, 361, planteit ; N. Gr. Wdb .,
Dialect van Drechterland IL
759 ; plantaait; Ndl. Wdb .,
XII, 2297
plat, bnw, en bijw .
1) Lief, vriendelik . In de uitdr
.: Plat kaike, lief kgken
. „Jonge, wat zel de vrouw
plat kaike" .
w. 0 . en N., II, 114 .
„Immers verginck de gantsche
eerde,
Omdat, seer plat,
Godts kinderen saghen
Nae haer behaghen,
Al op de dochteren der menschen"
.
T w i s t k, Kl. Liedtl ., 41 .
Llitdr.: Iemand to plat
w e z e, iemand to slim of
z Jn . ,,Moeder is de jongens
nag veul to plat, die doene 't
ok nooit". W. 0, en N ., II, 23 .
Een platte boender,
een slimmerd . 2 ) Klaar, ger
reed . Het sjouw is plat 'oor .
Vgl . Ndl. Wdb ., XII, 2376 ;
D e V r ., 88 .
plating, znw . Vlakke bovenkant
van een houten wandbekler
ding ;. De tabak laic op de plating
. Vgl . Ndl. Wdb., 2421 .
plentie, bnw. Overvloedig . Zie
plantait . „Ze het nag
plentie". W . 0 . en N., II, 40 .
punt, znw . De houten betimme^
ring aan de onderz jde van een
wand . „Als deze beklonterde
en gelaarsde knapen het godgansche
voorhuis besmeerden,
en de witte marmeren plinten
zelf beduimelden met hun
morsige klavieren" .
C. Wildsch ., III, 74 .
ploeg, znw . Een snort schaaf.
Vgl. N . Gr. Wdb ., 763,
plougschoaf .
7

98
ploffe, zw, intr . Barsten . „Skuif
op dat raam, ik plof temet" .
W. 0 . en N ., I, 53 .
plok, znw . 1) Het plukken .
2) Een zware tocht. In de
zegsw.: 't Is een hele
plok teugen de wind
1 n .
Vgl. Boekenoogen, 761 ;
De Vr ., 88; Oudemans,
Wdb . op H ., 247, plok, pluk ;
Fri. Wdb ., II, 366,
plokke, zw, ww, tr . Plukken .
Hoeveul pond besse he je
plokt vandaag? „Item so en
moet men niemandts erreten
plocken sonder oorlof f" .
W estfr . Stadr., II, 406.
Vgl. Boekenoogen, 761 ;
N. Gr. Wdb ., 762 ; Fri . Wdb .,
II, 366, plok je .
plokmand, znw . Mand, waarin
men bessen enz . plukt, .
ploktaid, znw. Pluktijd .
't Is drok in de ploktaid 'oor.
plomp, znw. 1) Zie b o e r e-
p 1 o m p . V91 . Fri. Wdb ., II,
366, plonsstok om de visschen
in het net to drijven. 2) Het
water, de sloot . Hai laic in de
plomp . Vgl . N. Gr. Wdb .,
763, plomperd .
plooie, zw, ww, tr . Overeenkor
men, tot een vergelijk komen
met iemand . Ik zel 't wel mit
m plooie 'oor .
pluimedaik, znw . In de uitdr . :
Nei pluimedaik gaan,
naar bed gaan . Men denke
hierbij aan de veren bedden .
Zie rustenburg .
pluistere, zw, ww, intr . Pluizen
afgeven .
Vgl. Boekenoogen, 762 .
plure, zw, ww, intr . Met half
dicht geknepen oogen kijken .
Vgl. Boekenoogen, 763 ;
D e V r ., 89 ; Fri. Wdb., II,
367, plure, lonken .
pluspot, znw . Aarden pot, waarin
men plust, d .w,.z, het beslag
klaar maakt .
Vgl. Boekenoogen, 764 ;
De Vr ., 89; Bouman, 81 .
plusse, zw . ww. tr . Meelbeslag
maken .
Vgl. Boekenoogen, 764 ;
De Vr., 89; Bouman,
81 .
pluut, znw . Mager, nietig kind
of persoon . „'n Kind, dat niet
voordeelig opgroeit is 'n
pluut" . W. 0. en N., I, 17.
Vgl . D e V r., 89 .
pod, znw. 1) Pad. „En spinne
en duizendpoote binne hier ok .
En podde". W . 0, en N ., I,
118 . De vorm komt reeds voor
bij V a l c o o c h, zie Regel d .
Schoolm ., blz . 278 . Hiernaast
ook de vorm met a, zie blz .
331 . Ook bij de Amsterdamse
schrijvers der 17e eeuw is hij
vrij gewoon . Zie o .a, een paar
plaatsen bij B o e k e n o o-
gen, 765 ; Oudemans,
Wdb . op Br . 289 .
2) Neusvuil, dat met de vinger
uit de news wordt geplukt .
Het is niet zeker of beide
woorden etymol, dezelf de zijn .
Vgl. Boekenoogen, 765 ;
D e V r., 89 ; Fri. Wdb ., II,
370; N . Gr. Wdb ., 767.
't poddeheer, znw . Kort, vlassig
haar, dat op de wang of in de
nek groeit .
Vgl. Boekenoogen, 766 ;
D e V r ., 89 ; Fri. Wdb ., II .
471, poddehier .
't poddevildertje, znw . Een kort,
stomp mesje, dat gebruikt

wordt om de aangebakken
korst in gotten en pannen los
to schrapen . Letterl, een mes
om podde (padden) to villen,
Vgl. Boekenoogen, 767
en 1349 ; N, Gr. Wdb ., 778,
porrevilder (par (re) = pad) ;
Fri. Wdb ., II, 371, podde
filder,
poedele, zw, ww, intr . In of met
water morsen .
pod, I, znw, Veest . Zegsw. :
't Skeelt veul, wie er
p o e p z a i t, het ligt er veel
aan wie jets doet .
poep II, znw, Grasmaaier, ook
wel manufacturier, afkomstig
nit de oostelike provincies . A1-
gemeen bekend is het volgende
versje, waarin het woord
po e p e telkens met een lippe
smak worth uitgesproken :
„Ik was lest in een poepe
kraam,
Daar zag ik zeuven poepe
staan,
Ik zeg, wat doen die poepe
hier'!
Die poepe drinke poepebier,
Die poepe drinke poepewain .
Wat zelle die poepe vrolik
zam .
Vgl, Fri . Wdb ., II, 371, poep,
poepebaaierd, znw. Rommelige
boel.
poepebedoening, znw . Romme~
lige boel .
De poepen waren voor de
heldere en ordelievende Westfries
het toonbeeld van onzindelikheid
en wanordelikheid,
„Van 'n poepebedoening
( rommelige boel ) moeten ze
niets weten en al wat kladdig
( vuil) is, wordt veraf schuwd",
W,. 0, en N,, I,17 .
99
i Vgl, Boekenoogen, 768 .
poepedoelen; D e V r,, 89,
poepedoelen,
poepeboezel, znw. Boezelaar van
een grove, donkere stof , „Het
heele durp was deerbai teugenwoordig,
manne en vrouwe,
weervan sommige nag met
n poepenboezelaar an",
w . 0. en N ., II, 73 .
poepedoelen, znw, Zie p o e p e
bedoeningb
poepedrift, znw, Haast, Wat he
iii een poepedrif t joon,
poepeknoeter, znw. Scheldnaam
voor de poepen, . „Toen ze pas
aan wal gestapt waren, liepen
twee straatjongens achter hen
aan, en ze riepen : „Drie poer
peknoeters, drie poepeknoeters",
W. 0, en N ., II, 61,
poepekool, znw, Boerekool .
Vgl, Boekenoogen, 769 ;
D e V r ., 89 .
't poepeland, znw . Het land,
waar de poepen wonen, dus
de oostelike provincies, „Ze
leven zeer eenvoudig en keen
ren als 't werk of is, met 'n
mooie spaarduit naar hun
„poepeland" terug",
W, 0 . en N,, I,15 .
Vgl, Fri . Wdb,, II, 372, poepelan,
poepemig, znw . Horzel,
poepemuize, znw, meerv . Vroege
aardappelen,
poeperd, znw. Achterste . Het
volgende raadseltje op rijm
tekende ik op :
Rooie, rooie roeperd,
Geel is je poeperd,
zwart is je gat,
Ra-ra wat is dat?
(Een wortel) .
Vgl, Fri . W db„ II, 372 .

100
poeperouk, znw . Veenrook .
poepetoer, znw . Moeilike toer .
Vgl. Boekenoogen, 769;
Fri. Wd b ., II, 373 .
poepezak, znw . Zak, waarin
vroeger de manufacturiers hun
goederen droegen, als ze het
boereland a fliepen .
Vgl. Boekenoogen, 769 ;
D e V r ., 89 .
't poesie, znw. In de uitdr . : 'n
Poepie anhewwe, aangeschoten
zijn .
poepiedik, znw . Kort, gezet per .
soon . Vgl. N . Gr. Wdb., 769 .
poere, zw. ww, intr. Hard wetken
. Ze leite je maar poere .
Vgl . Boekenoogen, 769 ;
Fri. Wdb ., II, 373, peuren .
poering, znw . Kouwe drukte .
„Poering op niks of!"
W . 0, en N ., II, 51 .
Ontleend aan hebr . p u r i m .
Vgl. N. Gr. Wdb ., 769, 2° .
poerom, drukte, lawaai .
poerwurrem, znw . Dikke regenworm,
geschikt om aan een
poet (een tros van aan een
draad geregen wormen ) gerer
yen to worden .
Vgl. Boekenoogen, 770 .
poes, znw. Rest van het middagmaal.
Gewoonlik in de verkl .
p o e s i e, Zel ik 't poesie van
guster voor j e opwarreme?
Vgl. Bouman, 81 .
poesak, znw. Guit, leperd . 't Is
een rare poesak 'oor .
poesie, zw . ww, intr . Blazen.
Van de wind .
Vgl. Boekenoogen, 771 .
poesters, znw, meerv . Zwevende
pluimen van paardebloemen,
ook wel veren van een plur
mean .
Vgl. Boekenoogen, 771,
poesten, waaien, blazen .
poestig, bnw . Opvliegend, drif
tig . Ook herhaaldelik bii
Wolf f en Deken. „Last
zij nooit onder mijne oogen
komen, want ik ben wat poes -
tig!" S . Burgerh ., 34 . Zie ook
o .a . Abr. Bl ., I, 23,130 ; II, 71 ;
C. Wildsch ., III, 44 ; VI, 58
en 67 .
Vgl. Boekenoogen, 771 ;
DeVr., 89; Bouman, 81 .
pofferd, znw . Gebak met krenten,
waarvan er 3 a 4 tegelijk
in de pan gaan . Vgl . N . Gr .
Wdb ., 782, pouverd ; Fri.
Wdb ., II, 373, pof .
pog, znw . Blaas of zak, die bij
het kalven aan de komst van
het kalf voorafgaat. Men onderscheidt
de v o e t p o g en
de w a t e r p o g . Zie aldaar .
1Vleerv . p o g g e .
Vgl. Boekenoogen, 773 ;
De Vr ., 89; Bouman, 82 ;
Fri. Wdb ., II, 374, pok .
poke, zw, ww . intr . Zwaar werk
verrichten, zwoegen . Zie g ~r
pook.
't pokes, znw . Komf oortje, vaak
van koper, waarin zich een
kooltje vuur beyond, om de
pijpen aan to steken .
Tans vrijl
wet in onbruik . Zie v u u s-
pokes .
Vgl. Boekenoogen, 774 ;
D e V r ., 89 .
pokig, bnw . Sterk, krachtig . Vgl .
D e V r ., 89 .
polig, bnw . Lui, traag ;. Vgl . D e
V r ., 89 ; B o u m a n, 82 .
pollenes, znw . Korte vrouwer
mantel . Eertijds in gebruik .
Vgl. het fr. polonaise,
waarvan L i t t r e o .a, de vol-

101
gende bet, geef t : espece de
redingote courte, ornee de
brandebourgs.
polstere, zw . ww . intr . In het
water slaan met handers of
voeten .
Vgl. Boekenoogen, 777 :
De Vr., 89; Bouman, 82 .
ponder, zw . Zie h o o i p o nN
d e r.
Vgl. Boekenoogen, 779 ;
De Vr .,89 ;Bouman,83 .
pondere, zw, ww. tr . Het hoof
met de ponder op de wagers
vastleggen .
Vgl. Boekenoogen, 779 .
pool, znw. Dikke winterjas . „Ik
trek liever m'n Pool an" .
w. 0 . en N., IV, 141 .
Wellicht een jas, waarvan de
stof of komstig is van Polen ;
vgl. duffel, manchesr
ter.
N . Gr ., Wdb., 775, 1 ° bont,-
muts, 2° kindermatrozenmuts .
poort, znw. Schertsend voor ach~
terste.
„Ick weet wel, dat myn poort
niet al to wel en sluyt .
Ick gae ghelyck als gij altijt
met open deuren"
B r u n o, Mengelmoes, 237 .
poot, znw . Voorhoofd .
Zie Boekenoogen, 781,
waar er o .a. op gewezen
wordt, dat het woord reeds
voorkomt bij B r e d e r o en
H o o f t . Vgl . D e V r ., 89 ;
Fri. Wdb., II, 370, poatte .
poot-an, bijw, uitdr . In de uitdr . :
Poot-an speule, voortmaken
. ,,As ie den voor 'n enkelde
keer deres pootan speur
le moet, zou 't al heel treurig
weze, as ie 't niet 'n taidje
volhoue kan" .
w. 0 . en N., II, 166 .
Vgl. Boekenoogen, 780 ;
Bouman, 83 ; Fri. Wd b ., II,
370 ; N . Gr. Wd b., 777 ;
S t o e t t, Sprwdb„ no. 1859 .
pootheersteker, znw . Voornaald.
die dwars over het voorhoofd
ligt. Ook wel voorneeld
genoemd. Zie aldaar .
Vgl. Boekenoogen, 781 ;
D e Vr ., 90 .
pop, znw . Kraamkind. Verkl .
poppie. Uitdr . Popkes,
poppies roeie, assisteren
bij een bevalling . „En
boer Teeuwis z'n vrouw kwam
net even trouw to „popkes
roeien" . Uit Kennemerl ., 100 .
„Dat een leerling sal moeten
bewysen, eer sy ter Examen
geadmitteert wordt, dat sij ten
minsten 7 a 8 Popjes alleen
sal hebben geroeijt" . Keur van
1692, zie Keuren nopens Gilden,
blz . 545 . Uitdr. : E e n
poppie koupe, een kind
krijgen .
„Z'n rechterhand lag bovenr
op.
As ie doo ( d) sberichte brocht ;
De linkerhand as ie taidings
gaf,
Wie of d'r 'en poppie kocht" .
w . 0. en N ., II, 164.
Vgl. Boekenoogen, 782 ;
De Vr ., 90; Bouman, 83 .
poppesnor, znw. Kinderwagen .
Zie hondesnorh
poppestront, znw . In de zegsw . :
Hai (zai) is zo fairs as
gemalenpoppestront,
gezegd van iemand, die op
overdreven wjze zijn gods
dienstplichten vervult . Vgl,
„Zij is als gemaalen peper,
Of ik loof nog eens zoo f ijn" .
Econ . Liedjes, II, 243 .
Vgl. Boekenoogen, 782 ;

102
D e V r ., 90 ; Fri. Wdb ., II,
379, Hij is so fjn ials mealde
poppestront ( van een schijnr
heiligen kwezel )
poppieskoek, znw . De koek, die
de kinderen op de 9e day na
de bevalling krijgen . Tans in
onbruik. Als een vrouw eertijds
in de kraam lag, moest op
de 9e dag z .g, de spijker wit
het been getrokken worden .
De kraamvrouw hield het
touw met de spijker vast . Aan
dit touw waren koeken bevesr
tigd, n,1, een voor elk trekkend
kind .
porrelig, bnw . Korzelig .
portel, znw . Het vocht, dat onder
het drukken van de kaas
wit de kaasstof sijpelt . „Now
om de waarheid to seggen bin
'k ok niet stroopig, en 't is
meest portel '' . Uit Kennemerl.
38 .
Vgl. Boekenoogen, 783 ;
De Vr., 90; Bowman, 83 .
portelbuk, znw . 1errand, die een
dikke buik heeft. Zie p o r t e 1 .
„Iemand, die wat buikig is
uitgevallen, wordt 'n portelbuik
genoemd"
W. 0 . en N ., I,16.
posken, znw . Melkbeslag . „Het
beslag wordt posken ge
noemd". W. 0 , en N., I, 16.
Vgl . D e V r., 90 .
post, znw . Vlonder, losse brug .
Vgl. Boekenoogen, 783 ;
De Vr., 90 ; Bouman, 83 ;
Fri. Wd b., II, 380 .
't postelain, znw . Porcelein . „De
ouwerwisse meubels, vooral 't
groote kammenet en de glaze
kas vol postelain, ware de
moeite weerd om bekeken to
worren" . W . 0, en N ., III, 88
„En ik speel doorgaands nog
al gelukkig, en heb kleeren en
linnen in overvloed, en mooie
juweelen en veel postelein" .
C. Wildsch ., IV, 40 .
Vgl. Boekenoogen, 785 .
't potbig, znw. Een big, dat met
de fles grootgebracht wordt .
Zie oppotte .
Vgl. Boekenoogen, 785 ;
Bouman,83B
pote, znw . meerv . Zie b o e k ey
pote .
't potlam, znw . Een lam, dat
met de fles grootgebracht
wordt. Zie p o t b i g en oppotte.
Vgl. Boekenoogen, 786 ;
De Vr ., 90; Bowman, 83 .
potteglouwer, znw . Een porte
kijker, iemand, die op etens
tyd ergens naar binnen gaaf
cm to zien, wat er gegeten
wordt .
Vgl. Boekenoogen, 787 ;
D e V r ., 90 .
pottekast, znw. Kast, waarir'.
potten en pannen geborgen
worden . Vgl . Fri. Wdb ., II,
381 .
praat, znw . In de zegsw . : D a's
praat op zolder,datis
onzin . D'rispraatvan, er
is sprake van . Vgl . Fri. Wdb .,
II, 383, der is praet fen; N .
Gr. Wdb ., 785 .
prak, znw . Gestampte pot . Zie
koolprak en wortele
p r a k . Vgl. D e Vr ., 90 ;
0 p p r e 1 . blz . 78; N. Gr.
Wdb ., 783, 't praksel.
prakke, zw, ww. t r . Het eten, de
aardappelen en groente, jjn
maken en met elkaar vermenr
gen.
Vgl. Boekenoogen, 787 ;

103
D e V r,, 90 ; B o u m a n, 84 ;
0 p p r e 1, blz. 78 ; N. Gr .
Wdb., 783, prakseln .
prang, bnw . Opgewekt, zeer
spraakzaam .
pree, bijw . Defog; fr, p a r e.
Alleen in het westen van
West .Friesland , gebruikelik .
„Deer zit ik nou pree voor
1Vlevrou er schrijftafel 'n brief
to schrijven an Grietje men
dogter" . Uit Kennemerl., 25 .
pret, znw . Ruzie. „Hei, hei, gien
pret 'oor j e" .
W . 0, en N., II, 18 .
pretzak, znw . Ruziemaker . „Ik
vond 't 'n zuinige kerel, 'n
groote pretzak, aars niks" .
W . 0, en N., II, 30 .
't previel, znw . Pro fiel . ,,An de
de iene kant de stad met de
Drommedares, Zuiertoren en
andere eerwaardige previels
w. 0 . en N ., III, 109 .
prezenning, znw . Het zeil, waarmee
de boer zjjn waxen, b .v .
zijn kaas in de wager afdekt,
als h naar de markt gaat .
„De wagenaars of vragtlieden
zullen ieder moeten nahouden,
een suf ficiante Wager, en een
goed bequaam Paard, ten
eij nde de Goederen daarmede
to kunnen transporteeren,
midtsgaders op elken wagers,
een goede digte Praesenning
om de goederen to kunnen
dekken en son veel mogelijk
droog vervoeren en voor rat
worden to bewaren" .
( Instructie en Reglement
voor de Vragtlieden enz . A °
1773, Zie Stukken betr, verr
sch . Gilden) . Vgl . Fri . Wdb .,
II, 386 prezinning ; B o e k e n-
0 0 g e n, 789, preselling .
't prezent I, znw . 1) Gewoonlik
in de verkl.presentje,een
cadeautje, dat een kraamvrouw
ontvangt . Ook wel cadeautje
in het algemeen .
„flier is alles : sajet, een el
katoen, band, garneering, en
hier is nog een presentje voor
u van mid
. .tt
.
W . 0, en N., I, 28 .
„Ik had wel fraaije Juweelen
en vele presenter van hem" .
S . Burgerh ., 80 .
2 ) Ironies, jets vervelends .
't Is ok 'n present, as je 'n
dronken kirrel thuis kraige .
Vgl . Fri . Wdb ., II, 387,
presint .
prezent II, znw . Een snort apr
pelboom . Ook wel prezent van
Engeland genaamd . De appelen
zelf noemt men eveneens
prezente of prezente
van Engeland.
pree , znw, meerpoets . „Wasch
je harden wat beter, priek" .
W . 0, en N ., II, 18 .
prieke, zw, ww . intr . Morsen .
Vgl . D e V r., 90 .
priester, znw . In de uitdr . : D a's
n minne priester, dat
is een Leer kindje . Ook wel
van tengere dieren gezegd .
prik I, znw. 1) Taxe, prjjs, die
men besteden wil . In de uitdr. :
Dat gaat boven m'n
prik,
Vgl. Boekenoogen, 791 ;
De Vr ., 90; Bouman, 89 ;
Fri. Wdb ., II, 387 . 2) In het
algemeen : jets, waar men van
houdt of niet. Zo'n eivend das
j uist m'n prik . Zukke rare
praat is main prik niet 'oor .
prik II, znw . Arreslede .
Vgl. Boekenoogen, 792 .

104
Neerhangende onprim,
bijw. Uitstekend, mooi;
vgl, eng, prim. Ze weune
prim
.,
oor.
print, znw. 1) Prent. „Heb je
niet even zo veel zin om op
eene verkooping van printen
en teekeningen to gaan als ik
om bij het verkoopen van meur
belen to zijn?"
C. Wildsch., I, 313 .
2) In de verkl, p r i n t j e,
standje, berisping, in de uitdr . :
n printje kraige, ook
wel'n printje met een
duveltje kraige . Zie
Enkh . C., 12 Oct . 1911 .
Vgl. Boekenoogen, 789 ;
Fri. Wdb ., II, 389; N. Gr.
Wdb ., 785 .
proentje, bijw . In de uitdr . :
Proentje worre of
w e z e, kwaad worden of zijn.
„Hai wier iemes lesten ok al
proentje, toe je zaie, dat Arie
to veal bai peet 1Vlerai kwam" .
W. 0, en N . . II, 16 .
proest, znw. Smeerboel.
Vgl. Boekenoogen, 793 ;
D e V r ., 90. Zie s m e e r~
proestp
prol, znw . Meelpap, dikke brij .
Vgl. Boekenoogen, 794 ;
D e V r ., 90 ; B o u m a n, 84 .
pronks, bnw . Pronkerig. ,,Is 't je
to pronksch? Das niks hoor
maidje" .
W. 0 . en N., I, 33 .
prom, bijw . Precies, keurig;
fr.pr0mpt .
„En kon ie z'n lessies den
prom en skoon,
Wat kreeg ie, denk je, den
wel tot loon?"
W . 0. en N, ., I, 98 .
,,Maar ik zie dock wel, dat de
dingen niet prom gaan" .
Abr. Bl., I, 87, ook op blz.176,
d . III, Econ . Liedjes, I, 124 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 393, prom;
N. Gr. Wdb ., 788, prom .
't proppie, znw. Borreltje. „En
om nou die koud to verdraive,
most je me voor die vaif cente
dens 'n proppie geve" .
W. 0 . en N ., I, 78.
pruik, znw . Gezamenlike wortels
van een besseboom . Aldus wel
genoemd om de vele fijne ver
zels, die zich hieraan bevinden
.
pruime, zw, ww, intr . Eten. Hai
kin zo lekker zitte to pruimen .
pruimig, bijw . Vrolik . In de
uitdr. : Pruimig kaike,
een vrolik gezicht zetten . Vgl .
D e V r ., 90 .
pruk, znw . Pruik . De vorm is
nagenoeg verouderd . Zie voor
de vocaal § 26, 2 . „Z'n oore
stinge nog al waid uit, maar
dat viel niet erg in 't oog, omdat
de pruk er over heen
hong". W. 0,, en N ., III, 88 .
Vgl . Fri. Wdb., II, 394, pruk,
pruk.
prat I, znw . Modder .
Zie k o f f i e pr u t . Zegsw . :
't Wordt prat darsen,
het wordt niets,.
Vgl. Boekenoogen, 797 ;
D e V r ., 90 ; B o u m a n, 85 ;
N . Gr. Wdb ., 789 .
prat II, bnw. Fijn, mooi . In de
uitdr.: Prat en priebel,
heel fjn i
. „En Stijntje had van
peet Aal zoo maar een pluimr
pje gekregen, dat alles zoo
prat en priebel was" .
W,. 0, en N ., III, 68 .
Vgl. D e V r ., 90,
driel.
prutlip, znw .
prat en

105
derlip bij kinderen, die huilen .
Vgl. Boekenoogen, 798 ;
D e V r., 90 .
prutskuit, znw. Baggerschuit,
waarin de uitgebaggerde modder
geworpen wordt .
Vgl. Boekenoogen, 798 ;
D e V r ., 90 .
prutsloot, znw, Moddersloot .
Vgl, Boekenoogen, 799 .
prutte, zw . ww . intr . Modderen,
baggeren,.
Vgl. Boekenoogen, 799 ;
Bouman, 85 .
pruttele, zw . ww, intr . Moppeten,
knorren . Vgl . Fri. Wdb.,
II, 394, prottelje .
't pruttelboertje, znw . Keuterboertje,
klein boertje . „Nou,
goed is goed, zai ik, maar wat
kost nou zoo'n pak en 'n beetje
er om denke, dat ik maar 'n
pruttelboertje ben, hoor" .
W . 0. en N ., IV, 69.
pruttelig, bnw . Mopperig. „Jan
was pruttelig, prutteliger dan
ooit" . W,. 0. en N., I, 117 .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 394, prottelich
.
prutter, znw . 1) Baggerman .
2) Ziemelkprutter .
Vgl. Boekenoogen, 799 .
pruttig, bnw . Nlodderig .
Vgl. Boekenoogen, 799 ;
D e V r ., 90 .
puiteel, znw . Een soon aal met
een groen graatje,. Ze werd in
f uiken gevangen langs de Zuiderzeedijk.
K i l ., 5, aelpuyt,
1Vlustela piscis en blz, 510,
puytrael. H a d r . J u n . Nomend
. (ed . 1567) blz . 79,
mustela, een aelpuyt, pudde
Frisiis .
Vgl. Boekenoogen, 800,
puitaal; F r a n c k-V a n
w ij k, 527, op puit.
pul, znw . Het jong van een
zwaan, eend of kip . Ook wel
jong kind . Verki . p u 1 t j e .
„Verhip, 't binne de pulle" .
W. 0,. en N ., I, 52 .
Vgl. Boekenoogen, 800 ;
De Vr., 90; Bouman, 86 .
punneke, zw, ww, intr . Dik wolr
koord vlechten op een klosje
van naaigaren, waarin men 4
spijkers slaat .
De kinderen gen
bruiken dan dit wolkoord om
met elkaar paardje to rijden .
Vgi. Boekenoogen, 801 .
pup, znw. Pip . Je kinne voor
main part de pup kraige.
Vgl. Boekenoogen, 802
en 1350 .
purig, bnw . Vrj veel, tamelik
wat. Af i, van p u u r . Zie al,-
daar . ,,In de unjer sting nog al
purig gras, deer hadde ze nog
n aardige taid zoet weest" .
W . O. en N ., II,19 .
purrek, znw . Klein kind, of achr
terlik dier .
Vgl. Boekenoogen, 802 ;
De Vr ., 91 ; Bouman, 86 .
puur, bnw, en bijw. Vrij veel,
tamelik; fr, p u r . Het woord
wordt veel gebruikt in allerlei
verbindingen . Het is p u u r
mooi, puurlillek, puur
houg, puur leig, enz .
D'r is puur handel,
't Is puur zo'n zoodje .
„En ik ben puur bang voor
het ventje" .
Br, over versch . 0., II, 110 .
Vgl. Boekenoogen, 804 ;
De Vr ., 91 ; Bouman, 86 ;
Fri . Wdb ., II, 397, par, geheel
en ai .
punt, znw . Portemonnaie . Verki.

106
p u u t j e. „Naidig gong Nekkie
weer zitten en as of d'r
niks beurd was, zaide de bakker
weer : „Wie heb er wat to
koop?" „Ik . . . m'n leege punt",
zai Jan Wullems, grinnekend
om z'n a'ardighaid" .
w. 0 . en N.. II, 113 .
Vgl. D e V r., 91 ; N. Gr.
Wdb ., 792 ; 't puutje, het
zakje, in 't bijzonder de beurs .
R,
raag, znw. Spinrag . Zie r a g e.
Vgl. Boekenoogen, 803 ;
B o u m a n, 86 ; Fri. Wdb.,
III, 8, reage; N . Gr. Wdb.,
792, raag .
Raaier, mansnaam .
Vgl . Fri . Naaml ., 302, Reijer .
't raampost, znw. Onderste
drempel van een raamkozijn .
„Eva hing as 'n evenaar to
balanceeren op 't raampost ."
W. 0, en N ., I . 53 .
Vgl. De Vr ., 91 ; Boeken .
oogen, 1351 .
rad, bnw . Vlug, behendig . Reeds
in het MnI . ; vgl . Mnl. W db .,
VI, 1065 .
„Dit heb ick menich geleert,
en is waarachtig bevonden,
Hoewel zijn hant so radt niet
en is ervaren,
Nochtans sal hij syn boeck
wel connen bewaren,
Want die radheyt, en dra
spelden sal comen mettertijt" .
Valcooch, Regel d .
Schoolm ., blz . 188 .
„Nouw as en Meysje, rat,
Droogh je dat tinnewerck en
schuur de pispot waif' .
V ii g h, Kl, v. J. J . Ront-Voet,
12 .
„'t Is een aardig rad dingetje"
(van een meisje), Abr. Bl ., III,
175 . Zie ook Econ . Liedjes, I,
85 . Vgl . Fri. Wdb ., III, 10,
red; N. Gr. Wdb ., 795 .
rage, zw, ww. intr. Spinraggen
wegnemen . „Peet Im raagt de
wingerd uit" . Uit Kennemerl.,
136 .
Vgl. Boekenoogen, 806 ;
B o u ma n 86 ; Fri. Wdb .,
III, 8, reagje.
rager, znw . Het voorwerp, waarr
mee men de spinraggen wegneemt,
.
„Iederen Zaterdag volbrengt
Peet Im haren ommegang, met
wrij flap, glazenrspuit en blinkende
koperen emmers, met
boenders en zeemleer, rager
en sponzen" . Uit Kennemerl.,
126 .
ragge, zw, ww, intr . Met het
lichaam tegen jets heen en
weer schuiven . „Zit toch niet
zo
.
op
„
die stoel to raggen
boon .
Vgl. Boekenoogen, 807 ;
De Vr., 91 ; Bouman, 86 .
raikelui, znw, meerv. Zegsw . :
Raikelui's ziekte en
armelui's pankoek
stinke 't verst, over
beide wordt n .l . 't meest gesproken
. Vgl. Fri . Wdb ., III,
23, rikeliu ; N . Gr. Wdb ., 81 l .
De Raip, plaatsnaam . Zegsw . :
Vertel dat maar in
D e R a i p, daar geloof ik
niets van .
raip, znw . Rups. Hiernaast komen
de vormen r u i p en r u p
voor. Zie aldaar . „Niet omdat
ik denk, dat het aan een verr
standig man meer past om Rijp

107
en Vlinders dan om Vrouwen
to observeeren" .
S. Burgerh ., 59 .
Vgl. Boekenoogen, 836,
rijp ; De Vr ., 92; Bouman,
89 ; O u d e m a n s, Wdb,., op
Br ., 309, rijpen .
rais, znw . In de uitdr . : 'n H e 1 e
rais had hewwe, een
zware ziekte doorstaan hebr
ben .
raisbaar, bnw . Geschikt om to
reizen . Gezegd van het weer .
't Is raisbaar weer. Vgl. Fri.
W db ., III, 15, reisber waer ;
N . Gr. Wdb ., 794, raaisboar, .
raist, znw . Rest.
raize, St . ww . intr. Rijzen .
Zegsw. :
1) Hai kin van z'n
aigen wel raize, hjj
heeft de hulp van een antler
niet nodig.
2) Hai raist voor gien
t o n o p, hij bezit meer dan
100 .000 gulden; voor iemand,
die minder bezit, staat hij niet
op. Vgl. W. 0. en N., I, 18
en 19 .
't rak, znw . 1) Jaloezie. zonner
scherm . ,,As ze bijvoorbeeld 's
eivens de rakke dicht dede,
den waren ze 's ochens open" .
Med . C ., jrg . 25, no. 1278 .
2 ) Rek, voorwerp cm jets jn
to zetten of aan to hangen .
Hoeveul aaiere stave d'r nag
in 't rak?" „Geef een fleschje
uit het rak" . Econ . Liedjes
III, 171 . Zo ook in de samenst .
drougrak, klererak .
3 ) Een weg. In de uitdr . :
't Is een hele rak, het
is een lange weg, .
Vgl. Boekenoogen, 808 ;
De Vr ., 91 ; Bouman,86 ;
Fri. Wdb ., III, 3 en 4 ; N. Gr.
Wdb ., 797; Mn!. Wdb ., VI,
998 .
ram, znw . 1) Mannelik schaap .
2) Mannelik konVin . Het vrou~
welik konijn heet v o e(d)r
s t e r . Vgl . Fri. Wdb ., III, 2,
raem,.
rampu, bnw . Stuk, gehavend;
fr, rompu .
Vgl. Boekenoogen, 809 ;
De Vr ., 91 ; Bouman, 87 ;
Fri . Wdb ., III, 5, rampoai .
't rappelement, znw . Standje,
berisping . Vgl. r a p p e 1 e r,
tot de orde roepen, en r e p r it
m a n d e. Abr . Bl . III, 246 :
„Eens verdoolden door een
goed reprement of een minx
zaam woord terugroepen" .
Vgl. Boekenoogen, 810 ;
D e V r ., 91 ; Fri . W db ., III,
1, rab (be) lemint .
rappig, bnw . Stuk, zodat de flarden
er bij neerhangen .
Vgl. Boekenoogen, 805,
rabbig, en 811, rapperig;
B o u m a n, schurftig, puister
rig ; S t o e t t, Sprwdb ., no .
1020 .
rapzak, znw . Een Jan Rap . Ook
in het enkely . 't Is een echte
rapzak 'oor .
Vgl. Boekenoogen, 81 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1965 .
rasp, znw . Geraspte kaas . 1Vlaar
as de paleng Jan es niet vinde
kon, en de knaine en haze
overal kwamme, weer Jan niet
kwam, den at Jan boone, en
nog ers boone en een stik met
rasp toe" .
W . 0, en N., I,100 .
raze, zw. ww, intr . Razen .
Zegsw . : Het raast meer
a s 't w i n t, er is wel veel

108
drukte maar weinig winst, verr
dienste . „Ik louf, dat 't deer
meer raast as wint" .
W . 0, en N ., II, 24 .
rebels, bnw . Woest, weerspanning
. Vgl . N. Gr . Wdb., 799,
rebels,
rechte, zw. ww . Bijvorm van
r i c h t e n . In versch, samenst
. als anrechte, oprechte,
uitrechte .
Vgl . § 7, 2 . Zie Ndl . Wdb ., I,
276, aanrechten en B o e k e n-
oogen,813 .
rechtevoort, bijw . T egen woordig.
't Is rechtevoort een rare
wereld . Het woord komt in
deze bet, reeds in lief Mnl .
voor ; vgl. Mn1. Wdb ., VI,
1123; Boekenoogen,
813 ; D e V r ., 91 .
rechttoe-rechtan, bijw, uitdr .
Recht door, regelrecht . „En
lief ijs was in korten tijd heel
dik, zoodat men overal regt
toe regt aan met sleden loopen
en rijden kon" .
Chr. V. Medembl ., 329.
„Dat goeden Wijn van uw
gehemelt' koom,
Recht toe, recht aan, tot mijn
beminden gaend" .
Med . Sch ., 167.
rechtuit, bijw. In de zegsw . :
't Is alles zo Pietertj
a rechtuit, lief is alles
zo eenvoudig; 't I s n i e t
baai rechtuit, het is niet
in orde. Zo rechuit as
'n klaine kinderer
k o u s, zeer oprecht .
Vgl. Boekenoogen, 1352 .
red, znw . In de zegsw . : 't I s
u i t e (n) r e d, lief is buitenr
gewoon, lief is erg . „Brain
bochelde 'm op, dat 't uit 'n
red was" .
w . 0. en N ., II, 165 .
Waarschijnlik een verbastering
van uit de tred (vgl . buir
tensporig) . „'t Is aars wel wat
uit de gewone tred, dat bouwers,
die een aar bedrij f begonnen
binne, omdat ze 't yak
louf wiere as uitspogen spek,
dat die nou niks kraige" .
Enkh ., C., 9 . Febr .1933 .
Vgl . D e V r ., 91 .
reddig, bnw . Handig . Hiernaast
r e d d e r i g . Hai is erg reddig
'oor. Vgl . D e V r ., 91 .
't redut, znw . In de uitdr .: 0 p
redut weze, boos zjn .
„Pas maar op, dat Kees 't niet
hoort, aars is die ok weer op
ruddut" . W. 0 . en N., II, 16 .
„Wel", en hij voorzag al, hoe
tante geweldig ,,op 't redut"
zou worden gebracht" .
W. 0, en N ., III, 70 .
Vgl . D e V r ., 91 .
redzaam, bnw. Handig, flink.
„En 't laikt me ok 'n heel redzaam
waif ke to wezen"
W . 0. en N ., II, 71 .
Vgl . Fri . Wdb,., III, 11,
redsum .
reed, znw . Het rjden, de nt. In
de uitdr . : An de reed
g a a n o f w e z e, uit rijden
gaan of zijn; d e r e e d e r
i n h e w w e, de gang er in
hebben . „En daags deernei zat
ie naast z'n vader in de kar
met de ouwe Bruin deervoor,
an de reed nei Hoorn" .
W . 0. en N., II, 74 .
„En as de dansers de reed er
goed in hadde, den klapperde
de muiltjes in 't zand" .
Enkh . C ., 28 Nov . 1925 .

109
'k Heb nooit naar haar gunst
gedongen,
Ging met Nel nooit op de
reed" .
Econ . Liedjes, I, 55 .
Zie de samenst, o m r e e d en
0preed .
Vgl. Boekenoogen, 814 ;
D e V r ., 91 ; Fri. Wd b ., III,
12.
reef, znw . Een bundel gedorst
stro,. Gewoonlik in het meerv .
r e v e . Hiernaast r e u v e .
Men spreekt van k a r w a a it
en mosterdreve .
Vgl. Boekenoogen, 816 ;
D e V r ., 92 .
reeuw, bnw. Rauw.
Vgl. Boekenoogen, 818 .
reg, znw . Rug. Zie voor de vocaal
§ 10, 2 . Mekaar lillik
baai de reg oph
a 1 e, veel kwaad van elkaar
spreken . De vorm r e g g e
komt reeds voor in het Mnl . ;
zie Mnl. Wdb ., VI, 1675 .
Voor een tekst uit de 17e
eeuw, zie b r e g .
Vgl. Boekenoogen, 817 ;
Fri. Wdb ., III, 10, tech.
regelhaalder, znw . Een landbouwwerktuig,
waarmee men
een vote in de grond haalt, am
hierin erten of bonen to zaaien .
regenig, bnw . Regenachtig.
Vgl. Boekenoogen, 817 ;
De Vr ., 91 ; Oudemans,
Wdb . op H., 259, regenig .
regenton, znw . Een ton, waarin
het regenwater uit de dakgoot
wordt opgevangen .
regknokkel, znw . Ruggewricht .
Zegsw.: Hai wil twei
regknokkels uit ien
verken snaaie, hijver-
langt het onmogelike. Vgl .
W. 0 . en N., I,18 .
rei, znw . In de uitdr, : 0 v e r d e
r e i 1 e g g e, in de war ligr
gen ; over de rei hale,
overhoop halen . Engenlik een
schippersterm : ,,Over ree
gaan = over stag gaan . Men
roept dan „ree! ", last de f ok
los en gaat am . „De boel laic
over de rei", „als men to hard
wil zeilen en de wind daardoor
het tuig in de war brengt" . Zie
Boekenoogen,814 ;
Eigen Volk, II, 52 .
reid I, znw . Raad .
Vgl. Boekenoogen, 814,
reed .
reid II, bnw. 1) Gereed, klaar.
In de zegsw . : 't I s r e i d
w e r k, 't is gemakkelik .
Reid mit de mond,
alles er maar uitllappen, ook
wel oneerbare dingen vertelr
len, zonder iets dergeliks to
willen doen. Vandaar de zegsw.:
Reid mit de mond,
maarnietmitdekont .
2) Kort. In de uitdr .: D e
rei(d)ste weg, de kortste
weg; deuze weg is veul
r e ij a r, veel korter.
Vgl. Boekenoogen, 814,
teed; N. Gr . W db ., 796, raid .
3) Contant . „'n Litertje melk",
overlegt hij nog, ,,is oak goed
veur de dorst, en aors vreeg
ik er am veur mee reede centen"
.
De Ontm, v . R. Br,, 37 .
„Item oak zal niemand uit de
Schutte gaan, of to zal opleggen
10 stuivers aan reede gelde"
. Chr, v . Nledembl ., 180 .
reiden, yen . deelw, van raden, .
In de zegsw . : 't Is s 1 e c h t

110
r e i d e n, het is helemaal niet
naar de zin . 't I s r e i d e n,
het is naar de zin .
reidig, bnw. Gemakkelik . Af lei .
ding van r e i d II . „Maar 't
is zoo toch ommers wel zoo
reidig". W. 0 . en N . . III, 65.
reip, znw . Raap . Zegsw . : D e
reipe binne gaar, h
(zj) iwordt kwaad. ,,As peet
Aal 't beleve most, dat ik to
last an de trein was, den
ware dadelik de reipies al
gaar" .
W, . 0 . en N ., III, 64 .
Zie voor een soortgel, zegsw.
bij g o r t .
Vgl. Boekenoogen, 804 .
De rape benne gaor (van een
vrouw gezegd ), zij moet spoe~
dig bevallen ; Fri. Wdb ., III,
2, op raep.
rekene, zw, ww, tr . Een kooltje
vuur in de doofpot onder de
as stoppen, om het zodoende
to bewaren . „Horris niggie, ik
hep nou dertig jaar lang
sevents men koolke rekent in
de vuurpot" .
Uit Kennemerl., 145 .
Vgl. DeVr ., 92 ; Bouman,
87 ; Mnl.. Wdb., VI, 1246, op
reken .
relle, znw, meerv . De houten
klossen, waarop een ouderwetse
wieg stond . „Daar tegenover
een groote mandewieg
waggelend op zijn relr
len", Uit Kennemerl ., 172 .
Vgl. Boekenoogen, 820 ;
D e V r,, 92 .
't rem, znw. Houten hek met
openingen, waardoor de bees
ten hun kop kunnen steken cm
to eten . ,,Maar, 't meist leek
t op een hokkie skramme, die
over 't rem honge" .
W . 0 . en N ., I, 54 .
Vgl. Boekenoogen, 821 ;
Bouman,88o
remele, zw. ww . intr . 1jlen, onzin
zeggen . „En as ze nou
maar van een steertster hoort
of van aare sterre, of er maar
aan denkt, den begint ze dar
delik to remelen en wild to
kaiken" .
Vt. Eend in de B .,17 .
Vgl. Boekenoogen, 821 ;
De Vr ., 92 ; Bouman, 88 .
remelkoors, znw . Ijlende koorts .
Vgl. Boekenoogen, 822 ;
De Vr ., 92; Bouman, 88 .
't repallie, znw . Geboefte;
f r. r a p a i 11 e . „Wel f oei nag
toe'', zei ze ontstemd, „dat
was repallie en dat bleef rer
pallie, tot 't me overal begon
to j euken" .
W. 0 . en N ., III, 65 .
Vgl . Fri. Wdb ., III, 5, rer
palje .
't repas, znw . In de zegsw . : 't I s
van repas op repas,
het is herhaaldelik hetzel jde .
Boekenoogen, 810,
brengt de zegsw, in verband
met het woord r a p a s, dat in
de 16e eeuw in Vlaanderen
bekend was in de zin van
vlek, gehucht . Zie ook
Mnl. Wdb ., VI, 1290 . De
zegsw, wordt hier gebezigd,
wanneer men b.v, bij het pandoeren
verschillende malen
achtereen solo of ouvert heef t,
of wanneer iemand herhaalder
lik verlies lij dt in zaken . Om
dit betekeniselement van h e r-
haaldelik zou men ook

111
kunnen denken aan het f r .
r e p a s s e r, herhalen .
retire, zw . ww, intr. Woelig zijn .
Vgl. Boekenoogen, 825 .
rating, bnw . Levendig, bedrijvig
. 't Was guster 'n reurige
eivend 'oor .
Vgl. Boekenoogen, 825 ;
D e V r., 92 ; Fri. Wdb., III,
36, roerich .
retiring, znw . Leven, bedrijvigr
heid .
Vgl. Boekenoogen, 825 ;
Bouman,88 .
reutel, znw. In de uitdr, : 0 v e r
de reutel(s) gaan, failliet
gaan . „Goed dat ie 'n besto
knecht had, aars was ie al
veul eerder over de reutels
gaan". W. 0, en N ., II, 34 .
riddenasie, znw . Redenering .
Vgl. Boekenoogen, 813 ;
D e V r ., 91 .
riddenering, znw . Redenering .
„Die waize riddeneering gaf
de deurslag" .
W . 0 . en N., I, 52 .
riebel, znw . Ruling, huivering .
Gewoonlik in het meerv, r i er
b e 1 s . ,,As ik die kouse zien,
en an de kniese denk, die
d'r in moete, den loope de rebels
van de lent me over m'n
reg" . W,. 0, en N ., I, 29 .
Uitdr.: An de riebel
weze of gaan, aan de
loop zjn of gaan. Riebel is
een bijvorm van r i b b e 1 . Zie
Ndl. Wdb ., XIII, 20 .
riebele, zw . onp, ww . In de uitr
dr. : Dat riebelt wel,
dat zal wel gaan.
riedel, znw, Een stuk muziek op
de harmonica.
rietskoot, znw. De -and van net,
die de oevers van het land
tegen de aenslag van het war
ten beschermt .
Vgl. Boekenoogen, 831 .
Rieuwert, mansnaam . Te Enkr
huizen . „Ook Griet en Rieur
Overt hadden een eigen huffs" .
Vloed, 7 . Vgl. Fri . Naaml .,
311, Rieu Overt .
rif, znw . In de uitdr, : 'n R i f
i n 't z ij 1 'e w w e, dronr
ken zijn . Te Enkhuizen . Vgl .
Ndl. Wdb ., XIII, 171, rif, III .
rikketik, znw . Hart . „Hai voelt
z'n aigen rikketik", V r. Eend
in de B ., 15 .
rimmetiek, znw . Rheumatiek .
Vgl . Fri . Wdb ., III, 25, ruin
metyk;'N . Gr. Wdb, ., 814,
rimmetiek .
ring, znw . Ring . Verkl, r i n k i e .
Zegsw .: Main vinger
past maar in ien ring,
n,1, in de ring, die jij me geef t,
m .a .w . ik wel met je trouwen .
Vgl. W . 0,, en N ., I, 30 .
ringenet, znw . Zie g o u d r i nr
g e n e t. Vgl . N . Gr. Wdb .,
815, ringenet; Fri . W db ., III,
26, ringenet .
rippeteer, znw . In de uitdr. : A n
de rippeteer gaan, aan
de haal gaan . „Mitien geeft
die knol 'n hort, en naggeris
'n paar goeie rokke en gaat
zoo mit 't heele katj a an de
rippeteer" .
W . O . en N,., IL 52 .
rist, znw . Steeltje met bessen .
Wat zitte d'r an die boume
mooie riste. Vgl . Fri . W db .,
III, 30 ; Ndl. Wdb., XIII, 589 .
riste, zw, ww, tr . De aalbessen
van het steeltje doen . Meer
gebruikelik is o f r i s t e . Vgl .
D e V n ., 92 ; Ndl . Wdb .,
XIII, 591 .

112
't tit, znw. 1) Rit. In de zegsw . :
Dat tit ging an, zoger
zegd zo gedaan . „Nou dat tit
ging an, en haasbaas had 't
gauw bekeken" .
W . 0, en N., I,103 .
't Rit anneme, er vandoor
gaan . 2) Onderaardse gang
van ratters, molten enz .
rizzelevere, zw, ww, intr . Een
besluit nemen . Zie g e r i zr
zeleveerd en gerizzer
1eveerdhaid .
robbe, zw, ww, intr . Ravotten .
Die joos robbe de hele dag .
Vgl . Bouman, 89 ; Ndl .
Wdb ., XIII, 645 .
robbedoes, znw . Een grof, ru w
persoon . „'n Boereknecht moet
zoo gnap niet weze . Ik mag
liever 'n robbedoes, die er uitziet
as 'n prick, den komt er
wat in 't tuukie" .
W . 0, en N . . II, 53 .
Vgl . Fri. Wdb ., III, 34 . slotdig
mensch ; N. Gr. Wdb.,
827, iemand, die wat ruw is ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1938 ;
XIII, 643 .
robbekluite, znw. meerv . Ben
dikke klonterige pap, bestaanr
de uit meet in de melk gekookt
. Verouderd .
roe, zw, ww, tr . 1) Rooien .
Van aardappelen en boners .
We zelle vandaag maar es
eerappele rode . 2 ) Opruimen,
schoonmaken . In de uitdr . :
z o l d e r rod e, de zolder
opruimen, schoonmaken . Zie
oprode, uitrode, paiperoder,
Vgl . Boekenoogen, 840 ;
D e V r., 92 ; Bouman, 90 ;
Mnl. Wdb ., VI, 1481 ; Ndl .
Wdb ., XIII, 1246 .
't rodeersel, znw . Rode schuurklei.
toed, znw . 1) De landmaat .
2) In de verki, r o e d j e, een
rond latje, of koperen stagfje,
waaraan de ondergordijnen
hangers .
3) In de verki, r o e d j e, teen,
waarmee men takkebossen
bindt . H a d r, j u n., Nomencl.,
52, Virga, Roede, twjge,
Verge, Vitilia, Teenen
bantroeden, liens de vigne,
soft d'osier ou d'autre .
Vgl. Boekenoogen, 840 ;
Mnl. Wdb ., VI, 1486 ; Ndl .
Wdb ., XIII, 659 .
roeie, zw, ww . tr . In de uitdr . :
Poppies, popkes
r o e i e, kinderen halen, . Zie
bij p o p .
Vgl. Boekenoogen, 842 ;
Fri. Wdb ., III, 35, een kind
baren ; Ndl . Wdb., XIII, 685 .
rock, znw . Ben ruw, wild persoon
. Eigenlik een vogel . Ger
woonlik in de verbinding
w i 1 d e r o e k . „Pas maar
op, dat j e er niet of glisse, wil
de rock" .
W . 0, en N ., II, 24 .
Vgl. Boekenoogen, 843 ;
Mnl. Wdb ., VI, 1503 ; Ndl.
Wdb., XIII, 699 .
Roelof, mansnaam .
Vgl . Fri . Naaml ., 320, Roelof .
roem I, znw . Cichorei, koffier
stroop . Volgens B o e k e n,-
0 o g e n, 843, is roem eigenlik
lof van cichorei uit de f abriek
van Frans Roem to Alkmaar
in de eerste helf t dezer (d .i . de
19e) eeuw . Vgl . D e V r ., 92 .
roem II, znw . Ben roemkaart .
Bij het pandoeren . Drie opr
eenvolgende kaarten vormen

113
20, vier 50, vijf 100, vier boeren
200, vier heren 100, vier
vrouwen 100, vier azen 100
aan roem.
roeme, zw. ww. intr. Een roemkaart
hebben of spelen .
roemrofkeuren, zw, ww . intr.
De roemkaart van een ander
a[keuren . Gesteld A, heef t 20
aan roem, door 8, 9 en 10 van
harten, schoppen, klaver of
ruiten, en B, heef t 20 aan roem
door 9,10 en boer van harten,
schoppen, klaver of ruiten, dan
kan B, de roem van A, afkeur
ren. De roem heef t dan voor
A, geen waarde meer .
't roe-, znw. In de zegsw : H e t
roe- is van 't skip,
in het algemeen gezegd, wannee-
iemand, die een zaak bestuurt,
een vereniging leidt
enz, weggegaan of gestorven
is. „ja zuk hewwe we hier
wel had, maar suns meisters
dood komt er niks van ; 't roer
is van 't skip" .
W. 0. en N., I, 29 .
roes, znw. In de uitdr . : 0 p d e
r o e s o f, op de bonne fooi .
Zieroezee
roeze, zw, ww, tr . Schatten,
taxeren . „Nou ik roes 't maar
zoom beetje" .
W. 0 . en N., II, 54 .
Vgl. Boekenoogen, 845,
rumoer maken ; Fri. Wdb,., III,
37, roeze; D e V r ., 92 ;
Bouman, 89 ; Ndl. Wdb .,
XIII, 848 .
roezeboezig, bnw . Guur, onstuimig
. Van het wee- . „Dat he je
as 't zoo roezeboezig wordt
om deuze taid" .
W . 0, en N., II, 50 .
Vgl. Bouman, 89 ; N . Gr .
Dialect van Drechterland IL
Wdb., 831, ruw, bung; Ndl.
Wdb ., XIII, 846 .
roezig, bnw . Rumoerig, druk .
Van r o e z e, rumoer maken .
Het ww, kent men hier echter
tans niet meer in deze zin .
Vg1. Boekenoogen, 846 ;
Oudemans, Wdb. op Br.,
310, roesen ; Fri. Wdb ., III,
49, rusich; Ndl. Wdb ., XIII,
849.
roffelig, bnw . Ruw, one [[en .
Vgl. Boekenoogen, 846 ;
De Vr., 92; Bouman,
89 ; Ndl. Wdb ., XIII, 857,
rok I, znw . 1) Ruk . „'n Naidege
rok an de laisels en de ket
stong sebiet stil" .
w. 0 . en N ., II, 166 .
2) In de verkl. r o k k i e, een
pons je. We zelle nag maar 'n
rokkie an de veert gaan . Vgl .
D e V r ., 92 .
rok II, Rok. Zegsw . : Z e h e t
n hele plaas an d'r
rokke hange, gezegd
van een meisje, dat een hele
boereplaats bezit .
„Twei weke was 't voor
kerr'mes ;
)an had z'n zinnen zet
op Trien, die 'n heele plaas
lief st
An d'r rokke hangen het" .
W. 0 . en N., I, 74 .
rokke, zw. ww . intr.
1) Rukken . 2) A[dingen op
de prijs . „En as ie ziet, dat 't
mit de merkt niet erg buttert,
den is 't 'n buule snaier, Jong,
den kin ie zoo rokke" .
W . 0. en N ., II, 22 .
Vgl. Boekenoogen, 847 ;
Oudemans, Wdb,. op Br .,
312 .
rokus, znw . Rakker, robbedoes .
8

114
„Ferme jongens zijn: rokusse,
smakkers, oppereteurs, weerr
woesten, doerakken, rosbaair
en" . W . 0 . en N., I, 17 .
Volgens Boekenoogen,
847, is r o k u s misschien de
mansnaam R o k u s, een bijvorm
van Rochus . Fri. Naaml.
321, Rokus .
rol, znw . Zeef om erten en bonen
to ziften,.
Vgl. Boekenoogen, 847 .
't rompie, znw . Een onderkler
dingstuk voor vrouwen en kinderen,
bestaande uit een kort
jakje zonder mouwen, dat tot
aan de heupen reikt . „Julie
pulle hewwe alle drie 'n rompie
an, dat julle zellef breeden
hewwe, is 't niet?"
W. 0 . en N., I, 55 .
Vgl. Boekenoogen, 849 ;
De Vr., 92; Bou man, 90 ;
Ndl. Wdb ., XIII, 1020 .
ronde, znw, meerv . Geld, letterl .
ronde sch jven . „Der vader zat
nog al goed in de ronde" .
Enkh. C ., 23 Juli 1931 .
't rondje, znw . Een gezelschap,
dat om beurten bij elkaar
komt, cm gezamenlik een of
ander spel to doen . Men
spreekt hier vooral van k a a r-
tersrondjes .
Vgl, Boekenoogen, 850 ;
D e V r ., 93; B o u m a n, 90 ;
Ndl. Wdb ., XIII, 1095 .
condom, bijw. In de uitdr . :
Rondom teugen kinn
e, overal tegen kunnen .
roodbak, znw . Rode tegel . Zie
b1 auwbaka
roof, znw . Gewoonlik in de
verkl, r o f i e, het vaste korstje
van een genezende wond .
H a d r, J u n ., Nomencl. 139,
Vulneris crusts . D e r o e f
van een wonde. La
crouste d'une plaie. Vgl . N .
Gr. Wdb ., 841 ; Mnl. Wdb .,
VI, 1660; Ndh Wdb ., XIII,
1234 .
roof, znw. In de uitdr . : E rr
gens gien roof op
h e w w e, er geen slag van
hebben. O p d e r o o i of,
ook wel op de domme
r o o i o f, op de gis af .
Vgl. Boekenoogen, 854 ;
Fri. Wdb ., III, 33, roai; D e
Vr., 93; Oudemans,
Wdb . op Br., 311 ; Ndl. Wdb .,
XIII, 1240 .
rooie, zw . ww . intr . 1) Gelijken, .
„Rooie beteekent gelijken ; hij
rooit op z'n vader" .
W . 0. en N., I,17 .
2 ) Het met iemand eens zijn .
Maar 't is beter, dat we maar
over wat aars prate, want
hierover rooie we 't toch niet" .
W. 0 . en N., II, 37 .
„Misschien dat wij het nu wat
beter roojen zullen"
C . W ildsch ., II, 6 .
3 ) Schatten, berekenen . Hew
ik dat niet goed rooid?
Vgl. Boekenoogen, 854 ;
Fri. Wdb ., III, 33, roaije; D e
Vr ., 93 ; N. Gr . Wdb ., 842 ;
Ndl. Wdb ., XIII, 1247 e .v .
Roo-stien, plaats in Hoorn nabij
de waag. De vorm r o o in
plaats van r o o d kwam vroeger
veel voor,
Zie Boekenoogen, 852,
op rood; Oudemans,
Wdb, op H ., 264, too .
tore, zw. ww . intr, Schreeuwen,
gillen . Tans in onbruik .
Vgl. Boekenoogen, 857
rosbaaier, znw. Rakker, robbe,-

115
does . Eigenlik het ros Beyaart,
het paard, dat de vier Heemskinderen
droeg . Vandaar zal
de bet. zich ontwikkeld hebr
ben tot een jongen, die wat
aandurf t . „je zoo niet geloven,
Mevrouw, hoe of die Rosr
baaij erts j e goed behandr
taven" . Br, over versch . 0 .,
III, 54 .
Vgl. Boekenoogen, 857
en 1353 ; D e V r ., 93 ; Fri .
Wdb ., III, 42 ; S t o e t t,
Sprwdb., no. 1938 ; Ndl.
Wdb ., XIII, 1394 .
rot, znw . Rat . „Hu, ho, deer
loopt 'n rot over m'n kniese" .
Zie ook Abr . Bl ., I, 60 ; vgl .
Fri. Wdb ., III, 42; N. Gr .
Wdb ., 844 .
rottig, bnw . Rottig. Zegsw. : I ij
binne ok niet rottig,
al beurs j e wat, ironies
gezegde, waarmee men wil to
kennen geven, dat men nog al
veel durjt vragen .
„Grietj e : Wel? Nou, den wil
'k 'n jeweelen stelttje en 'n
paar zulleveren braidoppies" .
Arie: Te boksem, jij binne ok
niet rottig al beurs j e wat .
't Staat maar niet opskept" .
W. 0 . en N., II, 44 .
rook I, znw. Rook . Een vaste
bijw, uitdr ., die in allerlei verr
bindingen, maar vooral bij
ww., die een beweging uitdrukken,
voorkomt, is : a s d e
r o u k, verbazend, ontzettend .
Hai loupt as de rook,
hij swumt as de rook,
hij f ietst as de rook,
hij leert as de rook,
enz . Om een rookie
k o m e, b iemand een ponsje
komen praten onder het roken
van een p jp of sigaar.
Vgl. Boekenoogen, 856 ;
D e V r., 93 .
rook II, znw. Hooistapel .
Zie hooirouk . 't Hooi
an de rook zette, het
hoof op hopen zetten .
Vgl. Boekenoogen, 855 ;
Fri. Wdb . III, 8, reak; Mnl,
Wdb ., VI, 1609 ; Ndl . Wdb .,
XIII, 1268 .
route, znw . In de uitdr . : 0 p
route gaan, op weg gaan
en da's uit de route,
dat is niet de gewone weg;
fr.route .Vgl .N,.Gr. Wdb .,
845,
rouw, bnw . Ru w. „Ook is de
echte Westf ries in z'n uitdrukr
kingen vaak plat en rouw" .
Enkh . C., 23 Aug . 1929 .
Vgl. Boekenoogen, 857 ;
Ndl. Wdb ., XIII, 1506 .
rouwig, bnw . V erdrietig. Ik bin
er niks rouwig om 'oor, dat 't
maar achter de reg is. Vgl .
Fri. Wdb., III, 45, rouwich .
rozig, bnw . Gloeierig .
Van iemand, die lang in de
kou is geweest, en daarna in
de kamer begint to gloeien,
terwij 1 hij toch of en toe
en huivert .
rut
Vgl. Boekenoogen, 859 ;
D e V r ., 93 ; Ndl. Wdb .,
XIII, 1563 .
ruig, bnw. In de zegsw.: D'r
binne niet veul eerr
like minse, wie ruig
i s i n z'n h a nd e, die is
e e r 1 i k, derhalve niemand,
want niemand heeft haar aan
de binnenzijde van zjn hand .
ruig, znw . Rups. Zie r a i p en
r u p . H a d r . I u n ., Nomencl.,

116
33, Eruca, campe . Ruype .
Chenille. Vgl. Mn!. Wdb ., VI,
1705, rupe, ruype; Ndl. Wdb .,
XIII, 1752 .
rul I, bnw . Los, murw . Van de
grond .
Vgl. Boekenoogen, 862 ;
D e V r., 93 ; B o u man, 90 ;
Fri. Wdb ., III, 47, Ndl.
Wdb ., XIII, 1821 .
rid II, znw . Bui, vlaag. In de
uitdr . : B a a i d e r u l, of
b a a i d e r u 11 e, bij buien .
Vgl. Boekenoogen, 862 ;
B o u m a n, 90 ; Ndl. W db .,
XIII, 1820 .
run, znw. Stenen verhoging van
de straat ooder het raam . Te
Enkhuizen. „Van de stoepebanken,
van een run, ja zelf s
van een viesvolle straatgoot
rijst of en toe onverhoeds een
pijnlijke herinnering op" . De
Ontm, v . R. Br., 170 .
Vgl. Boekenoogen, 852 .
rup, znw. Rups . Zie voor de vor
caal § 26, 2 en vgl . r a i p en
ruipr
rustenburreg . In de uitdr . : N e i
rustenburreg of raiz
e, naar bed gaan . Zie p 1 u i-
medaik.
rut, bijw. Zonder geld. Ik bin
hillekendal rut . Vgl. D e V r .
93 ; B o u m an , 91 ; Fri. Wd b.,
III, 48 ; N. Gr. Wdb ., 848 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no. 1965 ;
Ndl. Wdb ., XIII, 1930.
ruttelaar, znw . Schacheraar,
kleinhandelaar.
Vgl. Boekenoogen, 864 ;
Ndl. Wdb ., XIII, 1933 .
ruttele, zw, ww, intr . Allerlei opkopen
en weer verkopen .
Vgl . Bouman, 91 ; Ndj.
Wdb ., XIII, 1932 .
ruwaan, znw. Een ruw persoon .
„Jonge, jonge, wat is dat 'n
ruwaan, as ie 'n sneetje in 't
oor bet" .
W . 0 . en N ., II, 52 .
Vgl. D e V r., 93 ; Ndl . Wdb .,
XIII, 1945 en 1510, op rouwaansch
.
S .
sachele, zw, ww. intr. Langzaam
lopen, slenteren .
Vgl. Boekenoogen, 867,
saggelen ; Fri. Wdb., III, 52,
saggelje; D e V r ., 106 ;
B o u m a n, 116, zaggelen .
sacks, bijw . Allicht. Hiernaast
zachs . „Je kinne 't toch sacks
perbeere" .
W. 0 . en N ., I,117 .
„Zachts dat mijn man zo knap
slag is als uw schreeuwlelijk
.,,
van een ouwe papegaai .
C. Wildsch ., I, 101, ook V,
268 .
Vgl. Boekenoogen, 1244 ;
Fri. Wdb ., III, 50, sacks,
safts; N. Gr . Wdb ., 852,
saachs (Hl) ; Mnl. Wdb.,
VIII, 6 .
sadder, bijw . Rijkelik, volop .
Vgl. Boekenoogen ; 1244 ;
N. Gr. Wdb ., 1122, zatterd .
saidwerrek, znw . Hoge weg ter
zjde van een polder . Het
woord leef t tans o .a . nog voort
in de benaming van de weg,
die van Zwaagdijk naar Wervershoef
loopt . Zie voor de
bet, werk = wal, schans, Mn! .
Wdb., X, 2256 .
Saimen, mansnaam .
Vgl . Fri . Naaml ., 343, Simen .
sasse, zw . ww . tr. Zie a nr
sasse en ofsasse .

117
Sateres, znw. 2e nv. Zaterdags .
sebiet, bijw. Aanstonds, subiet .
,,We kinne wel over 't steggie
den binne we er zoo sebiet" .
W. 0, en N., II, 29 .
sees, znw . Sjees, rijtuig . Vgl . N .
Gr . Wdb ., 896, sees; Fri .
Wdb., III, 83, sjeas, seas ;
Ndl. Wdb., XIV, 1397.
sef, znw . Chef . Zie § 94, 3 .
't segarepenje, znw . Sigarenpyp1
e.
Vgl. Boekenoogen, 925,
sigarenpentje; D e V r., 95 .
seivens, znw . 2e nv . Des avonds .
seldrement, bastaardvloek . „Wel
seldrement" .
w. 0 . en N., IV, 142 .
Vgl . Ndl. Wdb ., XIV, 1299 ;
Fri. Wdb., III, 64, seldremints(k)
.
semaaie, uitroep, in de zin van :
och herejee. ,,Maar wacht
maar, ik zel je ok welders to
grazen nerve" . „jij? 0 semaaie
.„
W . O. en N ., II, 51 .
semier, znw. Een sukkel . Waarr
schijnlik een bijvorm van s 1 e-
mier, slamier .
Zie Boekenoogen, 930,
op slamier . ,,'t Wordt al 'n
ouwe semier, die Joris" .
W. O . en N.,II,24 .
Vgl . Fri. Wdb ., III, 135 ; Ndl.
Wdb., XIV, 1560, op slamier.
't semoos, znw . Zie k e p e r-
semoos .
't senee, znw . Zin, liefhebberij .
Hiernaast senie en sinee .
„Ik ben zoo went van 't
't hougst, tat main senee van
't boeren of is, as ik 'n paar
golden onder 't hougst mot" .
W . 0, en N., II, 23 .
Vgl . N. Gr. Wdb ., 901, sinee .
sere, znw . Sjerp .
serzant, znw . Sergeant .
sestig, telw . Zestig. Hiernaast
t s e s t i g, maar alleen bij our
derwetse mensen Zie § 76 .
N. Gr . W db ., 897, sesteg .
't setaindelain, znw . Satin van
wol gemaakt ; f r . s a t i n d e
lame. Vgl, zaidsetain .
seuventig, telw . Zeventig .
N . Gr. Wdb., 898, seuventeg .
Sien, vrouwenaam .
Vgl . S t o e t t, Moortje,
XXIV, Sienken ; Fri. Naaml.,
343, Sina .
sikkeneurig, bnw . Vervelend,
akelig. Van het fr, chicaneur
met holl. suffix -ig . „Wel
oome' , zaid ie, „ik wou wel
trouwei We hewwe al zoo
lang vraid ; ik worth er sikker
neurig en Afie wordt er ziek
van". W . 0, en N., II, 159 .
Vgl. N. Gr . Wdb ., 900 ; Ndl.
Wdb ., XIV, 1356 .
't singenet, znw . Zilveren of
gouden versiersel aan outerwetse
horlogekettingen, signet .
Tans verouderd. „Op de
broek hangen links een paar
gouden of zilveren singenetr
ten" . V r . Eend in de B .
H a d r, Jun., Nomencl. 87,
Annulus singularis, vel signar
torius, signet, segelr
i n c k. Anneau ou cachet .
Vgl. Boekenoogen, 926 ;
Fri. Wdb., III, 79, signet;
Mn1. Wdb ., VII, 1097 .
't sis, znw . 1) Een bontgekleurr
de katoenen stof . Vgl . Fri .
Wdb ., III, 81, sits; N . Gr, .
Wdb., 902 .2) Gekleurd, glinsterend
papier, tat vroeger

118
door kinderen gebruikt werd
om er allerlei figuren uit to
knippen .
sisink, bijw . Ongeveer, bijna .
Hai is al sisink een uur
wag" . W . 0 . en N., II, 55 .
Boekenoogen, 927, zegt
bij dit woord : „Ongetwijfeld
moeten we hier denken aan
six-cinq (5 en 6) uit hat dobbelspel,
d.i, bijkans de hoogr
ste wore ( twee zessen ) . Vgl .
D e Vr ., 95 ; Ndl. Wdb ., XIV,
1387 .
sito, bijw . Aanstonds, dadelik .
Vooral in verbinding met z o ;
vgl, lat . C i t 0. ,,As die er
taidj a in boske, binne we er
zoo sieto of" .
W . 0 . en N., II,19 .
sjouw I, znw. Het helpen van
een gestrand schip . Te Enkhuizen
. Zie hoof dstuk III, get .
S jou w van de roman van
Vloed. „Ende sal de geswoor
ren Lootsman eerst aan boom
komende van 't Schip, Bat
binnen begeert, dien Sjouw
hebben om 't Schip binnen to
Lootsen" .
Hants. V . Ench ., 336 .
sjouw II, znw . Sein ; vgl . eng .
S h o w. Zo was vroeger b,v,
een lege mand op een hope
stok hat taken, Bat de bulloper
verwacht werd. Vgl. Fri .
Wdb ., III, 87, sjou .
sjullepe, zw . ww, intr . Sjilpen .
,,In die boome sjulpe de veugelkes"
.
W. 0 . en N., II,169 .
skaaie, zw, ww . intr. Rondsnuf-
Ielen . Skaaien en strunen is
snuf f elen" .
W . 0, en N., I,17 .
skabbelakke, znw. meerv . In de
uitdr, : I e m a n d i n z'n
skabbelakke pakke,
iemand to pakken krjgen . Een
schabbe is een soon kiel, lakke
is waarschij nlik een variant
van lappe. Vgl . S t o a t t,
Sprwdb., no, 2439 ; D e B o,
842, schabbe; Fri . Wdb,, III,
88, skabbelappen; Mnl. W db .,
III, 88 .
skacht, znw . Een hoop baggerr
aarde van 6 a 7 schuiten .
Vgl. Boekenoogen, 875,
schaft; Mnl . Wdb,, VII, 197 ;
Ndl. Wdb ., XIV, 184 .
skad, znw . Schadu w .
Vgl. Boekenoogen, 873 ;
D e V r . 94 ; Fri. Wdb ., III,
88, skad (Dongdln,) ; Ndl .
Wdb ., XIV, 186 .
skagerrode, znw, meerv . Een
soon appelen .
't skaidelvet, znw . Het van de
Barmen van een geslacht beast
afgehaald (afgescheiden) vet .
Vgl, voor soortgel, samenst .
scheidelmeet, scheir
delpenninc,enz,ZieDe
V r ., 94 ; Fri. Wdb ., III, 100,
skiedelsmoar .
skaimarrekt, znw . Laatste markt,
eigenl, de markt, die gehour
den wordt op hat scheiden
van herfst en winter .
skaite, st. ww . Schijten .
Zegsw.: Die skait ok
niet voor elleven, gezegd
van een gierigaard . I k
hew skaiten an j e, i k
moat van je skaite, ik
heb maling aan je .
skaitebroek, znw . Bangerd. Vgl .
Fri . W d b ., III, 111, skiter
broek .
skait-zindelik, bnw .
Overdreven

119
zindelik . Vgl . Fri. Wdb ., III,
111, skitel-sindlik .
skake, zw, ww . tr. Schoonmaken
.
Vgl. Boekenoogen, 876 .
skamel, znw. Houten driepoot,
waarop de kaastobbe staat bij
het kazen, of de wastobbe bij
het wassen . De laatste is hoger.
Zie keisskamel en
wasskame1 .
Vgl. Boekenoogen, 877 ;
Fri. Wdb ., III, 90, skammel;
N. Gr. Wdb ., 875 ; Ndl .
Wdb., XIV, 238 .
skandelezere, zw, ww . t r . Beschadigen,
vooral ook verwonr
den; fr, scandalise- . Je
gezicht is nei die val lillek
skandelezeerd .
Vgl. Boekenoogen, 878 ;
D e Vr., 94 ; Ndl . Wdb ., XIV,
258 .
't skapseljoen, znw . Model, patroop;
fr, echantillon .
Zie de schets in uit Kennemerl.,
getiteld „'t Skapelr
. „
joen .
Vgl, Boekenoogen, 872 ;
De Vr ., 94; Bouman, 91 ;
0 p p r e l, blz . 81, scham pelr
joen ; N . Gr. Wdb., 858,
t schampeljoun ;
Mnl. Wdb ., VII, 296, schampelioen
.
skar, znw . Schaard, een hak in
het scherp van een mes of een
stuk gereedschap .
Vgl. Boekenoogen, 879 ;
Fri. Wdb ., III, 92, skard .
skarn, znw . Hoop, schelf . A n
de skarn zette, op een
schelf zetten . Van erten of
boners . Vgl, m i s s k a r n .
Boekenoogen, 880 .
't skartje, znw . In de uitdr . :
Een skartj a makers,
van school wegblijven .
skaverottig, bnw . V erwaarloosd,
wanhavenig.
Vgl. Boekenoogen, 881 ;
D e V r ., 94, schammerottig .
skeefte, znw . Effect. Bij het bilr
jardspel .
Vgl. Boekenoogen, 882 .
skeer, znw . Schaar. Z_ ie voor de
vocaal § 19 .
Vgl. Boekenoogen, 871 ;
N. Gr . Wdb ., 861, scheer .
skeerzoen, znw . Een zoen, die
men iemand geef t, nadat men
zo juist geschoren is .
skeet, znw . Scheet. Uitdr. : V a n
een skeet een donderslag
make, van iets
onbeduidends iets belangrijks
willen makers .
Ick hoop, dat ghy nochtans
mij daerom wraeckt noch
laeckt,
Indien ghy van een veest geen
donderslag en maeckt" .
B r u n o, Mengelmoes, 236 .
G i e n s k e e t, niemendal .
Skeet path dreet
z e g g e, niets zeggen . ,,He je
heel wat verdiend?" „Gien
skeet". Vgl . N. Gr. Wdb .,
863 ; Fri . Wdb ., III, 95 ; Ndl .
Wdb ., XIV, 350,
skeg, znw . Scherpe kin, puntkin .
In de Amsterdamse volkstaal
gebruikt men het woord in de
zip van : grote kromme news .
Vgl. Boekenoogen, 882 .
skeggig, bnw. Onregelmatig .
Van opkomend zaad .
't skeip, znw . 1 } Schaap . Zie
voor de dif tong § 18, 3 .
Zegsw . : Je kenne je
skeipies niet altaid
op stal houwe, je kunt

120
je meisjes niet altijd thuis houden.
W. 0 . en N ., I, 27 . D e
skeipe skere nei dat
z e w o 1 h e w w e, laten beta/en
naar rang en stand .
2) In de verkl, skeipie,
dubbeltje .
Vgl. Boekenoogen, 870,
skeep ; Fri . Wdb ., III, 95,
skeep .
skeipeteekt, znw . Schapeluis .
„Ik wensch 'm vannacht z'n
hemd vol skeipeteekte" .
W. 0. en N ., II, 55 .
Vgl. Boekenoogen, 879 ;
N. Gr. Wdb ., 876, schoaper
ti ek; Fri. W d b., III, 102,
skieppetgk .
't skeipewaidje, znw . In de uitr
dr.:Op 't skeipewaidj
e m o e t e, gezegd van
meisjes, die niet gauw trouwen,
„Nou, zai ze, din magge
ze toch wel deres of make,
want aars zelle ze op 't skeipewaidje
moete" . Enkh. C ., 22
Jan. 1931 .
skere, zw, ww, tr . Beetnemen,
Ioppen . „Jij gelouve die snoesr
have dadelek . Ja ze zelle main
skeere" . W. 0, en N ., II, 21 .
Vgl . Ndl. Wdb ., XIV, 473,
5 °0
skerrep, bnw . Schrander. 0 p
skerrep staan, voorzien
zjjn van jsbeslag. Van paarden.
skeure, zw, ww, tr. In verbinding
met 1 a n d, omploegen
van grasland. M i t s k e ur
ren en breken, met grote
moeite. Vgl. D e V r., 94 ;
N. Gr. Wdb ., 866 ; Ndl.
Wdb., XIV, 535, 6 ° .
skeutig, bnw. Mild, vrijgevig .
„Binne ze niet erg skeutig"?
W. O . en N.,II,21 .
Vgl . Ndl. Wdb ., XIV, 546,
3° .
s ' 'g, bnw . Driftig, boos
„Nou ik wier skif tig, voelde,
dat ik rood wier" .
W. 0, en N., IV, 67 .
skik, znw . Pret, plezier . „Hai
was wat 'n dral kirreltje, en
al was ie den 'n oudvraier, hij
had altaid skik in z'n leven" .
W. 0, en N., III, 87 .
M e t s k i k, met fatsoen, gevoegelik
. „Nee bass, verhuurd
is verhuurd, je woord
moet je houen, en der is maar
ien reden weervoor ik met skik
ken blijven" .
L1'it Kennemerl ., 99 .
„Kwam ik met schik
Des morgens negen uuren,
U zo eens begluuren,
Gij sliept zagt" .
Econ . Liedjes, I, 134 .
Vgl. Boekenoogen, 893 ;
D e V r,, 94 ; Fri. Wdb., III,
104 ; N. Gr. W db., 871 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 1996 ;
Ndl. Wdb ., XXIV, 640 .
't skit, znw . V erschil . Alleen in
de uitdr. : ('t ) s k i t d e 1 e,
het verschil, n .l, tussen bieder
en verkoper, samen delen . „Te
veul Bram, 't is me to hoog .
Twei tien dat ken, maar gien
cent meer" . „Skil deele?"
w. 0 . en N., II, 168 .
Vgl . Fri. Wd b., III, 95, it
(ook wet : de) skeet diele;
Mnl. Wdb ., VII, 537, schil;
Ndl. Wdb ., XIV, 654 .
skimmelig, bnw . Bedeesd, bleu .
Vooral van kinderen . „Kinde-

121
ren, die blonde zijn, zijn onnoozel
of skimmelig" .
W . 0, en N., I,17 .
„Nou den mag de maid hem
zelf wel vragen . Want hij is
lillik skimmelig as ie bai 't yolk
is" . Vt. Eend in de B., 24 .
Vgl. DeVr., 94; Bouman,
92 .
skinstere, zw, ww, intr . Glinster
ren, schitteren . Zie g e s k i n-
s t e r. „Schemerevend, as 't
zontje son efkes nog in de
veinsters skinstert" .
fait Kennemerl., 85 .
Vgl. Boekenoogen, 895 ;
De Vr .,94;Bouman,92 ;
Ndl. Wdb ., XIV, 697.
't skip, znw . Schip. Zegsw . :
't Is een skip van
b a ff l e g, er moet geld b/ .
Vgl. Boekenoogen, 895 ;
D e V r ., 94 ; Ndl. Wdb .,
XIV, 699 .
skipperdevoet, bijw . uitdr . Zonr
der geld, arm . Wellicht eigenr
lik : s k i p p e r-t erv o e t, een
schipper, die niet kan varen,
en daardoor tot armoede verr
valt .
't skitteljacht, znw . 0 pgeschor
„re
ten jongens en meisjes .
begraipe dus wel, dat 't 'n
sacherainege boel was op de
Raid (naam van een water) :
wie gong d'r mit zok weer op
uit? Alliendig wat van dat
skitteljacht" .
W. 0, en N ., I, 76.
Vgl. Boekenoogen, 896,
klein grut, kriel; D e V r., 94 .
skobberdebonk, bijw, uitdr .
Zonder geld, arm . „je binne
altaid went van 't hougst,
maar den zel j e gauw skobr
berdebonk weze" .
W. 0 . en N., II, 58 .
Fri. Wdb ., III, 117, op skobberdebonk
rinne, klaploopen ;
N . Gr. Wdb ., 878, op schobberdebonk
loopm, klaploopen ;
S t o e t t, Sprwdb., no . 1166 ;
Ndl. Wdb ., XIV, 738 .
skoeiing, znw . Houten bekleedsel
van de waterkant tegen het
afkalven van de wal . Vgl .
Ndl. Wdb ., XIV, 741 .
skoenepoes, znw . Schoensmeer .
skoenflik, znw . Schoenmaker.
Voor f l i k k e n= oplappen,
vgl . Ndl. Wdb., III, 4551 .
skoenklomp, znw . Ben snort
klomp met een lage platte kap,
met een riempje over de voet,
waardoor ze, wat de vorm betreft,
vrij veel op een schoen
gelijkt. „]e adres voor Brabantsche
schoenklompen",
Advert. Med . C., jrg, 23, no .
1190 . De Fries noemt ze
snutklompen . Zie Fr. Wdb.,
III, 163
skoenster, znw . Schoenlapper.
Verouderd.
skoer, znw. Schouder . ,,Maar
naggeres, as 't daghure zoo'n
goed baantje is, en boere zoo
slecht, den begraip ik niet
weerom jai en aare j e boeltj e
niet verkoope of verhure en ok
niet mit de graaf over skoer
gaan .
W. 0 . en N ., II,112 .
„Ghy suit bevinden, dat Burger
noch Boer,
Noch Koopman noch Zeeman
kan dragen op schoer
Des werelts welstant
V erm . T reck-Sch ., II, 88 .
Vgl. Boekenoogen, 898 ;

122
D e V r ., 94 ; Ndl. Wdb .,
XIV, 760.
't skofstik, znw. Een snee brood,
welke men gebruikt, als 't
„skof taid" is . „)e hewwe je
skof stik verloupen" .
W . 0. en N ., II, 15 .
't skoft, znw . Een vrij lange tijd.
't Het een skoft duurd eer je
klaar ware . Vgl. Fri. Wdb .,
III, 119; Ndl. Wdb., XIV,
770 .
skoftaid, znw . De tijd, waarop
men een snee brood met een
kop koffie gebruikt, d.i, onge.
veer half zes. Zie h a 11 e fr
S e s s i e. „De bakker blaif t ok
lang weg ; ik hew gien brood
in huffs, skof taid hew ik de
leste kruin voor Kees sneden" .
W . 0, en N ., I I,14 .
Vgl . Ndl. Wdb ., XIV, 772 ;
Fri. Wd b ., III, 119, skofttiid .
skofte, zw, ww. intr. Scha[ten .
Vgl . Fri. Wdb ., III, 119,
sko[tsje; Ndl. Wdb., XIV,
771 .
skok, znw . Een stuk gedroogde
koemest, dat als brandsto[
diende. Tans in onbruik. De
bewoners van Hauwert worn
den wel „Hauwerter skokke"
genoemd . Vgl . Enkh . C ., 21
1Vlaart 1909 en B o e k e n-
oogen,898 .
skokke, zw. ww, tr . Betalen .
'k Wou, dat ie me de turref r
cente, die 'k nog van 'm hew--
we moet, maar dens skokte" .
W. 0 . en N., I, 77 .
skokkers, znw. meerv. Een snort
erten . Tans verouderd . „En
dat ie, toe ie bouwer was, z'n
Greuningse skokkers ('n snort
erwt) meist altaid verkof t an
de Koeter in de Kuizen (le
Coultre to Enkhuizen) " .
Enkh. C., 23 Aug . 1924 . Vgl .
Fri. Wdb ., III, 19, skokkers,
groote snort groene erwten,
( ook) een snort paardeboor
nen ; N. Gr. Wdb., 88, schokkeys,
snort grote groene erwr
ten, waar spliterwten van ger
maakt worden ; Ndl. Wdb .,
XIV, 780 .
skollever, znw . Ei, dat geen
kiemkracht heeft, waaruit geen
jong komt .
Vgl. Boekenoogen, 899 ;
D e V r ., 94, scholperd; Ndl.
Wdb ., XIV, 787, op scholver .
skommelaar, znw . Een ei, dat
geen kiemkracht heeft . Zie
skolleverS
skompel, znw . Schommel .
skooi, znw. V rijage .
skooie, zw, ww, intr .
1) Bedelen om eten . Die hond
loupt altaid to skooien . „Sy
loopen me schoyen om den
armen cost" . V a l c o o c h,
Regel d . Schoolm ., blz . 468 .
2) V rijen . Vgl. D e V r ., 94,
vrijen ; Fri. Wdb ., III, 113,
skoaije; Ndl. Wdb., XIV,
798 .
't skoolbord, znw . Kistje met
schuif, waarin jeugdige kinderen
schoolboeken, prentenboeken
enz, bewaren .
skoolmetres, znw . Zie m e t r e s .
skoon, 1) bnw . Geen schulden
hebbend. In de uitdr . : s k o o n
z i t t e, vrj van schulden zijn .
Vgl . Ndl. Wdb ., XIV, 836,
B 2) .
2) bijw. V . gr. Geheel. Z'n
bord is skoon leeg .
Skoon of weze,
put van krachten zijn .
uitger

123
t skootje, znw . Wittebrood, ber
staande uit 10 aan elkaar gebakken
laagjes, die men met
de hand gemakkelik van elr
kaar kan trekken . „De grond
was hard en droog en Jaap
een slecht gevoede tobber, die
in hoofdzaak leef de van
skootjes met stroop en „zuurwaien-zuipen
.
W . 0. en N ., I,117,
„Den Schaf meester sal mede
wekelijks aan ieder Provenier
of Provenieresse uytreiken een
schoot wittebroodt, Twaalf enkelde
Biskuyten en een stuyvers
Tarwenbroodt", Keur van
1620, vgl. Keuren nopens Gilr
den, 83, Het woord s k o o t-
j e zal dus wel een verkorr
ting zijn van een s k o o t
wittebrood, Volgens
Boekenoogen, 902, was
een schoot eertij ds de eenheid
voor het broodrgewicht, een
gewicht van % pond of 2%
H,Gr,
S c h o o t behoort bij het ww,
schieten (het brood in de
oven schieten) . Vgl . D e V r,,
94 ; N . Gr. Wdb ., 884, schoot ;
Ndl. W db,, XIV, 872, 5) .
skorte, zw, onpers, ww. Hinder
ren, deren . Wat skort jou vandaag?
„Hey makker, schept moet,
Zijt vrolyk en zoet,
Of schort er nog Lets,
Zo spreekt maar een woord
Gr . H. Liedeb,, II, 89 .
Vgl. Boekenoogen, 906 ;
Oudemans, Wdb . op Br.,
335 ; Ndl. W db ., XIV, 912 .
skosse I, zw, ww, intr . Dansen,
bepaaldelik de skosse drie
(een daps) uitvoeren . ,,We
lieten de gasten maar skosse
op de darsch, oome zaide, wij
wisten toch maar niks hoe 't
hoorde" .
Uit Kennemerl., 143 . Vgl . D e
V r., 94 ; Ndl . W d b., XIV,
934, op schotsch I,
skosse II, zw, ww, intr, Vee op.
ko pen, om het dadelik weer to
verhandelen .
Vgl. Boekenoogen, 907 ;
D e V r ., 94 .
skossedrie, znw. Len boeredans .
„Tot of wisseling werd vlij tig
gedanst, boerendansen als de
horrelepiep, de skossedrie,
donder in 't hoof enz,"
W. 0, en N ., I,15 .
Vgl . Fri. Wdb., III, 121,
skotsertrjje; Ndl. Wdb ., XIV,
934, op schotsch II . Zie voor
de beschrijving van deze daps
W. D ii k s t r a, hlit Friesl.
Volksleven, d, I, 284.
skosser, znw . Veehandelaar,
veespeculant . Zie s k o s s e,
't skot, znw . In de uitdr, : S k o t
z e t t e, voortmaken, hard lopen
o f rijden . ,,An de kleere
zou je zeit heave, 't is 'n diender,
maar an zen imeneuvels
niet, want hij liep maar stadig
an, en ik redeneerde, die dienders
hier zelle wel skot zette" .
flit Kennemerl ., 29 .
Een skot in j e reg
h e w w e, het spit in de rug
hebben . D e s k o t j e s b i nr
ne nag vuld, er is nog
geld in de portemonnaie . Vgl .
B o u m a n, 94; Ndl, Wdb .,
XIV, 918 .
skotel, znw . Houten grendel. He
je de skotel al op de deur
dein? Vgl . N. Gr. Wdb ., 886,

124
schotel (W,K . ) ; Ndl. Wdb.,
XIV, 931 .
skotter, znw . Ben koe, die op
haar derde jaar nog maar eenr
maal gekalf d heef t . „'n Koe,
die 't tweede jaar overslaat
met 't brengen van een kalf,
heet 'n skotter" .
W. 0, en N ., I,15.
Vgl. Boekenoogen, 910 ;
B o u m a n, 94 ; Ndl. Wdb .,
XIV, 937
skottere, zw . ww . intr . Hard
lopen, eigenl, lopen als een
skotter . Zegsw . : J e w a i f
mag wel ers skottere,
je kraige zo'n hok
m i t j o o s, er mag wel eens
een jaar voorbjgaan, zonder
dat je gezin vermeerderd
words. Vgl. W. 0, en N., I,
44 ; D e V r ., 95 .
skouwe, zw, ww, tr. Onderzoer
ken, eigenl, beschouwen, tot
welk geslacht jonge konijnen
en eenden behoren . ,,He je de
knaine al skouwd Jan?' „Ja
oor, ik hew 4 ramme en 3
voesters". „Item elck waer .
schip mach houden vij f f eynden
ende een woert to
schouwen daechs voer Heylich
misse" . Zie Westfr . Stadr ., II,
352 .
skove, zw, ww . intr . Afrekenen .
Van een schipper met zijn
knechts. Gezamenlik de buit
verdelen na of trek van gemaakte
onkosten . Te Enkhuir
zen . „Nou jongens, zelle we
den skove?"
w . 0 . en N., VII, 1 18 .
skrabbers, znw, meerv . Geld .
Vgl, N. Gr. Wdb., 888,
schra hers .
skraive, st, ww, tr . Schr jven .
Zegsw . : Die s k r a i f t,
b l a i f t, wie boekhoudt, gaat
niet zo gauw op de fles .
skram, znw . Een big van onger
veer een half jaar . „En midden
op de dansvloer sting onverwacht,
geheel alleen, een
magere skram, of kes meer as
'n big„
Enkh . C., 28 Nov . 1925 .
Vgl, Ndl. Wdb ., XIV, 983 .
skrape, zw, ww . tr . Het onkruid
met een skra per uitwieden .
skrape-, znw . Een land- en tuinr
bouw werktuig . Vgl . D e V r.,
95 ; Ndl. Wdb ., XIV, 1002 .
skras, znw . Kras. Zie s k r a s~
S e. Vgl . Fri. Wdb ., III, 124,
skras .
skrasse, zw, ww . intr . Krassen .
Vgl . Fri . Wdb ., III, 124,
skrasse; 0 u d e m a n s, Middel-
en Oudndl. Wdb ., VI,
221, schrassen .
skredig, bnw. Flink, stevig ge.
bou wd . Van personen . Vgl.
Fri. Wdb ., III, 124, skredich,
grof beenderig .
skreeuwlillik, znw . Een kind, dat
vervelend lips to schreien .
„Die groote skreeuwlillek eerst
maar", zai Eva, „hai is zeker
z'n teut kwait raakt" .
W. 0, en N., I, 54 .
Vgl. Ndl. Wdb., XIV,1017 .
skriebel, bnw, Schraal, mager .
,,Maar op heden, was een
aare taaie, 18 jaar amperan
stedent,
Heele dagen op de academie,
knap maar skriebel words
meestal zoo'n vent" .
w, 0. en N., III, 166 .
Vgl. Boekenoogen, 914,
schriebel, znw ., een klein,
schraal, nietig mensch of kind ;

125
De Vr., 95 ; Bouman, 94,
schrieuwel; Ndl . Wdb ., XIV,
1021 .
skriebelig, bnw. Zie s k r i e-
bel .
Vgl. Boekenoogen, 915 ;
DeVr.,95 .
skriem, znw. In de uitdr.: 0 p
skriem gaan, na een
storm gaan zien, of er nog jets
aangespoeld is . „En weunde
ik deer nag, din ging ik welderes
op skriem" .
Enkh . Cr ., 31 Mrt.1931 .
skril, bnw . Angstwekkend, griezelig
. „En weet j e nag wel
bai die skrille dansmeister in
Bobbeldaik, die altaid maar
door alles heen skreeuwde" .
W. O . en N ., I, 23 .
Vgl. Boekenoogen, 915 ;
Fri. Wdb ., III, 126, skril ;
Ndl. Wdb ., XIV, 1072.
skrillap, znw . Ooglap, deel van
het paardetuig . Gewoonlik in
het meerv, skrillappe .
skrobbe, zw, ww, tr . Krabben .
„Nachte leg ik to medderen en
to skrobben" .
W.O, en N., I, 117 .
Vgl. Boekenoogen, 916 ;
D e Vr ., 95 ; Ndl . W db.,
XIV, 1077 .
skroei, znw. Grote hanger .
„Eerst nee 't ra'a'dhuis, toe in
de gloria nee de kerk, en ik
hat al zoo'n schroei, want
soggens kon ik er niet van
eten", hlit Kennemerl., 141 .
Vgl. Fri. W db., III, 128,
skroei;
Boekenoogen, 917; De
V r ., 95 ; N . Gr. W d b ., 891 ;
Ndl. Wdb ., XIV, 1096 .
't skroodje, znw. Een rond uitgesneden
strookje gags of tul-
le, dat voor aan de hul wordt
gezet om deze to verlengen en
waarlangs ter versiering een
echt of nagemaakt Brabants
kantje wordt aangebracht .
„'n Fieter hultje he nicht?
„Dat skroodje heb Kla'as Hazewinkel,
j e wete wel, die
koolhandelaar, iemesdage voor
me uit Brussel meenomen" .
W. 0 . en N ., III, 68 .
Vgl. Boekenoogen, 918 ;
De Vr ., 95; Bouman, 95 ;
Ndl. Wdb., XIV, 117 .
't skrot, znw . Ajval, uitschot
van vruchten .
Vgl. Boekenoogen, 919 ;
De Vr.,95 Bouman, 95 ;
Ndl. Wdb., XIV, 1118 .
skrouk, znw . Een mager, nietig
persoon of diet, eigenl, jets
dat verschroeid, verschromr
peld is . „'t Binne den zukke
etagere skrouke, z'n koeie, allegaar
van die skroukige rammelkaste"
.
W . 0 . en N., II, 24 .
Vgl . Ndl. Wdb., XIV, 1104 .
skrouke, zw, ww, intr . Zengen,
door het vuur verschroeien .
Vgl. Boekenoogen, 917 ;
D e V r., 95 ; Ndl . Wdb .,
XIV, 1103 .
skroukig, bnw . Malter, schraal.
Vgl, skrouke .
skuddele, zw, ww . t r. Heen en
weer schudden . Vgl . N. Gr.
W db ., 892 .
skuilhonkiese, zw, ww, intr .
Verstoppertje spelen . Een
jongensspel .
skuit, znw . In de uitdr . : I n d e
skuit moete, voor een
vrouw, die weidra zal bevalr
len, alles in orde maken . Vgl .
Ndl. Wdb., XIV, 1171 .

126
skuive, St. ww. intr . Betalen .
„Hai et nag niet skoven ok, ik
moet 'm in de gate houwe" .
W. 0, en N ., IV, 43 .
skullek, znw . Boezelaar. Te
Enkhuizen . Vgl . Fri. Wdb .,
III, 97, skelk.
skullep, znw. Schelp. I n z'n
skullep kruipe, zich
bang terugtrekken .
Vgl. Boekenoogen, 893,
op schilp; Fri. Wdb ., III, 129,
Yn 'e skulp krupe; N. Gr .
Wdb ., 893, schulp; S t o e t t,
Sprwdb ., no, 2041 ; Ndl .
Wdb ., XIV, 1207 .
skurreft, 1) znw. Schurft. 2 )
bnw. Geen zuiver geweten
hebbend, vandaar terugger
trokken . Hai is skurref t . Vgl.
N. Gr . Wdb ., 893, hai is
skurfteg; Ndl. Wdb ., XIV,
1219 .
skurreke, zw, ww, intr. Ben
wriemelende beweging met
het bovenlijf maken, waardoor
men met de kleren langs het
lichaam schuurt; vooral cm de
jeuk to doen bedaren, ook wel
om warm to worden .
Vgl. Boekenoogen, 921 ;
D e V r., 95; Ndl. Wdb .,
XIV, 1222 .
skuttel, znw. Schotel.
Vgl. Boekenoogen, 922 ;
Fri . Wdb ., III, 130 ; N. Gr.
Wdb ., 891,
skuttele, zw, ww, intr. In de
uitdr.: Deer skuttelt't
n i e t r u i m, daar is het een
arme boel . Zie s k u t t e l .
skutteldoek, znw . Vaatdoek . In
de verkl,skutteldoekie,
ook wel vingerdoekje .
,, . . . En wat die kleine skuttelr
doekjes tog mosten op de stile-
kebortjes, toe ze er op de
kof f ie waren" .
Uit Kennemerl . 163.
Vgl. Boekenoogen, 922 ;
Fri . . Wdb ., III, 120, skuteldoek;
N . Gr. Wdb ., 892,
schuddeldouk ; Ndl . Wdb .,
XIV, 928 .
skuur, znw . Schuur, Zegsw . : I n
main skuur past maar
i e n d e ur , d.w .z, met jou alleen
wil ik trouwen .
W . 0, en N., I, 30 .
Zie een soortgel, zegsw . bij
ring .
slaai, znw . Grote houten hamer .
„2 Slaijen om 't Ys mede to
breken van St . Catharinendag
tot den 1 Nlaart'' . Keur van
1632, zie Keuren nopens Gilr
den, 231 .
Vgl. Boekenoogen, 928 ;
D e V r,, 95 ; Fri . Wdb ., III,
132, slaei ; N. Gr. Wdb., 905,
slaai; Mnl. Wdb ., VII, 1262,
slegge ; Ndl . Wdb ., XIV,
1668 .
slachte, zw, ww, intr . Gelijken
op, eigenl, van hetzelfde soon
of geslacht z j n . Hai slacht z'n
vader.Llitdr.Slachtmain
w a t, evenals ik, Je binne ok
al vaif tig, slacht main wat .
Vgl. Fri. Wdb ., III, 132 ; N
Gr . Wdb ., 905 ; Ndl. Wdb .,
XIV, 1481 .
slagzekel, znw . Een sikkel met
een lange stole, waarmee men
de sloten zuivert van net, biezen
enz . Zie z e k e l,
slakkepikker, znw . Bajonet .
Hai je 'n slakkepikker an?
Dat staat miserabel!"
W . 0 . en N., I, 80 .
Vgl . Fri . Wdb ., III, 133, slakr
kestekker; N . Gr. Wdb ., 907,

127
slakkesteker; Ndl. Wdb .,
XIV, 1548 .
't slappie I, znw . Een p jp met
een slap roer . „Arie met z'n
slappie, zoo'n echt doorrookt
smeultje" .
W . 0, en N., I, 76 .
Vgl. D e V r ., 95; N. Gr .
Wdb., 908, 't slap van 'n
Duitse piep, het elastieken
buisje van het roer der pijp .
't slappie II, znw, Morsdoekje,
dat men kinderen aandoet bij
het eten . „Alwaar de doek als
een slab bleef hangen" .
Br, over versch . 0 ., II, 222 .
Vgl. Boekenoogen, 928 ;
Fri. Wdb ., III, 131, slab(be) ;
Ndl. Wdb ., XIV, 1469,
slees, znw . Slede . „Hai wilt 'n
slees to kraige, plakte Jan d'r
op en toogde 'm voort"
W. 0, en N ., I, 79 .
De vorm is een samentr, van
sleeds, sleedse, die in
de oude bronnen veel voorkomen.
Vgl. Boekenoogen, 931 ;
Mnl. Wdb ., VII, 1260, sleedr
se; Ndl. Wdb ., XIV, 1663 .
sleip, znw . Slaap. Zie voor de
vocaal § 18, 3 .
Vgl. Boekenoogen, 933,
sleep; Fri. Wdb ., III, 136,
sliep.
sleipe, St . ww, intr . Slapen .
Vgl. Boekenoogen, 930,
slapen, slepen ; Fri. Wdb ., III,
137, sliepe .
't sletje, znw . Zuurtje, balletje .
„En haar trommeltje was zoo
goed voorzien van seletj es en
kokinjes" .
W. 0 . en N ., II, 61 .
sleze, zw, ww, intr . Met de slede
r jden, ook wel met de voeten
Tangs de grond slepen .
Vgl. Boekenoogen, 935 .
sliep uit, uitroep, waarmee men
iemand voor de gek houdt .
Men strijkt hierbij met twee
vingers over elkaar . „Sait zet
in en met de vingers sliepruit
bewegingen nei Jantje makende"
enz . V r . Eend in de B., 9 .
Vgl . B o u m a n, 96, op slier
pen ; 0 p p r e 1, blz . 74, oit,-
sliepe ; Oudemans, Wdb .
op Br., 348, sliep .
suet, znw . Dunne tak of loot
van een boom .
Vgl. Boekenoogen, 936 .
slieter, znw . Magere jongen of
meisje, eigenl . zo dun als een
suet.
slieterig, bnw . Mager, dun . Van
personen .
Vgl. Boekenoogen, 936 .
slikke, zw, ww, tr, Likken . Ger
woonlik in de afl, o f s 1 i kr
ke en opslikke .
Vgl. Boekenoogen, 937 ;
Fri. Wdb ., III, 138, slikje;
N. Gr. Wdb ., 911 ; Ndl .
Wdb,., XIV, 1768 .
slim, bnw . Scheef, schuin toelopend.
Van een pad. Verour
derd .
Vgl. Boekenoogen, 937 .
't slimpad, znw . Een pad, dat
de gewone weg schuin afsn jdt
en dus bekort. Tans in onbruik
.
Vgl. Boekenoogen, 937 .
slimtocht, znw . Een tocht of
sloot, die schuin toelopend,
een kortere weg biedt .
Vgl. Boekenoogen, 937 ;
zie slim en slimpad .
stinger, znw . In de uitdr . : Z'n
stinger hewwe, in z'n

128
schik zijn. Vgl . z'n d r a a i B o u m a n, 97 ; Ndl. Wdb .,
hewwe en Stoett, XIV, 1850 .
Sprwdb., no . 2074 . slot I, znw. Grote ruime panslob,
znw. Werkboezelaar. Zie toffel .
bontje . Uitdr . : Uit z'n slof
Vgl. B o e k e n o o g en, 938 ; s k i e t e, boos worden .
De Vr ., 96 ; Bouman, Vgl. Boekenoogen, 940 ;
96 ; Ndl. Wd b., XIV, 1831 . Fri. Wd b ., III, 143 ; N . Gr.
slobbe, zw, ww, intr . Met mor- Wdb., 916 ;
sige voeten de vloer, het vloerr S t o e t t, Sprwdb., no . 2076 ;
kleed enz . vuil maken . „'t Re- Ndl,. Wdb., XIV, 1851 .
gende alle dagen en deerom slof II, bnw. Slordig, nalatig .
was ie zeker bang, dat ik slob- Hai is erg slof met betalen .
be zou en had ie de paipe al „Veel van beloft, van daden
omsloegen" . slof '' . Verm . T reck .-Sch ., II,
W.0.enN.,IV,69 . 17.
„Wy kayen, wij dammen, wy „De Koster weet ge is slof" .
legen den pet (put), Econ . Liedjes, II, 132 ;
En slobben al of cons, schoen zie ook S . Burgerh ., Voorrede
en broecken" . XII, C,. Wildsch ., II, 99.
Valcooch, Vgl. Boekenoogen, 94 ;
Regel d . Schoolm ., 467, Fri. Wdb ., III, 143 ; Mnl.
V 1. B o e k e n o o e n 938 ; Wdb ., VII. 1296 ; Ndl. Wdb .,
Fri. Wdb ., III, 143, slobje; XIV, 1855.
D e V r ., 96 ; B o u m a n, 96 ; slofskoen, znw, Muil. Aldus ger
Ndl. Wdb ., XIV, 1831 . noemd naar het keen en weer
slobberdoes, znw . Ben vuil, slow bewegen van de voet .
dig persoon . slofter, znw . Zie s 1 o c h t e r .
Vgl. Boekenoogen, 97 ; De Vr ., 96 .
Fri. Wdb., III, 143 ; Ndl . slokke, zw . ww . tr . Slikken .
Wdb.,XIV,1833 . Vgl . B o e k e n o o g e n, 941 ;
slobberig, bnw . Viii!, morsig. Fri . Wdb ., III, 144 ; Ndl.
Vgl.Boekenoogen,939 ; Wdb.,XIV,1862 .
D e V r ., 96 ; Ndl . Wdb ., 't slokkie, znw . Borreltje . „Bai
XIV, 1835 .
den Kastelain most ie 't ok al
slochter, znw . Slop, doorgang in ontgelde, want hij moist gien
het ijs . Hiernaast s l o f t e r iens moat biljarte om twei
en s l u f t e r . slokkies was'' . V r, Bend in de
Vgl. Boekenoogen, 939 . B ., 26. Een zoet sloksloeg,
bnw. Beslagen . De glaze k i e, een vrouweborreltje .
binne sloeg . Vgl, Fri. Wdb ., III, 143 ; Ndl.
Vgl. Boekenoogen, 940, Wdb ., XIV, 1860 .
slaperig, mat; Fri. Wdb ., III, slote, zw . mow . intr. Sloten mar
145, slack, slaperig, ken, ook wel de bestaande
sloerie, znw. Slordig wij[. sloten uitdiepen . „Item soo en
Vgl. B o e k e n o o g e n, 940 ; moet niemant slooten bij de

129
Boeckelweg tusschen Lambertschaagh
ende de Weeren
of hij zal de aarde op de
Boeckelweg werpen, op boete
van een pond" .
Westjr . Stadr., II, 373 .
sloter, znw . lemand, die nieuwe
sloten maakt, of de bestaande
uitdiept en de wallen afsteekt .
Mijn Heeren de Schout, Burgemeesteren
en Schepenen des
Stadts Hoorn, van tijt tot tijt
to voren synde gekomen, menigvuldige
klagten van haar
Ingesetenen en van Anderen
in haar Agtbaarheden Jurisdictie
woonagtig, over de
Kwaat-aardigheyt en nalatigheyt
van vele Pik- en andere
Grasrmayers, Slooters, Saadtr
Sichers en alle diergelyke"
enz ., Keur van 1702, zie Keuten
nopens Gilden, 589 . Vgl .
B o u m a n, 97; Ndl. Wd b .,
XIV, 1890 .
slufter, znw . Zie s 1 o c h t e r .
sluis, znw. Brag .
't sluisland, znw . Het land tusr
sen twee bruggen .
sinker, bnw . Schraal, armoedig .
Vgl.sluUf .
slukke, zw . ww, intr . Sluiken .
Vgl . Fri . W db ., III, 146,
slukje.
sluppe, zw, ww. intr . Sluipen .
Vgl. Fri. Wdb ., III, 146,
slupje.
sluuf I, bnw. Mager, smal.
„Ik ben wat sluuf worre en je
oome wat to dik, maar het
rooit goed" .
W. 0 . en N., II, 161 .
Vgl. Boekenoogen, 947 ;
D e V r ., 96 .
sluuf II, znw . Een knot wol.
Dialect van Drechterland II .
„En hei je een sluuf wol veur
m'n haald?" Vloed, 165,
smait, znw . Een grate hoeveelheid.
Die boer het 'n smait
geld. Van s m ij ten .
Vgl. Boekenoogen, 952 .
smaite, St WW . tr . Slaan . In de
uitdr . : Haver, garst
s m a i t e . Dit smijten geschiedt
door een bundel halmen
bij herhaling en met
kracht tegen een op een vat
liggende ijzeren plaat to slaan,
zodat de graankorrels er of
vallen . Vgl. Nay., 21, 534 .
smakke, zw, ww, tr . Gooien, bepaaldelik
pepernoten op Sinterklaas
avond . Llitdr .: D e
bille baai mekaar
s m a k k e, gaan trouwen .
Vgl. Boekenoogen, 948 .
Mnl. Wdb ., VII, 1336 .
smakker, znw . Robbedoes, ror
baste jonge man . „Ferme j ongens
zijn: „rokusse, smakkers
w . 0. en N ., I, 17 .
Vgl. Boekenoogen, 949,
smakkerd, Melt; D e V r ., 96.
smakkerseivend, znw . De avond,
waarop gesmakt wordt, Sinterklaasavond.
smart, znw . Het gele, kleverige
vuil in het oar . Het woord
behoort etymol, bij s m e e r,
vet. In A'dam noemt men dit
schertsend wel „oorboter" .
Vgl. Boekenoogen, 949 ;
D e V r., 96.
smeerhoorn, znw . In de uitdr. :
Mit de smeerhoorn
1 o u p e, vleien . „Vroeger zag
ie je niet, en nou Kees mit
zain Duw vrait, nou loupt ie
mit de smeerhoorn" .
W. 0 . en N ., II, 15 .
9

130
Vgl, Boekenoogen, 951 ;
D e V r ., 96; S t o e t t,
Sprwdb., no, 938,
smeerproest, znw . Vuile boel.
Vgl. Boekenoogen, 951 ;
D e V r ., 96,
smekke, zw, ww, intr. Hoorbaar
proeven, met de tong smakr
ken .
smere, 1) zw, ww, intr . Wegr
gaan . Nou ik smeer 'm oor .
2) zw, ww, tr. Vleien . Vooral
in de of l, o p s m e r e . Zie alr
daar. „Je zel 't niet beleve,
Hombaas, dat ik je smeere
gaan" . W,. 0. en N., III, 66,
3) zw, ww, intr . Dik worden,
naar regen staan . Van de
lucht .
Vgl. Boekenoogen, 951,
smeren, znw. Smeersel. ,,Of toch
nag maar deres volhoue mit
die smeren" .
W . 0, en N ., I,117,
Vgl, Mnl, Wdb,,, VII, 1366,
smermge .
smiddes, bijw . Des middags. „De
bloedtoet had al hoore smoeze,
dat z'n vrinde deer veul pier
zier in hadde en smiddes om
vaif uur in de Peerdesteeg bai
elkaar zouwe komen" .
W. 0, en N,, II, 88 .
smiecht, znw . Gemene vent .
„Zoo'n smiecht, zoo'n skof t,
zoo'n bobbekop!
W.0.enN .,II,28 .
Vgl. N. Gr. Wdb ., 922 ; Fri .
W db ., III, 150, sm ycht .
smient, znw. Scheldwoord . Hai
is 'n smient 'oor, Eigenlik betekent
het woord "eend" .
Vgl, Fri . Wdb ., III, 151,
sm jeunt .
smies, znw . Alleen in het meerv .
en wel in de uitdr . : I e t s o f
iemand in de smieze
h e w w e, in de paten- hebben,
„En as d'r naggeres 'n
grootert tussche door liep, den
was ie, voordat je 'm goed en
wel in de smieze hadde, d'r
van deur" .
w. 0, en N ., I, 77,
Vgl, Boekenoogen, 975,
in de spiezen; N . Gr. Wdb.,
923, Amn in de smiezn hebm;
S t o e t t, Sprwdb ., no, 606 ;
Fri. Wdb., III, 150, ik ha 't
al yn 'e smise(n) .
smikkele, zw, ww, intr. Snoepen,
ook smakelik eten . „Snaaien,
smikkelen, snobben, snukker
len, beteekenen alle vier snoer
pen", W . 0, en N,. I, 17.
Vgl. Boekenoogen, 952 ;
D e V r., 96; N. Gr. Wd b.,
923 ; S t o e t t, Sprwdb ., no,
2043,
smoek, bijw . Stil, bedaard .
Hiernaast s m o k, Zie aldaar,
„je malle mieter", antwoordde
Eva, „nou houwe ze er
smoek, maar deimee beginne
ze weer .
W, 0, en N. I, 54 .
„Verwacht de Bruyloft niet to
vroeg,
Totdat sal aengekomen wesen
Des werelts avont, houd u
smoeg .
Med. Sch ., 156 .
Vgl. Boekenoogen, 953,
smoks; D e V r ., 96, zich smok
houden ; B o u m a n, 98; N.
Gr . W d b ., 924 ; S t o e t t,
Sprwdb ., no, 1219 .
smok, bijw . Zie s m o e k,
„Allien de bakker hiel 'm
smok",
W. 0, en N., II,113 .

131
smoor, znw . In de uitdr .: D e
smoor in hewwe, het
land hebben, Vgl . N . Gr.
Wdb., 924 ; 0 p p r e 1, blz . 83 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no. 2087 ;
Fri. Wdb ., III, 151 .
smoorpan, znw. In de zegsw . :
Die maakt van z'n hart
gien smoorpan, die komt
er rond voor uit .
smoorvod, znw. Gewoonlik in
het meerv. Smoorvodde,
Lappen, stukken goed, die
men op het deksel van een
pan met brij of ander eten
legt, wanneer deze van het
vuur is afgenomen, om zor
doende de warmte er in to
houden en het eten to laten
sudderen . „En as ze (n,1 . de
brij ) weer goed deurkookt, zet
ze den maar of. Doen er dan
n paar smoorvodde over, den
stiemt ze wel gaar" .
W . 0, en N . . II, 14 .
smote, zw, ww. intr. Sudderen,
gaar koken . Het vlais moet
lekker smote. Vgl. Fri. Wdb .,
III, 152, smoore; Ndl. Wdb .,
XIV, 2200,
smorte, zw, ww, intr . Pruttelen .
Van kof f ie. „De kof f ie sting
lekker to smorten op 'n f risch
kooltje in de theestoof" .
Enkh . C ., 7 Febr . 1925 .
Het woord is wellicht verwant
metsmoret
smortig, bnw . Pruttelend . Ger
zegd van kof fie, die staat to
koken . Vgl, s m o r t e.
smouke, zw, ww, intr . Roken .
Vgl. Fri . Wdb ., III, 153,
smoke; N . Gr. Wdb ., 924 .
't smoukie, znw . T abakspijp, Zie
s m o u k e. „En toe hew ik
m'n smoukie vuld mit lek-
kre tabak" . Van een Westfr .,
6.
smouwe, zw, ww, tr. Van iemand
o/ iets houden, vertrouwen
stellen in iemand of iets . Je
moete de kat 'n stukkie zallem
geve, dat smouwt ie wel . Ik
smouw 't hillekendal niet 'oor.
smuiger, znw . 1) Ben toestel,
dat onder in een ouderwetr
se schoorsteen werd aanger
bracht, om het trekken to bevorderen
. 2 ) Een doorroker,
een gemene kerel .
Vg1. Boekenoogen, 953 ;
De Vr., 96; Bouman, 98 .
't smulke, znw . Hiernaast
s m u 1 t j e . Een korte tabakspijp,
die door het vele token
bruin is geworden .
Vgl. Boekenoogen, 954 ;
De Vr ., 96; Bouman, 98 .
snaaie, zw, ww, intr, Snoepen .
Vgl. Boekenoogen, 955 ;
De Vr .,96;Bouman,98 .
snaar, znw. Gewoonlik in de
verkl, s n a a r t j e . Schoonr
zuster ,.
„Naast zwager voor
schoonbroer, staat snaartje
voor schoonzuster" .
W. 0 . en N ., I,16 .
Vgl. Boekenoogen, 955 ;
Fri. Wdb„ 154, snaer ; D e
V r., 98 ; zie voor de verschillende
bet, in het Mnl ., Nlnl.
Wdb ., VII, 1387 ; 0 u d e-
m a n s, Wdb, op Br., 355 .
snaarderaai, znw . Malligheid,
vreemd gedoe . ,,'t Was aars
n mooi begin en hou dat in je
gedagte, er mag niks gien neskigheid
van lief de of zukke
snaarderij in komme" . Uit
Kennemerl ., 46 .
Vgl. Boekenoogen, 956,
snoeperij en snuisterij ; N,. Gr .

132
Wdb., 929, snaarderj, kleir
nigheden, snuisterijen .
snaikoek, znw . Len snort zoetekoek,
ook wet dikkerdjeskoek
genaamd.
Vgl. Boekenoogen, 961 .
snakker, bnw. Hartig, zout . Het
vlais was lekker snakker 'oor.
Vgl. Boekenoogen, 956 ;
D e V r., 96 ; B o u m a n, 98 .
't snakkerighaidje, znw . Een
hartige sp js . „'t Ging alles
nag al goed, ik lustte temet
alles, al had ik de snakkerigr
haidjes 't liefst" .
W.0.enN.,IV,66 .
snarig, bijw . Zeer, in hevige
mate . „Nou", zaid ie, „ik hew
al of tig op 't ais weest, veul
dage mit de bezem werkt,
maar zoo belabberd as 't nou
gaat, nei man, deer weet ik
gien tweide voorbeeld van, en
den deerbai zoo snarig koud" .
W . 0, en N., I, 77 .
Vg1. Boekenoogen, 957 ;
De Vr., 96; Bouman, 98 .
spars, znw . In de uitdr . : G i e n
s n a r s, geen zier, niets .
Vgl. Boekenoogen, 962,
gien snirs; Fri . Wdb., III, 155,
gjin spars ; S t o e t t, Sprwdb .,
no, 2089 .
sneesstok, znw . Een stok, bevesr
tigd aan de beide einden van
een visnet, tussen het kurkliek
en het loodliek, om het net
wijduit to doen staan .
Te Enkhuizen. Vgl . Mnl .
Wdb ., VII, 1402, snese,
snoer.
't sneetje, znw . In de uitdr . :
'n Sneetj a in 't „Jon -oor
h e w w e, dronken z jn .
ge, jonge, wat is dat 'n ruwr
aan as ie 'n sneetje in 't oor
het". W. 0 . en N ., II, 52.
Vgl . Fri. Wdb ., III, 156, by
het in speed yn 't ear .
snei, znw. Sneeuw. Zie voor de
diftong § 23, 4, Opm . 2 .
Vgl. N. Gr. Wdb ., 932, snij.
't sneibaltje, znw. Een glaasje
jenever of brandewijn met sui,-
ker. „Dirk, die al meer met
dat water voor de dokter weest
was, begon, toe de klante in
de gelagkamer zatte, elk mit
'n sneibaltje voor d'r lui :
,,Maar Bram, je zelle toch zer
ker die beste ket niet verkour
pe" . W . 0,. en N., II, 167 .
Fri. Wdb ., III, 157, snier
baltsje .
sneijage, zw . onpers. ww .
Sneeu wen .
Vgl. Boekenoogen, 958 ;
Fri. Wdb ., III, 158, sn /e .
sneiproest, znw . Vuile boel tengevolge
van dooiende sneeuw .
Zie proest en smeerproest
snerreke, zw . ww, intr . T intelen,.
Van handen en voeten .
Vgl . Mnl. Wdb ., VII, 1402 ;
D e Bo ., 912 .
snik, bnw. Wijs . In de uitdr . :
Niet goed snik wez
e, niet wijs zijn . Vgl . N . Gr .
Wd b ., 928 ; S t o e t t,
Sprwdb ., no . 2090 .
't snippie, znw . $uitenkansje .
snob, znw . In de uitdr . : 't I s
niet veul snobs, het is
niet veel zaaks. Vgl, s n o br
b e .
snobbe, zw . ww, intr . Snoepen .
Vgl . D e Vr ., 96 ; Fri. Wdb .,
HI,I, 161, snob je .
snobberaai, znw . Snoeperij .
„Die in de kerk rabbouwen of
snobberij koopen" .

133
Va1cooch,
Regel d . Schoolm ., blz . 190 .
Vgl . Fri. Wdb., III, 161,
snobberij .
snoet, znw . Snuit . Uitdr . :
Iemand snoetop skut
t e l g e v e, iemand erg uitschelden
. ,,As ze 't hart in der
laif hewwe om me mit zoo'n
hakkefietje of to skepen, zel ik
ze snoet op skuttel geven" .
W. 0 . en N., II, 21 .
snoeterig, bnw . Guur, regenachachtig.
„ja guster was 't vrai
snoeterig, en den is 't dadelek
zoo huf terig" .
W. 0 . en N.. II, 50 .
snoffe, zw, ww, intr . Snikken,
schreien. ,,Maar deer zou niet
snof t worre" . Med. C ., jrg .
23, no . 1187 .
Vgl. Boekenoogen, 963 ;
Bouman,99 .
't snoffie, znw . Snufje, gewoonlik
in verbinding met n u w,
n u w e r w i s en dergel, woorr
den, „Gien meister, maar zo'n
jonge kerel met nuwerwisse
snof fies, die lachte om ouwerwisse
reidjes .
W . 0. en N ., I,118.
„En stelt u aen tot geender
tij dt
Als de wereltsche nacy,
In nieuwe snof kens van habijt,
Twort veel misbruyckt,
eylacy '.
T w i s c k, Kl. Liedtb ., 139 .
„Ik weet niet veel van al die
nieuwe snof jes en modes" .
S. Burgerh ., 35 . Vgl . 0 u d er
m a n s, Wdb . op Br ., 359 .
snokker, bnw. 1) Aardig.
„'n Aardig kind is 'n pittige
of snokkere joen of maid" .
W . 0, en N., I,17 .
2) Vreemd, zonderling . ,,'t Is
toch snokker, dat ik nergens
m'n knip vinde kin" . Zie voor
een soortgel. betekenisoverr
gang bij a a rd i g .
Vgl. Boekenoogen, 963 ;
Fri. Wdb ., III, 162, snokker;
De Vr ., 96; Oudemans,
Wdb, op Br., 359 .
snol, znw . Een persoon, waarop
men verliefd is,. Het woord
heef t niet de ongunstige zin,
die het in het algemeen heef t.
Vgl.snolle .
snolle, zw . ww, intr . Vrijen, zoenen
. „Dat 's j e voor, lustig
eens aan 't snollen" .
Gr . H . Liedeb ., 232 .
snollebol, znw. Zie s n o l .
Vgl. Boekenoogen, 963 .
snot, znw . Wagen. Zie h o nr
desnor en poppesnor.
Vgl.Boekenoogen,963 .
snot, znw . Snot. Uitdr . : I e t s
in 't snotje hewwe, er
de lucht van hebben ;
iemand voor 't snot -
j e h o u w e, iemand bij de
news nemen ;
snot en kwail huile,
vreselik schreien . Verder
komt het woord in allerlei
bastaardvloeken voor als eerstelid
; b .v.snotverdoms
me, snotverdorie,
snotverdikke, snot
verdikkeme, snot
Verdubbe .
Vgl. Boekenoogen, 964 ;
N. Gr . Wdb ., 931, hai
schrai f t snot en kwiel, 931,
snotverdikkemie; S t o e t t,
Sprwdb ., no . 2095 .
snotbriebel, znw . 1) Snotpegel .
Veeg je snotbriebel of joon .

134
2 ) Als scheldwoord, snotneus,
Vgl. Boekenoogen, 964 ;
D e V r ., 97 .
snotkoker, znw . 1) Snotneus.
„Stracx kreegh ick socken
veegh voor mijn blauwneusde
snotvat ' .
V ii g h, Kt, v, j . Rontwoet, 7 .
2) Mond. In de uitdr. : H o u
je snotkoker.
Vgl. Boekenoogen, 965 ;
D e V r ., 97 ; Fri. Wdb., III,
162 ; N . Gr . W db ., 931 .
snottere, zw, ww, intr . Schreien,
huilen . Hai loupt al weer to
snotteren. Vgl . Fri. Wdb ., III,
162, snotterje; N .
931, snottern .
Gr. Wdb .,
snotterig, bnw . Regenachtig.
„'t Was snotterig, deizerig
weer" .
W. 0 . en N ., I, 76 .
snukkele, zw, ww, intr. Snoepen .
soebatte, zw, ww, intr . Met aanr
drang vragen . Ik moet de hele
taid om dat geliende geld soer
baste . Vgl. N. Gr. Wdb ., 933,
soebatn; Fri. Wdb ., III, 165,
soebadde; S t o e t t, Sprwdb.,
no . 1865 .
soep, znw . In de uitdr . : V o o r
de soep weze, er in ger
loot ztjn (ni . voor de militaire
dienst) .
soggens, znw . 2e nv. Des ochr
tends.
sok, znw. Sok. Uitdr . : D e
sokke d'r in zette, het
op een lopen zetten .
Vgl. Boekenoogen, 966 ;
De Vr., 97 ; Stoett,
Sprwdb,., no . 2102 ; Fri. Wdb .,
III, 166 .
solo, znw . Een van de spelen
van het pandoerspel. De spe~
ler moet alleen alle slagen ha .
len . Er is troef .
solorzonder, znw . Een van de
spelen van het pandoerspel .
De speler moet alleen alle slagen
halen . Er is geen troef.
sond, bijw, en voegw . Sinds,
sedert .
Vgl. Boekenoogen, 966 ;
D e V r., 97 ; Fri. Wdb ., III,
167; sont; Oudemans,
Wdb., op Br., 364, songt
sonders, znw, lets biezonders,
gewoonlik ironies. Het woord
wordt steeds vooraf gegaan
door een onbep, vnw .
Kin niks skele, hai weet altaid
wat sonders" .
W. 0, en N ., II, 54 .
Vgl.Oudemans, Wdb.op
H., 301 . zonders ; Fri. Wdb .,
III, 167, sonders, sunders .
sop, znw . Wittebrood in melk
gekookt .
Vgl. Boekenoogen, 967 ;
D e V r ., 97; Fri. W d b ., III,
167.
sopperig, bnw . Week, drassig.
Van de grond .
Vgl. Boekenoogen, 968 ;
Bouman, 100 .
spaaie, zw, ww, intr . Spuwen,
overgeven . „Die begins nou 'n
taaltj a to braken, weer j e van
spaie moete" . Enkh., C., 23
Aug. 1924 . Zie voor de vorm
§ 142, Opm . N. Gr. Wdb .,
953, spjn; Fri. Wdb., III, 174,
spije .
spaander, znw . Spaander. Zegsr
w . : Dat benne allemaal
spaanders buir
ten main mand, dat inr
teresseert mij niet . „En jij
moete weer wete voor Donderdag,
was ze Dinsdag in

I35
Purmerend voor de keis had
hewwen, da's boerepraat as je
prate van praat, maar skepe,
rosse, daike ( nou dat ken nog
wat) benne allemaal spaanr
ders buiten main mand" .
V t . Eend in de B., 5 .
spaikerboor, znw . Boor om sp jr
kergaten to meken . Vgl . Fri .
Wdb ., III, 174, spikerboar .
't spain, znw. Spinde, spijskast .
Tans vrijwel verouderd . „De
etenskast heet 't spain" .
W . 0 . en N., I,16.
viii . Boekenoogen,976 ;
DeVr .,97;Bouman,100 ;
Fri. Wdb ., III, 176, spyn;
N. Gr . W db., 944, 't spin ;
Mnl. Wdb ., VII, 1700 .
't spaisel, znw . Braaksel .
Het spijsel in sijn aensicht
snoot,
Neemt wech onze beschaemdtheydt
groot" .
T w i s t k, Kl . Liedtb ., 232 .
spake, zw, ww . intr . Beide hanr
den aan de spaken van een
wiel slaan, om zo een wagen
voort to bewegen . „Nou, toe
de wagen leeg was, wai allegaar
spake" .
Enkh . C ., 29 Dec . 1923 .
spanbotte, zw, ww, intr . Een
jongensspel . Men trekt n .1 . een
streep op ongeveer een meter
afstand van een muur, en
ketst hiertegen met een cent,
zodat deze naar de streep toespat
. Wiens cent het dichtst
bij de streep ligt wint het . Ook
met rinkelbellen werd dit spel
vroeger gedaan .
Vgl. Boekenoogen, 969 .
spandere, zw, ww, tr . Besteden,
ten koste leggen . Hai het an
dat huffs heel wat spandeerd
oor .
„Spendeer ik dan een Roemer
Wijn,
Soo wil ik zingen, eens vrolijk
. . „
zijn .
Verm . Treck-Sch ., 1,150.
Vgl. Bouman, 100 ; Mn!.
Wdb., VII, 1701, op spenr
den ; Fri. Wd b ., III, 169,
spandearje.
spanne, 1) zw, onpers . ww . In
de zegsw . : 't Z e l d e r
s p a n n e, het zal er om hour
den, ook wel het zal er van
tangs gaan . 't Zel der spanne,
of ik wet touw genoeg heb .
„Nou help maar kaiken, 't zal
daar weerligs spannen Uit
Kennemerl., 86.2) zw, ww, tr .
De achterpoten ener koe met
spantouw vastbinden, voordat
men begint to melken .
Vgl. Boekenoogen, 970 ;
D e Vr., 97; Bouman, 100 ;
Fri. Wdb ., III, 169; N . Gr .
Wdb., 939 .
spansere, zw . ww, intr . Wander
ten . „Toe wist ik net evenveul,
er liep ook nog wet zoo'n
ien to spanseeren" . Uit Kennemerl.,
29 . Vgl, Mn! . W db.,
VII, 1619, spaceren .
't spantouw, znw . Het touw,
waarmee men de achterpoten
ener koe spant, voordat men
begint to melken .
Zie spanne .
Vgl. Boekenoogen, 970 ;
De Vr., 97; Bouman, 100 ;
0 p p r e 1, blz . 84 ; Fri. Wdb .,
III, 169 ; N Gr Wdb 939
spat I, znw . In de uitdr . : D e
hard weglo-
spat zette,
pen .

136
Vgl. Boekenoogen, 970 ;
Fri. Wdb ., III, 170 .
't spat II, znw . Ben paardeziekte,
welke hierin bestaat, dat
een paard een knobbel aan
het kniegewricht krijgt .
„Toe ginge ze nei de peerdestal,
Deer kon ze hem niet veul
leere,
Want overhoef of spat en gal,
Kan zelf s de veearts niet
keeren" .
W. 0, en N., I, 98 .
H a d r. J u n., Nomencl., 21,
J umentum suf f raginosum .
Krampigh peert, het welck dat
spat heef t. Zie ook Mn! .
Wdb ., VIII, 1654; Fri. Wdb .,
III, 170 .
't spatskut, znw. Ben schut achr
ter de groep op de koegang .
spatter, znw. Ert, die niet gaar
to koken is .
Vgl. Boekenoogen, 971,
spattert; D e V r ., 97,
speciaal, bnw . Zeer bevriend .
Ze binne erg speciaal mit mekaar
'oor. Vgl . N,. Gr. Wdb .,
942; Oudemans, Wdb, op
Br., 366.
't speen, znw. Speen . Zegsw . :
Hai laic an 't voors
p e e n, hij wordt boven ieder
ander voorgetrokken .
Zie W. 0 . en N ., IV, 95,
waar de Heer D . Pijper het
volgende bij deze zegsw. aantekent
: „Een moedervarken of
zeug heeft gewoonlijk twaalf
spenen . Als de zeug nu twaalf
biggen heel t, dan hebben ze
ieder een speen, en ieder houdt
zijn eigen speen . Nu geven de
voorspenen meer melk dan de
achterspenen, zodat die aan
de voorspenen liggen, er het
best aan toe zijn" .
Vgl. Boekenoogen, 971 .
spelt I, znw. De straal melk, die
bij het melken uit de uier
vloeit . Vgl . D e V r ., 97 ; Fri.
Wdb., III, 171, speet .
spelt II, znw . Houten stokje,
waaraan men de haring steekt
om to roken, . „De speitjes
werden an de muur of an de
lain of netjes salt an mekaar
an 't kleererak hongen" .
Enkh, C., 5 Dec . 1928 .
speite, zw, ww, tr. Zo melken,
dat de melk met dikke stralen
uit de uier in de emmer spun .
Vgl . B o y m a n, 100, speten ;
Fri. Wdb ., III, 171, speets je,
spele.
't spek, znw. 1) Spek . Zegsw . :
Ik bin 't zo zat as
gespogen spek, ikheb
er meer dan genoeg van .
Spek an Nlaai toe, en
'twas Vrouwedag,(2
Febr .) a l op . gezegd van
een pocher.
2) Varken . In de zegsw . :
't Spek was duur, de
varkens waren duur . E r w a s
veulspekandemarkt,
er waren veel varkens aan de
markt.
Vgl. Boekenoogen, 973 ;
D e V r ., 97,
spekdam, znw . Een los opge.
worpen dam in een sloot, die
men gemakkelik wee- kan
doorsteken . „Jan Groen en Jan
van Peet Antje waren iemesr
lessen al bezig, en die lachen
j elui uit, ze hewwe 'n spekdam
voor het gas onder de
weg sloegen, en nou hoor je
heulie niet meer mopperen" .

137
Enkh . C., 8 Juni 1922. Vgl.
Fri. Wdb ., III, 172, spekdaem .
spekkouper, znw . Spekkoper .
Zegsw . : 't Is een hele
spekkouper, hij zit er
jinancieel goed bij, ook wel hij
is een branie . „En dap zal de
laster verstomd staan, en is hij
een behouwen spekkoper" .
Will. Leevend, II, 77 .
Vgl. Boekenoogen, 972 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 2116 ;
Fri. Wdb ., III, 172 .
spekmof, znw . Len vliegend insect.
Vgl. Boekenoogen, 972 ;
D e V r ., 97 .
spekpankoek, znw . Spekpanner
koek .
speule, zw, ww, intr . Spelen .
Op de ketting speure,
veel drukte maken .
Vgl. Boekenoogen, 973;
N . Gr. Wdb ., 941, speuln .
speuls, bnw. Teeldriftig . Van
honden.
Vgl. Boekenoogen, 973 ;
N. Gr . W db ., 942, speuls.
speure, zw, ww . intr. Zie o f
speure .
Vgl. Boekenoogen, 973 .
DeVr .,97;Bouman,101 .
speurig, bnw. Opzichtig van
kleur.
Vgl. Boekenoogen, 973 ;
D e V r., 97.
spie, znw . Geld.
Meerv, s p i e] e .
Vgl. Boekenoogen, 973 .
spiekers, znw . meerv. Geld.
Letterl . : Sp ij k e r s . Te Enkhuizen
. „Jawel, maar de spier
keys, heb je ook an de spiekers
docht?" De Ontm, v. i . Br .,
187. Vgl. Fri. Wdb ., III, 174,
aide spikers, schertsend voor
lang bewaard, liggend geld,
ook : roastige spikers.
't spier, znw . In de uitdr . : I n ('t )
spier weze, druk bezig
zijn . Volgens B o e k e nr
oogen, 974, zal spier hier
wel opgevat moeten worden in
de gewone zin van m u s c ur
lus,pees .Vgl.DeVr .,97 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 2279 ;
Fri. Wdb ., III, 173, ryn 't
spier, in beweging .
spierewuppe, zw, ww . intr . Een
jongensspel, waarbjj een klein
stukje hout op een steep wordt
gelegd en met een langer stuk
hout op het uitstekende eind
zo wordt geslagen, dat het opwipt
en een eind verder ter
recht komt .
spikkel, znw . In de uitdr
Spikkel hewwe op
i e t s, belust zijn op iets, iets
graag willen zien of bezitten .
,,Maar als ik nou an Jansie
denk met main moeders kap
op, nou, 'k hew er merakele
spikkel op" .
W. 0, en N.. I, 27 .
De uitdr, komt ook herhaalder
likbij Wolff en Deken
voor . Zie o .a . Abr. Bl ., II, 198,
C . W ildsch . III, 266, IV, 237,
VI, 68 . Boekenoogen,
977, houdt spikkel voor
een verkorting van s p i k k e-
latie, speculatie, hetgeen
wel juist zal zijn, omdat
spikkelatie in dezelf de beteker
nis voorkomt o .a, in
C,. Wildsch . III, 28 en Abr .
Bl . III, 205, en ook het ww .
s p i k k e l e r e tans dezelf de
zin heeft . Vgl . D e V r., 97,
ergens spikkeling van hebben ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 2127.

138
spikkelaas, znw . Speculaas .
Verkl, Spikkelasie,
„Train, kaik eras of er nag 'n
paar spikkelaasies benne" .
V r . Eend in de B ., 21, Vgl,
Fri. Wdb ., III, 174, spikkelaesje;
N, Gr. Wdb., 944,
spikkelere, zw . ww, intr . Belust
zjn op, trachten to verkrjgen .
Hai spikkeleert op dat baantje,
Vgl . Fri . W db ., III, 174,
spikkelearje; N, Gr. Wdb.,
944, spikkeleern .
spleet, znw . Een houtje, waarin
een spleet zit, our de hoeken er
in to steken, Te Enkhuizen .
„Pakte dan een lijn botwant,
nam 't houtj a van de spleet, en
gooide hat in de aasmand,
stak de spleet tusschen de tee
nen van de mand", V toed, 16 .
spleetbak, znw . Bak, waarin
men de spleten werpt . ,,Op 't
kleine plaatsje stonden de vier
jongens bij elka'ar aan hun
spleetbakken" . Vload, 24,
splete, zw, ww, tr, Uit zee opgehaald
want wee- in orde
brengen, op de spleet zetten .
Vanaf de spleet wordt hat geaasd
en wee- in zee gebracht,
Te Enkhuizen, „En de jour
gens, anders an 't spleten of
azen, liepen nu leeg en slunger
lig op de buurt ; deden 'n enkele
boodschap Vtoed, 49 .
Ziesp1eete
splete-, znw, 1errand, die zich
met hat spleten bezig houdt.
„jelle rekende of met de spler
tars", V load, 49,
splint, znw . Geld, eigenlik een
dun plaatje van hoot o f metaal,
„De zake gaan sours onvoordeelig,
Gevolg : er komt gebrek aan
splint" .
w . 0 . en N., III, 175 .
„En Abraham Blankaart zal
wet maaken, dat er splint is" .
Abr . Bl,, II, 46, Zie ook Econ .
Liedjes, II, 35, Vgl, Fri.
Wdb ., III, 179, splint ;
S t o e t t, Sprwdb„ no, 1847 ;
Mnl, Wdb,, VII, 1758, splinte,
spooning, znw . Groej in de kant
van een plank, waar de veer
van de aansluitende plank in
past, Vgl, Fri . Wdb ., III, 182,
spooning; N. Gr. Wdb., 949,
spoon ; Mnl. Wdb ., VII, 1778,
sponde.
spoog, znw. In de uitdr, : G i e n
spoog water voor een
aar over hewwe, niets
zelfs niet zoveel water als men
tegelijk uitspuwt voor een ander
over hebben,
Vgl. Boekenoogen, 981,
D e V r,, 97,
't spoormandje, znw . Een mandje
van stro, dat de boerin vroeper
droeg, als ze op refs of
naar de stad ging. „Dat heist
(n .l . een bunzing ) kon niet
deur z'n gat kome nei z'n nest
onder de vloer, omdat er op
de ouwe vloer 'n spoormandje
voorsting van ien van de vrolr
lie", Med . C ., jrg, 23, no .
1278,
spoorstok, znw . Het draaibare,
met een bout aan de dissel of
aan het lemoen bevestigde
dwarshout, waaraan de strenr
gen of zelen worden vastgemaakt,
Vgl. Boekenoogen, 981 ;
B o u m a n, 101 ; Fri. Wd b .,
III, 180 ; N, Gr. Wdb ., 949 .
'C spook, znw. Spook, ook wet

139
een zonderling ;. Die maid van
Jan Koomen is 'n raar spouk
hoor .
spouke, zw. ww, intr. Ravotten,
leven maken . Zie g e s p o u k .
Wat binne die joos weer ofgedonders
an 't spouken .
Vgl. Boekenoogen, 981 .
spouwer, znw . 1) Kleine beschuitbolder,
die middendoor
gesneden wordt; vaak met
anijszaad er in gebakken . De
spouwers worden alleen gebakken
bij f eestelike gelegenr
heden, zoals de kermis en een
bruilof t .
2 ) Verkwister. In de zegsw. :
Van houwers kome
s p o u w e r s, gierige ouders
hebben sours verkwistende
kinderen . Van s p o u w e n,
spl jten .
Vgl. Boekenoogen, 982 ;
D e V r ., 97 ; Fri. Wdb., III,
182, spouder, spouwer .
sprage, zw, ww, intr . Behagelik
ergens liggen . Alleen in de inf .
Hai laic deer lekker in 't zontje
to spragen. Vgl . D e V r,, 97 .
spreed, znw . De uitgespreide
schoven op een dorszeil .
spreek, znw . In de uitdr . : G i e n
spreek geve of kraig
e, geen woord zeggen of
krijgen : „Hij sluit zen eigen op
en geef t gien spreek, as : voor
gien mensch thuis" . Uit Kennemerl.,
44 .
Vgl. Boekenoogen, 982 .
spriegt, znw . Een zwak, mager
kind . „'n Kind, dat niet voor
deelig opgroeit, is 'n mis-dijer,
n pluut, 'n spriegt" .
W. 0, en N ., I,17.
Vgl . D e V r ., 98 .
spris, znw . Een snort koek,
sprits .
„Iens had de vrouw 'n
booskip an Rain,
En kreeg ie 'n spris bai z'n
koppie" .
W . 0 . en N., I, 97 .
„Ik bakte ook allerhande
Taart,
Baintjeetjes, Soesen, Evenveeltjes
:
J a Spritzen, zo maar op den
haast;
Mevrouw zei dikwijls : „Het
smaakt eeltjes" .
Econ . Liedjes, I, 102 .
sproosk, bnw . Ruw, gebarsten
door de koude . Van handen
en lippen . „'t Kin er niet best
of, want ze ( n,1, de handen)
binne zoo sproosk' .
W . 0 . en N., II, 18 .
Vgl. Boekenoogen, 984 ;
D e V r., 98 .
sprugtel, znw . Spruit, jong kind .
Alleen in het Westen van
West-Friesland . As er toch
gien levens-dradigheid in
zoo'n sprugtel is, mag je wel
dankba'ar weze .
„Tot een vereeringe van dien
Heldendoot geschonken aan
dien manhaf tigen 1Vlagnus van
Schagen, wanneer hij met de
Haarlemmers, en die van Ceur
len onder het beleid van Wil
lem, Graaf Floriszoon omtrent
den jare 1219, met 300 Scheer
pen de sterke en vermaarde
Stad Damiaten gelegen in 't
land van Egypten voor aan
een sprugtel van de Nyl,
quamen to bemagtigen" .
Chr . v. Sch., 20 .
Hier betekent het woord dus

140
zij tak, arm van een
rivierr
spruitel, znw . Spruit, long kind .
Alleen in het Westen van
West-Friesland . „En aars",
vervolgt Jannik, „zukke zwakr
ke ziele van spruitels, deer tog
niks van komt, maar mitien 't
weije ('t wijde water) in" .
Uit Kennemerl ., 90 . Vg1 . Mn1.
Wdb ., VII, 1837, op spruce .
spruw, znw . Spruw, het herhaalr
de opgeven van slijm . Een kinderziekte.
De achtste dat is
Sef ke weest : Inwendige spruw
en stuipe .
H a d r . J u n ., Nomencl ., 137,
Aphthoe, oscedo, S p r u w e.
Vgl. Boekenoogen, 984,
sprouw; Mnl. Wdb ., VII,
1837, sprouwe; Fri . Wdb., III,
184 ; sprou .
spui, bnw. Onstuimig-. Van het
weer . Hiernaast s p u i i g . 't
Is spui weer hoor.
Vgl. Boekenoogen, 984 ;
DeVr .,98;Bouman,101 .
spuiig, bnw . Zie s p u i .
spukele, zw, ww, intr . Scharrelen,
losse verkering hebben .
„Het Jan vaste verkering met
Trien Klaver Jaap?" „Welnei,
hai spukelt er maar zo'n beetje
mee ." Vgl . D e V r ., 98, heen
en weer lopen .
't spui, znw. 1) Spel, . Verkl .
S p u l t j e. „Item soe en moet
nyemat dobbele nog spui mit
tarlingen speelen uytgeseyt
voer taf elen" .
Handy, V . Grootebroek, 67 .
Uitdr.: Spul hewwe mit
i e m a n d, ruzie hebben met
iemand.
2) Boerer, bouwers- of tuinr
dersbedrijf . Hai het maar een
mooi spui . Zie b a i s p u 1 .
Vgl. Boekenoogen, 985 ;
De Vr., 98; Bouman, 101 ;
N . Gr. Wdb ., 952 .
staal, znw. Steel van een bijl, een
hark enz.
Vg1. Boekenoogen, 985 ;
Fri. Wdb., III, 187, stal(le) .
staanderd, znw . De gladde z /
kant van een bikkel .
Vgl. Boekenoogen, 986;
N. Gr. Wdb., 973; Ndl.Wdb .,
XV, 152 .
't staan-uit, znw . Kouwe drukte .
Nou die joon het wat een
staanruit 'oor .
stad, znw . Stad. Met d e s t a d
zonder meer bedoelt de inwor
ner van Drechterland
Hoorn .
Ik gaan nei de stad hoor .
Vgl. Boekenoogen, 988 ;
N. Gr. Wdb ., 955; Ndl.
Wdb ., XV, 364 .
stadter, znw . Stedeling .
„Dat Jan nou de stadters mit
er mooie tuigies weerde, nou,
deer konne ze 'm gien hiller
gaar ongelaik in geve" .
W . 0, en N., I,102 .
Vgl . Fri. Wdb., III, 193,
stedtsjer .
stagge, zw, ww . intr. Tochtig
zijn . Van koeien, die elkaar
bespringen .
Vgl. Boekenoogen, 989 ;
D e V r,, 98 .
staggerig, bnw . Tochtig . Zie
stagge5
staig, znw . Zweertje op het ooglid
. Als men een s t a i g op
een ooglid heef t, zegt men
vaak schertsend : „Je hewwe
zeker 'n oud waif zien pisse" .
Vgl. Boekenoogen, 1007 ;

141
De Vr ., 98 ;Bouman, 103 ;
N. Gr. Wdb ., 968, stieg .
stall, znw. Stijl . Schertsend ook
gezegd van de be n e n in de
zegsw . : Die maid het
flinke staile onder
d'r skaithuis, of van
een meisje, dat witte
kousen draagt : „Binne
de stailtj es van het huissie wit
teld?" Vgl. W . O0,
en N ., I,
23
staisel, znw . Stijfsel. Uitdr. :
Funk in de staisel
z i t t e, met een gesteven
boord en overhemd lopen .
„Wat voor angekleide aap
ging deer net 't skulppad of,
zoo inpakt in de staisel?"
W. 0 . en N., II, 29 .
Vgl . Fri. Wdb ., III, 206,
stisel.
stakere, zw . ww, intr . Met een
walmende punt branden . Van
olielampen . Vgl . Ndl. W db .,
XV, 487, stakelen .
't staihout, znw. De richel, waarr
op het vee met de achterpor
ten staat . Vroeger was deze
van hout, vandaar de benar
ming, tans is ze echter ger
woonlik van steep .
Vgl. Boekenoogen, 990 ;
Fri. W db ., III, 187, stair,
staihout; D e V r., 98 ;
Bouman, 102 ; Ndl. Wdb .,
XV, 526 .
stalledraivers, znw . Hagelbuien,
waardoor men genoodzaakt is
de koeien op stal to zetten .
stalramig, bnw . Zwak op de benen,
van een herstelde zieke,
die nog zwakjes is, ook wel
van iemand, die dronken is en
waggelend loopt . Eigenlik van
een koe, die pas van stal komt
en het lopen ontwend is. „Toe
krijgt Jonge Lou - die al 'n
beetje stalramig was -
.j
't in ,
zen harsens,
i wou t
woord" . Uit Kennemerl., 15 .
Vgl. Boekenoogen, 990 ;
Fri . Wdb ., III, 187, stalkrampich,
-krammich; D e
V r ., 98 ; Ndl. Wdb ., XV, 529.
staltaid, znw . De tijd, waarop
het vee gewoonlik op stal gezet
wordt .
Vgl. Boekenoogen, 990 ;
Bouman, 102 ; Ndl. Wdb .,
XV, 530 .
't staltje, znw . Een gedeelte van
de koestallen, aan het einde
van de koegang, dat des zomers
gebruikt wordt als woonvertrek.
Vgl . D e V r., 98 .
stammers, znw, meerv. Stamslabonen.
„Die ware d'r toe nag
niet, net zoo min onder de
stokkers as onder de stammers
.
w . 0 . en N., III, 105 .
Ziestokkerse
stas, bnw . Stads. „Ze laikt wel
sta ( d ) scher'', ze heef t meer
de manieren van een meisje
uit de stad .
W. 0, en N ., I, 24 .
Vgl . Fri. Wdb., III, 192,
steels (k) .
stedig, bnw. Vol steden of rotte
plekken . Van vruchten . Zie
steed . Fri. Wdb ., III, 192,
stedevol .
steed, znw. 1) Rotte plek aan
een vrucht . 2 ) Zere plek op
het hoofd. Verkorting van
stede.
Vgl . Boekenoogen, 991 ;
D e V r ., 98 ; Fri . Wdb, ., III,
192, steed ; N. Gr. Wdb ., 960,
40 ; Ndl. W db ., XV, 908 .

142
steek, znw . Een grote stroopbal,
die de vorm heeft van een
steek, dus van onder breed en
van boven in een punt uitr
lopend. De katholieken op het
platteland gebruiken ze vooral
in de vastentijd . Vgl. Fri .
Wdb ., III, 193, steken, zekere
suikerr of stroopballetjes,
Amel, steekjes .
't steekind, znw. Een kind, dat
onder curatele staat.
Vgl. Boekenoogen, 993 .
steert, znw . Staart. Zie voor
de vocaal § 36, 3. Zegsw. :
Hai left glen steert
h a n g e, hij wil niet achterr
blijven, hij wil ook meedoen .
W. 0, en N., IV, 92 .
Vgl. Boekenoogen, 995 ;
N. Gr . Wdb ., 963 .
steerte, 1) zw, ww, intr . Ergens
heen gaan . 2 ) zw, ww . tr. In
de uitdr.: Llien steerte,
het lof van de uien verwijder
ren .
Vgl. Boekenoogen, 995 .
steertklok, znw . Ouderwetse
klok met lang onderstuk .
„Zoo wat midden in an 't zaiskot
zien j e 'n deur, die nei
binnen gaat, an de aare kant
waarvan 'n echte mooije
steertklok hangt" .
V r, Eend in de .B ., 4 .
steertlain, znw . De lijn, waarr
mee de staart der koeien omr
hoog gehouden wordt, als ze
o p stal gaan liggen . Hierdoor
voorkomt men, dat de staart
in de groep komt to hangen .
Vgl. Boekenoogen, 987 ;
Fri . Wdb ., III, 206, stirtline .
steertmolen, Staartmolen .
Zegsw . : Hai is zo dronken as
n steertmolen, by is stom-
dronken . W. 0, en N., I, 4 .
Vgl. Boekenoogen, 987 ;
D e V r., 98 .
't steertnommer, znw. Een nummer
met zevens en negens er
in . „Negeduizend-zeuvehonr
derd negenenzeuventig, is dat
gien mooi steertnommer?"
(Boelhuis) .
steg, znw . Brug . Verkl, s t e gr
g i e. ,,We kinne wel over 't
steggie, den binne we er zoo
sebiet" .
W . 0 . en N ., II, 24 .
Vgl. N . Gr . Wdb ., 963, 't
stek, schut, hek .
't stek, znw . Uitschot van vruchr
ten .
Vgl. Boekenoogen, 996 ;
De Vr., 98 ; Opprel, blz .
85 .
steiger, znw. Steeg . Te Enkhuizen
. „Bij jou staat de steiger
ok vol water, Peet" .
Vloed, 9 .
stekel, znw . Distel . Meerv, s t er
kele . Uitdr.: Stekele
p i k k e, de distels uit het
weiland steken, .
Een bekend
rijmpje zegt :
Stekele trekke,
Stekele wekke,
Stekele maaie,
Stekele zaaie,
Stekele steke,
Stekele breke .
Vgl. Boekenoogen, 996 ;
N. Gr . Wdb ., 968, stiekel.
stekelepikker, znw. Het werktuig,
waarmee men de stekels
uit het weiland pikt .
Vgl. Boekenoogen, 997 ;
Fri. W db ., III, 201, stikelstekker;
N. Gr. W db ., 968, stiekel
.
stekeleskouw, znw . Het schou-

143
wen, onderzoeken of men het
land van de stekelen heeft ger
zuiverd. Dit geschiedt, wanneer
een boer land hetzij van
een kerk of van een heer in
pacht heelt, „Die kerrekeverr
garings dure altaid lang, ten
minste nou er stekeleskouw
is" . W. 0, en N., II, 14 .
stel, znw . In de uitdr . : 0 p s t e 1
w e z e, gereed zijn met de
schoonmaak, en alles weer in
orde hebben .
Vgl. Boekenoogen, 999 ;
De Vr ., 98 ; Stoett,
Sprwdb., no . 2168 .
steppe, zw, ww, intr . Zwaar
zuchten, . „Hai staat maar to
stennen en to pennen en is
meist altaid de waid nit in
plaas van achter 't bouhek" .
W . 0. en N ., II, 53 .
Zegsw . : Hai scent as 'n
poep, die gort eten
h e t, hij zucht ontzettend .
W. 0, en N ., I,18 .
Vgl. Boekenoogen, 1000 ;
Fri. Wdb ., III, 284, stinne ;
Bouman, 102 ;
N. Gr . Wdb ., 971 .
steure, zw, ww, tr . Koken, stor
yen .
Vgl. Boekenoogen,1004 ;
De Vr ., 98;Bouman, 103 .
't steurtje, znw . Een zekere hoeveelheid
eten . Zie st e u r e .
't stiefmoersstik, znw. Armzalige
boterham, eigenl, zo'n boterr
ham als men van een stielr
moeder lean verwachten . Zie
gastersstikg
stick, znw . 1) Betrekking, ook
wel in het algemeen werk .
„Tweimaal per week kwam de
barrebier . Die was aigenlijk
tuinman van z'n stick en hai
verstond deer deur ok de
kunst om haininge to skeeren" .
W. 0 . en N., III, 88 .
Ziebullestiek .2) Speenr
tje . Van zuigelingen, Je moet
'm z'n stick geve, den zel ie
wel zoet weze.
Vgl . Boekenoogen, 1004 ;
DeVr ., 98 ; Bouman, 103 .
stieme, zw, ww . intr. Zie o Ir
stieme . De vorm stieme
is alleen gebruikelik in verbinding
met „gaar", gaar koken .
„Doen er den 'n paar smoorvodde
over, den stiemt ze wel
gaar .
W. 0, en N., II, 14 .
Vgl . Boekenoogen, 1005 ;
D e V r ., 98;Bouman, 103 ;
Fri. Wdb ., III, 197, stieme.
stien, znw . Steep . De vorm komt
eveneens in alle samenst . en
all, voor. Zie voor de vocaal
§ 27, 3 . Vgl . B o e k e nr
o o g e n, 1006 ; Fri . Wdb .,
III, 198, stien .
't stile I, znw . 1) Een stuk in het
algemeen . Een stile koek, een
stile land enz . 2 ) Ben boterr
ham . Moeder mag ik 'n stile?
Zie gastersstik en
stieFmoersstik .
Vgl.Boekenoogen,1035 ;
D e V r ., 98 ; Fri. Wdb., III,
200; 0udemans, Wdb. op
Br ., 375 .
stile II, bnw. Stuk, kapot . M'n
j as is stile .
Vgl . Boekenoogen, 1007 ;
Fri. Wdb ., III, 202, stikken .
stikkebak, znw . Broodbak .
Vgl. Boekenoogen, 1036 .
't stikkebordje, znw . Boterhamr
menbordje.
Vg1.Boekenoogen,1036 .
stikkebuul, znw . Het zakje,

144
waarin men z'n boterhammen
meeneemt .
Vgl. Boekenoogen, 1036 ;
De Vr ., 99 . Zie buul .
stikkenig, bnw. Tamelik stuk,.
stikkezak, znw . Zie s t i k k e-
buul.
Vgl. Boekenoogen, 1036,
sti hig, bnw. Vrij stil, zw/gzaam
.
stilstok, znw . Ben borrel. Te
Enkhuizen . „Geef wij n",
eischt hij met een trillende
lack, „'n stilstok, of of aars
maar twee tegeliek" .
De Ontm . v . R. B .r, 72 .
stinkenig, bnw. Stinkend.
stodde, znw, meerv, rKlonters in
de melk tengevolge van een
zieke uier .
Vgl. Boekenoogen, 1010 ;
D e V r,, 99,
stoeis, bnw . T ochtig, stoeiziek .
Van het vee .
Vgl. Boekenoogen, 1010 ;
Bouman, 103 .
stoel, znw . Het aardappelenlof .
As strakkies de snotterege
dage kome, den is 't veul min
der plezierig en deerbai, hoe
langer je wacht, hoe veul to
minder ken je de stoele zien" .
w, 0 . en N . . VI, 150 .
stoelematten, znw . Een snort ger
streepte onderrok. Verouderd .
Zie flemmeten .
stoepe, zw, ww, tr . Zie i n-
stoepe en opstoepe .
De vorm s t o e p e is hier ongebruikelik
.
Vgl. Boekenoogen, 1012 ;
De V r ., 99 .
stoet, znw. T arwebrood, .
Vgl. Boekenoogen, 1013 ;
Fri. Wdb ., III, 234, stut ; D e
V r., 99 ; N . Gr . W d b ., 976 .
stoetel, znw . Lummel, ook wel
iemand, die moeilik kan lopen .
Vgl. Boekenoogen, 1013 ;
Fri. Wdb ., III, 234, stuticht .
Oudtijds stutel; D e V r ., 99 ;
Bouman, 103 .
stoetele, 1) zw, ww, intr . T obben,
scharrelen . „Nou, in ien
van die molens weunde toentertaid
een zekere Jan Geel,
een klein kwaad kirreltje, die
molenaar, visscherman en jar
ger was, en nog al wat stoetele
most, om voor z'n aigen,
z'n Greet en z'n vaif joens de
monde etende to houen" .
w, 0 . en N, . II, 100 .
2) zw, ww, tr . In verbindingen
als : iemand to bed
s t o e t e 1 e, met moeite iemand,
die slecht ter been is, in
bed brengen ; i e m a n d
vortstoetele, iemand
voorthel pen . „En toe het ze
oum to bed stoeteld" .
W. 0, en N., III, 88 .
stoetelig, bnw . Lummelig, ook
slecht ter been zjnde,.
Vgl.Boekenoogen,1013 ;
D e V r ., 99 ; Fri. W d b., III,
234, stutelich .
stoethaspel, znw . Lummel, sukkel.
„Lieve God, wat zullen
toch zulke misselijke stoethasr
pels van mannen, zo als ik er
een ben, in den Hemel of steken
bij zo een Stijntje" .
S . Burgerh ., 299 .
Vgl . Fri . Wdb ., III, 234,
stuthaspel .
stok, znw. Stok. LIitdr . : M e t
de k i p p e op s t o k gaan,
tegelijk met de kippen naar
bed gaan, dus vroeg . „Zij
gaat ook met de kippen op
stok" . Will. Leevend, III, 285 .

145
Op stok legge, gezegd
van een kaart, die bjj het pandoerspel
open op tafel ligt, en
die de speler tegen een ander
kan inruilen . Vgl . Mn1. Wdb .,
VII, 2182 .
't stokblad, znw . Zie bij s t o k .
stokkers, znw, meerv. Stokslar
bonen . Zie s t a m m e r s .
stokvurref, znw . Stopverf .
Vgl. Boekenoogen, 1015 ;
0pprel,blz .860
stollep, znw . Een bolgeslepen
glazen vacs, waaronder men
een beeld of een pendule
plaatst . Zieboerestullep
en stU11ep .
Vgl. Boekenoogen, 1016 ;
D e V r., 99 ; Fri. Wdb., III,
207, stjelp .
stollestant, znw . Sollicitant.
stollestere, zw .ww, intr . Solliciter
ren,. „je wete toch wet, dat die
iemesdage stollesteerd heb
voor dat baantje in Nibbixwoud"
. W . 0 . en N., I, 77 .
stow, bnw . Stom, . Uitdr . : V o o r
Jantje Stom speule,
voor stommetje spelen . „Staat
er nou niks gien nuuws voor
ons ok in de kraut? Zo kenne
we wet voor Jantje Stom en
Pietje Zaitniks speule" .
Vr. Eend in de B., 5 .
stomp, bijw, v . gr. Helemaal . Ik
was deer stomp allien . Vgl .
D e V r ., 99 ; Fri. Wdb ., III,
214 .
stond, znw . Stonde . Uitdr . : 0 p
s t o n d, terstond, dadelik .
Vgl. Boekenoogen,1017 ;
N. Gr. Wdb., 980 .
stoof, znw . Boomtronk .
Vgl. Boekenoogen, 1018,
op stoofwilg .
Dialect van Drechterland IL
't stootband, znw . Band aan de
binnenzjjde van een rok om
het shten van de zoom to
voorkomen . Vgl. Fri. Wdb.,
III, 210, stoat .
stopt, bnw. Kort, ineengedrongen
. In de uitdr. : E e n
stoptkereltje,eenklein,
genet kereltje.
72, gestopt .
Vgl . D e V r.,
stootkarn, znw . Een ouderwetse
karnton, waarin de melk
met behulp van een stok, karr
stet genaamd, tot boter bereid
wordt.
storting, znw . Sterke bloedvloeiing
na een bevalling.
Vgl. Boekenoogen, 1021 ;
De Vr ., 99; Oudemans,
Wdb, op Br ., 378, miskraam,
zo ook Wdb, op H ., 312 .
stoter, znw . Munt ter waarde
van 12% cent . Zie voor een
zegsw. b ij h a a n . N. Gr.
Wdb ., 982 .
stoups, bnw . Stuurs, nors.
Vgl. Boekenoogen, 1018 ;
DeVr .,99; Bouman, 104 .
stout, bnw . Driest . In de uitdr. :
Een stoute zegger,
iemand, die alles maar dude
zeggen . „Piet Bovedeur, de
bakker, die altaid terregend
langzaam praatte en as 'n
stoute zegger bekend sting, d'r
teugen in : Niet bestaan?
Weerom niet bestaan?"
w. 0. en N., II, 111 .
stoven, verl, deelw . van stuiven .
In de uitdr . : S t o v e n w e z e
op iemand of jets, veel
houden van iemand of jets .
„En nou kin ik begraipe, weerr
om de vrouwtjes, maidjes en
joons allegaar zoo op 'm stoyen
binne, want 't is alles even
10

146
gnap, wat j e er vandaan
kraige" .
w. 0 . en N ., II, 176 .
stoverd, bijw. In de uitdr. : S t or
V e r d 1e9ge, op de bolle
karat liggen . Van bikkels .
H a d r . J un ., Nomencl. 99,
Talus pronus, . k o t e, d i e
stool t. Zie gatterd .
't straikgeld, znw. Het geld, dat
men kan opstrijken, als men
bij een publieke verkoping een
hoog bod doet . ,,'t Had goed
golde, en ik had kans had van
naggeres straikgeld to hale" .
W.0.enN .,II, 112 .
Vgl . N. Gr. Wdb ., 987, 't
striekgeld .
strak, bijw. 1) Aanstonds, meteen
. 2) Zoeven . 3) Gestreng.
Vgl. Boekenoogen, 1022 ;
D e V r., 99 ; Fri Wdb ., III,
216 ; N. Gr . Wdb ., 984.
strakkenan, bijw . Aanstonds .
„Ja, ja bass, dat zel je niet
meevalle as ze 'n 'm strakr
kenan weg komme hale".
(Boelhuis) .
streitdangel, znw . Een vrouw,
die veel op straat loopt .
't street, znw . Stremsel . Hierr
naast stremmeles .
„Gauw de waschketel over,
melkroome, melkwarme, keis
in strew zette" .
Enkh . C, ., 7 Febr .1925 .
't stremmeles, znw . Stremsel . Bij
de kaasbereiding strooit men
dit in de melk, om deze to doers
stremmen .
Hiernaast 't s t r e m .
Vgl. Boekenoogen, 1024,
stremmels; D e V r ., 93 ; Fri .
Wdb ., III, 225, srjemsel, ook
wel strjemmels of stremmels .
street, zw, ww, intr, Met centers
naar een op de grond getrokken
stree werpen . Wie de
cent op de stree werpt of het
dichtst er bij, heeft het gewonnen
.
Vgl, meet gooie .
streune, zw, ww . intr . Rondsnufuelen
. Hiernaast s t r u n e .
Vgl. Boekenoogen, 1030,
struinen en strunen; D e V r.,
99,
strippe, zw . ww, tr. Plooien mar
ken in het kantje van een hul .
„Nou' , zegt een stemmige
boerin, die tot nu toe zich
slechts bezig hield met fijne
plooitj es to strippers in het
kantje van hare hul, door middel
van een scherp mesje met
zilveren hecht" .
Uit Kennemerl., 163 .
Vgl . Ndl. Wdb ., XVI, 89 .
strips, bnw. Kreupel, straw .
Vooral van paarden . „Jan, die
een beetje stripsch was, op
skoene" .
W. 0, en N., I, 76 .
Vgl. Boekenoogen, 1026 ;
DeVr., 99;Bouman, 104 .
stroffele, zw. ww. intr . Struiker
len . „Pas op, strof f el niet over
de hullef to" .
W . 0 . en N . . II, 28 .
Vgl. Boekenoogen, 1026 ;
De Vr ., 99; Bouman, 104 ;
Fri. Wdb ., III, 226, stroffelje;
N. Gr. Wdb ., 992 ; strovveln ;
Ndl. Wdb ., XVI, 96 .
stront, znw . Stront. Zegsw .
Stront roukt 'n pai~
p i e, schertsend gezegd van
jongens, die beginners to roken
. Verschillende bastaardvloeken
zijn met dit woord als
eerste lid samengesteld ; b.v.
strontVerdomme,

147
strontdomme, strontr
verdorie, strontdor
rie, strontverdikke,
strontverdubbe . Zie
ook bij s n o t en voor een
zegsw, bij poppestront .
strontkar, znw. In de zegsw . : J e
worre nooit van eerr
like wagens overreden,
maar wel van
strontkarre, door goede
mensen wordt men niet slecht
behandeld, wel door kwade.
Vgl . N. Gr. Wdb ., 991, Amn
wordt eerder overreedn van n
strontkoar as van n koetsewoagn
.
strontkrood, znw . Kruiwagen,
waarmee men de koemest naar
de mestvaalt brengt . „De mest
van de koeien wordt uit de
groep geschept en met 'n
strontkroot ( kruiwagen ) naar
de mistkarn gereden" .
W,. 0 . en N . . I,15 .
strooie, zw, ww, tr. Verliezen .
Ik heb m'n knip strooid .
Vgl. Boekenoogen, 1028 ;
D e V r., 99; Ndl . Wdb .,
XVI, 138 .
strootjesbokkem, znw . Strobokking.
strop, znw . Das . Verki, s t r o pr
pie .
„Ze vond z'n f rontj a netj es
en f ain,
Maar raf elig vond ze z'n
stroppie" .
W. 0,, en N ., I, 97 .
„Betje naait stropjens voor
haar broers met fijne meniste
plooj en" .
C. W ildsch ., II, 52 .
Vgl . N. Gr. Wdb., 991 ; Ndl .
Wdb ., XVI, 198 .
stropig, bnw. 1) Van stroop houdend.
„Lekkere snokkere brij
he niggie, wel hoe ken 'k zoo
dom weze, nou hew ik de
stroop vergeten" . „'t Hindert
niets Peet Im, ik ben niet
stroopig" . flit Kennemerl .138 .
2) Langzaam .
.,
Dat gaat stror
pig oor .
strouke, zw, ww, tr. V leien .
Vgl.Boekenoogen,1028 ;
Oudemans, Wdb . op Br.,
379, stroken; Ndl. Wdb .,
XVI, 146 .
strouker, znw . Vleier .
„Want hij (n .l . Cupido) is
een zielestrooker,
Als ghy beide zijt in rust" .
Verm . Treck-Sch ., II, 135 .
stroupnagel, znw . Dwangnagel .
strune, zw, ww, intr . Rondsnuf -
I elen, Zie s t r e u n e . „Skaaien
en strunen is snuff elen" .
W . 0, en N., I,17 .
Vgl. Boekenoogen, 1030 ;
B o u m a n, 104 ; Fri . Wdb .,
III, 229, strune ; N. Gr . Wdb .,
992, struunn ; Mn!. Wdb .,
VII, 2348 .
struul, znw . Lummel. „Wat 'n
struul" . W. 0, en N., II, 48 .
Vgl . D e V r ., 100 .
studdere, zw, ww, tr . Eten klaar
maken .
Vgl. Boekenoogen, 1031 ;
D e V r., 100 .
stug, bnw. Ziek, lusteloos .
Vgl. Boekenoogen, 1031 ;
D e V r,, 100; Ndl . Wdb .,
XVI, 273 .
stuff, znw. In de uitdr. : E r-
gens mit 'n stuff binn
e n v a 11 e, er met een vaart
binnenvallen .
stuit, znw . Hoop, hetzij van mest
o/ hoof.

148
Vgl. Boekenoogen, 1032 ;
De Vr ., 100; Bouman,
104 ; Ndl. Wdb., XVI, 296 .
stuiter, znw. Grate knikker,
waarmee men de kleine knikr
keys nit de pot (een cirkeltje
in de grond getrokken) pikt.
Vg1 . N. Gr . Wdb ., 994, stuir
der (Hl), stuiter (Wk .), een
mooie knikker ; Fri . Wdb .,
III, 232, stuitert; Ndl. Wdb .,
XVI, 308 .
stuive, St. ww. t r. Zaad, bonen
of erten van het kaf zuiveren .
Men neemt het zaad op een
schop, houdt deze omhoog to
gen de wind in, en last het
zaad dan op het dorszeil valten
. Het kaf stuff t dan weg .
't stuk, znw . Term, gebruikelik
bij het pandoeren . Onder stuk
verstaat men heer en vrouw,
die deel uitmaken van een
driekaart. Men drukt dit alr
dus nit : ik hew 20 aan roem
mit stuk . Dan heef t men bij
elkaar 40 aan roem, want stuk
telt voor 20 aan roem .
stul, znw . Koolplant, die in de
herfst wordt uitgezet, om bet
volgende jaar zaad to leveren .
Gewoonlik in het meerv .
koolstulle.Vgl.DeVr .,
100 ; Ndl. Wdb., XVI, 378 .
stullep, znw . Zie s t o 11 a p .
stuntele, zw. ww. intr . Gebrekr
kig, on vast to pen .
Vgl. Boekenoogen, 1039 ;
Ndl. Wdb., XVI, 383 .
stuntelig, bnw . Gebrekkig, onvast
lopend . „Wie slecht ter
been is, is stuntelig" .
W . O. en N., I,17 .
Vgl. Boekenoogen, 1037 ;
D e V r ., 100; Ndl. W db .,
XVI, 383 .
stut, znw. Steunpaal. Uitdr. : D e
boel op stutte zette,
de boel op stelten zetten, in
verwarring brengen .
stutte, zw . ww, tr . Stuiten, to
genhouden .
Vgl. Boekenoogen, 1038 ;
Ndl. Wdb ., XVI, 398 .
stunt, znw . Het onderste deet
van de ruggegraat . Een bijvorm
van s t u i t .
Vg1. Boekenoogen,1032 ;
Fri. Wdb., III, 234, stet ; N.
Gr. Wdb., 995; Ndl. Wdb .,
XVI, 294 .
suddere, zw, ww, intr . Gaar koken
.
Vgl. Boekenoogen,1039 ;
De Vr ., 100; Bouman,
104 ; Ndl. Wdb ., XVI, 465 .
sukkela, znw. Chocolade . Vgl.
Fri. Wdb ., III, 236, sukelade ;
N. Gr, Wdb., 935, sokkeloa,
995, sukkeloa .
sukkelamellek, znw . Chocolade
melk. „'s Middags had peet
Trijntje ons op „bollebuisies"
met krenten getracteerd en 's
avonds kregen we zooveel
„sukkelamelk en peperneute"
als we maar bergen konden" .
W . 0 . en N ., II, 61 .
suksedere, zw, ww. t r . Een
zaak bjleggen, aan een twist
een einde maken . „Dominee,
als 'n man van den vrede, suksendeerde
dat zoo wat" .
Uit Kennemerl ., 5 .
Vgl . Ndl. Wdb ., XVI, 459,
3) .
sullebutter, znw. Een sul .
Sundes, bijw. Des Zondags .
„'s Ochens met de mellek nei
de f ebriek, en Zundes fen of
twei keer nei de kerk" .
W . 0 . en N ., II, 165 .

149
Swaag, plaatsnaam in Drechter~
land,. Het woord betekent let~
terlik: wei d e, wei d e~
s t r e e k, 1 a a 9 gel e 9 e n
1 and. Zie Mnl. W db., VII,
2465. In deze zin komt het
dan ook in de Oude Bronnen
v~~r. "Voorts Wadweyde en
Woggenummer Swaegh sul~
len verwaren die Wijzend".
Extracten uyt de Mem. bij
C 1. B a ern t s Z., 3. Vgl.
N. Gr. Wdb., 1009, waar al~
lerlei plaatsnamen in Gronin~
gen en Friesland, met dit
woord samengesteld, worden
opgenoemd.
't swaaltje, znw. Het zwaluwtje,.
Verouderd. Vg1. Fri. Wdb.,
III, 248, swealtsje.
swabber, znw. Een van de spe~
len bij het pandoeren. De spe~
ler moet aIle slagen halen,
hetzij aIleen of met zijn maat.
Er is geen troef.
't swad, znw. 1) De hoeveelheid
gras, die een maaier met een
zwaai van de zeis kan af~
maaien. 2) De rechte rij,
waarop het afgemaaide gras
komt te liggen. Had r. Jun.,
Nomencl., 49, Foeni striga,
een swad of reck hoys
n a e r m a I k and e r, Mon~
ceau de foin par ordre.
3) Bij de tuinbouw. De hopen
aarde, die tussen de bessebo~
men gehaald worden met een
z.g. swadhaalder. Onder die
aardhopen bedekt men dan
het onkruid en de afgevallen
bladeren.
Vg1. B 0 eke n 0 0 9 en, 1272;
De V r., 107; Mnl. Wdb.,
VII, 2504.
swadhaalder, znw. Een houten
steel, met breed metalen blad,
waarmee de tuinder in de
herfst swadhaalt.
swadhale, zw. ww. intr. Het on~
kruid en de afgevallen blade~
ren onder een hoopje aarde
tussen de bessebomen bedek~
ken. Men spreekt van: 0 p
s wad hal e (dit geschiedt
in de herfst) en van s wad
h a I e, de hopen weer tussen
de bessebomen verspreiden
(dit geschiedt in het voor~
jaar).
swart, bnw. Zwart. Uitdr.:
S war tin deb e k w e z e,
te veel geld voor iets vragen.
Vg1. Fri. Wdb., III, 247,
swart yn 't mule, swart onder
'e tong weze; De V r., 107,
hij vraagt te veel voor zijn
waar.
't swar(t)sel, znw. Zwartsel
voar het paetsen van kachels.
V g1. Fri. W db., III, 248; N..
Gr. Wdb., 1002; Mnl. Wdb.,
VII, 2503.
sweer, bnw. 1) Zwaar. Zie voor
de vocaal § 18, 2.
2) Zwanger.
Vgl. B 0 eke n 0 0 9 en, 1272.
sweer, znw. Schaonvader. Ver~
ouderd. Vgl. Mnl. Wdb., VII,
2508, sweer; zie s w e r inn e.
't sweerd, znw. Zwaard.
Vg1. B 0 eke n 0 0 9 en, 1272.
sweerdinkend, hnw. Zwaartil~
lend.
V g1. B 0 eke n 0 0 9 e n, 1272.
't sweit, znw. Zweet.
Bij W 0 Iff en D eke n komt
nog de vorm z w i e t v~~r.
"Zusje, zusje, 't zwiet breekt
mij uit". S. Burgerh., 218.
V g1. N aut a, § 23, f3; B 0 e~
kenoogen,1275;

150
Fri. Wdb ., III, 256, swit .
sweite, zw, ww . intr. Zweten .
swel, znw . Gezwel. Vgl . D e
V r .,107; N . Gr. Wdb .,1005 ;
swel(le) ; Nlnl. Wdb ., VII,
2521, swellings; Fri. Wdb.,
III, 254, swil, self .
swele, zw. ww . tr, Het hier en
daar op het weiland liggende
hoof met een hark bijeenzame .
ten .
Vgl. Boekenoogen, 1275 ;
Bouman, 117, op zweelhoof;
Fri. Wdb ., III, 254,
swylje ; N. Gr. Wdb ., 1004,
sweeln, 't hoof drogen ; Mnl.
Wdb ., VII, 2516 .
swells, zw, ww, intr . Zweren
van een wond . Vgl . N . Gr.
Wd b ., 1005, s weln .
Zieswe1e
swerinne, znw . Schoonmoeder .
Verouderd . Zie s w e e r .
soviet, znw . Bluf. S w i e t
s 1 a a n, blutfen, vertoon maken
.
Vgl. Boekenoogen, 1042 ;
N. Gr . Wdb,., 1008 .
swietslaander, znw . Een pocher .
Zieswiete
soviets-kamers, znw, meerv . Kamers
en suite . „Nou, 't was
een mooi huissie : benejen twei
swiette-kamers en een keur
kentj e" . W . 0, en N ., II, 159 .
swikke, zw. ww, intr. 1) Van
de been raken, ten gevolge van
slapheid in de enkels, of de
gladheid van de weg. „Oom
Heine bewonderde zeer de ger
vleugelde rijders met hunne
gestaalde voetzolen . „Hoe is
het kans mogelijk, dat zij niet
swikken' , vraagt hij aan zijn
vriend Wiel?"
Hit Kennemerl ., 113 .
Vgl . Fri . Wdb ., 111, 254,
swikke, swikje; N . Gr. Wdb.,
1008, swikn . 2) Zoenen .
Vgl. Boekenoogen, 1277 .
swikswak, znw. In de uitdr . : D e
hele swikswak, alles bij
elkaar . Vgl . D e V r ., 107 .
't swillek, znw . T a felzeil, wasdock
. Gewoonlik in de verkl .
s w i 11 e k j e . „Jan Zwart
zeg ik, „azze j e ooit weer
zukke kunste uithale en main
nuwe zwilkje volspatte, kaik
ik je nooit meer an" .
w. 0 . en N., II, 160.
Vgl . Fri . Wdb ., III, 254,
swilk; N . Gr. Wdb ., 1008,
t swilk.
swingel, znw. Zwengel, he[
boom van een pomp . Vgl. N .
Gr. Wdb ., 1008 .
swink, znw. In de uitdr, : I k
hew er een swink van
z i e n, ik heb er heel even iets
van gezien .
't swissebrood, znw . Grof witte
brood,. Vgl . N. Gr . Wdb .,
1009, Switserbrood,
swisser, znw . Zie s w i s s e-
brood.
't swoord, znw . Zwoerd, de
huid van het varken, van ham
of spek .
Zie voor de vocaal § 34, 5 .
„Tot Pieter Ooms ons Moppis
kwam,
Visgraadjes vond hij t'eeten,
Daar toe een Swoordjen van
de ham,
Hij was so gauw in 't vreer
ten" .
Gr. H. Liedeb ., I, 233.
Vgl. Boekenoogen, 1278 ;
Fri. Wdb ., III, 244, swoerd,
sword; Bouman, 118 ; N.
Gr. Wdb ., 1010, 't swoor en

151
t swoard; Oudemans,
Wdb. op Br, ., 385 en op H.,
322, swoord .
swumme,1) St. ww, intr . Zwemr
men . 2 ) zw. ww, tr. In verbinding
met „vol", v o 1-
S w u m m e, met vuile voeten
besmeuren . Nloet je de weuning
weer volswumme?
Vgl. Boekenoogen, 1275 ;
D e V r ., 107.
swuup, znw . Zweep . Zie voor
de vocaal § 14, Opm . Vroeger
ook s w i e p . „En maeckt hem
als weder als een swiep soo
radt" . V erm . T reck. Sch ., II,
10 .
Vgl. Boekenoogen, 1277 ;
Fri. Wdb ., III, 255, swipe .
swuuphard, bnw . 1) Niet meet
luisterend naar de zweep .
Van paarden .
2 ) Bij uitbreiding van bet . :
zich om niets bekommerende .
J e kinne teugen 'm zegge, wat
j e wille, hai is swuuphard
hoor.
Vgl. Boekenoogen,1277 ;
D e V r ., 107 .
T .
taairtaai, znw . Zekere soon van
taaie koek, die vooral in de
Sinter-Klaas-tijd veel gegeten
wordt.
Vgl. Boekenoogen,1043 ;
Ndl. Wdb., XVI, 638 .
taaielik, bnw. T jdig. „En soggens
taielik staan ik weer op" .
De Waterlander, 25 Febr .
1933 .
tact, znw . Vader . Tans vrijwel
in onbruik. „En in stilte docht
ze : „Ja m'n taat, je zelle d'r
niet op poche kenne, dat ik me
voor je opdiggel" .
W . 0, en N, . III, 65 .
„Het weet zijn Taatje zoo to
streelen" . Econ . Lied jes, I, 62
zie ook blz . 190. In hetzelf de
deel, blz . 7 en 8, vindt men
devormoota en ootema .
Vgl. Boekenoogen, 1044 ;
D e V r ., 100 ; Fri. Wdb ., III,
270, tate, grootvader ; B o ur
m a n, 105 ; Ndl. Wdb ., XV I,
678 .
taf elbroer, znw, lemand, die
men aldus noemt, terwijl hij in
het geheel geen familie is,
maar slechts aan dezelfde tafel
meeeet. Gesteld A, trouwt
met B ., welke laatste reeds
kinderen had uit een vorig huwelik
. Hierna trouwt A, met
C. De kinderen nu uit dit
huwelik noemen de kinderen
van B, resp, taf eibroer of tar
f eizuster. , Taf eibroers en rzusters
hebben dus noch dezelfde
vader, noch dezeif de moeder .
tafelzuster, znw . Zie t a f e 1-
b roer .
Laid, znw . T jd . Zegsw . : A 11 e
taaie hewwe weer
t a a i e, kwade tjden wisselen
of met weer goede tjden, .
Komt taid, komt reid
geen zorgen voor de ti/d. U i t
d e t a i d w e z e, dood zijn .
Vgl . Fri. Wdb ., II, 283 ; N.
Gr. Wdb., 1026 .
tail, znw . Lange, uitstekende
grashalm.
Vgl. Boekenoogen, 1053 ;
De Vr ., 100; Bouman,
105 ; N. Gr. Wdb .,1011, taail,
haverpluim .
Taimen, mansnaam .
Vgl . Fri . Naaml., 393, Timen .

152
taro, znw. Een lage tobbe met
twee oren en een los deksel,
waarin de koppen boter worn
den geplaatst, om ze zo naar
de markt to voeren . „'t Toetje
grog in die richting en swumt
vierkant dwars deur 'n taro
1Vlaaibutter en 'n mand mit
henne-aaiere" . Enkh . C ., 28
Nov . 1925 .
Vgl. Boekenoogen, 1058 ;
D e Vr ., 100; Fri . Wd b ., III,
286, tine.
Tais, mansnaam . Vgl . Fri.
Miami. 395, Tys.
takst, znw . Taxe, portie. „Nou
nigie, ik hew men takst hat" .
Uit Kennemerl., 63 . Vgl . Fri .
Wdb ., III, 264, taks; Nd1 .
Wdb ., XVI, 808 .
talie, znw . In de uitdr . : 't I s
een talie van 'n waif,
een flinke, grote vrouw ; f r .
taille .
Vgl. Boekenoogen, 1047 ;
D e V r., 100 ; Ndl. Wdb .,
XVI, 782 .
'C tapait, znw . Tapijt . Llitdr . : I n
t t a p a i t, deftig aangekleed .
„Eerst die etagere skoolmeister
en dat dikke vrommes, def
tig in 't tapait hoor" .
W. 0, en N., I, 77 ;
D e V r., 100.
tarref, znw. Tarwe . Hierna'ast
terref .
Vgl. Boekenoogen, 1049 .
tas, znw . Zakje in vest of jas .
Verkl, t a s s i e. „Hei je gien
brief f ie in je Lassie, weer 't
opstaat?" W. 0, en N., II, 73 .
seek, znw. Het bekleedsel van
het bed . Hiernaast b e d d er
teek .
Vgl.Boekenoogen, 1050 ;
Fri. Wdb., III, 273 .
teekt, znw . Zie s k e i p er
teekt.
Vgl. Boekenoogen, 1049 .
teelt, znw . Het seizoen, gedur
rende hetwelk de visserij
wordt uitgeoejend . Ook in sar
menst . als : de ansjovisteelt,
heringteelt .
Vgl. Boekenoogen,1050 ;
Mn!. Wdb ., XVI, 1185 .
Teeuwes, mansnaam . Uitdr . :
Van Teeuwes nach
Nleeuwes were, van
niets weten . Vgl. Fri. Wdb .,
III, 278 ; S t o e t t, Sprwdb .,
no . 2245 .
Teit, vrouwenaam. In de oudere
taal T e e t .
„Ik ga met deze Sak vol Geld,
Na Teet, dit is mijn Sin" .
Gr . H . Liede1 ., I, 287 .
Vgl . Fri. Naaml . 383, Teeth .
tekke, zw, ww, intr . Minderen
met melk geven . Van koeien .
Vgl. Boekenoogen, 1053 ;
De Vr., 100; Bouman,
105 .
tel, znw. In de uitdr. : N i e t i n
t e l w e z e, niet meegerer
kend worden . U i t d e t e 1,
ontelbaar. Vgl. Fri. Wdb .,
III, 275 .
telmand, znw . Een kleine mand,
zoveel bevattende als een halve
kaakmand .
temes, znw. Grote zeef om de
melk of de wrongel to ziften ;
f r. t a m i s . „De kaasstof heet
wrongel, de zeef, waar de
wrongel doorheen words gegoten,
is de teemes" .
W. 0, . en N., I,16.
H a d r, j u n ., Nomencl., 84,
Cribrum, interniculum, Seven,

153
sifte,teempst of teems,
Crible ; Linschoten,
Itinerario I, 226, t e e m s t ;
Oudemans, Wdb . op Br.
389; Boekenoogen, 1051 ;
De Vr., 100 ; Opprel, 86 .
temes; Fri. Wdb., III, 27,
teams ; N. Gr . Wdb ., 1018,
teems .
temet, bijw . Bjna . „God maidje,
wat zel dat 'n mooie sleipmus
worre! Hai is temet dein zie
ik" . W, . 0 . en N., II, 20 .
Vgl. Boekenoogen, 1053 ;
D e V r., 108 ; Fri. Wdb., III,
298, Comet, somtij ds .
't teneel, znw . T oneel . „Dat
maidje, dat bai het teneel
wou?" W. 0, en N ., I, 24 .
teng, znw . Geknoopt einde van
een ljn want . Te Enkhuizen .
„Toen zette hij zich weer aan
de lijn, want rijdee
garnalenreeks
achter garnalenr
reeks, tot de bak vol was ; het
want in zelf de bochtlijn uitlag
met de tengen telkens
even hooger, zoodat je direct
ze kon pakken als 't want
geschoten werd" . Vloed, 23 .
't termult, znw . Tumult, la waai.
„Hij had 't zeker to benout
kregen in 't termult" .
hlit Kennemerl ., 19 .
terref, znw . Tarwe . Hiernaast
tarref .
Vgl. Boekenoogen, 1055 .
terrege, zw, ww, tr . In de uitdr . :
Da's mond terrege,ge ,-
zegd, wanneer er van een lekr
kere spijs to weinig wordt opr
gediend . Vgl, b e g i s t .
tet, znw. Een cirkel, op de Frond
getekend, waarin bij jongensr
spelen tollen, knikkers enz . ger
legd worden . Misschien het
fr. tete. Tetje pikke, de
voorwerpen uit dit cirkeltje
pikken .
teuge, zw. ww, tr . T egenhouden
. Zie o p t e u g e . „Vol
stasie reef se, en zij, hoe meet
de skimmel danste, hoe straf
f er teugde zai" .
Uit Kennemerl., 11 .
Vgl. Boekenoogen, 1055 .
teugen, voorz . en bijw . Tegen .
Uitdr .: Ergens iets op
teugen hewwe, ergens
jets tegen hebben . „Vaif percent
zel ie wel niet op teugen
hewwe". W. 0, en N., II, 41 .
Vgl. Boekenoogen, 1055 .
teugendaaie, zw, ww, intr . Ter
genlopen,. Zie d a a i e en
VerdaaieV
teugenstrompeling, znw . Tegenr
slag . „Zoolang as de praize
zoo hoog blaive, gaat 't maar
bai de minste teugestromper
ling legge ze mit de biene omr
hoog" . W. 0 . en N ., II, 112 .
teugenwere, zw, ww, intr . T er
genlopen met het weer. „Ok
voor de tuinders het 't erg
teugenweert" . Enkh . C ., 20
Aug . 1927 .
Teunes, mansnaam. Vgl . Fri .
Naaml ., 386, Teunis .
tent, znw . 1) Doekje, met rozijr
nen gevuld, dat samengebonr
den vroeger een kind in de
mond werd gegeven om erop
to zuigen . Ook een speentje
wordt wel een tent genoemd .
„Die groote skreeuwlillek eerst
maar'', zai Eva, „hai is zeker
z'n teut kwait raakt" .
W . 0 . en N., II, 54 .
Vgl . D e V r ., 100 .
2) In de verkl, t e u t j e,
peukje van een sigaar. Zie de

154
schets „De Teutjes-Zoeker"
in Med. C., jrg . 24, no . 1243 .
3) Een teutkous, iemand, die
zeurt en zanikt .
Vgl. Boekenoogen, 1055,
teutoor; Fri. Wdb ., III, 278,
tent ; N,. Gr. Wdb ., 1025, tent .
teze, zw, ww, intr . Talmen, teuten,
ook kieskauwen, het eten
uit elkaar pluizen om to zien
of er jets inzit, dat er niet in
thuis hoort .
Vgl. Boekenoogen, 1052 ;
De Vr ., 100; Bouman,
105 ; Oudemans, Wdb . op
Br ., 390 ; zie voor de bet,
trekken, pluizen Mnl .
Wdb ., VIII, 272 .
thuishaalder, znw . Een vreemd
kind, dat men als kind in huffs
opneemt .
Vgl. Boekenoogen, 1056 ;
De Vr., 100; Bouman,
109 .
thuishale, zw, ww, tr . Een
vreemd kind in zjn huffs opner
men. Vgl . B o u m a n, 109,
tieme, zw, ww, tr . Het hoof met
behulp van een tiemtuig op
hopen trekken .
Vgl. Boekenoogen, 1056 .
tiemer, znw . Zie t i e m e .
't tiemtuig, znw . Een ponder,
waarmee het hoof op hopen
wordt getrokken . Aan de hooiponder
worden n .1. 2 lange
touwen bevestigd, die aan het
haam van een paard zijn vastgemaakt.
Op de ponder staat
een persoon, de z.g . „tiemer",
die het hoof tegenhoudt .
Vgl. Boekenoogen, 1057,
tiem paal .
tierig, bnw. Opgewekt, levenslustig
. „Arm maar tierig" . Vr .
Eend in de B ., 12. Vgl . Fri .
Wdb ., III, 282, tierich; N. Gr.
Wdb., 1030, tiereg .
tierlejanus, znw . Minachtende
benaming voor een oud mens
of die-. „Jee, is die oude tierlejanus
(n .l . een oude koe )
zonder bande?"
W . 0, en N ., II, 23 .
tiet, znw. 1) Tepel, vrouweborst
. 2) Een smerige vrouw .
Vgl. Boekenoogen, 1057 ;
D e V r ., 100 ; O p p r e l, 86 ;
Mnl. Wdb., VIII, 180, op
teite.
til, znw . Houten brug. Vgl. Fri.
Wdb ., III, 284, title ; N . Gr.
Wdb ., 1032, tit(le) .
timmere, zw . ww. tr . Timmeren .
Llitdr.: Niet houg timm
e r e, niet veel verstand heb .
ben . Vgl . Fri. Wdb ., III, 285,
hij timmert net heech.
tisse, zw, ww, intr . Warren . M'n
heer fist zoo verskrikkelik .
Vgl. Boekenoogen, 1062 ;
Bouman, 106 ; Fri. Wdb.,
III, 282, tiesje .
tis(t), znw. In de uitdr . : I n d e
t i s ( t ) , in de war, van garen,
touw enz .
Vgl. Boekenoogen, 1062 ;
D e V r ., 101 ; Fri. Wdb ., III,
282, ties, tis .
tit, znw . Tepel, speen, ook vrouweborst
. Zie t i e t . Zegsw . :
Hai houdt van de tit,
hjj lust graag een borrel; h a i
is van de tit of, hij
drinkt niet meer.
W . 0 . en N,., I,18 .
Vgl. Boekenoogen, 1063 ;
D e V r,, 101 ; Fri. Wdb ., III,
289, tit, titter N. Gr. Wdb.,
1034, tit.
titelezere, zw, ww, tr . Zie u i tr
titelezere .

155
titte, zw, ww, intr . Zuigen aan
een tepel of een speen .
Vgl. Boekenoogen,1063 ;
Bouman, 106 .
tittere, zw, ww, intr . Drinken,
borrelen . Zie t i t en t i t t e .
tod, znw, 1) V od. 2) Vuil, sorer
rig wijf . „Nou steekt ze er
gnappies in hoor, dat ken 'k
niet aars zegge . Niks glen
tod" . W. 0, en N ., III, 71 .
„Die draf van goeije werken
zijn ook al todden en vodden
van eigen gerechtigheid" .
S . Burgerh ., 13 .
Vgl. Boekenoogen, 1065 ;
De Vr ., 101 ; Bouman,
106 ; Fri . Wdb ., III, 294,
todde .
toddik, znw . Een vuil, smerig
wijf. Zie t o d .
toe I, voorz . en bijw . Te, tot.
„Grofvader zaf dat fe toe Memelik
boren was" ( Dat woordr
je toe hew fk nooit meer aantroffen
. )
Enkh . C., 23 Aug . 1924 .
Toe z'n jare weze,
meerderjarig zijn . Z'n tong
hing toe z'n bek uit,
zijn tong hing nit zjjn bek. E r
t o e z i t t e, in verlegenheid
zitten . Zie voor a n . . . t o e bij
an, voor tot deer an
toe bij deer, voor nei . . .
toe bij n e i .
Vgl.Boekenoogen,1066 ;
Fri. Wdb., III, 257, op ta; N .
Gr. Wdb ., 1048, op tou, .
toe II, voegw . Toen . „Toe m'n
zeun Kees nag zoo'n klain
hummeltje was, ging ie mit 'n
kameraadje to hingelen" .
W . 0 . en N ., II, 27 .
Vgl. Boekenoogen, 1067 .
toedekke, zw, ww, tr . Warm in-
stoppen, . „Nou maar weer
leggen gaan hoor! moeder zel
jullie lekker toedekke, dag
hoor" . Ouwej . Koffier., 20 .
toedoen, onr . ww. Zyn gang
gaan, Je,doene maar toe of j e
je aigen bags binne .
Vgl. Boekenoogen, 1066 ;
D e V r., 101 .
toehokkele, zw, ww, tr, Inwikkelen,
er warm instoppen .
Vgl . D e V r., 101 . Zie i n-
hokkeleenNdl .Wdb .,Vl,
864, hokkelen ; B o e k e nr
o o g e n, 334, hokkelen .
toekome, st, ww, intr . Tot voile
wasdom komen. Die pere binde
nag niet toekomen .
Vgl. Boekenoogen ; 1067.
toereide, zw . ref l. ww. Zich in
gereedheid brengen, n .l. om to
kalven, . Van koeien . „Left 'm
den nog maar wat toereide,
deer wordt ie ruimer van" .
W. 0 . en N., II, 23 .
Vgl . Mnl, Wdb ., VIII, 455 .
't toeskeppie, znw . Toesp js, nagerecht.
toet, znw . Varken . „En as we
de toet slachte, kraige ze 'n
halleve zai spek, deer zelle ze
meer an hewwe as an derre--
me", W. 0,, en N., II, 32 .
Vgl. Boekenoogen, 1067 ;
De Vr ., 101 ; Bouman,
106 .
toetaid, znw . Lust, begeerte. In
de uitdr . : T o e t a i d k r a i-
ge of hewwe in lets,
trek in lets krijgen of hebben .
„En Bram zag an Bart z'n
heele f iselemie, dat ie d'r hoe
langer hoe meer toetaid in
kreeg". W . 0, en N., II, 167 .
Vgl. D e V r ., 101 ; B 0 u~

156
man, 106 ; Mn . Wdb ., VIII,
486, op toetiden .
toeteboet, znw . Schuur, waarin
het varkenshok zich bevindt .
Zie b o e t. „Jij benne zoo gelukkig,
dat je blaive magge en
nou moet j e met er nei de toeteboet"
. V t . Lend in de B.,
27.
toetelefet, bijw . uitdr. 1 n orde.
Wellicht f r . t o u t a f a i t .
„Want meheer most bepaald
dens kaike of alles op de Raid
toetelef et was",
w . 0. en N., I, 78 .
toeter, znw . 1) Hoorn, blaasinr
strument. 2 ) Aijpekruid. Op
de holle stelen ga'an de kinder
ren vaak toeteren . Vandaar de
naam,
Vgl.Boekenoogen, 1068 ;
D e V r ., 101 ; N. Gr. Wdb .,
1042, toeter .
toethoorn, znw . Blaashoorn . „De
bullooper (stierenleider) gaat
met z'n bul langs de boerder
rijen en blaast op z'n toethoorn
om z'n komst aan to
kondigen" . W. 0, en N ., I,15 ;
Vgl . Fri. Wdb ., III, 295, toethoorn
.
toge, zw . ww . intr . Een tong
(slede) voortduwen . Zie
tong .
Vgl. Boekenoogen, 1069 .
tokke, zw, ww, intr. Een tukje,
een slaapje doen . „'t Gong
goed, moeder tokte lekker
deur". W . 0 . en N ., II, 116 .
Vgl.Boekenoogen,1070 ;
Bouman, 107 .
tokkere, zw . ww, intr. Het
voortdurend trekken, steken
van een wond of zweer . M'n
vinger tokkert zoo deur die
swel . Vgl . D e V r ., 101 .
't tokkie, znw . Tukje, slaapje.
Vgl. Boekenoogen, 1070 ;
B o u m a n, 107; Fri. Wd b .,
III, 351, tukje .
tomment, znw . Tobbe.
Zie keistomment en
wastomment .
Vgl. Boekenoogen, 1071,
tommet; D e V r.,
met en Comment .
101, tom-
ton, znw . Kinderstoel, die de
vorm heeft van een ton . Verkl .
tonje.
Vgl. Boekenoogen, 1071 ;
D e V r ., 101 .
tondel, znw . V erbrand linnen,
dat men vroeger in een ton ,-
deldoos bij zich droeg, en dat
met een vuurslag gloeiend gemaakt
kon worden .
V91. Boekenoogen, 1072,
tondel; B o u m a n, 107, tontel;
Fri. Wdb ., III, 299, tondel;
N . Gr. Wdb ., 1043, tondel;
Mnl.
fonder .
W db,., VIII, 536,
tondeldoos, znw . De cylindervormige
bus van metaal, waarin
zich de tondel beyond.
Vgl. Boekenoogen, 1072,
tontelbos ; B o u m a n, 107,
tonteldoos; Fri . Wdb ., III,
299, tonderdoas; N . Gr .
Wdb ., 1043, tondeldeus .
tong, znw. Slede, van een plat
model, die men kan voortdur
wen of voorttrekken .
Vgl. Boekenoogen, 1072 ;
D e V r ., 101 .
't toom, znw. Een groep, een zekere
hoeveelheid, Je hewwe
een mooi toom kippe 1Vlaartje.
Vg1 . Fri. Wdb ., III, 271,
team ; N . Gr, Wdb ., 1045,
toom .

157
toon, znw. Teen . De vorm t e e n
wordt niet gebruikt . Z'n
tone krom houwe, in
een angstige spanning verker
ten
Vgl. Boekenoogen,1073 ;
N . Gr. Wdb ., 1045, toon .
top, znw . Kuif . Van paarden .
„'t Bossie heer, weer an we 'm
uit 't land halen, „de top",
was peter van Notaris Top uit
Bergen" .
W . 0, en N., IV, 71 .
Vgl, N . Gr . Wdb,., 1046, top,
3°, kuif; Mnl. Wdb., VIII,
558.
tor, znw. Kever. Verkl, t o r t j e .
Vgl. Boekenoogen, 1074 ;
D e V r., 101 ; N,. Gr. Wd b .,
1077 .
torren, znw . Ruk, toer. Gewoonlik
in de verki, t o r r e n t j e .
We zelle nag maar 'n torrenr
tje doen . Vgl . N . Gr . Wdb.,
1048 .
torrene, zw . ww. tr . Kleren nit
elkaar halen, door met een
tornmesje overal de naden
door to snijden. Vgl . Fri.
Wdb ., III, 291, toarne .
't torrenmessie, znw . Een klein
mesje, waarmee men de naden
lostornt . Vgl . Fri. Wdb ., III,
292, toarnmes .
't trammelant, znw . Lawaai,
drukte;vgl.fr,tremb1ant .
„Nou, nou mask maar glen
trammelant" . (Boelliuis) . Vgl .
Boekenoogen, 1075 ; Fri.
Wdb,., III, 309, trammelantsje.
travallie, znw . Het gedeelte in
een hoefsmederij, waar de
paarden worden beslagen ;
fr, travail .
tred, znw . T red. Llitdr. D e
tred anneme, aan de
haal gaan . „'t Klaine kirreltje
vloog den als een kalkoensch
haantje op den indringer an,
die meestentaid maar gauw
de tred annam" .
W, 0, en N ., I,102 .
't treedbord, znw. Klomp met
een plankje er onder, om modderkluiten
jjn to trappen .
Tans in onbruik .
Vgl. Boekenoogen, 1076 .
treeft, znw. Rooster op drie poten;
fr, trepied; Hadr .
J u n ., Nomencl., 83, Chytrapus,
Drievoet, treef t,
Trepied .
„Een touwtje was onze
Heugel,
Het treef je dat had er geen
Voet,
So hielden wy Huys, was dat
niet euvel,
Ja, ja Trouwen uyt liefde is
soet" .
Gr . H. Liedeb ., I, 62 .
Vgl. Boekenoogen, 1076 ;
D e V r., 101 ; Fri . W d b ., III,
311 ; treeft; N . Gr. Wdb.,
1055, treef t; Mn1. W db .,
VIII, 659 .
tref, znw . In de uitdr . : 't I s e e n
t r e f, 't is een gelukkig toe , -
val. Vgl . Fri . Wdb ., III, 311,
It is in treffer; S t o e t t,
Sprwdb ., no . 441 .
trekke, St . ww, intr . Tochten .
't Trekt hier of geweerlichs .
trekking, znw . T ocht, trekwind .
Je zitte op de trekking jodn .
Vgl. Boekenoogen, 1077 .
trens, znw . Klap, slag. „Wil je
n trens op je fleike hewwe?"
W . 0, en N„ II, 46 .
Vgl. Boekenoogen, 1077 .
triem, znw . Sport van een stoel.
„Aan den triem van moeders

158
stoel hangt een niet al to zinr
delijke vaatdoek, benevens een
paar kousen" .
W . 0, en N., II, 14.
Vgl. Boekenoogen, 1077 ;
De Vr ., 101 ; Bouman,
108, trem ; Fri. Wdb ., III, 317,
Crime, sport van een ladder ;
N . Gr. Wdb ., 1057, Criem .
trimmetane, znw . In de uitdr . :
Van z'n trimmetane
r a k e, geheel in de war raken
; fr. perdre la tram
o n t a n e. „En toen de algemeen
be-applaudiseerde, ten
zijnen koste, getapte geestigheid
van den kastelein, „dat ie
dat niet weezen most, omdat
er welders 'n kernel deur 't oog
van de neeld kropen was en
hai er de maid deerom ok wel
deurhale zou", raakte hij om
in herbergtaal to spreken,
„zoo van z'n trimmetanen",
dat hij geen bal meer zien
kon". W. 0 . en N ., III, 181 .
Vergelijk hierbij : „Ze was d'r
tremetane heelegaars kwijt ger
wees, toen ze thuis kwam in
d'appeteek" . Lichte Lijnen,
blz, 75 door J o h . d e M e e s-
t e r . Zie verder voor de verklaring
S t o e t t, Sprwdb ., no .
2283 .
troet, znw . Meel in water, melk
of wei gekookt. „Evert wou 'n
mep op taf el geven, maar sloeg
set op de staal van de butter
en stroop-lepel, die in de troet
stong, en toe wupte de lepel
over taf el en de troet spatte
teugen de gerdaine" . Enkh . C.
8 Juni 1922 .
Vgl. Boekenoogen, 1078 ;
De Vr., 101 ; Bouman,
108. Zieookbij zuurwaaienpente
troetlip, znw. Dikke, enigszins
hangende onderlip . Vgl . D e
Vr ., 101 .
frog, znw . 1) Arreslede, die de
vorm heeft van een trog. 2 )
Bak, waarmee de boeren de
baggeraarde over het land
bren yen.
Vgl. Boekenoogen, 1079 ;
D e V r., 101 .
trogge, zw, ww. intr . Met een
trog de baggeraarde over het
land bren yen .
Vgl. Boekenoogen, 1079 ;
D e V r ., 101 .
trommel, znw . Schertsend ger
zegd van een dikke buik, .
trommelbol, znw . Bol, witte ,-
brood, dat in een blikken
trommel gebakken wordt .
Vgl. Boekenoogen, 1079 ;
Fri. Wdb ., III, 332, trompkebolle
.
troost, znw . Koffie . In de uitdr. :
Een koppie troost .
Vgl. Boekenoogen, 1079 ;
Fri. Wdb., III, 310, In kopkefol
treast ( borrel in een thekopje)
; N . Gr. Wdb ., 1059,
n potje troost .
trosk, bnw . Trots . ,,Op 't durp
was ze niet erg gezien, omdat
ze zoo trosk kon doen" .
W. 0, en N., II, 97 .
truleke, zw . ww, intr . Een schuit
voortduwen met een vaarboom,
die in de voorsteven is
vastgezet. De man, die dit
werk verricht, loopt op de kant
van de sloot .
trut, znw, lemand, die niet opsehiet
met zjjn werk . Vooral
van vrouwen. „En ik weet 't
niet, maar ik louf hailig vast,

159
dat ze er tande begins to poesen,
die neske trut" .
W. 0, en N,., 45 .
Vgl. Boekenoogen, 1080 ;
De Vr ., 101 ; Bouman,
108 ; N . Gr. W db ., 1060, op
trot, waar het woord in verband
gebracht words met de
meisj esnaam Truida .
trutte, zw, ww, intr . Treuzelen,
niet opschieten met zjn
werk . „Op de koejes hei je
niet meer to trutten met zoo'n
lanteerntje, en op de days en
overal hewwe ze lichies" .
W . 0 . en N ., II, 161 .
Vgl, Boekenoogen, 1080 ;
D e V r., 101 .
tsestig, telw. Zestig. Zie s e sr
t i g .
twine, zw, ww . intr . De twin bekijken.
In dezelf de zin ger
bruikt men b o u w e, het
bouwland bekijken . Ga je mee
een beetje twine vrouw?
tuk I, bnw . Net, zorgvuldig,
Hai does altaid zuutjes an en
is veal to tuk op z'n kleere" .
W . 0 . en N., II, 53 .
„Die Heer zal u seghenen tuk
Opdat ghy oock siet dat
gheluck" .
T w i s c k, Kl. Liedb .,100 .
Vgl. Boekenoogen, 1080 ;
tuik; D e V r ., 101, tuk;
Bouman, 108, tuik; N. Gr.
W db ., 1040, toek .
tuk II, znw. Ruk aan het vissnoer.
T u k h e w w e, beet
hebben .
Vgl. Boekenoogen, 1069,
tok; Mnl . Wdb ., VIII, 763 .
3 t tukie, znw. Portemonnaie . „Ik
mag liever 'n robbedoes, die
er uitziet as 'n priek, den komt
er was in 't tuukie" .
W, 0 . en N,, II, 53,
tale, zw. ww, tr. Zie u i t t u l e .
Vgl, Fri. Wdb ., III, 351,
tulje ; Mnl . Wdb ., VIII, 764 .
turref, znw. Zie bij t u r r e v e.
turreve, zw, ww . intr . 1) Met
krijt streepjes zetten op een
plank bij het tellen van de vis .
Als het tal vol was, riep men :
Vol is het tal, kurreven is ie
al, Te Enkhuizen, 2 ) Het aanr
strepen op een lat door bakr
keys, als ze brood leverden
zonder betaling . Vier staande
en een dwarse streep noemde
men een turf, Aldus //// .
Uitdr.: Iemand terug
t u r r e v e, iemand, die to keer
gaat. [link antwoorden,.
„jonge, was turref de die werkman
terug, hai gaf 'm goed beskaid"
. W. 0 . en N., II, 52 .
Op je nek geturrefd,
den he j e gien zold
e r n o d i g, gebezigd als
afwijzend antwoord op een
verzoek. Vgl. Fri . Wdb,., III,
353, turvje, overdr, slaan .
tusken, voorz . Tussen . Tans nar
genoeg verouderd . „Heel
gauw had ik 'n stoel to pakke
met matte zitting en zat mit
m'n gastheer en z'n vrouw an
'n funk stik keis en brood met
butter er tusken" .
Van een W estfr ., 8 .
„Item tusken den houtdyck
ende westerblocker" . Dijkrechten
v, Drechterl., 28 . Zie
ooktwisken .
Vgl. Boekenoogen, 1084 ;
N. Gr. Wdb ., 1062, tusk ;
Mn1, Wdb ., VIII, 772 .
tussenbaaie, bijw. Nu en dan,

160
somtijds . Die joos kinne tussenbaaie
zo klamme .
tussenrok, znw . Ben vrouwerok,
die tussen andere rokken gedragen
wordt. Vgl. Fri .
Wdb., III, 358, twiskenrok .
tutere, zw, ww, intr . T oeteren .
„Alvast ik ken der nou mooi
lang dear blaive en 't is of 't
in m'n oore tutert : niet nei huffs
gaan of de flesch moet op z'n
kop staan" .
W. 0 . en N., IV, 71 .
foul, zzzw . Lust. In de uitdr . : Z'n
tool uittule, zijn lust
botvieren, ook wel in sexuele
zin .
Arie : „Hei, hei, niet zukke
malle fronte uithale" .
Neel: „Och leis ze er foul uittule
."
W . 0, en N., II, 45 .
Vgl. D e V r ., 101, toil,
iemand zijn toil laten uittuilen,
iemand aan zijn lot overlaten ;
Fri. Wdb., III, 351, tale, Du
moast dyn tultsjes mar (it tulr
je; Oudemans, Wdb, op
H ., 343, zijnen toil tuilen, in
losbandigheid voortgaan .
tout, znw . 1) T uit, 2) In de
verkl, t u u t j e s, havergort in
melk gekookt. „En wat doen
„
jullie met dat beetje melk?
„Sukkela man, sukkela of
Tuutjes en de vlaisskuttel as
n snakkerighaidje toe" .
Vr. Eend in de B.,16 .
'gl,Boekenoogen, 1082 ;
D e V r ., 102, tuutjesmelk, havergort
in melk gekookt ; Fri.
Wdb ., III, 354, tat, tote .
twaifelaar, znw . Een ledikant,
dat het midden houdt tussen
een een- en een tweepersoons .
„'n Twaifelaar? en ik keek er-
es goed an, en nou kenne ze
van main part alle boere van
West-Friesland vrage wat 'n
twaif elaar is en dan zelle ze
allemaal zegge : da's 'n kerel,
die niet voor z'n miening durf t
uit to komen en wat was 't . . .
'n ledikantje, weer je amper
met z'n tweie op legge kenne" .
W . 0 . en N ., IV, 71 .
Vgl. Boekenoogen, 1087 .
twais, voegw . T erwijl . Alleen in
het Westen van West-Friesland
. „Opiens toe ze kwamme
vlak over Koeteburg, hiel ie
op en zaide, twais ie z'n hoof d
om draaide : „Kaik Arie, hier
he je d'r inzeten mit je kreur
pel" . W. 0, en N., II, 79 .
Vgl. D e V r ., 102 .
tweerne, zw, ww. intr. Zeuren,
zaniken . Deer moet je gienr
meer over tweerne . Vgl . N,.
Gr. Wdb ., 1065, tweern, 2 °
fig ., zaniken . Zie voor de letterl,
bet . Mnl. Wdb ., VIII,
816, twernen, twijnen, garen
dubbelen .
twei, telw. Twee. In de Oude
Bronnen komt zeer veel de
vorm t w i e voor, o .a, herhaalr
delik in Handt . v . Hoorn en
Arivileg . V. Schellinkhout en
Medemblik . "Twie dukaten"
Econ . Liedjes, III, 170 . M i t
twei woorde spreke,
beleefd spreken, n .l,
Ja moer,
der, dankie vader enz .
Vgl. Boekenoogen, 1085 ;
N. Gr . Wdb ., 1065, twij .
tweibiend, bnw . Tweebenig .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 1065,
twijbaind .
tweid, rangtelw . De tweede . In
deze vorm alleen predicatief .
Ik bin eerst en jij tweid . Vgl .

161
Fri. Wdb ., III, 355, ik bin
earst en dou bist twad .
tweidammig, bnw, uithuizig .
Letterl, : Door de eigen dam
(hek ) naar de dam en zo naar
het huffs van een ander gaan .
tweihans, znw. Een boterham,
die zo dun is, dat men haar
met beide handen moet vast
houden . Zie i e n h a n s.
'C tweilicht, znw. Schemer. Samenst
. van os, tweho = twijfel
en l i c h t. Vg l . Fri. Wd b..,
III, 356, twieljocht; N. Gr .
Wd b ., 1066 .
tweioorde, bnw . Twee oren hebr
bende. ,,Maar Im most die oggend
om zuurwaij ; dat ze
haalde 'n groote tweioorde
stienen pot uit de kas "
Enkh . C ., 21 Sept . 1929 .
Zie ienoorde.
twinter, znw . Ben koe, die voor
de tweede maal gekalfd heeft .
Het woord, oorspronkelik een
bnw., is een samentrekking
van twee-winter . Zie
Ku ., tweenter-diet,
t w i n t e r-d i e r, Fris, animal
bimum .
Vgl. Boekenoogen, 1087 ;
B o u m a n, 109 ; Fri. Wd b .,
III, 358, tweejarig paard of
koe; N . Gr. Wdb.,1065, twinter,
tweejarig paard .
Twisk, plaatsnaam in de Vier
Noorder Koggen . Het woord
hangt waarschijnlik samen met
het znw, wische, weide, mnd .
wische. Vgl. Nom . Geogr.
Need,, III, 360 . B o e k e n-
0 o g e n, 1089, zegt : „De
naam T w i s c k duidt eene
grensscheiding aan ; het woord
behoort bij t w i s k e n N e d .
tUSSChen" .
Dialect van Drechterland IL
twisken, voorz . Tussen . Tans in
onbruik, maar veel voorkor
mend in de Oude Bronnen .
Zie o .a . Privileg, v. West
Friesland, 19, 36, 42, 52 ; in
dezelf de bron komt ook de
vorm t u s s c e n voor, o .a .
op blz . 44, 45, 46 .
Vgl. Boekenoogen,1090 ;
Fri. Wdb., III, 358, twiske,
twisken; Mnl. Wdb ., VIII,
830 .
U.
uien, znw . Ui.
uit, voorz, en bijw . Uit. Over de
assimilatie van de d van het
lidwoord in enkele uitdrukkinr
gen als uiten oosten,
vgl . § 125. Uitdr. : E r g e n s
niet van of over uit
k i n n e, ergens niet over uit
gepraat taken, er niet over
heen kunnen komen . „Nou ik
ken der niet van uit, soo as
de wereld tog wordt", U it
Kennemerl.,143 . „Zij verhaalr
de mij haar bezoek bij uw
Broer, en kon er niet van uit,
zoo vriendelijk als mijnheer
Willem was" .
S. Burgerh ., 87 ;
Vgl. Boekenoogen, 1089 .
uitbanne, zw . ww. t r . Wegjar
gen .
Vgl. Boekenoogen,1091 ;
D e V r ., 102 ; Fri. Wdb ., III,
362, utbanne.
uite, zw. ww. intr . hlitgaan .
Zieuitere
uitelemaite, bijw, uitdr . Ver weg,
letterl, buiten de grenzen; vgl.
f r. l i m i t e. „Alliendig wat
van dat skitteljacht en as
d'r naggeres 'n grootert tusr
11

162
sche dear liep, den was ie,
voordat je 'm goed en wel in
de smieze hadde, d'r vandeur
en uitelemaite en cente . . . lekr
ker niks". W. 0 . en N., II, 71 .
Vgl . D e V r., 102.
alter, znw, Uitgaander . „Niet,
dat ik zo'n niter bin, want ik
koom aars nooit nergens,
maar azze ze nei 'n aar durp
to bleize moete, den bin 'k
ok van de pertai" .
w . 0 . en N., II, 152 .
uiteremuitig, bnw, hlitgelaten .
uitgaan, onr . ww . intr . Sterven .
Hai is Faster kalm uitgaan .
uitgaste, zw, ww, intr . Te Fast
gaan . Zie i n g a s t e .
Vgl. Boekenoogen, 1092 ;
O u d e m a n s, Wdb . op Br .,
405 .
uitgeve, st, ww . tr, en intr .
1) Uitvoeren, uithalen . Wat
geven jullie deer nit joos?
Vgl . Eigen Volk, II, 53 .
2) Dauwen .
uithale, zw, ww, intr . 1) Uitwijr
ken met een of ander voertuig.
2) Leeg drinken . Haal deres
nit, den zelle we nag eres intappe
.
3) Op overdadige wijze feest~
vieren, een overvloed van spijzen
en dranken op tafel brenr
Fen .
„En gisteren is er uitgehaalt,
En op myn heenengaan gegedronken"
.
Econ . Liedjes, I, 108, ook blz .
150 .
Vgl . Fri. Wdb., III,
uthelje .
uitig, bnw. Uitgaanderig, Je man
is teugenswoordig puur uitig .
Vgl. Boekenoogen, 1093 ;
Bouman, 109,
't uitje, znw, hIitstap je, in het alr
gemeen elk pretje buitenshuis .
„Ze hadde lang genog op 't
hok zeten, zoodat ze nou, nou
ze weer pikt en dreven ware,
graag eres 'n uitje hewwe
woue . W . , en ., I, 52 .
Vgl. Boekenoogen, 1093 .
uitkleide, zw, ww, tr . Een lijk
afleggen . Zegsw . : I k l e i t m e
niet uitkleide voor
ik nei bed toegaan, ik
geef mijn geld niet weg voor
mijn dood.
uitkleider, znw . Een 1 /kaflegger .
uitklouke, zw, ww, tr. Uitwroer
ten . Van pijpen enz . Zie
kloUke .
Vgl. Boekenoogen, 1093 .
uitkuite, zw. ww . intr . Er tussen
uitknjpen .
uitkure, zw, ww . tr . Uitvoeren .
Het woord heef t een ongunr
stige betekenis . Wat kuurt die
deer nit?
uitloere, zw, ww, intr . Uitslapen .
Zie loere .
Vgl. Boekenoogen, 1094 .
uitpaipe, zw, ww, intr . Er vandoor
gaan .
uitpoese, zw, ww . tr, In de zegs ,-
wijze: Dat moet j e niet
u i t p o e s e, dat moet j e niet
geringschatten . Zie u i tr
vlakke . Vgl . Stoett,
Sprwdb ., no . 2314 .
uitpotteretere, zw, ww, tr . Fotor
graferen . „Toe nee de f otograaf
toe moste se soo mit de
segen op 'r gesigt, zai oome,
uitpottereteerd worre" .
Uit Kennemerl., 14 .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 640, oetr
pottertaaiern .
uitrode, zw . ww, tr. 1) Uitrooir
en . Je moete die boume er

163
maar uitrode, 2 ) Opruimen,
schoonmaken . Je magge de
kamer wel eris een beet] a uitrode
. Zie o p r o d e .
Vgl. Boekenoogen, 1095 .
uitslechte, zw, ww. tr . Uitkleden
. Van een dode .
uitsmere, zw, ww, tr . hlitstellen .
Je zelle lang op j e geld wachr
to kinne, want hai weet 't alr
taid wel uit to smeren .
Vg1.Boekenoogen,1096 .
uitspouke, zw, ww, tr . Uitvoeten,
uithalen . „Nou wist ie dus
wel, wat z'n baas uitspouke
most" .
Med . C ., jrg . 24, no . 1209 .
uitsuddere, zw, ww . intr . In
kracht verminderen . Zie s u dr
dered
uitsweite, zw, ww, tr . uithou r
den . In verbinding met k u nr
n e n . „Ik kin 't niet langer
uitsweite 'oor" .
uittule, zw, ww, tr . Uitvieren .
Zie t u u l,
Vgl, Boekenoogen, 1097,
uittollen
uitvarse, zw, ww, tr . Ontzouten .
Van vlees, vis of andere inger
zouten spijzen, door deze enige
tijd in het water to leggen .
Vg! . Fri. Wdb ., I, 338,
Iarskje . Zie v a r s .
uitverdan, bijw, uitdr . Ver weg.
Samentr, van u i t w a a r d
r a n, „Ze benne nou zoo'n
heel end uitverdan" .
W . 0 . en N,, II, 19 .
Vgl. Boekenoogen, 1097 ;
De Vr., 102 ; Bouman,
109 .
uitvetere, zw . ww, tr . Uitschelden,
op een harde manier de
waarheid zeggen . Hai het 'm
guster lillek uitveterd 'oor .
Vgl, B o u m a n, 109 ; N. Gr .
Wdb ., 644, oetvetern,.
uitvlakke, zw, ww, tr . In de
zegsw. : Dat moet je
niet uitvlakke, dat
moet je niet geringschatten .
Zieuitp0esee
uitwuisie, bijw . uitdr . uit de
hand, in verbinding met ww,
als opeten, gebruiken,
enz . „En ik door 't bestel met
t werk had niks genoten as
'n kopje thee en 'n happie
rooktvlij s uit 't vuiszie" .
Uit Kennemerl ., 141 .
uitzakke, zw, ww, intr . Uitrus--
ten . „Koan, hai most nou eres
uitzakke" .
W,. 0 . en N ., I, 118 .
uitzette, zw . ww. t r. Doen . Wat
zet die uit veur de kost?
uk, znw . Een dreumes, ook elk
persoon van een kleine ger
stalte .
Vgl. Boekenoogen, 1098,
umber, znw . 1) Een tros kurken .
2 ) Harde ontlasting. Te Enkhuizen
.
unjer, znw . Een zeker onkruid,
dat het weiland in prijs doet
dalen, omdat de koeien de
plekken, waar het groeit, verr
m~jden .
Vgl. Boekenoogen, 1098 ;
N. Gr . Wdb ., 1068, unjer .
't Unjerpad, znw . Een pad van
Zwaag naar de Bangert. Welr
licht hangt de benaming samen
met het hierboven vetmelde
u n j e r .
Zie Boekenoogen, 1098,
waar namen van stukken land
met dit woord zijn samengesteld
. Vg! . B o u m a n, 110,
ure, zw . ww, intr . Een zwellende
uier krijgen . Van koeien voor

164
't kalven.
Vgl. Boekenoogen. 1099;
N. Gr. Wdb.. 1069. uurT};
OppreI.87.
urt, znw. Ert. Zie e r t. "Ons
hulponderwijzer is een derde
ranger. die de jongens vertelt.
dat boonen en urten graan is:
'n mooije boel hier".
Uit Kennemerl .• 120.
Uitdr.: 0 p 'n u r t. nauwkeu~
rig, precies. "Zoo ken je toch
merreke. dat je ouwer worre.
vroeger wist ik dat alles ok op
'n urt. maar nou niet meer
hoorl" W. O. en N.., I. 78.
Lang stro en gien
u r t e. vee! geschreeuw, maar
weinig wol.
uxum. znw. In de zegsw.: D a's
are tee a s u x u m, dat
is een ander praatje. Uxum
was vroeger een bekende tee~
soort.
v.
vaal, bnw. en bijw. Vaal. Uitdr.:
Va a I k a ike. erg le!ik kij~
ken. Vgl. De Nav., 21. 144.
vaif, telw .• Vijf. Zegsw.: Gee f
m e d e v a i f. geef me een
hand, letterl. de vijf vingers.
Veul viere en vaive
hew w e. veel bezwaren heb~
ben. "Die skooIopziender hep
zeker skreven nei de gouver~
neur, want die wist er verdul~
Ieme alles van. en die had zoo~
veul viere en vaive, en hai
hep zaid. dat we die houtpoot
neme moste".
W. O. en N., IV. 77.
Zie ook Abr. B1., I. Voor~
woord XVI;
S toe t t. Sprwdb., no. 2393.
vaifkop, znw. Schertsende bena~
ming voor hoge hoed.
V g1. N. Gr. W db., 118. vief~
kop.
vaigeben, znw. Grote hoed met
brede rand. gemaakt van het~
zelfde stro als waarin vijgen
verzonden worden. Zie ben.
Vgl. Fri. Wdb., I. 350. fige~
matte,.
vall, znw. Dweil, vaatdoek.
Verkl. va i I t j e. "An ien van
de triemen van moeders stoel
hangt 'n vailtje (vaatdoek) en
an de aare kant 'n tankie".
Vr. Bend in de B .. 4. Vgl.
o u d e man s. W db. op Br.,
107. fay!.
valle, zw. ww. tr. Dweilen. Zie
v a i I. J e moete de grond goed
vaile hoor.
"Schrobben. feyIen. kan hij te
degen.
Potten wasschen hi; wel kan".
Verm. Treck~Sch., I. 155.
vainde, st. ww. tr. Vinden.
Verouderd.
Vgl. Boekenoogen, 1139.
vijnen; Fri. Wdb., I. 352. fine.
't vainster, znw. Venster. Ver~
ouderd.
Vgl. B 0 eke n 00 gen. 1116;
het Fri. W db, .• I. 353. geeft
naast finster ook de vormen
feenster en feinster.
vaizelberg, znw. Vijze!berg, een
kapberg, bewaarplaats van
hooi, waarvan men de kap ho~
ger en lager kan stellen.
V gl. B 0 eke n 0 0 gen. 1140;
DeVr., 103.
val, znw. Bevalling. In de uitdr.:
And e val toe w e z e.
op het punt staan van te be~
vallen.

165
't valletje, znw . Voile (tje) .
Als in sijn eyghen wey" .
„Eerst die etagere skoolmeister
en dat dikke vrommes, def r t varreken, znw . l ) Varken . Zie
V erm . T reck-Sch ., II . 121
tig in 't tapait hoor, 't waif mit voor de vorm v e r k e n§ 34,
n valletje voor en 'n groote Oude Br. Zegsw . : 't V a r-
kat om" . W. 0, en N . . I, 77. reken is op ien oor
vandein, bijw. Vandaan . Weer n e i v i 1 d, het werk is b Ana
he je dat geld vandein?
af. Vgl. S t o e t t, Sprwdb .,
Vgl. Boekenoogen,1105, no, 2324 .
vandeen,
Hai is zo groosk as
yang, znw. Zegsw . : D e m o l e n n skelig varreken
loupt deur de yang, op z'n gezicht, hij
h1 of zj is malende.
maakt zich belachelik door
Vgl. Boekenoogen, 1106 ; zjn trotsheid. H a i w e e t
D e V r ., 102 ; N . Gr. Wdb., niet, hoe die 't varreken
wasse moet, hij
1067, er is geen houden meer
aan; S t o e t t, Sprwdb., no . weet niet, hoe hij er mede aan
1533 .
moet . S t o e t t, Sprwdb ., no .
vange, St . ww, tr . Ontvangen . In
2328. Doen varrekens
de uitdr. : G e l d v a n g e . Zie goed, din kraig je
1nvange1
s p e k, gezegd wanneer ier
vansgelaike, bijw, uitdr . Insgelijks
. Zie g e 1 a i k .
dallef varreken, zeur
mand ondankbaar is . V i e r-
yen zaaie spek, gezegd
vanzellef, bijw . Natuurlik . Het
wanneer iemand een gemakkelik
sommetje oplost . Vier-
woord wordt in het dialect
veel meer gebruikt dan in het
dallef = 3% en elk varken
A .B.N . „Nou er is van zellef
levert 2 zij den spek . Zie ook
wel of kes, maar er land wier
voor een zegsw . bij k 1 i n k .
nooit goed bementeneerd" .
2 ) Doerak. 't Is zo'n varreken
W. 0, en N., II, 53 . die joon .
var, bnw, en bijw . Ver. Te Enkr Vgl. Boekenoogen, 1107 ;
huizen . „De appels valle nooit N . Gr. Wdb., 1077, 2°, morn
var van de stain, Kee!"
sig, onhandelbaar mensch .
Vloed, 68 . vars, bnw. V ers . Te Enkhuizen .
Vgl. Boekenoogen, 1107 ; Zie de Ontm, v . R . Br., 20 en
O u d e m a n s, Wdb, op Br ., 37 (karsch-varsch) . Vgl. Fri .
412, varre, Wdb, op H ., 355, Wdb ., I, 338, farsk .
vardt. vasteldag, znw . Vastendag . Vgl .
varder, bnw, en bijw . Verder . N . Gr. Wdb ., 1077 ; Mnl .
Te Enkhuizen . „Nou zou ze 't Wdb ., VIII, 1299 ; Fri. Wdb .,
doen en den varder ieder I, 345, festeldei .
evend" . V loed, 105 . vasteleivend, znw. Vastenavond.
„Akome jeugdig Harder,
Vgl . Mnl. Wdb., VIII, 1298 ;
Dreef eens zijn schaapjes
Fri. Wdb ., I, 345, festeijoun .
varder vast-of, bijw . Wis en zeker .

166
vat, znw. In de uitdr . : V a t
kraige op iemand of
i e t s, iemand of jets to pakken
krijgen . „'t Ging niet makr
kelek om de skop onder 't
raam to kraigen, maar toe ze
n groote splinter van 't raampost
of stokers hadden, krege
ze vat" . W . 0, en N., I, 53 .
Vgl, S t o e t t, Sprwdb., no .
2332 ; Fri. Wdb ., I, 347, jet
op immen ha .
ve-, voorz . Van . In allerlei samenst
. : vedaag, venacht, venoggend,
veneivend enz .
veer, bnw, en bijw . Ver. Zie
var. 0mveer, ergens ver
weg . Hai weunt om veer . 't
Nieuwe Jaer is niet veere" .
T w i s c k, Kt. Liedeb ., 13 .
Vgl.Boekenoogen, 1111 ;
Oudemans, Wdb, op H .,
357, veer ; Fri. Wdb ., I, 340,
fear, 349, by giet om jierrens .
veerder, bnw, en bijw . Verder.
Zie v o r d e r. Je moete nag
veerder loupe . Vroeger ook
vorde-. „Vorder soo is ook
mijne bede" . T w i s c k, Kl .
Liedtb ., 275 .
veers, znw . Vaars, een koe, die
voor de eerste maal gekaljd
heejt .
H a d r, j u n ., Nomencl ., 24,
Junis, bucula, H o c k 1 i n g h
of v e e r s e . Jenice, genisse,
jeune vache . Bij H a d r, j u n .
is de bet, dus blijkbaar gelijk
aan die van hokkeling, heir
geen tans niet het geval is . Zie
hokkeling .
Vgl. Boekenoogen, 1101 ;
N. Gr . Wdb., 1082, veers .
veert, znw . V aart, gang. Uitdr . :
An de veert weze,
aan de gang zijn . 't G o e d
an de veert hewwe,
goeie zaken makers . „Hai het
't deer werempel goed an de
veert skaint 't" .
W . 0, en N ., II, 36 .
veerte, znw . V erte . ,,In de tweide
plaas dogs ie, toen de slag
an de gang was, dat er in de
veerte hulp kwam" .
W, O. en N .,II,86 .
Vgl. Ou d e m a n s, Wdb . op
H., 357, veerte; Fri. Wdb ., I,
349 ; jierte .
veldersboet, znw . Schuur op het
veld,
veldersjas, znw . Jas, die men op
het veld draagt .
veldersklompe, znw . Klompen,
die men op het veld draagt .
Verses, plaatsnaam in Drechterr
land. Wijdenes . „Weet je, wat
die timmerman van Verses
welders zait?" Ouwej . Kojr
jier ., 37 . „Doers dit oude
w ij n e s nog in wesen was,
als ten tijde van graaf Floris
V, dewelke West-Friesland
beoorloogende, met schepen
'aangekomen is ende syn yolk
gelandet heef t omtrent daar
het Casteel van Wijnes
stond" . Stukken bet- . Gecomet
. Raden in W . Fri, en
het Noorderkw ., 129 .
V e 1 i u s, Chr, v. H ., 96,
Wijnes.
verachtig, bijw . Waarachtig,
waarlik . „Verachtig wel, ik
verkoop alles, m'n waif en m'n
jongens en de heele rommel,
azze ze d'r maar genog voor
biede" . W . 0 . en N., II, 167 .
verarreme, zw, ww, intr. Verslechteren
. Van de lucht, het
wee- .

167
Vgl. Boekenoogen, 1117 .
verbarrele, zw, ww, tr . V erbrasr
sen .
Vgl. Boekenoogen, 1118 ;
De Vr., 102 .
verbeelding, znw . Inbeelding,
verwaandheid. Zegsw. : H a i
(zai) bet een verbeelding
as een zak arrer
m e t u r f, hij (zj) iis vet'-
waand zonder dat et' ook maar
enige reden voor bestaat .
Vgl. Boekenoogen, 1118 ;
Fri. Wdb., I, 392, forbeelding;
D e V r ., 102, zin, lust; N. Gr .
Wdb ., 1086, verbeelms .
verbeld, bnw . Haveloos, vetscheurd
. Vg1. N . Gr. Wdb .,
1086 . Zie b e 1 .
verboefd, bnw . Rood in lief ger
zicht, door de warmte of door
de koorts . „Ze bet de koud
to pakken denk ik, want ze ziet
seivends zoo verboefd en ze
klaagt over kiespain" .
W . 0, en N., II, 19 .
Vgl . D e V r ., 102 .
verbreeuwe, zw, ww, intr . Van
kleur veranderen . „En vast dat
ze zat, as uit verwiel sneden,
regt as 'n keers zonder to
verbreeuwen" .
Uit Kennemerl.,10 .
Vgl. Boekenoogen, 1118 ;
D e V r,, 102 ; Mnl. Wdb .,
VIII, 1541 .
verbuisd, bnw. Oververhit, op .
gewonden .
Vgl. Bo ekenoogen, 1119 .
verdaaie, zw, ww, tr . Nalaten,
verdommen, Je zouwe 't verr
daaie .
verdaid, bastaardvloek .
Van verdaaie .
„Wel nicht, wat boor ik nou
vertelle,
Denk jij an trouwen? Wet
verdaid,
Gaan jurkies voor je poppe
make,
Of touwtje springe, malle
maid" .
w. 0 . en N., III, 175 .
Vgl . Fri. Wdb., I, 394, fordjd;
iN. Gr. Wdb ., 1090, wel
verd ijd.
verdege, zw, ref l, ww . Zich verve/en
. Je zouwe je verdege mit
zuk weer. Zie ook d e e g .
verdele, zw, onpers, ww . In de
uitdr.: D a t z e l 'm (z'n
aigen) wel verdele,
dat zal wel loslopen .
Vgl. Boekenoogen, 1119 .
verdiffendere, zw, refl, ww .
Zich verdedigen ; f r . d er
f e n d r e met boll . prefix .
Vgl . N. Gr, Wdb ., 1088, zok
verdevindaaiern .
verdikke, bastaardvloek. Ook
wel verdikkie, verdikr
k e m e . Nou hew ik verdikke
m'n knip strooid . Vgl . Fri .
Wdb ., I, 394, fordikje ; N. Gr .
Wdb ., 1088, verdikke .
verdoen, st, ww . tr. Overdoen,
bepaaldik in de zin van : een
bezoek herhalen . Je moete 't
nag maar 's verdoen 'oor .
Vgl. Boekenoogen, 1119 ;
Van de Sch. tot de W ., 303 .
't verdoen, znw . In de uitdr .
Toe z'n verdoen heww
e, tot zijn beschikking hebben
.
Vgl. Boekenoogen, 1119 .
verdoktere, zw, ww, tr . Geld
uitgeven voor de dokter . Ik
hew dat jaar heel wat verdokr
terd. Vgl . Fri. Wdb ., I, 395,
fordokterje .
verdol, znw. In de uitdr . : M e t

168
verdol, met alle verr
d ol, met geweld, per se . ,,Maar
nou wou Jantje 'm met alle
verdol an dat reidje heave, dat
ze wist". W. 0 . en N., I,117 .
Vgl . D e V r., 102 .
verdosse, zw . ref l. ww . Zich verr
kleden . Kwan, ik zel me maar
verdosse. „Wij moghen niet
eens worden verdost" .
Valcooch,
Regel d. Schoolm ., 468 .
Vg1.Oudemans, Wdb, op
Br., 421, verdossen; Mnl.
Wdb ., VIII, 1631 .
verdraaid, bastaardvloek . „Verdraaid„
deer wist ik de naam
glen lens meer .
hlit Kennemerl., 30.
verdubbe, bastaardvloek . Zie
ook bij G o d . „Verdubbe, ze
haalt weer op" .
W . O. en N., I I, 33 .
verdulleme, bastaardvloek . „En
den liep er, verdulleme, nag
ien bai, deer ze nag veul meer
nei keke"
Ẇ. 0, en N., IV, 74 .
vereize, zw, ref l, ww . Te veel
eten, zjn maag overladen (ndl .
verazen ) . ,,In as ie de dikste
( n .1. een varken ) slacht, hewn
we we 'n goeie kluif" . Arie :
As ie 'm den maar niet vereist",
W . 0, en N., II, 57 .
Vgl . Fri. Wdb ., I, 403, foriez(j)e
.
verentig, bijw. Waarachtig.
Hiernaast w a r e n t i g en
w e r e n t i g . Zie aldaar .
vergerreve, zw, ww, intr . Ruien .
Van gevogelte .
Vgl.Boekenoogen,1121 ;
De Vr., 102; Bouman,
111 .
vergooie, zw, ref l, ww. Een ver-
keerde kaart opgooien . „'k
Hew me allang goed houwen,
docht ik : ,'t is de eerste keer,
dat ik me vergooi van eivent" .
Ouwej . Koffier ., 47 .
verhakstikke, zw . ww . t r. V erhandelen,
bedisselen, letterl .
andere hakstukken aan de
schoenen zetten . Hiernaast
vrakstikke. „Immes lesten
is ie bij me weest, mit nag
zoo'n snuiter, 'n meneer Ventilasie,
ze hadde heel wat to
verhakstikken" .
Uit Kennemerl., 57.
,,Of denk jij, Sinjeur, dat er
voor u op Gods lieve Aarde
niet wat anders to verhakstukken
is?" Abr . Bl., 61 . Vgl .
N. Gr. Wdb ., 1092, verhakr
seln .
verhapskere, zw, ww. t r. In de
uitdr .: Jets to verhapskere
hewwe, jets to verhandelen,
to bespreken hebben.
Zie hapskeer .
Vgl . Boekenoogen, 1121 ;
D e V r., 102 .
verhippe, 1) zw . ww. tr . Jets
verdraaien, voor jets bedanken.
Je begraipe toch zeker, dat ik
t verhip . 2) zw. ww, intr. Als
verwensing, meestal in de geb.
was, in de bet, van : loop rond,
verrek . „verhip, Arie van oom
Piet?" W . 0. en N., II, 48 .
Vgl. Boekenoogen, 1122 ;
Fri. Wdb ., I, 402 ; D e V r .,
102 ; N. Gr. Wdb .,1092, verhip;
; S t o e t t, Sprwdb ., no.
2354 .
verhippeteke, zw, ww . tr . Met
hypotheek bezwaren, Je kinne
de plaas niet hillegaar verhip
peteke . Vgl . N. Gr. Wdb .,
1092, verhieptaikt.

169
verhouwen, bnw. Verkouden,
ook wel in het algemeen er
slecht uitziende na een feestpartj.
jWat zie je d'r verhouwen
uit joon . Vgl . D e V r .,
102, katterig.
ve(r)kansie, znw . Vacantie,
verkasse, zw, ww, intr . V erhuir
zen . Wanneer gave jullie verr
kasse? „Naauwelijks kan het
klein gebroed zijn eigen kost
zoeken of zij moeten met of
tegen wil verkasse" . C. W ildsch
., II, 106, Zie ook Abr. Bl.,
II, 326 ; Br, over versch . 0.,
II, 294 ; B o u m a n, 111 .
't verkleiderspak, znw . Het pak,
dat tussen het zondagspak en
het werkpak in staat, en waarmee
men 's avonds, als het
werk gedaan is, aan de loop
gaat .
Vgl. Boekenoogen, 1124 ;
D e V r., 102 .
verkleiderstaid, znw . De tjjd,
waarop men zijn beste kleren
uittrekt en een pak, of een
japon, die meet gedragen zjjn,
aantrekt. Dit doen de jongens
en meisjes bij gelegenheid van
een kermis of een bruilof t,
wanneer het donkey begint to
worden . „Keeren we nu naar
de woningen, dan merken we,
dat 't voor de jongelui verkleiderstijd
worren is ; de maidjes
binne mit de warskippers in 't
voores en loupe al in d'r laifie ;
't kermispak wordt over 'n
stoel hongen, want voor 's
eivens vinde ze d'r zundesche
kleidje gnap genog" .
W. 0, en N ., II, 67 .
verknoffeld, bnw . Verknuffeld,
verkleumd door de koude . ,,Me
vingers binne zoo verknof f eld,
dat ik de bezem meist niet
vasthouwe kin" .
W. 0 . en N ., I, 78 .
Vgl. Boekenoogen,1124 ;
D e V r ., 102 .
verkouwenis, znw. Verkoudr
heid . Ik bin ziek van de verkouwenis
.
Vgl.Boekenoogen,1125 ;
D e V r., 102 .
't verlangst, znw . Verlangen .
„'k Wou maar zegge, dat ik
veul eerder al weer 's verlangst
nei Staintje had" .
W. 0 . en N., III, 66,
Vgl . Fri. Wdb ., I, 407, (for)
langst; N. Gr. Wdb ., 1096,
t verlangst .
't verlankie, znw . Verlengstuk,
strook aan een rok .
verlegen, 1) bnw . In de uitdr . :
Verlegen werk, jets,
waarmee men verlegen, in de
war zit . 2 ) bijw, van graad .
Zeer, in hope mate . „Nou, toe
keke we ok, in 't was ok verlegen
mooi, zoodat we d'r mit
mekaar over prate" .
W. 0 . en N ., II, 153 .
Vgl, Boekenoogen, 1126 ;
D e V r., 103 .
verleite, st, ww, tr . Verlaten, jets
voor een bepaalde pros willen
verkopen . „Ik had ze maar
voor 15 gulden verleite moer
ten, meskien, dat ie ze den
nomen 'ad" .
W . 0 . en N ., IV, 39 .
't verlet, znw . Oponthoud. Ik
hew van oggend heel wat verlet
had . Vgl . Fri . W db ., I,
407, forlet .
verlette, zw, ww . intr . T jjd kosr
ten, ophouden .
Vgl. Boekenoogen, 1126 ;

170
N. Gr . Wdb ., 1096 ; Fri.
Wdb., I, 407, forletsje .
verliet, bnw . Failliet . ,,As je ok
verliet slaane, hew j e niks in
to bringen as leege brief f ies" .
W . 0 . en N . . II, 34 .
verloren, bnw . In de uitdr . :
Verloren brood, oud.
bakken brood, dat in de melk
geweekt en daarna in boter en
eieren wordt gebakken .
Vgl. Boekenoogen, 1127;
D e V r ., 103 .
vernere, zw, ww, tr . In de uitdr . :
lets wel of niet vern
e r e k i n n e, jets wel of
niet verduwen kunnen . „Tusr
schenbeide kon zijn corpus
zooveel drank niet f eneere . . ."
Enkh . C.,19 Sept. 1911 . `JVelr
licht ontleend aan het hd .
n a h r e n met holl, prefix .
Vgl . Fri. Wdb ., I, 410, forneare;
N . Gr. Wdb ., 1098,
verneern .
verneuke, zw, ww. t r. Foppen,
bedriegen . Vgl . N . Gr . Wdb .,
1098 ; S t o e t t, Sprwdb ., no.
2371 .
verneukeraai, znw . Fopperij .
verom, bijw . Weerom, terug .
„Hai is weg, en ze ziene 'm
nooit weer verom" .
W . 0, en N., II, 36 .
veromstuit, znw . Weeromstuit,
terugslag . „Hai dei maar niks
as lache. En Mie begon van
de veromstuit mee to lachen" .
W . 0, en N ., III, 88 .
verpeutere, zw, ww. tr . Verbruien
. Hai het 't li11ek verpeuterd .
Vgl.Oudemans,Wdb .op
Br., 439 ; Boekenoogen,
1129 ; D e V r ., 103 ; B o u-
m a n, 111, N. Gr. Wdb .,
1099 ; S t o e t t, Sprwdb ., no .
2367 .
verpondere, zw, ww, tr . In de
uitdr . : 't Voer verponr
d e r e, een zaak anders aanpakken,
letterl, de ponder op
een andere wijze op het voer
leggen. „En as jullie dat voer
nou of f en verpondere wille,
dan kraige jullie vier bunders
voor niks en hou ik m'n plaas
heel" . W. 0, en N ., II, 27 .
verraisd, bnw . Na een uitstapje,
een pretje, afgemat, moe zijnde
. Verl, deelw, van v e rr
r e i z e n . „Die heele dag hewn
we we nag 'n houp skik had,
al hadde we vezelf weer gien
prais . We wazze d'r daags
ternei allegaar verraisd van" .
W . 0 . en N . . II, 154 .
Vgl . N. Gr. Wdb ., 1099, verr
raaisd; Fri. Wdb ., I, 413, forreisgje
.
verrekt, 1) bnw. V ervloekt . Die
verrekte kerel zel ik wel krair
ge 'oor. 2) bijw, van graad .
Zeer, in hoge mate . 't Is hier
verrekt koud. Vgl . N . Gr.
Wdb ., 1100 .
't verrel, znw. V ierendeel. Hierr
naast vUrrel .
Vgl.Boekenoogen,1129 .
verrinnewere, zw, ww, tr. V err
nielen ; fr. r u i n e r met holl .
prefix v e r . Die joos verrinner
were de hele boel. Vgl. N .
Gr . Wdb ., 1100, verrinner
waaiern ; Fri. Wdb ., I, 414,
forrinnewearje.
verroest, Verwensing . Geb, wijs
van verroesten . Verroest
veur main part . Ook in de inf .
Hai kin veur main part verr
roeste. Vgl . N. Gr . Wdb .,
1100 .

171
verruttele, zw, ww, tr . Verkwan.
selen . Zie r u t t e 1 e . Vgl . D e
V r ., 103 .
versiere, zw, ww, tr . Gewoonlik
in verbinding met m o o i, jets
mooi zeggen o) doen ( ironies)
. Nou, hai kin 't ok mooi
versiere 'oor . Vgl . 0 u d er
mans, Wdb, op Br ., 445 ;
Mn!. Wdb ., VIII, 2430,
verskaaie, onbep, telw . Vetscheidene.
Vgl. Boekenoogen, 1130 .
verskiete, St . ww, tr, en intr .
1) V erschrikken . Je moete me
niet verskiete 'oor . Ik verskoot
toch zo merakel, Meraitje . „Je
soutme wel verskiete, ik had
j e niet esien" . V ij g h, Kl, v . J .
Ront-V oet, 5 .
Vgl. Boekenoogen, 1120 ;
Bouman, 111 ; Oudem
a n s, Wdb, o p Br ., 443 .
2 ) Tegenvallen . Je zelle verr
skiete m'n joon, as je zo baai
de warme kachel vandaan in
de koud moete . ( Het zal je ter
genvallen, m'n jongen, als je
't verskoondersgoed, znw . V erschoning,
schoon ondergoed .
„Deer was den 'n groote winkel
zel ik maar zeggen in verr
skoondersgoed ."
Uit Kennemerl ., 37,
verskrouke, zw, ww . intr . Verschroeien
. Zie s k r o u k e .
Vgl. Boekenoogen, 1131 ;
D e V r ., 103 ; Fri. Wdb ., I,
417, forskrokje .
verslaan, st, ww, intr . Verdampen
. De karbied verslaat .
verslabberezere, zw, ref l. ww .
Zich verpraten, ook wel zich
to buiten gaan aan jets . „En
Stijn die peeuwde al : „jonge,
jonge, Jan Konstant pas op ;
verslabbereseer j e niet, wees
tog niet astrand teugen de Excellentie"
. Uit Kennemer1.,18 .
Vgl . D e V r ., 103; N. Gr.
Wdb ., 1085, zok verabbezaaiern
.
versmakke, zw, ww, tr . Ontjjdig
kalven, letterl, wegwerpen .
„Je ziene ok wel, 't groote
verskil
Met naast 'm die maagre
stakker,
't Is net of die niet vrete wil,
Dat komt van deur z'n versmakke"
.
W. O . en N., I, 98.
Vgl. Boekenoogen, 1132 ;
D e V r ., 103 ; Fri. Wdb ., 1,
418, forsmite .
versmakker, znw . Een koe, die
ontjdig gekalfd hee ft . Zie
versmakke . „Ik mag er
gien kwaad van zegge, we
make nag 4 keize op de achtr
tien en den is er nag ien verr
smakker en ien onkante bai ' .
V t. Bend in de B., 16 .
versneuvele, zw . ww, tr . Vernietigen
.
versnobbe, zw, ww, tr . Versnoepen
. Zie s n o b b e. Vgl . Fri .
Wdb ., I, 419, forsnobje .
verstelle, zw . ww, tr. hlitstellen .
De brullef t is versteld .
vervettekonte, zw, ww. intr . In
de uitdr.: 't Kin me niks
vervettekonte, het kan
me niets schelen .
vervongen, bnw . Verkleumd
door de koude, zeer verkouden
. Verl, deelw, van v e r r
vangen .Vgl.DeVr ., 103 .
verwaide, zw . ww, tr . Naar een
andere weide brengen. Van
vee .

172
verwege, st, ww, intr . Bewegen .
Vooral in de uitdr . : E r i s
glen verwikken nach
verwegen an, er is niet
de minste beweging in to krijr
gen . Vgl. Fri. Wdb ., I, 425,
forwege ; N. Gr. Wdb ., 1107 .
verwenning, znw . In de uitdr . :
In de verwenning rar
k e, in moeilikheden komen .
„Ik zou lillek in de verwenfling
rake, as ze niet meer
keisde" .
W. 0, en N., II, 23 .
Vgl. Boekenoogen, 1133,
verwenteld, bnw . In de uitdr . :
Verwenteld legge, onderste
boven liggen, zodat ze
zonder hu1p niet kunnen opstaan
. Van schapen. „Loope
de skeipe heel achter, den hew
je maar op 't bonhek to klimmen,
en je ziene dadelek of er
ien verwenteld laic" .
W. 0, en N ., II, 27 .
verwezen, bnw. Suf . Vgl . Fri.
Wdb ., I, 425, forwezen; N.
Gr. Wdb ., 1107 .
verwikke, zw, ww, intr. Bewer
gen . Vgl . N. Gr. Wdb ., 1107 ;
zieverwege.
't verwin, znw. In de uitdr . : E r
is glen verwin op, het
wint niet, het gaat niet voornit.
Vgl . Fri. Wdb ., I, 426,
forwin ; D e V r., 103 ; N . Gr.
Wdb., 1107 .
verwissele, zw, ww . t r . Wisser
len . Je hewwe heel wat woorr
de verwisseld 'oor . Vgl. Fri .
Wdb., I, 426, forwikselje .
't verwullef, znw . 1) Gehemelte .
2 ) Het gewelf van een regenbak,
een put, een gebouw enz .
Vgl . D e V - .,103 ;
Boekenoogen, 1236, op
wulft; Fri. Wdb ., I, 427, forwuift
; N. Gr. Wdb ., 1108, 't
verwulf; Mnl. Wdb., IX, 320 .
verzegge, zw . ww, tr . Beloven .
toezeggen . Hai het de boerder
raai an Jan Koomen verzaid .
Booskippe verzegge,
gezegd van de kruidenier, die
de boodschappen komt opnemen,
toezeggen . Vgl . Fri.
Wdb ., l, 416, forsizze; N. Gr.
Wdb ., 1109 .
't verzetje, znw. Ontspanning .
't verzin, znw . V ergissing . In de
uitdr.:Iets baai verzin
zegge of doen, ietsb
vergissing, per ongeluk zeggen
of doen . „Zuk zai ie niet bai
verzin . Nei, dat gong bai overleg,
want den wist de maid
mitien wie ie was" .
Enkh . C ., 9 Mrt .1926 .
Vgl. Fri. Wdb ., I, 415, forsin .
't vessie, znw. Vestje . Zegsw . :
Hai left 'm niet op z'n
vessie kwatte, hij last
zich niet voor de gek houden .
Vgl. W . 0 . en N., I, 18 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no. 2382 .
't vessiestassie, znw . Zakje in
het vest. ,,As ie in z'n . vessies-
Lassie flog 'n oud dubbeltje
vindt, dan verwed ie dat er
om, datte je 's nachts om
twaalf uur op 21 Januari 1930
niks ziene of vinde in 't mellekbon"
. Med . C., jrg . 25, no .
1278 .
vet, bnw . Een dienst moetende
verlaten, opgezegd zijnde . Van
knechts en dienstboden . „En
raakt j e werkman vet, den
neem je zoovoort 'n aare" .
W. 0, en N., II, 32 .
De Vr,, 103; Bouman,
111 .

173
't vetlokkie, znw . Zie d o u p-
1okkie.
Vgl. Boekenoogen, 1134 .
veugel, znw . V ogel .
Vgl. Boekenoogen, 1134 .
veugele, zw, ww, intr . Aan jets
peuteren, morrelen .
Vgl.Boekenoogen, 1134 ;
D e V r., 103 ; N . Gr. Wdb .,
1111, veugeln, 7° .
veul, onbep . telw . Veel. Uitdr.
Veul en niet genog,
allerlei moejlikheden, vooral in
verbinding met „viere en
vaive'' . Ze had allerlaai viere
en vaive en veul en niet genoeg
.
Vgl. Boekenoogen, 1135 ;
D e V r., 102, heel veel; N.
Gr. Wdb ., 1111 .
veer, voorz, en bijw. Voor .
Vgl. Boekenoogen, 1135 ;
N . Gr. W db ., 1112, veur.
vier, telw . Vier. Zie voor een
zegsw . bij v a i f .
't vierduisstik, znw. Vjerdujtr
stuk, 2% ct.
Vgl.Boekenoogen,1137 .
't vierduisdosie, znw . Zie voor
een zegsw. bij d o o s .
't vierkant, znw. Het vierkante,
zware houten geraamte midden
in een boerehuis, waarin
het hoof bewaard wordt. Vgl .
D e V r., 103 ; Fri. Wdb ., I,
359, jjouwerkant .
vierkantsladder, znw . De ladder,
die tot in de nok van het vierkant
reikt, waarlangs men dus
altyd op het hoof kan komen .
Vgl . D e V r ., 103 .
vierkemis, bijw . Geheel mis .
Samentr, van v i e r k a n t+
m i s . Je graipe vierkemis 'oor
as j e dinke, dat 'r nag wat in
t puutje is, en alles is op .
udder, znw . Degene, die het
kalf, dat niet geboren kan
worden, uit het Iichaam der
koe aan stukken sngdt . Vgl.
Bouman, 111 .
vile, zw, ww, tr. Zie bij v i lr
der.Bouman,111 .
vingerig, bnw . Koud, zodat je
vingers ervan tintelen . „Snarig
mijnheer, vingrig, noul"
w. 0 . en N., IV, 142 .
vink, znw . Kaan, uitgebraden
vetklompje daarna de
vleesschotel, 's avonts vlees
of vinken van 't selve vleesch,
nevens melk" . Keur van 1620,
vgl . Keuren nopens Gilden,
81 . Hier betekent het woord
misschien h a c h e e . H a d r.
J u n ., Nomencl ., 35, Minutal .
Ghehackte spij ze,
plockte vincken,
p o t p a s t e y. Chair mincee,
hachis, pate en pot . B o er
k e n o o g e n, 1142, zegt :
Gewestelijk verstaat men elders
onder vinken: Kliekjes
van vleesch, klein gesneden
en met uien, peper en azjjn
opgestoofd, hachee (v . Dale) " .
Zegsw.:Jemaggejevinke
aars gerust uitr
breide hoor, je mag gerust
zeggen, wat je op 't hart
hebt . V r. Eend in de B ., 8 .
Vgl . D e V r., 103 ; B o ur
man, 111 ; Fri. Wdb ., I, 353,
finke .
vinke, zw, ww . tr . In de uitdr . :
Er is wat to vinken,
er is wat to smullen .
vinkeskuttel, znw . Schotel,
waarin men de vinken bewaart
. Zie v i n k . ,,Maar Jaap
maakte het nag harder en
sloeg net op het douplokkie,

174
dat bai de vinkeskuttel stond" .
Enkh . C ., 8 Juni 1922 .
vinnig, bnw . Pittig, Mink . Da's
'n vinnig joonje .
't vissie, znw . In de uitdr . : 0 p
t V i s s i e, op de pof ; letterl.
kopen met de belof to van to
betalen, zodra er vis gevanr
gen wordt . Te Enkhuizen .
vlaai, znw . Del, laagte in een
weiland. „Noem jij 't maar 'n
best stik . 't Zit vol vlaaie en
delle". W. 0 . en N.. II, 35.
„Sit neder onder mijn schaduwen
ende roosen,
op heuvels en vleye, ghy
hoort hier soete voosen" .
T w i s c k, Kl . Liedtb ., 12.
Het woord is vrij zeker ontstaan
uit v a 11 a i .
Vgl. Boekenoogen, 1144 ;
Bouman, 112 .
vlaaie, zw, ww. intr . Passen,
behoren. Veelal onpers, ger
bruikt .
„Zou ik er heengaan?" „Nou
dat vlait wel" .
„Want het vlyt, Vreedtsaem
to zijn met alle vromen" .
T w i s c k, K . Liedtb., 305 .
Vgl . Mnl. Wdb., IX, 631 ;
Fri. Wdb ., I, 368, flje i .
vlag, znw . Vlag . Zegsw . : D e
vlag, de rooie vlag
h a n g t u i t, van een vrouw,
die de menstruatie heeft .
Vgl.Boekenoogen,1146 ;
De Vr ., 103 ; Stoett,
Sprwdb ., no . 2190 .
't vlais, znw . Vlees. Zegsw. :
Ais kost minsevlais,
het ijs kost menselevens . H a i
houdt 't vlais goed
onder de pekel, hij is
dikwels dronken . Hand
van de bank, dutvlais
i s v e r k o c ht, gezegd door
een jongeman tegen een ander,
die met zjjn meisje wil gaan
vrjen . Deze uitdr, komt o .a .
reeds voor bij Bredero . Vgl .
de Klucht van de Koe (ed .
Rijnbach) vs . 467 en de hierr
bij behorende aantekening . In
de Oude Bronnen vaak
v l e y s c h, zie § 27, 2 . Oude
Br .
Vgl. Boekenoogen, 1147 ;
Fri . W db ., I, 366, (leis ; N. Gr.
Wdb ., 1124, 't vlaais .
vlaiszak, znw . Schertsende benaming
voor hemd, Vgl. Fri .
Wdb ., I, 367, flesksek ; N. Gr.
Wdb ., 1125, vlaaiszak .
vlaizig, bnw . 1) V lezig. 2 ) Van
vlees houdend . Ik bin niet erg
vlaizig . Vgl, s t r o p i g .
Vgl. Boekenoogen, 1147 ;
Fri. W db ., I, 366, fleizich; N.
Gr. Wdb ., 1125, vlaaizeg .
vlak, bijw . In de uitdr . : V 1 a k
v a 11 e, schuld bekennen .
Vgl.Boekenoogen,1146 ;
D e V r ., 103 .
vlam, znw . Mist . Vooral in de
uitdr.:Eenkouwevlam .
Vgl. Boekenoogen, 1147 ;
D e V r ., 103 .
vlareboum, znw. Vlierboom .
Vgl. Boekenoogen, 1145 ;
Fri. Wdb ., I, 365, flarieboom .
vlaremuis, znw . Vleermuis .
Vgl. Boekenoogen, 1145 ;
Fri. Wdb ., •I , 365, flaremuis .
vleden, bnw . Verleden . ,,We
hadde deuze week 1400 kan
per dag minder as vleden
week" . Enkh . C ., 8 Juni 1922 .
Vgl. N. Gr. Wdb ., 1127,
vleedn .
vies, znw . Fles . Zie voor de v
§ 86, 1 . Opm . ,,Is 't to veul

175
van je vergd skier, as we nag
efkes nei dat winkeltje van . . .
nou j a, j e wete wel terug
gouge, om 'n vlessie op to
doen?" W. 0, en N ., III, 67 .
„En doet gheen nieuwe Wijn
In eenen ouden vies" .
T W i s C k, Kl. Liedtb ., 22 .
vleugel, znw . Wimpel aan een
vissersvaartuig. Te Enkhuir
zen .
't vliegerbot, znw . V liegertouw .
Vgi. Boekenoogen, 101,
bot; N . Gr. Wdb ., 124, 't bot;
Ndl. Wdb ., III, 683 .
vlooiepik, znw . Steek, veroorr
zaakt door een vlo .
Vgl. Bo ekenoogen, 1151 ;
D e V r., 104 .
vloot I, znw . Lage bak, waarin
de kaasko ppen staan onder de
pers .
Vgi. Boekenoogen, 1153 ;
Bouman, 112 .
vloot II, znw . In de uitdr . : D e
vloot wel of niet volg
e k i n n e, de troep wel of
niet kunnen volgen . „je wete,
bai ons vandaan is me nag al
zoo'n endj a en ik was er lang
niet zeker van, dat de ket de
vloot vollege kon" .
w . 0 . en N .i. II, 165 .
Vgl. Boekenoogen, 1153 ;
D e V r ., 104 ; Fri. Wdb ., I,
370, [boat halde, met de andere
schepen tegelijk opzeilen ;
N . Gr . Wdb ., 1129, vloot, 2 ° .
vlos, znw. Een ijzeren beugel met
een net, bevestigd aan een
lange houten steel .
Vgi. Boekenoogen, 1153 ;
Bouman, 112 ; Mnl. Wdb.,
IX, 672 .
vlosse, zw, ww, intr. Het kroos
en andere waterplanten met
behulp van een vlos uit de
sloot halen .
Vgl. Boekenoogen, 1153 ;
Bouman,112 ;Mn1.Wdb .,
IX, 672 .
't vluus, znw, V lies op gekookte
of andere vloeistoffen . P e s-
t o o r z'n h e m d, schertsende
benaming van een vlies
op de melk.
Vgl. Boekenoogen,1155 ;
Fri. Wdb., I, 372, dues ; N.
Gr. Wdb .,1130, 't vluus ; Mnl.
Wdb ., IX, 631 .
voelder, znw . In de zegsw . :
Wie voor een voelder
uitgaat, komt as 'n
knoffelaar thuis, wie
met meisjes uitgaat om oneerr
bare handelingen to verrichten,
komt van kwaad tot erger .
't voer I, znw . Voeder. Zie
kortvoer en langvoer.
Uitdr .: Goed in 't voer
z i t t e, krachtig gevoed zijn .
Vgl. Boekenoogen, 1156 ;
Fri. Wdb ., I, 385, foe- .
't voer II, znw . Een wagenr
vracht hoof . Hoeveul voer hoof
zouwe we hewwe? Vgl . Fri.
Wdb ., I, 385, foe- .
voester, znw . Wijfjeskonijn,
voedster. ,,'n Ram en een
Voester" . W. 0 . en N ., II, 84 .
Vgi. Boekenoogen, 1156 .
voeting, znw . Fundament van
een huffs of schuur. Vgi . Fri.
Wdb ., I, 386, foeting.
voetpog, znw. Het vlies met
vocht en slijm gevuld, dat na de
waterpog breekt . Als de voetr
pog doorbreekt zijn de voorpoten
van het kalf voor een
deel zichtbaar . Vandaar de
benaming . Zie w a t e r p o g .
Vgl. Boekenoogen, 1157 ;

176
Fri. Wdb., I, 387, joetpOk .
vol, bnw. Verkouden . Ik bin zo
vol in m'n houfd .
vole, zw. ww, intr . Een veulen
werpen . Zie v o 01 . Fri. Wdb .,
I, 389, fOije .
volger, znw . Het deksel van de
kaaskop, waarop de pets
drukt . „De kaasvormen heeten
koppen, en de deksels, die
er in passen, dragen den naam
van volgers" .
W. 0, en N., I,16 .
Vgl. Boekenoogen, 1158 ;
D e V r ., 104 ; B o u m an,112 ;
Fri. Wdb., 388, folger .
Volgersboon, znw . Een snort
slabonen, zonder draad, die
voor 't eerst gekweekt werden
door Egbert V olgers Bz, to
Enkhuizen . ,,Maar in de loop
van de jeere binne d'r duuzende
bij duuzende kilo's over de
'eele wereld verzonden en nag
is de Volgersboon 'n bekend
artikel" .
W. 0 . en N.,111,105 .
't vollek, znw . 1) Bezoek . Ik
kraig veneivend nag vollek .
2) Familie. Hai is nag vollek
van me. 3 ) Dienstbaren . Ze
binne deer goed voor d'r vollek
.
Vgl.Boekenoogen,1159 ;
D e V r ., 104 ; Fri. Wdb ., I,
389, folk ; N . Gr. Wdb., 1135,
vongen, verl, deelw, van vangen .
In de uitdr . : D'r i s n i k s a n
v o n g e n, er is niets aan .
„Zukke raike stinkers is niks
an vongen .
W . 0, en N., II, 57 .
Zie ook het aardige gedichtje,
getiteld : N i k s a n v o nr
g e n in W . 0. en N ., IV, 147 .
Vgl.Boekenoogen,1106,
op vangen ; D e V r ., 102 .
't vool, znw . Veulen . H a d r.
J U n ., Nomencl., 24, Pullus
equinus . B e n v e u 1. Poulain .
Vgl. Bo ekenoogen, 1161 ;
De Vr., 104 ; Fri. Wdb ., I,
388, Pole; N . Gr. Wdb ., 1137,
t vool; 0udemans, Wdb.
op H ., 413, voolen .
voor, bijw . In de uitdr . : I e t s
nei voren bringe,
lets to berde brengen .
„Nou dat had ie netjes nei
voren brocht,
Want 't weeuwtje had net 't
zelf de docht" .
W . 0, gn N., I, 98 .
Van vorenen, van voren,
voorbint, znw . Het touw, waarmee
de ponder aan de voorzjde
van de hooiwagen op het
hoof wordt vastgelegd . Zie
achterbint .
Vgl. Boekenoogen, 1161 ;
Fri. Wdb ., I, 373, foarbine .
voorgevel, znw . Neus. In de
zegsw.: Ben goeievoorr
gevel siert het huffs,
schertsend gezegd van iemand,
die een grote news heeft . Vgl .
Fri. Wdb ., I, 375, In goede
foargevel forsiert it has ;
S t o e t t, Sprwdb., no . 680 .
voorlacher, znw . In de zegsw . :
Alle vo0rlachers binr
ne gien neilachers,
iemand, die van to voren pleir
zier in iets heeft, heeft er sours
na afloop verdriet van .
voorkome, st, ww, intr . Voor de
dag komen . Gewoonlik in verbinding
met woorden als aarr
dig, Mink enz . Nou maid, je
kome met dat nuwe kleidje
aardig voor 'nor,
voorlik, bnw . Vroeg ontwikkeld .

177
Van kinderen en gewassen .
Vgl. Boekenoogen,1163 ;
Fri . Wdb ., I, 377, joarlik;
Oudemans, Wdb. op H.,
416, voorlijk, voor vooruit .
voorlouper, znw. Een soon
schaap. Vgl . Fri. Wdb., I,
377, foarloper.
voorneeld, znw . Voornaald, een
platte reep good, sours met
edelgesteenten versierd, die op
het voorhoofd der boerin ligt
en op zij aan de kap wordt bevestigd
. Volgens Van Balen
Blanken (vgl . W . 0, en N.,
IV, 44 ) zou de voorneeld
haar ontstaan to danken hebben
aan het f eit, dat een gevierde
Purmerendse schoonr
heid uit het midden der 18e
eeuw op het voorhoof d een
moedervlek of ander litteken
had . Een goudsmid, met haar
bevriend, zou toen zo'n voor
neeld gemaakt hebben, die de
moedervlek bedekte . En het
stond haar zo mooi, dat haar
voorbeeld door bijna alle kapr
pen dragende meisj es en vrour
wen werd nagevolgd .
Vgl, Boekenoogen,1164 ;
D e V r ., 104 .
voorpret, znw . Pret, plezier, dat
aan een of andere feestelike
gebeurtenis, b .v . een huwelik,
voorafgaat . Zie n e i p r e t .
voors, bijw. Overigens. Ik hew
m guster wel thuis zien, maar
voors weet ik 'r niks van 'oor .
Vgl . Mnl. Wdb ., IX, 1201 .
't voorspeen, znw . Zie voor een
zegsw, bij s p e e n .
't voortein, znw . Het veterband,
waarmee men een schaats van
voren vastbindt . Te Enkhuizen
. Ditzelf de band aan het
Dialect van Drechterland IL
achtereinde van een schaats
noemt men achtertein .
vort, bijw. Voort, weg . Hier
naast v u r t, maar v o r t is
meer gebruikelik . Evenzo in
samenst . : vortgaan,
vortskoppe, vortr
gooie;enz .
Vgl.Boekenoogen,1165 ;
N . Gr. Wdb., 1139, vot .
vortsture, zw, ww . t r . In de uitdr
.:Z'n verstand vortr
s t u r e, verstandig handelen .
vraaiighaid, znw . Vrijheid. As
je uit diene gave, din bin je
j e vraaiighaid hillekendal
kwait.
Vgl. Boekenoogen, 1169 ;
N. Gr. Wdb ., 1149, vrjeghaid;
Fri. Wdb,, I, 430, frjjichheit
.
't vrageboek, znw . Catechismusboek.
„Heer, Daatje, ik
dagt, dat het dat Beniste vraar
genboek was ."
Will. Leevend, III, 42 .
vragelering, znw . Catechismus .
Vgl . D e V r.104 ; Fri . Wdb .,
I, 427, fraech (frage) leare .
Vraides, znw. 2e nmv . Des V rijdays.
vraireed, bnw . Klaar, gereed our
to vrjjen . „De stoelen stonden,
na een al maar heen
en weer geskuif el, eindelik,
naast elkander, het hultje
had het Zondagsje kapje,
waaraan de geplooide rand
een ernstig vrijbeletsel was,
vervangen, een stool was als
„bienesteuntj e" meegenomen
en men zou, alledaags gespror
ken, kunnen zeggen : alles is
vraireed" .
W. 0 . en N., IV, 185 .
vraiwel, bijw. Nagenoeg, vrijr
12

178
wel . ,,Den was t : ,,Zoo bass,
'k bin blaid, dat je nag eres
nei m'n omkaike, jij benne
vraiwel d'ienigst, die dat
doer". W. 0, en N., I, 116,
vrak, bnw. 1) Wrak, een gebrek
hebbend. Vrakke keis, Zie
voor de consonant § 85, 2 .
2) Ziek . Vrakke koeien .
Vgl. Boekenoogen, 1233 ;
D e V r., 105 ; N. Gr. Wdb .,
1144, vrak; Fri. Wdb ., III,
475, wrak .
vrakstikke, zw. ww, tr . Verr
handelen, bedisselen . Samentr .
van verhakstikke . Zie
aldaar . „Zie je meheer, ik was
in de vergoadering, toe er
over beslist wier, want je begraipe
wel, deer is voor mai
altaid wat to vrakstikke" .
Van een Westfr ., 39. Vgl.
D e V r ., 105, wrakstikken;
N. Gr. Wdb ., 1144, vrakstokn
.
vrege, st, en zw, ww . V ragen .
Verouderd . Vgl . Fri . Wdb ., I,
429, freegje .
vreid, bnw. 1) Wreed . 2) Ru w,
hard voor het gevoel. Wat he
j e 'n vreij a hande .
Vgl. Boekenoogen, 1234 .
vreike, zw, ww, intr . Wrikken,
met geweld wringers . ,,Veronica
en Berths lieten de achr
terbiene los en begonne an 't
raam to vreiken" .
W . 0, en N., I, 54 .
Vgl. Boekenoogen, 1234,
wreken; 0 p p r e 1, 88, vreke .
vrind, znw. V riend. Hiernaast
v r u n d, dat echter minder
gebruikelik is. Uitdr. : V r i n-
d e h e w w e, niet tegen kittelen
kunnen.
Vgl. Boekenoogen, 1168 .
't vroegertje, znw . In de uitdr . :
Een vroegertje hewn
w e o f k r a i ge, vroeger
met zjn werk klaar zjn dan
gewoonlik . Niet alleen van de
school.
Vgl. Boekenoogen, 1171 ;
D e V r ., 104,
vroegspouk, znw, lemand, die
's morgens vroeg bj de hand
is. ZiespoUke.
Vgl. Boekenoogen, 1171 ;
D e V r ., 104,
vrollie, samentr, van v r o u w-
l u i . Hiernaast v r u 11 i e .
„Toe wai deer allegaar in die
bioscoop zatte, wazze d'r een
stik of drie ware vrollie, die os
zochte"
w. 0 . en N ., II, 153 .
Vgl, m a 11 i e ; Fri. Wdb., I,
433, frouliu,
vrongel, znw . Wrongel, kaasstof
. Hiernaast f r o m m e 1 .
Zie aldaar. „De kaasstof heet
wrongel, de zeef waar de
wrongel doorheen wordt gegoten,
is de teemes" .
W. O . en N., I,16 .
't vrotje, znw . Dotje. Je bef f ie
zit helegaar op 'n vrotje joon .
Vrouwt, vrouwenaam . Vgl . Fri.
Naaml., 113, Frouk .
vrouke, zw, ww, intr . 1) Neir
ging tot braken hebben . 2) 1n
het algemeen, telkens over iets
beginners to zeuren . „Skai nou
maar ers hit mit dat gekneert .
J e legge deer aldeur over to
vrouken" .
W. 0, en N., II, 55 .
vrouwehand, znw . In de zegsw . :
,,'n Vrouwehand en
een peerdetand magge
nooit stil weze" .
Ou wej. Koffier., 10.

179
vrullie, znw. Zie v r o 11 i e .
vrund, znw. Zie v r i n d . Vgl .
Oudemans, Wdb, op H .,
424, vrund,
vuik, znw. 1) Fuik . „Z'n vuik
liep pittig vol" .
W . 0, en N ., I,102 .
2 ) Een vrouwebroek, die in
het kruis open is . In de Oude
Bronnen wordt het huwelik
vaak vergeleken met een f uik.
„Gij treed dan in het groote
Gild,
Die Fuyk, daar veel zo na
verlangen" .
Gr. H. Liedeb ., II, 103 .
Vgl. Boekenoogen, 1173 .
vuilendig, bnw . Boos, kwaadr
aardig . Vgl . Fri. Wdb ., I,
435, juleindich .
't vullis, znw . Vuilnis.
„'s Morgens zoud' ik met de
schop,
't Vullis van u stal oprapen" .
Gr . H. Liedeb., II, 124 .
Vgl. Bouman, 113 ; Fri .
Wdb ., I, 435, fulens .
't vullisblik, znw. Het blik, waarin
men met een sto f fer het vuil
veegt .
Vgl. Boekenoogen, 1174 ;
Fri. Wdb., I, 435, flilensblikje
.
vurref, znw. Verf. Zie s t o k-
vurref .
Vgl. Boekenoogen, 1120 .
vurreg, znw .
Vore, door de
ploeg gemaakt .
Vgl. Boekenoogen, 1175 ;
De Vr ., 104; Bouman,
113 ; N . Gr. Wdb.,1151, vary .
vurrek, znw . Vork . „Dat wou
de domenee den wel, en deerom,
'n skoon bordje 'aald en
'n vurk mit'n mes" .
w . 0 . en N ., III, 102 .
Valcooch,
Regel d . Schoolm., 347 .
vurck . Vgl. N. Gr. Wdb .,
1137, vork (e) .
't vurrel, znw . V errel, vierenr
deel. Zie v e r r e l . ,,We
hewwe mit z'n vieren slacht,
dat ieder 'n vurrel, maar ' t is
n echte kluif" .
Ouwej . Koffier., 18 .
vurrem, znw . Vorm .
Vgl. Boekenoogen, 1167 ;
N . Gr. Wdb ., 1138, vorm .
vurreve, zw, ww, tr . Verven .
Vgl. Boekenoogen, 1133 .
vurrever, znw . Schilder .
Vgl. Boekenoogen, 1133 .
vurst I, znw . V orst, koning . Fri .
Wdb,, I, 380, joarst .
vurst II, znw . V orst . Van het
dak. Fri. Wdb ., I, 380, foarst .
vurst III, znw. Vorst, koude.
Vgl. Fri. Wdb ., I, 432, [roast, .
vurt, bijw . Voort, weg . Zie
v o r t . „Eer ik vurt ging . Ik
zou hier maar stikum blaive",
W. 0, en N., II, 22 .
vuurduvel, znw . Een veevoederr
ketel, ook wel dienende om
vuil wasgoed uit to koken .
't vuurpokes, znw . Kom[oortje,
vaak van koper, waarin zich
een kooltje vuur beyond, om
de pt/pen aan to steken . Tans
vrijwel in onbruik . Zie p or
k e s . „Rechts twei rame an
de weg, deer tussen 'n penantr
spiegel, voor en tussen de -amen
'n pittig tafeltje of kassie,
wee- wat pronkgoed op staat
en weerop vader 'n plaassie
het voor tabakspot, vuurpokes,
en paipenstander" .
V r . Lend in de B., 4 .

180
W.
waag, znw . Smalle ruimte tussen
twee huizen, waar nog juist
een rijtuig geplaatst kan warden
.
't waai, znw . Wei, huff. ,,As we
snachts onder hinge, liep immers
't waai uit de waaivate
vandaan' .
W. 0, en N. . II, 37 .
Zegsw.: Ze hewwe bai
dezelf de boer waai
h a a l d, s pottend gezegd van
personen, die beweren, dat be .
paalde personen nag jamilie
van hen zijn .
Vgl. Boekenoogen, 1206 ;
Fri. Wdb., III, 396, waei ;
N. Gr . Wdb ., 1153 ; waai.
waai, pers, vnw . Wij . Alleen bij
voile betoning . „Jullie hewwe
t dem . „Waai? Zie w a i .
waaie, zw, ww, intr. Waaien .
Zie voor de vorm w e y e n
§ 20 .
Vgl. Bo ekenoogen, 1175 ;
O u d e m a n s, Wdb, op Br.,
482, weyen .
Waaiert, mansnaam, Wijert .
Vgl. N . Gr. Wdb ., 1153,
W aaien, Wiert; Fri. Naam1 .,
434, Wiard .
waai, znw . Rii . Men spreekt b.v.
van een waai uien .
waarskouwe, zw, ww . t r . Waarschuwen
. Zie § 32. Vgl . Fri.
Wdb ., III, 409, wars kdgje,
rskouje; N . Gr. Wdb ., 1206,
waarskaauwn .
0
waarskouwing, znw .
Waarschuwing
. Vgl . Fri. Wdb ., 409,
warskdging, warskouwinge ;
N. Gr. Wdb., 206, waarschaau
wn .
waffel, znw . Mond . ,,'k Zel me
waffel houwe, je sleeze main
nei huffs en den gaan jai ok nei
je Ponnie" .
W . 0. en N., I, 79 .
Vgl. Boekenoogen, 1179 ;
D e V r., 104 ; Fri . Wdb,, III,
399 ; Oudemans, Wdb, op
Br., 473, wafel .
wagen, znw. Wagen . LIitdr
Achter de wagen rar
k e, in een ellendige toestand
geraken door ziekte enz . „En
pas maar op joh, dat de zenewe
niet mit je an de sleep rake,
aars rack je heelegaar nag
aehter de wagen" .
W. 0, en N., III, 74 .
Los voor de wagen
1 o u p e, niet orthodox zijn .
wagenbint, znw . Lang, dik touw
om de ponder op de volgeladen
hooiwagen vast to binden .
Zievoorrenachterbint .
Vgl. Boekenoogen, 1180 .
wagenknip, znw . Wagenspoor .
Vgl . Eigen Volk, II, 53 .
wai t pers, vnw. Wij . Hiernaast
w a a i; zie alda'ar .
waid I, znw . W eide . Het woord
wordt veel minder gebruikt
dan „land'' . „En wat zel de
Lazaruswaid gelde" .
W. 0, en N ., II, 35 .
Vgl. Boekenoogen, 1206 ;
N. Gr . Wdb ., 1153, waaide .
waid II, bnw. Wijd. Uitdr . : 0 m^
w a i d, uit elkaar, uitgespreid.
Zegsw . :
Maar deerom niet ge .
treurd, 'n waaie broek
die skeurt niet, gezegd
am iemand op to monteren .
Vgi. W. 0, en N ., I, 78 .
waidopenig, bnw .W ijd geopend .
Hai keek me met waidopenige
ouge an .

181
waidwagen, bijw . uitdr . Wagenr
wed . „Ik hew de deur dicht
dein, want hai sting waidwagen
open
Ẇ . 0, en N., II, 18 .
Vgl. 0 p p r e l, 89 ; Fri .
Wdb ., III, 395, widerwaech .
wade, pers . vnw.
van w ij 1 u i .
W j . Samentr .
waimer, znw . Laag, moerassig
land, eigenl, land, begroeid
met waime (teenwilg) . Vgl .
tat, vimen . In deze zin tans
verouderd . Het woord leef t
o.a, nog voort in De Waimers,
naam van een polder onder
Medemblik, en in de plaatsr
naam De Waimers onder
Schellinkhout .
Vgl. Boekenoogen, 1218,
wjmerik; N. Gr. Wdb ., 1185,
op wieme en wiemers ; Nom .
Geogr. Neerl., IV, 147; Mn1.
Wdb., IX, 2613,
2615, wiemers .
wime en
wainbreeuw, znw . Wenkbrauw .
H a d r, j u n., Nomencl ., 17,
Supercilium, W ij n b r a ur
w e n . Sourcil.
Vgl. Boekenoogen,1218 ;
Fri. Wdb ., III, 450, wynbrau ;
N. Gr. Wdb ., 1194,
brow w; 0 p p r e l, 89,
wijnsr
wijnsbrouwu
waind, znw . Wind. Verouderd .
Vgl. Boekenoogen, 1221 .
wainkoup, znw . Tractatie op
wijn na een publieke verkoping
door de koper. V gl . Mnl .
Wdb ., IX, 2493 ; 0 u d e-
m a n s, Wdb, op H., 443 ; Fri .
Wdb ., III, 452, wynkeap .
wainsk, bnw. Scheef, schuin .
't Gerdain is wainsk .
Vgl. Boekenoogen, 1223,
winsch; D e V r., 105, winch,
wench; Bouman, 116,
wijnsch ; Fri. Wdb., III, 454,
wynsk ; N. Gr. Wdb ., 1187,
wiens; Nlnl . Wdb ., IX, 2650,
winsch .
wais, znw. In de uitdr . : W a i s
stelle op iets, regelop
jets stellen . Hai stelt hillegaar
gien wais op z'n geld.
't waiver, znw . Zie w u i v e r .
waize, st, ww, tr . Oordelen, beslissen
. In de zegsw .: W a t
de here waize, moete
de gekke praize, wat
de overheid beslist, moeten de
onderdanen maar goedvinden .
waizend, znw . 1) V eld, weide .
Dit is de oorspr, bet . H a d r.
j u n ., Nomencl ., ed. 1567, blz .
407, pratum, Al, wisen, B .
beemt, wyzen, hoylandt .
2) Waterloop tangs een
weide .
3) Dijk tangs een waterloop.
4) Dorp aan zulk een d~jk.
Vgl, o .a, de plaatsnaam Binnenwijzend
. In de oude bronr
nen komt de vorm met en zonder
dentaal op het wede voor .
,,In Binnenwijzent sat die pastoor
hebben van die melck V
gulden die summa" . Ende dit
sullen die kerckmeysters van
die parochiekerk ende oeck
van der capelle in Binnenwijzen
jaerlicks doen" . . . Westfr .
Stadr., 349 en 347 .
Vgl. Boekenoogen, 1219 .
wak, bnw . Nat, vochtig . Van het
weer . „Van wakke en strenge
winterdagen Econ . Liedjes,
III, 136 .
Vgl.Boekenoogen,1080;
Mnl. Wdb ., IX, 1610, wac.
waker, znw . In de uitdr . : H e t

182
zel wel 'n waker
w o r r e, ik zal daarbj wel
moeten waken . „Nei, ik moet
nei de loos, ik kin nag 'n kalr
lef ie tele . Ik vreis dat 't 'n
waker wordt" .
W . 0. en N ., II, 23 .
walhanger, znw . lerrand met een
sober bestaan . Te Enkhuizen .
walridder, znw . Len soon onkruid.
wamele, zw, ww, intr . Eerste
voortekenen van zwangerr
schap vertonen .
Vgl,Boekenoogen,1182 ;
D e V r ., 104 .
wangunst, znw . Een afgunstig
persoon . „Arie, wat bin je 'n
wangunst! Deur je saggerar
nigheid spat de heele f amilie
uit mekaar ' .
W . 0, en N., II, 58 .
Vgl . Fri. Wdb., III, 404, wanginst,
of gunst .
wanhavenig, bnw . Haveloos,
slordig.
Vgl,Boekenoogen,1184 .
want, znw . Gebreide wollen
handschoen . „Dat is beurd op
18 Mai, vlak bij de Gare
Goetsbogert, dat ie z'n wante
deerbai uittrok, om 'n anloup
to nemen" .
W . 0, en N ., II, 74 .
Zegsw.: Hai weet van
w a n t e, hij weet zich er tusr
sen uit to redden . „Abraham
Blankaart weet in zo een geval
ook van wanten ; hij stond
lang in een kousenwinkel" .
Abr. Bi., III, 93 .
Zie echter S t o e t t, Sprwdb .,
no . 2517, waar de zegsw, in
verband wordt gebracht met
het want, het touw van een
schip. Goed in z'n want
staan of zitte, stevig,
(link gebouwd zijn . Van mensen
en dieren . Evenals de vorige
zegsw, zal men ook deze
wel in verband moeten brengen
met het want van een
schip. „Nou ja, hai zel wel
deres een klap kraige, ma'ar
hai (n .1 . een ket) staat goed
in zijn want" (Boelhuis) .
Vgl . Fri. Wdb ., III, 406 ; Mnl .
Wdb., IX, 1718 .
wap, bnw. Misselik . Meestal in
verbinding met wiep, dat eveneens
misselik betekent . Ik bin
zo wiep, ik bin zo wap, deer
kon wel eris wat achter zitten .
Vgl . Ndl. Wdb ., VIII, 702,
kwapsch, 815, kwipsch .
wapeling, znw . Warme zeepsop .
Vgl. Boekenoogen, 1185 ;
D e V r ., 104 .
warentig, bijw . Waarachtig,
waarlik . Hiernaast w e r e nr
t i g .
„Neen! Warentig soete Mayd,
Ik mag jou seker so . . . so
wel lijden" .
Gr. H. Liedeb ., I, 141 .
„En wilde ik me opkoopen
laaten,
'k Wierd warentig opgekogt" .
Econ . Liedjes, II, 108 .
Vgl. Boekenoogen, 1187 .
't warrek, znw . Werk . Te Enkr
huizen . „Hoeveul keer zou ik
er al deur kommen weze, deur
die Nije Westerstreet, eerst
naar 't Bewaarskool van Juffrou
1Vlakker, toe naar 't armeskool
van meneer Weening,
en later in omgekeerde richting
naar m'n wark" .
w. 0 . en N ., III, 105 .
warreke, zw, ww, intr . Werken .
Te Enkhuizen . „Dat eerste

183
stuk was wel nodig to skrier
yen om de lezers wat in to
brengen in de omgeving, weerr
in een Enkhuuzer denkt en
leef t en warkt" .
W . 0, en N ., III, 101 .
warrig, bnw . T wistziek.
Vgl. Boekenoogen, 1187 .
warskip, znw . Het uit logeren
gaan . Hiernaast w a s s k p .
Vooral in de uitdr . T e w a rr
s k i p g a a n, uit logeren
gaan . Het woord is een sar
mentr, van waardschap,
dat reeds in het mnl, voorkomt
en eigenlik feestmaal, onthaal
betekent. Zie Mnl. W db ., IX,
2323 .
Vgl. Boekenoogen,1188 ;
De Vr ., 104; Bouman,
114 .
warskippe, zw, ww, intr . Logeten
. Hiernaast w a s s k i p p e .
Bin je 'n beetje an 't warskip
pen Jansie?
Vgl. Boekenoogen,1188 ;
Bouman, 114
warskipper, znw . Logeergast.
Hiernaast w a s s k i p p e r .
Zegsw .: Warskippers
en vis blaive maar
drie dage f ris, d .w,z .
dan gaat het mooi er of en is
het maar het beste to vertrekr
ken .
Vgl. Boekenoogen,1188 ;
De Vr ., 105; Bouman,
114 .
wartel, znw . Een draaiende
schakel in een ketting van geir
ten of koeien, waardoor er
peen kink in de ketting komt .
Vgl. Boekenoogen, 1189 ;
D e V r., 105 ; Fri. Wdb ., III,
409 .
warzoeker, znw . T wistzoeker .
Hij zegt : „'t wordt 'n Euror
peesche oorlog, dat komt nou
deur de groote mogendheden,
dat benne warzoekers" .
flit Kennemerl., 86 .
Vgl.Oudemans, Wdb .op
H., 434, warren, twisten .
was, znw . Geld. In de uitdr. :
Goed in z'n slappe
was zitte, goed in z n
geld zitten . Vgl . S t o e t t,
Sprwdb ., no . 2520 .
wasjij, samentr, van : wat zeg jij,
en als zodanig vaak aan het
einde van een zin als stop
woord gebruikt. Dat wil je
wel gelouve, wasjij?
wasskamel, znw . Houten drier
poot, waarop de wastobbe ger
plaatst wordt .
Vgl. Boekenoogen, 1189 ;
D e V r., 105.
wastomment, znw . Wastobbe.
„Ok Neeltje, die an de waschtomment
stong, ping mee met
der rooie dampende bloote arr
men." Med. C ., jrg . 24, no .
1211 .
Vgl. Boekenoogen, 1189,
waschtommet,
waske, st, en zw, ww . Wassen .
De vorm is alleen nog in ger
bruik bij ouden van dagen .
Zie voor de hoof dtijden § 147 .
Vgl. Boekenoogen, 1189 ;
Fri. Wdb ., III, 410, wask je ;
N. Gr. Wdb., 166, waskn .
waskersdag, znw . De dap,
waarop er gewassen wordt .
De vorm is alleen nog bij oude
mensen in gebruik. „ja kaik",
zai Staintje, „'t is morgen aigenlik
waskersdag zie je" .
W . O . en N ., III, 69 .
Vgl . Fri. Wdb ., III, 409,
wask'dei, waskersdei; N. Gr.

184
w . 0 . en N ., III, 186 .
't wassiesdosie, znw . Het doosje,
vaak van zilver, met aan het
boveneinde enige kerfjes om
daaraan de wassies to strjken .
Tans met de zaak verouderd .
wasskip, znw . Zie w a r s k i p .
wasskippe, zw, ww, intr . Zie
warskippew
wasskipper, znw. Zie w a rr
skipper.
't water, znw . Water. Zegsw . :
Hai (zai) is zogauwas
water, dat stilstaat,
schertsend gezegd van iemand,
die traag is . 't I s a 11 e s
water, dat voorbai
jouw goof loupt, bet is
iets, dat jou niet aangaat, niet
interesseert .
,, uuws as nuuws, nou ja,
deer staat 'n heeleboel in,
maar 't is alles water, dat
voorbai jouw goof loopt" .
Vr. Eend in de B., 5 .
watere, zw, ww, tr . Water ger
yen aan het vee . ,,We zone
nei de days gaan en deer viel
ie over de bak, weer we de
emmers opzette as we de
koeije watere" .
Vr. Eend in de B., 30.
Vg1.Bouman,114 .
Wdb ., 1165, waskedag, waskeldag.
i
'C wassie, znw . Een klein stokje
van was, met een bruin kopje
aan het uiteinde, dat men ger
bruikte, voordat de lucifers er
waren . Tans met de zaak verr
ouderd, „Deer most Trijn
meer van were, en stelt Jan
voor naar zolder to gaan, tern
wijl hij onder 't luchtgat 'n
wassie zou opsteken om er bij
to lichten."
waterpog, znw . Het vlies, dat
met water gevuld is en dat bij
het kalven ener koe aan de
voetpog voorajgaat . Zie p o g
en v0etpog .
Vgl. Boekenoogen, 1193 .
watjekouw, znw . Muilpeer, oor , -
veeg. Vgl . B o u m a n, 114 ;
N. Gr. Wd b .,1167 ; S t o e t t,
Sprwdb ., no . 767 .
watee, vr, vnw. Wat. Alleen
wanneer het alleenstaat en de
voile klemtoon heef t . „Hoe
last is het?" „Watte?" Zie
§ 122 .
Vgl. Boekenoogen, 1191 .
wauwele, zw, ww, intr.
dralen .
Talmen,
Vgl. Boekenoogen, 1193 ;
B o u m a n, 115 ; Fri. Wdb .,
III, 410, wauvelje, onduidelijk
en moeilijk verstaanbaar prar
ten .
wedenaar, znw . Weduwnaar.
H a d r. J un ., Nomencl., 174,
Viduus . Weiveneer of weder
naer . Veuf.
Vgl.Boekenoogen,1205 ;
D e V r ., 105, weenaor; N.
Gr. Wdb ., 467, wedener .
weduwekerremis, znw. In de
zegsw .: 't Laikt hier wel
weduwekerremis, gezegd
als 't in de kamer half
donkey is .
wee!, znw. Waal, draaikolk .
Vgl. Boekenoogen, 1196 ;
Fri. Wdb ., III, 437, wiel .
weer I, znw . Een gesneden ram,
hamel . Vgl . H a d r, J u n .,
Nomencl., 25, Vervex . H a-
m e 1, w e e r . Mouton; 0 ur
deman5, Wdb . op Br ., 482,
werenvleesch ; B o u m a n,
115 ; Fri. Wdb ., III, 412,

185
wear; N. Gr. Wdb ., 1169,
weer; Mn!. Wdb., IX, 1899 .
weer II, bijw . Waar. Weer ga
je heen? Zo ook in samenst,
als weerover, weeronder,
weervan, enz.
Vgl. Boekenoogen, 1178 .
weer III, bnw. Waar . „Das weer
ok, ik hew 'm nag niet lens inkeken"
. W . 0, en N ., II, 40 .
weeran, bijw . Opnieuw,. Dat ger
zeur is telkens weeran .
weerd, bnw . W aard . Verouderd
. Wat is het je weerd?
weerdeger, znw. Een stuk vee,
dat niet gedjt, een misdjjer .
Vgl, Boekenoogen, 1202 ;
De Vr ., 105; Bouman,
115 .
weerlichs, 1) bnw . Drommels .
Die weerlichse joon komt altaid
even last thuis . 2) bijw .
V. graad . Zeer. „Wil jij je nou
ers weerlichs gauw stil
houwe?" V r . Bend in de B .,
37 . Vgl . Fri . Wdb ., III, 414,
wearlich (s) .
weerlicht, bastaardvloek . In de
verbindingen : D e w e e r-
licht, to weerlicht,
wat weerlicht .,,Datviel
of, de weerlicht, dat viel of" .
W . 0. en N ., IV, 69 .
„Wat weerlicht, die het m'n
zeun Klaas ok in z'n teekenboek".
W . 0 . en N ., III, 183 .
As de weerlicht, heel
gauw . „Griet maakte den as
de weerlicht de taf el klaar en
den kon 't maal beginne" .
W . 0, en N., I,101 .
Vgl . N. Gr . W db ., 1171 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 2543 ;
zie ook weernicht .
weernlcht, bastaardvloek . Zie
ook weerlicht. Om de
weernicht niet, om de
drommel niet. „Nei om weernicht
niet! Dat doene we niet" .
W, 0 . en N., II, 28 .
weerom, bijw . Terug . Hai komt
wel weerom .
weerskoen (s), bastaardvloek .
„Nei Grietje gaat niet mit
heere op roet, to weerskoen
nei". W . 0, en N., II, 97 .
„Wel weerskoens, wat spat
die pen!"
hlit Kennemerl ., 25 .
Vgl.Boekenoogen, 1203 ;
DeVr.,105;Bouman, 115 .
't weerwerrek, znw. In de uitdr . :
Weerwerrek hewwe,
geregeld werk hebben, niet
klaar komen . Mit die klaine
joos he je net zo'n hele dag
weerwerk.
Vgl.Boekenoogen,1203 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 394 .
weerwoest, znw. Een robuste
jongen, die weer en wind trotseert.
„De groetenis an je man
en je weerwoest van een jour
gen". W . 0, en N ., II, 160 .
weerzeerte, znw . Weerpjn .
Vgl. Boekenoogen, 1204 ;
DeVr,, 105 ; Bouman, 112 .
't wesie, znw . Wezeltje.
weet, znw. Uitdr . : I e t s a n d e
w e e t k o m e, jets to weten
komen. „En den zou je dens
an de weet komme, wat 'n
goeie dat je an 'm hadde" .
w. 0 . en N., II, 166 .
Ergensgien weet van
h e w w e, en niets van a weten,
geen hinder ervan hebben
. „Den lag je ok zoo zoo,
maar den had je den glen weet
van" . W . 0 . en N., I, 119 .
Dat is voor jou een
vraag en voor main

186
e e n w e e t, gezegd wanneer
men een ander jets niet wil
vertellen .
Vgl. Boekenoogen, 1204 .
weg, znw . Weg . Zegsw.: W ie
an de weg timmert,
het veul bekaiks, wie
een openbaar ambt bekleedt,
of veel in 't openbaar optreedt,
heeft veel critiek to doorstaan .
In de weeg, uit de
w e e g, zijn alleen nog in ger
bruik bij oude mensen .
„Nog weet ik niet wat dat er
schuyld,
Het is hier nog geen deeg,
De Vrijer zult, dat Meysje
pruyld,
Daar is wat in de weeg" .
Gr . H . Liedeb., II, 93, ook blz .
182 .
Vgl. Boekenoogen, 1205 ;
N . Gr. Wdb ., 1168, op weeg.
weg, bijw . In de uitdr. : V a n
weg e n w e e r, van heinde
en ver. „Ze kwamen van weg
en weer" . W. 0. en N., I, 19 .
Vgl. Boekenoogen, 1205 ;
D e V r ., 105 ; Fri. Wdb., III,
415, wech-ende-wear .
't weggie, znw, Klein geribd wittebrood,
eigenlik een brood je
in de vorm van een wig . „Er
staat nag drie cente gist, 'n
weggie is er haald, en ik kraig
nag 'n kwartje voor peredrour
gen" . W,. 0, en N ., II, 50 .
Vgl. Fri . Wdb ., III, 441,
wigge, wick, bijzonder ger
vormd wittebrood ; N . Gr .
Wdb ., 1175, wegge, geribd
wittebrood ; 0 p p r e 1, 89 ;
Oudemans, Wdb, op Br .,
481, weg; Mn1, Wdb ., IX,
2049 .
wegkiepere, zw, ww, tr . Wegr
gooien, .
Vgl. Boekenoogen, 1206 ;
D e V r ., 105 .
wegklokinge, znw . Verouderd .
Ziek10ukee wegskaite, st, ww, tr . Onder de
waarde verkopen .
Vgl. Boekenoogen, 1206 ;
D e V r ., 105 ; Fri. Wdb ., III,
423, weiskite .
wegtrokken, bnw, Bleek, mager .
Hai ziet er zo wegtrokken uit .
weig, znw. Houten wand, bepaaldelik
de wand in de bedstee,
die zich recht tegenover
de beddeplank bevindt . Men
spreekt van : i n d e w e i g
1 e g g e, tegen de wand liggen,en
opdekant leg-
9 e, tegen de beddeplank hggen
. „Er lait nag 'n beste in
de krup, heel teugen de weig
an" . W. 0. en N., II, 16 .
Vgl. Boekenoogen, 1195,
weeg; D e V r,, 105, weeg;
0 p p r e 1, 89, weeg;
Fri. Wdb ., III, 395, waech,
weach, weech; Mnl. Wdb .,
IX, 2016.
weigluis, znw . Luis, die zich bij
voorkeur in de naden van
houten wanden bevindt .
H a d r, j u n., Nomencl., 33 .
Cimex . W a n d trl u y s,
weeckrluys, weeghr
1 u y s. Punaise .
Vgl. Boekenoogen, 1195 ;
Fri. Wdb., III, 411, weachlus,
wanlus.
we(i)rja, bijw . Welja . ,,As ie er
op steld is, den, we ja" .
W. 0, en N., II, 41 .
Vgl . N . Gr . Wdb., 1216, wjja
.

187
weik, bnw . Week.
Vgl. Boekenoogen, 1196,
week en wiek .
wee, zw, ww, tr . Weken .
Vgl . H a d r, j u n ., Nomencl.,
30, Salsamenta macerare . G er
zouten visch weyck
e n, detrempre, dessaler .
weis, znw . Wees. De vorm komt
eveneens voor in de samenst .
alsweishuis,weisjoon,
weismaidjew
welders, bijw . Sours, weleens.
Hiernaast w e 1 d e r e s . „Ik
hew welders hoort, dat de
mense main stukkies ok sours
erg plat vinde" .
Enkh . C., 23 Aug . 1924 .
welim, bastaard vloek, Wel welim,
vat skeelt jou?
't welkomthuisie, znw . Een car
deautje, dat men na een reisje,
een uitstapje, voor de huisgenoten
meebrengt .
welles, bijw. Wel. Bij bizondere
betoning . „Bin je nag to kermis
weest?" „Nei' oor" .
„Welles, 'k hew je zelf zien" .
Vgl.nietes.
werachies, bijw . Waarachtig,
waarlik . „Toen ie Belloo an
de ketting legen had . . . en
van plan was our vaif kwartier
in ien uur to gaan sleipen,
gong ie der weraggies weer
uit" . Med. C ., jrg. 24, no .
1209 .
werentig, bijw . Waarachtig,
waarlik . Zie w a r e n t i g .
Vgl . Oudemans, Wdb .
op $r., 483, werenteljk, werentich
.
werig, bnw. Door het weer bedorven
. Van kleren . Vgl. Fri .
Wdb., III, 408, warich .
't werrek, znw . Werk. Zie
warrek .uitdr . :'tIswe!
zuk werrek, 't is wel zo.
Is 't zuk werrek? Is het
zo jets? Goed bai de
werreke weze, bij de
hand zjjn . Klaar werrek
make met jets, jets afmaken
.
weune, zw, ww, intr . Wonen .
„En zij weunt bij der moeder"
. Econ . Liedjes, III, 206 .
Vgl.Boekenoogen,1214 ;
Oudemans, Wdb. op H .,
442, weunen .
weuning, znw . Woonkamer,
huiskamer .
wezentlik, bijw . Wezenlik . Alleen
nog bij ouderwetse mensen
in gebruik . Zie § 88, 6 .
Vgl.Boekenoogen,1214 .
't wichie, znw . Honderd pond
vis . Te Enkhuizen .
Vgl. Boekenoogen, 1214,
op wicht .
wiedes, bljw . In de uitdr . :
Wiedes worre, kwaad
worden . ,,As je dalek wiedes
worre zone, neme die die
dinge je altaid in 't ootje" .
W . 0, en N ., II, 51 .
Da's nag al wiedes, dat
spreekt van zelf.
Vgl. Boekenoogen, 1215 ;
S t o e t t, Sprwdb ., no . 2564 .
wieg, znw. Wieg . Uitdr . : A n
dewieg stote, klinken met
de glazen . Oorspronkelik :
drinken op het geluk van een
pasgeborene . Wellicht heeft
men hierbij met het glas tegen
de wieg getikt . „Kom Reus,
laten we eff en aan de wieg
stoote; daar ga j e ; nag twaalf
zoo", flit Kennemerl ., 102 .
wieg, bnw, Misselik . Zie w a p .

188
Vgl. S t o e t t, Sprwdb., no.
2566 .
wik, znw . Wijk. Ik hew 'n are
wik. Vgl, ierwjki
wil, znw . Pleizier. In de uitdr . :
Wil hewwe van jets,
pleizier aan jets beleven . „Ik
geloof, dat uw broeder bij mij
veel meer veils gehad heef t,
dan uw man bij u" .
C. W ildsch., III, 53 .
Vgl.Oudemans, Wdb, op
H., 443, veil, genot; Fri . Wdb.,
III, 448, wille .
winderig, bnw. Zie voor een
zegsw, bij d e u r .
windhapper, znw . Blaaskaak,
opschepper.
Vg1.Boekenoogen,1368 ;
N. Gr. Wdb ., 1196, scheldnaam
voor de Veendammers .
windje-waai, znw . Een door
draaier. Vgl . D e V r ., 105 ;
Boekenoogen, 1222 .
winjerwanje, znw. Schertsende
benaming van een of ander
denkbeeldig land . „Wie het
was, zai ie niet; ze kwam heel
uit winje wanje" .
Enkh . C ., 9 Mrt .1926 .
winke, St . ww, tr . Wenken .
Hoofdt . : w on k, w on k e n .
winse, st, ww . tr . Wensen .
Hoofdtijden: w o n s, w o n-
s e n . Vgl. Fri. Wdb., III, 454,
winsk je.
winterjan, znw . Een snort winterperen
. Ook w i n t e r z u it
k e r s genaamd .
winterlaag, znw . In de uitdr . :
Op de winterlaag weze
of legge, in orde ger
maakt zijn voor de komende
winter. Van bouwland en tuinen
.
Vgl. Boekenoogen, 1225 ;
D e V r ., 105 ; Fri. Wdb ., III,
1199 ; Mnl. Wdb,., IX, 2662 .
winterlage, ww . Alleen in de inf.
gebruikelik . Het bouwland of
de tuin in orde brengen voor
de komende winter. Bin j e 'n
beetje an 't winterlagen? Vgl .
D e V r,, 105 .
wintervarreken, znw . 1errand,
die veel onrjp fruit eet . Vgl.
D e V r ., 105 .
winterzuiker, znw . Zie w i n-
terjan .
wis, znw. In de uitdr .: Z'n
werk in de wis nerve,
zjn werk nauwkeurig verrichr
ten .
wittele, zw, ww, tr. Met kalkblauw
en krijtwit bomen en
muren bestrijken .
Vgl. Boekenoogen, 1227,
met witkalk bestrijken; D e
V r., 105, met kalk bestrjken .
't witteles, znw. Het men gsel
van kalkblauw en krijtwit,
waarmede men de bomen en
muren bestrijkt . Vgl . D e V r.,
105, kalkmelk .
witvis, znw, lemand, die er bleek
uitziet . Vooral van jonge
meisjes .
Vgl. Boekenoogen, 1227;
D e V r ., 105 .
woeg, bnw. Woelig, druk .
Vgl. Boekenoogen, 1227 ;
De Vr ., 105; Bouman,
116.
Woenesdes, znw. 2e nv .
Woensdags . „En Woenisdis
vertrok de heele stoet mit
peerden en wagens en koeien
en varkens en skeipe en vrollie
en kinders deur 't BlootebieneM
land" . Med. C ., jrg . 24, no .
1220 .

189
talen blad aan het uiteinde,
waarmede men wiedt .
waive, st, ww, intr . Wuiven .
Hoof dtij den: w o o f, w o v e n .
woord, znw . Woerd, mannetjeseend
. ,,Nog keuren en ordineM
ren Nlijn Ed . Heeren voornoemt,
dat niemandt soo in de
Banne als Jurisdictie deses
Stadts wonende, geen meer
Eenden in 't geheele Jaar
door, als ses Eenden met een
Woorde sal mogen nahouM
den" . Keur van 1620, zie Keuren
nopens Gilden, blz . 431 .
Vgl. Boekenoogen, 1227 ;
B o u m a n,116 ; N . Gr. Wdb .,
1210 ; Ha d r, j u n ., Nomencl.,
27, Anas, Endt, endtrvogel,
mas seorsim w o o r d e.
Cane, mas vero, canard ;
Mnl. Wdb., IX 2747.
woort, znw . Wrat . Gewoonlik in
de verki . w o o r t j e . Wat he
j e veal woortj es op j e hande .
Vgl, Boekenoogen, 1227 ;
D e V r., 105 .
worre, onr, ww . 1) Worden .
Zie de vormleer § 144, c .
2) In verbinding met k u n r
n e n, zich kunnen behelpen,
zich redden . Ik kin hier beter
worre dan jij .
Vgl. Boekenoogen, 1230 .
worteleprak, znw . Aardappelen
en wortelen door elkaar gestampt
. Zie p r a k . „Ik zel der
nag maar iens de brand injage,
en din nei moeder de vrouw,
want ze zel de eerappels met
wortelprak en de bessepent
wel klaar hewwe" . Van een
W estfries, 10.
wr. Voor de woorden beginnende
met wr, zie bij yr .
wade, zw, ww, tr . Wieden . Vgl .
D e V r ., 105 ; Fri. Wd b ., III,
468, wjudde, wjude, wjoede .
wader, znw . Werktuig, n .l, een
houten steel met een smal me-
't waiver, znw . Verbindingsweg
tussen twee hoofdwegen .
Hiernaast w a i v e r . De vorm
leef t o .a, voort in de plaatsr
naam 't Waiver onder Venr
huizen .
Vgl. Boekenoogen, 1207 ;
Mnl. Wdb ., IX, 2067 .
wukele, zw . ww, intr . Gebrekkig
lopen . Van kinderen. De vorm
hangt samen met w u u k
(wiek) en betekent letterl . :
met de armen zwaaiend lopen,
alsof het wieken zijn .
Vgl. Boekenoogen, 1235,
op waken ; D e V r., 106 ; Fri.
Wdb ., III, 469, wjukkelje,
wjukelje, wjokkelje .
wullek, znw . Een snort week
dier, dat op de zeebodem leeft.
In de Enkh . C. van 31 Oct.
1911 vond ik het volgende bericht
:
„Wulken, ook ouernollen
genaamd, zijn groote slakken,
die op den zeebodem leven .
Voor eenige jaren waren deze
dieren niet in aanzien, en ter
genwoordig wordt er dagelijks
expres door tal van schuiten
op gevischt, en de vangsten
zijn vaak groot, terwijl de visr
scher meermalen 10 cents per
kilo ontvangt . De uitvoer ger
schiedt naar Belgie, waar men
deze weekdieren met graagte
nuttigt" .
Wullem, mansnaam . Willem .
Vgl. Boekenoogen, 1236 ;
Fri . Naaml. 441, Willem . Te
't But W ullem .

190
wap" . Vi . Eend in de B ., 11 .
wurref, znw . Werf, het erf rondr
om het huffs .
caal § 34, 6 .
Zie voor de vor
Vgl. Boekenoogen, 1210 .
wurrem, znw . Worm „Want 't
binne wurme, die 't je doene" .
W. 0 . en N., 1,117 .
Vgl. Boekenoogen, 1230 ;
N. Gr. Wdb ., 1216, wurm ;
Fri. Wdb ., III, 439, wierm,
wjirm .
't wurremekruid, znw . Het kruid,
wullie, pens, vnw. Wij. Zie
§ 114 .
wumpel, znw . W impel .
Vgl.Boekenoogen,1236 .
wup I, znw . Wesp . 1Vleerv,
wuppe.
Vgl. Boekenoogen, 1226,
wip III .
wup II, znw. 1) Wip, sprong .
In 'n wuppie was 'k voorzien,
maar 'k most toch eres kaike,
voor we raie gonge, hoe 't zat
mit me veere" .
W. 0 . en N.. II, 165.
In de verkl, w u p p i e, ook
een borreltje, dat men zo
staande naar binnen slaat.
Zelle me nag of f ies 'n wupr
pie nerve? 2) W ipbrug.
Vgl.Boekenoogen,1226 ;
N. Gr. Wdb ., 1215, wup ;
Oudemans, Wdb, op H.,
448, wup .
wuppe, zw, ww, intr . Wippen .
Vgl. Boekenoogen, 1226 .
wuppele, zw, ww, intr . Wippen
len . Frequentatief van w u p-
p e . „Nou dat ken wel, maar
jou wagens wuppele zoo" .
Enkh . C, . 19 Dec ., 1923 .
Wuppeledeeltje
s p e u l e, op de wipplank
spelen. Vgl. N . Gr. Wdb.,
1215, wuppeln .
't wupsteertje, znw . Kwikstaarr
tje, het bekende zangvogelr
tje .
wuptem, tussenw ., gebezigd als
men jets opwipt . Wuptem,
deer gaat ie .
Vgl. Boekenoogen, 1226 .
wuprwap, znw, lets, dat onber
duidend is in zjn snort .
„leder weet z'n klucht, maar
ik hoor liever 'n stemmig
liedje as al die lichte wup-
dat men inneemt tegen , de
wormen . Vgl . Fri. Wdb ., III,
439, wierm-, wjirmkrud .
wurremstekig, bnw . Wormstekig.
Vgl . Fri. Wdb ., III, 439,
wiermr, wjirmstekkich .
wurrepele, zw, ww, intr . Voorr
dat de koe gemolken wordt,
begint men eerst to wurpelen,
d .w.z, men trekt een weinig
melk uit de spenen, bevochtigt
daarmee de handpalm en de
spenen ; hierop wrjft men een
weinig aan de uiers en dan
eerst begint men to melken .
Vgl. Boekenoogen, 1232 ;
Bouman, 116 .
wurrevel, znw. W ervel . In de
uitdr . : De wurrevel in
z'n kop hewwe, of
k r a i g e, krankzinnig zijn of
w, orden .
„Dock ientj a was er bai, die
kreeg zeshonderd pop,
En die kreeg keen op keen de
wurvel in z'n kop" .
W. 0, en N., II, 150.
Oorspronkelik gezegd van
schapen . Wanneer deze n,1 . in
de rondte draaien, dan is dit
een teken, dat de hersenen niet
in orde zijn, en dan zegt de
boer : hai het de wurrevel in

191
z'n kop . Vgl . D e V r., 105 .
Wurreversoof, plaatsnaam in
Drechterland . Het woord is
een samentr. van W e r e n-
fridushoeve,naardeBe
nedictijner geloofsverkondiger
St. Werenf ridus (omstreeks
760) . Vgl . Nom . Geogr .
Need ., VII, 70,
wuuk, znw, Wiek . Zie w u k e-
le . Uitdr. Iemand in z'n
wuuk skoppe, uit het
veld slaan .
Vgl. Boekenoogen, 1236 ;
Fri. Wdb ., III, 469, wjuk(ke),
wjuk, wjok .
Z .
zaagbok, znw . Houten toestel,
waarop men bet bout legt, dat
aan stukken gezaagd moet
worden .
zaai I, znw . Zijde, kant . Llitdr . :
Iemand niet op zaai
k o m e k i n n e, iemand niet
in een of antler kunnen overtref
fen . „Ik zien bet bekkie
van Jansie, as ze dat kappie
op heb . Ze kenne d'r nooit op
zai kome" .
W. 0, en N., I, 23 .
De uitdr, is wellicht ontleend
aan bet gebruik om to trachten
elkaar voorbij to rijden . Dit
doen de boeren graag op
marktdag, als ze naar de stad
rijden . Het woord wordt onzijr
dig gebruikt in de uitdr . : A n
t z a a i, aan kant . Ziezo, da's
weer an 't zaai 'oor .
zaai II, znw. Zijde (de stof ) .
Hiernaast z a i d . Zegsw . :
Deer is gien zaai mee
to bespinnen, daar is
niets mee to beginners . Vgl .
Fri. Wdb ., III, 68, Der is giro
side mei to bispinnen .
zaai III, pers, vnw . Zij . Alleen
bij voile betoning . Overigens
zai . Zie § 116.
zaaie, zw, ww. tr . Zaaien . Voor
de vorm z e y e n, vgl . § 20.
't zaaienhimpie, znw. Zyden
hempje, een snort appel, met
een zee- zachte dunne schil.
Zo genoemd naar de Engelse
kweker Dr . Sydenham .
Vgl. Boekenoogen, 1260 ;
N. Gr. Wdb ., 1231, ziedij
hemkes.
zaaiers, znw . Zaaiaardappelen .
Alleen in het meerv, gebruike .-
lik . Vgl . Fri. Wdb., III, 51,
saeijers .
zaak, znw. Zaak . Uitdr . : I n d e
z a a k w e z e, in orde zijn,
weer opgeknapt zijn . Men zai
b .v, zeggen van iemand, die
een nieuw pak aan beef t : Nou
bin je weer in de zaak 'oor .
zabel, znw. Sabel.
zachies-an, bijw. Langzamerr
hand . „Zouwe ons padje nou
maar zachies-an inkorte?"
Ouwej . Koffier ., 52 .
't zageles, znw . Zaagsel.
Vgl. Boekenoogen, 1245 .
zai, pers . vnw . Zij, Zie z a a i .
zaid, znw . Zijde (de stof ), Zie
z a a i II . „De jas van binnen
heelemaal met zwart zaid
voert, 't stond me an",
w. O . en N.,IV,69 .
zaidewind, znw . Dwarse polderkade
. In deze zin verouderd .
Het woord leeft o .a, nog voort
in de plaatsnaam Zij dewind .
Vgl. Boekenoogen, 1260 ;
Mnl. Wdb ., VII, 1060, sidewende;
Nom . Geogr . Neerl.,
VI, 26 .

192
't zaidsetain, znw. Satijn van
zijde.Vgl. .setaindelain .
zaike, st, ww, intr . Zyken, pissen.
Zegsw . : Je l e r e e e r-
der een kip zaike,
dan dat j e een boer
wat an z'n verstand
b r i n g e . Men bedenke hierr
bij, dat kippers wel drinkers,
maar niet pissen .
't zail, znw . Zeil. Uitdr, : M e t
een nat zail thuis
k o m e, dronken thuis komen .
Fri. Wdb., III, 62, Hg tint
mei in wiet sell, hij is beschonr
ken . Vgl. S t o e t t, Sprwdb .,
no . 2637.
Met een staand zail
ergens heen gaan, ergens
kwaad op ofstuiven . U i t
zailen gaan, uit bakeren
gaan .
zailskuit, znw. In de zegsw. : I k
bin glen zailskuit, ik
kan niet a11es doers .
zain I, onr, ww . Zijn . Meer ger
bruikelik is w e z e, wezen .
Zie verder § 159 .
zain II, bez, vnw . Zijn . Zie
§ 119,
zain III, znw . Zeis . „Verklaarr
den van gelijke, dat hij selfs in
Persoon op 't oude kerkhof
van Wij denes, doe ter Tij d
leggende buitendijks, heef t aldaar
voor zijn Vader Zout gehaald,
our de Zeynen daarmede
to scherpen ' .
Keur van 1592, zie Res, en Inform,,
blz . 7 .
H a d r, j u n ., Nomencl ., 91,
Falx, secula . Zeeckel, z e y n e
of s e y s s e n e . Faulex . De
vorm komt reeds voor in het
mnl . ; zie Mnl . Wdb ., VII,
925,
Vgl. Boekenoogen, 1253,
op zen ; D e V r ., 10'6 ; Fri.
Wdb.., III, 62, seine .
zaineeld, znw . Zijnaald, gouden
naald, die opzj van het voorhoojd
aan de kap wordt ger
stokers .
Vgl. Boekenoogen,1262 ;
D e V r., 106 .
't zaistikkie, znw. Het zilveren
o/ gouden, sours met juwelen
bezette zjjstukje van een boot .
,,Mie kreeg 't gouwen aizer
van oum z'n moeder, dat uit
de kappedoos haald worde,
die in 't kammenet lag, met
de j eweelen voorneeld en
spelde, de bagge en de boot
met zaistikkies" .
W . 0 . en N ., III, 90 .
zait-an, bijw . Naast aan, bezj
den . „Nei zaitan de smuiger,
bai de douf pot" .
W . 0 . en N ., II,14 .
Vgl. Boekenoogen, 1259 .
zak, znw. In de uitdr . D e z a k
met bande geve of
k r a i g e, iemand opzeggen,
opgezegd worden . „Deze
moest hij maar de zak geeven,
want er is geen zier aartigheid
aan den heelers zwartkop" .
Will. Leev., II, 71 ; D e V r,,
86.
zangerig, bnw . Licht aanger
brand .
Vgl. Boekenoogen, 1246 ;
Fri. Wdb ., III, 55, sangerich ;
De Vr., 106; Bouman,
116 .
zat, bijw . Dikwels. Vooral in
verbinding met g e n o g . Dat
beurt zat genog, dat ie dronken
thuis komt .
Vgl. Boekenoogen, 1247 .

193
't zeal, znw . 1 } Lang touw,
waaraan men sours runderen
vastbindt. De koeien staan an
t zeal. 2 } De strengen van hat
paardetuig, die aan de spoorstok
bevestigd zijn . H a d r.
J u n., Nomencl ., 80, Funis,
restis, Touwe, z e e 1, bast .
Corde .
Vgl.Boekenoogen, 1248 ;
Fri. Wdb ., III, 73, site ; N. Gr.
Wdb., 1224, 't zeal ; Mnl.
Wdb., VII, 864, see!.
't zeer, znw . Zenuw in hat vlees,
dat men eat. Gewoonlik in de
verkl . z e e n t j e .
VgI. Boekenoogen, 1248 ;
De V r., 106 ; Fri. W db ., III,
76, sine; N. Gr. Wdb., 1224,
zeen ; 0 p p r e 1, 90 ; Mnl.
Wdb., VII, 971 .
zeet, znw . In de uitdr . : Z e e t
r a k e, kunnen gaan zitten .
„Nou niggie, we raakten over
de schroei heen en 5 uur was
t men kind ear wij goad en
wet thuis waren en zeet raakr
ten our 'n kouwe tafel" .
alit Kennemerl ., 142 .
Vgl. Boekenoogen, 1249 ;
De Vr ., 106; Oudemans,
Wdb, op Br ., 505, seat .
zeg, znw. In de uitdr, : D e e r i s
gien zeg van, dat kan
men niet zeggen . ,,Of we
daarom voortdurend een natten
tijd zullen houden : daar is
geen zeg van "
Enkh. C., jrg . 42, no . 137 .
zegene, zw, ww . tr . In de uitdr. :
m Z e g e n e, goeie zaken
maken,.
zegge, zw, ww . Zeggen . Zie
voor de hoofdtijden § 161 .
Vgl. Boekenoogen, 1250 .
zei, znw . Zee. Zegsw .: H e t
Dialect van Drechterland II .
water kookt as een
z e i, hat water kookt zeer
hard .
Vgl. Boekenoogen,1247 ;
D e V r ., 106; N . Gr. Wdb.,
1251, zij (Ww) .
't zeid I, znw . Zaad. „Van bees
ten in etlant en zeedlant to
gaen" . Zie Westfr . Stadr., II,
198 .
Vg1.Boekenoogen,1237,
zaad.
zeid II, znw. Verzadiging . In de
uitdr .: Ergens de zeid
a n e t e, oververzadigd geraken
van iets .
Vgl. Boekenoogen, 137,
zaad II ; Fri. Wdb., III, 59,
sad; N. Gr. Wdb ., 1236,
zoade .
zeider, znw . Zaadplant, .
zeidjeskeis, znw . Kruidkaas .
zeidkamer, znw . Een kamer,
waar hat zaad wordt bewaard.
zeip, znw . Zeep . ,,As je der
maar mit klaai en zeip opzitte ;
maar je binne to kliemzeerig ."
W . 0, en N ., II, 18 .
Vg1.Boekenoogen,1248 .
zekel, znw . Sikkel, een land
bouwwerktuig, bestaande uit
een korte houten steel, met een
krom smal ijzer, waarmee men
hat graan enz . ofsnijdt .
H a d r, j u n ., Nomencl., 91 .
Falx messoria, adores .
Z e e c k e 1, zichel, f aucille .
Vgl. Boekenoogen, 1251 ;
De Vr ., 106; Opprel,
90 ; 'nl . Wdb,., VII, 926 .
zeker, bijw . In de uitdr.: Z er
k e r p r a t e, langzaam, temerig
praten .
Vgl. Boekenoogen,1251 ;
D e V r ., 106 .
13

194
zeUe, hulpww . Zullen. Zie de
Vormleer § 156,
Vgl. Boekenoogen,1252 ;
N,. Gr. Wdb ., 1227, zeln .
zels I, bnw . Van gezelschap
houdende .
Vgl. Boekenoogen,1252 ;
DeVr ., 106; Bouman,117.
zels II, bnw . In de uitdr . : 't I s
w a t z e 1 s, 't is jets biezonders,
vaak ironies, 't is me wat
biezonders .
Vg1.Boekenoogen,1252 ;
De Vr., 106; Bouman,
117 .
't zelskip, znw . Gezelschap .
„Als wij aan ons Volk vertellen,
Dat me in stad veeltij ds bij
nagt,
Selskip houdt en gasten noon
di t .
Br, over versch . 0 ., II, 62 .
Vgl. Boekenoogen, 1252 ;
Fri. Wdb ., III, 64, selskip ;
Oudemans, Wdb. op Br .,
324 .
zeme, zw, ww. tr. Met een zeemr
leren lap afwrijven . De glaze
zeme.
Vgl. Boekenoogen, 1248.
zenig, bnw . Vol zenen . Zie
zeen .
Vgl. Boekenoogen, 1254 .
't zetmes, znw. Een mes, aan een
plankje bevestigd, waarmee
men brood speed . Verouderd .
zetter, znw . De vorm, waarin de
kaas to zouten gezet wordt .
Vgl,Boekenoogen,1256 ;
DeVr.,106; Bouman,117 .
zeug, znw. Moedervarken, ook
wel spottend van een dikke
vrou w gezegd.
Vgl. Boekenoogen, 1256 .
zeumer, znw . Zomer .
Vgl.Boekenoogen,1256,
zeumerveugels, znw, meerv .
Zomersproeten .
zeun, znw. Zoon . Ook als aanr
spraak van ouderen tot jongeren,
al zijn dezen geen familie .
Wat zeg jij er van m'n zeun?
Dag Cootje, hoe zie je zo
stemmig zeun?"
S. Burgerh ., 196.
Vgl. Boekenoogen, 1268 ;
N. Gr. Wdb .,1229, zeun .
zeunis, znw. Varkenstrog . „Om
't hoekje van het schot, bij de
Verckens seunis, j e seltse wel
vinden" . V ii g h, K! . v,. Jr.
Ront-V oet, 23 . H a d r, j u n .,
Nomencl., 92, Aqualiculus,
Verckenstrog, z e u n i e .
Auge .
Vgl. Boekenoogen, 1257 ;
Oudemans, Wdb . op Br.,
326, zeuning; Bouman, 117.
zeuven, telw . Zeven . Maar s e u-
v e n t i g met een s . Ook de
verbogen vorm komt voor, nl .
na een voorzetsel, wanneer er
tijd door aangeduid wordt ;
b.v, nei zeuvenen, bai
z e u v e n e n. „'t Loupt al nei
zeuvenen
Ẇ. 0, en N., II, 14 .
Vgl. Boekenoogen, 1257 ;
N. Gr. Wdb ., 1229, zeuvm .
't zeuvenuursgoed, znw . Opger
schoten jongens en meisjes,
die om zeven uur eigenlik al in
bed moeten liggen . „flier
wordt ie achternei zeten deur
't skitteljacht of zeuvenuursr
goed" . Enkh. C., 28 Nov.
1925 .
zicht, znw. Korte zeis . Vgl . Fri.
Wdb ., III, 68, sichte ; N. Gr .
Wdb ., 1229, zicht(e) ; Mn!.
Wdb ., VII, 1044 .

195
zichte, zw, ww, tr . Met de zicht
afsnjjden . Van gerst, haver
enz.
Vgl. Boekenoogen,1257 ;
Fri. Wdb ., III, 68, sichts je;
N. Gr. Wdb ., 1230, zichtn ;
Mnl. Wdb., VII, 1045 .
zienst, bnw . Waarschjnlikst .
„De meeste geloove ok niet
meer, dat dat beure zel en de
zienste kanst is wel reperasie" .
W . 0. en N ., III, 111 .
Vgl. Boekenoogen, 1258 .
zin, znw . Zin . Uitdr . : N i e t
van zips weze, niet van
plan zjjn . Ik bin niet van zips
om weer nei 'm toe to gaan .
In main zin, immair
z e n, volgens mjjn mening.
„Zo'n skootje is makkeluk in
main zin, deer breek j e de
laachies zo maar of" . Ouwej .
Koffier., 18 . In sommige verbindingen
is het woord onzijdig
: i n 't zin, nei 't
z i n, in z'n schik, naar de zin .
Vgl. Boekenoogen, 1263 .
zinken, znw. Zinking, duizeligheid.
Gewoonlik in het meerv .
z i n k e n s. ,,Had zai iemesr
lesten ok niet zo maar deres
een dikke koors had en had ze
niet of tig last van zinkens
dage lang?"
W . 0, en N., I,116 .
,,Maar het tocht hier zo vreeselijk
in alle vertrekken en
daar van krij g ik zulke brakke
zinkens op de kiezen" .
S . Burgerh ., 139 .
zinne, 1) St. ww . intr . Aan jets
denken . Ik hew er hele gaar
niet op zonnen . 2) zw, onpers .
ww . Bevallen, naar de zin zjjn .
„ja, we zelle 't 'm houwe leite,
dat zou peet Meraitje zinne
Dialect van Drechterland II .
as ze 't wilt" .
W. 0, en N., II, 41 .
Vgl . N. Gr. Wdb ., 1234,
zinn ; Fri. W db ., III, 78, sinnigje
.
zinnighaid, znw. Zin, lust. He je
d'r gien zinnighaid in?
Vgl. Boekenoogen,1264.
zit, znw . Stoel . Neem een zit
man. Vgl, eng, take a seat.
Llitdrukking : G i e n zit i n
z'n g a t h e w w e, Been rust
hebben,.
Boekenoogen, 1264 ; De
V r.,106 ; N,. Gr. Wd b.,1234 ;
Fri. Wdb ., III, 81, sit .
zoek, znw . In de uitdr .: 0 p
zoek gaan of weze
n e i i e t s, iets gaan of wezen
zoeken .
Vgl.Boekenoogen,1264 .
zoet, bijw . In de uitdr . : H e t
s t a a t z o e t, het scheelt
weinig. 't Stond zoet of je
ware an 't erf, Jaap, maar
oompie is maar weer bai de
kant opkrabbeld .
zoeterd, znw . Als aanspraak tot
vrouwen en meisjes . Nou zoeterd
geef me nag maar 'n koppie.
Vgl. Boekenoogen, 1265,
op zoet.
zoeteveen, znw . Een snort zoete
appelen . Gewoonlik in de verr
kl, zoeteveentje .
Vgl. Boekenoogen, 1265 .
zoetjes, bijw . Langzaam, zachtr
jes . Hiernaast z u u t j e s .
Vgl. Boekenoogen, 1265 .
zoetmondig, bnw . Veel van zoet,
hetzjj koek of balletjes, houdend
. „Benne jullie ok nag
zoetmondig?" Vr . Eend in de
B ., 21 .
Vgl. Boekenoogen, 1266,
13a

196
op zoetmondje, suikerballetje .
zok, bepaling aank, vnw . Zulk.
Zie voor de verschillende vorr
men § 121 . „Ick heb er socke
zin in" . V ij g h, Kl, v, j
Ront-Voet, 4, en op vele andere
plaatsen .
Vgl. Boekenoogen, 1266 ;
Fri. Wdb ., III, 166, sok; N .
Gr. Wdb ., 1240, zok .
zoks, bepaling aank, vnw . Zulks .
„Ken best weer weze", meende
moeder Kee, ,,j e het van die
minse, die zoks heave" .
V loed, 184 .
Vgl . Fri . Wdb ., III, 166, soks ;
N. Gr. Wdb ., 1240, zoks .
zonet, bijw . 1) Zo joist, zo even .
Hai was zonet nag bai me .
2) Goed zo .
„Arie : Hei, hei, gien pret 'oor" .
„Neel : Ja zoonet" .
W, . 0, en N ., II,18 .
zoor, bnw . Droog, row . Van de
huid, vooral van de handers .
M'n hande binne zo zoor as
de weerlicht .
Vgl. Boekenoogen, 1268 ;
Fri. Wdb ., III, 164, soar;
O u d e m a n s, Wdb. op Br.,
365 ; Mnl. Wdb ., VII, 1576 .
zoutte, znw . Zoutgehalte .
't Vlais is net goed van zoutte .
zovoort, bijw. Dadelik . Ik kom
zovoort 'oor .
zuid, bijw. Ten zuiden . Comp .
zuier, superl, zuierstz
zuienaar, znw . Zuiderling .
zuiker, znw . Suiker. 't Bruir
lof tsmaal bestond den eersten
dag uit greeuwe urte mit gerr
zaine, smolten butter en zuir
ker". W . 0, en N ., I, 14 .
„Spaar toch maar geen zuiker
of is het to zoet?"
Econ . Liedjes, III, 213 .
Vgl. Boekenoogen, 1039 .
zuinig, bnw . 1) Nlin, laag. „Ik
vond 't 'n zuinege kerel, 'n
groote pretzak, aars niks" .
W. 0, en N ., II, 30 .
2 ) Zeer ernstig ziek . „Hoe
gaat 't mit Traintje?" „Nou
t rr
ze is zumig oor .
Vgl. Boekenoogen, 1269 ;
D e V r ., 106 .
zuiver, bijw . Werkelik, waarr
achtig. 't Is zuiver waar 'oor,
ik hem 't zellef zien . Vgl . D e
V r., 106 ; Fri . Wdb., 243 ;
N . Gr. Wdb ., 1249 .
zuk, bepaling aank, vnw . Zulk .
Zie z o k . Vgl . § 121 . „En zuk
yolk store ze op de boere of
om ons de wet voor to skrair
yen" . W. 0. en N., II, 27 .
Llitdr.: 't Is altaid zuk
o f z u k, het is altijd wat,
maar zelden wat goeds . V a n
z u k, van zo iets . Ik hou niet
van zuk .
„Dat men van zuk niet weet" .
Econ . Liedjes, III, 212 .
Vgl. Boekenoogen, 1270 ;
D e V r., 106 ; N. Gr. Wdb.,
1245 .
zukkens, bepaling aank, vnw .
Zulke . Meerv, van z u k .
„Neel : Wazze 't dikke?"
„Arie : Niks weerd! Zukkens!
(Wijst de dikte aars met duim
en wijsvinger) " .
W. 0 . en N ., II, 15 .
zoks, bepaling aank, vnw . Zulks.
Zie z o k s . Vgl. N. Gr.
Wdb ., 1245 .
zulder, znw . Het vette gedeelte
van varkensvlees of koevlees .
Vgl .zulle,
zulle, zw, ww, intr . Gljden . ,,Is
't niet to kladdig op de wurf?

197
We mochte van de steg zulle" .
W . 0, en N ., II, 24 .
Vgl.Oudemans, Wdb, op
Br . 382, sullen . „Item dat niemant
Jong nog Oud hem zal
vervorderen op of omtrent de
zelve Brugge met sleeden to
rijden ofte to zullen" . Keur
van 1612, Handy, v. Hoorn .
zullie, pers, vnw, meerv . Zij. Zie
§ 116.
Vg1.Boekenoogen,1271 .
't zullever, znw. Zilvez .
Vgl. Boekenoogen, 1263 ;
Fri. Wdb ., III, 239, sulver,
silver.
Zundag, znw. Zondag . Maar
S u n d e s met een s .
Vgl. Boekenoogen, 1266 ;
N. Gr. Wdb., 1241, Zondag .
zurreg, znw . Gemakkelike stoel,
die gewoonlik bij 't raam
staat. Grof f ader zit in de zurr
reg . Vgl . N. Gr . Wdb ., 1241,
zorg (e), 3 ° .
zurrege, zw, ww, intr . Zorgen .
Vgl. Boekenoogen, 1268 ;
N. Gr . Wdb ., 1242 .
zuur, bnw . Zuur . Uitdr . : Z u u r
w e z e, gesnapt zijn door de
politie .
Vgl. Boekenoogen, 1271 ;
D e V r ., 106 ; in slechten toestand
zijn; S t o e t t, Sprwdb.,
no . 267 .
zuurkel, znw . Zuring, die op het
weiland en langs de wegberm
groeit . De blaadjes van deze
plant met donkerrode bloempr
jes worden door de jongens en
meisjes veel gegeten. H a d r.
j u n ., Nomencl ., Oxalis,
ruinex ( of f ic, acetosa ),
Zurick of surkel .
Vinette, ozeille salette . Vgl .
Mnl. Wdb ., VII, 2436 ; Fri .
Wdb ., III, 242, surk, .
't zuurwaai, znw . Zuurwei.
Uitdr .: Zuurwaai en
kerremellek zelle
mekaar onderrechte,
schertsend gezegd van twee
personen, die beiden van een
of andere zaak geen verstand
hebben .
Vgl. Boekenoogen, 1206 .
zuurwaaienpent, znw . Meel, in
zuurwei gekookt, zodat het
geheel een dunne pap words,
dock iets staver dan „zuurr
waaienzuipen" . „Den hajje
van dat heele dunne, dat was
zuurwaaijenzuipen, dir zaaide
we ok welders zuurwaijenwup
teugen, en den hajje 't ok nag
weer puur staiver - was meer
posken d'r in vanzelf - dat
was zuurwaijenpent, en den
hajje 't nag weer veul staiver,
dat was troet" . Enkh . C ., 21
Sept. '29.
zuurwaaienwup, znw . Zie bij
z u u r w a a i e n p e n t .
't zuurwaaienzuipen, znw . Een
weinig meet in zuur wei ger
kooks, zodat het een zeer dunne
pap is. „De grond was hard
en droog en Jaap een slecht
gevoede tobber, die in hoof d-
zaak leefde van schootjes met
stroop en „zuurwaienzuipen" .
W. 0, en N., 1,117 .
„Noch ghekeurt, dat geene
Huysrluyden noch andere, hen
voorts aen sullen mogen verr
vorderen met Kernmelck, Suypen
of to Wey, in Tobben of to
Vaten gedaen, to mogen voorstaen"
.

198
Keuren van Enkhuizen, ?2 .
zuutjes, bijw. Langzaam . Hierr
naast z o e t j e s . „Hai doer
altaid zuutjes an en is veul to
tuk op z'n kleere" .
w. 0 . en N ., II, 53 .
zw. Voor de woorden beginnende
met zw, zie sw .

AANHANGSEL .
A.
't aai, znw . EL Zegsw . : 't A a i
i s v u i 1, het meisje is zwanger.
Van goeie aaiere
z e t weze, van goede afkomst
zijn . 'n A a i i n 't g a t
h e w w e, een bepaald plan
hebben .
'n W i t t e D o nr
derdags aai, eenei,dat
een biezondere geneeskracht
bezit.
aardaker, znw . Eikel. Vgl . 1ldl.
W db., I, 538.
achter, voorz, en bijw. Uitdr. :
Van achteren, achterr
of bekeken . Nou van achter
ren hew ik 'm nooit vertrouwd.
achterlouper, znw . Ben snort
schaaf. Zie voorlouper .
achteromsklomp, znw. Achterr
neef, achternicht .
't achtertein, znw . Het veterband,
waarmee een schaats
van achter wordt vastgebonden.Zievoortein
.
actie, znw . Ruzie; lat, a c t i o .
Vgl. Fri . Wdb ., I, 22, aksje .
't agrementje, znw . Garnering
aan een japon; f r . a g r e-
ment .
Aik (e), vrouwenaam. Vgl . Fri.
Naaml., 9, Aik je.
aizere, zw, ww, tr . Door middel
van ijzeren staven onderzoeken
of het hoof broeit of niet.
De hooistekers hewwe 't hoof
aizert, en zait dat 't best was" .
Enkh . C., 20 Aug . 1927 .
alleskende, bijw . Langzamerr
hand, allengskens . „Och ja . . .
zo wor je den vanzelf allesr
kende efkes ouwer'' . Enkh.
C., 24 Sept . 1929 . Vgl . Ndl.
Wdb., II, 175, allengskens .
't anhoud, znw . V ertier .
anmoete, onr, ww. tr, l errand
moeten spreken . Ik moet 'm
ergs an oor .
antorrene, zw, ww, intr . Zich inspannen
. Je mange wel wat
antorrene 'oor.
arrem, znw. Arm. Zegsw . : M i t
de arreme over de
darreme zitte, nietsuitr
voeren .
arremebouw, znw . Bou wland,
dat vanwege de gemeente of
een kerkgenootschap aan arme
mensen wordt verhuurd .
as, znw . In de zegsw .: A s i s
verbrande turref,
schertsend gezegd tegen
iemand, die allerlei veronderr
stellingen, ingeleid met het
voegw, as (als) uitspreekt .
Vgl. S t o e t t, Sprwdb ., no .
218 .
B .
baai-beneer, voorz . Langs
omlaag. De Crane rolde baai
z'n wange beneer .
baai-be-op, voorz . Bij . . . op. Ze
rede baai de daik be-op .
bal, znw . In de uitdr . : D e b a 1

200
nag eris anslaan, het
er nog eens van nemen .
ballingskop, znw . Ballastschop.
beddekwas(t), znw. Een van
boven tot in het bed afhanr
gende kwast met handvat, dat
men, in bed liggende, kan grjr
pen om zich op to richten . Vgl .
Fri. Wdb ., I, 95, bedkwast;
Ndl . W db ., II, 1128 .
beddeskuif, znw . Een schui f , onder
de beddeplank, waarop
men kan staan om zo des to
gemakkeliker in bed to kunr
een stappen .
bedelaarskoffie, znw . Oude,
weer opgewarmde koffie met
melk . Vgl . D e V r ., 62 .
bediepe, zw . ww, tr. In de uitdr . :
'tNiet bediepe kinne,
het niet kunnen betalen .
bedskudde, zw. ww, intr . Het
bed opmaken. He je al bedskud?
begaan, onr, ww, tr . Bereiken,
pakken . „Ik kin 'm niet begaan
'oor . Uitdr . : 0 m i e t s
begaan weze, iets nodig
hebben . Vgl . Fri. Wdb., I,
121, bigean; Ndl. Wdb ., II,
1360 .
begrote, onpers, ww. Zie hierr
boven dl. I blz . 122 . Vgl . het
T ijdschr. voor T aal en Lett .,
XX, 254, waar Dr . A . J, de
J ong de alleszins aannemelike
mening verkondigt, dat dit
woord evenals het hiervan of r
geleide begrotelik ofleidingen
zijn van het nieuwhebreeuwse
znw, garotoh = spijt .
behale, zw. ww. tr . Inhalen, bereiken
. Kin je 'm behale? Vgl.
Ndl. Wdb ., II, 1461 .
bekaike, st, ww. tr. Beschou-
wen, aanzien voor . Ik bekaik
m voor een gluiperd . Vgl .
Ndl. Wdb ., II, 1585 .
bekenen, zw. ww, intr . Stro,
stoppels enz, op een hoop
gooien en in brand steken .
Vgl. Boekenoogen„ 47 .
bekokstove, zw, ww . tr. Bedisselen
. He je dat hillegaar allien
bekokstoof d?
Vgl. S t o e t t, Sprwdb ., no .
193 .
bereuring, znw . Bekoring, letten,
beroering. Ik kin van 't
levee op 't boereland niks
gien bereuring kraige 'oor .
Zie reure, reurig, reur
ring .
berrie, znw. Draagbaar .
Vgl . Fri. Wdb ., I, 101, berje ;
Ndl. Wdb ., II, 1932 .
beseeuwe I, zw, ww, intr . Besef
krijgen van iets, tot zich zelf
komen . ,,As ze hierin stoord
wier, most ze altaid of kes taid
hewwe, om to bezeeuwen en
op er tramontane to kome" .
w . 0 . en N ., VII, 163 .
Vgl. Ndl . Wdb ., II, 2012, op
beseffen .
beseeuwe II, zw, ww, intr . Bezwymen
.
Vgl. Boekenoogen, 55 ;
Fri. Wdb., I, 157, bisauwe .
beskoten, bnw . Ingeslapen, duttend.
Vgl . Ndl. Wdb ., II,
1976 ; D e Vr ., 63 .
't bestek, znw . In de uitdr. : B er
stek hewwe op ier
m a n d, van iemand houden,
eigenl, het plan hebben om
iemand voor zich to winnen.
Vgl . Ndl . Wdb ., II, 2124 .
beurt, znw . Zegsw . : D'r b e u r t
i s g a a n, gezegd van een

201
vrouw, die to oud is om een
kind to krijgen .
't bier, znw. Been . Uitdr . : M i t
de biene van huffs
1 e g g e, met gestrekte benen
liggen . Van mensen en dieren.
Op z'n leste biene
1 o u p e, sterk achteruitgaan .
Wete, weer 't bien
z e e r i s, weten waar de
oorzaak ligt, b .v . van een on--
enigheid, achteruitgang in taken
enz .
De biene onder 'tlaif
h e w w e, financieel er bovenopzijn.Indebienezakk
e, van de baan zijn, niet
doorgaan . De rais is in de
biene zakt. Vgl . N. Gr. Wdb .,
52 .
't bienekussen, znw . Beddepeul
voor het voeteneinde .
biesstil, bnw. Zo stil, dat geen
biesje beweegt .
't biggehok, znw . Schertsende
benaming voor school .
biggevangers, znw . meerv. 0-
benen .
bik, znw . Kiem, uitspruitsel .
bikke, zw, ww, intr . Uitspruiten .
bikkerd, znw . In de uitdr . E e n
gare bikkerd, eenslimmerd
.
Vgl. Boekenoogen, 65 .
't billetikkertje, znw, Een kort
jekkertje .
binnenvetter, znw . In de uitdr . :
Een stille binnenvett
e r, iemand, die zonder zich
druk to maken rijk wordt . Vgl .
Ndl. Wdb ., II, 278, binnenvetje.
't bit, znw. In de uitdr . : 't B i t
op de kieze nerve, van
leer trekken . Eigenl . gezegd
van een paard, dat aan de haaj
gaat. Mit een strak bit
reden worre, eenstrenge
opvoeding krijgen .
blauwbak, znw . Blauwe tegel .
Gewoonlik in het meerv .
blauwbakke . Vgl . Ndl .
Wdb., II, 874, bak II .
boester, znw . Wal onder de ogen .
Vgl. Boekenoogen, 72 .
blikgat, bnw . Pijn in z'n achterr
ste hebbend. Vooral ten gevolge
van het paardrijden,
het zitten op een plank, een
stoel enz. Vgl . Fri. Wdb., I,
195 ; Ndl. Wdb ., II, 2846.
blikmanes, znw . Een snort zwarr
to lak ; vgl, eng, b 1 a c k v a rr
n i s h. Vgl . D e V r., 64.
blikmanese, zw, ww . tr . Met
zwart lak bestrijkenj
bloemaan, znw . Ben bolster met
maanzaad gevuld . Nleerv .
bloemane. Vroeger in
Drechterland veel verbouwd.
bloeme, zw, ww, intr. Bloeien .
Vgl . Ndl. Wdb ., II, 2900 .
boeke, znw. meerv . Hiernaast
boekepoteenpote .
Langwerpigrvierkante gouden
of - zo het hoofdijzer van
zilver is - zilveren plaatjes,
aan het hoof djjzer vastgesmeed
. Aan weerszij den van
het voorhoof d komen ze onder
de kap uit . Men neemt ger
woonlik aan, dat zij aldus genoemd
worden, omdat ze gelijken
op een boek. Zie echter
het Ndl. Wdb ., III, 111 . Het
bezwaar hier ontleend aan het
geslachtsverschil, is van geen
betekenis, aangezien het woord
altijd in het meerv, words gebruikt.

202
epote, znw. meerv, ie
boekeb
boender, znw. Een ongeschilde,
slechts schoon geboende aardappel
.
boetzolder, znw . Zolder in een
boet.
'C bolbroek, znw . Een plantenr
ziekte, die vooral bjj de uien
voorkomt .
't bollek, znw . Onvruchtbaar
polderland.
bonsem, znw . Boning. Deze
vorm komt ook voor naast
boning .
Een voor de boeren niet
zeer vleiende zegsw, luidt :
Twaalf boere en ien
bonsem, dertien stink
ers .
boom, znw . In de uitdr. : V a n
de houge boom oft
e r e, verkwistend zijn . Dat
wij hier met de samengetrokken
vorm van bodem to doen
hebben, bewij st de o-klank .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb., no.
304 .
't bord, znw. In de zegsw. :
Dubbele horde en
g i e n h a m, veel geschreeuw,
maar weinig wol.
't bore, znw . Varkenskluiven .
Vgl, Boekenoogen, 99 .
bottere, zw, ww, intr . Elkaar
met sneeuwballen gooien .
bouter, znw. Een ui, die niet de
gewenste platte vorm heeft,
maar die rond en dik is .
'C bovenlicht, znw. Het raam bor
yen een buitendeur van een
huffs of een schuur. Vgl . Ndl.
Wdb ., III, 889 .
bovenmeister, znw . Hoofdonderwijzer
. Vgl . Fri. Wdb ., I,
220, boppemaster; N. Gr.
Wdb ., 119; zie ondermeisterm
braai, znw . Bra, uitdr. : D e
braai over de mat
s m e r e, verkwistend z jn .
't braaien, znw . Het breigoed .
„De warme muffle of pantof
f els mee in 'n zakkie, weer
metien der braaien in kon" .
Enkh. C.,18 Febr,1925 .
breid, bnw. Breed. Zegsw. :
'tBreistkomt achter
het moeilike komt het laatst .
't brievebord, znw . Gemeentelik
aanplakbord :
brik, bijw . Zuur . In de uitdr . :
B r i k k a i k e, zuur kUken .
Vgl. D e V r ., 67;
Boekenoogen, 112 ; Fri .
Wd b ., I, 236 .
't brikkie, znw, Meevallertje,
buitenkansje . ,,Maar alvast de
koupman die had 'r toch nag
'n brikkie an" . Enkh. C ., 24
Sept . 1929 . Vgl . Ndl. Wdb .,
III, 1368.
broek, znw . In de . uitdr . : M i t
de broek of gaan, aan
een natuurlike behoef to vol .'
doen .
broekgerdaine, znw. meerv.
Gordijnen, die van boven aanr
eensluiten, en van onder schuin
worden opgenomen . Vgl. Fri .
Wdb., I, 239, broekgirdinen ..
buffel, znw . Hoorbare oprisping .
buffele, zw, ww, intr . Zeer veel
eten .
buffs, znw . Vriend. In de uitdr . :
Goeie buisies blaive,
goede vrienden blijven . Vgl.
Nd l. W d b ., III, 1764 ; Fri.
Wdb ., I, 243, buiske .
't bukelootje, znw. Een nikkelen
oogje aan de achterzijde van
een mannedas .

203
burrie, znw . Burgemeester .
butter, znw. Boter . Tegen
iemand, die grote paten in zijn
kousen heel t, zegt men wel
schertsend : He je butter stolen?
butterskrapers, znw . meerv. De
twee lange bovensnijtanden .
H a d r. j u n ., Nomencl., ed.
1567, blz . 31 : denies primores,
incisores, botertanden .
buul, znw. In de uitdr .: D e
buul verbaai koupe,
meet kopen dan men kan .
D .
daags, bnw . Eenvoudig. Z'n vaM
der en z'n moeder wazze
daagse minse .
dap, znw . In de uitdr . : A 1 z'n
d a g e, beslist, zonder tw jfel .
Ik gelouf al z'n dage, dat ie
dronken is . Vgl . Fri. Wdb ., I,
263, waar aan deze uitdr, de
bet, van eindelik gegeven
wordt ; Ndl. Wdb ., III, 2222.
Behalve in de namen van de
dagen der week, komt de 2e
nmv, daps als tweede lid van
de samenst, ook voor in herrestdags,
winterdags, zeur
merdags.
daiker, znw. Polderjongen .
uitdr, : E t e a s 'n d a it
k e r, zee- veel eten .
dank, znw. In de uitdr . : E r
dank an hewwe, ervoor
bedanken,
deervandaan, bijw . Dientengevolge
. Hai was ziek, deervanr
daan kon ie niet kome .
dean, znw . In de uitdr .: 0 m
e e n d e u n, bijna voor niet .
Ze werreke deer om een
dean .
deurdien, voegw . Doordat, omr
dat . Hai kon niet kome, deurdien
z'n moeder ziek was .
dent, znw. Naaf van een wiel.
Vgl . Ndl. Wdb ., III, 2470 .
dicht, bnw . Begroeid. Van bouwr
land . De bouw is dicht,
dikkedensie, znw . V erval, decar
dentie.
dilleberere, zw, ww . intr . Beraadslagen;
f r . d e 1 i b e r e r .
doppe, zw, ww, tr, De ansjovis
uit de netten halen en meteen
de kop er ajknijpen .
Te Enkhuizen .
doup, znw. In de zegsw . : 't I s
deer doup baai de
v i s, het is daar een royale
boel .
draaie, zw, ww, tr . In de uitdr . :
Dat draait me, datspjt
me .
driel, bnw . Boos. Vgl . D e V r .,
69 .
drift, znw . Haast. In de uitdr . :
D r i f t h e w w e, haast hebr
ben . Vgl . Fri . W db ., I, 293 ;
Ndl. Wdb., III, 3331 . Zie
kippedriftk drougrode, zw . ww. intr .
Schoonmaken, opruimen . Van
zolders en schuren met een
aarden vloer, waarbij peen water
wordt gebruikt . Zie r o d e .
drougskure, zw . ww, intr . Schuten
met poetsgoed, waarbij
peen water wordt gebruikt .
Vgl . Fri. Wdb ., I, 297,
droech-skit je .
't drougskuren, znw . Het poets
goed. Vgl . Fri. Wdb ., I, 297,
droech-skjirdersgud .
druipe, st, ww, intr . 1 ) Een jour
gensspel . Degene, die wil
druipen, legt op de toegestoken
hand van de vrager even-

204
veel knikkers als deze er op
heef t . Hierna worden de knikkers
in een kuiltje of in een
kiomp geworpen. Ligt er een
oneven getal buiten het kuiltje
of de kiomp, dan zijn alle
knikkers voor de gooier, ligt
er een even getal buiten, dan
zijn ze alle voor de tegenpar ,-
tij . 2 ) Afvallen . Van vruchten.
Vgl . Fri. Wdb ., I, 294, drippe ;
N . Gr. W db ., 192, drupm .
druiper, znw . Afgevallen boom
vrucht . Vgi . Fri. Wdb ., I, 294,
dripper .
drummel, znw. Een snort korte,
dikke koek . Verouderd. Ger
woonlik in de samenst, aisdrummel,
omdat deze koek
vooral op het ijs gegeten
werd. Vgl. Ndl. Wdb., III,
3293, drummel; B o u m a n,
23, drummel, kluit, kiomp .
drussele, zw. ww, intr . Slenteren
. Wel 1Vlaartje, wat he je
weer drusseld . Het woord is
waarschijnlik verwant met
dreutelen en treuzelen .
E.
eel, znw . Aal .
Vgl. Boekenoogen, 189,
Ziepuitee1e
eg, znw . Hoek, kant van een
akker . Vgl . Ndl. Wdb ., III,
3964, egge .
elger, znw . Aalgeer, aalvork .
Verouderd . Vgl . N. Gr. Wdb.,
210 ; Ndl. Wdb ., III, 4074 .
endelste, super! . Laatste, letter! .
aan het uiterste einde. B .v, van
een rij bomen . Vgl . Mn!.
Wdb ., II, 651, endelste .
't erref, znw. In de uitdr. : A n
t erref weze, erven .
errefsgenaam, znw . Erfgenaam .
eskerd, znw . Een van de zjjkanr
ten van de bikkel, n .l, die,
waarin een gaatje of krasje is
gemaakt, en die naar de Sr
vorm aldus genoemd wordt .
„De twee aare lagge op
de vlakke gladde kante, maar
de Bloedtoet kon zoo niet zien
of 't staanderts of eskerts
wazze, hai kon 't klaine gaatje
of krassie niet zien" .
't Bloote Bieneland, biz . 75.
Vgl. N. Gr. Wdb ., 214, 't
eske, f iguur bij het bikkelspel ;
staande heef t n .1 . de bikkel de
vorm van een S ; B o e k e n-
0 o g e n, 495, op kooten . Zie
gatterd, staanderd,
st0verdS
ete, st, ww, tr. In de uitdr . :
Klain of groot van
e t e n weze, gewoonlik
weinig of veel eten .
evenaar, znw . Dwarshout aan
het lemoen van een boerewar
gen, waaraan de strengen bevestigd
worden . Vgl . Fri .
Wdb ., I, 332, evender; Ndl .
Wdb ., III, 4285 .
't evendeel, znw . Gedeelte van
een dorpsweg zonder huizen .
F.
fik, znw. Fijt . Vgl . D e V r., 70 ;
Fri. Wdb ., I, 350, fyk .
flemmet, znw . Een snort stof,
waarvan vroeger onderrokken
voor vrouwen gemaakt wetden
.
flemmeten, znw. Een rok van
flemmet gemaakt . Zie f 1 e mr
met en vgl, stoelematr
ten.

205
dint, znw . Een snort vis . Te
Enkhuizen .
floor, znw . Bloemententoonstelling;
vgl, lat, f 1 o r a 1 i a .
Dat waifke uit de Biemster
had 't lest over de muziekmanjes
op die floor" .
Enkh ., C ., 3 Oct . 1931 .
flue, znw. In de uitdr . : B a i d e
flue w e z e, bij de hand
zlJn .
't fores, znw . Pronkkamer, letted
. voorhuis . Vgl. D e V r .,
104 ; Fri. Wdb ., I, 376, foothas.
Zie achteres, koej
es, middeles.
't freet, znw . Gelaat. „Die is ok
f ain '' , zai Ab, wees op 't eerr
appelelof en keek toe Kuik
vlak in z'n vreet" .
w. 0 . en N., VI, 152 .
G.
galle, zw, ww, tr . De gal uit de
bot halen . Deze moet er heel
uitgehaald worden, anders beloopt
men de kans, dat de bittere
gal in de vis trekt. Te
Enkhuizen . Vgl . Ndl. Wdb .,
IV, 182 .
gang, znw. In de zegsw . : j e
gange binne gien
dokters gange, gezegd
tegen iemand, die niet graag
jets haalt of brengt . Met de
bijgedachte : bovendien kost
het niet zoveel, als wanneer
een dokter komen moet . j e
kinne je gang gaan,
je kunt heengaan . Dit wordt
gezegd door een meisje, die
van een bepaalde vrijer, die op
bezoek komt, niet gediend is .
Ergens to gang kin.
n e, ergens terecht kunnen
voor het een of ander.
't gastersstik, znw . Een lekkere
boterham, eigenl, zulk een boterham
als men alleen gasten
voorzet .
garzel, znw . Een schrood, waarop
het roggebrood geschroeid
wordt.
Vgl. Boekenoogen, 230,
garstel. Zie g a r z e l e .
garzele, zw, ww, tr . Het zwart
schroeien van de bovenkorst
van roggebroden .
Vgl. Boekenoogen, 230,
garstelen ; Nd. Wdb ., V, 447,
gorstelen .
gebrekkelik, bnw . Gebrekkig.
Vgl. Fri. Wdb ., I, 444, ger
breklik; N. Gr. Wdb ., 239 ;
Ndl. Wdb ., IV, 441 .
't gedoente, znw . In de uitdr. :
Er gien gedoente mee
hewwe wille, er niets
mee to maken willen hebben .
Vgl . N . Gr. Wdb ., 240, 't gedounte;
Ndl. W db ., IV, 609 .
't gelag, znw . In de zegsw . : 't I s
net berekend gelag,
het is juist genoeg .
gelaikighaid, znw . Geljjkheid .
Meedoen voor de gelaikighaid,
meedoen alr
leen om geen uitzondering to
maken .
gelde, st, ww, intr. Zegsw . :
Gaat 't op een geld-en,
din gaat 't op
een skelden, gaathetom
geld, dan komt er ruzie, b.v.
bjj een erfenis .
geling, znw . Geelzucht .
Vgl. Boekenoogen, 239 ;
Ndl. Wdb ., IV, 1223 .
't geldskip, znw . In de uitdr . : A s

206
m'n geldskip overk
o m t, als ik rijk word . Vgl .
N. Gr. Wd b., 244 .
geraive, zw, ww, tr . Gerieven .
De vorm met ai wijst op een
vroegere vorm met y. Zie
ontraiVe .
't getjotter, znw . Gekakel. Van
druk sprekende vrouwen .
gezondhaid, znw . Een brede
baaien lap, die een man om
z'n middel droeg . Verouderd .
Vgl. Boekenoogen, 245 ;
D e V r. 72 ; Ndl. Wdb., IV,
2254 .
giegauw, znw . In de uitdr . : D i e
het 'nmolen met een
giegauw, die heeft nogger
noeg goede kansen . Ontleend
nan het molenspel . Drie stukken
op een rij vormen een molen,
Wanneer flu 2 andere
stukken zo staan, dat een enkele
verschuiving van een stuk
van de bestaande molen
(waardoor deze zelf words
opgeheven) met die 2 stukken
wee- een molen vormt,
heet deze sterke Jigging een
molen met een giegauw .
Vgl . Ndl. Wdb., IV, 2281 .
ginning, znw. In de uitdr. : E r
(gien) ginning in
kraige kinne, er(geen)
begin in kunnen krjgen . Vgl .
D e V r., 72 .
't glasie-tik, znw. In de uitdr . :
Glasie-tik speule,
glasiertik doen . Een
kwajongensspel . Men bevesr
tigt hiertoe aan een speld een
klein draadje met een steentje,
een stukje van een griffel of
jets dergeliks en steekt deze
speld in het stopverf van een
ruit . Aan een lange draad,
eveneens aan deze speld bevestigd,
words dan met kleine
rukjes getrokken, waardoor
het steentje telkens tegen de
ruiten tikt. De mensen komen
dan uit huffs en de jongens
trachten zich zo goed en zo
lang mogelik verborgen to
houden, om, als het kan, hun
spelletje wee- opnieuw to beginnen
.
glazenig, bnw . Glazig. Wat binne
de eerappele wee- glazenig
vandaag .
gloria, znw. Gloeiende kool in
een stopf . .Schertsend zei men
wel, als men de stoof van zo'n
gloria voorzag : Bille verheug
je, de gloria komt, Vgl. D e
V r ., 72 ; N . Gr. Wdb ., 263,
glorie.
goedzegge, zw, ww, intr, Borg
zijn . Vgl . Fri. W db., I, 467,
goedsizze.
goeskoonmake, zw, ww, intr .
Het vaatwerk of wassen .
't goon, znw . Broekland . Meerv .
g o r e n . Verouderd. Het
woord leef t o .a, nog voort in
de plaatsnaam De Goorn, een

207
gehucht onder de gemeente
Berkhout .
Vgl. Boekenoogen, 255 ;
Ndl. Wdb ., V, 1420 .
gortig, bnw . In plaats van de
hierboven bij dit woord ge~
geven verklaring, leze men
het volgende : Als men niet
meer geloof de in het bestaan
van Sinter Klaas, dan kreeg
men een talhout met een zakje
gort . Tans zegt men ook nog
we!: Sinter Klaas het
z'n poot broken, kan
dus niet komen .
goverde, zw, ww, intr . Een zekere
bruiloftsdans uitvoeren .
Aldus genoemd naar de mans
naam Goverd, die in het hierbij
gezongen lied herhaaldelik
voorkomt. Vgl. Fri. Wdb ., I,
470, govertsje; Ndl . Wdb ., V,
498 . Zie K e e s-d erb o e r e .
grauwte, znw . Gekijf . Zie voor
een zegsw, bij n a u w t e .
grietwurrem, znw . Een zekere
schadelike larve, die vooral op
pas gescheurd land wordt aanr
getroffen . Vgl, g r i e t .
grift, znw . Griffel.
Vgl. Boekenoogen, 263 ;
Fri. Wdb ., I, 475, grif ; Ndl .
Wdb ., V, 722 .
grimmeltoet, znw . Een vuil ger
zicht . Vgl . Ndl. Wdb ., V,
779, grimmelen (III) .
groffaderszegger, znw . Kleinkind.
Zie gropmoeders
zegger .
grofkoppe, zw, ww . intr .
De rondte zoenen op een bruin
loft . Vgl. D e V r ., 73 .
groin, znw . Het ingewand van
een vis . Vgl . Fri. Wdb ., I,
478 ; N. Gr . Wdb ., 280 ; Ndl .
Wdb ., V, 919 .
gropmoederszegger, znw . Kleinkind.
grouwe, zw, ww. intr . Gru wen .
Ik houw van je vrouw, maar
ik grouw van jou .
grouwel, znw . Gruwel, Vgl . Fri .
Wd b ., I, 480, grow wel .
grun, bnw . In de uitdr . : N i e t
goed grun weze, niet
goed wijs zijn .
gruweldig, bnw . Gruwelik .
Vgl. Boekenoogen,
gul, znw. Jonge kabeljauw. Te
Enkhuizen.
Vgl. Boekenoogen, 274,
op gulk ; Ndl. Wdb ., V,1233 .
gul, bijw. In de uitdr .: G u 1
V r e e m d, geheel vreemd . Kin
j e die minse. Ze binne me gul
vreemd 'oor. Vgl . D e V r ., 73 .
guest, znw . Klandizie. In de uitdr.:Omdegunstvrage,
om de guest loupe .
gus, znw. Holle beitel . Vgl . Fri.
Wdb ., I, 482, guds ; N. Gr.
Wdb ., 286; Ndl. Wdb., V
1311 .
H.
't haam, znw . In de uitdr . : I n
alle hame pas weze,
allerlei arbeid kunnen verrichr
ten.
hailigedag, znw . Ongedekte,
open plek in schilderwerk enz .
Vgl . Ndl. Wdb ., VI, 467 .
hame, zw, ww, tr . In de uitdr . :
Iemand hame en hav
e n e, iemand goed verzorr
yen, letterl, iemand opvangen
en reinigen. Vgl . Fri. Wdb ., I,
508, heine, opvangen .
hamster, znw . Schraper. Tuinbouwwerktuig
.

208
St hakie, znw. In de zegsw . :
Dat is 't hakie, deer
de kan an hangt, daar
komt bet op aan . Vgl . Ndl.
Wdb ., V, 1365 .
hakfermoor, znw . Een grote beir
tel . Samenst, van h a k + Fr,
fermoir. Vgl . Ndl. Wdb .,
v, 1549 .
hakketakke, zw, ww, intr, Kibr
belen, harrewarren. Vgl . Fri.
Wdb ., I, 488, hakketakje;
N . Gr. Wdb ., 200 .
hallefsoebel, bnw. Idioot, ook
wel aangeschoten .
hallefstemeer, bijw . De helft
meet' .
hallefsteveul, bijw. De he/ft to
veel,
hallefzalig, bnw.
half dronken,
Idioot, ook wel
hallefzessiese, zw . ww.
„hallefzessie" gebruiken .
Het
Zie
hallef zessie .
't hamerslag, znw . Schapenwolkr
jes. Zegsw.: Hamerslag,
dat is regen met de
d e r d e d a g, wijl dergelike
wolkjes veelal een voorbode
zijn van regen . Het Ndl .
Wdb ., V, 1745, geeft van bet
woord de volgende verklaring :
„Vlokkige wolkjes, die bet
voorkomen hebben van door
kloppen met een hamer to zijn
ontstaan" .
Vgl. Boekenoogen, 288 ;
Bouman,38 .
hardloupers, znw. In de zegsw . :
Hardloupers binne
doodloupers, haastige
spoed is zelden goed .
Vgl . S t o e t t, Sprwdb ., no .
838 .
hand, znw. In de zegsw . : 't
Loupt over de hand,
bet wordt to erg, bet gaat boyen
je krachten . E r e e n
handje van hewwe, et'
slag van hebben . Vgl . Fri .
Wdb ., I, 491,
hanepoot, znw . Een stuk jzer
aan een mast, waarin een hijsblok
hangt en dat de vorm
heeft van een hanepoot. Vgl.
Ndl. Wdb ., V, 2048 .
hang, znw. Schouw om vis to roken
. Vgl. Fri. Wdb ., I, 213,
bokkenhang .
hangel, znw. Hengel. Verour
derd. Vgl . N. Gr. Wdb ., 302 ;
Ndl. Wdb ., V, 2057 .
hangele, zw, ww, intr . Hengeten
. Verouderd .
hangelaar, znw . Hen gelaar .
Verouderd .
hangerig, bnw . Lusteloos, on wel .
Vgl. Ndl . Wdb ., V, 2094 .
hansnap, znw . Nap met handvat.
Vgl . D e V r ., 74.
hapsnap, znw. In de uitdr . :
Voor de hapsnap, voor
een lekkere mond .
harder, znw. Iemand, die veel
harden, doorstaan kan . Vgl .
Ndl. Wdb., V, 2179 .
Boekenoogen, 295 .
havene, zw, ww, tr. Opknappen,
reinigen . Vooral gebruikelik in
verband met h a i n e; zie aldaar.
Vgl . Fri. Wdb., I, 498,
havenje ; Ndl. Wdb ., VI, 139 .
't hebbedingetje, znw . Jets,
waarvoor men geen naam
weet . Vgl . Ndl. Wdb., VI,
175 ;
Zie hebbesteurtje .
't hebbesteurtje, znw . Zie 't
h e b b e d i n g e t j e .
't beer, znw . In de zegsw . : D i e
bet beer op z'n tande,
die durft van zich afspreken .

209
Vgl. S t o e t t, Sprwdb ., no .
?56 .
hei, znw . Onderwal. Te Enkhuir
zen .
't hek, znw . In de uitdr .: Z o
wager weze as 'n hek,
broodmager zijn .
heremiet, znw, Gierigaard. Vgl .
N. Gr. Wdb ., 316 .
herrest, znw . Her fst .
heugenskip, znw . Herinnering,
heugenis. Vgl, D e V r., 74 .
hewn, znw . Zegge, rietgras aan
slootkanten . Hiernaast de
vorm hum .
heur, heurle, pers . en bez, vnw .
Haar.
hewwe, onr, ww . In de uitdr . :
'tZoniethewwewille,
bet niet willen geloven .
hiel, znw . In de uitdr . : j e h i e 1 e
nei je pat halemoete,
zich moeten uitsloven .
't himd, znw. In de uitdr, : H a i
bet z'n leste himd ok
nag niet an, bij is ook
nog niet aan bet einde van zjn
levers, er kan hem dus nog veel
overkomen .
himdereze, zw, ww, intr . Fen
race, een wedloop, waarbij
men in een lang hemd, b.v, een
schildershemd gekleed is .
Twee personen, hetzij heren
of dames, beginners met een
hemd aan to trekken, een hoed
op to zetten, louen dan naar
een tafeltje, waar ze ieder nit
een spel kaarten een bepaalde
kaart moeten zoeken, dan
weer verder naar een ander
tafeltje, waar ze een sigaret
moeten opsteken, om ten slotte
na de uitgezochte kaart bij bet
eerste tafeltje of gegeven to
hebben, weer terug to keren
naar bet punt van vertrek, al .
waar ze bun hemd moeten nittrekken
. Wie dit alles bet
vlugste kan, wint de prijs .
't hoekie, znw . In de uitdr . : I n
't hoekie zitte, aan de
taj el bij bet raam zitten . De
beide plaatsen aan weerszijr
den van de taf el bij bet raam
zijn ereplaatsen, die men in
West-Friesland dan ook gaarr
ne een bezoeker of een past
aanbiedt .
hoer, znw. Fen broze aarden
knikker .
bond, znw . In de uitdr . : 0 p
e e n h o n d, bedorven. As je
lang in de regen loupe, binne
je klere gauw op 'n bond 'oor.
De honde zelle nag
teugen je oppisse,
schertsend gezegd van iemand,
die peen geld op zak bee f t.
Vgl. Ndl. Wdb ., VI, 898 .
hondeseret, znw . Hondekar;
v gl . fr. charette.
't hokketouw, znw . Het touw,
waarmee men de hokken op
bet veld bijeenhoudt .
Zie h o k .
horig, bnw . Gehorig .
't houfd, znw . Zegsw . : 't H i e 1 d
wat, eer de houf de in
ien zak wazze, bet
duurde Iang, voordat ze bet
eens waren .
houp, znw . In de zegsw . : A s
houp sterref t, is 't
levers niet weer lev
e n s w a a r d, hoop verloren,
al verloren .
houwe, st . ww. Liggen aan .
't Houdt an jou, dat oum Piet
zo kwaad is . Vgl . Ndl. Wdb .,
VI, 1165 .
hum, znw . Zie h e u n .

210
huishiemrond, bijw. W yd en
zijd, hier en overal. Vgl. Fri .
Wdb ., I, 544, husriem, van
huffs tot huffs, en blz . 513, hiem,
of gesloten, omtuind of met een
sloot omringd erf . D e V r .,
76 .
hullebrief, znw . Een stuk rood,
blauw of geel papier, waarop
de nieuwe hullen worden vastgespeld
.
hark, znw . Zie dl. I blz . 206.
Waarschij nlik is het woord
ontleend aan het hebr, hourek,
letterl, moordenaar .
Vgl . Van Ginneken,
Handboek der Ndl. Taal, II,
73 .
hus, znw . Schok. „je kraige
dear al-
van die husse in je buk,
as ie dear een koet gaat" .
Enkh . C., 13 Aug. 1927. Vgl .
h u t s e n, schokken, en h u s-
s e 1 e op blz . 206 .

VERBETERINGEN .
Dr . C, B, van Haeringen (vgl . De Nieuwe Taalgids, XXVI, 311)
wees in zijn critiek op enige drukfouten, die hier benevens enkele
andere mogen worden verbeterd . Men leze derhalve :
op blz . 5 i .p .v . Dr. H . H . Staverman : Dr. W. H, Staverman en i .p.v.
Dr. G . J . Hoogerwerf f : Dr . G . J . Hoogewerf f ;
„ 17 „ Phonology en Grammar : Phonology and Grammar ;
„ „ 36 „ dreag (e) an : dreag (e) an ;
„ „ 56 „ gamlo : gamol ;
„ 59 „ substantiev : substantief ;
„ 62 „ bekere : bakers ;
„ 83 „ enclyties : enclitics ;
„ 128 „ ik schrok : ik skrok (achter het woord bezetting) ;
„ „ 164 „ bnw . : bijw . (achter het woord duvels) ;
„ 172 „ jachteren : juchteren (achter het woord fliddere) ;
„ 181 „ gerreven: gerreve ;
„ „ 184 „ goedkoup: goekoup.

INHOUD.
Blz .
1. Voorrede 1
2. Vervolg Woordelijst 5
3 . Aanhangsel op de woorden, beginnende met Ar--H 199
4. Verbeteringen 211