De machinefabrieken in Nederland tot 1914 ... - Industriespoor

Onderafdeling
...
der
Wijsbegeerte en
Maatschappijwetenschappen
Technische Hogeschool
Eindhoven
De machinefabrieken in
Nederland tot 1914
Overzicht en bibliografie
.J
G. van Hooff
Eindhoven, 1985

DE MACHINENIJVERHEID IN NEDERLAND TOT 1914
OVERZICHT EN BIBLIOGRAFIE
EERSTE DRUK
- BIB!.JOTHEEK . -----·-
8 Sftl !1'1) ,.,,..
·•
-
l.H:EtNOHOVEN
Dit rapport is een werkdoeumenl van het Onderzoekscenlrum Techniek,
wetenschap, lnnovatie en Maatschappij (sectie Techniek, wetenschap en
Industrialisatie in Nederland) van de Technische Hogeschool Eindhoven,
in samenwerking met
-bet samenwerkingsorgaan Katholieke Hogeschool Tilburg~-Technische School
Eindhoven en
-bet Doeumentatiecenlrum ten behoeve van een Nationaal Museum voor Industria
en Techniek le Geldrop.
Eindhoven, 1985

VERZOEK
Dit (bibliografiseh) overzicht is het resultaal van een eerste inventarisatie.
Via literatuuronderzoek (nijverheidsstatistieken, adresboeken e.d.) is
een eerste lijst van Nederlandse machinefabrieken opgesteld. Daarna zijn de
gemeenten waar zij gevestigd waren om historische inlichtingen verzocht, terwijl
ook zoveel mogelijk bestaande machinefabrieken zijn benaderd. Ook enkele
particulieren hebben informalie verstrekt. Verder is voor enkele gemeenten een
eerste archiefonderzoek (gemeenleverslagen, Verslagen van Kamer van Koophandel
e. d.) verriehl. Het resultaat van deze naspeuringen wordl hierbij in
overzichtelijke vorm gepresenteerd.
Er ontbreken nogal wat gegevens, die wij bij een tweede druk willen aanvullen.
Wij vragen dan ook iedereen zo veel mogelijk aanvullingen door te geven,
schrift,elijk of telefonisch.
Bij voorbaat hartelijk dank,
Giel van Hooff
'f.H. Eindhoven
HG 9.01
Postbus 513
5600 MB EINDHOVEN
tel. 040-472698

INHOUDSOPGAVE
Pag.
1 lnleiding - Aehlergrond van bet onderzoek I
- De historiografie van de Nederlandse maehinenijverheid
- De opzel van van de bibliografie en het overzieht
2 Index op bedrijfsnamen VI
3 Index op plaatsnamen XII
4 Overziebt en bibliografie van de Nedertandse maehinefabrieken tot 1914 XVI

1 INLEIDING
De machinenijverheid vervull in bet induslrialisatieproees van een land een
centrale rol. Zij is de leverancier van machinerieen, beschikt over
technologisebe kennis voor de mechanisering, stimuleerl bet innovatieproces en
houdt mede bel machinepark in stand door reparalie en onderboud.
Desondanks is de ontwikkeling van de Nederlandse machinenijverheid een nog
weinig.bestreken lerrein. In de meer recenle geschiedsehrijving van de
Nederlandse industrialisatie komt dil thema sleehts enkele malen explieiet ter
sprake. De Jonge concludeert in zijn standaardwerk .. de lndustrialisalie van
Nederland tussen 1850 en 1914 .. (Nijmegen, 1976 ) dat in de Nederlandse
situatie de machinenijverheid geen uitgesproken stuwende bedrijfslak was. Pas
na 1890, toen bel mechaniseringsproees zieh vrijwel over de gehele nijverheid
begon uit te slrekken, nam de binnenlandse vraag naar maehinerieen dermate toe
dal de Nederlandse machinenijverheid voldoende kansen kreeg om op grotere
sehaal een eigen markt te verwerven. Daarvoor, tot bet einde van de 19de eeuw
dus, werden technologische kennis en machinerieen voor een groot deeel
ge1mporteerd. Griffiths komt in zijn ruim tien jaar later verschenen
disserlatie in bet hoofdstuk over de maehinenijverheid tussen 1830 en 1850
niet verder dan de beseheiden eonclusie dat deze, ondanks haar beperkingen,
gedurende de 19de eeuw toeh een positieve bijdrage aan de nationale
economische ontwikkeling leverde (.. Industrial Retardation in the Netherlands
1830-1850", Den Haag, 1979).
De huidige stand van zaken in bet onderzoek werpt een groot aantal vragen op.
Wat behoorde precies tot de machinenijverheid? Wat was haar omvang en groei
lot 1914? Wal is de bijdrage van de machinenijverheid (ondanks haar beperkte
omvang} in kwalitatief opzieht geweest? Heeft de beperkte omvang van de
machinenijverheid de meehanisatie in Nederland geremd? Hoe waren de contacten
met potentiele afnemers? Hoe stond zij er in technisch opzicht voor? Dat zijn
uiteraard allemaal vragen die slechts te beantwoorden zijn via een diepgaande
bestudering van de bedrijfstak in haar geheel en de afzonderlijke bedrijven.
Een belangrijke vraag in dit verband is : welke gegevens over de
machinenijverheid van nederland zijn in de literatuur reeds ter besehikking?
I

Al~ O¥erzichten over de machinenijverheid ontbreken vdjwel volledig. Er
zijn·~:e oudere artikelen die een vrij willekeurig opsommend karakter
h:ebt.Mm. Brugmans komt in zijn "Paardenkracht en mensenmacht" ( 's Gr,avenhage,
1961) niet tot een samnenvatting. De al genoetnde reeentere gescbiedsebrijvers
als De Jonge en Griffiths doen dat wel. Griffiths erkent eehter dat zijn
OftellQrzoek nog diepte mist en laeunes bevat. De Jonge geeft voornamelkijk een
bese1rriJving op macro-eeonomiseh niveau. Kenmerkend in dil geval is dat de
Joa:&e (Vt"ijwel) geen bedrijfsarehiefonderzoek heeft gedaan. De fa11ering van de
ontwikkeling van de maehinenijverheid in twee pedodes geschiedl vooral aan de
hand van handelsstatistieken en andere maero-eeonomische gegevens. Ter
vetrkladng van de zodoende geconstateerde sehommelingen en variaties in de
onwikkeling wordt er ook wel op ontwikkelingen binnen de bedrijfstak
ingeg~an.
maar De Jonge geeft geen samenhangende analyse vanuit en van de
bderijfstak zelf.
Naast de hierboven genoetnde overziehlsartikelen kunnen de gedenkboeken van en
art.ikelen over de afzonderlijke ondernemingen een eerste basis vormen voor een
b:edrijfstakverkenning voor de periode 1825-19H. Er zijn van een 25-tal
ondernemingen min of meer uitvoerige gedenkboeken versehenen, van sOBDige
beddjven zelfs meerdere. Daarnaast zijn er nog diverse uitgebreide
jubileumnummers van personeelsorganen die vaak uitvoerige bistorisebe
overziehten bevatten. Verder zijn er van versehillende bedrijven
besehrijvingen versebenen in niet-bedrijfsgebonden periodieken, vaak voorzien
van een inleidend historiseh overzieht. Dit vrij uitgebreide seeundaire
materiaal vormt een eerste basis voor verder onderzoek.
11

Van alle ons bekende bedrijven zijn, per bedrijf, zoveel mogelijk gegevens
opgenomen omtrent naam, vestigingsplaats, voorgeschiedenis en
ondernemingsvorm, aard en omvang, produktiepakket en leiding, aangevuld met
gegevens over literatuur en archief.
-!!~...!!!!!!!.!· Bier staat in de eerste regel de oudste naam waaronder het beddjf
funclioneerde. In de regel(s) daaronder zijn eventuele maamswijzingen
opgenomen. De jaartallen aan het begin van de regel geven het oprichtingsjaar,
respectievelijk het jaar van naamswijziging aan. Naamswijzigingen worden
opgenomen als hel om een en helzelfde bedrijf gaat, dat met behoud van
dezelfde leiding of produktiepakket in hetzelfde bedrijfsgebouw wordt
voortgezel. Wordl een bedrijf overgenomen dan wordt hiervoor doorgaans een
nieuw document gecreeerd.
-Plajlts/Pf'_

te beschouwen zijn. Ret .begrip .maebinefabriek is ruim opgevat bij de
aamenatelling van deze lijst. Vrijwel alle grolere metaalbewerkende bedrijven
(.afgezien van instrumentenfabrieken, koper- en zinkverwerkende bedrijven,
kleimae.:ta.albedrijven als sebroef- en boutenprodueenten e.d.) zijn opgenomen.
-Produkten. Geeft de ontwikkeling van bet produkliepakket in de loop van de
jaren voor 1914 weer, zoveel mogelijk voorzien van een datering.
-,LeidiQ&· Van de leiding is naast naam en tijdstip van in- en uitdiensttreding
ook bet beroep van de vader (soeiale berkotnst), de opleiding en bun eerdere
loopbaan vermeld. Onder leiding is niet aleen de directie maar ook de
bedrijfsingenieurs e.d. verstaan
-o.van&/Opgest!!P_J~[!p~!n·
om de kwantitatieve ontwikkeling van de bedrijven
en de bedrijfstak enigszins le kunnen benaderen bebben we van alle bedrijven
voor een aantal jaren gegevens over bel aantal arbeiders en bet geinslalleerd
stoomvermogen verzameld, voor zover een bedrijf op bet moment van telling
bestond en er gegevens over voorbanden waren. Daarbij bebben als basis gediend:
-voor 1859: "Staat van de Nederlandsebe Fabrieken, volgens de verslaaen der
aemeenten die aan bet Hinisterie van Binnenland•ebe Zaken werden gevond.en".
(.Haarlem, 1859). Zoals de titel al aangeeft is deze publikatie sleebts een
indirekte bron die gebaseerd is op gegevens uit de gemeenteverslagen over 1858
e
die op bet ministerie van Binnenlandse zaken aanwezig waren. Ook al omdat de
primaire bron, de gemeenteverslagen, vaak onvolledig zijn, niet gespeeifieeerd
of de eijfers niet uitsplitsen naar onderneming is dit overziebt onvolledig en
sleebts gedeeltelijk betrouwbaar. Bovendien doet zieb bet probleem voor dat de
maebinefabricage toendertijd niet als aparte bedrijfstak onderkend werd. Er is
slecbts sprake van enkele fabrieken van stoo~ en andere werktuigen. Onder
vele grofsmederijen e.d. sebuilden diverse bedrijven die zicb ook met de
macbinefabricage bezig bielden.
-voor 1871t:••staUstiek van de Fabrieks- en Alnbacbtsnijverbeid in Nederland"
(•s Gravenbage, 18711). Eveneens gebaseerd op geaevens uit de gemeent.everslagen
op bet ministerie van Binnenlandse Zaken over 1872. Voor wat betrouwbaarbeid
en volle

ingenieurs in heel Nederland bij bedrijven met 10 of meer personeelsleden
slatislieke gegevens verzameld over werktijden, inriehting, soeiale
voorzieningen en omvang van bet personeel, uitgesplilst naar leeftijd en
geslaebt. De gegevens zijn door bezoeken ter plekke verzameld waardoor de
betrouwbaarbeid boog is. Helaas ontbreken in bun onderzoek toeb nog enkele
bedrijven, in ieder geval enkele machinefabrieken. Daarnaast is bet deel over
Limburg verloren geraakt.
-voor 1897:C. F. S'l:ORK'De Neder1andscbe M.aehinenijverbeid'. in:''Gedenkboek van
bet Koninklijk Instituut van Ingenieurs ,1847-1897.. ( 's Gravenbage, 1891) ,pg.
213-218. ln dit overzicbtsartikel van de hand van de directeur van een van
Nederlands grootste maebinefabrieken is een lijstje opgenomen van een 40-tal
macbinefabrieken met vermelding van bun opriehtingsjaar en bet aantal
werklieden in 1897. Stork geeft zelf aan dat dit overziebt onvolledig is en
noemt al een 17-tal bedrijven die bij om gegevens heeft benaderd maar die niet
bebben gereageerd. D. m. v. gegevens uit gemeenteverslagen bopen wij de
leemtes op te vullen. Het is de bedoeling om uit de laatste periode van bet
onderzoek, ca. 1910, ook nog twantilatieve gegevens te verzamelen. Daarbij zou
de in 1912 uitgegeven nstatistiek van Fabrieken en werkplaalsen vallende onder
de Veiligbeidswet" als uitgangspunt kunnen dienen. Dit statistisch overzieht
geeft ecbter geen cijfers per bedrijf, zodat die via gemeenteverslagen of uit
bet arehief van de Arbeidsinspectie betrokken zullen moeten worden.
-~jbliografie.
Per bedrijf staat de tot nu toe ontdekte literatuur vermeld.
Daarbij zijn kleine krantenberiebten, torte vermeldingen in bladen of boeken -
vanwege bet al le uitputtende karakter- niet opgenemen. Ook teebnische
bescbrijvingen van produkten ontbreken doorgaans. Wij vragen iedereen die nog
niet vermelde literatuur kent, van welke aard dan ook (ook krantenberiebten
e.d.) dit door te geven.
-Ar~bi!f·
en aard vermeld.
Van de aebterbaalde arcbieven is zoveel mogelijk omvang, vindplaats
-P.iver~~~· Onder dit boofstuk vindt men bet buidige adres, fusie{data),
liquidalie enz ..
v

INDEX OP BEDRIJFSNAMEN
VI

BJ:.Z NAAM
56 Aberaon, Job
167 A:.D.~.
263 Aikema Junior & co.
2~ AlblallfSJ:W'dam.sehe maehinefa.briek
176 Alkmat•sehe ijzergleterij en
maehiftefabriek
191 G. A. Alsehe & Co.
21t7 'De .Amatel'
224 Appinaedammer molorenfabriek
233 Arnhemsehe
St.ooasleephellingmaatsehappij
44 Asselbergs en Van der Hoeven
44 Anelbergs,Arn. en Ant.
44 A•selb&rgs en Zonen,Arn.
36 • de Atlas •
77 Backer & Rueb
115 B. Bakker
115 Bakker & Zoon
248 ItakltHijW'erktuigen,Ned. fabriek van
264 Balkster maehinefabriek
39 Bi.r,J.F.
265 Bttrtling en Zn. ,D.
198 Bayer,H.H.
198 Bayer en Vander Sehuyt
83 Beelaerts,G.C.O.
142 Begemaan,E.H.
59 Berg,Joh.
66 aerges,Hk. Jonker & zn.
322 'de Berasehe Maas•
252 Berkel's Patent,van
255 Bernhard
83 Bletterman,E.H.
222 Boe1e Pz,P.
2'2.2 Boele en Pot
2~1 Boele's seheepswerf en
maehinefabriek
132 Boezeman,Gebr.
132 Boezeaan,J.H.
212 'Bolnes•
48 Boom,P.J.
266 Boon,c.J.
116 Boon,Kolema en De Coek
332 Boot,D.
244 Ter Borg en Kensinga
168 Botje,Ensing en Co.
3U Braat
328 Brandenburgh,van Rbeenen en
voorwalt
189 Brandt,F.
71 'Breda'
102 Brinkhoff,G.B. en J.W.
41 Broetman Lzn,G.H.
40 Brons & Co.,A.
224 Brons,J.
224 Brons en Bonthuis Tonkes
224 Brons en Timmer
224 Brons en Zonen
142 Briiekenhaus
51 Bruyn,H.W. de
51 Bruyn,wed. H.W. de
71 Bruyn Kops en Baeker,de
77 Bruyn Kops en Cie ,de
77 Bruyn Kops,Mannsbaeh en Cie.,de
267 Buiskool,G.
117 Burgerhout en Kraak
117 Burgerhout en zoon
12"1 Burgers, H.
14 Bijla.rd,F.J.
14 Bijlard en Zoon
212 Capellen,J.H. van
209 Cate,J. en J.C. ten
261 Ceuvel & co.
57 Chevalier & Cie.
87 Christie en Nolet
87 Christie ,Nolet en De Kuyper
87 Christie en zoon,D.
144 commereie compagnie
174 •conrad'
256 Constandse,J.G.
253 construetiewerkplaatsen
26$ Cos,A.
60 Cosyn,C.
60 Cosyn & Co.
269 Croles,J.J.
318 Croo en Brauns,du
85 Dal,J.
85 Dalen Zoon,J.
61 Dalhuysen,H.
270 Dam en Gorter,van
165 David,».
271 Dejevy,V.J.
63 'Delfshaven•
339 Delftsehe maehinefabriek
260 Delnoz,H.J'.
79 Dentjens,Hekkens en Thijssen
211 Deprez,Gebr.
305 Deursen,c.w. van
16+ 'Deventer•
163 Deventer,D. van
234 'Deutz•
1 Diepenbroek en Reigers
90 Diepenveen,Lels en smit
177 Dikkers & Co.
36 Dixon & co.
42 Doedens jr.,J.
42 Doedens,Jaeobs en Co.
123 Donkers,J.
123 Donkers,Gebr.
VII

120 Doppler,Gebr.
192 Doppler-Oomes
129 Dorsser en Terhorst,van
160 'Drakenburgh'
213 Duyvis en Co.,P.M.
272 Egmond & co.,van
189 'de Eland'
273 'de Bmer'
138 EMIJ
188 Ensink en Bleeker
188 Ensink en Cie.
10 Enthoven en Co.,L.J.
243 Eriks jr. ,P.
159 'de Etna•
63 Everdingen,Evrard en Co.,van
63 Evrard,Van Duyl en co.
63 Evrard,Van Duyl en De Kruyff
274 'Excelsior'
219 Eysinck,D.H.
25 Figee,H.
25 Figee en Thomassen
25 Figee en Slingerland
25 Figee,Gebr.
174 Figee,Th.
174 Figee en Co.,Th.
86 Flentge,A.
86 Flentge,Gebr.
275 Franken en Van Weel
324 'Fulton•
12 'Fijenoord'
133 Galen,van
276 Gelder,P. en A. can
191 'Gelria'
52 Giesbers,J.M.
52 Giesbers en Van Deun
199 Giessen jr.,c. van der
7 Gips en Zonen,C.
315 Gonnermann & Co.
60 Goudsche machinefabriek
93 Grasso, w.
218 •s Gravenhaagsche machinefabriek
30 Grofsmederij,de Nederlandsche
110 'Gusto•
25 Haarlemsche machinefabriek
215 Hamer & Co.,Jan
317 Hamers & co.,Gebr.
335 Hankamp,H.
65 Harmens en Penning
16't Harte,J. van
103 Hartogh Heys jr.,H.
103 Hartogh Heys Hzn,S.B.
235 Hasselman,D.P.H.
41 Heel en Holtzman,van
277 Hellendoorn,J.F.R.
145 'Belmond'
329 'Hengelo'
23., Hennemean,K.F.
237 Henneman & Co.
256 'Hera'
278 Heyen,H.J.
169 Hillen en Penning
169 Hillen en Co.,Joh.
319 Hoek's machine- en
zuurstoffabriek,W.A.
134 'Holland'
316 'Holland'
150 'de Hollandsche Ijssel'
341 Hollandsche Plaatwellerij en
Pijpenfabriek
279 Holthuis,Th.
28 ••t Hondsbosch'
262 'Hoogenlande'
280 •t Hooft & Schuytvlot
193 Hoogland & Hassee
142 van Hoorn en Begemann
112 Hormann,P.H.
181 Horn,J. ten
24 Hot.z,H.P.
24 Hotz,J.C.P.
313 Hovers,A.
183 Hubert & Co.,W.
42 'Hubertina•
246 Huiskens en Van Dijk
184 Huygens & Van Gelder
330 Ieperen,H. van
332 'de Industrie'
124 Jaarsma,E.M.
94 Jacob,J.C,
42 Jacobs,W.H.
186 'Jaffa'
42 Jahnus,P.
42 Jahnus en Zoon,J.P.
53 Jenken,W.
216 Jolmers,J.D.
109 Jonge en Plate,de
121 Jongh,D. de
121 Jongh,Gebr. N. en E.
150 Jongh & Co.,de
66 Jonker & Zn.,Hk
306 Jonker & stans
194 Jonker & Zonen,J.C.
320 Kalimas
'19 Kamp en Soeten
148 •Katendrecht'
238 Kelderman,c.s.
239 de Keulsche vaart
90 'Kinderdijk'
336 •Kinderdijk'
321 Kips & Co.
216 Klip en Jolmers,van der
VIII

81 Rlinkt~nberg,Gebr.
81 Klinkenberg Jzn,Pieter
119 Kloos en Zonen,F.
281 Klootwijk,A.
282 'de Klop'
156 Konings
15 Koniftl:lijke fabriek van stoom-- en
andere werktuigen
157 I

294 Schepper,W.J.
295 Scheuermann & Co.,J.
195 Schie & Co.,van
166 Schiedamsehe kunstsmederij en
maehinefabriek
159 Schmidt,B.H.W.
87 'Sehoonderloo•
296 Schouten & Co.,J.J.
22 Schretlen,D.A.
22 Schretlen en Comp.,D.A.
22 Sehrellen,Mercer en Comp.
46 Schutte en Co.,J.J.
46 Schutte en Weiler,Gebr.
46 Schutle,Gebr.
200 Schuyl,A. van de
201 Schuyt,Gebr. van der
164 scwullie,J.
103 Senf,Gebr.
103 Senf & Co.
138 Sepp
138 Sepp & Co.
22 Seret & Barneveld
206 Siegel,H.
226 Simplex Automatic Machine Cmp.
226 Simplex Rijwielfabriek
74 Slotemaker,Lantinga en Co.
337 Smil Electro motorenfabriek
4 Smit en Zoon,E.J.
147 Smit jr. ,P.
207 smit & Co.,Willem
344 Smit & Co's
transformatorenfabriek,Willem
261 smit & Croll
110 Smulders,A.F.
242 smulders,Frans
186 Smulders & Co.,Louis
34 smulders,W.H.
218 Spoor & Wijnvoord
113 Spronk & Zonen
302 •staalwerk'
196 Steffelaar,Corn.
20 Sterkman,A.
20 Slerkman & Zoon,Wed. A.
334 Steijaard en Janette Walen
340 'de Nederlandsche Staalinduslrie'
12 'de Nederlandsehe
StoombootMaatschappij'
97 Stork,Meyling & Co.
9"1 Stork & Co. ,Gebr.
70 Stout,G.
310 Straatman,L.
172 suyver,H. en J.
66 Suyver,Hk. Jonker en Zn.
338 swarttouw,Corn.
188 Taphorn,J.G.
202
251
333
139
139
139
139
83
139
70
297
71
rattarsall & Holdsworth
Thole
Thomassen,G.
Thomassen,J.H.
Thomassen,Th.
Thomassen,Th.H.
Thomassen,Fa. Th.
Thomassen,G.F.
Thomassen,Wed.Th.
Tielsehe machinefabriek
Timmer & Co. ,N.
Timmerman,J.C.
71 Timmerman en zoon,Wed. J.C.
13'1 Tjeenk Willink & Co. ,W.A.
220 Traanboer en Thomassen
257 Traast,J.
298 tubantia
131 Unger,Gebr.
101 Utreehtsche ijzergieterij
311 Vaessen en Co.,G.
181 veendammer maehinefabriek
1'19 Veenstra,F.
179 Veenstra en Zonen,F.
180 Ven & Co.,F. van der
214 Verhoeven & Vis
19 Verloop,C.
258 Verloop & Co.
19 verloop & Co.,Joh.
55 Verloop,Soeders & co.
345 Versehure & Co's seheepswerf en
maehinefabriek
35 Verveer en Co.,C.
299 Verwer & Zn.
140 Veth
166 Vincent & Co.
145 Vinckers & Stork
300 Vis & Co. , Johan
15 Vlissingen en Dudok van Heel,van
103 Vreede,van Rinsum & co.,de
203 Vries Robbe & co.,de
19'1 'de Vuleaan'
301 'Vuleano'
38 waal & Co.,de
148 Walker,Stronck & Van Delden
101 Wall Bake,H.A. van de
190 weegen,P.A.J. van der
190 Weegen en Zonen,P. van der
240 Werkspoor
302 Westermann,C.J.
173 westrhenen,G.W. van
245 Wiegerink & co.,H.T.
75 Wilton,B.
75 Wilton's maehinefabriek en
seheepswerf
303 Windmuller & Co.
X

221 Wintbouwer
72 Wispelwey & Co. ,G.J.
197 Wi.tzel
3-04 Ydo ,Jt,.ll.
210 'de IJsel'
79 IJzerfabriek van Tegelen,Dentjens
& Cie.
122 IJzerpletterij van Capelle a/d
Ijsse1
259 Zeister macbinefabriek
5 Zimmer,Bendrik
5 Zimmer & Zn.,J.
314 Zuid-Bo1landsebe macbinefabriek en
construetiewerkplaats
323 Zuivel-indust.rie,Ned. fabriek van
werktuirs,en: voor de
9 Zwalve
XI

INDEX OP PLAATSNAMEN
XII

231 Alblasserdam
28 Allaaaar
H6 Alkmaer
294 Alk:laae~r
296 Altmaar
107 Almelo
209Almelo
298 Almelo
289 Alphen a/d Rijn
332 Alphen a/d Rijn
219 Amersfoort
126 .Amsterda
96 Amsterdam
5 Aasterdaa
15 .Amsterdam
35 Amat.rdam
36 Amsterdam
41 Amsterdam
46 Aasterdam.
54 .AJuterdam
58 Aasterdam
66 .Ams t:.erd-am
123 .AJuterdaa
159 .Amsterdaa
167 .Amsterdaa
11.2 .Amsterdam
1'18 .Amsterdam
180 Aasterdaa
184 Amsterdam
189 . .Amsterdaa
194 Amsterdam
215 Amsterdam
226 .Amsterdaa
227 .Amsterdaa
234 Aasterdam
235 Amsterdam
240 Amsterdaa
247 Amsterdam
271 Amsterdam
280 Amsterdam
285 Amsterdam
300 Amsterdam
318 Amsterdam
320 .Amsterdaa
345 Amsterdam
3 2 8 Amsterdam.
229 Apeldoorn
224 Appingedam
244 Appin&edam
191 Arnhea
220 Arnhell\
83 Arnhea
233 Arnh8ll\
33 Arnhem.
264 Balk
267 Beerta
44 Bergen op Zoom
204 Bergen op Zoom
316 Bergen op Zoom
48 Blerilt
169 Blerilt
323 Bodegraven
9'1 Borne
134 Borne
77 Breda
273 Breda
302 Bussem
122 Capelle a/d IJs.sel
276 Deest
63 Delfshaven
87 Delfshaven
10 Delft
39 Delft
103 Delft
339 Delft
59 Delfzijl
224 Delfzijl
2 Deventer
127 Deventer
155 Deventer
236 Deventer
239 Deventer
342 Deventer
140 Dordecht
193 Dordrecht
7 Dordrecht
40 Dordrecht
49 Dordrecht
129 Dordrecht
15"1 Dordrecht
246 Dordrecht
310 Dordrecht
337 Dordrecht
23·1 Ede
153 Eindhoven
51 Enschede
138 Enschede
155 Enschede
197 Easchede
202 Ensehede
251 Enschede
257 Ensehede
307 Ensehede
335 Ensehede
326 Enschede
275 Goes
170 Gorinchem
203 Gorinchem·
60 Gouda
288 Gouda
XIII

10 •s Gravenhace 213 Koog aan de Zaan
20' •s Gravenhage 81 Krommenie
24 •s Gravenhage 92 Leeuwarden
218 •s Gravenhage 2H Leeuwarden
23"1 •s Gravenhage 287 Leeuwarden
248 •s Gravenhace 22 Lei den
2"14 •s Gravenhage 30 Lei den
27 •s Gravenhage 71 Lei den
304 •s Gravenhage 281 Lei den
314 •s Gravenhage 158 Lonneker
321 •s Gravenhage 55 Maarssen
74 Groningen 102 Maarssen
168 Gronincen 291 Mae.ssluis
346 Groninsen 120 Maastricht
250 Grouw 130 Maastricht
25 Haarlem 149 Maastricht
42 Haarlem 192 Maastricht
135 Haarlea 260 Maastricht
141 Haarlem 293 Maastricht
174 Haarlea 317 Maastricht
265 Haarlem. 331 Kaaslricht
315 Haarl• 254 Keppel
65 Harlincen 297 Keppel
142 Helmond 144 Middelburg
145 Helmond 216 Middelburg
306 Hendrik Ido Ambacht 261 Naarden
97 Hencelo 290 Nieuw-Lekkerland
177 Hencelo 255 Nieuwendam
329 Hencelo 308 Nieuwpoort
5"1 '• Hertogenbosch 299 Nieuwwolda
93 •• Hertoaenboseh 139 Nijmecen
106 •s Hertogenboseh 173 Nijmegen
109 's Hertocenboseh 245 Nijmegen
114 •s Hertogenboseh 286 Nijmegen
123 •s Hertogenboseh 305 Nijmegen
248 •s Hertogenboseh 344 Nijmegen
110 •s Hertogenboseh 56 Olst
14 Hilversum 9 Oude Pekela
188 Hilversum 150 OUdewater
4 Hoogezand 201 Papendrecht
lOS Hoogezand
232 Papendrecht
116 Hoogezand 185 Ridderk:.erk
266 Hoogezand 115 Ridderkerk
324 Hoogezand 121 Ridderk:.erk
136 Horst 147 lHdderkerk
269 !Jlst 212 Ridderkerk
243 IJmuiden 22 Ridderkerk
256 lJmuiden 249 Ridderkerk
303 IJssel.mond 52 Roermond
61 Kampen 198 Rotterdam
133 Kampen 200 Rotterdam
210 Kampen 12 Rotterdam
90 Kinderdijk 75 Rotterdam
119 Kinderdijk 94 Rotterdam
336 Kinderdijk 113 Rotterdam
XIV

lH Rotterdam 85 Utrecht
125 Rotterdam 86 Utrecht
147 Rotterdam 101 Utrecht
148 Rotterdam 110 Utrecht
164 Rotterdam 112 Utrecht
171 Rotterdam 160 Utrecht
152 Rotterdam 163 utrecht
201 Rotterdam 186 utrecht
228 Rotterdam 206 Utrecht
248 Rotterdam 242 Utrecht
252 Rotterdam 258 Utrecht
263 Rotterdam 262 Utrecht
283 Rotterdam 282 Utrecht
284 Rotterdam 295 Utrecht
309 Rotterdam 132 Veendam
322 Rotterdam 181 Veendam
340 Rotterdam 278 Veendam
334 Rotterdam 2"19 Veendam
330 Rotterdam 196 Velzen
327 Rotterdam 341 Velzen
59 sappemeer 161 Vlissingen
29 Schiedam 325 Voorburg
195 Schiedam 239 Vreeswijk
110 Schiedam 93 Vught
166 Schiedam 311 Weert
283 Sehiedam 179 Winschoten
284 Schiedam 253 Winsehoten
312 Schiedam 81 Wormerveer
319 Schiedam 214 Wormerveer
338 Schiedam 268 zaandam
282 Sliedrechl 302 zaandam
110 Slikkerveer 259 ~eist
207 Slikkerveer 95 Zierikzee
69 Slikkerveer 272 Zoeterwoude
183 Sneek 12 zwolle
199 Stormpolder 13"/ zwolle
156 Swalmen
'79 Tegelen
70 Tiel
1511 Tilburg
32 Til burg
34 Til burg
n Til burg
131 Tilburg
190 Tilburg
211 Tilburg
165 Tilburg
301 Tilburg
313 Tilburg
270 Uithuizen
108 Ulft
1 Ulft
19 Utrecht
38 Utrecht
53 Utrecht
XV

OVERZICHT EN BIBLIOGRAFIE
VAN DE NEDERLANDSE
MACHINEFABRIEKEN TOT 1914
~I

Naam ~;tedrijf.:
1754 Diepenbroek & Reigers
Plaats Provineie: Ulft/ Gelderland
Voorgesehiejieni s.:
Qnde_rnemingsv...Q.!!!:
Aard_]!edrijf_: 1754 ijzergieterij
ca. 1854-1860 werkluigenfabriek
Produeten: ca. 1850 brandspuilen
1854--1860 stoomkelels
na 1860 reparalies
LeidiJl&:
Sociale herko~st:
Q£l~idin&:
Loopbaan:
Om.Va.J!.S. BedtijJ: 1859
Opgesteld Verm.: 1859
~iblio~rafi~:
Arch_ief:
Di vet:_sel_!,:
'Tweehonderd jaar DRU, 1754-1954'.Gedenkboek, 58 pgs.
waarvan ea. 1/5 ills.
1

Naam Bedrij f:
Plaats Provinci~:
Voorgescbiedenis:
Q~dernemingsvorm:
Aard Bedrijf:
Produeten:
1826 Nederburgb, Nering Bagel en Co.
1850 J. L. Nering Bagel & Co.
Deventer/ Overijssel
1826 oude ijzergieterij overgenomen
1902 naamloze vennootscbap
1756 ijzergieterij
ca. 1840 macbinefabriek
ca. 1840 (land)sloommachines, persen, ketels,
pompwerktuigen, constructiewerk
ca. 1850 stoomketels
ca. 1880 machinerieen suikerindustrie, steenvormmaehines
ca. 1900 papiereilinders, strokokers, verbrandingsmotoren,
drijfwerk, bedrijflocs
Leiding:
Social~
Opleiding:
Loopbaan:
berkomst:
1826-1865 Johan Laurents Nering Bagel
Leiding:
~q~iale
Q.P.leidiqg:
Loq2baan:
berkomst:
1826-1849 H. A. Nederburgh
rechter
Leiding:
1850-1895 Johan Frederik Nering Bagel
Soci~le herkoms~:
OJ2leiding:
Loo.P.baan:
Leidi!!&:
§oeiak.._herkomst:
Q.P.J.eidins:
Looppaan:
?-1861 Herman Hendrik Nering Bagel
2

1865-1904 Willem Frederik Nering Bogel
Soci!1e herk~~:
QE_l_.eiding:
Loo2baan:
machinefabr~kant
1907-1910 Johan Laurens Nering Bogel
Sociale herkomst: machinefabrikant
QR.leidin...&:
TH Hannover/ praklijk op ijzergieterij te Isselburg
Loo(!baan:
!,.eiding:
~ocial~-~!rkomst:
O(!leidi!!A:
Loopbaan_:
1904-1909 Johan Frederik Nering Bogel jr.
TH Gent,praklijk ijzergieterij Cockerill te Luik
Leidin&:
1910--1932 Jac. Albert constant Nering Bogel
Univ. Sheffield/ praktijk op messenfabriek Nowill le
Sheffield
Omvang Bedrijf:
0)2gesteld Verm.:
Qmy_a.!llL Bedri jf:
Qpgesteld Venn_.__:
Om'!_ang Bedr lif.:
Q.l!.&.~_sleld
Ver~:
Omvang Bedt:_ijf:
1859 115 arbeiders
1859 26 pk
1874 182 arbeiders
1874 26 pk
1889 190 arbeiders
1889
1897 2"10 arbeiders
Bibliografie:
BARBARA S. KAPSENBERG:'Uit ijzer gegolen.Beeld van de
Deventer ijzergieterij Nering Bogel en haar
produkten.(l756-1932)' (Zutphen,1982) (108 pgs.,ills.)(bevat
verdere literatuurverwijzingen)
~£hie[:
Di V!_J;:[~.!l:
3

Plaats Prov~ncie:
Voorgesch!~degj~.:
Ondernemingsvo~:
Aard Bedrijf:
1785 E. J. Smit en Zoon
Roogezand/ Groningen
1785 opgericht als scheepssmederij
187? machinefabriek
190? scheepswerf
187? landbouwwerktuigen (dorsmachines)
187? brandspuilen
187? ankers
187? (land) sloommachines
190? scheepsmachinerieen
190? stoomketels
Leiding_:
Sociale herkomst:
Ql:!.,!e i ding:
Loopbaan:
LeidJ.~.&:
Soeiale herkomst:
Opleiding:
Lo_~paan:
omvang Be

Naam Bedrill.:
Plaals Provinci~:
y~~rgeschiedeni~:
Ondernem~svorm:
!ard ~edrij{:
Producten:
1790 Hendrik Zimmer
1845 J. Zimmer & Zoon
Amsterdam/ Noord-Holland
1872 commanditaire vennootschap
1790 koper/ klokkengielerij
ca. 1815 ijzergieterij
1845 smederij
ca. 1870 machinefabriek
Leid~!l..&:
1815-? Job. Zimmer sr.
Social~herko~st:
Ql!l.!idiM:
Loopbaan:
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1845-? Jacob Zimmer Johzn
5

Leiding:
Sociale herkomst:
9.£leidin_g_:
Loopbaan:
18'•5-? Job. Zimmer jr.
Leidin_g_:
1872 Karel F. Zimmer
Soeiale her~ms~:
Qe_leidin_g_:
Loopbaan:
Leiding:
Soeiale herkoms~:
Opleiding:
1883-? Joh. Zimmer
praktijk bij Kon. Fabriek van werktuigen en machinefabriek
Ruston Roetor le Lincoln
h~iding:
§oeiale herkomst:
Q.pJ_eiqm:
Lq,Q,pbaan:
1884-1917 Jac. Zimmer
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loop]?aan:
1891-? Willem George Lodewijk Zimmer
kweekschool machinisten/ praktijk 'De Scbelde'
9fl\V!l-J.!.S ... Jiedrti.f:
Opgeste!_d Verm.:_:
omvang Bedrijf:
Opgesteld Verm.:
~vang Bedriif:
9~esteld Verm.:
Qmvang Bedrijf:
1859
1859
187ll
1874
1889
1889
1891
Bi_bliografie:
Arch!_ef:
Di ver!_e..B:
6

1805 c. Gips en Zonen
Plaats Provinci~:
YQorgeschied~nis:
Ondernemingsvorm:
Aard Bedrijf:
Prg_duclen:
Dordrecht/ ~uid-Holland
1805 opgericht als reparatie/ nieuwbouwwerf
1826 eerste zeeschip
1869 laatste houten koopvaardijschip
1805 scheepswerf
1870 machinefabriek
1870 stoomketels
1870 scheepsmachineriein
!!eidiB.K:
?-? C. Gips
~ociale
~erkomst:
Q.21.~idi9.&!
LOOJ!b&..!.n!
Leidif!.&:
Sociale herkomst:
Q..e.!eid\.n&:
Looebaan:
?-? c. Gips jr.
Leidi~A:
?-? D. Bosch
So~t~le herkoms~:
Qe.]..eiding:
Loopbaan:
Leiding_:
sociale herkomsi,::
oeleidiB.K:
LOQ.'e!!!:ru!:
?-? Gips Jzn
Q!I!VJ~.I!J:L[edr i J!.:
9.E.g e s te !4..!.!'1..!1!h.:
omvang Bedr.iH:.:
OJ2gesteld Ver_m._:
Omvang BedriJf:
Qp_gesteld Verm..:..:
OmV&.!lJLBedr ijf.:
1859
1859
1874
1874
1889 62 arbeiders
1889
1897

Bibqogre.fie:
Arcbief.:
Diverseq:
'Nijverheid en handel in Dordreebt en omstreken' (Dordrecht,
1908),pg. 21 en 29.
8

Plaats .ft'Q.Yin~.ie:
Voorgeschi~~eni~:
1823 zwalve
Oude Pekela/ Groningen
1823 W. J. s. Zwalve koopl grofsmederij
9.n.9erneJl!in.&.~.YQ!1!!:
Aard Begrijf:
ca.
ca.
ca.
ca.
ca.
1890 reparatiewerkplaals
1900 constructiewerkplaals
1890 reparalies
1910 landbouwwerkluigen
1900 conslruetiewerk
1-~idin&:
Sociale herkomst:
0Eleidin&:
LOOEbaan:
Bibliografie:
Archief_:
Diverseq:
9

Naam .. Bedrij f..: 1824 E. B. L. Maritz & Comp.
ca. 1830 L. J. Enlhoven en Co.
1891 Plelterij
Pl~~ts Provinci~: •s Gravenhage/ Zuid-Holland
190'• Delft/ zuid--Holland
yoorgeschie9enis: 1824 opgericht als koperpletterij
Ondernemin~~:
1891 naamloze vennootschap
~ard Bedrijf: 185? machinefabriek ijzergieterij
187? constructiewerkplaats
verder koperraffinaderij/ gielerij/ loodgielerij/ zink-,
lood-, tin-·, en koperpletlerij,1865:fabriek vuurvasle
stenen, fabricage geweerpatronen.
Producten_: 185? scheepslier, schroefpers
186? (land) stoommachines
187? constructiewerk (bruggen, reservoirs, inrichting
(gas)fabrieken)
189? draaiscbijven, onderstellen goederenwagons,
hersporingstoestellen, wissels/ afstandsignalen spoorwegen
Leidi!!Z,:
1824-1863 Lion Israel Enthoven
Socia~e herkom~~:
Opleiding:
LooJ!Paan,.:
Leiding:
1824-1867 Eduard Barlholome Maritz
~ocial~ herkom~~:
Qpleiding:
Loopbaan:
belding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
1838-? P. H. Enthoven
Lo~pbaan:
10

Leiding:
So~iale
QpleidiJ!&!
LoopbaaJ!:
berkoms!:_:
?-1891 K. Enthoven Lzn
Leidin&:
187?-? Henri Louis Entboven Hczn
Sociale ber~gmst:
Qpleidin_g_:
Loopbaan:
Omv~n.g_
Bedrijf:
Qp_&.esteld Vet'!ll...:..!
Omvang Bed!;:.Ui:
Q~teld_Verm. :
Omva.!!JLBedri j f:
~esteld Verm~:
omvang Bedrijf:
1859 IJ77 arbeiders
1859 115 pk
1874 540 arbeiders
1874 182 pk
1889 721 arbeiders
1889
1897 '/75 arbeiders
JOHAN GRAM:'" s Gravenbage in onzen tijd"( 's Gravenbage,
DiverseJ!:
1893), pg. 80-84
Gemeentearchief •s Gravenhage /periode 1909-1911 (0,13 meter)
Gemeentearchief Delft/periode 1831-1964 (8 meter)
11

Naam Bedrij~:
1825 Nederlandsehe Sloombootmaatsehappij
Plaats Provineie: Rotterdam/ Zuid-Holland
Voorgesehiedeq~Jt:
Ond~rnemingsvorm:
Aard Bedrlif:
Produet~Jl:
1825 seheepswerf, maehinefabriek en ijzergielerij
1826 stoomketels seheepsmaehinerien
1839-1841 spin- en weefmaehines
ea. 1850 rijstpelmolens,baggerboten,sleepbolen
ca. 1880 eonstrueliewerk
ea. 1900 pompwerktuigen waterleidinginstallaties/ gemalen
LeidU!.&.:
[geiale herkomst:
Q2_]_.eiding:
Loopbl!!!!:
1825-1849 G. M. Roentgen
Leiding:
1849-1867 J. W. L. van Oordt
S~ial!! her~Q.~st:
Oplei.9-JJ!&.:
~2Qpbaan.:
Leiding:
Soeiale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1867-1881 D. L. Wolfson
dir. Kon. Ned. Grofsmederij le Leiden
!>~iding:
Social!! herkomst:
Q.plei~ing:
Loopbaan:
1881-1889 M. Visser
kapitein-luitenant ter zee
!,&iding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1889- David Croll
dir. 'De Haas' te Rotterdam
12

Q!tvs.ng Bedrij {:
QE.&. e s t.e ld_J_~_rm ._:
OmvaQg Bedrijf_:
Ql!.&_est.el,_d Ve!!k_:
QIDvang BedrUf.:
0Egesteld Verm.:
Q}!lvang Bedtli{:
1859 ca.. 700 s.rbeiders
1859
1874
1874
1889 1345 arbeiders
1889
1897 1185 arbeiders
Bibliografie:
Archief:
Diversen:
w. A.M. PIEPERS:'het elablissement 'Fijenoord' der N.S. M.
in:'Notulen der vergaderingen van het KIVI'1884,pg. 51-52
F. J. H. EVERS:'Het etablissement Fijenoord' in:'Katholieke
lllustratie' ,jrg. 1898/ 99,pg. 150-151
TH. P. LOHNIS:'De maatschappij voor scheeps- en werktuigbouw
'Fijenoord' te Rotterds.m,voorheen de Nederlandsche
stoombool-Mas.tschappij' in:'Tijdschrift voor Economische
Geographie',jrg. 1916,pg. 133-156
M.G. DE BOER:'Leven en bedrijf van Gerhard Moritz
Roentgen'. (z.pl.,1923)
J. GOUDRIAAN JR:'De maatschappij voor scheeps- en
werktuigbouw 'Fijenoord' voorheen en thans'in:'De
lngenieur•,jrg. 1929,W 35-42
P.J. BOUMAN: 'Gedenkboek Wilton-Fijenoord' (Schieds.m,l954)
13

Naam Bedr;:_ij f: 1826 F. J. Bijlard
ca. 1900 F. J. Bijlard & zoon
Plaats P££l~incie:
Hilversum/ Noord-Holland
Voorgeschiedenis: 1702 opgericht als boerensmidse •oe Haar•
1826 overgenomen door F. J. Bijlard, voortgezet als
familiebedrijf.
g~nemingsvorm:
Aard Bedrij(:
ea. 1900 ijzerhandel en grofsmederij
Prod~cten:
!,.eiding:
Sociale herk~st:
Opleiding:
koopbaan:
Bibliografie:
Arehief:
D i V.!!:.!.!.!!.:
14

Plaats Pr.gy~nsJ~:
!2.~.t:~!?ch i edef!.i s:
Ondernemin~yQ.rm:
Aard Bedrij(:
1828 Van Vlissingen en Dudok van Heel
1871 Koninklijke Fabriek van stoom en andere werktuigen
Amsterdam/ Noord-Holland
1828 commanditaire vennootschap
1871 naamloze vennoolschap
1827 reparalieinrichling
1828 machinefabriek en ijzergieterij
1844 scheepswerf
1828 (land)stoommachines machinerieen suikerindustrie
scheepsmachinerieen stoomketels brandspuiten
ca. 1840-184/t locomotieven
ca. 1850 construcliewerk (sluiswerken, bruggen, dokken,
fabriekskappen)
1855-1872 ijzerpletlerij
1872 rollend malerieel
Leiding:
s~~tale herkom~~:
Opleiding:
1827-1852 Paul van Vlissingen
oud-ambtenaar, mede-oprichter Amsterdamsche Stoomboolmij.
Leiding:
1828-1868 Abram Everardus Dudok van Heel
So~! ale Jl~rkotil.!_!;.:
Oplei4Jn.&:
Loopba.!!!.:
!,.,!.idin_g:
§ociale herkomst:
Qp!~idill:
Loopb~an.:
182"1-1830 William Jackson
bedrijsingenieur
Lei9JJl&:
Sociale herkQmst:
Q.p_leiding:
Loopbaan:
1830-1831 Ponton
15

Leiding: 1831-1871 Hend~ik Radler
Social! herkomst;._:
Oplei~ing:
Loopbaaq:
meubelmaker
modelmakersbaas bij Van Vlissingen & Dudok van Heel
Leiding:
Soeiale herkQms1:
Qp_M! i d .!n:
!&QPP.!l.!-.!!:
1848-1871 Corne1is Fentener van Vlissingen
Leid_\n:
Soeiale perkomst:
Opleiding:
Loopb!:_!n_:
1859-1871 Paul Corn. van Vlissingen
Leidif!.&:
Soeiale her~omst:
Qp_!,eiding:
Loopbaan:
1869-1871 J. P. Dudok van Heel
kostsehool Hilversum, praktijk en tekenles op de fabriek
Leiding:
Soeiale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1872-1884 J. H. van der Hade
praklijk op Engelse en Belgisehe fabrieken
aanleg spoorwegen en gasfabrieken, oud-direeteur gasfabriek
Dordreehl
Leiding:
Soeiale jlerltomsl:
Qp_leiding:
Loopbaan:
1883-1891 J. D. van der Hade
Lei gill:
Soeiale h~rkomsl:
Opleiding:
Loopb~~:
1872-1879 Corn. van Vlissingen
ing. maehinefabriek
16

h~iding:
Soci~~~ herkoms~:
Opleiding:
Lo_oEbag:
1872-1879 Jan Ceuvel
seheepsbouwmeester
Leiding:
Sociale herkoms~:
OEleidins:
Loop]?~:
18J9-1883 van Vliet
scheepsbouwmeester
Leig,lng:
2_9ci ale hesko~!l!.:
QlliJ.QJl!S.:
LOOP.baaJ!!
1883-1891 John Renton
Sunderland Shipbuilding Yard
~~Jding:
Sociale herkomsh:
OP.leiding:
LOOP.b.!!!!.!
1884--1891 F. W. Hudig
~g_Bedrij_[:
Qpgesteld Verm.:
Q!nvaq __ Bedrij_f:
Q.2gesteld Verm.:
Omvang Beddjf:
Opges~eld Ve~m.:...:
Qmvan.g__Bedrij ~:
1859 (1858) 1000 a 1200 arbeiders
1859
1874
1874
1889
1889
1897
'Verhandelingen en Beriglen belrekkelijk het zeewezen en de
zeevaartkunde • , j rg. l8l18. pg. 571-578
M.G. DE BOER:'Honderd jaar machine-induslrie op Ooslenburg'
(Amslerdam.l927) (156 pgs., ills.)

Archie{:
Diver!_cm:
I. J. BRUGMANS:'De opkomst der Amsterdamse
machine-industrie'. in: 'Welvaart en Historie' (Den Haag,
1970) ,pg. 51-60
'Werkspoor,l827-1952' (Amsterdam,1952) (beval slechts een
kort algemeen overzicht van ca. 20 pgs. van de geschiedenis
van Werkspoor en zijn voorgangers zoals Van Vlissingen &
Dudok van Heel)
1891 gelikwideerd. machinefabriek in gewijzigde vorm
voortgezel door de Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en
Spoorwegmaterieel (zie aldaar)
18

1830 C. Verloop
1835 Job. Verloop en Co.
fla:ats __ Prqyincie: Utrecht! Utrecht
Voorgescbiedenis: 1815 c.verloop begint timmermans-/ molenmakerswerkplaats
1827 uitbreiding met ijzergieterij
Qp~~rnemin!svorm:
Aard Bedrjj!:
~rod~~t~q:
1830 machinefabriek ijzergielerij
1830 reparalies
1830 gielwerk
183? (land) sloommachines
Leiding:
Sociale herkomsl:
9.12J.eijiing:
1oopbaa~:
1830-1840 c. Verloop
limmerman/ molenmaker
Arehief_:
Diver~:
J. c. WESTERHANN: .. Geschiedenis van de !Jzer- en
staalgieterij in Nederland", (Utrecht, 1948), pg. 48-50
In 1840 overgenomen door de Waal en Co. (zie aldaar)
19

Naam Bedrij f: ca. 1830 A. Sterkman
1840 Wed. A. sterkman & Zn.
1866 De Prins van Oranje
Plaats Provij!cit: •s Gravenhage/ Zuid-Holland
Voorseschiedenis.: ca. 1830 oprichling ijzergieterij door A.Sterkman
1846 voorlgezet als Wed. A. stertman en Zoon
Ondernemingsvorm: 1866 naamloze vennootschap
Aard Bedrijf: machinefabriek, ijzergieterij
gietwerk (o.a. functioneel werk als molenassen,
fabriekskolommen, oliewalsen>
186? (land) stoommachines
186? sloomketels
186? stoompers, stoombaggervaartuigen, veentretmachines
conslrucliewerk (bruggen,overkappingen,kranen,gashouders)
1870 pompwerkluigen
Leiding:
Sociale herkomst:
Oplei

Leiding:
s~s.J.J!.!_!L_herkomst.:
Q.PleidinjS:
Loopbaan:
1870-1888 w. Schlusen
construe leur
Leiding:
Sq~ia).e
Qpl_eidin_g_:
Lo.QP.baan:
herkpmst:
?-? J. H. Huijgens
Leiding:
Sociale herkomst:
Oplej.din;:
Loopbaan:
?-1889 H. M. van Diggelen
Omvan&..~!griif.:
Q~eld Verm ..:
omvang Bedrijf:
Q.pg_esteld Verm.:
Omvang BedrU[:
Qp&es~eld Ver~:
omvang. Bedrii{:
1859
1859
1874 492 arbeiders
1874 28 pk
1889 235 arbeiders
1889
1897 300 arbeiders
F.H.USENER:''Maatschappij IJzergielerij 'De Prins van
oranje•, machinen- en bruggenbouw te • s Gravenhage "
In: • Eigen ltaard • , j rg .1895, pg. 388-392 en 410-·412 (ills.)
Arcbj~{:
Diversen:
1897:opgeheven
21

Naam Bedrijf: 1834-184? Schretlen, Mercer en Comp.
184?-1871 D. A. Sehretlen
1871-1887 D. A. Sehretlen en eomp.
1887-1889 Seret en Barneveld
Plaa£~
Provincie: Leiden/ Zuid-Holland
Voorgeschiedenis: 1834 opgerichl a1s ijzergieterij
Qnde~!!!mingsvo~:
Aard Bedrij(:
1834 ijzergieterij
184? machinefabriek
18110 (land) sloommachines
184? constructiewerk (bruggen,gashouders,gietijzeren
vuurtorens)
185? installatie/ beheer gasrabrieken
Leiding:
Soeiale herkomst:
Qlliiding_:
Loopbaan:
1834-1883 Dominicus Antonius Schretlen
smid/ koperslager
Leiding:
Soeiale herkoms~:
QJ?leiding:
1834-184? John Mercer
machinewerker
Leiding:
1834-184? Henr. Jae. Hermans
Sociale perko~~~:
Ql!leiding:
Loopbaan:
So~ial~herkom~:
Qpleiding_:
Loopbaan:
1871-188/ A. D. D. Sehrellen
machinefabrikant
22

Le _i d !!!.&_:
Sq.£J ale herkomst:
1887-1889 Wouler Adr. Seret
~leidii!&:
b_oop~aan:
Leidin&:
Sociale herko~s~:
Opleiding:
Loop~aan:
1887-1889 Wouter Barneveld
smid
omvans Bedrtif:
Opgesteld V~~~:
omvans Bedrij!:
~tel!!__ Verm.:
omva!!.&.. Bedrij f:
Opgest.eld Verm.:
omvans Bedr ij£:
1859
1859
187/t 8 arbeiders
1874 20 pk
1889 72 arbeiders
1889
1897
BibliografJe:
Ar_~hief:
Div~:
ca. 1892 gelikwideerd
23

Naam Bedrijf: ca. 1835 H. P. Holz
ca. 1850 J. C. P. Holz
Plaats Provincie: •s Gravenhage/ Zuid-Holland
Voorge~chiedenis:
Onderneming~vorm:
Aard Bedrij~:
Produeten:
smederij/ ijzergieterij
boekdrukpersen
1eiding:
Soeiale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
H. P. Holz
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
J. C. P. Hotz
omvang Bedrijf: 1859
Opgesteld V~rm.: 1859
Bibli_ografie:
Archie£:
Diversen:
ca. 1865 opgeheven
24

1836 H. Figee
1857 Figee en Slingerland
ca. 1860 Figee en Thomassen
186? H. Figee
1874 Gebr. Figee
1896 Haarlemsche machinefabriek
Pl~~ls Pro~!nci~: Haarlem/ Noord-Holland
Voo!geschiedeni!: 1836 H.Figee sr. richt kislenfabriek op, o.a. mel
melalen binnenbekleding voor verzending lextielgoederen
overzee.Metaalbewerking geleidelijk steeds belangrijker
onderdeel.
1857 oprichting werkplaats van ijzeren werkluigen door
H.Figee en J.Slingerland (wagenmakerij, smederij, draaierij
en kopergieterij)
Onderneming.!.~:
~ard
Bedrij!:_:
Productert:
1896 naamloze vennootschap
185? draaibank/ schaafbank/ snij-ijzers
1860 reparaties
1860 afsluiters/ appendages
1866 injecteurs voor ketelvoeding
186? sloomkele1s
186'1 conslrueliewerk (bruggen, vuurlorens, draaischijven)
1871 conslruetiewerk (stoomkraan)
1873 baggermolen
1876 sloomgemalen
1879 veenmengmacbine
1879 pompwerkluigen
18'19 stoomlier
1880 grondverplaatsingwerktuigen
1880 heimachine
1882 grijperkraan
189? eleelriscbe kranen
190? smalspoor, tabakspersen, lbeeverflensmaehines
25

Lei g.!!!&:
Soeiale herkomst:
Opleidi_p_g_:
Loopbaan:
1836-1894 Hendrik Figee sr.
limmerman bij de kislenmakerij van de fa. Previnaire te
Haarlem
Leiding:
Soei~le
herkomst:
1857-186? J. Slingerland
Opl~iding:
Loopbaan:
Leiding:
1874-1889 Jan Figee
So~iale
herkomst: maehinefabrikant
Opleiding: ing.
Loopbaan:
Leiding:
1874-1883 Thomas Figee
Soeia~e
Qpleiding:
Looppaa11:
herkomst: maehinefabrikant
Soeiale her~~~st:
Opleiding:
Loopbaan:
1874-1903 Hendrik Figee jr.
maehinefabrikant
1!_eiding:
Soei!_l_e herkomst:
Qpleiding:
Loopbaan:
1874-? Jacobus Figee
Leiding:
SoeL~le
Opleidin,&:
!!oop};!aan:
herkomst:
1903-·1932 F .c. Dufour
ir.
26

Lei

1836 't Hondsbosch'
Plaats__Provincie: Alkmae.r/ Noord-Holland
Voorgeschiedenis: 1836 opgericht als scheepswerf door J. Bagge en van der Drift
ca. 1880 overgenomen door rederij Bosman
Ondernemi ngsv_Q.rm:
Aard Bedrill:
Producten: ca. 1900 schepen stoomketels scheepsmachinerieen
stoomgemalen, inrichting kaasfabrieken
Leiding:
1870-? c. Bosman
Sociale_ herkoms~:
Opleiding:
Loopb.J!~l!:
Leiding:
Sociale herkomst:
Qpleiding:
Loopbaan:
ca. 1900-? G. J. Bosman
ir.
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopb_!..!J!.!
1906-1950 Herman Joh. Bosman
HBS/ Practical Engineering School te Londen
Omvang Bedrijf: 1889 23 arbeiders
Opgesleld l!F.!!h.: 1889
amvang Bedrijf: 189.1
Bibliogr!lfie:
Archief:
Di'!(tt!!_q:
1950 opgeheven
28

Plaats ~ravine!~:
Voqrgeschiedenis:
o~~ern~mingsvorm:
Aard Bedrijf:
Prgducten:
1836 A. Nolet
ca. 1855 C. Nolet
Schiedam/ Zuid-Holland
1836 ijzergieterij
ca. 1855 inrichting gasfabrieken
J::.J!iding:
A. Nolet
Sociale her~:
Opleidin&,:
Loopbaan:
Leiding:
Sqci ale jlet;!_qmst:
C. Nolet
opl~J.dirr&:
Loopba~rr:
om~ang Bedrijf: 1859 35 arbeiders
9pgest~!d Ve~~=
1859 8 pk
Bibliggrafie:
Archie(.:
Dive~:
1870 opgeheven
29

1837 De Nederlandsche Grofsmederij
Plaat.s _}'rovincie: Leiden/ Zuid-·Holland
Vo~geschieden~s:
Ondernemingsvorm: 1836 naamloze vennootschap
Aard Bedrjj£: 1837 grofsmederij
1838 ijzergiet.erij
1851 kettingfabriek
1860 construct.iewerkplaats
1876 scheepswerf
1837-1875 stafijzer
1842 ankers
1851 ket.tingen
1860 eonstructiewerk
(bruggen,kappen.gashouders.putboortoestellen)
1876 grondverplaalsingwerktuigen I seheepsmaehinerie$n
Leiding:
Soeiale herkomst.:
Opleiding:
1836-1840 w. A. Bake
~()Op b!:,§A:
Leidi!!,&:
soei~~e
Qp]..ei.ding:
Loopbaan:
herkomst:
1840-1861 Wolters
Leidin..&:
~oeial~
Opleiding:
herkomst:
1862-1868 D. L. Wolfson
Loop~~aQ.:
~!.!~.ing:
Sociale herkomst:
QP.leiding:
1868-1885 P. van Bleiswijk Ris
Loop baa~.:
30

~idiM:
s~ciale
Qp].eidin.,&:
Loopbaan:
herkomst:
1885-1901 Corn. Bongers
Leiding:
1901-? B. H. J. Hailink
socjJI.J._e herkoms~:
QEleidi:.!!A:
Loopbaaq:
omvang Bedriif:
QE.gesteld Verm. :
omvang Be9_di{:
QE&!_steld Verm.:
omvang Bedrijf:
Qe&esteld Verm.:
omvang Bedrij f:
1859
1859
1874 200 arbeiders
1874 43 pk
1889 189 arbeiders
1889
1897
Bibliografie:
Archie(:
Diverse11:
artikel in:'Industrie Leiden Holland' (Leiden,1952),pg.
62-78 (ills.)
'125 jaar Grofsmederij'(Leiden,1961)
Gemeentearchief Leiden.1831-1976 (6 meter)
1976 opgeheven
31

1837 J. A. M.ercx
185? P. M.ercx
1869 Gebr. M.ercx
1903 'Tilburgscbe macbinefabriek en ijzergieterij'
Plaats Prqyincie: Tilburg/ Noord-Brabant
Voor&escbiedenis:
Ondernemingsvorm: 1903 naamloze vennootscbap
Aard Begrij~:
1837 macbinefabriek
1841 ijzergieterij
183 7 reparalies
18? (land) sloommacbines
18? drijfwerk
18? pompwerktuigen
1837-185? Job. Ant. Hercx
Sociale berkomst: (boef)smid
QRJ,_eiding:
Loopbaan: smid
185?-1869 Peter Mercx
Sociale berkomst: maebinefabrikant
OpleidiJ!&:
Loopbaan:
Leidi.!!&:
Sociale berkomst:
QpJ._eiding:
Loopbaan:
1866-? Job. Franc. M.ercx
:k!.iding:
Soci alJ! __ tJ,erkomst:
OpleidiJ!&:
Lo.QPbaan:
1866-? Job. Lud. Mercx
32

Leiding: ca. 1900-? J. K. Mercx
§Q£~a1e
herkomsk: machinefabrikanl
Opleiding: werkluigb. ir.
Loopbaaq:
Leidiq&: ca. 1900-? P. A. Mercx
So~l~le
~leiding:
Lo.9.pbaan:
herkomst: machinefabrikant
Qmy_an..& Bedrij~: 1859
Qp£esteld Verm. : 1859
Omvang Bedrijf: 1874 (1876) 18 arbeiders
~esleld Verm.: 1874
Omvang Bedrill: 1889 21 arbeiders
~leld Verm.: 1889
Omvang Bedr!ji_: 1897 30 arbeiders
Bibliografi~:
Arcbief:
Dive!,"sen:
33

Naam BedriJ.!.:
Plaats Provinci~:
Voorgeschiedenis:
Ondernem!ngsvorm:
Aard Bedri..if:
1838 w. H. Smulders
Tilburg/ Noord-Brabant
1838 smederij • laler reparaliewerkplaats
1859 ijzergieterij
textielmachinerien
Leiding:
Soeiale .. herkoll,\st.:
.QRlei_ding_:
1838-1871 Wilh. Hendr. Smulders
LOQ~!.!_~:
gmvang Jle4!Uf: 1859
~.!!.~ld Verm.: 1859
Bibliografie:
Archief:
Diversen:
1871 opgebeven
34

Naam Bedrijf: 1838-1843 c. Verveer en Co.
~}aats_?rovi~ci~:
Voorgeschiedeni~:
Amsterdam/ Noord-Ho11and
1836 opgerichl als spijkerfabriek
1837 uilgebreid mel produktie klein-zilver
Qndernem\nssvorm: 1838-1843 eommanditaire vennootschap
~ard Bedrijf: 1838-1843 maehinefabriek ijzergieterij
1838 (land) stoommaehines
1838 reparalies
1838 stoo~etels
1839 boeien
1840 sloomlocomolief
1838-1843 Christiaan Verveer
Sociale herkomst: Kapilein ter zee
Opleid~:
Artillerie/ genieschool, Delft
Luitenant ler zee
Bibliografie:
Archief:
Diversen:
J. MAC LEAN :"De luitenanl ler zee der eerste klasse
Christiaan Verveer

1839 Dixon en Co.
1848 'De Atlas•
Plaats.Provincie: Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgescniede'Q.l§l_:
Onderne~q!Jlli.f!.'!!.Q.Im:
Produeten:
1848 naamlozc vennoolschap
1839 machinefabriek
1842 ijzergieterij
1870 scheepswerf
1841 scheeps- en molenwerken
1841 stoomketels
184? weefgetouwen
184? suikerinstallaties
184? constructiewerk (bruggen)
184? snelheidsmeter
184? wat..erkisten
1848 scheepsbouw en scheepsmaehinerie~n
186? constructiewerk (kranen)
1881 bakentonnen
1883 hydraulische st..eenpers
1886 verbrandingsmot..oren
Leiding:
1839-1847 Job Dixon
Sociale herkoms~:
Opl~iding:
Loopbaan:
Leiding:
Soeiale herkomst:
Opleiding:
J.oopbaan:
1839-1841 Jacq. Ed. Saportas
commissionair
Leid~J!K:
Soc!,ale _b_erkomst:.:
Opleiding:
Loopbaa_n:
1841-184'1 en 1851-1874 H. P. van Heukelom
36

Leiding:
Soci~le
herkomst:
1848-1851 F. van Vollenhoven pzn
QE.!_ei~ing:
Lo~pbaan:
Leiding:
,§.Q.ci ~_'!!_her,!.Q!l\S l:
Opleidin,&:
Loopbaan:
1848-1851 c. van Lennep
Leiding:
Soeia~e her~omst:
OpleJdin.&:
Loopbaan:
1874-? c. H. Strumphler
praktijk I tekenkamer
chef-eonstrueteur
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
LoqE_baan:
1874-? Jan Maurils Elias
Leidin:
~~jale
herkomst:
1874-? c. H. Beyerinek
Q.pl~iding:
Loopbaan:
omv~ng Bed~_U.f:
Qp~esteld Verm.:
omvanr;_Begsjjf:
2P£!.!te,gt_~erm.:
1859
1859
1874 320/ 330 arbeiders
1874
Archie#;_:
Diversen:
A. L. van SCHELVEN:'De Dixons op bet continent• .in:
'Textielhislorisehe Bijdragen',dl.12 (1970), pg. 28-35
1842 H. P. van Heukelom brengt de ijzergieterij van de Fa.
Sevenbergen en De Lanoy in
1886 gesloten
37

Naam Bedrij f:
Plaats Provin~:
Voorg~~hiedenis:
Ondernemingsvo~:
Aard Bedi!JL:
1840 De Waal & Co.
utrecht/Utrecht
voortzetting fa. Joh. Verloop & Co.
commanditaire vennootsc hap
machinefabriek, ijzergieterij,smederij,molenmakerij
(land)stoommachines, gietwerk
Leidi.ng:
Sociale herkomst:
1840-1859 G. de Waal
Qpl~din&:
Loopbaan:
Leiding:
.[qciale herkoml:'!l:
Opleidin_g_:
Lo_Qpbaan_:
1840-1859 E. van Driest
Omvang Bedr~jf:
Qpgesteld Verm!.: 1859
1859 16 arbeiders
Bibliog~af!_~:
~J"chief:
pj._ve!:!,!ill:
1859 overgenomen door H. A. van de Wall Bake

Naam Bedrij f: ea. 1840 J. F. Bar
Plaa~s
Provineie: Delft/ Zuid-Holland
Y9orgesehi~denis:
Onde.£1!emingsvo.£!1:
!ar

Naam Bedrij(:
Plaals Provi~cie:
ca. 1840 A. Brons en Co.
Dordrecht/ zuid-Holland
Y..Q...

Naatn Bedrij~:
P~aats
184? 'Van Heel en Holtzman
1857 G. H. Broekman Lzn
Provincie: Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgeschiedenis: 184? opgericht a.ls grofsmederij
Ondernemin~yg_~:
Aard Bedrij£:
Producten:
184? machinefabrlek
1860 ijzergieterij (oude ijzergielerlj van fa. Gebr.Nering
Bogel te Amsterdam overgenomen)
1857 scheepssmeedwerk (ankers, veren, knlen, kombuizen,
beslag, pultingwerk)
1860 gietwerk
18?? (land) stoommachines
Leidi..B,&:
Soc_i a)..e her_!:,pJ!!Sl:
2E.l~.l9 in...&:
Loopbaan.:
1857-? G. H. Broekman Lzn
~sleld_Y.!!..!m.:.:
Om.vans Bedrijf:
Qpgesteld Verm. :
Om.vang Bedrij f:
Qp£esteld Verm.:
Om.vans Bedrijf:
1859
1874
1874
1889 56 arbeiders
1889
1897
Bibliografie:
Archie(:
Div~~a:
41

ca. 1840 J. P. Jahnus & Zoon
1845 1?. Jahnus
1850 J. Doedens Jr.
1856 Doedens, Jacobs en Co.
1865 W. H. Jacobs
1906 werf 'Hubertina'
Plaats Provincie: Haarlem/ Noord-Holland
Voorgeschiedenis:
Ondernemingsvorm: 1906 naamloze vennootschap
Aard Bedrijf: 1845 machinefabriek
1880 scheepswerf
Producten: 1850 kachels, brandkasten, telegraafhaken, buigmachine,
boekdrukpersen, wastoestellen
1870 reparalies
1880 stoomketels
1880 scheepsmachinerieen
1880 (land) stoommachines
LeiQ.ing:
So~~ale
Opleidin.g:
LQ.2.2.paan:
herkomst:
1845-1850 P. Jahnus
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
!!QOpbaan:
1850-1870 J. Doedens
Leidi..n&:
Sociale herkomst:
Opleiding:
J,&opbaan.:
1856-? W. H. Jacobs
Omv~g_~edrijf: 1874
~esteld Y-~~= 1874

omvang Bedsijf: 1889 44 arbeiders
Opgesteld Verm~: 1889
omvang Bedr!if.: 1897 70 arbeiders
Bibliografie:
A.rehief:
Diversen,:
,.Haarlem als induslriestad" (Haarlem, 1906),pg.54-56 (ills.)
43

1841 Asselbergs en van der Hoeven
1852 Arn. en Ant. Asselbergs
1865 Arn. Asselbergs en zn.
Plaats Provineie: Bergen op Zoom/ Noord-Brabant
Voor&es~hiedenis:
Onde~nemingsvorm:
Aard Bedrijf:
1841 opgericht als smederij
1917 naamloze vennootsehap
184J ijzergieterij
1865 eonstructiewerkplaats
1865 constructiewerk (bruggen, inriehling gasfabrieken)
LeidJ.n:
Sociale herkomst:
QP.leidin&:
1841-? Arn. Asselbergs
~oopb~~n.:
I,.eid1!!.&:
Soeia!!_herkomsl:
OpleidiJ:t&:
Loopb!.!,!!:
1841-1852 Adrianus van der Hoeven
Leiding:
Sociale herkomst:
1852-1865 Antonius Asselbergs
Ople~di~:
Loopbaan:
Leiding:
so~iale
opleidin:
hQQ.Pbaan:
herkomst:
1865-1913 Joh.Petr. Asselbergs
Leiding:
1865-? Carel Job. Asselbergs
Sociale herkom~~:
Op 1 e i !UJ!.&.:
Loopbaan:
44

Leidi..!!&:
~ociale
opleidins:
Loopbaan:
herkomst:
1904-? Joh. Petr. Jos. Asselbergs
Q~tel_g Ve!:!t!..:
erqyans ___ Bedrij {.:
Opgeste;ld Verm.:
Qmvans Bedr ij {.:
Opgesteld Verm.:
~~lli.il:
1859
1874
1874
1889 52 arbeiders
1889 16 plt'
1897
Bibliografie:
Archief:
K.SLOOTHANS :'Arnoldus Asselbergs, 1811-1880'. in:'De
Ghulden Roos• 1969, pg. 108-152.
'Gedenksehrifl bij bet 100-jarig bestaan van de zalten
behoerende lot bel concern Asselbergs te Bergen op Zoom'
(1948).
D i VE!!.!!m:
45

Naam Bedrijf.: 184? J .J. Schutte en Co.
ca. 1848 Gebr. Schutte en Weiler
186?-1882 Gebr. Schutte
flaats Provinci~:
Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgescqiedenis: 184? begonnen als stoomkoper- en ijzergieterij 'Plaats
Royaal'
Ondernemig!!.Q.D!:
Aa:r_g_!Jedr i H:.: 185? machinefabriek en ijzergielerij
1857 ?/1868 scheepswerf
185? stoommaehines en scheepsmaehinerieen
1868 reparaties (sehepen)
h~.5!ing:
Sociale )erkomst:
Opleidi!!.&:
Loopbaan:
184?-? J. J.Sehulle
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
185?-186? Weiler
Leiding:
Soci~le
Qpleiding:
Loopbae.n:
herkomst:
185?-1882 H. c. w. Schutte
Leiding:
185?-1882 ? Schutte
Sociale herko~st:
Opl!}.ding:
Loopba.an:
Qmva.ng Bedrijf:
Opgesteld Verm.:
Omvang Bedrijf:
Qp,g!~j:.eld
Verm.:_:
1859 (1857) 140 arbeiders
1859
1874 80 l 100 a.rbeiders
1874
46

Bibliografie:
Archief_:
Diversen:

Naam Bedrii{.:
Plaats Pro~inci~:
Voorgeschiedenis:
1842-1884 P. J. van Boom
Blerik/ Limburg
Ondern~mingsvo~:
Aard Bed~ijf:
Product~~:
1842 ijzergieterij
1844 gielwerk (w.o. fabrieksgereedscbap)
~~iding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopb_l!!!!!:
1842-? P. J. van Boom
kopergieter
~ing:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
ea. 1870-1884 J. J. Joiris
omvang Bedriif: 1859
~esteld Ve~~= 1859
omvang Bedrijf: 1874
~esteld Verm.: 1874
B~bliografi_!.:
Ar~~l~f:
Div~:
1884 overgenomen door Hillen & Penning te Blerik
48

1843 F. J. Penn & Co.
1877 Penn & Bauduin
Pl~ats Provi~eie: Dordreeht/ zuid-Holland
Vo~esehiedeni~:
1843 opgerieht als kopergieterij
1847 uitgebreid met ijzergieterij
Ondernemi~~rm:
~~edrijX:
Produeten:
1855 maehinefabriek ijzergieterij eonstruetiewerkplaats
1855 eonstructiewerk (bruggen>
186? (land) stoommachines
186? stoomketels
186? drijfwerk
1900 pompwerktuigen
1900 grondverplaatsingwerkluigen
1900 pons/ wals/ buigmachines
1900 machines voor olieslagerijen en suikerfabrieken
Leidi~.&:
Sociale herkomst:
Qpleiding:
!!gopbaan:
1855-? F. J. Penn
Leid~n.&.:
?-? J. w. Hille
So~ial~-~erkoms~:
Oplei_ding:
Loopbaan:
Leidin_g:
1906-? G. van Aardenne
Sociale her~omjl~:
Qp_l, e i d i !!.&. :
!!9..Q.Ebaan:
Omvang Bedrij[: 1859 33 arbeiders
Q~~teld Verm.: 1859
omv~Bedrijf:
Opgesteld Verm.: 1874
1874 120 arbeiders
49

omvang Bedrijf: 1889 157 arbeiders
~ste],9_Verm. : 1889
omvang Bedrijf: 1897 200 arbeiders
Bibliograf_ie:
Arehief:
"Nijverheid en handel in Dordrechl en omstreken .. (Dordrecht
• 1908),pg. 36-39
"De Bouwrevue" , jrg. 1954 , no. 3
Aanwezig op de Gemeenlelijke Arcbiefdienst Dordrecht, Slek
13, 3300 AS DORDIECHT, te1.078-141188.Archiefnummer 199.
Periode : 1840-1920 (26 meter)
50

Naam Bedri.M.: ca. 1845 H. W. de Bruyn
ca. 1880 Wed. H. w. de Bruyn
Plaal~ Provinci~: Enschede/ Overijssel
Voorge~s_hied~nis:
begonnen als koperslagerij/ gieterij
Ondernemings~:
Aard_BedrJjf:
Producten:
1874 koperslagerij/ gieterij en draaierij
ca. 1850 (land) stoommaehines
1885 reparaties
Leidi~:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1885-? G. H. de Bruyn
Leidin&:
Sociale herkomst:
Opleiqing:
Loopbaag:
1885-? J. F. de Bruyn
Omvan& @ed~!i£:
Q.E.&!§telJLVerm. : 1889
omvang Bedrijf: 1897
1889 10 arbeiders
Bibliografie:
Archief:
D ~.!!1'...§.!!1.:
51

Naam. Bedrijf:
Plaats Provinei~:
ea. 1845 J. M. Giesbers
ea. 1855 Giesbers en Van Deun
Roermond/ Limburg
Vo~sesehiedenis:
on~ernemingsvorm:
Aard Bedrij_£:
Prqducten:
ca. 1845 smederij en ijzergieterij
ea. 1845 brandkaslen en slot.en
ca. 1845 (land)stoommachines
ca. 1845 grondverplaatingwerkluigen
ca. 1845 plet..molen
ea. 1850 landbouwworktuigen (graanmolens,dorswerktuig)
ea. 1850 pompwerkt.uigen
ea. 1860 draaiboor/ snijbank
1862 locomotief
Leiding:
Sociale herkomst:
QR.leiding:
Loopbaan:
ea. 1845-1866 J. M. Giesbers
ir.
&,eiding:
§Q~iale
O_pleiding:
LQ.Qp_paan:
herkomst:
ea. 1855-1866 L. J. van Deun
Leiding:
ea. 1855-1866 P. J. van Deun
s~~j~le herkqms~:
OpleidY!.&:
Loopbaatt:
omvantL~ed~ijf: 1859
QRgestE!_ld Vf!!!l-!..: 1859
~ibli~!$afie:
Archief:
Diversen:
G. c. P. LINSSEN:' Verandering en Versehuiving' (Tilburg,
1969),pg. 161-163
1866 gelikwideerd
52

1846 w. Jenlten
Plaats Provipcie: Utrecht/ Utrecht
Voorgeschiedf!nis:
Onde.!_J!!!!lings~:
Aard Bedrijf:
P~oducte~:
metaal- en houtbewerkingsaleller
1846 landbouwwerkluigen
1860 gas/ waterleidingbuizen
Leiding:
1846-? Willem Jenken
!_oeiale h.!fkomst: kuiper
0Eleifting: zelfstudie
kuiper
Omvang Bedrijf:
Qpgesteld __ Verm.:
OmV.I!Jl& Bedr .!..if:
OE&es~eld Verm.:
1859 30 arbeiders
1859
1874
1874
Bibliograflt:
Ar:~hief:
Diversen:
Hr.W.B.BERGSMA:'De ltoninklijlte fabriek van
landbouwwerlttuigen te Utrecht'. in:'De Economist',jrg.2
(1853),pg. 111-114.
J.H.G.van der POEL:'Honderd jaar landbouwmechanisatie in
Nederland' (Wageningen, 1967),pg. 118-123
ca. 1875 opgeheven
53

Nawn Bedrijf: 1846 L. van der Meulen zoon & Bennet
Plaats Provineie: Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgesebiedenis:
OndernemiA&SVQ£m:
Aa,rd Bedrijf:
Produelen.:
!_.eill..Q&:
sqei~le
Opleidin&:
Loopbaafl:
berkomst:
Leiding:
Sociale berkomst:
Opl!,idi,!!&:
Loopbaan:
Omvang _Bedrijf: 1859
oegesteJ.d Verm.: 1859
B i bli ogr:afi e:
Arcbief:
Diversen:
ca. 1860 opgebeven
54

Plaats P~ovincie:
Voorgeschiedenis:
Ond~~in&s'!~:
Aard Bedrijf:
Progucle~:
1846 Verloop, Soeders & Co.
Maarssen/ Utrecht
ijzergieterij en metaalgielerij,molenmakerij,smederij
(land)stoommachines ,stoomketels ,persen, molenwerken,
eonstructiewerk (gebouwen, bruggen, sluizen),
verwarmingstoestellen, drijfwerk ,schepen, funclioneel/
siergietwerk
Leiding:
1846-? K. M. Verloop
Sociale her~omst:
Opleiding:
Loopbaan:
Leiding:
Sociale herltomst:
Opleidin.&:
Loopbaan:
G. Soeders
rijtuigfabrikant
Omvang Bedrijf: 1859
Opgesteld Verm.: 1859
Bibli~~afi~:
Archie(:
Divers..!!!,:
J. MAC LEAN:'Geschiedenis van de rijtuigenfabriek van
Soeders te Maarssen•. in:'Mededelingen van Gewina',jrg. 1977
ca. 1860 opgeheven
55

Naam J:!.edrijf: 1849 Johs. Aberson
Plaats Provincia: Olst/ overijssel
yoorgeschiedenis: 1849 opgericht als smederij
Ondernemi~votm:
Aard Bedr~f:
1908 naamloze vennootschap
ca. 1870 machinefabriek
1870 stoomsteenvormmachines
189? machines voor steenfabricage (walswerken, elevators,
kleimolens, mengmaehines, stoomlieren, spoel- en
spuitinriehtingen)
189? drijfwerk
1900 machines voor machinaal vormen dakpannen
1900 machines voor sigarenfabricage Cvorm- en brandpersen,
papier-/ ettiquetleermaehines)
1900 machines voor vleeswarenfabrieken (hak -en snijmaehines)
Leiding:
Soeiale htrk~sl!_:
Opl4tiding_:
Loopbaa!l:
Leiding_:
Soc iale herk_9!1lSt:
Opleiding:
Loopbaan:
Omvang Bedrijf:
Opgesteld Verm.:
Omvang Bedrij f:
QR&~te1,d Verm.!..:
Omvang Bedrjjf:
1874
1874
1889
1889
1897
Bibliografi~:
Arehief:
Di!!£.!.!.P.!
'Devenler als industriestad' (Devenler, 1907), pgs. 144-145
(met ills.)
56

Pl~als
1849 Chevalier en Cie
Provincie: •s Hertogenbosch/ Noord-Brabant
voorgeschiedenis:
Ondernemin£!vorm:
Aard _Qedrijf: 1849 ijzergielerij
185?-? ma.chinefa.briek
Producten: 1849 gielwerk (zowel sier- a.ls functioneel)
185? (land) stoommachines
Leid~..n&:
Socia]._' her_koms l:
Q.21eiding:
Loopbaa.n:
1849-? J.Chevalier
omvang Bedrijf:
~stel.ti_ Verm.:
1859 36 arbeiders
1859 8 pk
BiblJQ&rafie:
~hie_!:
Diversen:
186? alleen weer ijzergieterij
188? gelikwideerd
5'1

Naam Bedrijf: 1850 Jan F. Meursing
Plaats Provincie.: Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgesebiedenis: 1850 overname van de seheepswerf 'De Nagtegaal' te Amsterdam
door de uil Hoogezand afkomstige seheepsbouwers w. en A. H.
Meursing
Ondf!!:n.!ffiingsV.Q!'!!:
Aard Bedrijf: 1882 scbeepswerf machinefabriek en kelelmakerij
Pro~uct£q:
sloomkelels, scheepsmachinerieen, schepen
ca. 1900 sloomdynamo's, condensors en conslrucliewerk
Lei .9.i.f!&:
ca. 1880-1911 Jan F. Meursing
Sociale herkoms~:
~leiding:
Loopbaan:
Omvang Bedrijf:
~esteld Verm.:
Omvang Bedrij f:
1889 52 arbeiders
1889
1897
Bibliografi£:
Archie(.:
Di~en:
58

ca. 1850 Joh. Berg
Plaats Provineie: Sappemeer,De1fzijl/ Groningen
Vo~r~eschiedenis:
Ondernemingsvorm:
Aard Bedrijf:
Productel!,:
Le\.,~in..s.:
Sociale herkomsl:
QP.!eiding:
Loopbaan:
Onlvang Bedri;i..f: 1859
Qpgesteld v,~~: 1859
Omvang Bedrlit: 1874
Opgesteld Verm.: 1874
~q..&...,Bedrijf: 1889
Qpgesteld Verm.: 1889
Om!!_!!L Bedrij f: 1897
J!i21iografie:
Ar_cht~r:
Diver!!.!!.:
59

Plaats PrQYinei~:
Voorgesehiede~is:
Onderneming~y~rm:
Aard ~edrij£:
185? C. Cosyn
18'1? Cosyn & Co
1883 Goudsehe maehinefabriek
Gouda/ Zuid-Holland
1883 naamloze vennootsehap
185? smederij/ brandkastenfabriek
1853 ijzergieterij
186? machinefabriek
188? pompwerktuigen
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
LoQpbaan:
185?-1882 c. cosyn
Leidin&:
Soci~erkoms1:
Opleiding:
Loopbaan:
1883-? H. E. van Gelder
ir.
~eiding:
?-? Hendrik Cosyn
Sociale herkoms~:
Opleiding:
Loopbaan:
omvang Bedrijf: 1859
Opgesteld Verm._: 1859
QmVaJ!&. Bedrijf: 1874 45 arbeiders
Qpg~steld Ve~-~: 1874 6 pk
Omvang Bed~ijf:
Opgesteld Verm.: 1889
1889 35 arbeiders
Bi bl \..QS.rafie:
Archief:
Diyersen:
60

Naam Bedrijf:
Plaats Provin~_ie:
Voorge~~biedenis:
185? H. Dalbuijsen
Kampen/ Ov~rijssel
185? opgericbt als ijzergielerij
Ondernemingsvo~:
Aard_ Bedrij f:
Producten_:
185? ijzergieterij
186? macbinefabriek
188? eonstrueliewerkplaats
1864 steenvormmaebines
188? construetiewerk
Leidi~:
Sqciale berkomst:
Qpj.eiding:
Loopbaan:
185?-? H. Dalbuijsen
Leiding:
Sociale berkomst:
Qp_leiding:
Loopbaan:
1880-1886 Diederich Arn. Mauritz
civ.-ing.
Leidi!!.&:
Socia~e
Qple i.

Omvang Bedrij(.: 1859
02gesteld __ Verm.: 1859
Omvang Bedrij,f: 1874
Ql!&estel.!LY!m.!_: 1874
Omvang Bedr ij f: 1889 arbeiders
Q~eld Verm. : 1889
Omvang Bedrijf: 1897
Bibliogr_!Afie:
Archief:
D i "[.!!" s ~!l:
62

ca. 1850 Van Everdingen, Evrard en Co.
1866 Evrard, van Duyll en Co.
187"1 Evrard, van Duyll en de Kruyff
1885 machinefabriek 'Delfshaven'
Plaats Provi9eie: Delfshaven/ Zuid-Holland
Voq~geschiedeni~:
Ond!rnemi~gsvo~:
Aard Bedrijf:
1885 naamloze vennootsehap
1850 steenvotmmaehine
187? stoomkaapstander
187? hooi- en stropers
Leiding:
1856-? F. J. B. van Everdingen
Sociale h~£komst:
Opleiding:
Loopbt!-_an:
Leidif!.g:
Soel~le
Oplet9JJ!&:
Loo.,Pbaan:
herkomst:
1856-? L. F. D. Evrard
Leidi~:
1866-? Van Duyl
Socia'!!!_ he~komst.:
QP.leidin_g_:
Loop~a~:
Leidif!K:
1817-? De Kruyff
Sociale_her~omst:
QP.:t.ei!fing:
ko.QPJla~n:
Lei Q.!.!!&:
So.\!J..ale herkomsii:
Op lej._

omvang Bedrijf: 1859
Oegesteld Verm.: 1859
omvang Bedrijf: 1874
Qe.g_esteld_Verm.:...: 1874
omvang Bedrij (: 1889 80 arbeiders
Q,R&esteld JTer.m.:_: 1889
omvang Bedrij f: 189'1
Bibliografie:
Archi~f:
Div~q:
64

ca. 1850 Ha~ens en Penning
Pl~als Provi~ci~: Harlingen/ Friesland
Voorg~J!iedel1i!.:
Qn~ern~mingsvorm:
Aard J3edrijf_:
Produclen:
machinefabriek
Lei4l{!.&:
Soei~le herkoms~:
QpJ.eidifl&:
Loopbaan:
~idln&:
Sociale be~~omsl:
Opleiding:
Loop baa~:
omvang Bedrijf:
Ql?.&e.steld Ve~.:
1859 50 arbeiders
1859 12 pk
Bibliografie:
Arebi~.[:
D i..Y!.!:!..~!l:
ca. 1865 opgebeven
65

185? Hk. Jonker en Zn.
1866 Berges, Hk.Jonker en Zn.
1868 Suyver, Hk. Jonker en Zn.
1877 Hk. Jonker en Zn.
Plaats Provincia: Amsterdam/ Noord-Holland
Vqorg~schiedenis:
1755 slot.enmaker/ smid Lucas Jonker uit. Vriezenveen
ingeschreven in smidsgilde te Amsterdam
1806 vestigingsvergunning voor zoon Hendrik Jonker als smid
Ondernemingsvorm: 1902 naamloze vennootschap
Aard_Bed£11{: 185? machinefabriek
1866 scheepswerf
185? scheepssmeedwerk/ ankers
186? (scheeps)reparaties
186? droog- en verwarmingstoestellen
187? stoomboten
187? stoomketels
187? stoomheimachines
187? boekbindergereedschappen (w.o. papiersnijmachines)
187? inrichting van fabrieken (w.o. brouwerijen,
diamantslijperijen, kistenmakerijen, oliefabrieken,
distilleerderij, suiker/ chocoladefabrieken, rijstpellerij);
hop- en bierkuipen, machines ler bewerking van rameh,
tabakspersen enz.
ca. 1900 speculaasvormmachines, automatische
stookinrichtingen, petroleuminjectors, toestel om
kunstbaleinen te maken, waterijsinstallatie, toestel om
carbon te splijten, stoomkraanslellingen, inrichting voor
verandering munlwatermeters
Social!_ her~omst:
Ople!ding:
Loopbaan:
1806-? Hendrik Jonker
smid
praktijk
smid
Socia_!e he!:_~.Q!llsl:
OpleiQ.ing:
LO.Q.Pbaan:
?-? Lucas Jonker
smid
66

Le!~ing:
Sociale berkomst:
1865-1868 Berges
Opleig_~:
LoQpbaan:
Leiding:
1866-187'1 suyver
social,_e beJ."ko~~.:
Qp,le t

L.Udin.&,:
Soci1le herkomst:
oeleidin.&,:
Looebaan:
?-? M. E. Jonker
Leiding_:
Sociale herkomst:
Q.t!J.e i9.1!!&:
Loopbaan:
1902-? Lucas Jonker MEz
Technische school Luik/ praklijk in Duitsland
Omvane; Bedrijf:
!?.P.&!..f.!:e ld.J~:
Q!m!:!.u_ Bedr ij.f:
Qe&'sleld Ve~:
Omvane; Bedrli£:
oegest~J.d
Vet'!h.:
OmvanJL Bedr.lif.:
1859
1859
1874
1874
1889 81 arbeiders
1889
1897 125 arbeiders
Archief:
Diversen:
•Nederlands Economisch Cultureel Archief•, deel 5 (z.pl.,
z.j. =ca. 1955),pg. 137-140.
68

Na.am Bedt:_U£.: ca.. 1850 M. van der Kuyl
Plaals Prov_!pcie: Slikkerveer/ Zuid-Holland
voor..&.~J!..S:hie~...P.J.!.:
Ondernemin&[Y.Q_~:
Aa.rd Bedrjj_{:
ijzergieterij ,machinefabriek en scheepswerf
gaskelels/ inrichting gasfabrieken
houlen/ ijzeren schepen
Leidi!,lA:
sociale herkomst:
o..eleidin.&:
J:&9pbaan:
M. van der Kuyl
~~drijf:
QpAesteld Verm.:
Q!!!!!n.&...]edr i j ~:
Qp&!.!~eld Ve~.:
~vang Bedrijf:
QJ!&!!h~ld
Verm.:
omyang Be9-rj._i!:
1859
1859
1874
1874
1889
1889
1897
Bib]. io&r~J.'.ie:
Arc~ief:
D i Y.~.r.!.!m:
69

ea. 1850 G. Stout.
1907 Tielsehe maehinefabriek
Plaats Provineie: Tiel/ Gelderland
Voorgesehiedenis:
O~ernemingsvorm:
Aar~ Bedrijf:
1907 naamloze vennootsehap
landbouwwerktuigen
Leidins:
Soeiale herkomst:
Opleid}Jl..&:
Loopbaan:
1845-? G. Stout
Leiging:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Lo.opbaan:
1907-? E. von Glahn
ing.
Omvang Bedrijf: 1859
Opgestel,,!i Verm.: 1859
Omvans Bedrijf: 1874
Opgest_eld Verm. : 1874
Omvans BedriJ.[: 1889 23 arbeiders {exel 2 personen in de houtzagerij)
Qpse s t._e ld..:!.f!£!1\....:..: 1889
Qmvans Bedrij_{: 189'1
Bibliogra{ie:
Arch~ef:
D i V8!.!,!!\.:
70

185? J. c. Timmerman
1873 Wed. J. c. Timmerman en Zn.
Pla~ts Pr~vincie: Leiden/ Zuid-Holland
Voorgescbiedenis:
Ondernemingsvorm:
Aar2_ Bedrij f: 1858 macbinefabriek en ijzergieterij, later ook fineerzagerij
Producten: 185? tabakskerfbanken
? (land) stoommacbines?
~~!ding:
Sociale berkomst:
Opleig_ing:
Loopbi!!J!.:
1858-1873 Job. Conrad Timmerman
Leiding:
1873-·188? J. G. Webeler, wed. J. C. Timmerman
§oclalf!.J!~rkomst:
Qp_leidin_g,:
Loop!!aan:
om.vang Bedrijf:
Opgesleld Verm. :
omvagg Bedrijf:
Opgesteld Verm.:
1859 10 arbeiders
1859
1874 8 arbeiders
18"/4 5 pk
Bibliografie:
Arch_ief:
D i v .!!£!.!..!! :
11

~_P.edrijf:
1851 G. J. Wispelwey en Co.
1914 'De Nijverheid'
Plaals PrQyincJe: zwolle/ overijssel
Voors!§chiedenis: 1851 opgerichl als ijzerglelerij
Ondernemingsvorm: 1914 naamloze vennootschap
Aard Bedr!if: 185? machinefabriek en ijzergieterij
189? eonstrueliewerkplaals
? (land) stoommaehines
? st.oomket.els
189? eonst.ructiewerk (bruggen, ijzeren kapppen, lieht.torens)
ca. 1890 inrichting gasfabrieken
? sloomlieren
? hooi/papier/t.abakspersen
Leid~q&:
Sociale herkomst:
1851-1886 G. J. Wispelwey
Opl~_iding:
Loopbaaq:
Leid~..na.:
~oc!al~
herkomsl:
1851-1886 J. Grieven
Oplei~JJ!&:
Loopbaan:
Leidin&:
Soei§.le herkomst.:
Opleidin.a.:
LOO..P.Q!:!:B,:
1868-1872 A. Wispelwey
~9ei~le
1886-? Gerrit. Jacobus Wispelwey jr.
herkomst.: maehinefabrikant
QpJJ~lding:
LO~PJI.JlJl:
72

Leiding:
so_eiale herkomst.: maehinefabrikant
0Eleidin&:
1912-? Reinhard Oscar August Wispelwey
HBS/praktijk op machinefabriek in Zwitserland. Duilsland en
vs
0mV&J1& Bedri,.i[:
~leld Verm.:.:
omvans Bedriif:
OE&esteld Verm.:
omvang .Bedr!j_f:
0Egesteld Verm.:
omv.!!!L]edr Jj£:
1859
1859
1874
1874
1889 109 arbeiders
1889 8 pk
1897 155 arbeiders
Bibl_iografie:
Arehi!f:
Diver~~:
"Zwolle als industriestad in 1914", pg.36-39
Op Gemeentelijke Archiefdienst Zwolle (Voorstraat 26-28,
8011 ML ZWOLLE lel.05200-982488) enkele stukken onder
fondsnummer BAO 18
1968 onderdeel van Van der Horst Europa BV
1979 gesloten
73

Naam Beifrijf: 1854 Slotemaker, Lanlinga & Co.
Plaats ..Provineie: Groningen/ Groningen
Voorgeschiedtnis:
Ondernemingsv~~:
Aard Bedrijf:
Produ~:
machinefabriek
sloommachine ijzeren sehepen molenwerken eonstruetiewerk
(sluizen/bruggen)
Leiding:
sociale herkomst:
QP.leidJJ!&:
bQ5?pbaan:
1854-? H. A. N. L. Slotemaker
Leiding:
1854-? Lanlinga
Soci~~~ herkom~i:
QpJ.eidiqs_:
Loopbaan:
omvang Bedrijf: 1859
QE.usteld Verm .. : 1859
Bibliografie:
Arehi~[:
Diversen: ea. 1860 opgeheven ?
74

~laa~s
1854 B. Wilton
1895 Willon•s machinefabriek en scheepswerf
ProJrincje: Rotterdam/ Zuid-Rolland
Voorgeschiedeni£: 1854 Bartel Wilton neeml bestaande huissmederij over
O~dernemingsvo~:
Aard BedrijX:
Producten:
1895 naamloze vennootschap
1854 scheepssmederij
1876 scheepswerf
1904 ijzergieterij
ca. 1880 scheepsmachineriein stoomketels
1882 schepen
1912 verbrandingsmotoren
Leiding:
Sociale herkoms~:
Qpleiding:
Lo~baan:
1854-1893 Bartel Wilton
smid
Leidin&:
so_c;,iale .~st:
Opleiding:
Lqopbaan:
1884-1930 Bartel Wilton jr.
smid/ scheepstekenaar
L~Ji!in&:
§oci~le he~~~.:
Opleiding:
1894-? John Henry Wilton
praktijk op bedrijf vader en machinefabriek Richardson le
Rartlepool
~9..9pbaan:
Leiding:
§.oc iale herk:oms t.:
Qpleiding:
1906-? William Wilton
praktijk , vnl in Engeland
Loop_Qy~:
Omva!!.&__!led.t:!Jf.: 1859
QE&!Is_!:.eld Ve~...:..: 1859
75

Omva.!!&._j!dr ij f:
~steld Verm.:
Omva~.g_Bedt:ll!::
Qp&esteld Verm. :
Omvang Bedr.ii_~:
1874 (1875) 35 arbeiders
1874
1889 160 arbeiders
1889
1897 575 arbeiders
Archief:
Diversen:
'De Ingenieur', jrg. 1906,pg.92-95
'Wilton's maehinefabriek en scheepswerf te Rotterdam'.
in:Tijdschrift der Maatschappij van Nijverheid, jrg. 71
(1904}, pg. 199-204
A. T. DE GROOT:'Hel nieuwe etablissement te Schiedam van de
N.V. Wilton's maehinefabriek en scheepswerf •.in:'De
Ingenieur•, jrg. 1921, pgs. 819-835
M. J. BRUSSE:'Wilton, 1854-1929. Vijfenzeventig jaar
geschiedenis van Wilton's machinefabriek en scheepswerf '
Nederlands Kconomisch-Cullureel Arehief, deel II (ea. 1952),
pg. 419-426
P. J. BOUMAN:'Gedenkboek Wilton-Fijenoord' (Schiedam,1954}
1929 fusie met 'Fijenoord' tot Wilton-Fijenoord
76

~~ Bedr iJJ.: 1855 De Bruyn Kops, Mannsbaeh en Cie
1859 De Bruyn Kops en Cie
1861 De Bruyn Kops en Backer
1870 Backer en Rueb
1884 machinefabriek 'Breda'
Plaats Provineie: 1855-1862 Tilburg
1862 Breda
Voorg!!!_ehiedenis:
OndernemingsVQ~:
Aard Bedrij£:
1884 naamloze vennootsebap
1855 maebinefabriek en ijzergielerij
186"1 conslructiewerkplaats
1855 (land) stoommaehines
1855 reparalies
1858 stoomkelels
186"1 eonstruct.iewerk (bruggen)
1880 pompwerktuigen
1883 sloomlram- en rangeerlocomotieven
1900 electro-lechniese apparaluur (eleelromotoren en
dynamo's)
1900 eacaomolens, boulbereidingsinstallaties, lichtbokken
1900 drijfwerk
Leiding:
Sociale berkoms~:
Oplei..Q.J.ng:
b_q_opbaan:
1855-1859 F. Mannsbacb
werktuigb. ir.
1855-1868 C.M. de Bruyn Kops
Soeiale ~eikomst:
QP.::Leiding:
civ. ir.
Loqp'Q_~:
Leidig&:
SOciJlJ,_e herkoms t:
QP.leiding:
!&9..PJ:t~:
1861-? Ferdinand Backer
jonkheer
77

~!J.di,!l~:
Social_e he~);~!:_:
02leiqing:
1870-? Johann Gerhard Rueb
Polylechnische school Hannover/ praklijk bij machinefabriek
'Borsig'
1869 ingenieur blj Backer & Rueb
Leidiy:
Sociale herkomsl:
Opleiding:
Loopbaan:
1901-? A. C. H. Uggla
ing.
Leiding_:
1902-? G. c. c. Rueb
Social~ __ berk~: maehinefabrikanl
Qpleiding: ir.
Loopbaan.:
Le~ding:
~ocj~l~ herko~s~:
Opleidiru~:
1909-? A. F. J. Beukers
ir.
Omvang Bedt"ijf:
Qa!!.!:_~ld
ve.m_._:
Omvang Bedrill.:
2P.&!_steld Verm.:
Omvang_ Bedrijf:
Opgesteld Verm.:
Omvang J~!!drijJ.:
1859
1859
1874 70 arbeiders
1874 6 pk
1889 252 arbeiders
1889 14 pk
1897 350 arbeiders
Bibliografie:
Archie£:
'N.V. Maehinefabriek v/h Backer en Rueb'. in:
'Noord-Brabanl', jrg.l (1957),pg.l43-148
'100 jaar "Breda'" .Jubileumnummer van 'Het Peilglas'
(personeelsorgaan machinefabriek 'Breda'),l.g.v. bel
100-jarig jubileum in 1962
Di~~.!!!.:
78

Naam Bedrijf:
Pla~?rov!.ll.cie:
voorgeschiedenis:
Qngernem!J!&!Y...2!!!:
Aard Bedrijf:
Prod11clen:
1855 Kamp en soelen
1890 Dentjens, Hekkens en Thijssen
1891 IJzerfabriek van Tegelen, Denljens & Cie
Tegelen/ Limburg
1902 naamloze vennootschap
machinefabriek ijzergieterij
1855 landbouwwerkluigen
1860 scheepstnien,wagenassen
1870 ijzermenie
1885 machines voor keramische industrie
1890 machines voor scherpen molenstenen
1900 kneedlafels margarine-industrie, raamzaagmachines,
houlbewerkingsmaehines,kabelmoffen
!,.eiding:
Soc ia}...!_herkomsl:
OpleidiJ!&:
1855-1871 Hendrikus Hubertus Kamp
Loop~.aan:
h_eid.i~..&:
Sociale he£komst:
1855-1890 Frans A. Soeten
QE.l~iding:
Loopbaan:
Lei.!!!!!&:
Sociale herkQmsl:
Oplei!!1!!&:
Loopbaan:
1890-1905 Jos Dentjens
Le_iding:
!.o.ci!lle h!.rJ

omvang BedrJ.i(:
02gesteld Verm.:
omvang Bedri j f :
QR.gesleld Verm.:
011J!.l!!&_Bedrij f:
QE.&!steld Verm .. :
omvang Bedrijf:
1859
1859
18l4
18'74
1889
1889
1897
Bibliografie:
G. c. P. LINSSEN:•verandering en verschuiving'(Tilburg,
1969), pg.lS0-156
Arch~J!f.:
Diversen:
80

Naam Bedrij_t:
Plaats_Provinei~:
y9orgesehiedeni~:
Ondernemings~~:
Aard Bedrijf:
Produeten:
1855 Pieter Klinkenberg Jzn
1895 Gebr. Klinkenberg
1855-1857 Krommenie/ Noord-Holland
1857 e.v. Wormerveer/ Noord-Holland
1918 eommandilaire vennoolsehap
1921 naamloze vennoolschap
smederij
reparaties
1883 klein constructiewerk I smeedwerk
Leiding:
Soeiale her.!;omst:_:
Opleiding:
LooP!>aan:
1855-1894 Pieter Klinkenberg Jzn
smid
Leiding:
Soci~le
Opleidi!!&:
kQopbaan:
h!rkomst:
1874-? Jan Klinkenberg Pzn
Leidig_:
Soej_al!_ herkomst:,:
QP.leiding:
Loopbaan:
1880-1911 Corn. Klinkenberg Pzn
Leidin_g_:
Soeiale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1885-1886 Bernard Klinkenberg
praktijk maehinefabriek te Amsterdam
Leiding:
Sociale herkomst:
Q.p_lei.~H.!!&:
Loopbaan:
1910-? Jan Klinkenberg
eleelrotechniese opleiding
81

Leiding:
Soei~i~herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1911-? Pieler Klinkenberg Jzn
diplom-ing.
Omvang Bedrijf: 1889
Qpgesteld Verm~: 1889
Omv~ps Bedrijf: 1897
Bi~liografi!:
A£shief:
Diversen:
'Gedenksehrifl t.g.v. bel 100-jarig bestaan N.V.
maehinefabriek/ eonslructiewerkplaals Gebr. Klinkenberg,
1855-1955' ( 72 pgs .• ills.)
'1855-197l:De gesehiedenis van een smederij'
82

Naam B!dri j f: 1855 w. G. F. Thomassen
1858 Looman en Van De1den
1862 E. H. Bletterman
1865 G. c. 0. Beelaerts
Plaats Provincie: Arnhem/ Gelder1and
Voorgeschi~denis:
1855 Willem Thomassen richt bij zijn stoomgraan- en
cementmolen een metaalgieterij en fabriek van werktuigen op.
Ondernemin~svo~:
Aard Bedrijf:
Produ~ten:
1855 maehinefabriek en ijzergieterij
1857 (land) stoommachines
1858 inrichting gasfabrieken
Leiding:
1855-1858 Willem George Frederik Thomassen
Soeial,Lherkom.JJ_t: molenaar
Qp.J,_!i!!J...nti.:
Loo_P.baan: molenaar
Leidin~:
Sociale herkomst:
Opleiding:
LO.Qpba.!,!!:
1858-1862 Looman
Leidin,.&:
Soeiale herkomst:
Qp]..eidin,&:
1858-1862 van Delden
LOQ..Pb!-.!,!!:
Leiding:
Soeiale herkomst:
Opleiding:
Lo..Q.Pbaan:
1862-1865 E.H. Bletterman
!':!_eidin_&:
SQ,5:j_ale_herkQ!Ilst_:
Oplei4_ing:
Loopb.!!B.:
1865-? Gerrit c. o. Beelaerts
83

Q!\YJ!.ns Bedri j f: 1859
QR.&_esleld~.:..: 1859
Omvans BedriJf: 1874 39 arbeiders
QR_gesteld Venn. : 18711 12 pk.
Omva~ Bedrij_!_: 1889
Opgestelji Venn._: 1889
Omvans Bedrijf.: 1897
Bibliografie:
Arcbief:
Q.ivmen:
84

Naam Bedrij_{: ca. 1855 J. Dal
ca. 1880 J. Dalen Zoon
Plaats Provinci!: Utrecht/ Utrecht
)Lq_Q!"gese}!j._~_geni s:
Ondet.,~ingsyorm:
Aa~d BedrijX: ea. 1855 metaalbewerkingsalelier/ ijzerdraaierij
Produeten: ea. 1860 boormaehines/ eollingpalentas
ea. 1865 kleine (land) stoommachines
ea. 1865 rijtuigassen
ca. 1880 machines voor grafische nijverheid
ca. 1880 deegmaehines
Leiding:
Soc!ale herkomst:
Qp].~J.Q. i n_g :
Loopbaan:
ca. 1855-? J. Dal
Leidj_M:
Sociale herkomst:
O{?leid!M:
LoQpbaan:
Omvang Bedrij£: 1859
Ql!g_e~_ld ~!_~: 1859
Omvtm.g_~.§ldrijf:
1874 4 arbeiders
Q.e~J..eld V~t'!fu_: 1874 5 pk
BiQliO&£afi~:
Are~ief:
Diversen:
ca. 1885 opgeheven
85

Naam Bedrij f:
Plaats Pro~incie:
Voorgeschiedenis:
ca. 1855 A. Flentge
ca. 1875 Gebr. Flentge
Utrecht/ Utrechl
Ondernemingsvg~:
Aard Bedrijf:
ca. 1855 bout- en ijzerdraaierij
ca. 1875 werktuigenfabriek
ca. 1860 snijblokken/ support voor draaibank
Le_iding:
soc iale .. herkomst:
QEJ.e .!.

1856 D. Christie en zoon
1865 Christie en Nolet.
1870 Christie, Nolet en de Kuyper
1879 S.A. des fonderies et constructions navales de la Meuse
1880 'De Haas'
1882 'Schoonderloo'
1883 • De Maas •
1902 Rott.erdamsche Droogdok Maalschappij
Plaals Provincia~ De1fshaven/ Zuid-Holland
Voorgesehiedenis:
on~~rnemi~gsvorm: 1879 naamloze vennootschap
~d Bedrijf: 1856 machinefabriek scheepswerf en ijzergiet.erij
1856 scheepsmachinerieen
1856 stoomketels
Leiding:
Sociale herkomst:
QP.leiding:
~.Q.Epaan:
1856-1870 Duncan Christie
werkluigkundige
chef bij Nederlandsebe StoombootMaalsebappij
Soci~le
Opleidin&:
Loopbaan:
1856-1861 David Christie
berkomst: machinefabrikanl
Le id i.n.&:
Soqiale herkom~~:
Qp_leidin,&:
LoopbaaJi:
George christie
machinefabrlkant
L~iding:
§_ocial!_ herkomst:
QEleiding,:
Loopba~:
1864-1882 Arnoldus Nolet
eigenaar ijzergieterij en likeurstokerij
87

k_E!_idiJ!&!
Soeiale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1870-1879 Frane. Ant. Phil. Corn. Hub. de Kuyper
likeurstoker
Leiding:
Soeia~e
Opleidi.n&,:
Loopbaan:
herkomsl:
1880-1882 Jac. Haslinghuis
Leiding:
!_oe i ale hll!r_koms t:
Opleiding:
Loopbaan:
1882-? J.P.J. Lucardie
zee-officier
oud-dir. zeevaarlsehool
k_eiding:
Soeiale herkomsi:
Opleiding:
Loopbaan:
1882-1889 David Croll
88

Le~f!inA:
Social~.J!.~r:tsQmst:,:
Opleiding:
Loopbaan:
1889-1902 B. J. H. Raitink
praktijk scheepsbouw Schotland
1873-1880 assisstent-werktuigkundige Kon. Ned. stoombott Mij.
1880-1882 chef-werktuigkundige havenwerken Tandjong Priok
~~ciale
Opleidi~:
Lo_opbaan:
1902-1918 M. G. de Gelder
herkomst: hoofding. Indisehe Waterstaat
ir.
Q!nva.n.g Bedri j f :
Qp_gesteld ver!Jl..!..:
Omvang Bedrij...{:
~steld Ve~~=
Omvang Bedrij f:
Qpg_eslel.d Ver.!h.:
Omvang Bedrijf:
1859 (1857) 80 a 100 arbeiders
1859
1874
1874
1889 80 arbeiders
1889
1897 320 arbeiders
Archief:
"Een halve eeuw droogdok, 1902-1952'' (Rotterdam, 1952),
(ca.290 pgs.,ills.)
Dive~:
89

Naam ~edrijf:
1856 Diepenveen, Lels en Smil
1900 machinefabriek 'Kinderdijt•
Plaats Provincie: Kinderdijk/ Zuid-Holland
Voorgeschiedenjjl:
OndernemiJ!&.!!Y_o_m: 1900 naamloze vennootschap
Aard Bedriif: 1856 machinefabriek en ijzergieterij
Produeten: 1858 (land) stoommachines
1858 sloomketels
1858 stoomlieren
1858 gegoten kluizen
18?? pompwerttuigen
Leiding:
1856-1887 B. J. Lels
Sociale herkomst: kapitein stoombootmij. Willem I te Nijmegen
Opleiding:
Loopba&J!.:
Jteiding:
1856-1865 M. H. Diepeveen
Social~ bertoms~:
Q.pl!_ i dhg_:
Lo9pba.!Y!,:
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding_:
LooP,baan:
1887-? F. H. Lels
Le.iding:
188'/-? Murk Lels jr.
soc~ale herko~~1:
Qp].eiding:
Lq.Ql!_Q.~.!Y!:
omvang Bedrlli:
Qpgesteld Verm~:
omvang _Bedr1if:
Opgesteld Verm .. :
1859 40 arbeiders
1859 10 pk
1874 165 arbeiders
1874 lOpk
90

~~~ng Beqrijf: 1889 178 arbeiders
Qp_g_~J.eld V!.£!!..:..: 1889
Omva_~g Bedrijf: 1897 185 arbeiders
Bi~1iografi~:
Arch if![:
ANNO TEENStRA:•Honderd jaar scbeepsbouw aan Noord en Let, de
gescbiedenis van de N.V. J. en K. Smil's sebeepswerven•.
(gesleneild lyposeript, z.pl., z.j.)pg. 70-76
D i 'l!:!..t:!!l!:
91

Plaats P~ovincie:
Voorseschiedenis:
Ondernemiqgsvorm:
Aard Bedriif:
Produeten:
1856 B. Mohrmann
1865 B. Mohrmann & co.
Leeuwarden/ Friesland
1856 grofsmederij
ca. 1870 ijzergieterij
LeidiJJ&:
S~ciale
0Eleiding:
Loopbaan:
herkomst:
Leiding:
Sociale herkQmst:
?-? A. J. iooseboom
QE!~iqig_:
Loopbaan:
omvang Bedrijf_:
0Egesteld Verm. :
omvang Bedrijt:_:
~steld V!£!!h:
Q!ll'J!!!JLBedrij f:
OEsesteld Verm.:
omvang Bedrijf:
1859
1859
1874
1874
1889 25 arbeiders
1889
1897
Bibliografie:
Arehief:
Diversen:
92

1858 W. Grasso
Plaats Prgvineie: 1858-1896 •s Herlogenboseh/ Noord-Brabanl
1896-1912 Vughl/ Noord-Brabanl
1912 e.v. •s Herlogenbosehf Noord-Brabanl
Voorge~~iedenis:
Ondernemingsv~rm:
Aard Bedrii(:
Producten:
1912 naamloze vennootschap
1858 smederij
? ijzergieterij
? (land) stoommaehines
1869 sloomhamer
1880 werkluigen voor de margarine-industrie
1896 koelleehniek
Leidin.,&:
Sociale heFkQms~:
QR..leidil!&:
Loo_p,Paan:
1858-1890 Willem Grasso
machinist/ werktuigkundige
§9eiale herkom~~:
QEleidiJ!&:
LooJ!baan:
1887-? Henri Adr. Mart. Grasso
machinefabrikant
ir.
Omvan,g Bedr ijf:
QE&esteld Verm.:
Omv_~Bedrijf:
QE&!.!~eld
Verm_:.:
OmvaJ!!..J!!.dri j {:
~steld Verm. :
Omvang Bedrijt::
1859
1859
1874
1874
1889 18 arbeiders
1889 8 pk
1891
Bibliografie:
E. EBERLE:'lOO jaar Grasso•(z.pl., z.j. ~1958) (ea. 70
pgs.,ills.) (zeer oppervlakkig)
Arehi_~{:
Diversen.:
93

Naam Bedrijf: ea. 1858 J. c. Jacob
Plaats Provineie: Rotterdam/ zuid-Holland
Voorgeschieq!nis:
Ondernemi~~~:
Aard Bedrij~:
Produc;...t:J!A!
ijzerdraaierij
Leiding:
Soc ,!_al!_herkq_m_!1:
Opleiging:
1&.2P.baa!!_:
omv!!l.&..J!!..drij f.: 1859
Opgesteld Verm.: 1859
omvang Bedrijf: 1874
Opgesteld Verm.: 1874
Bibliografie:
Archief:
Diversen:
ca. 1880 opgeheven
94

Naam B~_9rij f:
Plaats Provinej~:
Y9..Q~eschied~ni s:
Onder~emingsvorm:
Aard Bedriif:
1859 Nardten en Luekerhoff
Zierikzee/ Zeeland
1859 machinefabriek
1871 ijzergieterij
1859 reparaUes
186, (land) stoommachines
186, stoomkelels
186? landbouwwerktuigen (voor meestoven • vlasbereiding)
186? pompwerkluigen
Lei9-ing:
Sociale herkomsl:
Opleidin:
Loopbaan:
1859-1878 G. J. Luckerhoff
Leiding:
soc:_iale herkomst_:
Opleidins_:
k

ca. 1859 Van Rossem & Wurtz
Plaats __ rj"oyJncie: Amsterdam/ Noord-Holland
YQ.Q!:_geschied.~.~
Onderneming§.!Qa!:
A~~d
Be§rijf:
Pr~duct!:t!:
Leiding:
J. c. Wurtz
Sociale herko~st:
OPl!idin&:
Loopb.!,!n_:
Leiding:
H. c. van Rossem
§ociale herkoms~:
Opleidin&:
Loopbaan:
Omvang Bedrijf: 1859
Opgesteld verm.: 1859
Bi~liogr~fi!_:
!.r.S!!tl!£:
Div~rsM.:
ca. 1870 opgeheven?
96

Naam Bedrijf: 1859 stork, Meyling & Co.
1865 Gebr. stork & Co.
Plaats Provincie: 1859-1868 Borne/ Overijssel
1868 e.v. Hengelo/ Overijssel
Voorgeschiedeni~:
Onde~Remins!Y2!m:
Aard Bedr!jf:
commanditaire vennootschap
1916 naamloze vennootsebap
machinefabriek en ijzergieterij
ca. 1860 (land)stoommacbines drijfwerk pompwerktuigen
1869 stoomketels
ea. 1875 pompwerkluigen
1877 scheepsmaehinerieen
1883 machinerieen suikerindustrie
1898 hijswerktuigen
1907 stoomturbines
1910 centrifugaalpompen
!!.!iding:
Sociale berkomst:
Oplei_9ing:
Loopbaan:
1859-1865 Jan Meyling
smid
Leising:
Sq~iale berkom~t:
Qpleiding:
Loopbaan:
1859-1863 coenraad Stork
ir.
LeidJJ!.&:
1865-? c. T. stork
.§..oc i al!._herk9ms~:
Ople !!ling:
Lqopbaan:
Leidi~g_:
Sociale berkomst:
Opleid.i!!&:
Loopba.an:
1865-? J. E. Stork
97

Lej._Qing:
Sociale herkoms!:
Opleidi!!_&:
LOj>_pbaa..!!.:
1865-? H. J. Ekker
Leiding_:
Soeia!e herkomst:
~leiding:
Loopbaan:
1868-1816 A. A. Parmentier
ir.
Leidi~:
§.9cia.le_berkomst:
Opleiding:
Loopb!!n.:
1875-? D. W. Stork
LeidjJ!&=
~iale he~~~st:
Q2!~_q!Q&:
1876-·1891 c. H. Strumphler
praktijk. op machinefabriek •de Atlas•
Loopba~.:
98

Om~_g_Jl~dr i jf..:
Qpgest:eld Ve~:
Omvang Bedri_i[:
Qp_&!~t.elQ,
verm..:
Om_yang Bedrij f:
Opsesteld v~rm.:
Omyang Bedrijf:
1859
1859
1874 228 arbeiders
1874 38 pk
1889 352 arbeiders (exclusief 40 employees)
1889 49 pk
1897 500 arbeiders
E. Van de VEN:' De macbinefabriek van de Gebrs. stork & Co.
te Hengelo' .in:'Eigen Haard', jrg. 1883
'De machinefabriek van de Gebrs. Stork & Co. Gedenkschrift
l.g.v. bet 25 jarig bestaan op 4 september 1893'. (120
pgs.,ills.)(Uitvoerig gedenkboek met o.a. een bistoriscb
overzicbl van produkten,sociale activiteiten enz.)
H. SKISSAERT:'Vereniging tot bebartiging van de belangen van
bet personeel verbonden aan de maebinefabriek van de Gebr.
Stork & Co. te Hengelo, 1881-1906'
H. BLINK:'De machinefabriek van de Gebrs. stork & Co. te
Hengeloo'.in: 'Tijdscbrift voor Economiscbe Geographie',
jrg. 1 (1910),pg. 448-452
'Cbemiscb Weekblad',jrg. 1912, pg. 612-623
'De Ingenieur', jrg. 1914, pg. 462-478
'Gebr. stork & Co., macbinefabriek le Hengelo'.(z.j.+ ca.
1914) (154 pgs., waarvan ca. % ills.).De eerste 100 pgs.
bevatlen een uitgebreid geilluslreerd overzicbt van bel
produktiepakket
J. Stork/ c. F. STORK:'C. T. Stork in zijn leven en werken
geschetst, 1822-1895'{Hengelo,1918)
'Gedenknummer van de Hengeloosche Fabrieksbode, 1918'
'Na vijftig jaren' .in: 'De Hollandsehe Revue", jrg.
1919,pg.125-127
'Kachinefabriek Gebr. Stork & Co.• (febr. 1922) (148
pgs.,ills.).Beval uitgebreide lekst van van bet
speciaalnummer van de Hengelosche Fabrieksbode van 4 sept.
1918 l.g.v. 50-jarig beslaan, plus de toen ook gepubliceerde
schels van leven en werken van c. T. Stork.De helft van bel
boek bestaat uil een overzichl van de produkten.
99

Arebief:
L. BEETS:'De machinefabriek Gebr. Stork & Co. te Hengelo'
in:'De Ingenieur',jrg. 1923,pg. 437-444
'Chemisch Weekblad',jrg. 1928,pg. 473
'De N.V. Maebinefabriek Gebr. stork & Co. te Hengelo.
Produkten en instellingen.' (z.j.=ca. 1929) (81 pgs.,
ills.).(overzichl in vogelvluehl}
'Taehlig jaar stork,l868-1948'
'Stork in beeld. De maehinefabriek le Hengelo en haar
voornaamsle produkten'. (fotoboek, ca. 1950)
A. BUTER:'100 jaar Stork-100 jaar sociale idealen'
in:'Jaarboek Twenle',deel 7 (1968),pg. 109-111
Speeiaal Slork-nummer 'Inslag' ,jrg. 3 (1982),no. 2 (23
pgs.,ills.)(aspeeten van bel naoorlogse sociale en
werkgelegenheidsbeleid bij -versehillende onderdelen van-bet
Stork-concern, aan de band van intervjoews net de betrokken
arbeiders)
Rijksarchief zwolle ,Postbus 1227, 8001 BE ZWOLLE.lel.
038-540722. Periode:(1851),1868-1935. (70 meter)
100

1859 H. A. van de Wall Bake
1862 De Utrechlsehe IJzergielerij
Plaats Provineie: Utrecht/Utrecht
Voorgesehiedenis: voortzetling G. de Waal & Co.
O~dernemingsvorm:
Aard Bedrijf:
1862 naamloze vennoolsebap
1859 ijzergieterij, maebinefabriek en eonstructiewerkplaats
eonstrueliewerk (overkappingen,bruggen,ijzeren skeletbouw)
gegoten ijzeren spoorwielen
Lej,ging:
S

Plaats Provine!~:
yoorg~sehiedeni!:
Ondernemingsvorm:
Aard Bedr!_ji:
ca. 1860 J. B. en G. W. Brinkhoff
Maarssen/ Ulrechl
ca. 1860 machinefabriek
~gduct~n.:
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
J. B. Brinkhoff
molenmaker te Zeddam
Le.idijl.,&:
Soeiale berkomst:
Oplei4i!k..!:
J:._gopbaa.!!_:
G. w. Brinkhoff
QmyylJLBedrijf: 1859
Q2&esteJd V~rm.: 1859
Bibliosrafie:
Arebief.:
Di_yerseq:
ea. 1858 afgebrand.niet meer beropgericbt
102

Naam BedrijJ..: 186? H. Harlogh Heys jr.
187? s. B. Harlogh Heys Hzn
1880 Gebr. Senf
1882 Senf en Co.
1885 De Vreede, van Rinsum en Co.
1891 Van Rinsum en Co.
1893 maehinefabriek 'Reineveld'
Plaa~s
Provincie_: Delft/ Zuid-·Holland
Voor&!schieden.is: 1840 opgerlehl als sloomvij lenfabriek door H. Hartogh Heys
jr.
1860 uitbreiding met ijzergieterij
On4erne~ing~:
1893 naamloze vennootsehap
Aar9__~!t

Leiding:
1885-1892 Anton Elize van Rinsum
Socii!!~Jterkomst_:
Opleid.il'!&:
!&.Qpbaa!l:
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
1893-1929 J. G. F. Rooker
ir.
Leidi..n,&:
Sociale herkomsi:
Opleiding:
Loopbaan:
1910-1946 S. H. Stoffel
ir.
Omvang Bedt:_ill:
.2P.&!! s tEI).d . Ve t'l!.!..:
Omvang_J!edrijf:
Q.p&es~!!ld
Verm.:
~g__j_edriH.:
Opgesteld Verm.:
Omvang Bedrijf:
1859
1859
1874
1874
1889 40 arbeiders
1889
1897
Diversen:
nzestig jaar Reineveld, 1893-1953'' (50 pgs., ills.)
'Van ambacht tot industrie in 100 jaar, uit de historie
eener Hollandsche onderneming, 1841-1943' (geslencild
gedenkschrifl, geschreven door oud-directeur 'Reineveld' ir.
S. H. Stoffel)
in depot bij Gemeentelijke Archiefdiensl Delft, oude Delft
169, 2611 HB DELFT, tel. 015-133111
104

Plaats Provins1~:
ca. 1860 D. H. Landeweer & Zoon
Hoogezand/ Groningen
Voorg_~ebiedeni!.:
On9erneming~y~:
Aard Bedt:tif:
Product~:
(land)stoommacbines brandspuiten
1§l_iding:
Soeiale berkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
ca. 1860-? Harm L. Landeweeer
Lei d i.!!.&:
Soci§le berkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
Omvang Bed~Jl!.: 1874
~sleld y~~: 1874
Omvap.JL.Dedrij f: 1889 24 arbeiders
~t~ld.Ver.!!.:.: 1889
OmV_!!lt!'j BedriJ[: 1897 30 arbeiders
B~J;!!J.ografie:
Arcbief:
ntr .. ru~:
105

Naam Bedrij(:
Plaats Provin~i~:
ca. 1860 Job. Richelle
1877 N. J. Richelle
's Hertogenbosch/ Noord-Brabant
Voorg~_@c~t!9enj.!_:
Qnq~pemingsvo~:
A.~rd B~grij!.: smederij
ProduclEL:q:
So~iale herk9m£~: smid
Opleiqing:
Loopbaan: smid
1877-ca. 1900 Nlc. Jac. Rlchelle
omvang Bedrij f_: 1859
2P.&!! te ld ... Y.!!!!t":.: 1859
omvang Bedri.jf_: 1874
Opgesteld Verm. :
18'/4
Omvang Bedrijf: 1889
Opgesteld Verm.: 1889
OmY.!:!lJLJledrij f: 1897
10 arbeiders
5 pk
B~PJJ.ografie:
Archief:
D i v{n:_sJl!!:
106

Plaats Prov~ncie:
ca. 1860 J. B. Roszmark
1880 Gebr. Roszmark
Almelo/ Overijssel
Voor~eschiedenis:
Ondern~mingsvorm:
Aard Bedrijf:
Producten:
smederij/ reparatiewerkplaats
LeidU!g:
G. B. Roszmark
sociale h~r~omst:
Qpleid~ng_:
Lo_p_pbaan:
L~iding:
c. H. Moszmark
Sociale h!~ko~~:
Oplejding:
kQ.Q.PQaan:
keidj..ng:
J. B. Roszmark
Sociale herkoms~:
Opleiding:
Lo..22baan:
omvang Bed~ijf:
QE.gesteld Verm.:
omvang Bedr ijJ.:
Opgesteld Verm. :
omvang Bedrijf:
1874
1874
1889 1a
1889 9 pk
1897
Bi blJogra(tE!:
Ar.ch!~f:
Diverseq:
ca. 1900 opgeheven?
107

Naam Bedriif:
Plaats P~vinci~:
Voorgeschiede~lt:
Onder~eming~~~:
Aard Bedt!jf:
Producten:
1861 Karel Reigers
Ulfl/ Gelderland
Afsplitsing van de ijzergielerij Uiepenbrock en Reigers te
Ulft
1861 machinefabriek
1861 (land) stoommachines
Leidin&:
Sociale herkom!~:
~~~jding:
~pbaaJt:
1861-1875 Carel Melchior Bernard Reigers
Eigenaar ijzergieterij
praktijk
Mede-directeur ijzergieterij
Omvang Bedrijf:
Opgesteld Verm.:
1874 20 arbeiders
1874 6 pk
Bibl,.j_qg_rafUt:
Archi_ef:
D i v-~~..!!.!!:
108

Naam .. Bedrij{: 1862 De Jonge en ~late
P~aats
Provincie: •s Hertogenboseh/ Noord-Brabant
Voorgesehiedenis:
Ondernemi~~~:
A~!9 Begr.!jf: ijzergieterij , construetiewerkplaats , seheepswerf
Pro9uel~q:
sehepen, (land)sloommaehines, eonstrueliewerk (bruggen),
inriehling gasfabrieten
Le~ding:
So~i~le
QP-!eidi~A:
herkomst:
1862-1873 Willem Godfried de Jonge van Zwijnsbergen
jontheer
Le_iding:
Soeiale herkomsl:
Opleiding:
Loopbaan:
1862-1873 Plate
BibliQsrafiE;J_:
Archief:
Div~I!..!!!:
1873 gelikwideerd
109

Naam Bedrijf: 1862-1905 A. F. Smulders
1905 werf 'Gusto•
Plaats Provincie: 1862-1872 •s Hertogenbosch/ Noord-Brabanl
1812-1905 Utrecht/ Utrecht
1894-1905 Slikkeveer/ Zuid-Holland
1905 e.v. Schiedam/ Zuid-Holland
Voorgeschiedenis:
Ondernem~svorm:
Aard Bedrijf:
Producten_:
1911 naamloze vennootschap
1862 machinefabriek
1863 ijzergieterij
1865 scheepswerf
1862

?-? Ch. s. Smulders
So_t;l!Je herk:omst: maehinefabrik:ant..
Qp],~iding:
Loopbaan:
?-? F. s. Smulders
Soeiale herk:omst: maehinefabrik:ant
Opleidin.s_:
LoQp_baaJ.l.:
Soeiale her~om!i=
1911-? Henr. Petr. Joan. Smulders
machinefabrikanl
Ople!,~iqs.:
Lq.Q.Pbaan_:
SQ~Jale herk:o~st: maehinefabrikant
OpleidJ.n.&:
Loopbaan:
1911-? Jos. Job. Franc. M. Smulders
Omvang BedrJjJ.:
Qpgest~ld Verm.:
om.van& Beqrijf:
Q.Pges_te],d Ve~_:
Omv~y- Bedr ij.£:
1874
1874
1889 323 arbeiders
1889
1897 850 arbeiders (inelusief k:etelmak:erij t..e Belgie)
ArcJ:llef:
Diverset!_:
'De ijzergieterij en machinefabriek van A. F. Smulders te
Utrecht'. in:'Kalholieke Illustrat..ie', jrg. 20 (1886-1887),
pg. 155,156,158-159
'De Ingenieur', jrg. 1905, pg. 851
'De Ingenieur' , jrg. 1907, pg. H3
'De Ingenieur', jrg. 1908, pg. 115-182
'De som der delen ,gedenkboek 'Gusto', v/h A. F. Smulders,
Sehiedam,l862-1962'.(96 pgs.,ills.)(zeer oppervlakkig)
1978 gesloten
111

Naam Bedrij f:
Plaats ProJ[~ncie:
1863 P. H. Hormann
Utrecht/ Utrecht
VoJtt&~schiede~j~:
~~dernemin~~yorm:
Ayd Bedrij~:
grof/ hoef/ kachelsmederij
ca. 1900 constructiewerkplaats en machinefabriek
ea. 1900 conslructiewerk (bruggen,loodsen)
spoorwegmalerieel (wissels, kruisingen, loestellen voor
bewerking spoorbielzen)
pulptransportinrichtingen
LeidiM:
Soeij'le herkomsl:
Q.p_leiding:
~9-Q.l!Q.!.~:
Lei~in&:
Soc i.!!J~-_h~kOI!St:
Qpleidin.,&:
Loop!;laan:
Omvang Bedtii[: 1874
QEg_est_~ld Verm ..: 1874
Om!,~g Bedriif.: 1889
Qp,g§!sleld !_erm.: 1889
Omvang Bedr::.U£.: 1897
Bibliog~afie:
Archief:
Diversen:
'Ulrechts Nijverheid en handel in woord en beeld'. (Utrecht,
1913) .(3 pgs., ills.)
aanwezig op de Gemeentelijke Archiefdiensl Utrecht. (nog
niel geinventariseerd)
112

1864 Spronk & zonen
Plaats ProvJ.ncie: Rotterdam/ .Zuid-Holland
Voorgescbied~nis:
Onderne~ings~Q£m:
Aard Bedr ij t:
Pro_9ucte~:
1916 naamloze vennoolschap
begonnen als kleine werkplaats
wasserijmachines
Leidin_g_:
Sq~!ale
Opleiding:
herkomst:
? Spronk
Loopbaa~.:
,h.~iding:
H. Spronk
Sociale herkQ~~:
QE~eiding:
Looppaan:
Leiding:
Sotl ale lterkomst:
Opleiding:
Loop!'laru!:
P. Spronk
Omvang Bedrij.f:
QJ?rut.5leld Verm ..:
Omvang Bedrijf:
Opgesteld Verm.:
OmY.!,.PL!tedr i.if:
1874
1874
1889
1889
189'1
Bibliografie:
Archie{:
D i ve_t:!.!.!!:
113

Plaal~ Provinci~:
ca. 1864 Job. Loef:£ & Co.
's Hertogenbosch/ Noord-Brabanl
Voorgeschl~d~nis:
Ondernemin~~~~:
Aard Bedili[:
Pr99u~ten:
1864 scheepswerf , machinefabriek en kopergleterij
sloomsleepdienst/ passagiersdiensl
gashouders/ inrichting gasfabrieken
schepen
earboniseren van bout
Leiding:
sociale he£komsi:
Q.e!§liging:
Loopbaan:
Job. Loeff
L~idin_g:
Social~_jlerkomst:
Qp1~iding:
Loopba.!lJ!.:
BibliQgrafie:
Archie{:
Divers.!B.:
ca. 1868 opgeheven

Pl~~t.!....Provincie:
1865 B. Bakker
1882 Bakker en Zoon
Ridderkerk/ Zuid-Holland
Voorge!~hie~enis:
Ondernemipgsvorm: 1912 naamloze vennootschap
Aar!i B~..!irij f: 1865 machinefabriek en ijzergielerij
Produclen: 1865 reparalies

Plaat~~rovincie:
1865 C. J. Boon, Molema en Penning
18?? Boon Molema en de Cock
Hoogezand/ Groningen
Voorgescbieq~~is:
Ondern~mingsvo~:
Aard Bedrj.U:.:
Prq_du~t.en:
schepen, sloomkelels, electriese verlicblingsinslallaties
Leiding:
c. J. Boon
Socia'l.:.~__herkomst:
Opleiding:
~.QQP..P..a...~J!:
L~idiQ.g:
Molema
SociaJe h!.!:~omst:
Opleid.ing:
Loopbaa!l:
Leiding:
s~ciale
Qp}eidj_qg:
Loopbaan.:
herkomst:
Penning
Leiding:
Sociale berk9mst.:
Opleiding:
Loopbaan:
de Cock
Qm~..!YL Bedrjjf:
Opgesteld Verm.:
OmV~llS. Bedrij f:
~steld Verm!..:
Qmva!!g Bedrijt;.:
1874
1874
1889 70 arbeiders
1889
1897 (1896) 52 arbeiders 12 pk
Bibliografie:
Arcbief:
.Qi ver.!!J!:
116

"tJ
1865 Burgerhout en Kraak
1876 Burgerhout en Zoon
Plaals Provigeie: Rotterdam/ Zuid-Holland
Voor&eschiedeni~:
1852 A. Kraak rieht smederij le Rotterdam op
Ondernemingsvo£m: 1910 naamloze vennootsehap
1865 machinefabriek
1910 scheepswerf
1865 scheepsmachinerieen
1865 sloomkelels
1865 (land) stoommachines
1910 sehepen, dokken, baggermateriaal, sluisdeuren
ea. 1915 verbrandingsmotoren
Leiding:
Sociale herkoms~:
0Eleiding:
LooEbaan:
1865--1876 A. Kraak
smid
Leiding:
Sociale he~koms£:
0Eleiding:
hc!.ale herkomst.:_:
Q,eleiding:
Loopbaan:
1876-189? Jan Burgerhoul
machinefabrikanl
Leiding:
Socia~~
OE 1.~ i dJJ'!.&:
LOOEbaan_:
herkomst:
1884-? H. A. Burgerhout jr.
machinefabrikant
ing. zurich
Leiding:
Soeiale herkoms_!~:
0Eleiding:
LO.Q.2ba!n_:
189?-? Adolph Burgerhout
machinefabrikanl
ing. zurich
117

Sociale he~~9.@Sl:
Opleiding:
Loopbaan:
189?-? Hugo Burgerhoul
machinefabrikanl
ing. zurich
omva.ns.. Bedrij f: 1874
Q~!_teld Verm.:_: 1874
Q!nvang Bedrijf: 1889 98 arbeiders
QE.geslel.~..Jlerm.: 1889
~vang Bedrij(.: 1897
Bibliografie:
Archief:
!?.!.¥.!.~!
118

Naam Bedriit:
Pla~~!_Provincie:
Y..Q9rgeschi~deq,!.~:
Onder~ingsvorm.:
Aard BedFij(:
Produ~~en:
ca. 1865 F. Kloos & Zoon
Kinderdijk/ Zuid-Holland
voortzelting scheepswerf
scheepswerf constructiewerkplaats en machinefabriek
constructiewerk (bruggen,sluisdeuren,ijzeren dokken e.d.)
schepen
L~iding:
Sociale herkomst:
Oplei

Naam Bedrij~:
1866 Gebr. Doppler
Plaal!L_Provincj.e: Maastricht/ Limburg
Voorge~chiedenis:
Ondern~l!l.\n&SVQ..t!!:
Aard Bedrijf:
Produc te.n: ca. 1870 (land) sloommachines ?
ca. 1877 schroefbouten
Leiding:
§9ciale herkomst:
Ople_iding:
Lo_o..ll!?aa!!:
Leidi_qg:
Sociale herkomsl:
Opleiding:
Loopbaan:
Omvang_B~drijf: 1874
QP.S§Jlte~d Verm.!.: 1874
Bibliografie:
:a.rchief:
Diversen:
ca. 1885 opgeheven
120

Naam Bedrij f:
l:'l_aals ~!.Q.!_ineie:
yporgeseqi~.Q,enis:
On.derneming_syQ_~:
Aard Bedrijr:
1866 D. de Jongh
1900 Gebr. N. en E. de Jongh
Ridderkerk/ Zuid--Holland
1866 D. de Jongh begint grofsmederij
1941 naamloze vennootsehap
onderdelen baggermateriaal
stevens en roeren
Leiding:
Socjal.e herk2_msi_:
Opleiding_:
Loopbap..!!:
1866-1900 D. de Jongh
Leidin.s_:
1900-1935 E. de Jongh
Sociale ~~~komst:
Opleiding:
LOQP.baan:
Leiding:
1900--1935 N. de Jongh
Soci~le heJ;_!Q~J!.\,_:
Opleiding_:
Loopbaan:
Omvang Bedrij~: 1874
ppgesteld Verm.: 1874
Om!_!.ng__Bedrijf: 1889
QR.&!!?-~§!ld Verm. : 1889
Omvang_Be~!:Jif.: 1897
Bibliografie:
Archi~i:
Diversen:
121

Naam BedrUf:
Plaal~_Provinci~:
Voorgeschie~~nis:
Ondern~mingsvorm:
Aard Bedrii[:
Producle.A:
1866 IJzerpletlerij van Capelle a/ d Ijssel
Capelle a/ d IJssel/ Zuid-Holland
1866 naamloze vennoolschap
ijzerplellerij
Leidi.rr&:
Sociale herkomsl.:
L.L. H. Berger
Qlt~eid~!!&:
Loopbaan:
Lei.Qing:
§.oc i ale herkom1;1,h:
Oplei!ii_!!..&:
J. D. A. A. Fallize
~!Jopbaan:
k~iding:
L. A. Berger
Sociale herko~st:
Opl~~j.J,ng,:
~oopb~:
Leiding:
Socia:J,_e.__het:komst:
Qp};eiding:
h.Qopbaan:
X. Berchmans
Bi bli_Q.&r.afie:
!\.rchiet_:
Diy@.~~n_:
ca. 1870 opgebeven
122

!Ja8lll_ Bedrij (: 1867 werf •t Krombout•
ca. 1908 Krombout motorenfabriek
Plaats Provincie: Amsterdam/ Noord-Holland
yoo~geschiedenis:
Qndernemingsvorm:
Aard Bedrijf:
1876-·1911 scbeepswerf
1899 macbinefabriek
1876-1911 scbepen
1899 (land)stoommacbines scheepsmacbinerieen stoomkelels
1904 verbrandingsmoloren
Leiding:
1867-1894 D. Goedkoop jr.
~cial.!.. her~pmsl!
Qpleiding:
Loopbaan:
Leiding:
1894-? D. Goedkoop Dzn
Sociale herkom~h:
Opleid_i!!,&:
Iooopt?!_an:
Leiding:
1899-? P. Goedkoop Dzn
Sociale be~~omst:
Opleidin_&:
Loopbaan:
~J bliogr~fie:
Diversen:
G. HILLHORST Az:'Hel bedrijf der Kromhoutmotorenfabriek van
de firma Goedkoop Jr.• in:'De Wereldkroniek',jrg. 1913,pg.
665-672 (ills.)(Gescbiedenis en inricbling van bel bedrijf
plus een beschrijving van de Kromhoutmolor)
•De lngenieur• ,jrg. 1912,pg. 703-·705
Gemeentearchief Amsterdam:parl. arch. nr. 300 a:
scheepslimmerwerf/ molorenfabriek Kromhout,ca. 1873-1960 (lm)
123

Naam Be

1868 E. M. Jaarsma
Plaa.ts Prov~~: 1868-19011 Sneelt/ Friesland
1904 e.v. Hilversum/ Noord-Holland
Vo9rge~denis:
Ondernemingsvorm:
Aard B~grijf:
Producten:
smederij, later uitsluitend haardenfabrielt
ca. 1870-1890 smidswerk/ machinerieen
Leidin.&:
Soci ale herkomst:
Opleiding:
1868-? Everhard Mennes Jaarsma
J&opba~q:
Qtnv_ang Bedrij[: 1874
QE&.~teld Verm.: 1874
omvang Bedrijf: 1889
Opgesteld Y.~~~: 1889
Bibli5>sr11fie:
Archief:
Diver sen:
124

Plaass ~rovincie:
Voorgeschi@genis:
Onderneming~!Qrm:
Aard Bedrij_f:
Prqducten_:
1868 H. T. Landman
188? H. T. Landman & Zn.
Rotterdam/ Zuid-Holland
1906 naamloze vennoolschap
1868 stoomsmederij
Leidi_n,&:
H. T. Landman
soci,!le h~rkq_mst:
Opleidiqg:
Loopbaan:
Leiding:
§.oc!J!!e berkomst:
QpJ.eiding:
Loopbaan:
M. Landman Hz
Omva.ng Bedrij.f:
Qp£!steld Verm. :
ontvang BedriJ£:
9pgesteld V-t~:
On}Y!n.& Bedrij{:
187ll
1874
1889 33 arbeiders
1889
1897
B\bliografi~_:
~-hief:
Di ver~L~.l'!:
125

1869 H. Burgers
Plaals Provincie: Devenler/ overijssel
Voorsesehi~~enis:
Ondernemingsvo~:
Aard Bedri.li:
Producl_en:
1896 naamloze vennootschap
1869 rijwielen
1898 vleessnijmachines, groentemolens,strosnijders,
hoepelwalsen,hekwerken, motorrijtuigen
ca. 1910 naaimachines
Leidin.s.:
1869-1903 Henricus Burgers
§.Qc iale __ l_ler;,t~t:
Ople~~Hn&:
Loopbaan:
rijtuigsmid
L't!_9ing:
1903-·? Adr . Beers
Sqcial~_qerkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
LeidiJ!&:
1903-1909 G. J. B. Burgers
So~ia!~_h~rkomsl:
QE].eiding:
Looppaan.:
Leiding:
§pc i ~l! ...h~!:Jc.omst:
Opleidi!!_&:
Loopbaan:
1909-? Ger. Willebrordus Joannes Kilsdonk
Omvang_ Bedrijf: 1874
Opgesteld Vg_~.:.: 1874
Omyang BedrJJf: 1889 20 arbeiders
Q_p_gesteld_Verm.: 1889 4 pk
~~-e~£jjf: 1897
127

Bibliografie:
Archief;
Diversen:
'Deventer als industriestad' (1907),pgs. 65-75

Na.,am Bedrti£:
Plaals Provinet~:
Y_QQE..S.~~~hiec;teni.!_:
Onc;ierneming~!Prm:
Aard Bedrijf:
1869 Van Dorsser & Ierhorst
Uordrechl/ Zuid-Holland
1913 naamloze vennootsebap
ca. 1870 eonstructiewerkplaats
1897 scheepsreparaliebedrijf
ca. 1900 construetiewerk (overkappingen, bruggen,
sluiswerken, boeien, vuur- en lichltorens,
loopkranen)
verhuur loeomobielen
~eidj~..s.:
1869-1889 E. v. R. Terhorst
Social~ be~~omsl:
Opleiding:
LQ.Qpbaan:
LeiA!J!&:
1869-1903 E. van Dorsser
Soc tale l!.~~l5;Qjl\St:
QR..J&j_

Naam Bedrijf: 1869 Schaaf
Plaats_f_!ovtncie: Maastricht/ Limburg
Voorgescbiede~!~:
Ond!!!!!_ming!Jvorm:
Aard B!tdrijf:
Produclen:
Leiding:
~jale herkomst:
Opleidin&:
Loopbaan:
B i bli ograf\~:
Archief:
D\versen:
130

Naam Bedrijf: 1869 Gebr. Unger
P~aats
Prgylneie: Tilburg/ Noord-Brabanl
Voorgeschied~ni~:
Qndern~ingsvo~:
Aard. Bedrij_:(:
Product.en:
stoomsmederij/ ijzergielerij
LeidiJ!&:
§.oci!!l.!.~__ herkomst:
Ople!ding:
Loopbaan:
Leiding:
§Qci ale her.:kotq!t:
Opleiding:
Loopbaan:
omvang Bedrijf: 187~ (1876) 18 arbeiders
Opgesleld Vet1!!_: 1874
omvang Bedrijf: 1889 (1881) 17 arbeiders
Qpgesteld_..Y_e_~: 1889
omvang~ijf:
1897 (1895) 25 arbeiders
Bibliografie:
Archief:
Diversen:
ea. 1910 opgeheven
131

Naam Bedr!j.£:
f.laats.]rovi.~_eie:
Voorgeschjedenis:
Ondernemingsvorm:
Aard Bedrijf:
Producten:
187? J. H. Boezeman
18?? Gebr. Boezeman
Veendam/ Groningen
188? dorsmachines
188? steenvormmachines
Leigjp_g_:
SQ£iale herkomst:
Opleidif!&:
Loopba_an:
Leiding:
SQ.ciale herkomst:
Opleidin&:
Loopbaan_:
omyang Bedrij[: 1874 10 arbeiders
Opgesteld Verm~: 1874 2 pk
.Q!oc!!t_g_Bedrj.i£: 1889
Qpgestel9 Verm.: 1889
omvang Bedrjjf: 1897
B i ~l:.i~graf i ~-:
Archief:
Q.iversen:
132

ca. 1870 Van Galen
!:l.~..!.lS Provinci~: Kampen/ Overijssel
Voorg~,!llchieqenis:
Ond~J,:!!~in&~..!2....E1!:
Aard Bedrijf:
Pt:oduelen:
ca. 1870 machinefabriek en ijzergielerij
Let~Hn..,&:
Social~
QE_le i !!!..!!.&:
Loopbaan.:
herkomsl:
Omvang BedrijU(: 1874
Opgesteld Verm.: 1874
Biblj_Qgrat_i~:
Archief:
Div~!::_l;len:
t33

Naam Bedrijf:
Plaats P~o~!ncl~:
Voorgesehieq~ni!:
Ondernemi~At!2£m:
Aard Bedrijf:
ca. 1870 Meyling & Ledeboer
ca. 1885 Gebr. Ledeboer
1900 machinefabriek 'Holland'
Borne/ Overijssel
1900 naamloze vennoolschap
machinefabriek ijzergielerij ketelmakerij,draaierij/
boorderij
{land)sloommachines • stoomketels • pompwerktuigen •
drijfwerk
ca. 1900 machines voor koffie, kapok en gulta-pereha,
textielmachines, kranen
Leid~n.&:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
ca. 1870-1885 Jan Meyling
Lei~ing:
Socia1~
Q_plei,ging:
Loopbaaq:
herkomst:
ca. 1870-1909 J. M. Ledeboer
technicus bij Stork & Meyling
Leiding:
Soc\_ale herkomsl:
Opleiding:
!:!popbaan:
1885-1909 D. K. Ledeboer
Omvang ~~drijf:
Opgesteld VerJ!.:.:
Omvang Bedrij!_:
.QJ?.gesteld Verm._:
Omyang _Bedrij f:
1874 63 arbeiders
1874 12 pk
1889 81 arbeiders
1889
1897
Bibliogr_!fi~:
Ar~.nief:
Di"!:.!,~:
1909 fabriek afgebrand.Bedrijf niet meer heropgericht.
134

Naa.m Bedrij f:
Plaats Provinci~:
ca. 1870 F. B. Keylink
Haarlem/ Noord-Holland
Voorgeschied~ni~:
Ondernemingsvorm:
Aard --~edri j f :
~Q4.1!£_len:
brandspuilen, (land)stoommachines
X.eiding:
Sociale herkomst:
QRleiding:
Loopbaan:
OmV.!P.S Bedrij~: 1874
Opgesteld V~~: 1874
Bibliografie:
Archief:
Diverseq:
ca. 1875 opgeheven?
135

Naam Bedri.if.:
Plaats Provi~~J~:
ca. 1810 W. van der Munckhof
1885 J. M. van der Munckhof
Horst/ Limburg
VOO£&~schiedenis:
Ondernemingsvor~:
Aard Bedrij f:
Producten:
1870 smederij/ fabriekje ijzeren drukpersen
ca. 1870 boekdrukpersen
ca. 1910 landbouwwerktuigen
Leiding:
§9eiale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
Leiding:
Sogiale .. herkomst:
Qplei5!ing:
Loopbaan:
Omvang Bedrij[:
Q]!&esteld Verm._:
Omvapg Bedrij!_:
Opgesleld Verm.:
Omva.n.&. Bedr.Uf:
1874 2 arbeiders
1874
1889
1889
1891
Biblipgrafi~:
Arehief:
Diversef!:
136

Naam Be_drijf:
Plaats Provi~~~:
Voorgeschiedenis:
on~ernemingsvorm:
Aard Bedrij.f:
Producten:
187? Reigers &. Ter Keulen
188? w. A. Tjeenk Willink &. co.
zwolle/ overijssel
machinefabriek , galvaniseerinriehting
Leiding:
P. H. ler Meulen
Soei aJ~.herjcomsl:
Opleidin.&:
Loopbf!!.q:
!!eiding,:
w. A. Tjeenk Willink
Sociale her~91llst:
Opleidin&:
LQ2.P,baaq:
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
Bok.slag
Omvang Bedrijf:
Opgeste~g_y~:
Omvang Bedrij£:
Opgestelg Ve.r;:!h.:
Omvang Bedrij(:
1874
1874
1889 36 arbeiders
1889 21 pk
1897
Bibliografie:
Archief:
Diversen:
137

ea. 1870 Sepp
1874 Meerburg & Sepp
ea. 18'18 Sepp & co.
1901 EMlJ
Plaats Provineie.: Ensehede/ Overij ssel
Voorgesehiedenis:
Ondernemings~:
Aard Bedriif:
Producten:
1901 naamloze vennootschap
ca. 1870 stoomsmederij/ reparatieinrichting
18'111 ijzergieterij en machinefabriek
ca. 1880 (land)stoommachines drijfwerk steenvormmachines
stoompompen
ea. 1910 verbrandingsmoloren (land)stoommachines ,
stoomketels, drijfwerk
Leiding:
Meerburg
Social~ he~komst:
Opleiding:
l:!_oo_P.baan:
Leiding:
Soeiale herkomst:
Q.p_leidin,A:
Loopbaan:
J. C. A. Sepp
Leiding:
Soeiale herkomst:
Q2_le idins_:
Loopbaan:
ca.l890-1924 Daniel Jan Burger
ir.
omvantL]I_edr ill:
Opgeste1d Verm.~:
omv~ng
Bedr:ill:
~_!lteld Verm. :
omva!!.S_ Bedr!jf:
1874
18'/4
1889 54 arbeiders
1889 31 pk
1897 65 arbeiders
Bibliografie:
Archie£:
Diverse.n.:
1931 gelikwideerd
138

ca. 1870 T. H. Thomassen
ca. 1880 J. H. Thomassen
ea. 1890 Th. T. Thomassen
ea. 1898 W$d. Th. Thomassen
ea. 1905 Fa. Th. Thomassen
Plaats Provineie: Nijmegen/ Gelderland
Vo_QFgeschieqeni!_:
Ondernemingsv~r;m:
Aard Bedrijf:
Producteq:
reparatiewerkplaats/ smederij
Leiding:
Sociale ~erkomst:
oeleiding:
Looebaan:
Leiding:
Sociale herkomst:
Qeleidin&:
Looebaan:
om.vang Bedrijf:
9_pge~teld
Verm.:
Q.t.ro!.!.ng Bedr ij f:
oegesteld Verm~:
om.vang Bedrijf:
O(!Sesteld Verm.:
Omvang Bedri.if:
1859
1859
1874 20 arbeiders
1874 6 pk
1889
1889
1897
Bibliqgrafi~:
Archief:
Diversen.:
139

Naam Bedrij f: ca. 1870 Veth
Plaats Provincia: Dordrecht/ Zuid-Holland
yoorgesehiedenis:
Qnde:rn!Jili f!&!.!:9..m:
Aard Be~...r1i!.:
Producte~.:
landbouwwerktuigen
Leiding:
Socia,le he_rkomsl:_:
Opleidins:
Loopbaaq:
Omvang Bedrijf: 1874
QMes tel,.9....Y.!!!!h.: 1874
OmvanJ!I Bedrij f: 1889
QM!_stel4_X!!_IZ!h.: 1889
~~edrijf: 1897
B i bl \..Q&t_af i e:
Archief:
Diversen:
140

Naam Bedrijl_: ea. 1870 Gebrs. van Wetteren
Plaats Provineie: Haarlem/ Noord-Holland
Voorgesehiedenis:
Ondernemingsvorm:
Aard Bedri j f:
Produeten:
Leiding:
Socia~ herkomst:
Opleid!.!!g.:
Loopbaan:
Omvang Bedrijf: 1874
Qp&esteld Verm.: 1874
Biblio&rafie:
~]lief:
Di V8£!1..!..1!:
141

Naam Bedrijf: 1871 BrUekenhaus
1873 Van Hoorn en Begemann
1874 E. H. Begemann
1889 Kon. Ned. Kaehinefabriek
Plaats Proyincie: Helmond/ Noord-Brabanl
Voorgesehiedenis: 1871 Gustaaf BrUekenhaus, werktuigkundige uit
Konehen-Gladbaeh. rieht gieterij, draaierij en bankwerkerij
op.
Ondernemingsvorm: 1889 naamloze vennootschap
Aard Bedrijf: 1872 maehinefabriek en ijzergieterij
Produeten: 1872 reparaties
1872-1885 draaibanken
1875 (land) stoommachines
1875 drijfwerk
187"1 eonstruetiewerk (gashouder)
1882 eonstructiewerk (fabrieksskeletten)
1885 stoomketels
1885 pompwerktuigen
1885 conslruetiewerk
1888 constructiewerk (bruggen)
1890 eonstructiewerk (perronoverkappingen)
1894-1905 electro-techniese apparatuur (dynamo's)
Leiding:
!ocia!!.. Jtukomst:
Opl~iding:
Loopbaaq:
1871-1873 Gustaaf BrUckenhaus
werktuigkundige
Leiding:
§.qsial! herkomst.:
Opleidip..&:
Loopb!!!!:
1872-1874 Jac. van Hoorn
18"12-1909 E. H. Begemann
Sociale herkomst: predikant
Opleiding: marinemachinistensehool Hellevoetsluis/ praktijk
bedrijfsleider bij BrUckenhaus
142

Leiding:
1889-1932 J. B. Kam
SoeiAle herkomst: predikant
Opleiding: ir.
bouwkundige/ in dienst bij Gist- en Spiritusfabriek Delft
Soeiale herkom~~:
Opleiding:
Loopb&.al\:
1906-1919 P. H. Begemann
maehinefabrikant
ir.
praktijk op maehinefabrieken in v.s.
Q.!.nvaq Bedt'ijf:
Opgesteld. Verm.:
omvang Bedt'ij f:
Opgesteld Verm.:
omvang Bedrijf:
1874
1874
1889 86 arbeiders
1889 25 pk
1897 200 arbeiders
Bibliografie:
Bijblad 'Indii', 23 januari 1924 (8 pgs., ills.)
J. G. KAI!:'50 jaren Begemann N.V.'(Helmond, 1939).('12 pgs.,
ills.)
A.P. van GOUDOEVER:'De ondernemer E. H. Begemann en zijn
bedrijf, 1871-1913'.(scriptie Utrecht, 1967)(24 pgs.
typescript A4)
Wat bewaard is van bet bedrijfsarehief is aanwezig op de
fabriek:Kanaaldijk NW 31, le Belmond, tel.04920-39815
143

Naam Bedr!if:
flaats P~incie:
VOQ!&!.!.~iedenis:
Onderqemin&svorm:
Aard Bedrijf:
Producten:
1871 Commercie Compagnie
Kiddelburg/ zeeland
? opgericht als werf
1871 reparatiewerkplaats
187? machinefabriek
1871 aanbouw- en herstelwerk voor stoomvaartuigen
187? steenvormmachines
Lei4j!!,&:
§oeiale ~erkomst:
02l_eiding.:
LoQE.Q.!LJ!!!:
Qmy!P~ Bedrij~: 1874
Qp~steld Verm~: 1874
Omyan&_Bedrijf: 1889
Q.2s_est.e.}.d~.:..: 1889
Omvan& Bedrij {.: 189 7
Biblio&rafie:
Archief:
Diver_!_~:
144

Naam Bedri jf: 1871 Th.Royakkers & Everts
1875 Th.Royakkers & Zn.
1890 machinefabriek 'Helmond'
1893-1904 Vinckers & Stork
P~~als Provi~~ie: Helmond/ Noord-Brabant
Voorgesehieden!!: 1863 opriehling spijkerfabrlek door Th.Royakkers
Ondernemin&SVQI~:
Aard Bed rill:
1871-1890 eommanditaire vennootsehap
1890-1893 naamloze vennootscbap
1893-1904 commanditaire vennootscbap
18H-1890 maebinefabriek (tot 18.,5: schroeven, spijkers
e.d., tot 1890: aannemerswerken, boutzagerij, steenbouwerij)
1890-1904 maebinefabriek
18 71 reparaties
1871-? textielmaehinerien
1871-? drijfwerk
?-1893 (land) stoommacbines
1883-,1893 stoomketels
1885-? construetiewerk
1890-1904 zuivelmacbinerien
1871-1890 Thomas Royakkers
Soci~le berkqms~: fabrieksarbeider
Oplei

~..u.:
1880-1893 Johan Royakkers
Sociale berkomst: machinefabrikant
Opleiding:
Loopbaan: in bedrijf bij vader
Leiding:
Sociale berkomst:
Opleiding:
1890-1893 J. G. Rueb
LOO..PP.!!!!:
Leiding:
Sociale her~omst:
Opleiding:
Loopbaan:
1893-1904 J. M. Vinckers
tekenaar op machinefabriek
Leidin_g:
Sociale herkomst:
Opleidins_:
Lqopbaan.:
1893-1904 Koenraad Stork
tekenaar op machinefabriek
omvang Bedr ij!.:
o~l!'iesteld
Verm!..:
omvan..&. Bedr.tif:
~.!:eld VerJI!..!.:
omvang ~~drijf.:
18.,4
1874
1889 55 arbeiders
1889 15 pk
189}
Arehief:
Bibliografif!.:
G van HOOFF :''Thomas Royakkers ( 1821-1898) , een Helmondse
architect, aannemer en fabrikant in de lweede helft van de
negentiende eeuw" In: 'Helmonds Heem', jrg. 1982, no.2,
pg.34-45 ,no.3, pg.83-94, no.4, pg.112-123
1116

Naam Bedrijf: 1871 P. Smil jr.
Plaats Provincit: Ridderterk/ Zuid-Holland
1894 Rotterdam/ zuid-Holland
Voorgesehiedenis:
Ondernemingsvorm: 1890 naamloze vennootsehap
Aard Bedrij f: 1871 seheepswerf machinefabriek en ijzergieterij
Prod~cten:
1871 ijzeren masten en waterketels
1878 (land) stoommachines en scbeepsmachinerieen
!!.t.!ding:
Sociale herkomst:
1871-1905 P. smlt jr.
Ql?.leidi~&:
Loopb_!.!!!,:
Leiding:
~Je her_komst:
Opleiding:
Loopbaan:
1905-? Jan Martus Lamb. van Ouwerkerk
eigenaar/ beheerder scheepsmachinerieenreparatlewertplaats
le Rotterdam
Omvang Bedrijf:
Opgesteld Verm.:
omvang Bedrijf:
Qpgesteld Verm.:
Omvang Bedrijf:
1874
1874
1889
1889
1897
Archief:
Exlranummer personee1sorgaan P. Smit jr. •contact•,
1871-1971. (31 pgs. , ills.)
Div~:
147

Naam Bedriif.:
Plaat~rov~ncie:
1871 Walker, Stronek & Van Delden
1884 machinefabriek 'Kalendrechl'
Rotterdam/ Zuid-Holland
~~schiedenis:
Ondernem~nssv~:
Aard Beds.llf:
1871 stoomsmederij
1816 machinefabriek en kopergieterij
187? scheepswerf
ca. 1875 stoomketels scheepsmacbinerieen
ca. 1875 steenvormmachines
Leiding:
sociale herkomst:
QP.leiding:
Loopbaan:
1871-? W. Walker
Leiai.n.s.:
so.~iale .l!!!:ltoms,i:.:
1874-1920 Dirk Stronck
QP..~Jding:
!:&_o.,.P.be.a.n:
Qm!!L..ns.._Bedr ij f:
oegesteld v~nn....:.:
Omvang BedriH.:
Qe&~steld Verm~:
OmV&J.ltl.!.dr i j f:
1874
18"1/t
1889 38 arbeiders
1889
1897 90 arbeiders
Biblio_grafie:
Archief:
Diver sen:
148

ca. 1871 L. Doppler-Gadet
Plaats Provincie: Maastricht/ Limburg
Voorgeschiedenis:
Ondernemingsvorm:
Aa~_Bedrijf_:
Pt:.Q.4!;acten:
werktuigfabriek
Leidi~,&:
Soc i al~Lh!'rkolQ!i:
Qpleiding:
Loopbaan:
~~idin_g_:
Sociale berkomst:
Opleidill&:
Loopba_!!!:
Omvang Bedrijf: 1874
Qpgesteld verm.: 1874
Bibl!.Q&rafi!l:
Arcbief:
Diver sen:
ca. 1875 opgeheven
149

1872 De Jongh & co.
fl~ats~vincie: oudewate~/ zuid-Holland
yoorgesehiedenis:
Ondernemingsvorm: 1907 naamloze vennootsehap
A~rd BedrijU[: machinefabriek
Producten: ca. 1875 grondverplaatingwerktuigen (elevatoren,
excavateurs, transportbanden, vijzels , grijpemmers enz.)/
(land)stoommaehines I stoomketels I hijskranen en lieren I
eonstructiewerk (sluisdeuren, ophaalbruggen, telefoonpalen)
ontsmettingsovens
na 1900 centrifugaalpompen, zandzuigers
Sociak_h!!trkomst:
Opleidi~:
Loopbaan:
1872-1907 G. J. de Jongh
civ. ir.
Leiding:
Soc iaj,!L_herk:omst:
Opleidin&:
Loopbaan:
1872-1890 Jongeneel
Leidl_J!&:
s~ciale herkoms~:
Opleiding:
Loopbaan:
1890-1907 F. Joseph
werkmeester bij de firma
Leiding:
Soeiale herk:omst:
QI!lei~Uns.:
Loopbaaq:
1907-? G. de Jongh
werktuigb. ir.
1907-1914 J. Joseph
Sociale herk:omst: machinefabrik:ant
Opleiding:
Loopbaan:
150

L~JdiA&!
Soci~le_ herk:.om!J:_:
Opl!J:diJ!.&.:
_boopbaan:
1907-1914 F. Joseph
Omva~.JL]!!flrij £:
Q'2_gesleld V.!m.:...:
Om!,t;J.ng Bedrijf:
QJ!&.esteld Verm ..:
Omvang Bedrijf:
18"//J
18711
1889 40 arbeiders
1889
1897 50 arbeiders
Bibliografie_:
Archief:
Diversen:
151

Naam Bedri~[:
Pl~atJLProvinci~:
Voor.g_~schiedenis:
1872 M. J. Korpershoek
Rotterdam/ Zuid-Holland
1812 Opgericht als smederij I reparatiewerkplaats
Onderpemingsvorm: 1917 naamloze vennootschap
Aard Bf!!!tiif: machinefabriek
ProducJ!en: 187? stuwadoorsgereedschap, graan en ertsbakken, rol en
steekwagens
Lei!iJm~.=
1872-1917 M. J. Korpershoek
Soci ale he~kom!_~:
Opleid!nti:
Loopbaan:
Leiding:
Soc i ale _herkomst:
Opleidin&:
Loo.PPaa!!:
1917-1939 Willem Korpershoek
Omvang Bedrij!.:
Opgesteld Ve~_:
Omv_!~edrijf:
~steld Verm~:
Omvang Bedrill.:
1814
1874
1889
1889
1897
'Machinefabriek Korpershoek N.V., 1872-1972' (Rotterdam,
1972).(28 pgs., ills.}
!rchi~,t:
Dive.t .!'Jen:
152

Naam Bedrijf:
Plaats Provinci~:
VoQ!gesehiedenis:
1872 Gebr. Marlo
Eindhoven/ Noord-Brabant
Ondernemin&~~:
~ar_d Bedr i j f: 1872 stoomsmederij
1873 ijzergieterij
klein eonstructiewerk reparaties gietwerk
Social~p~rkoms~:
Qp,!eidi:q&:
Louis Joseph Marlo
lextiellechnicus
textieltechnicus
Jac. Job. Marta
§ociale herkQ!J.!L\.: textieltechnicus
Oplelding: praktijk te Gent?
Loopbaaq:
Sociale herko~~:
Opleiding:
Loopbaan:
Franc. Ed. Lud. Marto
textieltechnieus
Om'!_ang Bedr i.li: 1874
~esteld Verm.: 1874
Omvang Bedrij_£: 1889
Opges~eld V~: 1889
Qmv.!lng Bedrij_f: 1897
Bibli.ografie.:
Arch~ef:
DiVJt~~~:
ca. 1900 opgeheven
153

Naam Bedrijf:
Plaats Provio.~ie:
1872 J. Piedboeuf
Tilburg/ Noord-Brabant
Voor..&!_~h iect.~tni~:
Ond~rnemingsvorm:
Aard BedrijU[:
Produ~~eJ!:
kelelmakerij
stoomketels
LeidJ!!&:
Soeiale herkomst:
Opleidi.!!£:
Loopbaan:
omvang Bedriif: 1874
Opgesteld Verm.: 1874
Bibliografie_:
!rehief:
Uiversen:
ca. 1880 opgeheven.
154

Na~ Bedrijf: 1872 G. B. Sanders & Zn.
!'J.aats_j'rovUlcie: 1872--1902 Deventer/ Overijsel
1902 e.v. Enschede/ Overijsel
Voorgeschiedenis:
Ondernemingsvorm: 1918 na~loze vennootschap?
Aard Bedrii{: smederij
ca. 1912 machinefabriek
Product!_g_: ijzeren hekwerken,poorten,haarden
Leiding:
Socia!~
Qplei!!_!_gg_:
Loopbaa11:
herkomst:
Omvang Bedrij£: 1874
Qll!!steld Ve~: 1874
Omvang Bedrijf: 1889
Q2&esteld Verm.: 1889
QJnv al'!.&..J!!.~slif..: 1897
!!_ibliografi_!:
!\rchief:
Diversen:
1982 failliet
155

Naam Bedrij(: 1873 Konings Machinefabriek
Plaats Provincie: Swalmen/ Limburg
Voorgeschi!deni!:
Ondernemingsvorm:
Aard BedrjJf: 1873 machinefabriek
1898 ijzergieterij
1813 landbouwwerkluigen
1885 machinerieen voor dakpannen- en steenfabrieken
1887 stoomcaroussel
190? automobielen en centrifuges
1904 installalies stoomzuivelfabrieken
Leiding:
1873 Michael Konings
Sociale her~~~t:
Opleidill:
LOO~!..f!:n.:
Sociale herko~st:
Qp_leidin,g:
1873 Peter Konings
machinefabrikant
~.2J?.baa,.9_:
Omvang Bedrij(:
O)lgesteld V~£!!._!
Omvang Bedrijf:
~esteld Verm :
OmV!,!!& Bed_;:iif:
1874
1874
1889
1889
1897
Arc!lief:
G. c. P. LINSSEN:'Verandering en verscbuiving• (Tilburg,
1969), pg. 165-16'1
Dive~en:
156

Plaa1!_~rovinci~:
1873 H. J. Koopman
Dordrecht/ Zuid-Holland
Voorgesch!ed~ni~:
Ondernemingsvorm: 1907 naamloze vennoolschap
Aard Bedrijf: begonnen als reparatiewerkplaats I kopergieterij
ca. 1890 machinefabriek
1894 sebeepswerf
Produeten: ca. 1875 appendages/ injeeteurs
ca. 1890 (land)stoommaehines, stoomketels,
scheepsmachinerieen
1894 schepen
LeidiJ!&:
Sociale herkomst:
Q.P.leidi.n.&:
Loo2}L~:
Omva.n~4riif: 187ft
~es_teld 1ferm!_: 18711
Om_vang __ Bedrijf: 1889 85 arbeiders
~.§Jel~ Verm..:..: 1889
OmV:.§!!lL.~edr::ii!.: 1897
Biblj9grafie:
Archief:
Di ver!!_ltlJ_:
'N. v. machinefabriek v/h H. J. Koopman, Dordrecht'
{foto-album, ca. 1905 met kort voorwoord van 2 pgs.)
'Nijverheid en handel in Dordrecht en omstreken• (Dordrecht,
1908),pg. 47 en 50
'Nederlands Economisch-Cultureel Arehief',deel V,pg. 159-162
157

Naam Bedrij f : 18'13 A. Sanders
1884 A. Sanders & Zonen
Plaats ~\ncie: Lonneker (sinds 1884 gemeente Enschede)/ overijsel
Vgqraeschiedenis:
Q!Ldernemin&~~:
!!!d Be~rijf_:
!:~oducten:
1912 naamloze vennoolschap
1873 smederij
1887 ijzergielerij
1892 machinefabriek
ca. 1900 verbrandingsmotoren, drijfwerk, tandwielen
Leiding:
Socia]._~- he~komst_:
Qltl:.!.~S. i ng :
Loopbaan.:
Omvans Bedrijt;_:
~teld Verm.:
Omvang Bedrijf:
~ru_ld Ve~:
Omvang Bedrijf:
18'14
18'14
1889 14 arbeiders
1889 7 pk
1897
Bibliog_;-afi.!_:
~chie~:
Diversen:
158

Naam BedrU{: 1873 B. H. W. Schmidt
ca. 1910 'De Etna•
Plaats Provincie: Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgeschiedenis:
Ondernemingsvo~:
Aard BedriJ.f:
f_roducten:
grofsmederij
machines cacao- chocoladefabricage
ca. 1910 pers- walsmachines, gietwerk
(schuifafsluiters,brandkranen)
Leiding:
B. H. W. Schmidt
Soc_iale her~omst:
Oplej._!iing:
LoQ.P.baan:
Omvang _Bedriif:
Qp_g~stelJL~:
Omvang Bedrij!:
QP.gesteld Verm.:
Omvang Bedrij~:
187/J
187/J
1889
1889
1897
Archie[:
.Q.i ver~.n.:
'Nederlandsch grootste bedrijven vanuit de lucht' (1925),pg.
66-67 ( ill. )
ca. 1918 ijzergieterij te Tiel
ca. 1920 onderdeel Stork-concern
159

Naam Badrijf: 1875 D. w. van Rennes
1903 maehinefabriek 'Drakenburgh'
Plaats Provinei.~.:
Utrecht/ Ulreehl
Voorg_esebiedeni!!_: 1865 opgerieht als metaalbewerkingsatelier door D. W. van
Rennes
ondernem!B&~vo~:
Aard Bedrij.f:
Produete~:
1903 naamloze vennoolsehap
18'15 maehinefabriek
1875 verbrandingsmoloren
187? stempelpersen, naaimaehines
1891 seheepsmaehinerieen
Leidins:
Soeiale herkomst:
QpJ.eiding:
!:!oopbaan:
1875-? Dirk .W. van Rennes
omvang Bedrij(:
Quest~l:..

Plaats Provinci~:
1875 'De sehelde'
Vlissingen/ Zeeland
Voots~scbied~J...!:
Onde~in~~rm: 1875 naamloze vennootschap
Aard BedrjJL{: scheepswerf, machinefabriek en ijzergieterij
Producteq: scheepsmacbinerien, stoomketels
1902 scheepsturbines
Leidin.g_:
Socia l.~_ber koms t.:
Opleidi.!!.g.:
Loopbaa~:
1815-? William Hamilton Marlin
praktijk op Scholse werf van John Elder
tekenaar bij Burgerhoul le Rotterdam
LeidinJt:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopb!.!_l!:
1875-? J. Janszen Jr.
industrieschool/ praktijk op werven in Nederland en Scholland
Leiding_:
Sociale herko~st:
Opleiding:
Loopba!n:
1815-1919 Jos van Raalte
lager onderwijs/ praklijk bij Enthoven te •s Gravenhage
onderdirecleur bij Enlhoven
LeidJ~:
?-? H. suyver
Socia~!_h~rk~s~:
Qp:J,eidil_l..&: ir .
.l::!Qopba~!!!_:
b~iding:
?-? L. J. K. van Waveren
Sol;jale JH=~_F.k(!!!_Sl:
Opl_eiq!_~:
Loopbaan:
Leidin_g_:
SociJ!le her_!_g}llst:
Qpleidin~:
Loop~~l!-!!.:
1908-? J. Smit
sinds 1899 bij De Schelde/ in 1902 onder-directeur
161

Omvans ~Ell~:
Opgesteld V~rm.:
OmvanL_i!~.WJf:
1889 810 arbeiders
1889
1897 1100 arbeiders
Bibliosrafie:
Archief:
Di ver..!!tl!:
JOS VAN RAALTE:'De werkplaatsen der Koninklijke Mij. De
Schelde te Vlissingen'. in: 'De Ingenieur• ,jrg. 1904,pg.
577-581 (ills.)(beschrijving van omvang en inrichting
fabriekscomplex)
'De lngenieur',jrg. 1906 ,pg. 735-738
'Herdenking van hel 50-jarig bestaan der Kon. Mij. De
Scbelde te Vlissingen'.in: 'De Ingenieur' ,jrg.l925,pg.
899-902
R. A. VAN SANDICK:'Arie Smit'.in:'De Ingenieur',jrg. 40
(1925),pg. 339-342 (bevat o.a.
van de geschiedenis van De Schelde)
algemeen over~icht
'De schepen die wij bouwden•. (foloboek ,133 pgs.,met ~eer
beknopte historiese inleiding van 2 pgs.)
Speciaalnummer van 'De Schelde',jrg. 4,no. 25 (3 oktober
1950) t.g.v. 75-jarlg bestaan (14 pgs.,ills.)
'De koninklijke weg' (594 pgs.,ills.) (royaal gedenkboek met
veel informatie)
162

Plaa.ls P~vi~_tcie:
Y.Q_or.&!_.~h i ed.en.!!.:
Qndern..!!!lin.gsvorm:
Aard Bedrijf:
Producten:
ca. 1875 D. van Deventer I J. P. G. Verwey
Utrecht/ Utrecht
ea. 1875 stoomsmederij I fabriek van ijzer- en metaalwaren
Leidiy:
§oc!ale herkomst:
OI?lei_Q.ing:
Loo2baan:
omvang Bedrijf: 1874
OI?gesteld Verm .. :
18'/4
BibliO,&F'_afi.!_:
Archi_r~J.:
Diversen:
ca. 1885 opgeheven
163

Naam Bedrijf: ca. 18'/5 J. Schwullie
Plaats Provincie: Rotterdam/ Zuid-Holland
Voqrgsch_i ec,!en is:
Ondernemingsvo_~:
Aarg Bed~Uf:
bankwerkerij
Produc~.:
Leiding_:
Sociale herkom~~:
Opleidi,M:
Loopb.!.!!l.:
Omvang Bedrijf: 187~
Qp&~~teld Verm.: 1874
OmV..!!J!LBedri j f: 1889
~steld Vert!.:..: 1889
Omvang Bedrijf: 1897
Bibli..Q.&,rafie:
Archief.:
Divers_!!!:

Naam Bedrij f:
Plaat!_PrJtvi~ie:
1876 J. van Harte
1914 Maehinefabriek •oeventer•
Deventer/ Overijssel
Voorgesehi!deni~:
Ondernemingsvorm: 1914 naamloze vennootsehap
Aard Bedrijf: ea. 1914 drijfwerk eonstructiewerk breek- en
sorteermaehines, laad- en losinrichtingen
Lei ~j._J1&:
§g_c ialejerkqmst:
Opleiding:
1876-? J. van Harte
Logpba~~:
Lejdi!!,&:
?-? J. H. van Harte
Social~_h!Fkomst:
Opl41!ding:
Log,Pl:laa.!!.:
Lej~in£:
?-? H. A. van Harte
So~iaJ.!t_herkQmst:
Op1eidin_g,:
Loopl?,aan_:
Leiding:
1914-? J. J. Lugard
Sociale herkq~i:
OpleidiJ!S:
LO.Q.PE!!!!:
omv_a.J!8._J~edr_ij.f:
Qpgesteld Ver!!!.:_:
omyang Bedrij.f: 1891
1889 9 arbeiders
1889 10 pk
Bibliografie:
Archief:
Diver!_~g_:
I lit .l

Naam Bedrij{:
1876 N. David
Pl~~ls Provinci~: Tilburg/ Noord-Brabanl
y~~Jteschieden!~:
Ondernemi ng,vo.£!!:
AYd _Bedriif:
1876 werkluigenfabriek:
~r_odu~j;.en:
Leid!n.g_:
Soci_f!~
her~Q!I\St:
Qple~ding:
Loopbaan:
Bibliog~afie:
Arct~_ief:
Dive~lt!P..:
1880 opgeheven
165

Plaals Provin~~:
VoorM,!Iehi_!deni~:
On~ernem\n&~Y..Q£!!:
Aard Be.!trli[:
Pt:.Qducten:
1876 G. J. Vincent en Co.
1904 Schiedamsche kunst.smederij en maehinefabriek
Sehiedam/ Zuid-Holland
1876 opgericht als kaehelsmederij
1904 naamloze vennootsehap
188? machinefabriek
1876 siersmeedwerk, vaten
188? stoomketels
Leiding:
Sociale herkomst:,:
Opleidin&:
1876-? G. J. Vincent
~oopb~:
Leiding:
social~
herkomst:
1884-? G. c. Beukers
QP.l~j.ding:
Loopgm:
Leidip..&:
190?-? E. J. K. Beukers
Soc i.~!.Ei..ll.!£.~Q.lll.JI t:
Qp_leidiqg,:
Loopbaaq:
heid!.I!&:
Sociale h!rkomst:
Oplei

Plaa~s
1877 Am.sterdamsche Droogdoii: Maa:t.sehappij
Provincie: Amsterdam/ Noord-Holland
VO.Q!:geschie.!!_enis:
Ondernemi.!!,&.svorm:
Aard ~~drijf:
Producl!n:
seheepswerf, ijzergieterij, machinefabriek en ketelmakerij
scheepsmachinerien, stoomketels
Leidill&:
So~_i al!!_ her kQ_ms ~:
Opleiding:
Loopbaan:
Lei~!!!g:
Soc i alJL herk.o!fts~:
Ql;!leiding:
Loop_!)a!!_:
OmvJ!!!.&.j3edd.j_~: 1889
QE.&.Elllteld Verm.: 1889
Omvan.s._ Bedrij_f: 1897
Bibliografie:
Archj.ef:
Dive,r~:
167

Nag Bedrijf: 1877 Botje, Ensing en Co.
Plaats Provincie: Groningen/ Groningen
Voo~.Bieden..u:
Onderneminss~tm:
Aard Bedrijf:
1917 naamloze vennootsch~p
187'1 scheepswerf en machinefabdek
1877 scheepsmachinerieen en stoomketels
Leiding:
Sociale herkomst:
O[!leiding:
Loopbaa.n:
187'1-? c. Botje
Leigin.&:
1877-? w. Ensing
~oc i ale b~rkC?J!YI.£.:
Opleidiqg_:
LOQI?baaq:
Omvang Bedsijf: 1889 48 arbeiders
Qpgesteld Verm.: 1889
Omvang Bedrijf: 1897
Bibljografie:
!_rchief:
DiVe.!:~:
168

Pl.~~l..LJ?.s.ovi.~eie:
VoorgesehifLdenj!.:
ondern.~miM§~:
Aa.!.5l_Jleddjf:
Produeten:
1877 Hillen & Penning
? Job. Hillen & Co.
Blerik/ Limburg
urn smederij, ijz.ergieterij , eonstruetiewerkplaals •
seheepswerf
1817 landbouwwet"ktuigen
1877 stoomketels
1871 eonstruetiewerk
1877 repat"aties
1880 werktuigen voor de margarine-industria
1889 grondverplaalsingwerktuigen (stoombaggermolen)
1898 verbrandingsmoloren (petroleummotor~n)
!,..!l.i ding :
§_oci~le
Oplei_gill:
LO.Q..P.'f?.!:!!! :
h_erkomst:
Lei!fi.n..&:
Sociale herko!\st:
Opleidig,&:
!,eoop1?.!_fill:
Le_iding:
Soeiale herkomst:.:
Opleiding:
Loopbaan:
omyang Bedriif: 1889
Qp_gestel!L Vel"~!!:_: 1889
QID.!.!lJlJt. Be~dj f: 189 7
BipJjg_grafiE!:
G. c. P. LlNSSEN: 'Verandering en verschuiving' (Tilburg,
1969), pg. 160-161
Ar_ehl~£:
Diver~.ill!.:
169

~aals
1817 E. Oosterb~oek en Zoon
Provincie: Gorinchem/ Zuid-Holland
!Q.9rgeschiedenis:
Onde~,p.em.ingsvou:
A!rd Bedr!jf:
PrQjiJlC l!_l!:
1877 machinefabriek en ijzergieterij
Lei,ging.:
?-? E. Oosterbroek
~.!!.~_!lerko~st:
Opleidiu:
Loopbaan.:
b!iding:
?-? Oost.erbroek
Sociale herkoms~:
Opl~n_g:
:b2fl..EJlaan:
!!.!Jtlj.Q.&.rafie:
Archief:
Di~ersen:
1881 opgeheven
170

18/7 J. Pijl Pzn
~~a~~! Provincie: Rotterdam/ Zuid-Holland
VoQ_r.E~S:h i ede_ni!!.:
ond~rMm!ngsvo~_m:
Aard Bedrii;:
Producten:
Lei9ing:
Socj._!!le he~komst

Pla.at.s P.rJl.vi~~J.~:
VoQr&e~chi~denjs:
Ond~~nemingsvorm:
Aard Bedrijf:
1877 H. en J. Suyver
Amsterdam/ Noord-Holland
ontstaan als afsplit.sing van Suyver, Hk. Jonker & Zoon
1903 naamloze vennootschap
machinefabriek ketelmakerij en ijzergieterij
st.oomket.els
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopba.an:
1877-? H. E. Suyver
Leiding:
soeiale herkomst:
Opleiding:
Loopbaaq:
1877-? J. J. Suyver
~nK_Beqrijlf:
Opgest.!'tJ.JL.'Y..!.~: 1889
1889 173 arbeiders
omvang Be9rijf: 1897 (1898) 162 arbeiders
Bil!!iografie:
ArctU.t~:
D i V_n"..!!i!.'!,:
172

Naam Bedr ij t: 1877 G. w. van Westrhenen en Co.
1898 Onderdeel Nijmeegsche Tramweg-Hij.
1918 De Nijmeegsche Ijzergielerij en Hachinefabriek
Plaats Provi~ie:
Voqrgescqieqen!~:
Nijmegen/ Gelderland
186? opgericht als smederij
On4~~miqgs~: 1918 naamloze vennoolsehap
Aar

1878 Th. Figee
1887 Th. Figee en Co.
1889 werf 'Conrad'
Plaats Provincie: Haarlem/ Noord-Holland
YQ,Qrge_!Shieden\.!_:
Ondernemingsvorm: 1889 naamloze vennootschap
Aard~edr!if:
1887 machinefabriek en scheepswerf
1880 baggervaartuigen
189? pompwerktuigen
189? lieren en hijswerktuigen
1900 boorgereedschap
1878-1889 Thomas Figee
~oeiale herko~~_: machinefabrikant
QP.lei~iq&:
Loop~!~A:
oud-kapitein
oud-lid machinefabriek fa. Gebr.Figee te Haarlem
Lei.9.i!l.&:
1887-1912 Pieter Goedkoop Dzn
Soeiale herko~st:
Qpleiding:
~pbaan:
civ.-ir.
ingenieursburo le Amsterdam
LeidirrK:
Sociale herkomst:
Opleiding_:
1912-? Casper. Hendrik. Holst
sinds 1868 als scheepsbouwmeester bij Figee in dienst
Leiding:
Soc~ale
O,E.leiding:
Loo_e!!aan:
herkpmst:
1912-? P. Lugl
omv_ang .~~-

!lrcbief:
Diversen:
'De werf 'Conrad' te Haarlem•.in:'Eigen Haard',jrg.24
(1898),pgs. 748-752 en '/56-·/60 (met ills.)
'Haarlem als industrieslad'(Haarlem,l906},pg. 44-48 (ills.)
•societe Anonyme werf conrad' (Haarlem,l910)(foto-eatalogus)
(aanwezig op gemeentearchief Haarlem)
'Taehtig jaar Stork'(z.p1.,1948),pgs.l88-193
'Economisch Arehief van Nederland en Kolonien'(z.pl.,z.j.,
ca. 1952).6 pgs.,ills.
'Conrad-Stork Haarlem' .in:'Het Zeskant',1956,pg.150-152
BERT SLIGGERS:'Haarlem .,ij gaslicht'(Den Haag, 19rl),pg.
91-92
1932 samen met Stork-Hijsch tot een firma verenigd in nieuw
gebouw te Haarlem.Werf blijft zelfstandig verder gaan.
1941 werf ook bij firma gevoegd
175

Pl~atsjt~Qvincie:
18./9 Alkmaarsche IJzer- en Ketaalgieterij
Alkmaar/ Noord-Holland
Voor.&!_!!_chiedenis:
Ondernemin&svorm: 1900 naamloze vennootschap
~ard Bedrjjf: 1879 machinefabriek en ijzergieterij
1879 afsluiters
1879 molenroeden
1879 brandspuiten
1879 (land) stoommachines
1881 beveiligingsinstallaties spoor- en tramwegen
1907 verbrandingsmotoren
Leiding:
§~jale herko~_:
Oplel~ia&:
Loopba!D.:
1879-? c. J. van Spall
werktuigkundige
directeur waterleiding/ gasfabriek en ijzergielerij te Den
Helder
Leidin&:
1879-? A. van Linden van den Heuvel
.§ociale herkom~!_:
Oplei!ling:
Loopbaan:
Leidi!!,&:
So~l!J,,!! __ herkQmst:
QP.leiding:
Loopbaan:
1898-? Theod. van Spall
OmY!.n.&.JtedriJJ.: 1889 20 arbeiders
2PA~.steld Ve_rm._: 1889
Om!ang Bedrijf: 1897 140 arbeiders
Bibliografie:
Archief:
Di verJ!ru!.:
176

1879 G. Dikkers & Co.
Pla~s Prqvin~!!.: Hengelo/ Overijssel
Voorgeschiedeni~:
Q!!de...!:.!!!mi_!!,t3_!f!.rm:
Aard Bedrijf.:
Productef!_:
koper/ metaalgielerij
1879 appendages
18"19 pompwerktuigen
Leiding:
~ocia!~_ber~~st:
Opleidi.ns:
LOQpba,~n:
1879-? Gerb. Joan Otto Doris Dikkers
afdelingscbef appendages fa. Gebr. Stork & co.
omv an.g_JLed ili.f:
Qpgestf!_J,.g_ Vet:'!!.:..:
omva~&.Jk.~-~ill.:
1889 88 arbeiders
1889 21 pk
1897 1110 arbeiders
~j,_bliog£_afie:
Arcbief:
'De lngenieur•, jrg. 1914,pgs. 523-524
'De Ingenieur•, jrg. 1923, pg. 444-445
'Cbemiscb Weekblad" jrg. 1928, pg. 4l4
W. H. BOOM:'Inleiding tot bet bezoek van de afdeellng voor
Eleetrotecbniek van bet Kivi aan de machinefabriek Dikkers
te Hengelo op 12 juni 1929' in: 'De Ingenieur•, jrg. 1929, E
120-125
Nederlands Economiscb-Cultureel Arcbief,deel II (ea. 1952),
pg. 95-98
Rijksarcbief Zwolle ,Postbus 1227, 8001 BE ZWOLLE.tel.
038-540122
1981 failliet
177

~a~ Bedrijf:
Plaa~~Pspvincie:
1879 H. W. Mausee & Comp.
Amsterdam/ Noord-Holland
)[oorg~~chiedenl!!_:
On4!~.!!li n_gJvorm:
Aard_BedrijJ.:
Proctucten:
Leidil!&:
Sociale herkoms~:
Opleidin_g_:
Loop baa!!.:
Bibliograf\_!!:
Archief:
Diver.!!_!n_:
ca. 1885 gelikwideerd
178

Plaats Prgvi~~i~:
VOO!':&!.!ii.Chi~_9eni_!:
Ondern..!!!ingsvo.m:
Aard Be~~f:
Pr::,Qgru:ten:
1879 F. Veenstra
1901 Hoed & Veenstra
1907 F. Veenstra & Zonen
Winschoten/ Groningen
1897 reparatiewerkplaats voor locomobielen/ dorsmachines
Lelifl!l..&:
Sod a}.~
Opleiding:
Loopbaan:
herkOl!l.Jil:
1897-? F. Veenstra
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleidi!!&:
LOQpba!!!.:
1901-1907 Hoed
Lei4ln&:
~iale herkomst:
Ople!_din.,&:
Loopbaan:
B i b],.j..Q,&!."afie:
Ar.~l!ief:
Div!.!':sen:
179

1879 F. van der Ven & Co.
Plaat!_Prgvincie: Rotterdam/ Zuid-Holland
VOO..!!,!.!~Chiedenil!,:
On4.f!rnemi nr; svq_rm:
Aar9 Bed~jjf:
Produeten:
1879 sloomsmederij
LeidJ:.n&:
Sociale her~ms~:
Opleidin_g:
Loopbaan_:
Omv&:n..&..J!.edr_ij.f:
QP&.*!!Jleld. Ve~!..:
OmV&Jl& Bedr ij f:
1889 16 arbeiders
1889
189"/
Bibli_qgrafie.:
Arehief:
Diverse~:
180

Naam Bedrijf:
Plaats Provl~ci~:
Voorg_esehi~denis:
Onde~nem~n&sv~rm:
Aard Be4rtt{:
~rodycten:
1880 J. Ten Horn
1917 N.V. veendammer Maehinefabriek
Veendam/ Groningen
1917 naamloze vennootschap
kachel/ haardensmederij,reparatie/ import locomobielen
ea. 1880 machinefabriek en ketelmakerij
1880-1900 schepen
1880 (land)sloommachines , stoomketels , scheepsmachinerie!n
ea. 1900 eonstruetiewerk
Lejdin&:
Sociale herkomst:
QE._],_eidin.g:
1880-ca. 1910 J. len Horn
LoopQ.~Q.:
Leiding:
Social~
herkomst:
ca. 1900-? H. S. ten Horn
Ople ~J!in&:
LooppJ!~:
Leidi1,!..&:
ca. 1910 P. J. ten Horn
Sociale her~9ms\..:
Opleiding_:
Loopba!l.n.:
Leiding:
ca. 1910 J. ten Horn jr.
~ociale he~koms~:
Opleiding:
kQQ.2Paan:
Lejging:
So~iale
Qp]..e id iM:
Loopbaan:
herkomsl:
ca. 1910 F. H. ten Horn
omvl!!l~.r.Uf:
Qpgest.e1d !_e.!Yl...:.:
1889 43 arbeiders
1889
181

Qmvan& Bedrij_f..: 1891
Biblio_grafie:
Archie(:
Aanwezig op bet Rijksarchief in Groningen.
(ongeinventariseerd), 15 meter (1890-1955)
1979 failliet
182

Naam Bedrijf: 1880 W. Hubert en Co.
Plaats Provinci_~:
YQorgeschiedenis:
Onderneming~:
~rd BedriJf:
Sneek/ Friesland
commanditaire vennootscbap
maebinefabriek
1880 reparaties
1880 agenlsehap Gebr. Stork en Co.
1910 agentschap van Siemens en Halske, Worthington Pump
comp. en Tangyes-motoren
1910 installatie zuivelfabrieken e.d.
1880-1894 Wopke Hubert
Sociale herkomst_: Lakenkoopman/ kleermaker
~l~!di~:
praktijk (monteur)
oud-assistent en bedrijfsleider fa. Gebr.Stork en
Co.
Leiding_:
Socl~~~-he~komst:
~l~iding:
LOOP.,g_!,!!!:
1880-19?? Wessel Nieveen
Scheepvaartondernemer
praktijk {boolmaebinist)
1880-1910 Hermanus Hubert
Sociale herkomst.: Lakenkoopman/ kleermaker
Q£_lejding:
LOQ£!>aan:
omvang BedriJf:
Opgesteld Verm.:
omva.!l.&_~edr ijf:
1889 15 arbeiders
1889
1897 20 arbeiders
'Bijna Honderd ... '(bij het afscheid van Hubert & Codirecteur
A. Jellesma)(z.pl., z.j.)(=Sneek, 1978)(160 pgs.,
waarvan ca.90 ills.)
Arcf.l.j~.f:
Dive~:
183

Na~ BedriJL{
Plaats ProJin~i~:
Voorgesc_lli!!_~ntf!.:
Ondetn.:emiysvo~:
Aar~_Bedrijf
1880 Huygens en Van Gelder
Amsterdam/ Noord-Holland
1819 opgerieht,voorlzelting fa.Meursing en Huygens
eommanditaire vennootschap
maehinefabriek • scheepswerf , ijzergieterij
1880 (land) stoommachines
1880 stoomketels
1880 scheepsmachinerieen
Leiding
A.van Gelder
Soc t~le_ herls_oms~:
Oplei.s!ln&
Loop_E!!.!!!.
Leidin&
Soc i alE!__herk~!£.:
Opleidin&
Loopba..@:!!.
Hendrik Enno van Gelder
ir.
Leiding
Willem Agathus Huygens
So~ i al~Lherk.Qmst:
Opleidinr;
Lo~b~~
omY..!.I!& Begrij{: 1889
QHesteld Verm .. : 1889
omvang Bedrijf: 1897
§.i bliQ.g,rafie:
Arch_!!_[:
Div!!".!.en:
1811

1880 J. Lodder
ca. 1900 Gebrs. Lodder
Plaa~~ Provinci~: Ridderkerk/ Zuid-Holland
Voorgeschiede~j~:
Ond:!!"J!~ingsvorm:
AarcL!!edrJif:
PrgA_qc;!len:
smederij/ reparatiewerkplaats vlasbewerkingsmacbines
ca. 1890 scheepslieren/ reparaliehellingen
Leiding:
~oc i al!_ber~j!\st.:
Opleiding:
Loopbaan:
~~idj.J!.&:
S

1880 Louis Smulders & Co.
1918 machinefabriek 'Jaffa'
Plaat¥ Provincie: Utrecht/ Utrecht
Voorgesehiede~is:
Onder~emingsvo~:
Aard Bedrijf:
Producte~:
1880 opgerieht door broers Louis en Frans smulders,firmanten
bij bet bedrijf van hun vader, de fa. A. F. Smulders
1918 naamloze vennootschap
1880 machinefabriek en ijzergieterij
1880 stoomketels
1880 (land)stoommachines
1880 pompwerktuigen
1880 installatie gasfabrieken/ rioolgemalen/
waterleidingbedrijven
1880 grondpersmachines
1880 dt'ijfwerk
1880 opzelwerk draaibruggen
1880 spoorwielen/ wielbanden
1900 laadmaehines,transportinriehlingen
1902 cenlrifugaalpompen
1904 overlaadmaehine en eokesbreek- en sorteerinrichting
voor gasfabrieken
1911 verbrandingsmotoren
1911 electrohangkraan
Leiding:
~iale_herkoms~:
Opleidin.g:
1880-1908 Louis Smulders
machinefabrikant
Loopb~!!_:
1880-1890 Frans Smulders
Sociale berkomst: machinefabrikanl
Qpl_eidimp
Loopb!.!!!:
Sociale ber~g~st:
Op1eiding_:
Loo..21>aan:
1891-1901 Jan Smulders
machinefabrikant
186

1891-1928 Henri Smulders
So~ia~ he~komst: machinefabrikant
Opleidin.&:
hQ._opbaaJ.!:
Le i

Na~ Bedrijf:
Plaats Provi~cie:
Voorgeschiedeni~:
Onde~nemi~vo~:
Aard Bedrij{:
1880 J. G. Taphorn
1889 Ensink & Bleeker
1895 Ensink & Cie
Hilversum/ Noord-Holland
1914 naamloze vennootschap
1880 macbinefabriek ijzergieterij
1900 construcliewerkplaats
1880 machinegietwerk (telefoon/ telegraafpalen)
1900 constructiewerk
1900 drij fwerk
Leiding:
1880-1888 J. G. Taphorn
§..ociale !!.~rkot.ruJl:
Opleiding:
LOQP.baan:
Leiding:
Sociale herkomst:
1889-1895 Bleeker
QlLl~i d i !!&. :
Loopbaan:
Le!ding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaal!:
1889-? Ensink
omvaf!&..J\edrii.f.: 1889
Qp&este_ld Ve~..:.: 1889
om!!!..l!D~-41='jjf:
1897 ItO arbeiders
~ibliogra{ie:
Archief:
Diyersen:
188

ca. 1880 F. Brandt
ca. 1914 'De Eland'
Plaats_.f£g_!.! nc_ie: Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgeschiedenis:
Ondernem!P.S!J..!.Q.n!l:
Aard Bedr!i~:
Produ~ten:
reparatiewerkplaats
reparaties
~.E!idi~&:
Sociale._M_rkomst:
Opleidin.g_:
Loop:Q.aaq,:
F. Brandt
OmvaJI& Bedr.ljf: 1889
Ql!geste}..,9_:Y~n!:..: 1889
Omvang ~~Qrijf: 1897
Bibliog_~fie_:
Ar

Pla~£~~~J~i~:
VooJ:geseh!edenls:
Onderneain£!y~:
Aard Bedrijf:
Pr~dueteA:
1880 P. A. J. van der Weegen
1913 P. van der Weegen & Zonen
Tilburg/ Noord-Brabanl
reparaliewerkplaats
reparalies texlielaaehinerien
Lei_9ing:
Soeiale herkoast:
Opleidiq&:
Loopt?!lan_:
1880-1920 P. A. J. vander Weegen
Leidin,.&:
Soeiale herkoast:
Qpleiding:
1880-1913 ?
Loo_pbaa~:
Leidin&:
?-? w. F. M. van der Weegen
Sociale J!erJto~:~~.st:
Qp_leid.i~.&:
LoQppa11-n:
LeiQ._rn.:
§oeiale be.!;:koast.:
opleidins:
LoopbaaJ!.:
?-? F. A. M. van der Weegen
oavang Bedrijf: 1889
Qpgesteld Vera.: 1889
Omvang Bedrijf: 1897
Bibliografie: Nederlands Eeonomisch-Cultureel Archief deel II (ca. 1952),
Archie(:
Diy~:
pg. 1131-434
nu: Dyksterhuisslraat ltl ,TILBURG
190

Naam BedrJ.if: 188? G. A. Alsehe en Co.
1902 maehinefabriek en motorenfabrlek •Gelria•
Plaats Provincia: Arnhem/ Gelderland
Voorge_!ehied!_~.!.!:
Onder~~ingsvo~:
Aard Be~riif:
1902 naamloze vennootschap
188? maehinefabriek en ijzergieterij
Product.en: 188? ?
1892 verbrandingsmotoren
Leidin..,&:
?-? G. A. Alsche
§ociale he~~pm~~:
QP.lltidin,&:
~oop!!_~n.:
OtnVf!..P..&.. Bedrijf: 1889 11 arbeiders
Opgesteld Verm.: 1889 2 pk
Otn~&. Bedriif: 1897
Bi_Pliografi~:
~rcb_ief:
Diversen.:
ea. 1910 teehnisch buro
191

Naam Bedrijf:
Plaats Provinci~:
Voorgeschi~denl~:
ondernemingsvorm:
Aard Bedrijf:
Pro

Naam _Bedri:jf:
Plaat~_Pro~inci~:
vo~~schiedenis:
On de !".l!.!mi!!&.I!V_Q!:m:
AarQ..jiedrijL:
f.tgducten:
ca. 1880 Hoogland & Massee
Dordrecht/ Zuid-Rolland
labakkerfmaehines
Leid..!.!!&:
~iale_herkomst:
Q2}eiding:
kOOJ:!baa.n:
Leiding:
So£.i al,_~_herkoms t:.:
Qp].eidi,ns:
Loow~:
~vang Be~r~jf: 1889
~steld v_~£!!.:.= 1889
Bibliog!'._afi~:
At:chief:
Diverse_q: ea. 1890 opgeheven ?
193

ca. 1880 J. c. Jonker & Zonen
P:'!:aat!__Provincie: Amsterdam/ Noord-Holland
VO.Qt&!..!.!.Chiedeni.!:
On4ernemingsvot'!!:
Aard Bedrij(: werktuigenfabriek
Pr9ducten.: stoomk.etels
Leidin..&:
Sociale he_rkom!_~:
Opleiding:
Loopbaan:
Leidin_g:
soci~le herkoms~:
QE..leiding:
J&>opb~an:
Q!nvang Bedrijf:
Opgesteld Y.!~:
omvang_ Bedrij (:
1889 10 arbeiders
1889
1897
Bibl~..Q.&,tafie:
Archief:
Di vers!_q:
ca. 1900 opgeheven ?
194

Naam Bedrijf..:
Plaats Provinci~:
Voorgeschiedenis:
Ondernemi ng!!.9....r:m:
Aa~ Bedt:Jj_f:
Productef!_:
ca. 1880 Van Schie & Co.
Schiedam/ Zuid-Holland
grofsmeder;ij, st.oomk:etelmakerij
Leiding:
.§~ia!e
Qpleidin,&:
Looebaan.:
heJ"komst:,:
Bibliografie:
Archj._~_f..:
Div!~..!..f!.! ca. 1885 opgeheven ?
195

Plaats_l!P.yincj~:
Voor~ehiedenj_§.:
ca. 1880 Corn. steffelaar
Velzen/ Noord-Holland
neemt smederij van A. Breman(die dateert van 1871) over.
Ondern~mingsvorm:
Aard Bedrij,[:
Producj;_!Jl:
Lei~in_g:
Sociale her~omst:
oelelding:
!-oopba_!!!:
Omvang Bedr~jf: 1889
Opgesteld Verm.: 1889
Qmyang Bedrijf: 1897
B i bli_Q&!~.f ie:
Archtef:
Di,.yjlrsen:
ca. 1898 opgeheven?
196

NaaD\. BedriJf.: ca. 1880 Witzel
1889 'De Vulcaan'
~!~a~!
Provincie: Enschede/ Overijssel
Voorgeschiedeni~:
Onde£~!ng~vorm:
1889 naamloze vennoolschap
!ar~ Beqrii[: machinefabriek en ijzergieterij
~r..9_ducte11:
Lei d_\.!l,&.:
~os i ale her!

1881 H.H. Bayer
188? Bayer en van der Schuyt
Plaat~ Provincie: Rotterdam/ Zuid-Holland
Voora!.!J .. SJ:tiedeni~:
Ondttnemingsvorm:
Aard Bed_rj..if:
1881 metaaldraaierij
1883 machinefabriek
1883 (land)stoommachines stoomketels
1886 verbrandingsmotoren
Leidins:
~oc!ale
berkomst:
H. H. Bayer
Ople~~.!n&:
Loopbaan:
Leidjp,.&:
van der Sehuyt
Sociale her~_Qmst:
Oplelding:
Loopbl!.!J!!
Omvt!:JllLBedrij.[: 1889
9..P.& est ftl.iLY.!I.m.:.: 18 8 9
Bibliografit:
Arch let:
Diversen: ca. 1895 opgeheven ?
198

Pl~al!_frovincie:
1881 c. van der Giessen jr.
Stormpolder(&em. Krimpen a/ d IJssel)/ Zuid-Holland
Voo~~chi_e._deni.!.:
Onde~ing§.!Q!:!~!:
[l;gQ._ Bedr.lli.:
Prod~cteJ.l.:
(land)stoommachines scheepsmachinerie!n handlieren
L~ . .l4J..!!.&:
Sociale herkomst:
9..2!.!! din.&:
Loopbaaq:
Omvang Bedrijf: 1889
~teld Ve~~= 1889
OmV_!!l.! Bed.!.li_t: 1897
~ibliograf!~: 'Nederlands Economisch-Cullureel Arehief' deel V,pg. 101-102
Arehief:
DiVe!_!~.n_:
199

N aam...J!~dr ij f.:
Plaats Provinci~:
Voor_M_!£hiedeni s:
Onde~,!!!ming !!f!.m:
Aard Bed!:ii.~:
Producteq:
1881 A. van de Schuyl
Rotterdam/ Zuid-Holland
machines voor boterfabrieken
Leiding:
Soci a!e herkomst,:
Opleidi:.n.&:
Loopbaan:
QmJ(!ng Bedr~if:
~teld Ver.m:..:
omvang _Bedrij f:
1889 25 arbeiders
1889
1897
Bipliografie:
Arehief:
Di verJLen:
200

1881 Gebr. van der Schuyt
~laats Provincj~: 1881-1915 Rotterdam/ Zuid-Holland
1915 e.v. Papendrechl/ zuid-Holland
Voqr~schiedenis:
Ondernemi ngp..!Q....r,m:
!ard Be4!'jjf:
Producten:
opgericht door gelijknamige stoomboolrederij
grofsmederij, ketelmakerij
scheepsmachinerieen, stoomketels
Leidl!!.&:
Soci_!!le herkoms~:
QBleidiqg:
1-oopb&:!!!:
Opgestel9 Verm~: 1874
Omy:!!l&.....~~d~.l.li: 1889
Opgesteld V~J.:!!!:.: 1889
Omvang Bedrjjf: 1897
Biblig.&rafie:
Archief_:
Diver~:
201

Plaa~S-~t2Vincj~:
Voorgesehie~~~i!:
1881 Tattersall en Holdsworth
Ensehede/ overijssel
1876 opgerieht als importzaak van textielmachines
Opdernem~y~: 1908-1942 naamloze vennootschap
A!fd Bed~ijf:
1881 machinerabriek en ijzergieterij
1881 textielmaehinerien
Leidi,ng:
§.oeiale herkomli!.t.:
Opleid.!n&:
Loopbaan:
1876-1937 John Tattersall
Leilln.&:
1876-? Richard Holdsworth
sociale herk~st:
Qpleidin.,&:
Loopbaan:
Leidjn.I!P
Soeiale.her_!tom!!_:
Qpleidj_u_:
1879-1929 E. J. Buma
Loo~l?..!!ill.:
omvang Bedrijf: 1889
Qp~J!leld Vega-!..: 1889
Q!m!!ng Bec;JrUf: 1897
Bib li Q&!".Jlfi ~:
Archief:
Di'l!!!"se..n.:
1897-194? werkplaats le Gronau
19'11 failliel
202

Plaals Provinei~:
Voorgescpieq~is:
Onder~emingsvorm:
1881 De Vries Robbe en co.
Gorinchem/Zuid- Holland
gevesligd in oude ijzergieledj van E. Oosterbroelt en Z.n.
1881 eommanditaire vennootschap
Aa~d Bedrjjf: macbinefabriek. ijzergieterij en eonstruetiewerkplaats
Prq_duc:.t~.!P
1881 reparaties
1881 gietwerk
ca. 1885 atmosferische motoren
1890 eonstruetiewerk (bruggen, sluisdeuren)
1900 conslruetiewerk (perronoverkappingen)
1900 inrichting slachthuizen
1909 eonstruetiewerk (gashouders. tanks. reservoirs)
1910 stalen r~en/deuren
Soei!!_le_h_erkoms~:
QR1e1ding:
1881-1923 Willem de Vries Robbe
ir.
Twentsehe Industie- en Handelssehool/praktijk/Technicum te
M.ittweide
monteur bij de fa. Gebr. Stork & Co.
Qm!..~Bedrij.f:
oayang Bedrj..lf:
1889 30 arbeiders
1897 34 arbeiders
Bibliografi~:
Divers~n:
'De Vries Robbe & co., 1881-1956 :tijdsbeeld van driekwart
eeuw tecbnisehe en maatschappelijke vooruitgang'
Algemeen Rijksarchief •s Gravenhage, derde afdeling:periode:
1881-1968 (14 meter)
Gemeentearc:hief Gorinchem, periode 1899-1976
1892 overn~e fa. Hoogwinkel te Gorinchem/plaatmateriaal
1910 uitgebreid met produktie
196? overgenomen door Billiton
1972 overgenomen door Nederhorst
203

1882 Rogier, Nerincx en Richter
Plaats __ ~r~vi~~t~: Bergen op Zoom/ Noord-Brabant
Y..Qp.u_eschiedenis.:
Ondernemingsvorm: 1905 naamloze vennoolschap
Aard Bedriif: 1882 machinefabriek, ijzergieterij
1882 maehinerieen suikerindustrie
1882 zuiveringsinstallalies, installaties voor gasfabrieken
Leiding: 1882-191~ Franz w. Richter
~Qei~le
herkomst:
Opleiding: ing.
L0_9pbaan:
Le.!ging:
Soc~ ale_]!erk.oms t:
Ople i.§j.ng:
1882-1913 Ernst Louis Rogier
Loo_p~aan_:
LeidJ.!!.&:
~9ciale herkoms~:
Opleiding:
Loopb!!l!:
1882-1892 Christ Petrus Rogier
gemeenteraadslid/ wethouder Bergen op Zoom, lid Provinciale
Staten, grassier
Leiding:
1882-? Jan Baptist Nerincx
§oeiale herkoms~:
9R.!.!.~ d i I!&:
Loopbaan:
Leiding:
.§..Q.ei ale. herko~s l.:
Opleid.\.ng:
?-1914 Charles Nerincx
LqQP.baa~:
omvap~ Bedrijf: 1889 55 arbeiders
~t~ld ~!llr~:..:
Q.mvl!n..&.._Bedrijf: 1897
1889 11 pk
204

!lrehief:
'De Hollandsehe Revue',jrg.36, no. 22 (15 nov, 1931), pg.
1016-lOU
Dive~:
205

Plaats Provj~cie:
1882 H. Siegel
Utrecht/ Utrecht
VQ..orgesebiedeni ~!.!
Ondernemingsvo~:
Aard Bedri j f:
Proq~cten:
Leiding:
Soe!ale bet!comst:
QP.leidiq&:
L09pbaan:
Qmvang Bed!"ll:!;_: 1889
Q.pustelJ!_ Ver;:!B-=..! 1889
Omvang Bedrij!_: 1897
Bibj.iogr_afie_:
Arehief:
D i V~!:.J!!!!:
206

1882 Willem Smil & Co.
1896 'De Electrotechnische Industria'
Plaats_ Prqvincie: Slikkerveer I Zuid-Holland
Voo~~schiedeni~:
1878 Willem Benj. Smil start met de produktie van
eleclriciteitscentrales
Ondernemingsvorm: 1896 naamloze vennootschap
Aard Bedrij[: ijzergieterij en apparatenfabriek (draaierij, wikkelarij,
ponserij, stelplaats enz.)
1882 complete eleetrische verlichtingsinstallaties:
dynamo's, weerstanden, booglampen, (land)stoommaehines,
afsluiters, fittingen, lantaarnpalen enz.
1896 eersle meerpolige dynamo/ eleetromotor
1900 eerste draaistroomdynamo's/ motoren
Leiding:
§oci!le_he~~oms~:
g..e.l_ei!fing:
1882-? Willem Benj. Smit
eigenaar/ directeur klinknagelfabriek
~&.o!!baan_:
Leidin.g.:
§ocj.aluerkoms~:
Qp!ei~ing:
Looebaan:
1882-1920 Adriaan Pot Azn
naval architect
omvang Bedrijf: 1889 23 arbeiders
Qp~este1d Ve~~= 1889
OmV!P& Be9~ijf:
1897 50 arbeiders
Bi_blio.s£.afie:
'Eigen Haard',jrg. 1888,21 april,pg. 190-192 (ills.)
'Tijdsehrift van de Mij t.b.v. Nijverheid',jrg. 1903,pg.
558-561 en jrg. 1908 ,pg. ~83-485
'De Ingenieur•,jrg. 1903,pg. 695 en 729-733
H.A.H. NIJLAND:'De fabriek der N.V. Electrotechniische
lndustrie,v/ h Willem Smit & Co.• in:'De Ingenieur•,
jrg.l912, pg. 719-721 (ills.)
207

Arc.hief:
J. C. G. VAN WlJK:'Voordracht over de N.V. Electrolechnische
Industrie, v/ h Wille .m Smit & Co. te Slikkerveer':in:•oe
Ingenieur'.jrg. 1925,pg. 147-
'Nederlands Economisch-Cultureel Archief' deel 11 (ca.
1952}, pg.363-366
DiV!~~:
208

1883 J. en J. C. ten Gate
P~aats Pro_~nct~: Almelo/ overijssel
Voog~schieden is_:
Ondernemingsvorm:
!l..!!'.. ~ Bedt: .. Uf: 1883 smederij
1908 ijzergieterij
Leidi.n.g:
J. len Gate
Soc;iale h!,.rk~~:
Opl.!..!P.il!&:
!toop}?.~:
Le~~.tm:
§.oc i al!LJlet:_komj! t:
Opleiding:
Loopbaan:
J.C. len Cate
0tn'!!!l~driji: 1889
~steld V~r.m..:_: 1889
Otnvang Bedr!jf: 1897
Bi bliQ.&.rJlf!.!..:
Archief:
Div~rse.rr:
209

Naam Bedrijf: 1883 w. E. Penning
1901 'De IJsel'
Pl~ats Proyinc~e: Kampen/ Overijssel
YQ9rse!Shiedeni~:
Ondernemingsvorm:
Aard Bedrijf.:
186? opgericht als smederij
1883 machinefabriek.
1883 conslructiewerk.plaats
190? scheepswerf
1883 constructiewerk.
1883 reparaties
190? {land) stoommachines
190? stoomk.etels
190? grondverplaatsingwerk.luigen
190? scheepsmaehinerieen
190? drijfwerk.
!&.\9.1!!.&:
~qciale herkomst:
1883-? W. E. ~enning
O~l!idins.:
Loo~baan:
Leidil'!K:
Sociale h.!_1;:1£Qmst:
Q.Qleidil'!K:
1901-? L. A. Snoep
Loo~baan:
Leiding:
.§.oc i al_!L herkomst:
1901-? c. D. snoep
Opl~j.di.n.g.:
Loq~~~:
~g_ Be_9rij.f:
Qpg_estelQ._Y~.S,!.h_:
omvang Bedrii{:
1889 21 arbeiders
1889 31 pk.
1897 50 arbeiders
Bibliografie:
ArcM.!_f:
Div.~:
210

Plaats~r~vinci~:
1884 Gebr. Deprez
Tilburg/ Noord-Brabant
Vo

Naam Bedrijf:
Plaa~ __ Provinci~:
Voorgeschie~~nis:
Ondern!~ing~~:
Aard Bed~ijf:
1885 J. H. van Capellen
1908 machinefabriek 'Bolnes'
Ridderkerk/ Zuid-Holland
1908 naamloze vennootschap
1885 machinefabriek en ijzergieterij
1885 gielwerk voor scheepsbouw
1885 lieren
1885 machines voor scheepsbouw (ponsmachines/ plaatscharen/
buigmachines)
1885 (land) stoommachines
1885 sloomketels
1909 verbrandingsmotoren
Leiding:
1885-? J.H. van Capellen
Sociale her~oms~:
Opleidiqg_:
Loopbaan:
!c-eiding:
Soc i.ale herk;_omst:
Qp].e i d_!n&:
!&QpJ?aan:
1908-? c.w. van Capellen
.9!!YJ!!!&.Jle4..r...Uf: 1889 31 arbeiders
QR&eslel4 ve~....!.: 1889
Omva~_Bedrij{: 1897
Bibl~~~a.fj..!_:
Ar~_hief:
Di!!f'.§..en:
212

Naam. Bedrijf: 1885 P. K. Duyvis & Co.
~laa~~
Prov.!.!t_cie: Koog aan de zaan/ Hoard-Holland
l'9_orges~hl.!.4eni!!_:
~~dernem.ing~o~:
Aard_@!9rljf:
1911 naamloze vennootschap
1885 machinefabriek
1885 (land)stoommachines
ca. 1895 inriehting oliefabrieken/houtzagerijen
ea. 1900 pakhuis-inrichtingen, los- en laadinriehtingen,
transportinrichlingen, weegtoestellen, liften
Leiding:
§ocj ale herk_om~!:,:
QE!~!di~:
Loopbaaq:
1885-? P. M. Duyvis
werktuigb. ir.
praktijk op maehinefabriek 'Borsig'
Omvan&_Bedr!if: 1889 1~ arbeiders
Qp&~~-teld Verm. : 1889
Omvang Bedr~if:
1897 24 arbeiders
Bibliogr.!_fl..!!:
Alli.ief:
DiVfl!:_Sen:
213

Naam Bedrijf_: ca. 1885 Verhoeven & Vis
Plaats Provinci!: Wormerveer/ Noord-Holland
yoorgesch!edenis_:
Onde~~~i~gsvorm:
A!.!:!L~~drij !'.:
Pro4uctEffi.:
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleidi&&:
Loo.2!2y_n_:
!:_eidin.g_:
soeiale herkoJA~.:
QP.leidiy:
LQ..Q~baaq:
Q!tyang_ Beqrijf_: 1889
QJ!&est.!!9. Verm.: 1889
omvang Bedrijf: 1891
~J bl i_Q_&£~_f i E!:
Archief:
Diversen.:
214

ca. 1885 Jan Hamer & Co.
Plaats Provincia: Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgesch!~dep.is:
Ond_!rnetnipgs~orm:
Aard Bedrijf:
Prqgl,!£~e!!:
liften
Leidj,j\_g:
§.ociale herK9_mst:
Jan Hamer
QP.l~iding_:
Loop~an:
omv~ng Bedrtif: 1889
Oegesteld Verm.: 1889
omY:!-.!1& BedJ;.ijf: 1897
Bibliografie:
Arehief:
Di verJ!!ill_:
1920 onderdeel N. v. 'Vuleanus• te Vaassen
215

ca. 1885 Van der Klip & Jolmers
ca. 1900 J. D. Jolmers
~laa~s Provinci~: Middelburg/ Zeeland
Voorseschi~denis:
~ernemingsvorm:
Aard Bed_r;:Uf:
:P.roducten:
Leidin.&:
R. van der Klip
Sociale her~omst:
Oplejdi.Q&:
!,&_opbaan:
beidj_q&:
J. D. Jolmers
Sod ale_ he~~pms t:
Ople!..

Plaat!-f~ovinc~~:
Voorg~~l!1! .. c.i.!!ni!.:
Onder.!l..!mi ngsvqrm:
Aar.Q_J~edrijf:
Producten:
ea. 1885 R. Rodenburg
Leeuwarden/ Friesland
ca. 1885 reparatiewerkplaals
LeiQ.ing:
Soci~~
Qp_le!ding_:
Loopbaan:
he!:!s.Q.f!ISt:
ca. 1885-? R. Rodenburg
omvang Bedriji_: 1889
~steld_y~: 1889
omvang BedrJLif: 1897
Bi.bliografi~:
Archie{:
D i V~!:!..!B.:
2U

ca. 1885 Spoor & Wijnvoord
1902 's Gravenhaagsche machinefabriek
Plaats Provincie: 's Gravenhage/ Zuid-Holland
Voorges~hiedenis:
Ond*!_tp.~.!D.ingsvorm:
Aarq Bedr.:._ij.f:
Pr_g~ueten:
klein constructiewerk

1886 D. H. Eysink
Plaats Provjncie: Amersfoort/ Utrecht
Voo!'A_~schiedeni..,!:
Ond~~nemingsvorm:
Aard Be9rijf:
ca. 1915 naamloze vennootschap
1886 smederij
ca. 1890 (land) stoommachines
ca. 1890 toestellen voor acetyleenverlichting
ca. 1900 (motor} rijwielen
Leidi!!,S.:
§o~j ale_berkomst:
Opleiding_:
_koopbaan:
1886-ca.1900 Dirk Hendrik Eysink
Leid\J!&:
~ocial~
Oplei.ding:
Loop}!:!!!:
herkomsl:
ca. 1900-? Menno Eysink
Leiding:
Soeiale herkomst:
Qple;,ging,:
LOOJ?ba_!n_!
ca. 1900-? August Eysink
ULO/ praklijk op maehinefabriek te Engeland
OmV~Q!LBedr_iif: 1889
Q.e&!steld Verl!l..:.: 1889
QmV~fliLBedrij f: 1897
Bi!!~ iogJl!.£!..~:
Archie£:
Di VE!fS41_n.:
195'' failliet
219

Naam Bedrijf:
Plaa~ProvJAcie:
Voorgeschiedenis:
Qnder~~jngs~:
Aar~~A.t!Jf:
1886 Traanboer en Thomassen
1893 Thomassen en Co
Arnhem/ Gelderland
1906 naam.loze vennootschap
1886 machinefabriek en ijzergieterij
1886 reparaties (spoorwegen/ molenwerken)
1886 smeedwerk
1886 maalwerken
1886 bil- en scherpmachines
1893 bloknagels
1894 (land) stoommachines ?
1893 wasmachines
1896 verbrandingsmotoren (in serieproductie)
1899 sloomluchtpomp
1900 beitels voor bilwerkmachines
1900 scheepstuigage
1900 slijpinriehting
1903 verbrandingsmotoren (met eleetrische ontsteking)
1903 gasgenerator
Sosjale herkO~!~!
Oplei~ing:
LO..Qe!,l,!atl!
1886-1910 Geurt Thomassen
(stoom)molenaar
praktijk (Beynes,spoorwegwerken)
Leidjn&:
Social~ he,rk~_!i_!._:
QpleiAJ!l..&:
);,.Q._opbaaq:
1893-1902 P.W. van Rossum
afgebroken studie T.H. delft
Leiding:
1906-1925 0. Gunning
Sociale herkomst: professor
QP.leidi~:
Loopbaan:
genie-offieier
adj.-direcleur gemeentewerken Haarlem
Q!n.V&:!!£....§edrti{: 1889
Opgesteld Verm..: 1889
220

1897
H. MEYER:'Een kijkje in de gasmotorenfabriek van de N.V.
Thomassen & co. te Arnbem' .in:'De Wereldkroniek',jrg.
1910,nr. 2 ,pg. 10-12 (ills.)(journalistieke impressie)
HENRI MEYER: 'N.V. Machine- en motorenfabriek v/h Thomassen
& Co.-Arnhem' in:'Arnhem's nijverheid en handel in woord en
beeld'(z.pl., z.j.=1911), pg. 90-lOO.(ills.)
'N.V. Machine- en motorenfabriek v/h Thomassen & Co.• in:
,,
H.E. STENFERT KROESE/ D.W. NEIJENESCH : 'Arnhem en zijn
toekomslige ontwikkeling' .(Arnhem, 1919),pg.387-392 (ills.)
D. INGERMAN:'Naamloze Vennootsehap machinefabriek en
molorenfabriek, v/ h Thomassen & Co. te Arnhem 'in:'De
IJzer- en Staalkroniek', jrg. 12 (1919),pg. 486-489 en
(ills.) (gedelailleerd verslag van vooral de technisehe kant
van produktie en produkten)
'De Ingenieur',l928, pg. A 203-205
W.VISSER :'Van een half tot drieduizend pk. Uitgegeven
t.g.v. het 50-jarig bestaan van de N.V. Molorenfabriek
Thomassen De Steeg' (1956) (270 pgs.,ills.) (uitvoerig en
degelijk gedenkboek).
Archiet:,:
!>}..!..e..£!!.!!!:
221

Plaals_~~in~ie:
188'1 J:>. Boele J:>z
1896 Boele & Pot
1915 Boele's scheepswerven en machinefabriek
Ridderkerk/ Zuid-Holland
yoo£g~schi~q!Pi~: 1853 opgericht als scheepswerf door J:>. en c. Boele; bouw
houlen, later ook ijzeren (rivier)vaartuigen.
9ndernem~~!~~:
Aard_]edsJjl(:
1915 naamloze vennootschap
1853 scheepswerf
1896 machinefabriek
1896 reparaties
1896 hand/ sloomlieren
1910 stoomketels
Leidj.ng_:
1887-? M. P. Boele
~oci.!!_~h_erk,.9mst:
~leidin..&:
Loopbaan:
Leidi~:
188'1-? P. C. Boele
Soc !.!le her,!Q.tpS t:
opllti.d tng.:
Loop,baan:
Le_!ding_:
Socj al_! __!:~erkoms t:
QP!..eiding:
Loopbaan:
1896-? A. N. den Ouden
Leidi_ng_:
Social.CL herko..!!!!.i:
Op,1eid~!!.&:
J..&QP.Q!!_f!:
Omva!!.& Bed.r!if: 1859
~_stelg_~_._: 1859
01\tva.ni:, Bedrij f: 18111
~~~teld__!ertl;l,.:_: 1874
222

omvang Bedri..if:
~.§_!;.eld
Verm.:
Omvang Bed_!:"J.if:
1889 149 arbeiders
1889
1897
Bibliograf~:
!~

Plaats Provinci~:
Voorgesc:;hiedent!!:
Ondernemina~:
Aai9-~~ri~:
1887 Brons en Zonen
1900 Brons en Timmer
1905 J. Brons
1906 Brons en Bonthuis Tonkes/ •Appingedammer motorenfabriek•
1887-1893 Appingedam/ Groningen
1893-1906 Delfzijl/ Groningen
1906 Appingedam/ Groningen
1906 naamloze vennootschap
1887 machinefabriek
1911 ijzergieterij
1887 reparaties ( landbouwwerktuigen)
1886 leasing stoomdorsmachines
1893 reparaties (schepen)
1893 machinerien voor steenfabrieken
1893 dorsmachines met (land) stoommachines en stoomketels
1895 verbrandingsmotoren
1897 scheepsmachinerieen
1900 stropersen
Leidj..M.:
Soc i ale he.[kom!_t:_:
OJ:!leiding:
Lo.Q.R.baan.:
18?-? Tjako Brons
timmerman/ aannemer
1886-1954 Jan Brons
§oc i ale ..J!.!_rkoms t: t. immerman/ aannemer
OJi!l~idiA&:
LOOJ:!baan:
lagere school met extra tekenles
timmerman/ bouwkundige
LeidiJ!.&:
1900-1905 N. Timmer
Sociale he~~omst:_:
QR!.e i d i 1!&:
bQ..

Q!ro!.!nJL Bedrij!.: 1889
Opgesl~ld Verm~: 1889
OmY.!!!!&_~edrijf:
189'/ ca. 15 arbeiders
Bibli~r~fi~:
Arebief:
•Het tienjarig verslag der N.V. Appingedammer
Bronsmotorenfabriek (te) Appingedam, 1906-1916•.
(Appingedam, 1917) (32 pgs., ills.)
(H. J. STUVEL) •volle kracbt vooruit Bronsmotoren,
1907-1957•. (152 pgs .• ills.)
Div~-~:
225

Naam Bedrijf:
Plaat~~rovi~cie:
Vo()rges,£hied~ni s:
On4~tn~mingsvorm:
AaFd Bedrlli:
Produeteq:
1887 Simplex Automatic Machine Company
1895 Simplex rijwielfabriek
1887-1895 Utrecht/ Utrecht
1895 e.v. Amsterdam/ Noord-Holland
1895 naamloze vennootschap
automatische weegwerktuigen
188.1 ehocolade/ eau-de -eologne-automaten
1892 rijwielen
ca. 1900 verbrandingsmotoren, landbouwwerktuigen, machines
kaas- en boterfabrieken, motorboten
Leidjp_g:
Sociale herkomst:
Opl,!iding:
Loopbaan:
1887-1894 P. J. M. Leeuwenberg
LeidiA£:
Sociale herkomst:
QE._leidin&:
Loopbaan:
1894-? Willem Karel van Erven Dorens
ir.
omvan_g_J!.edt: ij f: 1889
Qpgesteld.J_!~: 1889
omvan&_BedrUr: 1897
Bibliografi_~:
A£..chief:
Q.\..'!...~!~D:
1951 fusie met Locomotief
1965 fusie met Juncker
1968 overgenomen door Gazelle
226

1887 Winthouwer
P~aats Provigsi~: Amsterdam/ Noord-Holland
Vooneschiedf!.nis:
Ondernemin&svorm: 188'1 naamloz.e vennootsehap
Aard Bedrijf.: 1887 grofsmederij en machinefabriek
Producte~:
ea. 1895 hijswerktuigen,liften e.d.
Lei9-in&:
H. F. Winthouwer
Soeiale herko~st:
Ql!_t_e i din&:
Loop baa~.:
Om~& Bedriif: 1889
Qpg~steld Ve~m...:...: 1889
Om~~A Bedrijf: 1897
8 i b .U..P.At afi e :
Ar..s)!ief:
Diversen:
22'1

Plaat~Provi~ci~:
1888 Lohnis & co.
Rotterdam/ Zuid-Holland
~neschiedeni.,!:
ondem~mi~y9rm:
,A.ard Bedr.:_ij (:
PrOdj!~ten:
(land)stoommachines, sloomketels, scheepsmachinerieen,
pompwerktuigen, reservoirs, werktuigen voor chocolade/ gist/
spirilusfabrieken
Leiqin_g_:
So.£ i al~ herko~s t:
Ople!,dins_:
Loopba_f!!!:
1888-? Lohnis
Leiding:
.§..

Plaa~Provincie:
Voorgeschie~~i!:
~qdernemingsvo~:
Aa~~ed~tjf:
1888 Loog Landaal
Apeldoorn/ Gelderland
1902 naamloze vennootschap
1888 smederij, reparatiewerkplaats, kopergieterij
ca. 1890 machinefabriek
1916 ijzergielerij
1888 reparaties
1892 verbrandingsmotoren (oliemotor),papiermachines,machines
voor sloomwasserijen
1902 verbrandingsmoloren (zuiggasmotor)
1911 ijs/ koel/ melkdroogmachines
!!~iding:
Soc ial!_herkQms!:_:
Oplejding:
Loopbaan.:
1888-1898 Loog Landaal
praktijk op Duitse machinefabrieken
smid
Leidin.,&:
§oc i a!_uerk9mst:
Opleiding:
Loopb_!.an:
1898-? B. Loog Landaal
Leiding:
.[Q£.~ ale he~~m_s t:
1898-? E. Loog Landaal
~!!tidiy:
h9.2P~~:
Omvang Bed~!if:
Q:P.&!tstelq Ve~:
Q.mvf.illg_ Bedrij f: 1897
1889 7 arbeiders
1889 2 pk
BibliQ&.rafl~.:
•:t.uiggasmotoren der Apeldoornsche machinefabriek en
ijzergieterij voorheen Loog Landaal te Apeldoorn.•
in:'Holdert's Polytechnisch Weekblad',jrg. 2 (1908),pgs.
253-256

Archief:
Di_y~:
'Tijdschrift van de Mij. t.b.v. Nijverheid', jrg. 1914, pg.
57-58
1977 fabrieksgebouwen gesloopt
230

Na.am Bedrtif.: 1889 van Reede
Pl~~ts Pr~y~nci~: Papendrecht/ Zuid-Holland
Vo2.£.g!!!chiedenis,:
Q_nde !!l!.l!li ng S.!.9£!!:
Aa.rd ~ed£jjJ_:
1889 machinefabriek scheepswerf
Prod~et:eq:
Le_idins:
So_c i alE!,_J).erkqmst:
1889-? A. A. w. van Reede Czn
Q.I:!!!.! d i t!:& :
Loo;eba.an:
Lej_Q_ing_:
190? Van der Sehuyt
Soeia.le her~omst:
Opleiding_:
Loopb!!!!:
Otuvang Beds.J.i(: 1889 35 arbeiders
Opgesteld Verm.: 1889
omvang Bedrijf: 1897
Bibliografie:
Arehief:
Diversen:
232

Na~ BedriH.:
Plaats Pro!~nei!:
Voor~esehied~nt!:
On~er~emin&~:
Aar~-~-drijf:
1889 Arnhemsehe Stoomsleephellingmaatsehappij
Arnhem/ Gelderland
1889 naamloze vennootsehap
1889 scheepswerf (begonnen als reparatiewerkplaats voor de
Arnhemse rederij Concordia)
1891 machinefabriek
1889 reparaties (sehepen)
1889-1893 en 1903 e.v.:scheepsbouw
1890 stoomketels
1900 grondverplaatsingwerktuigen
Lei!fJ.!l&:
So~ i a],!__l!_er~..Q!lSl:
Opleidiu:
Loopbaan:
1889-? J. J. Prins
technisch inspecteur rederij Concordia
'Arnhem's nijverheid en handel in woord en beeld' (Arnhem,
1911), pg. 32-38 (ills.)
H. E. STENFERT KROESE I D. W. NEIJENESCH :'Arnhem en zijn
toekomstige ontwikkeling• (Arnhem, 1919), pg. 300-305
H. HAZELHOFF ROELFZEMA:'De Arnhemsche
ScheepsbouwMaatschappij' . in:'Jaarverslag Historisch
Scheepvaartmuseum 19"18/ '79, pg. '/3-80. (ills.)
Een deel van de bibliotheek

ca. 1890 Gasmolorenfabriek 'Deutz•
Pl~!lts .~£Qv~ncie: Amsterdam/ Noord-Holland
VOO.£Af!UlChie~eDjJ!.:
o~~~~mings~: 1919 naamloze vennootschap
Aar4~-~rij£:
vermoedelijk begonnen als importhandel van de originele
Duitse 'Deutz•-moloren
verbrandingsmotoren
Leidi!!.S.:
Socia].~
he!~Q!!!t:
2ltt~Jdiy:
Loopbaan:
1896-? Joh. Royakkers
~oeiale her~~st: maehinefabrikanl
QP.leic!_w.,g.: praktijk
directeur machinefabriek 'Helmond'
Qmya..ns. Bedri j f:
Qp..&..este~~L.Y_e_rm.:_:
Q!nvan.&...!!.~g!! j£:
1889
1889
1891
Bibliogra(ie:
Ar.s.hj.ef:
Diversen:
234

ca. 1890 D. P. H. Hasselman
Plaats Provincie: Amsterdam/ Noord-Holland
Voor&_!sch~i s:
ong~IM ngs!Qnl!:
Aa~~~e~rijf_:
Prod~.!:-~n:
machinefabriek ketelmakerij ijzergieterij
ca. 1890 reparaties en drijfwerk (land)stoommachines en
stoomkelels
ca. 1895 inspecliewagens spoorwegen
ca. 1900 venlilatoren
ca. 1900 heimachines pompwerktuigen hijswerktuigen
diamantzaagmachines
Leidin~:
Sociale herkomst:
~eiding:
kQ.Qpbaa!\:
ca. 1890-? D. P. H. Hasselman
praktijk o.a. bij Begemann
Bibliografit:
Archief:
pive~:
235

!1_~- Bedri j f : ea. 1890 K. F. Henneman
ca. 1900 Henneman & Co.
Plaat~~r~ineie:
Voorgesehie4_eni~:
ea. 1890-ca. 1900 's Gravenhage/ zuid-Holland
ca. 1900 Ede/ Gelderland
Ondernemingsvorm: 1909 naamloze vennootschap
Aard_~edrijt:
metaalgieterij/ smederij
gaskoffiebranders
Lei_9,ing:
Sociale herkomst:
oeleidj_y_:
Loo..e,P.aatt:
ca. 1890-1909 K. F. Henneman
Lelsii~:
SociaJ..!t herk.oms!:_:
Qeleiding:
LoQRbaa_g:
ca. 1900-? G. c. Otten
Leid~.B&:
~oci~le herkom§~:
Oeleiding:
1909-? c. den Ouden
werktuigkundige
L0_2.2,.~aa.n.:
Bibliograf!~:
Archie.(:
Div~rsen_:
ca. 1925 opgeheven
237

Naam Bedrijf:
ea. 1890 c. s. Kelderman
Plaats Provincie: Deventer/ overijssel
Vo_grgesc;J.dedeniJ..:
Ondernemingsvo~:
Aar~edrijf:
Produ£_~~:
fabriek van ijzereonstructies
gascookbreekmaehines
inweektoestellen flessenreiniging
construetiewerk
Leidil!l!l:
§~!ale M.f'kQm!i:
OJ2le!din&:
Loo)2baan.:
Bibliografi~:
Archief:
Diversen:
238

Stoombootdiensl 'De Keulsehe Vaart'
~la~ts Provi~eie: Vreeswijk/ Utrecht
Voorg~sehiedenis:
0~9ernemin!§~Q!m:
Aard Bedrijf:
~rod~ct@R:
ca. 1890 kopersmelterij/ gielerij en ketelmakerij
seheepsmaehinerien stoomketels
LeidiM:
So_

1891 Nede~landsche Fabriek van werktuigen en ~
spoorwegmaterieel
Pl~~ts Pr9.vinci~: Amsterdam/ Noord-Holland
1916 filiaal te Zuilen/ Utrecht
Voorge~hiedeni~:
~nd~~nemingsvorm:
Aard Bedrij~:
voortzetting,in gewijzigde vorm, van machinefabriek van
'koninklijke Fabriek van Stoom- en andere werktuigen•
1891 naamloze vennootschap
1891 machinefabriek ijzergieterij ketelmakerij
eonstructiewerkplaats wagenmakerij
1891 seheepsmachinerien
1891 spoorrijtuigen/ wagens
1891 constructiewerk (bruggen en overkappingen)
1891 machinerieen suikerindustrie
1891 pompwerktuigen
1891 ijs/ koel/ verwarmingsinstallaties
1891 industriemachines
1891 oorlogsmaterieel
1897 loeomotieven
1901 verbrandingsmotoren (dieselmotoren)
LeidipJ&:
~Qei aJ~.
Opl~idi~:
Loop_]?aan:
hert...Q.mst:
1891 J. Muysken
werkt. ing.
Leidi~:
~oc i al!Lher~Q.mst:
QpJeidi~&:
Loopbaa~:
1891-? C. H. Strumphler
praktijk bij de 'Atlas'
oud-ingenieur bij fa. Gebr. Stork & Co.
Omvang Bedrij~:
1897 1260 arbeiders
'De Ingenieur' ,jrg. 1899,pg. 25-28
'Nederlandsche Fabriek van ~erktuigen en spoorwegmaterieel,
1 juni 1891-1901'
M. TRIEBELS:'De Nederlandsche Fabriek van werktuigen en
spoorwegmaterieel te Amsterdam' .in. 'De Ingenieur',jrg.
1905,pg. 44-46
240

'De Ingenieur•,jrg. 1906,pg. 491-494
Mr. F. VORSTMAN:'De Nederlandsche Fabriek van werktuigen en
spoorwegmaterieel te Amsterdam' in:'Tijdschrift voor
Eeonomisehe Geographie' ,jrg. 3 (1912),pg. 81-89 (ills.)
'Gedenkboek 25 jaar N.V. Werkspoor,1891-1916'
Feestnummer van de Werkspoor-courant t.g.v. het 125-jarig
bestaan,1827-1952
Arc~ief:
givMseg.:
241

Naam Bedriji:
Plaats~_gvinci~:
Voo~~(Spiedenis:
Ond~eminA!!Q£m!
Aar~Bedt!jf:
Producte_g_:
1891 Frans Smulders
Utrecht/ Utrecht
1891 Louis Smulders & Co. onlbonden.Firmant Frans Smulders
gaat zelfstandig verder.
1907 naamloze vennootschap
1891 machinefabriek en ijzergieterij
ca. 1900 spoorwegmaleriaal(wissels,kruisingen,draaischijven,
seininrichtingen, lichtbokken)
(land)stoommachines stoomketels
werktuigen veevoeder/ olie-industrie (persen,pompwerktuigen
extractors, trommels, walstoestellen, wringers enz.)
{.eidin&:
1891-? Frans Smulders
Soeiale h!rk~~~-:
QP.leidi.ng:
LOQRP!I:!Q.:
Lei d i.!!&.:
§Q£}ale her~~~i:
Opleiding:
LoQ.Pbaan:
Omvang Bedrijf:
1897 (1899) 115 arbeiders
Bi bliografie:
Archief:
Diversen:
•utrechts Nijverheid en handel in woord en beeld' (Utrecht,
1913),4pgs.,ills.
'De lngenieur',jrg. 1921, pg. 842-84/
242

~laats_yrovinsj~:
1892 P. Eriks jr.
IJmuiden/ Noord-Holland
Vo~tgeschied~ni~:
Ond~~~mingsvorm:
~ard_Bedrii{:
1892 reparatie- en boefmederij
1899 reparatiewerkplaats.
1906 machinefabriek
Leiding:
Socia!e h!,.~...9!l!i:
~leidin&:
Loopbaan:
Bibli..Q&.rafie:
Ar;shief:
Di verjl_en:
243

Naam Bedrijf:
Plaats Provinci~:
Voorgeschiedeni~:
On4ernemingsvo~:
Aard Bedrijf:
Pr_oducten:
1894 Ter Borg en Mensinga
Appingedam/ Groningen
1894 begonnen door overname stoomsmederij van J. Stijkel
1917 naamloze vennootschap
1894 stoomsmederij en eonstruetiewerkplaats
ca. 1900 machinefabriek
1894 constructiewerk (bruggen/ sluizen)
1899 landbouwwerkluigen (slropersen,ca. 1910
stoomdorsmachines)
1899 machines voor steenindustrie
ca. 1910 persen
ca. 1910 machines voor leerlooierijen
ca. 1910 installatie watergemalen
ca. 1910 reparatiehelling
Leidin.g:
Soc iale h!,.J;k.0'!!\.1.1:
Oplejdins_:
Loop_baan:
1894-? J. ter Borg
Leiding:
1894-? A. Mensinga
Soci.ale her~omst:
Opl.§~iding:
LoopbaaJ!:
Bibli~grafi~.:
arcQ.i~t:.:
Div!..rsen:
244

Na.am Bedrijf_:
Plaat!_f!9vi~cie:
1894 H. T. Wiegerink en co.
1905 Opbuysen en Jager
1907 •oe ooy•
Nijmegen/ Gelderland
Voor~esch!edenis:
Ondernem!ngsvorm: 1907 naamloze vennootscbap
1894 machinefabriek scbeepswerf constructiewerkplaats
Producteil: 1894 eonstrucliewerk
1894 drijfwerk
1894 stoomketels
1894 grondverplaatsingwerktuigen
1894 scheepsmachinerieen
1894 sleenmacbines
Leiding:
Sociale berkomst:
QP.leidin.&:
Loopbaan:
1894-1905 H. T. Wiegerink
Leidin&:
~9£iale
Opleidin.,&:
herkomst:
1905-1907 Opbuysen
~oopbf!.!..J'!.:
Leid_i.J!&:
1905-? T. Jager
Soeiale ber~oms~:
OpleiJ!ing:
Loopb.!_~:
1897 120 arbeiders
B i bJ.JQ~!:afi e:
Ar~bief:
Diye.s~:
245

1895 Huiskens en Van Dijk
Plaats.Provlq£i!: Dordreeht/ zuid-Holland
vo~rgesehiedenis:
Qndern@mj.nr;svo~:
Pro_g~c:_ten:
1895 maehinefabriek
1902 scheepsw&rf
1895 reparaties
1895 (land) stoommachines
1895 stoomketels
1895 scheepsmaehinerieen
1902 grondverplaatsingwerktuigen
Lei d i_n.&:
soeia!e herko_mst:
Opleiding:
Loruaan,:
1895-? W.van Dijk
&!.!.9-ing:
SQ.!;:ia!e berkomst:
Opleiding:
1895-? D.Huiskens
Loopbaa~:
189'1
Bibliografie:
llrchi!f:
Dive.r::.!!!l:
"Nijverheid en handel in Dordreeht en omstreken" (Dordreeht,
1908), pg.40, 44 en 45.(ills.)
.. Huiskens en Van Dijk , machinefabriek , ketelmakerij en
scheepsbouw".(Dordreeht, ca. 1912).(Foto-album l.g.v. het
20-jarig bestaan, met tekst>
1926 gesloten
246

Plaai!_.f..~Q.'!.incie:
VoorgeschiedeniJ.:
Ondernemi~3~m:
Aard_Bedrijf:
Prod~ ten:
ca. 1895 machinefabriek en ijzergieterij 'De Amstel'
Amsterdam/ .Noord-Holland
constructiewerk
Leift~J!8:
§oc\ale_herk~t:
Ql>l~iding:
Lo_opba~:
Bibl!9..grafie:
Ar_

1896 Nederlandsche fabriek van bakkerijwerkluigen
Plaat!_Provincie: 's Gravenhage/ Zuid-Holland
ea. 1915 ? Rotterdam/ Zuid-Holland
ea. 1945 's Hertogenboseh/ Noord-Brabant
Voor.,&esehie£!eni_!:
9ndernemingsvorm:
Aard ~edrijt:
Product ell:
Le!,9ine,.:
1896-? G.J. Benier
Sociale herkoms~:
QP.leidj.!lJ:
Loopbaall:
B i bli Oll.l!f.i.4t:
Archie£:
Diversen:
248

Plaats g~vincie:
Voor..s.u~hi,!.deni_!.:
1896 J. en H. W. van der Ploeg
Grouw/ Friesland
1850 Tj alke van der Ploeg , zilversmid/ horlogemaker., begint
met fabricage van brandkasten en brandspuiten , later ook
van naaimaehines in zijn smederij te Grouw , van 1868-18.14
te Leeuwarden.Na zijn dood in 18'/lt zet zijn zoon Jelle de
zaak le Grouw voort.
Onde~!ID .. lP~~rm: 1917 naamloze vennootschap
Aard B~~~Jjf:
1896 machinefabriek
1850 brandkasten
1850

Plaats Provinei~:
1896 Thole
Enschede/ overijssel
Voor,gesehiedenis:
Q~emingsvo~: 1927 naamloze vennootschap
Aard Bedrijf: 1896 eonstruetiewerkplaats en smederij
1896 liehte staaleonstrueties, zwaar smeedwerk
(aehterstevens, roeren)
Leiding:
1896-? J. H. Thole
~,!le jle~t.oms_t:
QP.lei.9J..n&:
Loopbaan:
ea. 5 arbeiders
Biblio.&rafie:
Archief_:
Divers~n.:
251

Naam Bedrijf:
Plaats Provin9i~:
Voorgeschieden\.1;_:
On~erpemingsvorm:
Aard Bedrijf:
1898 Van Berkel's Patent
Rotterdam/ Zuid-Holland
1898 naamloze vennootsebap
1898 vleessnijmachines
1898 snijden tandwielen/ hamkokers/ slijpapparaten/
vertegenwoordiging Amerikaanse motoren.
1914-1918 freesdraaibanken
1918 weegwerktuigen
1917-1919 vliegtuigen
1919-1923 verbrandingsmotoren
Soe~J~_perkom§s.:
Opleidin.&:
1898-? Wilhelmus Adrianus van Berkel
bouwondernemer
slager/ eigenaar slagerijenketen
Archief:
A. GLAVIMANS:'Ben halve eeuw Berkel.50 jaar van Berkel's
Patent,1898-1948'
Dive~sen:
252

Na.am Bedr!j1.:
Plaats Prov~ie:
Voorses~hiedenis:
Ondernem!BJJL~:
Aard Bedriif:
1898 Construetiewerkplaatsen
1904 voortgezet als N.V. Noord-Nederlandse machinefabriek
Winschoten/ Groningen
1904 naamloze vennootschap
1898 constructiewerkplaats
1904 machinefabriek
1898 constructiewerk
Lei dill_:
~ociale
02leidins:
Loopbaan:
herkomst:
1898-1903 J. P. Riedel
Leiding:
1898-1903 H. Wind
§QSiale herkoms~:
2E.W.!tins:
Loopbaan:
Leiding:
1904-? R. Borger
So~ale berko~:
Opleiding:
~90pba~P.:
ir.
1894-1904 teehnisch adviseur W. A. Scholten
Bi b~io.,&rafie:
Arc:.M.!.f:
Diver_lm:
253

1898 F. Huisman
? Meppeler Macbinefabriek
P~aats PrQ!inci~: Meppel/ Drente
Voorgeschi~denj~:
On_dernemingsvorm: 1919 naamloze vennootschap
Aard~edrijf:
Producten:
winkel in ijzerwaren, reparatiewerkplaats
Leidi,ng,:
Sociale berkoms~:
Opleiding:
!&._opba,.,A:
Fokke Huisman
stoker beurtvaart, machinist houlzagerij
Archief:
Diver~:
Jubileumnummer Personeelsorgaan Heppeler Haehinefabriek, mei
1973, pg. 3-17 (ills.)
Geen archief van voor 1940 op fabriek aanwezig
Huidig adres: Paradijsweg 2, Postbus 1!6, 7940 AA KEPPEL
254

1899 Alblasserd~sehe machinefabriek
PlaaU_!Irovinci!.: Alblasserd~/ zuid-Holland
Voor&!!!SJ!ied!@l!.:
Ondern~min5s~:
Aard~rij(:
1899 na~loze vennootsehap
1899 seheepswerf en maehinefabriek
1899 seheepsmaehinerieen, (land) stoommaehines en stoomkelels
!!eidin&:
Soeiale herkomst:
Opleidinrs:
Loopbaan:
Arehi.!f:
'Nijverheid en handel in Dordreeht en omstreken' (Dordrecht,
1908), pg.51 en 53
Diver~!!,q:
2548

1899 Bernhard
Plaats Pro.yinci!_: Nieuwendam/ Noord-Holland
VoQ~&.e...!£.hiJ!den~.!.:
Onder~eminA!yg~:
Aard Bedrijf:
1902 naamloze vennootschap
scheepswerf
baggermolens. zuigers
Le\_9._~:
§ociale herkomst:
Ople!_ding:
!,_oopb~nNaamJ~drij f:
Plaats Provincie:
Voorgeschiedenis:
Onqertt!!!lDfiSV...Q£!1!!
Aard _ Bedr ill:
Pro!IJ!ct~m:
1899-1902 Harmen Bernhard Nzn Sr.
Leidt!t&:
§oc.! al_!._herkomst:
QpJeidin.&:
Loo.JiQaaq:
1902-? Harmen Bernhard Nzn jr.
Bibliogra.n~:
Archie~:
Dive~:
255

1899 J. G. Constandse
1900 Mij. 'Hera•
~~ Provincie: IJmuiden/ Noord-Holland
Vo~n_~i_~!_nis.:
Ondernemingsvorm: ea. 1910 naamloze vennootschap
Aard BedriJJ.:
ca. 1910 acetyleengastoestellen
Leidin.c.:
.§..

Pla~~s
1899 J . Traast
Prov!neie: Ensehede/ Overijssel
Vooy_gesehiedenis:
On~~rnemingsvorm:
Aa~d Bedt!jf: 1899 reparatieinriehting
1907 smederij
1909 maehinefabriek
1911 ijzergieterij
Produeten:
Leidj.jl_K:
social,! herkol!l-.§!.:
Opleid}y:
L02,PPJ1_~!!:
Bi~liografie:
Arehief:
Diversen:
1963 opgeheven
257

t!!.YL B!!!.rij f:
Plt!l!_~~~!e:
1899 ver1oop en Co.
1904 •• Utreeht •
Utreeht/ Utrecht
Y2.9.£&.@!.ehieden i!!.:
Ondernemings~: 1904 naamlo~e vennootschap
Aard Bedrijf: 1899 machinefabriek ij~ergieterij
f!.9ducte_!!: ?
Leiding:
1899-? W.H. Verloop Jwzn
~gsiale
Opleid~:
I&opbaa_!!:
herkomst: ir.
ir.
_!..eiding:
?-? G.Bruna
Soeiale her~~s~:
Qpl.§ i diu.:
Lo_qpbaan:
Bibliog~afie:
Archief:
Divers!_q:
258

1899 Zeisler Kaehinefabriek
Pla_!!.s Provi!!cie: Zeisll Utrecht
VoQ.:r..&.esehiect~ni_!:
~de~emingsvoim:
1899 naamloze vennootsebap
Aa~~ Bedrijf: maehinefabriek
1899 (land) sloommachines
1904 pompwerktuigen
1899 installaties gasfabrieken
Leidin&:
Soei ale herkomst:
QP.leidinA:
Loopbaa~:
1901 Jae.Uitenbogerd
praktijk (monteur bij Kon.Ned.Machinefabriek)
monteur bij Kon.Ned.Kaehinefabriek
~fi~t:
~rc_bil'tf_:
Diversen:
259

Pl~ats_pro~i~.:
Voorgeschiedenis:
Qnpernemingsvqm:
Aard Bedsj..if:
Prodl!£teq:
ca. 1899 H. J. Delnoz
Maastricht/ Limburg
Leiding:
~le herkomst:
opleidina:
L09,Rbaan:
ca. 1899-? H. J. Delnoz
Bibliografie:
~-rchief:
Dive!"._U!!:
260

Na@.J!edrij f:
Plaats Prov~JlCi!t:
Voorg~chiede!lJ.!.:
Ond~rn!mingsvorm:
Aard Bedr!if:
1900 Ceuvel & Co.
191"7 Smit & croll
Naarden/ No'ord-Holland
1906 naamloze vennootschap
1900 machinefabriek en ijzergieterij
1900 hulpwerktuigen voor schepen
1900 pompwerktuigen
ca.1905 afsluiters
ca.1905 distilleertoestellen
ca.1910 (land) sloommachines
Leiding:
§ociale herkomst:
O..!!le!din&:
Loo~b~an:
1900-1911 J.L. Ceuvel
ir.
raadgevend ing. te Amsterdam/ vertegenwoordiger Henry
Watsons & Sons
Leidin&:
1909-? David Croll jr.
Soc i a)._!_!~rkom!_t_:
QP.le!giQ&:
Loopbaan:
TH Delft/ Universiteit van Glasgow
Leidin&:
Sociale herkom!_1:::
Opleidin.&:
Loopbaa.n:
1911-? C. J. Andriessen
~jpJJ .. Q&!,!lfi e_:
Archief:
Diversen:
191"1 fusie met fa. Willem Smit. te Kinderdijk ,fa. Smit &
Croll
261

Ne.am Bedrij f.: 1900 Pannevis en Zoon
1906 machinefabriek 'Hoogenlande'
Plaats Provincie: Utrecht/ Utrecht
VoOts!!Chieden~:
O~gernemin&!VO£m:
Aard Be_griif.:
Begonnen als smederij/ draaierij door Joh. Pannevis,
timmerman/ molenmaker:landwielen, drijfwerkasen en plaatwerk
voor korenmolens
1906 naamloze vennootschap
1900 machinefabriek
191? ijzergieterij
1900 (land) sloommachines
1900 scheepsmachinerie!n
191? pompwerktuigen
Leidiq:
Soc!ale herkomst:
Opleidi!l.&:
Loopbaan.:
Leidin,&:
Sociale herkomst:
QR}.eiding:
!&.Qpbau:
Bibliografie:
Archief:
•utrechts nijverheid en handel in woord en beeld' (Utrecht,
1913) (5 pgs., ills.)
'75 jaar Pannevis' (Utrecht, 1975)(Folo-gedenkboek mel korte
inleiding/ bedrijfshistorie van 2 pgs.)
D i '1!~.!.!1!.:
262

ca. 1900 Aikema Junior en Co
Plaats Provincie.: Rotterdam/ Zuid-Holland
y_qorgeschiedenit:
Ondernemingsvorm:
!!!:9_Bedrij[: machinefabriek
Producten: houtbewerkingsmaehines
Leidin_g:
Social!.._h!rtomst:
QP.leid!P..&:
LOORbaa:
~J b li og.rill..ft:
Arehj_ef:
oi ve:r.!~Jl:
263

Plaats_fr~vine~.:
Voorgesehiedenis:
Balkster maehinefabriek
Balk/ Friesland
Qnde£!l_emi.~.~:
Aard Bedri.j_t:
PrOdi_!.C tfUl:
LeidJ.a:
Sociale herkomst:
QP.leiding:
LOOP.b&!!_t:
Biltljo_grafie:
~

Naam Bedrijf:
Plaa~!-f£~!ncie:
yoorgesch!...ede&!.:
Qnd~~mipgsvorm:
Aard B~drij£:
Pro,gyste!!_:
ca. 1900 D .. Bartling en Zn.
Haarlem/ Noord-Holland
ca. 1900 opgerieht als maehinefabriek
Leid~M_:
§~l~le het:ko.m!IJ:.:
Q2J_eidin~Ja:
LO...QP.baan:
BibJ..!osr.afie:
Arehief:
Di 'I(_~.!'.!.!!!:
265

ca. 1900? c. J. Boon
Plaats Provincie: Hoogezand/ Groningen
Voorgeschjedenis:
Ondernemincsvorm:
Aard Bedr ij f:
f.t9_9.ucteq:
Leiding:
~ociale
Ql!leiding:
Loopbaan:
herko.nts't:_:
~o&rill.!:
Ar~hief:
Diversen:
266

Plaats~~Y!~e!~:
Voo~f.!!sehiedeni s:
ea. 1900 G. Buiskool
Beerta/ Groningen
Ondernemingsvo~:
Aard BEt_dr}j(:
Produ~J:§I~:
Leid!..t!&:
Soc~§le
Opleiding:
Loopbaan:
herkomst:
G. Buiskool
Biblio&Fafi!_:
Ar$_bj.ef:
Divers.!!!_:
267

Naam Bedrij f: ca. 1900 A. Cos
Plaats Provincie: Zaandam/ Noord-Holland
Voorgesch}edenis:
on~rnemin svQ.m:
Aard Bed~Uf:
Pro~yeten:
J&.!.Q.ing:
So~_rutr::komst:.:
Opleiding:
Loopbaan:
BibliografiEt:
Archief:
Diver~tn:
268

Naam Bedrijf: ca. 1900 J. J. Croles
Plaats Provin~i~:
voonesch~deni s:
IJlsl/ Friesland
Ondernemingsvor@: 1901 naamloze vennootschap
Aard Bedri.if:
ca. 1905 constructiewerk
Lei~l!!&.!
J. J. Croles
.§ociale herk~.t.:
Opleiding:
LOOJ;!b&!i-J!..!
Bib_liografie:
Archief:
Di~..!!!!.:
269

Naam Be~...r.tif.:
Plaa~LQY.incie:
Y,oor&!schle

ca. 1900 V. J. Dejevy
Pl~ats Prov~ncie: Amsterd~/ Noord-Holland
VOO!:,&!§Ch!edenj,,!:
Onde.£!1e"'-J.!l.&!IVO£!!:
Aard B_edrij f:
Pro~y_c; ten_:
ca. 1900 stoomketels , werktuigen
Leidin.,&:
Sociale_~erkomst:
Qp]:!,~ding:
Loop9aaq:
Bib1.iografie:
~hief:
Diversen:
271

Naam Bedrijf: ca. 1900 Van Egmond & Co.
1914 N. v. Constructiewerkplaatsen, Machinefabriek en
Grofsmederij v/ h Van Egmond & Co.
Plaats Provincie: Zoeterwoude/ Zuid-Holland
!Q9..tt.eschiedenis:
Ondernemin~svorm:
Aar~~drijf:
1914 naamloze vennootschap
ca. 1900 constructiewerkplaats
ca. 1900 constructiewerk
Lei!!!.u:
SocialE!,._}lerkomst.:
ca. 1900-? H. G. van Egmond
Qru.eldi~&:
Loopbaa.n:
Leidin&:
Soc i_ale herkomst:
Opleigin.s.:
Loopba!!!.:
?-? A. A. Hasselbach
Leiding:
Sos:.l!J.le herk~mst:
Opleiding:
Loopbaan:
Bibl_iografie:
Archief.:
Diversel!.:
212

ca. 1900 werktuigenfabriek 'De Emer•
Plaats_frovincie: Breda/ Noord-Brabanl
VOOt'M._!Chie9:~nis:
Ondern~mi n&.!Y~:
Aard Be~i_rjji:
frod_!!cten.:
verbrandingsmotoren
zaagmachines
Leidiqg:
Soe!_al!__herkomst:
Qpleidit!,&:
Loopbaan:
Frans Klep
Bibl!.Qg!:_afie:
Ar~hi,!_{:
Diy_erse_!!:
273

Naam Bedrij r.: ca. 1900 N. v. Maebinefabriek •Excelsior•
Plaats Provinci!_: • u Gravenhage/ Zuid-Holland
VQ2I'gesc;_bledeni..§.:
Onde...[nemingsverm:
Aard BedriJi.:
f.rodu

Naam Bedrij [:
Plaats_~ineie:
ca. 1900 Franken en Van Weel
Goes/ Zeeland
yoorgejleh i.:!f!~.l!.:
Ondernemingsvorm!
Aard Bedrij.!.:
Producten:
LeidinJS:
~oeiale
Oplei~.!Jl&:
Loopbaa.n.:
herkomst:
Leiding:
Soeiale h!.rkomst_:
Ople i.9J ..!lA:
Loopb!,an:
Bibliografie:
Archie[:
Div~seq:
2l5

ca. 1900 P. en A. van Gelder
flaats Provineie: Deest/ Gelderland
Voorsescg!~de~is:
On~..£!l_gtilJ.&.SVorJI!:
Aard Bedrill.:
f.rodu~te,A:
ea. 1905 rivierschepen, ijzerwerken (reservoirs), reparaties
Leidiru;.:
Sociale herkomst:
Opleidin&:
Loj)pby,A:
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleidin&:
Loopbaan:
Bibliog~fie:
Archief:
Diverseq:
276

Naam Bedrijf:
Plaats Provinci~:
Voorgltll.Ch i~d!!!,i s.:
ca. 1900 J. F. R. Hellendoorn
•s Gravenhage/ Zuid-Holland
Onde~min.&,svorm:
AarJL Bedr ij f:
Prod~stef!.:
Leid!n.&:
SQ~j-~le
Opleiding:
Loopb£!.~:
herkomst:
Bibliografle:
Archie{:
Diversen_:
277

Naam Beddjf: ea. 1900 H. J. Heyen
Plaats Provineie: Veendam/ Groningen
Voorgesell.\...edeni s:
Ondernemin&~Y2.m:
Aa~d Beddj f:
Produeten:
Leiding:
Social-' bertomst:
QRleidiy_:
LoopJ.~M!=
omvang Bed~ .. U.f: 1897
Biblj.9,&£afie:
gebief:
Di,Y.~:
278

ea. 1900 Th. Holthuis
Pl~ats Provinei~: Veendam/ Groningen
~gese}liec!~nil!:
Ondernemingsvorm: 1917 naamloze vennootsehap
Aard Bedrij!_:
Producten:
Leiding:
Sociale herkomst:
Opleid!D.&:
&Qopbaaq:
Th. Holthuis
Leidi~:
Socia~- herjcomst:
H. F. Holthuis
QpJ~iding:
Loopbaan:
Leidip..,&.:
J. Th. Holthuis
Sociale herk~st:
Opleidin..,&:
Loo_P.baan:
Bibliogra_fie:
Arehief:
Div~~:
NIVOBA,Industrieweg l,Veendam.
279

Naam Bedrijf:
Plaats ~£OVinsll:
Voorgeschieden!~:
Onde...t_neJl\!y svorm:
Aard §~drij f:
Pr.odyct~a:
ea. 1900 •t Hooft & Sehuytvlot
Amsterdam/ Noord-Holland
liften
Le :ld..!..~.&:
so_yj.J!.J.e -~'r l~.Q!I!!!.:
Opleid!.n.g_:
LooR!;L~.!.!!=
Leic;iing:
Sociale herkomst:
Qpleidinr;:
Loopbaan:
Omv~_Bedrij(: 1897
Biblio&rafie:
Arehi,f:
DiVe[.!.~!!!
280

Naam Bedr_ij.f: ca. 1900 A. Kloolwijk
Plaals Provineie: Leiden/ Zuid-Holland
Voor!escbied~ni~:
Ondernemingsvorm:
Aard B.illjj.f:
Producten:
LeidiJ!.&:
§.Q.ci ale ber~.Q..mst:
Q.e.leiding:
!&9-M.!.!D.:
Biblio&rafl!?:.=
A~hif![:
Diver:!!.!!.:
281

Naam Bedrijf:
Plaa~~xincit:
VoorseschiedeJ.lJ...!:
Ondern•inu.!2£m:
.lard ~edr U.t:
frody$_!en.:
ca. 1900 machinefabriek 'De Klop•
Utrecht/ Utrecht
Sliedreeht/ Zuid-Holland
Lei~!!&:
~!;ale hertoast:
opleidin&:
I:!oopbaan:
1919-? w. J. Kalis wzn
ir.
Bi bli.oarafie:
Archie£:
Di Y..!!:!!.!!:
282

Na,!!t.Bedrij_f: ca. 1900 van der Kuy & Van der Ree
Plaats Provincia: ca. 1900-1917 Rotterdam/ Zuid-Holland
1917 e.v. Schiedam/ Zuid-Holland
Voorge!'shiedenis:
Onde~p~ingsvor,m:
Aard Bed~ij!:
1914 naamloze vennootschap
ca. 1900 koper/ metaalgieterij
ca. 1910 maehinefabriek en seheepswerf
verbrandingsmotoren tandraderen/ wielen
Leiq!n&:
G. J. van der Kuy
Sociale herkoms~:
Q!t~iding:
Loopbaan:
Leiding:
sociale herk9mst:
Opleidi-qg:
Lqoebaan:
H. van der Ree
Bibj.iografi@_:
Archief:
Diversen:
283

Naam. Bedrij f: c. a. 1900 H. T. Landman & Zoon
Plaats Provincie: Sehiedam/ Zuid-Holland
ca. 1910 overgeplaatst naar Rotterdam/ Zuid-Holland
Voorgesehiedf!!!il:
~nde~i»&!Y~: 1906 naamloze vennootsehap
Aard Bedrij{: maehinefabriek.,constructiewerlcplaats en scheepswerf
Produeten: eonstruetiewerlc, sehepen, stoommaehines,
seheepsmaehinerleen, stoomk.etels
Leidiy:
H. J. M. Landman
soeiale h~rlcoms~:
0Rle~Hns:
&Q.opba.!!l.:
Leidinz.:
Soei t!le l!!l..r_k.oms t:
0Rleidin..&:
Loopbaan:
H. T. Landman A. Cz.
Bib!iosrafie:
Archief:
196? overgenomen door Nederhorst
284

ca. 1900 c. H. Meijer
Pl~ts Prqyincie: Amsterdam/ Noord-Holland
VC?org_eschiedeni s:
Q_ndet'J!! ... mi ng S~Qtm:
Aard Beg!::Uf:
Produc_!,en:
Leidi9_s:
§oci~_e
0Eleiding:
LOQ.EP,!l_!!!:
herkomst.:
Bibli..Q.&.rafie:
~rchief:
Diver!J!!!!_!
285

!!_!,_am Bedrijf:
ca. 1900 L. A. Moll
Pl!ats Provinele: Nijmegen/ Gelderland
Voorge~ed~n~:
Onde$neming1vorm:
AardJedrij{:
Proct'l!!:.!:-.!.n.:
verbrandingsmotoren
Lelli.P..&!
Soelal.!..J!!rkomst:
QE.leldin.&:
Loopbaan:
Bibliograf~.~:
Arehief:
Diversen:
286

Naam Bedrij [: ca. 1900 Molema,Landeweer en Stemmer
1903 Molema•s machinefabriek
Plaats Provincie: Leeuwarden/ Friesland
Voorgesci!_ie~eni ~:
Ondernem~ngsv~:
Aard Beds.Jj£:
Producten:
h_eiding:
~Q£ia1~
herkomst:
Molema
O~leJdin,..&:
Loo~baan:
Lei

Plaats ProviP.£1~:
Voorgesehj~~epis:
Ondernemin&svgrm:
Aard Bedrij(:
Producten:
ca. 1900 P. D. MuylwiJk
Gouda/ Zuid-Holland
pompwerktuigen verbrandingsmotoren
Lei dill:
Soeiale herkoms~:
QRleidin&:
Loopbaan:
Bi blio_grafie:
Arehief:
D i .!'!J."...!.!!! :
288

Naam Bedrijf:
Plaats Provinci~:
Voorgesehiedenis:
Ondernemiqa~vorm:
ASJ."d Bedrii.{:
Producte~:
ca. 1900 Mijs & Co.
Alphen aan de Rijn/ Zuid-Holland
scheepsreparatie, constructiewerk (o.a. reservoirs)
Leiding:
Hijs
Sociale. herkom~t:
Q.Eleid:ln&:
Lo9_e~aJ!:
Bibliografie:
Archie[:
Dive~:
1908 overgenomen door fa. Boot te Alphen
289

ca. 1900 L. D. van Ouderkerk
Pl§.ats Pro.vineie: Nieuw-Lekkerland/ Zuid-Holland
Voorge~iedenis:
Onde£Reaiassvorm:
Aard Bedr ij f :
Produet.,ta:
!:!.tiding:
Soful.!..J!!rkomst:
Opleidi.n&:
Loop~aan:
!UJ?liosrafie:
Archie£:
Diver sen:
290

Naam Be!irij f:
Pl~ats.Provinci~:
ca. 1900 Van der Paauw
1912 stoomsmederij/ machinefabriek 'Baassluis'
Baasssluis/ zuid-Holland
VoQ.t.&~hieden.is:
Ondernemingsvq_r,P.p
Aard Bedrijf:
Productf!n:
Leiding:
Sociale herkomst:
QI:!J.eiding:
J..oopbaan:
Van der Paauw
Lei d i_!!S,:
Sociale herkomst:
Opleiding:
1912-? J. Bolger
werktuigb. ir. en electr. ir.
Lop_P.ba~!!_:
~Jbliogr~f_ie:
Archief:
Qive.!!~Jl:
291

Naam Bedrij f.:
Plaats Provineie:
ea. 1900 G. J. van Rijn/ maehinefabriek •oudenrijn•
Voorgesehie!eni~:
2!9•rnemingsvo~:
Aard BedrljJ:
f£2duem:
Leiding:
SO.£.!lli....!.!rk~l!St:
ople i_gJns.:
LOO.R_b&aQ:
Bibliogr~fie:
Arehief:
!tl.!.!r.!!!!:
292

ca. 1900 Fa. Rutten
Plaats yrovincie: Maastricht/ Limburg
Voorgesehiedenis:
Ondernemingsvorm:
Aard Bedrii~:
Producten:
constructiewinkel
&..f!.iding:
SoJ;,iale herkQ.msi;.:
Q2..\!11.d ing:
LQ.~.f!:az:t:
Bibl!Q.&rajie:
Archief:
Diyers..!_q:
ca. 1901 opgeheven?
293

ca. 1900 w. J. Sehepper
Pla!~S Provlnel_!.~ Allall.aar/ Hoord-Holland
Voqn_esehieq!!lJ:.!.:
OnderJl~..!'.!A&SVO~:
!ardjted~jjl{:
stoomsmederij,ljzerglelerlj ,laslnrlehting, ketelmakerij,
scheepswerf
construetiewerk ,poldergemalen,inrichting zuivelfabrieken
!teidig:
~~i a;l&_hert.

Naam Bedrlli.:
~!§.ats Provinci~:
Voorgeschiedenis:
O~dern~ming~Y.~:
ca. 1900 J. Scheuerman & Co.
1909 naamloze vennootschap
Aard B~t

Plaats Provinci~:
ca. 1900 J. J. Schouten & Co.
Alkmaar/ Noord-Holland
Voorsesehiedenis:
Onderneminssvorm: 1912 naamloze vennootsehap
Aar~
Bedrij.(:
Producten:
Leiding:
ca. 1900-? J. J. Schouten
.§_Q£ iale -~-,r~2J!.S t:
Opleidin.s,:
LOQJ?.baan:
Leiding:
~ociale herko~t:
Q.p_],! i djn&:
Loopbaan.:
1912-? c. P. K. Schipper
industrieel
Bibliosr.tfie:
Archief:
Diversen:
296

Pl~~Jl
ea. 1900 N. Timmer & Co.
Provi_ru:ie: Keppel/ Drenle
Voorg~sebiedenis:
Q..nde.,.r~rru,ngsvorm.:
AarQ.J!.f!4t..ill:
Produ.e te!l_:
Lei d !.!l..&:
Soeiale berkomst:
QJ!leiding:
Loopbaan:
Bi bliografif!:
Ar

Naam Bepr;:!_jf:
ca. 1900 'Tubanlia'
Plaats Provincie: Almelo/ Overijssel
voorgeschledenis:
gndernemiysvqraq:
Aard_Beqrij(:
ijzergieterij en reparatiewerkplaats voor
(land)stoommachines
L~dins:
§oc ia!!.....h!rkomst:
Oplei9:iqs,:
LoopbaaJl:
Bibliosrafit:
~rchitf:
D i ¥:.. • .£!!!!:
298

~laats __ ~Q~incie:
Vooj:geschiedenis:
Ond~emin&_~:
Aard Bedriif:
Producten:
ca. 1900 Verwer & Zn.
Nieuwwolda/ Groningen
verbra.ndingsmotoren
Lej.dU!g:
so~iale
QpJe i_

ea. 1900 Joh. Vis & co.
Plajl.ts Prov.ineie: .Amsterdam/ Noord-Holland
voonesehiec;t.!nl!.:
Ondt.!!li.JB!J'l&~:
Aard Bedrijf:
froduelen:
galvaniseerinriehting/ smederij
machines spoor-en lramwegmalerieel
labak-/ suikerplantagemachinerien
Leiding:
Sociale herkomst:
opleidiu:
Loopba..!J!:
Bi~Jio&.t.f.fie:
Archi!{:
Di~,.U$!!!!
300

Plaats Provj~-~ie:
ca. 1900 Kij. 'Vulcano'
Tilburg/ Noord-Brabant
Voorge!ilchied!!n~:
Onder.n~mi~_yo~:
Aard Bedrijf:
machinefabriek en ijzergielerij
Producte~:
Leiding:
Sociale herkomsl:
Corn. Mommers
Qp_~j~ing:
l!Q.Qpbaag_:
Bibliogr~Jie:
Ar~hi~f:
Diver.:~:
301

Naa:m BedriJf: 190? c. J. Westermann
1908 •staalwerlt'
Plaats Proxincie: Bussum/ Noord-Holland
1901 Zaandam/ Noord-Holland
Y.eorg!scbiedenis:
Ondernemingsvorm: 1908 naa:mloze vennootscbap
Aard Bedrjj~:
Produete~: ?
190? macbinefabriek en ijzergieterij
Leiding:
Soci..tl!....!'!.!..rkomst:
Qpleidinr;:
Loopb!!-an:
190?-1920 Carel J. Westermann
Bibliografi!_:
Arcbitf:
Uiversen:
302

Pl,aals ProviQ~.ie:
ca. 1900 Windmuller & co.
lJsselmond/ Zuid-Holland
Y9..Qtg~schi_~_g~.l!:
Ond~rnemiJ!Ssvor!!P
Aard Be~rijf:
Produclen:
appendages
Leiding:
Sociale herk9mst:
Opleiding:
Lo9pbae.n:
Bi~li2,!!'afi~:
Arc{ljef:
Di ver;_!~n:
ea. 1910 opgeheven
303

Naam Bedrtif: ca. 1900 H. B. IJdo
~laats
Provincie: 's Gravenhage/ zuid-Holland
Voorgeschiedeni~:
Ondernemingsv~~:
~ Bedrijf:
fi.rubls.ten.:
ca. 1900 machines grafiese industrie
Lei~!!!&:
§..s i aJ.!L her~oms£_:
Opleiding:
Loop~~an:
Bibliografie:
Archief:
Di ve£_seq_:
304

1902 C. W. van Deursen
Plaats_Provineie: Nijmegen/ Gelderland
Vo(!rgeschiedenis:
Onderneminr;~:
~ard Bedrijf: maehinefabriek/ smederij
Prodl!£!:en.:
h_ei,9.ins_:
§.9ciale he.,!kQ!!st:
Ople.idly_:
Loop~~rt:
Bibliografie:
Arshief:
Diversen:
1905 opgeheven
305

1901 Jonker & Stans
Plaats Provineie: Hendrik !do Ambaeht/ zuid-Holland
Voorge~i~~~JA:
Qa~etaemiQ&S!2£m:
Aard B.!drijf:
~odus£!n:
seheepswerf en eonstrucliewerkplaats
schepen
construetiewerk (gashouders, tanks, reservoirs)
Leiding:
Soei.ale_ heL~!i=
Q.p).e!din&:
Loopbaan.:
Leiding_:
Soelfle herkomst:
Qp_!_~ i dill.&:
Loqp}aan:
Bi bliosraf.ie:
'Nijverheid en handel in Dordreehl en oastreken' (Dordrechl,
1908), pg ss
'Nederlands Eeonomisch Cultureel Archief',deel V (ca.
19S5),pg. 141-144
Arcpief:
D iv!£!!.!!:
306

1902 K. Laarhuis & Zonen
Plaat!_Prov}ncie: Enscbede/ Overijssel
YQorgescbiedeq!~:
Ondernemingsv~rm:
Aard Bedrjji.:
Producten:
machinefabriek.
sloomk.elels
Leid.i!!A:
.§Q~ i ale he!:JS.!~.mst:
Ople\!Hn_g:
Loopbaan:
Bibliografie:
!_~hief:
Dive .!!_!ln.:
30"/

!!!.!~!~.' Bedrij{: 1902 B. Kinkema & Zonen
Pl~ats
Provineie: Nieuwpoort/ Zuid-Holland
Voorgeschiedenis:
Onde~emin~:
Aard Bedrj,jf:
Producten:
1902 zuivelgereedsehappen (weikuipen,kaasvormen)
1907 wasmachines
Lei_din..,&:
§oclale herkoms~:
Ople.i.Q.j.Q.&:
~qQ.Pba_!n,:
B i bl.!.Q&.U!.i!.:
Archief.:
Di.Y!£!.~:
308

Pl~~~!_Prg!in~~:
Voo_t&_e s chi e_9e9J!?.:
Ond~SD§~ing!yo~:
Aard Bedrijf:
1902 Overschiese Motorenfabriek
Rotterdam/ Zuid-Holland
1902 naamloze vennootschap
verbrandingsmotoren
Leiding:
Soc;:iale herkomst:
Opleigin.s_:
1902-? P. van Roon
Loopba~:
Lell!J:.n.&:
1902-? G. Helbers
Sociale~rkomst:
Opleidinz:
Loopb§.an:
Bi bl,.iografi~:
Archi~f:
DiverJ!!!t:
309

Naam BedsJjU[: 1902 L. straatman
Pltats PrQvinei!: Dordreebt/ Zuid-Holland
Voorgesebieden\!:
Onder~mipssvorm:
Aarg_Bedrijf:
Pr9(lucten.:
1902-1910 eommanditaire vennootscbap
maebinefabriek en ketelmakerij
1902 stoomketels
Le!di.J!.&:
Sociale berkomst:
Opleid\n.&:
1902-1910 Wed. van Kersen
!,.o~u>baan.:
Leiding:
1902-? L. Straalman
~Q.lli!~L berkoms t:
Q.p,leiding:
1:.!~~:
Bibliografie:
Arehief:
Bij Gemeentelijke Archiefdienst Dordreebl,Stek 13, 3300 AS
DORDRECHT,tel. 078-141188. Periode: ca. 1910-1960.
(arcbiefno. 374)
310

Plaat.s__l)ro_yfnei~ ~
yoorgeschJ~_den i_!:
1902 G. Vaessen & Co.
Weerll Limburg
Ondernemingsvo~:
!,!!d Bedrij(:
Producten:
stoombascules
Leidi.!!&:
soc_ialf:l herkomst:
QpleJdin..&:
LoQppa.a~:
Bibli9_graf_ie:
Arch~ef:
Di V~!"...!!!!:
311

Na8Jl).. Bedrijf..: 1903 Kips & Co.
Plaa!-JLPrJ)vinci..!_: Sehiedam/ Zuid-Holland
Voorsesebiedenis:
Ondern~~n&sv~:
A&l'd ~ed.t:!.J£:
~odue~!~!
1903 lasbedrijf
eonstruetiewerk ,plaalijzerwerk (reservoirs,lanks e.d.)
Leidin&:
Soe!ale herkomst:
Qp_leiding:
Loopbau_:
Kips
Leiding:
~oeiale
2P..l&!.!!!ns.:
Looru?aal!:
herkoms~:
Bi bli..Q.g.[!fi!_:
Arehief.:
Divers!,P..:
312

~~a~~~royJ!Lei~:
1904 A. Hovers
1909 Tilburgsche eonstructiewerkplaats en machinefabriek
Tilburg/ Noord-Brabant
YQ.Qr.~se~iedenis:
Ondern!ffi!ngsvorm: 1909 naamloze vennootsehap
!ar~ Bed~tj£:
Produc~en:
1904-1909 smederij
1909 e.v. eonstructiewerkplaats en machinefabriek
vnl. werktuigen voor de baksleeninduslrie
Leidiqg:
Sod ale her.koJ!sl:
Qp].eiding_:
1904-? A. Hovers
Lo_opba~~:
Lei,l:ling_:
Soeiale_herkomst:
Q.eleidln&:
Loopbaan.:
1909-? J. A. M. van der School
'Nederlands Economisch-Cultureel Archief',deel II (ca.
1952), pg. 173-177
!\.!.~hief:
Divers~_9:
313

Naam Bpdrij f :
Zuidhollandsehe maehinefabriek en eonstruetiewerkplaats
Pluts ProvineiE!,: •s Gravenhage/ Zuid-Holland
Voorgesehi~enis:
Onderntmin&SVJL~:
Aard ~till:
Producteq:
1904 naamloze vennootsehap
1904 maehinefabriek en eonstruetiewerkplaats
ea. 1905 smeedwerk, ijzeren rolluiken/ bekken, windwerktuigen
Leidig:
.§.2£.ia}.! berkomst:
Qaleidiq&:
!,.oophaaq:
1904-? A. Kroner
werktuigb. ir.
BibHografi~:
Are~.i~f:
~ i vet' ll.f!!!.:
314

Pl.{lats Pr_q_yj,~j._!:
1905 Gonnermann & Co.
Haarlem/ Noord-Holland
VoorgessJlie~l!!!.:
On

Nag Btdrij f :
~A~Provinc~!:
Voorgesebiedenis:
2!mernemiJ.l&!Y9.!'111:
Au.s!_ Bedrij f:
1905 Alex Nerincx
? 'Holland'
Bergen op Zoom/ Noord-Brabant
1905 maehinefabriek construcliewerkplaats
1909 ijzergieterij
klein conslruetiewerk, machinerieen voor de suikerindustrie
(filterpersen,transportinrichlingen),machines voor
ehemische/textiel-industrien
Leiding:
Soci,!le her.k.omst;.:
Opleid\_qg:
Lo.Q.Ptlun :
Alex Nerincx
Bi.bliografie:
Arehief:
Diy.!!.tt~!
316

ca. 1905 Gebr. Hamers & Co.
Plaat:JLJ>rovincie: Maastricht/ Limburg
yoorMschiedenis.:
Onde..!:!!..emi ng =!YQ.~:
!!~9 Bedrijf: construetiewerkplaats en ijzergieterij
Prog~.!:.!!!:
~eiding:
.§.Q.~i ale he~!t..9..!!!..f:.:
Opleidin_g:
Loopbaa~:
Bi~iog~afi~:
Archief:
D i.Y!!:!!.!!:
ca. 1908 opgeheven
317

~aam~edrijf:
1906 Du Croo en Brauns
Plaats Provineie: Amsterdam/ Noord-Holland
Voorgesch~~~enis:
Ondern~..m.ingsvorm:
Aar9. Bedrijf:
1906 naamloze vennootschap
1906 construcliewerkplaats
1906 constructiewerk
Lftl_g_!1!&:
Soeiale herkomst:
o-eleidin.&:
Loo-eb &.!!!. :
1906-? Du Cr:oo
Leidl!!&:
Soeiale herkomst:
o-ehidi.n.&:
Loo-ebaa!!_:
1906-? Brauns
Bibliografie:
•Nederlands Eeonomisch-Cultureel Archie£•, deel II (ea.
1952), pg. 91-94.
~chi.~i:
Di.!.!_~.~,n:
318

Plaas~-~ro~!E&J~:
Voor~e~hledeni_!:
Onde~~ming~~:
!!ird Be_~_U.f:
Pr.Qgj!ct:e~:
1907 w. A. Hoek
1912 N.V. Hoek's machine- en zuursloffabriek
Sehiedam/ zuid-Holland
1912 naamloze vennoolsehap
1907 stoomsleperswagen
1907 reparalies
1907 machineonderdelen
1909 compressors
1911 zuurstofapparatuur
1913 stoombrandspuit
Leidi!l_&:
Soc i_!.le Jle~komst:
Q.ftl_e i din&:
Log£ba@!
1907-? Willem Adriaan Hoek
dipl.-ing. Bingen
constructeur/ uitvinder
'Gedenkboek N.V. Hoek's machine- en zuursloffabriek,
Schiedam, 1907- 1 October 1932'
'135 millioen kub. meter zuurstof in een halve eeuw. N. V.
W. A. Hoek's machine- en zuurstoffabriek , Schiedam,
1907-1957'. (48 pgs.,ills.)
~s~hief:
Diy~r~:
319

Plaats Provinci~:
Voorgesch~edenis:
Onder;J!!!!ingsy..Q!!!:
~Bedrij(:
190'1 Kalimas
Amsterdam/ Noord-Holland
opgerieht als zelfstandige doehteronderneming van
maehinefabriek Kalimas te Soerabaja
Leidi_g,:
§.oe ia.!.f!~_rkom!£:
Qp_~eidi~:
kQ.Q.P.baan:
Bibliograf.!.!_:
Arehief:
Diversen:
Aanwezig op Gemeenlearchief Amsterdam:1907-1922 (ca. 25
meter)(parl. archieven nr. 658)
320

~aam Bedrijf:
Plaats Provinci~:
voorgeschi.eden.l!:
Ondernemint!.!Q£m:
!_ard Be_

Xaam BedrHf:
Plaats Pr~in9~:
Voorgeaehi,!ldenis:
Ondernemin&t~:
Aard BedrjJJ.:
Produeten:
190'1 Kij. voor seheeps- en machinebouw 'Bergsche Kaas•
Rotterdam/ Zuid-Holland
1907 naamloze vennootschap
Leiding:
§.ociale.. berkomst:
Opleidiy_:
Loopbaan:
190'1-? E. A. de Bruyn
maehinefabrikant le Heusden
Bibliografle:
Archief:
Diversen:
322

Na_~ Bedriji: 1908 Nederlandsche Fabriek van werktuigen voor de
zuivelindustrie
Plaa~_s
Provincia: Bodegraven/ Zuid-Holland
Voorgeschiedenis:
Ong~rnemingsvorm!
Aard Bedrij (:
1908 naamloze vennootschap
zuivelwerktuigen
Leiding!
1908-? De Groot
Sociale ~~komst:
9_lle i

Naam Bedrijf: 1908 machinefabriek 'Fulton•
flaats Provincie: Hoogezand/ Groningen
:Y.Q.orgesd}ie.deni s:
Q!gernemi.gavorm: 1908 naamloze vennootschap
~JledriH:.:
frod.u~te_Il:
Leidi.J!&.:
1908-? E. Gorter
So.c.iale herk;~st:
Opleiding:
Lo.opbaan.:
Leiding:
Soci~le
.Opleidip.&,:
Loopbu.n:
herkomst:
1908-? G. Bodewes
Leiding_:
~9ciale
Opleiding:
l:!_q_opbaan:
herkomst:
1908-? H. Bodewes
Bibliografie:
Archief:
Diversen.:
324

1908 Omnia Motors
Plaats Prov~ncie: Voorburg/ Zuid-Holland
Voorgeschiedenis: voortzetting van Omnia Engineering Works van fa. Houwing &
Co. te Rotterdam
Qnderne~ing!!!.Q...t:!!!
Aard Bedrijf:
Produc~~:
1908 naamloze vennootschap
verbrandingsmotoren
Leiding:
Sociale herkomst.:
QE.!.eidU!.&:
Loopb!!._I!:
1908-1910 Zuyderhoul
ir.
Leiding:
Sociale herkomst:
1910-1912 Willebeck le Mair
Ople~!iill&.:
!t9opbaan:
B~bliograf~_g_:
Archief.:
Diversen:
1912 opgeheven
325

Naam Bedrijf: 1908 Rorink & van den Broek
E].aats Prov.incie: Enschede/ overijssel
yoorse!cl\i_.edeni s:
OndernemtQ&svorm: 1955 naamloze vennootschap
Aard Bedrijf:
Producten: klein constructiewerk
Leiding:
Socif!:le herkomst:
QP.leidi.ng:
Loopbaan:
Rorink
Le~ding:
.Soci.ale herkQ..mst_:
Qpleldingt
Loopb&an:
van den Broek
Bibliografie:
Archief:
Diversen:
326

Naa.m Bedrij f: 1909 Braat
Plaat~~ovincie:
Rotterdam/ Zuid-Holland
y"oo]."...&,!!schiedenis: 1909 opgericht als dochteronderneming van Braat • s
machinefabrieken te Soerabaja; later zelfstandig.
Ondernemingsvorm: 1909 naamloze vennootschap
Aar~edr!if:
Pro~ucte11:
1909 machinefabriek en constructiewerkplaats
Leiding:
Sociale l}erkomst:
1909-? J. A. Karreman
Ople~dit!&:
Loqpbaan:
~ibliografi~:
Arehief:
!,).iversen_:
327

N.aam Bedrijf: 1909 Brandenburgb, van Rheenen en Voorwalt
Plaats Provil!!:..!!.: Amsterdam/ Noord-·Holland
!Q..QF.,.&§Ulch i~den is :
Ondernemipgsvorm: 1918 naamloze vennoolsehap
Aard Bed..rijf:
Producten: omkeerkoppelingen voor scheepsmotoren
Leiding:
Soeiale he~kpms~:
QP.lgiding:
Looeb:i.U.:
1909-? Hendr. Franc. Brandenburgh
sehoenwinkelier
avondschool en praktijk bij Hasselman en Deutz
~~iding:
Sod a~e
QE]..eiding:
Loopbaan:
herltomst:
1909-1932 van Rheenen
1909-? Job. Theod. Fred. Voorwalt
Sociale herkomst: koopman
Opleiding: ambachtsschool. praktijk bij •oe Schelde•/ Kromhout/ Deutz
Loopbaan:
Bibliografie:
Archief:
328

Naam_pedrijf: 1909 maehinefabriek 'Hengelo'
Plaats Provincia: Hengelo/ Overijssel
Voo_;-ges~hi~.!l.~nis:
Ondernemingsvorm: 1909 naamloze vennootschap
Aard BedriJf:
P~odu£i!.n.:
Leiding:
So_s i al!L!lerko_!!s t:
Opl~j.diM:
Loopbaan:
Bibli.Q.Srafie:
Archie(:
pivers.!l.n.:
329

1910 H. van Ieperen
? RHIWA (Rotterdamse Handel in Wagenbouwartikelen)
Plaats Provincie: Rotterdam/ Zuid-Holland
~.!'19J1Ch i ede_I)J..!:
Onder:netniqgsvorm:
~ard Bedrtif: 1910 eleclrische smederij
!'roducten:
Lei_ding:
Sociale hf!rkomsl:
Opleiding:
Loopbaan:
Bi.!'!J.iografi!t:
Ar£b.ie~:
!!. i ver ~.!tn.:
330

~~aats_Rrovincie:
1909 Maastrichtse Machinefabriek
Maastricht/ Limburg
Voorgeschie9enis:
Ondernemingsv2!m: 1909 naamloze vennootschap
!~rd Bedt'i:j f: 1909 machi.nefabriek.
~!..QdUC~.!!,!
Leiding:
So£J~le
Q~leidin&:
I=oopbaan:
herk.omst:
1909-? E. F. M. Verstijnen
werk.tuigb. ir.
Bi!?Jjografj~:
Archief:
Diverse_!!:
331

~a am Bedr: ijf: 1910 D. Boot/ 'De Industrie'
Plaats Pr:ovincie: Alphen a/ d Rijn/ zuid-Holland
Voorgeschiedenis: 1851 Phi lippus Boot koopt scheepswerf
1887 zoon Dirk boot neemt werf over, start met ijzer:en
scheepsbouw
Onder.p.eminas!..o~:
~ard BedrU f:
1817 scheepswerf
1910 machinefabriek
1910 verbrandingsmotoren I scheepsmachinerieen
Sociale herkoms~:
Opleidi~:
Loopbaan:
1910-? Johannes Boot
eigenaar scheepswerf
ambachtsschool/ T.H. Bingen en praktijk op diverse
nederlandse machinefabrieken
Bibliografie:
Diversen:
'Honderd jaar schepen en veertig jaar motoren. Jubileum D.
en Joh. Boot N.V., Alphen a/d Rijn.• (1951) (110 pgs.,ills.)
Scheepvaartmuseum 'Prins Hendrik' te Rotterdam.(vnl.
tekeningen)
332

Naam _Beddj f: 1910 G. Thomassen, machine- en motorenfabriek
1913 Nederrijnsche machine- en motorenfabriek
Pla~ts
Provincia: Arnhem/ Gelderland
Y2orgesch~edenis:
On9e~nem~QK!~:
Aard Bedri~:
Producten:
1910 Geurt Thomassen treedt uit Fa. Thomassen en gaat
zelfstandig verder
1913 naamloze vennoolschap
machinefabriek
verbrandingsmotoren
Leiding:
Sociale_herkQ!Ilst:
Qpleiding:
1910-1913 Geur:l Thomassen
Loop~::!~.:
Leidin_g_:
Sociale her:komst:
Opl..!!!idi!}_g_:
1913-? E. I. E. Bijleveld
Loop];!~~I!.:
Leiiversen:
333

Na~ Bedrijf: ca. 1910 Sleijaard & Janette Walen
Pl~ats Provinci~: Rotterdam/ Zuid-Holland
Voorgesehiedenit:
Ondernemingsvorm:
Aard Bedr~.i_~:
Produeten:
seheepsmachinerieen
LeidinA:
Sociale herkomst:
OJ2lej._ding:
Loopbaan:
Sleijaard
~~iding:
Soeiale herkomst:
Q.E_leidir,._g_:
Loopbaa!!:
Janette Walen
~i bliografie.:
Are~!_ef:
Qive~Jm:
334

!'!_aam Bedri ·j f:
Plaats Provinci~:
1911 H. Hankamp
Enschede/ Overijssel
yoorg~schiedenis:
On5iernemi ng_l!vorm:
Aard Bedri jf_:
Producten:
Leiding:
§9~iale
Qp_l~_M_f!K:
Loopbaan:
herkomst:
_!!i bliogra~ie:
!.r;.£.Qief:
Diversen:
335

Naam .J!edrill: 1911 motorenfabriek 'Kinderdijk'
Plaats Provincie: Kinderdijk/ zuid-Holland
yoorgeschlede..nl!.:
Q_qqer.nemlngsvorm: 1911 naarnloze vennootscbap
Aard Bedrijf:
verbrandingsmotoren
!-eiding:
1911-? J. Smit Jzn
soc;_iale herltomst:,:
Opleiding:
LooJibaan:
Leidi~:
Sociale hE!:r.komst:,:
opleidins.:
!,.,oopb_aan:
1911-? w. Smit
!-_eiding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Loopbaan:
1911-? H. Smit
Bibli_Q.S!:afie:
~rchief:
Divex_~.:
336

Na~_Bedrij f:
1911 Willem Smit & Co's Electromotorenfabriek
?l!.!.!&.._Provincie: Dordrecht/ Zuid-Holland
yoorgeschiedenis: opgericht als zelfstandige voortzetting vande afdeling
kleine electromotoren van de N. V. Electrotechnische
Industria te Slikkerveer
Ond~rl!~mtl1Ksvorm:
1911 naamloze vennootschap
~ard~drij{:
electromotoren
Leidi!!£:
1911-? Willem Boogaardt
Soci.~l~ her)fpms t:
QP.leidin..&:
Loo_E.baan:
Bib1iograUe:
Archief:
Divers!m:
33}

Plaats Provinci~:
1911 Cornelis swarttouw
Schiedam/ Zuid-Holland
yoorgeschiedenis:
Onderneminssvorm: 1912 naamloze vennootschap
Aard BedrUf: kelelmakerij
Produclen: tanks e.d.
Leiding:
Soc iale .. herkomst:
9.RJ.~iding:
Loopbaan:
Bibliografie:
Archief:
Div~:
1973 opgeheven
338

la~~Provineie:
Voorgeschiedet\1~:
9ndernemin~vor~:
Aard Bedrijt:
Produclen:
1912 Delftsche Machinefabriek
Delft/ Zuid-Holland
1912 naamloze vennootsehap
Lei.Qing:
So~_:l!!!~L!t~ ~~_oms t_:
Opleiding_:
Loopbaan_:
1912-? G. Burghoorn
werkt.uigkundige
Bibliografie:
Archief:
Diversen:
Huidige adres:Delftsehe Machinefabriek B.V.,Delftweg 125,
2289 BC RIJSWIJK
339

Ma~ Bed£ijf: 1912 'De Nederlandsche Slaalindustrie'
Pla~ts
Proyincie: Rotterdam/ Zuid-Holland
Voorgeschiedenis:
QJ!_dernemj...ns!lvorm: 1912 naamloze vennootschap
~~edrijf:
construcliewerkplaats en werktuigenfabriek
constructiewerk (kranen,liften),profielslalen
Leidin,g_:
Sociale. he.rkomst:
QP.leidi~:
Loopbaan:
1912-? H. J. Roosen
civ. ing.
Leiding:
Sociale herkoms~:
Opleiding:
Loopbaan:
1912-? J. M. J. Kooy
ing.
BibliografiEt:
!~Jlie.[:
~iversJm.:

1912 Hollandsche Plaatwellerij en Pijpenfabriek J. D. B.
Olie & Gonnermann
Plaa ls2rovi_nc i.£: Ve lzen/ Noord-Holland
VoorgE!~chiedeni!:
Onde~nemin~svo~:
Aard J!~..4!;:}Jf:
1914 naamloze vennootschap
buizen/ reservoirs/ kookpannen
Leiding:
sociale h~rko~st:
9.E.!.!!!.iding:
Loopbaaf!:
1912-? Heinrich M. Gonnermann
technieus/ uitvinder
Leiding:
Soeiale herkomst:
Oplejding:
Loopba~:
1912-? Johannes D. B. Olie
technieus
Arehief:
Diyers~!!_:
SIEBE ROLLE :'Gisteren... haast onherkenbaar.Velsen toen en
lhans• .(lJmuiden, 1982),pg. 147-149 (ills.)
1968 onderdeel Bronswerk-Fijenoord
1969 onderdeel Stork-concern
1980 gesloten
341

Naam Bedrijf: 1913 Overijsselsche machinefabriek en ijzergielerij
Plaa~~Provinci~:
Deventer/ Overijssel
Voorgeschiedenis:
Onde.rneming!.'!Q_rm: 1913 naamloze vennootschap
Aa.;-.LI!~s_Uf:
Producten:
Leiding,:
Socia:).e h~mst:
Opleidin.:tt:
Loopbaan:
1913-? G. J. Holleboom
werkmeesler
Leiding,:
Sociale he~komst:
Opleidi!!:&:
Loopbaan:
1913-? J. C. L. van de Lande
fabrikanl
Bib!io,A!afie:
Archief:
Dive~J!en:

Pla~ts
Provi]l_sie:
Y._oorgeschie4_eni s:
1913 NIEAF (Nederlandsche Instrumenten- en Electrische
Apparatenfabriek)
QnderneminjLsvor~:
Aa,rd Bedrij_f:
rroducten:
LeidJn&:
Sociale herkomst:
Q£leidiy:
Loopbaan:
Bi bliografie_:
Ar~hief:
Div~n~n:
343

~am Be4ri.ll.: 1913 Willem Smit & Co's Transformalorenfabriek
P~~ats.Provinci~:
Nijmegen/ Ge1derland
Voorgeschiedenit: zelfstandige voortzelting van de transformatoren-fabricageafdeling
van de 'Eleclrotechnische Induslrie' le Slikkerveer
Qndernemin~J[9~:
~ard _!ed.r_ i j f :
Prod~cten:
1913 naamloze vennootschap
transformatoren
Le~qing:
soei.l}.e herkomst:
Oeleiding:
Loopbaan:
1913-? Thomas Rosskopf
wertuigb. ir.
sinds 1907 in dienst bij de 'Electrotechnische Industrie'
Leiding:
~iale herkomst:
Opleidin&:
1913-? A. J. Bergsma
ir.
Loopbaa~:
Bibl~ografie:
Archief:
Dive!:!~..!!.:
344

N aa.m..J3edr i j f : 1913 Verschure & Co's scheepswerf en machinefabriek
Plaats ProvincJ~:
Amsterdam/ Noord-Holland
yoorgeschiedenis:
Ondernemingsvorm: 1913 naamloze vennootschap
~~rd Bedrijf: scheepswerf machinefabriek en ijzergieterij
Producten:
Leiding:
Sociale her~omst:
Opleiding:
1913-1917 A. J. M. Verschure
ing.
Loopba~~:
Leid!_!!&_:
Sociale herkomst:
1919-? P. J. M. Verschure
Ople~ding:
I,.oopb~...!!.:
h~_ding:
Sociale herkomst:
Opleiding:
Looppaan:
1919-? J. H. D. Koppe
Bib~io&!_afie_:
~r_chief:
Diversen:
345

1914 Pol & Ter Borg
Plaats Provine!.!_: Groningen/ Groningen
Vo_gg_eschiedenis:
Ondernemingsvorm: 1916 naamloze vennootschap
Aard Bedrijf: 1914 reparatieinrichting
1916 machinefabriek
Producten:
Leiding:
Sociale herkomst:
Q£.leidiu:
Loopbaf!..n.:
Leiding:
§_oc ia.!.!....berkO!!ll!i:
Q.pJ.eidi.n&:
Log;ebaan:
Biblio&rafie:
Archie£:
Di V9r!.!..f!:
346