DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...
DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ... DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...
Aanvaarding hiervan lei tot vervreemding van die eie kultuur en dus tot spanning. By sommige groepe kan dit tot weerstand en die gevolglike agitering vir die behoud van die status quo aanleiding gee. Volgens Patrick mag daar by ander groepe min of geen weerstand of openbare afkeur vir die standaardisering van hul tale wees nie. Hoewel dit dus mag lyk of die proses van implementering van ’n taalbeleid glad verloop, impliseer dit nie noodwendig dat daar geen teenstand daarteen is nie. Dit kan bloot apatie teenoor die proses wees. Patrick (2004:181) lig ook ʼn derde scenario uit. Sodra ’n inheemse taal regte in onderwys en ander instellings verkry, beweeg hierdie taal in ’n ander sfeer waar dit met dominante tale kompeteer wat weer aantrekliker vir die sprekers van die inheemse tale lyk. Die rede is omdat die dominante tale met sosiale mobiliteit en kulturele prestige vereenselwig word. Hieroor verklaar Dorian (in Edwards, 1985:93) dat taallojaliteit voortbestaan terwyl die ekonomiese en sosiale omstandighede voordelig vir die betrokke taal is. Sodra dit egter lyk of ’n ander taal groter waarde het, vind daar ʼn verskuiwing na daardie taal plaas. Edwards (1985:93) is ook van mening dat ekonomiese redes die kern vorm van taalkeuses. Patterson (1985:95) beklemtoon ook die mag van ekonomiese oorwegings bo ander oorwegings, soos byvoorbeeld identiteit en etnisiteit. Patterson (1985:95) stel dit soos volg: “There is no a priori reason to believe that individuals always choose ethnic identification over other forms of identification. The primacy of economic factors over all others has been demonstrated ... people never make economic decisions on the basis of ethnic allegiance, but, on the contrary ... the strength, scope, viability, and bases of ethnic identity are determined by and are used to serve the economic and general class interests of individuals”. Taalregte, vanuit die perspektief van ‘taal as hulpbron’, is volgens Hornberger (1998:454) nie ’n outomatiese “concession of demand” nie, maar eerder ’n kwessie van gebalanseerde beheer en die keuse tussen potensiële alternatiewe. Hornberger redeneer daarom dat dit uiters belangrik is dat taalminderhede bemagtig moet word om besluite te neem rakende watter tale en watter lees- en skryfkennis ontwikkel moet word, asook die 24
edes daarvoor. Taalminderhede moet bemagtig word om te besef dat hierdie keuses nodig is vir balans in die verskillende dimensies van taalregte ten einde gesamentlike beskerming aan almal te bied. Balans moet byvoorbeeld gekry word tussen verdraagsaamheid- en bevorderingsgeoriënteerde regte, individuele en gemeenskaplike vryhede, vryheid om jou eie taal te gebruik en die vryheid van diskriminasie omdat jy jou keuse uitoefen, en ‘aanspraak op iets’ en ‘aanspraak teen iemand anders’. Hierdie is volgens Hornberger moeilike etiese keuses en die mense wat die beste keuses kan maak, is die minderheidstaalsprekers self. Desnieteenstaande die moeilike keuses wat gemaak moet word, mag taalontwikkeling nie aan die voorsienigheid oorgelaat word nie. As verteenwoordigers van minderheidstaalgroepe is taalaktiviste die beste in staat om insette oor hul eie tale te lewer. Taalbeplanning moet dus nie as ’n monolitiese aktiwiteit van bo hanteer word nie, maar moet die belang van al die rolspelers in die linguistiese omgewing, waarvan taalaktiviste ʼn integrale deel vorm, in ag neem. 2.3. Taalaktivisme en taalbeplanning Sedert die ontstaan van die studieveld taalbeleid en taalbeplanning in die 1950s en vroeë 1960s, word die terme taalbeleid en taalbeplanning op verskeie maniere gedefinieer en geïnterpreteer. Terwyl taalbeleid gewoonlik met die staat en met politieke besluitneming vereenselwig word (Kaplan & Baldauf, 1997), vind taalbeleidsontwikkeling- en taalbeplanningsinisiatiewe ook op grondvlak binne gemeenskappe plaas. Hierdie inisiatiewe staan bekend as grondvlak-taalbeleide (Hornberger, 1996), mikrotaalbeplanning, populêre aktivisme (Okano, 2006:263) en/of taalbeplanning van onder. Kaplan en Baldauf (1997) beskou dit ook as taalbeplanning van onder teenoor taalbeplanning van bo. Hatoss (2006:288) redeneer dat mikro-beplanning, en dus die rol van plaaslike gemeenskappe, in taalbeplanning nie slegs beskou moet word as ʼn poging om leemtes wat deur amptelike beplanning gelaat word te vul nie, maar dat dit in werklikheid ’n noodsaaklike aanvulling vir makro-taalbeplanning is. Volgens Alexander (1992) is die Soweto-opstand teen die implementering van Afrikaans as onderrigtaal in 25
- Page 1 and 2: DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HE
- Page 3 and 4: Erkenning Hiermee wens ek erkenning
- Page 5 and 6: INHOUDSOPGAWE Verklaring Erkenning
- Page 7 and 8: 2.7.5. Bangladesh 79 2.7.6. Indië
- Page 9 and 10: 5.2.4. Lê van Taalklagtes 197 5.2.
- Page 11 and 12: Lys van tabelle Tabel 1: Raamwerk v
- Page 13 and 14: Lys van afkortings AB AHI ANC CNO C
- Page 15 and 16: Hoofstuk 1 Inleiding en agtergrond
- Page 17 and 18: Deur die toepassing van spesiale im
- Page 19 and 20: ʼn emosionele en politieke aangelee
- Page 21 and 22: 1.2. Taalaktivisme in Suid-Afrika T
- Page 23 and 24: 1.2.2. Aktivisme onder die Breë De
- Page 25 and 26: 1.4. Die belang van die studie Deur
- Page 27 and 28: dokumente- en empiriese studie uitg
- Page 29 and 30: Hoofstuk 2 Literatuuroorsig 2.1. In
- Page 31 and 32: geweldpleging, traangas, burgerlike
- Page 33 and 34: grootste toets vir taalaktivisme va
- Page 35 and 36: moedertaal te gebruik omdat dit in
- Page 37: Dit is grootliks simbolies, ten min
- Page 41 and 42: nie. Vanuit hierdie oogpunt word ta
- Page 43 and 44: eklemtoon ’n funksionele toekenni
- Page 45 and 46: Die verklaring is gebaseer op die b
- Page 47 and 48: Uit bogenoemde bespreking kan die g
- Page 49 and 50: professionele onderwyspraktisyns, o
- Page 51 and 52: inheemse tale as noodsaaklik vir su
- Page 53 and 54: doelwitte beskou. Claysmith noem di
- Page 55 and 56: Staking deur Chinese onderwysers Ma
- Page 57 and 58: of revolusionêre verandering. Herl
- Page 59 and 60: geweld insluit, en die invloed daar
- Page 61 and 62: Die instrumente van taalaktivisme k
- Page 63 and 64: strategieë, taktieke, middele en g
- Page 65 and 66: aanraak deur wat hy professionele a
- Page 67 and 68: 2.6.4. Drukgroepvorming (Lobbying)
- Page 69 and 70: Petisionering - of die versameling
- Page 71 and 72: gedurende die Indiese onafhanklikhe
- Page 73 and 74: 2.6.7. Geweld Geweld is die mees ek
- Page 75 and 76: as in Quebec waar burgers tevrede w
- Page 77 and 78: Masedoniese taal beklemtoon kan wor
- Page 79 and 80: teenoor groepe wat eerder die assim
- Page 81 and 82: Ter versterking van moedertaalonder
- Page 83 and 84: Tabel 7: ’n Skematiese voorstelli
- Page 85 and 86: Tabel 8: ’n Skematiese voorstelli
- Page 87 and 88: dat Tok Pisin en ander inheemse tal
Aanvaarding hiervan lei tot vervreemding van die eie kultuur en dus tot spanning. By<br />
sommige groepe kan dit tot weerstand en die gevolglike agitering vir die behoud van die<br />
status quo aanleiding gee. Volgens Patrick mag daar by ander groepe min of geen<br />
weerstand of openbare afkeur vir die standaardisering van hul tale wees nie. Hoewel dit<br />
dus mag lyk of die proses van implementering van ’n taalbeleid glad verloop, impliseer<br />
dit nie noodwendig dat daar geen teenstand daarteen is nie. Dit kan bloot apatie teenoor<br />
die proses wees. Patrick (2004:181) lig ook ʼn derde scenario uit. Sodra ’n inheemse taal<br />
regte in onderwys en ander instellings verkry, beweeg hierdie taal in ’n ander sfeer waar<br />
dit met dominante tale kompeteer wat weer aantrekliker vir die sprekers van die inheemse<br />
tale lyk. Die rede is omdat die dominante tale met sosiale mobiliteit en kulturele prestige<br />
vereenselwig word. Hieroor verklaar Dorian (in Edwards, 1985:93) dat taallojaliteit<br />
voortbestaan terwyl die ekonomiese en sosiale omstandighede voordelig vir die betrokke<br />
taal is. Sodra dit egter lyk of ’n ander taal groter waarde het, vind daar ʼn verskuiwing na<br />
daardie taal plaas. Edwards (1985:93) is ook van mening dat ekonomiese redes die kern<br />
vorm van taalkeuses. Patterson (1985:95) beklemtoon ook die mag van ekonomiese<br />
oorwegings bo ander oorwegings, soos byvoorbeeld identiteit en etnisiteit. Patterson<br />
(1985:95) stel dit soos volg:<br />
“There is no a priori reason to believe that individuals always choose<br />
ethnic identification over other forms of identification. The primacy of<br />
economic factors over all others has been demonstrated ... people never<br />
make economic decisions on the basis of ethnic allegiance, but, on the<br />
contrary ... the strength, scope, viability, and bases of ethnic identity are<br />
determined by and are used to serve the economic and general class<br />
interests of individuals”.<br />
Taalregte, vanuit die perspektief van ‘taal as hulpbron’, is volgens Hornberger<br />
(1998:454) nie ’n outomatiese “concession of demand” nie, maar eerder ’n kwessie van<br />
gebalanseerde beheer en die keuse tussen potensiële alternatiewe. Hornberger redeneer<br />
daarom dat dit uiters belangrik is dat taalminderhede bemagtig moet word om besluite te<br />
neem rakende watter tale en watter lees- en skryfkennis ontwikkel moet word, asook die<br />
24
Change language