DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...
DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ... DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...
ʼn Gemeenskap wat aan die beginsels van demokrasie toegewyd is, moet ook bereid wees om vir taalregte te beywer (Tollefson, 1991:211). Martel (1999:47) meen dat taalregteaktivisme in werklikheid onafwendbaar en noodsaaklik is in die demokratisering van ʼn veeltalige land. Volgens du Plessis (2006:75) moet tussen taalaktivisme en taalregteaktivisme onderskei word. Taalaktivisme het volgens Steyn (1980:74) en later Du Plessis (1986) selde te make met taal as sodanig, en het eerder te make met die rol van ’n politieke- of taaldrukgroep. In die geval van taalregte-aktivisme, poog rolspelers om verandering in sosiale praktyke, ideologieë en strukture, wat ’n invloed op die handhawing en ontwikkeling van taalgemeenskappe het, te bewerkstellig. Martel (1999:49) definieer taalregte-aktivisme as ’n manifestasie van ’n opkomende bewustheid, en verwerping van toestande van onderdrukking/beheer/dominansie/outoriteit/ sentralisering en monopolie. Martel (1999:47) huldig die mening dat, soos wat sosio-politieke praktyke en strukture onder druk kom om te verander, die aktivistiese fenomeen sekere kwessies uitlig waaroor nagedink moet word. Dit sluit in: Die samelewings- en etiese betekenis daarvan. Die visie van geregtigheid, van emansipasie of van plaaslike belange wat dit voed. Die instrumente wat gebruik word om vir verandering te agiteer. Litigasie, werwing, navorsing, gemeenskapsmobilisering, mediadekking en selfs geweld. Die terrein van aktiwiteit. Buite/binne/teen staatsgrense, ondersoek van ’n nuwe geografiese dinamika in die tydvak van globalisering. Die resultate. Doeltreffende beïnvloeding van verandering. Hierdie kwessies moet voortdurend aandag geniet wanneer taal- of taalregte-aktivisme analiseer word. Meer kwessies kan bygevoeg word. Martel noem dat elke aktivistiese beweging sy eie linguistiese doelwitte asook sy eie spesifieke streeks-, nasionale- en internasionale dinamika besit. Elkeen het ʼn eie gebruik van die wet as instrument van verandering en ʼn eie vermoë of onvermoë om die wanbalans in mag te neutraliseer. Die 18
grootste toets vir taalaktivisme vanuit ’n etiese benadering is dat dit in staat moet wees om gemeenskappe te bemagtig. Volgens Freeland en Patrick (2004:29) handel ʼn taalstryd nie noodwendig oor taal nie, maar vorm gewoonlik deel van ’n groter politieke, ekonomiese en kulturele stryd ten opsigte van die verkryging van amptelike erkenning, die manier waarop dit verkry word en die materiële en ideologiese wins waarmee dit gepaard gaan. Alhoewel daar meer steun vir eentaligheid in die meerderheidstaal is, redeneer May (2004:48) dat die doel van taalregte-aktivisme steeds is om sosiale en politieke strukture so te beïnvloed dat pariteit tussen meerderheids- en minderheidstale bereik kan word. Volgens May is dit ’n gedugte taak omdat die sosiale en politieke magte wat teenoor minderheidstale opgestel is stewig gevestig is. Volgens Florey (2008:9) het taalaktivisme uit die “nuwe linguistiek” ontstaan. Die “nuwe linguistiek” verwys na ’n meer deelnemende en gepolitiseerde linguistiek met taalaktivisme as kern, gekenmerk deur betekenisvolle veranderinge aan die etiek, metodes en aksies in die praktyk van taalaktivisme. Alliansies word tussen eksterne en interne taalaktiviste gevorm wat tot ’n gedeelde doelwit van dokumentering en ondersteuning van minderheidstale en kulture saamwerk. ’n Taalaktivis sal volgens Florey iemand wees wat kwessies rakende taalontwikkeling energiek aanspreek. ’n Taalaktivis inisieer aksies of aktiwiteite ter ondersteuning van ʼn taal- en sprekersgemeenskap. Florey bespreek taalaktiviste ook aan die hand van die aktivistiese rolle wat hulle speel, die agtergrond waarteen hulle optree en die kundigheid wat in die onderskeie stelsels vereis word. Sy onderskei die volgende kategorieë taalaktiviste: Interne taalaktiviste. Dit behels gemeenskapslede met ’n persoonlike belang in hul erfenistale. Eksterne taalaktiviste. Dit behels mense buite die gemeenskap wat geen persoonlike band met die inheemse tale het nie. 19
- Page 1 and 2: DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HE
- Page 3 and 4: Erkenning Hiermee wens ek erkenning
- Page 5 and 6: INHOUDSOPGAWE Verklaring Erkenning
- Page 7 and 8: 2.7.5. Bangladesh 79 2.7.6. Indië
- Page 9 and 10: 5.2.4. Lê van Taalklagtes 197 5.2.
- Page 11 and 12: Lys van tabelle Tabel 1: Raamwerk v
- Page 13 and 14: Lys van afkortings AB AHI ANC CNO C
- Page 15 and 16: Hoofstuk 1 Inleiding en agtergrond
- Page 17 and 18: Deur die toepassing van spesiale im
- Page 19 and 20: ʼn emosionele en politieke aangelee
- Page 21 and 22: 1.2. Taalaktivisme in Suid-Afrika T
- Page 23 and 24: 1.2.2. Aktivisme onder die Breë De
- Page 25 and 26: 1.4. Die belang van die studie Deur
- Page 27 and 28: dokumente- en empiriese studie uitg
- Page 29 and 30: Hoofstuk 2 Literatuuroorsig 2.1. In
- Page 31: geweldpleging, traangas, burgerlike
- Page 35 and 36: moedertaal te gebruik omdat dit in
- Page 37 and 38: Dit is grootliks simbolies, ten min
- Page 39 and 40: edes daarvoor. Taalminderhede moet
- Page 41 and 42: nie. Vanuit hierdie oogpunt word ta
- Page 43 and 44: eklemtoon ’n funksionele toekenni
- Page 45 and 46: Die verklaring is gebaseer op die b
- Page 47 and 48: Uit bogenoemde bespreking kan die g
- Page 49 and 50: professionele onderwyspraktisyns, o
- Page 51 and 52: inheemse tale as noodsaaklik vir su
- Page 53 and 54: doelwitte beskou. Claysmith noem di
- Page 55 and 56: Staking deur Chinese onderwysers Ma
- Page 57 and 58: of revolusionêre verandering. Herl
- Page 59 and 60: geweld insluit, en die invloed daar
- Page 61 and 62: Die instrumente van taalaktivisme k
- Page 63 and 64: strategieë, taktieke, middele en g
- Page 65 and 66: aanraak deur wat hy professionele a
- Page 67 and 68: 2.6.4. Drukgroepvorming (Lobbying)
- Page 69 and 70: Petisionering - of die versameling
- Page 71 and 72: gedurende die Indiese onafhanklikhe
- Page 73 and 74: 2.6.7. Geweld Geweld is die mees ek
- Page 75 and 76: as in Quebec waar burgers tevrede w
- Page 77 and 78: Masedoniese taal beklemtoon kan wor
- Page 79 and 80: teenoor groepe wat eerder die assim
- Page 81 and 82: Ter versterking van moedertaalonder
ʼn Gemeenskap wat aan die beginsels van demokrasie toegewyd is, moet ook bereid wees<br />
om vir taalregte te beywer (Tollefson, 1991:211). Martel (1999:47) meen dat taalregteaktivisme<br />
in werklikheid onafwendbaar en noodsaaklik is in die demokratisering van ʼn<br />
veeltalige land. Volgens du Plessis (2006:75) moet tussen taalaktivisme en taalregteaktivisme<br />
onderskei word. Taalaktivisme het volgens Steyn (1980:74) en later Du Plessis<br />
(1986) selde te make met taal as sodanig, en het eerder te make met die rol van ’n<br />
politieke- of taaldrukgroep. In die geval van taalregte-aktivisme, poog rolspelers om<br />
verandering in sosiale praktyke, ideologieë en strukture, wat ’n invloed op die<br />
handhawing en ontwikkeling van taalgemeenskappe het, te bewerkstellig. Martel<br />
(1999:49) definieer taalregte-aktivisme as ’n manifestasie van ’n opkomende bewustheid,<br />
en verwerping van toestande van onderdrukking/beheer/dominansie/outoriteit/<br />
sentralisering en monopolie.<br />
Martel (1999:47) huldig die mening dat, soos wat sosio-politieke praktyke en strukture<br />
onder druk kom om te verander, die aktivistiese fenomeen sekere kwessies uitlig waaroor<br />
nagedink moet word. Dit sluit in:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Die samelewings- en etiese betekenis daarvan. Die visie van geregtigheid, van<br />
emansipasie of van plaaslike belange wat dit voed.<br />
Die instrumente wat gebruik word om vir verandering te agiteer. Litigasie,<br />
werwing, navorsing, gemeenskapsmobilisering, mediadekking en selfs geweld.<br />
Die terrein van aktiwiteit. Buite/binne/teen staatsgrense, ondersoek van ’n nuwe<br />
geografiese dinamika in die tydvak van globalisering.<br />
Die resultate. Doeltreffende beïnvloeding van verandering.<br />
Hierdie kwessies moet voortdurend aandag geniet wanneer taal- of taalregte-aktivisme<br />
analiseer word. Meer kwessies kan bygevoeg word. Martel noem dat elke aktivistiese<br />
beweging sy eie linguistiese doelwitte asook sy eie spesifieke streeks-, nasionale- en<br />
internasionale dinamika besit. Elkeen het ʼn eie gebruik van die wet as instrument van<br />
verandering en ʼn eie vermoë of onvermoë om die wanbalans in mag te neutraliseer. Die<br />
18
Change language