DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

OPSOMMING
Op 8 Mei 1996 het die Grondwetlike Vergadering van die Republiek van Suid-Afrika ’n
nuwe demokratiese grondwet aanvaar. Die Grondwet maak voorsiening vir ’n redelike
aantal klousules betreffende taalkwessies. Dit maak onder meer voorsiening vir elf
amptelike tale wat die veeltalige en multikulturele aard van ons samelewing weerspieël.
Die Nasionale Regering maak sy standpunt oor taal in die onderwys in die 1996 Suid-
Afrikaanse Handves van Menseregte duidelik. Hieruit blyk dit duidelik dat die
Departement van Onderwys die ontwikkeling van veeltaligheid binne die raamwerk van
toevoegende tweetalige onderwys beklemtoon. Skole word byvoorbeeld sterk aanbeveel
om ten minste twee tale van onderrig vanaf Graad 1 aan te bied, waarvan een van die
twee tale die huistaal van die leerder moet wees.
Hierdie positiewe doelwitte ten spyt, blyk dit dat die teenoorgestelde in die praktyk
gebeur. Al meer klagtes kom na vore, veral uit die geledere van die minderheidstale
(Afrikaans en die Afrikatale) dat hul tale, as tale van onderrig, gemarginaliseer word. ’n
Positiewe ontwikkeling is egter die steun vir moedertaalonderrig, veral ook uit
gemeenskappe wat tradisioneel gesien was as sou hulle ten gunste van Engelsonderrig
wees. Hierdie herwaardering van die rol van die moedertaal in onderrig kan toegeskryf
word aan bepaalde taalaktivistiese inisiatiewe wat sedert 1994 van stapel gestuur is.
Hierdie studie ondersoek die rol wat taalaktivisme by die terugkeer na
moedertaalonderwys in Suid-Afrika na die vestiging van ’n demokratiese taalbestel in die
land speel. Die siening dat gemeenskappe apaties staan teenoor taalregtekwessies in die
onderwys wat deur politieke en ander drukgroepe teweeggebring word wat die status quo
ten opsigte van die bevordering van Engels as onderrigmedium ten koste van die
minderheidstale wil bevorder, is ondersoek. Dit is gedoen deur te bepaal: (a) hoe
wydverspreid die verskynsel van taalaktivisme in Suid-Afrika voorkom, (b) die vorme
(indien enige) waarin taalaktivisme onder die verskillende taalgemeenskappe figureer, (c)
of daar inderdaad ’n herwaardering van moedertaalonderrig is, en (d) watter rol (indien
enige) taalaktivisme by die herwaardering van moedertaalonderrig speel. Hoofstuk 2
298