DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

ewegings se hoofdoel is die behoud van Afrikaanse eentalige skole, ten koste van swart
leerders wat toegang tot hierdie (gehalte) skole verlang. Hul motivering is dus suiwer
etniese skole en Afrikaans is hulle middel tot hul doelwit. Een voorbeeld van so ’n
beweging was die beroep op ouers om hulle te verset “teen die verswarting van skole” en
om die beheer daarvan nie aan skoolhoofde toe te vertrou nie. Hulle kan dit doen deur
hard daaraan te werk om staatsondersteunde Model C-skole te behou, maar waar dit nie
meer moontlik is nie, CVO-skole in die lewe te roep (ouers op die Volkskongres, 1994).
Bewegings wat hulle vir Afrikaansmoedertaal-onderrig beywer wissel van
sakebewegings (soos die AHI), politieke partye (soos die Nasionale Party), politieke
drukgrope (soos die Afrikaner Volkswag), arbeidsorganisasies (soos Solidariteit) sowel
as kultuurorganisasies (soos die FAK). Moedertaalonderrig is dus nie ewe belangnrik as
die primêre doelwit van hierdie organisasies nie.
Gebaseer op die werk van Lubbe en Truter (2007) kan bogenoemde voorbeelde van
aktivisme as positiewe nie-amptelike stappe ter ondersteuning van moedertaalonderrig
beskou word. Dit staan direk teenoor bewegings wat na die oopstelling van skole streef,
maar as middel daartoe Engels ten koste van die moedertaal as taal van onderrig verkies.
Volgens dieselfde raamwerk van Lubbe en Truter sal laasgenoemde bewegings as
negatiewe stappe teen taaldemokrasie beskou kan word. Die verskil tussen taalregtegeoriënteerde
aktivisme en taalaktivisme wat in die teenoorgestelde rigting beweeg, dien
as basis in hierdie onderskeid.
Uit bogenoemde bespreking kan tot die gevolgtrekking gekom word dat die verskynsel
van taalaktivisme wel wydverspreid in Suid-Afrika voorkom. Dit is veral die
Afrikaanssprekende gemeenskap wat agiteer vir moedertaalonderrig. Aanvanklik is dit
gedoen vir die behoud van Afrikaanse moedertaalskole, maar later is daar ook
aanmoediging vir die wyer agitering vir Afrikaansmoedertaal-onderrig binne ʼn veeltalige
opset. Hierteenoor agiteer Afrikataalsprekendes steeds grootliks vir groter toegang tot
gehalte-onderwys met Engels as onderrigmedium. Individuele steun kom egter
toenemend uit hierdie geledere vir die erkenning van Afrikatale as onderrigmedium na
vore. Terwyl aktivisme vir moedertaalonderrig uit Afrikaanse geledere deur goed
256