DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

terreine, naamlik die situasie van taal in onderwys, het ook nie verandering vrygespring
nie.
Die ondersoek het uitgewys dat taalaktivisme in Suid-Afrika nie ’n nuwe verskynsel is
nie. Die historiese agtergrond in die studie van taalbeleidsontwikkeling, spesifiek van
taal-in-onderwysontwikkeling in Suid-Afrika sedert 1652, is sprekend hiervan en is in
ooreenstemming met Van Coller en Steyn (2005) wat aanvoer dat dit gebruiklik is dat in
tye van verandering poolshoogte geneem word van die stand van taalsake. Omdat,
volgens Duvenhage (2004), transformasie deur politieke en of ideologiese kragte
aangevuur word, sal aktiviste dan voor die keuse te staan kom om òf die veranderende
situasie soos wat dit afspeel te aanvaar, òf om in belang van die beskerming van taalregte
op te tree indien sodanige regte bedreig word.
Die taalmediumkwessie was nog altyd ’n emosionele- en politieke aangeleentheid wat
veral histories in Suid-Afrika om eerstetaalonderrig en toevoegende tweetaligheid
(veeltaligheid) gewentel het. Taalaktivisme het deurgaans in die geskiedenis ’n rol
gespeel en het veral uit reaksies oor die oorheersing van Afrikaans (vroeër Hollands) en
Engels en die onderdrukking van die Afrikatale bestaan. Aktivisme vanuit
Afrikataalsprekende geledere het op die voorgrond begin tree na die implementering van
die Wet op Bantoe-onderwys in 1953 en het ’n hoogtepunt in 1976 met die Sowetoopstande
bereik. Hierdie aktivisme was polities georiënteerd en teen moedertaalonderrig
gerig omdat dit met die Nasionale Party se apartheidstelsel in verband gebring is. Die
voortgesette stryd om Afrikaans se posisie teenoor Engels te versterk het aanleiding
gegee tot die sogenaamde 50:50 taal-in-onderwysbenadering in swart skole. Hierdie
benadering het groot ontevredenheid onder swart geledere ontlok en is as ’n openlike
politieke poging tot verdere segregasie en onderdrukking van swart leerders bestempel.
Veranderinge in Suid-Afrika se politieke en ekonomiese situasie het ook veranderinge in
die taalbestel van die land bewerkstellig. Die invloed op die taalsituasie was in verskeie
terreine merkbaar soos byvoorbeeld die onderwys, administrasie, politiek en selfs in die
wyse waarop mense op die verandering gereageer het. Elke moment van die taaldebat en
249