DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

vir die ontwikkeling en bevordering van Afrikaans as onderrigtaal binne die inperkende
beleid van verengelsing ingelei. Dit het selfs deels tot van die grootste momente in die
Suid-Afrikaanse geskiedenis gelei, naamlik die Groot Trek, die Anglo-Boereoorlog en
later die Soweto-opstand. Dit was veral binne die geledere van die Afrikaner dat
aktivistiese taalbewegings soos die Genootskap vir die Handhawing van Afrikaans
(GHA), die Genootskap van Regte Afrikaners (GRA), die Kaapse Afrikanerbond (KAB),
die Eerste Afrikaanse Taalbeweging (EAT), die Tweede Afrikaanse Taalbeweging
(TAT), sowel as die Christelik-Nasionale Onderwysbeweging (CNO) ʼn groot rol gespeel
het.
Aan die einde van die hoofstuk word dit reeds duidelik dat die taalstryd van die Afrikaner
nou verweef was met sy stryd om selfbehoud en politieke oorlewing. Gedurende die
tydperk tot 1948, met die bewindsoorname van die Nasionale Party, was die stryd gemik
teen die oorheersing van Engels en Britse politieke beheer. Daarna, met die Afrikaner in
beheer en Afrikaans in ʼn veilige posisie as onderrigtaal, het die politieke bedreiging en
daarmee saam die bedreiging vir moedertaalonderrig, uit ’n heeltemal ander oord gekom,
naamlik uit die geledere van die swart versetbewegings. Hierdie bewegings het hulle vir
die beëindiging van die stelsel van apartheid en aparte onderwys beywer. Engels was dus
steeds die taal wat Afrikaans bedreig het.
Die fokus in Hoofstuk 5 val op die aanbieding en analise van die data soos uit
mediarekords vir hierdie tydperk verkry. Die analise is gedoen na gelang van die
tipologie van taalaktivisme wat deur Martel (1999) bekendgestel en deur Lubbe (2004)
asook Du Plessis (2006) verder ontwikkel is. Die tipologie onderskei tussen die
hoofinstrumente van taalaktivisme wat deur taalaktiviste aangewend word en verskaf
ook ’n waardering van watter instrumente meer sukses kan behaal. Met die ontleding van
die data is daar bevind dat al die instrumente wel deur individue en taalbewegings
gebruik word.
Die rol en bydrae van verskeie bewegings, onder meer kulturele organisasies, onderwysen
ouerverenigings, die media, navorsingsinstansies, politieke partye en individue is
247