DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

este geplaas om insette oor hul eie tale te lewer. Taalbeplanning moet dus nie as ’n
monolitiese aktiwiteit van bo hanteer word nie, maar die belang van al die rolspelers in
die linguistiese omgewing, waarvan taalaktiviste ʼn integrale deel vorm, moet in ag
geneem word. Indien nie, sal taalbeplanning ʼn eensydige oefening van bo (top-down)
wees.
Annamalai (1979:35) se definisie van taalbeplanning as “organized intervention to
influence the nature and pace of language development”, som hierdie bespreking van
taalbeplanning as ’n insluitende proses goed op. Dit is wyd in soverre die agent van
beplanning daarin belangstel dat die beplanning nie tot ’n regering of ’n sentrale
agentskap beperk moet wees nie. Dit is egter terselfdertyd eng omdat die doel van
beplanning tot taalontwikkeling beperk moet word. In dié sin is taalbeplanning dus ’n
instrument van sosiale ontwikkeling en/of verandering.
Uit bogenoemde bespreking kan ons tot die slotsom kom dat die bestuur van taal nie
slegs ’n monolitiese aktiwiteit van bo is nie, maar dat dit die gesamentlike produk van die
totale ekologie van die linguistiese omgewing is. Hierdie linguistiese ekologie sluit in:
alle tale en taalgemeenskappe in die omgewing; die verskillende rolspelers (byvoorbeeld
die regering, nie-regeringsorganisasies, taalaktiviste, en andere) sowel as die politieke,
ekonomiese en sosiale omgewing waarin die verandering moet plaasvind.
Die totstandbringing van taalregtebewegings is een van die maniere waarop groepe op
taalregte kan aandring. Te verwagte faktore om die voorkoms van taalregtebewegings te
bepaal, is volgens Ishida et al. (2003:1) die volgende: 1) taaldiversiteit binne ’n land (D);
2) geletterdheidspeil (L); 3) bevolkingsgrootte (P); 3) nasionale inkomste as indeks van
welvaart (G); sowel as 4) die bestaan van grondwetlike ondersteuning vir taalregte (C).
Ishida et al. (2003:10) voer aan dat daar vier tipes voorwaardes vir die voorkoms van
taalregtebewegings is. Elke tipe bevat hoofsaaklik die kombinasie G en D wat bewys dat
die kombinasie van ekonomiese en linguistiese faktore taalregtebewegings in ’n land tot
gevolg het.
245