DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...
DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ... DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...
instrument vir groter magte en is dit ook sekondêr tot basiese sosio-ekonomiese, politieke en kulturele strominge binne ’n samelewing. Eastman (in Edwards, 1985:90) glo dat taalplanne eerstens die produk van regerings is en dat taalbeplanners dan in opdrag van die regerings optree. Williams (2003:1) beskou taalbeplanning as ’n vorm van sosiopolitieke intervensie. As sulks bevraagteken hy dus die siening van taalbeplanning as ’n objektiewe wetenskaplike oefening. Joseph (in Rajagopalan, 2007) ondersteun ook hierdie siening en stel dit selfs sterker, naamlik dat taal “political from top to bottom” is en verder dat taal “constitutively and hence indissociably political” is. Vir Joseph is taal dus nie polities van aard omdat dit op spesifieke geo-politieke belange reageer nie. Dit is polities omdat dit selfs in die generiese sin polities is. Die rol van taalaktivisme, as een van die kragte wat ʼn samelewing nader aan demokrasie kan stuur, is bespreek. Omdat taal- en taalregte-aktivisme deur linguistiese menseregte aangevuur word, is die begrip linguistiese menseregte onder die loep geneem. Aandag is aan die determinante van taalregteaktivisme geskenk. Taalaktivisme as determinant binne die groter taalbeplanningsproses, sowel as binne taal-in-onderwysbeplanning, is bespreek. Omdat taal- en taalregte-aktivisme deur linguistiese menseregte aangevuur word, is ook op die definiëring van die konsep linguistiese menseregte gekonsentreer. Die totstandkoming van taalregteorganisasies, sowel as die rol wat sulke organisasies volgens internasionaal gedokumenteerde studies in die onderwys speel, is ondersoek. Die hoofstuk ondersoek ook die instrumente van taalaktivisme soos deur Martel (1999) en later deur Du Plessis (1986) geïdentifiseer. Martel meen dat elke aktivistiese beweging sy eie linguistiese doelwitte asook sy eie spesifieke streeks, nasionale en internasionale dinamika het. Dit het elk ʼn eie gebruik van die wet as instrument van verandering en ʼn eie vermoë of onvermoë om magswanbalanse te neutraliseer. Die groot toets vir taalaktivisme vanuit ’n etiese benadering is dat dit in staat moet wees om gemeenskappe te bemagtig. Hornberger (1998:454) redeneer dat taal- en taalbeleidsonwikkeling nie ’n outomatiese “concession of demand” is nie, maar eerder ’n kwessie van gebalanseerde beheer en ʼn keuse tussen potensiële alternatiewe. Hornberger redeneer daarom dat dit uiters belangrik is dat taalminderhede bemagtig moet word om in hul eie belang die regte keuses te maak. Taalaktiviste as verteenwoordigers van minderheidstaalgroepe is die 244
este geplaas om insette oor hul eie tale te lewer. Taalbeplanning moet dus nie as ’n monolitiese aktiwiteit van bo hanteer word nie, maar die belang van al die rolspelers in die linguistiese omgewing, waarvan taalaktiviste ʼn integrale deel vorm, moet in ag geneem word. Indien nie, sal taalbeplanning ʼn eensydige oefening van bo (top-down) wees. Annamalai (1979:35) se definisie van taalbeplanning as “organized intervention to influence the nature and pace of language development”, som hierdie bespreking van taalbeplanning as ’n insluitende proses goed op. Dit is wyd in soverre die agent van beplanning daarin belangstel dat die beplanning nie tot ’n regering of ’n sentrale agentskap beperk moet wees nie. Dit is egter terselfdertyd eng omdat die doel van beplanning tot taalontwikkeling beperk moet word. In dié sin is taalbeplanning dus ’n instrument van sosiale ontwikkeling en/of verandering. Uit bogenoemde bespreking kan ons tot die slotsom kom dat die bestuur van taal nie slegs ’n monolitiese aktiwiteit van bo is nie, maar dat dit die gesamentlike produk van die totale ekologie van die linguistiese omgewing is. Hierdie linguistiese ekologie sluit in: alle tale en taalgemeenskappe in die omgewing; die verskillende rolspelers (byvoorbeeld die regering, nie-regeringsorganisasies, taalaktiviste, en andere) sowel as die politieke, ekonomiese en sosiale omgewing waarin die verandering moet plaasvind. Die totstandbringing van taalregtebewegings is een van die maniere waarop groepe op taalregte kan aandring. Te verwagte faktore om die voorkoms van taalregtebewegings te bepaal, is volgens Ishida et al. (2003:1) die volgende: 1) taaldiversiteit binne ’n land (D); 2) geletterdheidspeil (L); 3) bevolkingsgrootte (P); 3) nasionale inkomste as indeks van welvaart (G); sowel as 4) die bestaan van grondwetlike ondersteuning vir taalregte (C). Ishida et al. (2003:10) voer aan dat daar vier tipes voorwaardes vir die voorkoms van taalregtebewegings is. Elke tipe bevat hoofsaaklik die kombinasie G en D wat bewys dat die kombinasie van ekonomiese en linguistiese faktore taalregtebewegings in ’n land tot gevolg het. 245
- Page 207 and 208: te vind. So wil hulle byvoorbeeld h
- Page 209 and 210: Beeld, 17 Januarie 1997). Hierdie v
- Page 211 and 212: Afrikataalsprekende gemeenskap kom
- Page 213 and 214: Desember 1997), dr. Theo van der Me
- Page 215 and 216: om die departement te keer om weg t
- Page 217 and 218: die gebruik van hierdie instrument
- Page 219 and 220: Hy dring daarop aan dat sy kind by
- Page 221 and 222: word deur leerders wat nie Afrikaan
- Page 223 and 224: handhaaf” (Die Volksblad, 17 Juni
- Page 225 and 226: die bevordering van swart tale ’n
- Page 227 and 228: oor Afrikaanse skole en moedertaalo
- Page 229 and 230: teenwoordiges gewys op die sterk ui
- Page 231 and 232: Slegs een geval van die gebruik van
- Page 233 and 234: word. In sulke skole, is gevoel, ka
- Page 235 and 236: Uit die beskikbare rekords vir die
- Page 237 and 238: estuur van die skool. Regter Thring
- Page 239 and 240: toelatingstoetse teenstaan, maar be
- Page 241 and 242: Mediarekords wat op waarskuwings te
- Page 243 and 244: skerp toename in aktivistiese aktiw
- Page 245 and 246: (Behou Afrikaans Belangegroep, Die
- Page 247 and 248: linguistiese doelwitte asook sy eie
- Page 249 and 250: nie. Adriaan van Niekerk doen ʼn be
- Page 251 and 252: moedertaalonderrig besig is om pos
- Page 253 and 254: igting wat betref taal van onderrig
- Page 255 and 256: (top-down) wat in die Suid-Afrikaan
- Page 257: Die probleemvrae en die doelwitte v
- Page 261 and 262: vir die ontwikkeling en bevordering
- Page 263 and 264: terreine, naamlik die situasie van
- Page 265 and 266: Die stryd teen Afrikaans vir Engels
- Page 267 and 268: uit die teorie rakende taalaktivism
- Page 269 and 270: saam te staan en Afrikatale as ’n
- Page 271 and 272: georganiseerde taalbewegings met ʼn
- Page 273 and 274: samebindende faktor of dryfveer in
- Page 275 and 276: Alhoewel dit dus wou lyk asof die r
- Page 277 and 278: Ten tyde van die jaarlikse jeugkonf
- Page 279 and 280: Waar in die beantwoording van probl
- Page 281 and 282: en dat, hoewel eenheid binne Afrika
- Page 283 and 284: 6.5. Moontlikhede vir verdere studi
- Page 285 and 286: BIBLIOGRAFIE Alexander, N. 1989. Th
- Page 287 and 288: Claysmith, J. 2007. Immigration and
- Page 289 and 290: Fataar, M. 1999. Education Policy D
- Page 291 and 292: Henrard, K.2001. Language rights an
- Page 293 and 294: Lanham, L.W. 1978. An outline histo
- Page 295 and 296: May, S. 2004. Rethinking Linguistic
- Page 297 and 298: Rice, K. 2009. Must there be two so
- Page 299 and 300: Stone, P.J. 1966. The social system
- Page 301 and 302: Williams, C.H. 2003. Language Polic
- Page 303 and 304: Beeld 1995/01/27 Rapport 1995/01/29
- Page 305 and 306: Volksblad 1996/05/01 Mail & Guardia
- Page 307 and 308: Diverse Publikasies 1999/10 Die Bur
instrument vir groter magte en is dit ook sekondêr tot basiese sosio-ekonomiese, politieke<br />
en kulturele strominge binne ’n samelewing. Eastman (in Edwards, 1985:90) glo dat<br />
taalplanne eerstens die produk van regerings is en dat taalbeplanners dan in opdrag van<br />
die regerings optree. Williams (2003:1) beskou taalbeplanning as ’n vorm van sosiopolitieke<br />
intervensie. As sulks bevraagteken hy dus die siening van taalbeplanning as ’n<br />
objektiewe wetenskaplike oefening. Joseph (in Rajagopalan, 2007) ondersteun ook<br />
hierdie siening en stel dit selfs sterker, naamlik dat taal “political from top to bottom” is<br />
en verder dat taal “constitutively and hence indissociably political” is. Vir Joseph is taal<br />
dus nie polities van aard omdat dit op spesifieke geo-politieke belange reageer nie. Dit is<br />
polities omdat dit selfs in die generiese sin polities is.<br />
Die rol van taalaktivisme, as een van die kragte wat ʼn samelewing nader aan demokrasie<br />
kan stuur, is bespreek. Omdat taal- en taalregte-aktivisme deur linguistiese menseregte<br />
aangevuur word, is die begrip linguistiese menseregte onder die loep geneem. Aandag is<br />
aan die determinante van taalregteaktivisme geskenk. Taalaktivisme as determinant binne<br />
die groter taalbeplanningsproses, sowel as binne taal-in-onderwysbeplanning, is<br />
bespreek. Omdat taal- en taalregte-aktivisme deur linguistiese menseregte aangevuur<br />
word, is ook op die definiëring van die konsep linguistiese menseregte gekonsentreer. Die<br />
totstandkoming van taalregteorganisasies, sowel as die rol wat sulke organisasies volgens<br />
internasionaal gedokumenteerde studies in die onderwys speel, is ondersoek. Die<br />
hoofstuk ondersoek ook die instrumente van taalaktivisme soos deur Martel (1999) en<br />
later deur Du Plessis (1986) geïdentifiseer. Martel meen dat elke aktivistiese beweging sy<br />
eie linguistiese doelwitte asook sy eie spesifieke streeks, nasionale en internasionale<br />
dinamika het. Dit het elk ʼn eie gebruik van die wet as instrument van verandering en ʼn<br />
eie vermoë of onvermoë om magswanbalanse te neutraliseer. Die groot toets vir<br />
taalaktivisme vanuit ’n etiese benadering is dat dit in staat moet wees om gemeenskappe<br />
te bemagtig. Hornberger (1998:454) redeneer dat taal- en taalbeleidsonwikkeling nie ’n<br />
outomatiese “concession of demand” is nie, maar eerder ’n kwessie van gebalanseerde<br />
beheer en ʼn keuse tussen potensiële alternatiewe. Hornberger redeneer daarom dat dit<br />
uiters belangrik is dat taalminderhede bemagtig moet word om in hul eie belang die regte<br />
keuses te maak. Taalaktiviste as verteenwoordigers van minderheidstaalgroepe is die<br />
244
Change language