DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

Die probleemvrae en die doelwitte van die studie is vanuit bogenoemde geformuleer.
Hoofstuk 2 verskaf ’n literatuuroorsig van taalaktivisme en taalbeplanning, sowel as die
rol van taalbewegings in die beïnvloeding van taalbeleid en uiteindelik die skep van ’n
demokratiese taalbestel. Die doel van die hoofstuk is om ons begrip van taalaktivisme as
verskynsel te ontwikkel en die verband met taalbeplanning en taalbeleid te ondersoek.
Die studie bou op die siening van Martel (1999) dat aktivisme in werklikheid die
hoeksteen van ’n demokrasie vorm omdat dit aan die ontmagtigdes ’n alternatiewe stem
bied. Hoewel aktivistiese bewegings polities van aard is, streef dit gewoonlik, volgens
Martel, nie na politieke mag nie, maar bied nuwe sosio-politieke modelle nader aan die
solidariteit/harmonie/samewerkende punt van die verhoudingskontinuum. Die
fundamentele doel van aktivisme is dat dit tot die daarstelling van strukture vir ’n
regverdiger sosiale bestel moet lei. Aktivisme moet tot die bemagtiging van
gemeenskappe binne ’n groter visie as hul eie plaaslike belange kan lei.
Verskeie omskrywings van, en benaderings tot, taalbeplanning is bespreek. Verskeie
kenners, onder andere Kaplan en Baldauf (1997:196) poog om antwoorde te kry op die
vrae oor wat taalbeplanning dan in werklikheid is, deur wie taalbeplanning gedoen word,
en ook wie die ontvangers van taalbeplanning is. Volgens Hatoss (2006:290) is dit op die
oog af eenvoudige vrae om te beantwoord, maar dit is in werklikheid moeiliker om die
invloed van taalbeplanning te bepaal. Hatoss voer verder aan dat verskeie navorsers die
effek van tradisionele bo-na-benede beplanning bevraagteken. Kaplan stel ’n ommekeer
in die rol van regeringsinstansies voor: in plaas daarvan om bo-na-benede beleide (wat in
elk geval nie werk nie) op gemeenskappe af te dwing, beklemtoon hy dit dat benede-nabo
bewegings uit die gemeenskappe ’n groter kans op sukses het.
Hoewel taalbeplanning en taalbeleidsontwikkeling tradisioneel as ʼn objektiewe
wetenskaplike aksie van bo (top-down) beskou is, meen Edwards (1985:89) dat die
taalbeplanner nooit neutraal kan staan nie, omdat hy in die eerste plek aangestel is om
hulp te verleen in ’n proses wat sosiale verandering teweeg wil bring. In dié opsig is
taalbeplanning dus nie ’n geïsoleerde oefening nie, maar in werklikheid slegs ’n
243