DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

Beroepe tot gemeenskapsmobilisering as instrument van taalaktivisme uit die Afrikaanse
geledere kan na gelang van die teorie van Mahapatra (in Annamalai, 1986:7) wat tussen
reformisties- en oorlewingsgedrewe taalaktivisme onderskei, in twee hoofkategorieë
verdeel word. Hiervolgens sal oorlewingsgedrewe taalaktivisme ingestel wees op die
oorlewing van die groep en sal aktivisme selektief gerig wees op die herstel van dit wat in
die verlede vir die groep goed was. Reformisties-gerigte aktivisme sal daarenteen geneë
wees tot verandering en invloed van buite die groep. Hierdie groep ontstaan onder meer
as gevolg van kontak met ander kulture. In die Suid-Afrikaanse opset is dit veral
regsgesinde groepe wat oorlewingsgedrewe optree.
Die model van die reformiste is volgens Mahapatra se klassifikasie meer inklusief van
aard. Voorbeelde hiervan is die oproep van die SAOU in 1994 dat Afrikaanse groepe
hulle moet vereenselwig met ander eendersdenkende organisasies wat probeer om
Afrikaans op provinsiale en nasionale vlak tot sy reg te laat kom. Beeld (1994) doen ʼn
beroep op Afrikaanse taalaktiviste om oor taal en politieke grense heen vriende vir
Afrikaans te maak. Die ATKV doen in 1996 ʼn beroep op Afrikaanse taalbewegings om
hulle by ander groepe te skaar wat hulle vir moedertaalonderrig beywer, maar dat hulle
hul ook vir moedertaalonderrig in ander Afrikatale sal beywer. Prof. Koos du Toit (1998)
doen ʼn beroep op Afrikaanssprekendes om Afrikaans as enigste werklik moderne
Afrikataal te bemark, sowel as tweede taal van duisende swart mense, as taal van
bemagtiging. Anastasia de Vries (in Rapport 2000) doen ’n beroep dat almal “wat hul
brood en botter in en deur Afrikaans verdien” ʼn bydrae tot die positiewe beeld van
Afrikaans in die townships sal lewer. Prof. Albert Venter (2001) vra Afrikaanssprekendes
om nie vas te val in wit agendas en neo-rassisme nie, maar om inklusief te wees in die
stryd om Afrikaans weer tot sy reg te laat kom (Die Burger, 2001). Dr. Neville Alexander
(2002) moedig pro-Afrikaanse moedertaalgroepe aan om in vennootskap met ander
Afrikataalsprekers vir moedertaalonderrig te tree en daardeur te verhoed dat die
Afrikaanse taalstryd op ʼn kreeftegang gaan. Alexander (2004) doen ook ʼn beroep op
Afrikaanse taalaktiviste om deel van ’n kontinentale beweging vir die bemagtiging van
Afrikatale te word, met Afrikaans as een daarvan, en om nie op ’n paternalistiese manier
te beweer dat hulle vir alle tale stry, maar in werklikheid slegs oor Afrikaans begaan is
234