DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

word deur leerders wat nie Afrikaans of Engels magtig is nie aan Afrikaanse skole op te
dwing (Beeld, 8 Januarie 1996).
Na maandelange rassekonflik by die Hoërskool Vryburg oor die oopstelling en die
gebruik van Engels as onderrigtaal het die Departement van Onderwys die bevoegdhede
van die skoolbeerliggaam ingetrek. Rapport van 5 April 1998 berig dat die ontbonde
skoolbeheerliggaam die Departement gedreig het dat hulle ʼn interdik sou kry indien hulle
magte nie herstel sou word nie.
The Daily News van 21 Februarie 1994 berig dat ses Indiërgesinne gedreig het dat hulle
hul tot die Hooggeregshof sou wend indien die Hluhluwe Primêre Skool in KwaZulu-
Natal sou voortgaan met sy weiering om hulle kinders tot die skool toe te laat. Volgens
die rekord beskou die betrokke gesinne die optrede van die skool as rassisties.
Uit die beskikbare rekords kan afgelei word dat dreiging met litigasie as instrument van
taalaktivisme wel gebruik word. Die Departement van Onderwys sowel as die ANC,
Cosatu en Cosas word deur Afrikaanssprekendes met litigasie gedreig indien hulle reg tot
moedertaalonderrig bedreig sou word. Geen rekord kon gevind word wat toon dat hierdie
instrument deur Afrikataalsprekendes vír of téén moedertaalonderrig gebruik word nie.
5.2.5.4. Druk op die massas
Vyf en sestig voorbeelde van druk op die massas as instrument van taalaktivisme kan vir
die tydperk uit die databasis geïdentifiseer word. Die gevalle behels die pogings van
aktivistiese taalgroepe wat aansluiting probeer vind by ander eendersdenkende groepe
met die doel om deur groter getalle besluite wat deur die staat of ander liggame op hulle
afgedwing is meer te beïnvloed.
Die eerste voorbeeld hiervan word in ʼn berig in Die Burger van 20 Junie 1994 gevind.
Volgens hierdie rekord meen die Suid-Afrikaanse Onderwysersfederasie (SAOF) dat
Afrikaans “erg misken” word. Op ’n raadsvergadering van SAOF is besluit dat met ander
207