DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

ʼn Betekenisvolle aantal rekords dui op aktivisme vir die gebruik van Afrikatale as tale
van onderrig en leer. Rapport en Die Volksblad, wat tradisioneel Afrikaanse koerante is,
maak byvoorbeeld voorbrand vir moedertaalonderrig in swart skole. Rapport (26 Januarie
1997) skryf dat skoolkinders en moedertaalonderrig die slagoffers van die regering se
benadering van “een taal, een nasie” is. Rapport verwys hier na die swart skole “waar ’n
Babelse verwarring” besig is om te ontstaan omdat van die leerders verwag word om in
hul tweede taal “en in die meeste plattelandse gebiede, derde taal” te leer. Onder die
opskrif “Cost of speaking only English” en “If we neglect our mother tongues,
colonialism is working”, spreek Max du Preez die regering en die opkomende swart
middelklas aan om daadwerklike pogings aan te wend om moedertaalonderrig te
implementeer of om andersins te erken dat 300 jaar van kolonialisme suksesvol was
(Star, 8 Maart 2001). Pretoria News van 2 April 2001 gebruik die opskrif “Call to teach
in African languages too” om die boodskap van dr. Mike Tlale van Pansat oor te dra dat
moedertaalonderrig ook na swart skole uitgebrei moet word. Khetiwe Mboweni-Marais
gebruik Afrikaans as maatstaf wanneer sy in ’n artikel in Beeld (26 Junie 2003) skryf dat
moedertaalonderrig onontbeerlik is as ons die matriekslaagsyfer in die algemeen, en
leerlinge se prestasie in sekere moeilike vakke, wil verbeter. Sy vergelyk die uitslae van
die verskillende taalgemeenskappe en noem moedertaal die “vuurpyl vir uitmunt in
pynvakke”. Lumka Oliphant (Saturday Star, 8 November 2003) spreek swart ouers aan
oor die stand van Afrikatale in die onderwys. Volgens haar is hierdie ouers te onbetrokke
in die bevordering van Afrikatale as tale van onderrig en leer. Dit volg op Minister Kader
Asmal se samestelling van ’n taakspan om ondersoek in te stel na die gebruik van
Afrikatale aan universiteite (Natal Witness, 12 September 2003).
Die data toon verder dat daar in 2004 ’n sterker konsentrasie op Afrikatale as tale van
onderrig en leer is. Die eerste voorbeeld van aktivistiese mediadekking verskyn in Die
Burger van 27 Januarie 2004 onder die opskrif “Besin opnuut oor rol van SA
onderrigtale”. Hierin kapitaliseer Wilhelm Jordaan op, volgens hom, ’n “onopvallende
sinnetjie” uit die mond van die Minister van Onderwys (mnr. Kader Asmal), dat swart
leerders swak vaar in die matriekeindeksamen “omdat hulle nie die eksamen in hul
moedertaal afgelê het nie”. Jordaan gaan dan volgens die rekord voort om die
188