DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

ʼn emosionele en politieke aangeleentheid wat veral op eerstetaalonderrig en toevoegende
tweetaligheid (veeltaligheid) van toepassing was. Die ontwikkeling van die taalbeleid is
deurgaans gekenmerk deur “contestations around the dominance of English and
Afrikaans, interwoven with the subjugation of other languages in varied and complex
ways”. Hartshorne (1992:18) som die geskiedenis van die taal-in-onderwysbeleid soos
volg op:
“In South Africa, the history of the use of language has revolved
around the relative positions and status of English, Afrikaans and the
African languages, and has been determined by the political and
economic power of those using the various languages ... the interests
and wishes of the users ... were subordinated to the political and
economic purposes and ideologies of various white groupings. The
conflicts between these groupings also spilt over into black schooling,
and in particular found expression in the language policies laid down
from time to time”.
Gedurende die apartheidsera is die onderwysstelsel gekenmerk deur ʼn kurrikulum wat
slegs die belange van die wit minderheidsgroepe in ag geneem het. Swart onderwys was
minderwaardig en die taal-in-onderwysbeleid het slegs Afrikaans en Engels bevorder.
Hierdie beleid het deels tot die 1976-opstande bygedra, wat die gevolg van die
afdwinging van Afrikaans in hierdie skole was. Dit het weer aanleiding gegee tot die
vinnige opgang en vestiging van Engels as medium van onderrig in swart skole.
Die vestiging van ʼn demokrasie in Suid-Afrika in 1994 het ook ander terreine van die
samelewing getransformeer (Mutasa, 2007:1). Volgens Duvenhage (2004) impliseer
transformasie ’n totale herskikking van ’n samelewing, met veranderinge op bykans elke
terrein, aangevuur deur ’n politieke en/of ideologiese uitgangspunt. Een van hierdie
terreine van verandering was die taal in die onderwyssituasie. Desnieteenstaande bly die
kwessie van die onderrigtaal in Suid-Afrika steeds ʼn groot bron vir debat. Alhoewel die
huidige taalbeleid duidelik veeltaligheid ten doel het (maar nie duidelike riglyne vir
5