DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

toelatings- en taalbeleide, onafhanklik van die staat vasstel. Dit het tot fel kritiek vanuit
linkse politieke geledere gelei.
Wat taal betref, het verskeie kwessies ook na vore gekom. Dit was: die posisie van die
Afrikatale teenoor Afrikaans en Engels, die behoefte aan ’n lingua franca, die keuse van
tale as mediums van onderrig en as vakke in skole, sowel as die rol van Engels as ’n
skakeltaal (Maartens,1998:32).
Die ANC se posisie op daardie stadium rakende hierdie kwessies, is volgens Maartens in
hul dokumente soos die Freedom Charter, die Constitutional Guidelines en die
Proceedings of the ANC Language Workshop uiteengesit. Heugh (1995:340) noem dat al
hierdie dokumente dieselfde dilemma reflekteer as die van ander Afrikalande sedert die
1960s, naamlik die behoefte aan “’n taal van nasionale eenheid”, waaraan Engels kan
voldoen. Hierteenoor staan egter die behoefte by die organisasie om die onderdrukte
meerderheid te bevry van “the languages that were part of earlier imperialist political
systems” en om die Afrikatale te ontwikkel. Laasgenoemde behoefte is veral deur die
National Language Project aangespoor. Volgens Maartens (1998:32) is die posisie van
nie-regeringsorganisasies oor taal in onderwys hoofsaaklik deur die National Education
Policy Investigation (NEPI)-komitee verteenwoordig. Die probleem, volgens Heugh
(1995:340) was egter dat beide die ANC en NEPI nie voorsiening gemaak het vir
duidelike implementeringsplanne nie. Dit het die moontlikheid van verdere Engelse
oorheersing gelaat. Die posisie van die Nasionale Party-regering, was volgens Maartens,
op die behoud van die posisie van Afrikaans in skole gerig. Hierdie posisie word in die
dokumente van die Departement van Onderwys, naamlik die Curriculum Model for
Education in SA (CUMSA) sowel as die De Lange-Verslag weerspieël. CUMSA het
aanbeveel dat nie meer as twee tale verpligtend moes wees nie en dat een daarvan die
medium van onderrig moes wees. Slegs een taal moes verpligtend in Grade 1 en 2 wees,
terwyl óf Afrikaans óf Engels plus die dominante Afrikataal van die omgewing in Grade
5 tot 7 verpligtend moes wees. Die Departement van Onderwys en Opleiding (DOO) het
egter aanbeveel dat die ouers ’n keuse moes hê om uit die alternatiewe, soos in die De
Lange-Verslag uiteengesit, te kies.
163