DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

eleid van aparte ontwikkeling was wat tot die mislukking van die taalbeleid gelei het.
Roodt et al beskryf die situasie soos volg: “The bilingual policy in Soweto schools,
which was mooted but never applied, therefore became a public relations disaster for
Afrikaans.”
Vanaf 1960 het die tuislande sowel as die selfregerende gebiede verkies om
moedertaalonderrig slegs vir die eerste vier jaar te gebruik waarna Engels die amptelike
onderrigmedium sou word.
Hierdie veranderinge in die taal-in-onderwysbeleid van die Wet op Bantoe-onderwys
het ’n skeiding gebring in beleid soos wat dit in swart skole in die tuislande toegepas is
en die toepassing van beleid in skole onder die Departement van Bantoe-onderwys. In
Maart 1971 het die Bantu Education Advisory Board begin met ’n ondersoek rakende die
onderrigmedium in swart skole. Die bevindinge van die ondersoek het die 50:50
benadering ten sterkste verwerp. Verder het dit moedertaalonderrig tot standerd vier
aanbeveel. Dit het ook aanbeveel dat moedertaalonderrig na standerd vier opgevolg moes
word deur óf Engels óf Afrikaans as onderrigmedium. In 1972 het die sekretaris van die
Departement drie alternatiewe vir hoërskole aanbeveel. Dit was die bestaande 50:50
benadering, slegs Afrikaans, of slegs Engels. In die tuislande moes die besluite deur die
tuislandregerings gemaak word, terwyl die besluite vir die skole onder die Departement
van Bantoe-onderwys deur die sekretaris geneem sou word, gebaseer op die aanbevelings
van skoolrade, kring- en streekbeamptes. Omdat daar groot verdeling was in die reaksies
van streekdirekteure het die sekretaris besluit om die status quo ten opsigte van die 50:50
benadering te behou. Hartshorne (1999:209) verklaar hierdie besluit soos volg:
“Faced with this general tendency on the part of his officials to cling to the
status quo, and under pressure from the Ministry to protect the position of
Afrikaans, in the event the Secretary of the Department decided to
withdraw the options as his department was concerned and to return to the
dual medium policy.”
157