DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

die einde van hul skoolloopbane en selfs daarna sou wees. Daar was dus aparte
Afrikaanse en Engelse skole vir wit leerders, waar eersgenoemde skole meestal deur
Afrikanerkinders bygewoon is. Dieselfde opset was ook vir kleurlinge beskikbaar, waar
aparte Engels- en Afrikaansmedium skole bestaan het. Onderwys vir Indiërs was deur die
medium van Engels. Gedurende apartheid is die taalbeleid, wat swart mense betref,
volgens Henrard (2001:29), so ontwerp dat
etniese identiteit bevorder kon word
vaardigheid in die amptelike tale belemmer word en sodoende
indiensneming in die arbeidsmark beperk kon word.
Henrard redeneer verder dat die taal-in-onderwysplan ’n sentrale komponent van
apartheidsonderrig geword het. So is die beginsel van moedertaalonderrig volgens Heugh
(1995:42), gerieflik toegepas om gemeenskappe te verdeel. Die skielike omskakeling na
die 50:50 beleid in Engels en Afrikaans het ook tot die benadeling van swart leerders
gelei, veral omdat dit op ’n tydstip in hul skoolloopbaan gekom het toe hulle nog nie vir
onderrig in ’n tweede taal gereed was nie.
Onderwys vir swart mense het van onderwys vir die ander bevolkingsgroepe verskil. In
swart skole is ’n Afrikataal as onderrigmedium in die eerste vier jaar van onderrig
gebruik, waarna dit met óf Engels óf Afrikaans vervang is. Vanaf Graad 2 is Engels en
Afrikaans as vak onderrig. Die moedertaal as onderrigmedium is vanaf Graad 5 met
Engels vervang. Hierdie oorskakeling het tot groot druipsyfers sowel as ’n groot
uitvalsyfer onder swart leerders gelei.
Die uitbreiding van enkelmediumskole en daarmee saam die beklemtoning van
moedertaalonderrig en tweetaligheid vir wit leerders, het volgens Rossouw (1999) vanaf
1948 onder die bewind van die Nasionale Party, beleid geword. Dieselfde beleid is ook
na 1950 na swart skole uitgebrei.
152