DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

Op 31 Mei 1961 het die Republiek van Suid-Afrika tot stand gekom. Suid-Afrika was nie
meer lid van die Statebond nie en die Afrikaners se droom om vry van Engelse
oorheersing te wees, is bereik. Republiekwording het ook ’n wysiging aan die Grondwet
ten opsigte van taal gebring. In Wet no. 32 van 1961, Die Grondwet van die Republiek
van Suid-Afrika, is die ou Artikel 137 met geringe wysigings as artikel 108(1) en (2)
ingesluit. Engels en Afrikaans is as amptelike tale verklaar en Hollands is uit die bepaling
verwyder.
Wat swart onderwys betref, het die oorname deur die Nasionale Party dramatiese
veranderinge gebring. Aanvanklik het die Nasionale Party ’n akkommoderende beleid ten
opsigte van swart mense gevolg. Grootskaalse infrastruktuurontwikkeling (behuising en
skole) is in swart woonbuurte in stedelike gebiede gedoen. Dit is volgens Hyslop
1988:449) gedoen om te voldoen aan die behoefte aan halfgeskoolde arbeid in hierdie
gebiede. Die getalle swart kinders in skole het in die tydperk tussen 1953 en 1963
dramaties van 800 000 tot 1 800 000 gestyg.
In soverre dit swart mense en hul tale betref, het republiekwording ’n belangrike
klemverskuiwing meegebring. Die konsep van Bantoetuislande is gebore. Dié stelsel het
voorsiening gemaak vir die indeling van swart mense in agt etniese eenhede. Elke
tuisland sou sy eie burgerskap verleen, nie net aan sy eie inwoners nie, maar ook aan die
swartes wie se huistaal dié van die betrokke tuisland was. Swart mense sou dié regte
binne hul tuislande kry in ruil vir geen regte in wit gebiede nie. Die tuislandbeleid het
teoreties die deur oopgelaat vir die amptelike erkenning en bevordering van die
Afrikatale binne die onderskeie tuislande.
Roodt et al. som die taalbeleid gedurende die apartheidstydperk soos volg op:
“Whereas apartheid racial policy was universally condemned for being
reactionary, with segregation practiced along the lines of the American South,
language policy was acknowledged to be progressive, even by outside
observers. While consolidating the bilingualism of 1910, the Afrikaner
150