DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

dus, volgens Truter (2004:34), verplig om toegewings jeens Afrikaans te maak. Hulle het
byvoorbeeld in 1908 ’n spesiale inspekteur vir Hollands aangestel.
4.2.2. Statebondstydperk
Die Statebondstydperk word gekenmerk deur die vestiging van die eerste en tweede Suid-
Afrikaanse state. Die eerste staat (vanaf 1910) was ’n staat vir slegs Afrikaners en
Engelse, terwyl die tweede staat (vanaf 1994) ’n staat vir alle Suid-Afrikaners is (Du
Plessis, 2003:110). Beide state het tot stand gekom na tydperke van erge etniese konflik
wat deur ’n vredesverdrag beëindig is en deur die aanvaarding van ’n grondwet opgevolg
is, wat die basis vir die bou van ’n verenigde Suid-Afrika moes vestig. In beide gevalle
was die grootste uitdaging om beleide en prosesse in plek te kry wat ’n histories
verdeelde nasie kon verenig. Taal en veral taal in onderwys is die kern van die nasiebouproses.
Die Statebondstydperk verskil van die vorige tydperk in die sin dat daar nou ’n
geleidelike skuif na vore gekom het waar die taalstryd nie meer net tussen die Engelse en
Afrikaanse gemeenskappe, en dus tussen die twee wit groepe gevoer is nie, maar dat die
swart gemeenskappe ook nou meer na vore getree het. Dit bereik ’n hoogtepunt met die
Soweto-opstand in 1976 waar die swart jeug direk teen die oorheersing van Afrikaans in
opstand gekom het.
Hierdie era word ingelei met hernude pogings tot verengelsing. Die beleid is veral gemik
op die wit Afrikaanssprekende gemeenskap binne die grense van die Unie van Suid-
Afrika wat na die Anglo-Boereoorlog in 1910 tot stand gekom het. Volgens Alexander
(2003:8) is daar twee belangrike gevolge hiervan wat vermelding verdien. Eerstens is dit
die reaksie van die Afrikanergemeenskap en tweedens die invloed wat die beleid op die
swart Afrikataalsprekende gemeenskap gehad het.
Die beleid het aanleiding gegee tot wat uiteindelik ’n “rabid, racist and narrow ethnic
chauvinism, based essentially on shared language, religious orientation and alleged
descent” geword het (Alexander, 2003:8). Hierdie beleid het meegehelp in die vestiging
van Afrikanernasionalisme en later die beleid van apartheid. Taal het ’n groot rol hierin
143