DIE ROL VAN TAALAKTIVISME BY DIE HERWAARDERING VAN ...

Hoofstuk 1
Inleiding en agtergrond tot die studie
1.1. Algemene inleiding
Op 8 Mei 1996 het die Grondwetlike Vergadering van die Republiek van Suid-Afrika ’n
nuwe demokratiese grondwet aanvaar. Die Grondwet maak voorsiening vir ’n redelike
aantal klousules betreffende taalkwessies. Dit maak onder meer voorsiening vir elf
amptelike tale wat die veeltalige en multikulturele aard van ons samelewing weerspieël.
Veral belangrik is dat selfs voorsiening gemaak word (onder bepaalde omstandighede)
vir enkelmediumskole en by implikasie dus vir moedertaalonderrig. Die betrokke
bepaling van Artikel 29 van die Grondwet volg op ’n bepaling wat ’n keuse van
onderrigtaal of -tale toelaat.
Artikel 29, subartikels 1 en 2 bepaal soos volg:
“(1) Elkeen het die reg –
(a) op basiese onderwys, met inbegrip van basiese onderwys vir volwassenes; en
(b) op verdere onderwys, wat die staat, deur middel van redelike maatreëls, in
toenemende mate beskikbaar en toeganklik moet maak.
(2) Elkeen het die reg om in openbare onderwysinstellings onderwys te ontvang in die
amptelike taal of tale van eie keuse waar daardie onderwys redelikerwys doenlik is. Ten
einde doeltreffende toegang tot en verwesenliking van hierdie reg te verseker, moet die
staat alle redelike alternatiewe in die onderwys, met inbegrip van
enkelmediuminstellings, oorweeg, met inagneming van –
(a) billikheid;
(b) doenlikheid; en
(c) die behoefte om die gevolge van wette en praktyke van die verlede wat op
grond van ras gediskrimineer het, reg te stel.”
Uiteraard sou die keuse ook onder bepaalde omstandighede moedertaalonderrig kon
insluit, maar opvallend genoeg word moedertaalonderrig per se nie vermeld nie. Dit is
1