venster op beeld en geluid - Amazon S3
venster op beeld en geluid - Amazon S3
venster op beeld en geluid - Amazon S3
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>v<strong>en</strong>ster</strong> <strong>op</strong> <strong>beeld</strong> <strong>en</strong> <strong>geluid</strong><br />
Nummer 4 / 2009<br />
Nederland € 5,95 België € 6,50<br />
Test<br />
Marantz AV8003/MM8003<br />
Cambridge Audio DacMagic<br />
NAD M5<br />
Test<br />
WLM La Scala<br />
HeptaTwo<br />
Test<br />
Acoustic System Resonator<br />
Test<br />
4 hoofdtelefoons van AKG<br />
Test<br />
Apogee MiniME<br />
Achtergrond<br />
Philips’ VLP<br />
Laserdisc deel 1<br />
Interview<br />
Ane Brun
- inhoud -<br />
hvt - april 2009<br />
16 Marantz<br />
E<strong>en</strong> voor- <strong>en</strong> eindeversterkercombinatie voor de<br />
echte hometheater <strong>en</strong>thousiasteling, maar ook<br />
aan audio-ingang<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> gebrek.<br />
28 AKG<br />
Vier hoofdtelefoons:<br />
twee<br />
‘gewoon’ <strong>en</strong> twee<br />
in-ear. E<strong>en</strong> keuze<br />
uit het ruime<br />
assortim<strong>en</strong>t van<br />
AKG.<br />
58 HeptaTwo<br />
Mooie weergevers van vaderlandse bodem.<br />
De HeptaTwo is e<strong>en</strong> aanrader!<br />
-test-<br />
20 Acoustic System<br />
Resonator<br />
Deze klankschaaltjes <strong>op</strong><br />
herhaling bij John van<br />
Pol<strong>en</strong>.<br />
24 Cambridge Audio<br />
E<strong>en</strong> doordacht concept.<br />
Vele toepassingsmogelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> toch niet duur.<br />
30 Apogee<br />
Bert Oling testte al <strong>en</strong>ige<br />
tijd geled<strong>en</strong> deze microfoonvoorversterker<br />
van<br />
Apogee.<br />
32 WLM<br />
Aangeslot<strong>en</strong> <strong>op</strong><br />
twee Manley<br />
‘Mahi’s’ maakt<strong>en</strong><br />
de La Scala’s<br />
wederom het<br />
predikaat ‘best<br />
sound of show’<br />
waar.<br />
44 NAD<br />
In de Masters Series de M5, e<strong>en</strong><br />
stereo SACD-speler.<br />
-interview-<br />
54 Ane Brun<br />
Deze Noorse zangeres heeft<br />
‘iets’ met<br />
vinyl.<br />
-<strong>en</strong> verder-<br />
6 nieuws<br />
37 Interview Piet Kramer,<br />
Fanta Voogd<br />
41 Het einde van de Laser<br />
Disc deel 1, Nico de Vries<br />
46 Dick’s DVD domein<br />
48 Jazz, R<strong>en</strong>é de Cocq<br />
51 Rotterdams Radio Museum<br />
52 Klassiek, Jan de Kruijff<br />
53 Klassiek, Theo Wubbolts<br />
62 websh<strong>op</strong> hifidelitydiscs<br />
hvt - april 2009 3
Gro<strong>en</strong><br />
thwubbolts@hifivideotest.nl<br />
april 2009<br />
HVT is e<strong>en</strong> uitgave van: HiFi Video Test B.V.<br />
Bezoekadres: Prinses Marielaan 8c<br />
3743 JA BAARN<br />
Postadres: Postbus 755<br />
3740 AT BAARN<br />
tel.: 035 543 3520<br />
fax: 0842 244 567<br />
Hoofdredacteur<br />
Theo Wubbolts<br />
Medewerkers<br />
Laur<strong>en</strong>s van Aggel<strong>en</strong>, Kilian Bakker, H<strong>en</strong>k Boot<br />
& Marja Vanderloo, Marnix Bosman, R<strong>en</strong>é de<br />
Cocq, Mels Dees, Jan Didd<strong>en</strong>, Paul Deliss<strong>en</strong>,<br />
R<strong>en</strong>è van Es, Fred Haanebeek, Sander van der<br />
Heide, Mirjam Hulsebos, K<strong>en</strong> Kessler (GB), Adrianus<br />
Koster, Stefan Krawczyk, Ivo Kroone, Jan<br />
de Kruijff, Marc Lemm<strong>en</strong>, Jan Libb<strong>en</strong>ga, Hans<br />
de Ligt, Davy van Loon, Bert Oling, Armand van<br />
Ommer<strong>en</strong>, Cyriel Pluimakers, John van Pol<strong>en</strong>,<br />
Mark van Schaick, Hans Steeman, Dick Steff<strong>en</strong>s,<br />
Emile Stoffels, Hans Vaatstra, Jaap Ve<strong>en</strong>stra,<br />
Nico de Vries<br />
Product manager<br />
Eric Bleys, tel.: 035 543 3520<br />
Abonnem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> & Lezersservice<br />
Jaarabonnem<strong>en</strong>t (11 nummer) € 49,95.<br />
Proefabonnem<strong>en</strong>t (3 nummers) € 10,-.<br />
België resp. € 55,- <strong>en</strong> 11,-.<br />
Prijz<strong>en</strong> andere land<strong>en</strong> <strong>op</strong> aanvraag.<br />
Betaling per acceptgiro kost € 2,50 extra.<br />
Het abonnem<strong>en</strong>t kan elk gew<strong>en</strong>st mom<strong>en</strong>t<br />
ingaan <strong>en</strong> wordt automatisch verl<strong>en</strong>gd, t<strong>en</strong>zij<br />
twee maand<strong>en</strong> voor de vervaldatum schriftelijk<br />
is <strong>op</strong>gezegd.<br />
Aanmeld<strong>en</strong> kan met de bon uit dit tijdschrift of<br />
via www.HVT.nl<br />
Adreswijziging<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong>zegging<strong>en</strong> bij Abonnem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>land,<br />
via de website www.aboland.nl<br />
of schriftelijk naar Antwoordnummer 800, 1900<br />
VE, Uitgeest. Overige vrag<strong>en</strong>: tel. 0900-Aboland<br />
(2265263), 10 ct./min.<br />
Account managem<strong>en</strong>t<br />
Jules Sch<strong>en</strong>ck de Jong, tel.: 035 543 35 28<br />
Alle advert<strong>en</strong>tiecontract<strong>en</strong> word<strong>en</strong> afgeslot<strong>en</strong><br />
conform de Regel<strong>en</strong> voor het Advert<strong>en</strong>tiewez<strong>en</strong><br />
gedeponeerd bij de rechtbank<strong>en</strong> in Nederland.<br />
Daarnaast zijn <strong>op</strong> al onze aanbieding<strong>en</strong>, offertes<br />
<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> de Algem<strong>en</strong>e Advert<strong>en</strong>tievoor-waard<strong>en</strong><br />
van HiFiVideoTest B.V. van<br />
toepassing. Op verzoek wordt e<strong>en</strong> exemplaar<br />
toegezond<strong>en</strong>.<br />
Vormgeving<br />
Harry Gijsbers BNO, Hilversum<br />
Distributie<br />
Betapress, Gilze<br />
Imapress, Gilze<br />
Vanaf mijn middelbare school heb ik ‘iets’ met gro<strong>en</strong>. Ik bedoel dan niet dat ik aanhanger<br />
b<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> of andere politieke stroming met die kleur, noch dat ik het zo’n mooie kleur<br />
vind vanwege het feit dat gro<strong>en</strong> de kleur is van ho<strong>op</strong> <strong>en</strong> vrede. Nee, ik had to<strong>en</strong> al iets met<br />
gro<strong>en</strong> omdat ik dacht nogal milieubewust te zijn. En daar is eig<strong>en</strong>lijk in de lo<strong>op</strong> van de tijd ge<strong>en</strong><br />
verandering in gekom<strong>en</strong>. Zo fiets ik zoveel mogelijk, br<strong>en</strong>g papier <strong>en</strong> glas in de daarvoor bestemde<br />
afvalbakk<strong>en</strong> – wist u trouw<strong>en</strong>s, afgaande wat ik in de berm<strong>en</strong> in ons land teg<strong>en</strong>kom, dat er in de<br />
zog<strong>en</strong>aamde <strong>en</strong>ergiedrankjes te weinig <strong>en</strong>ergie zit om ze in de afvalbak te deponer<strong>en</strong>? – <strong>en</strong> doe ik dat<br />
met batterij<strong>en</strong> <strong>en</strong> draag ik deze ‘gro<strong>en</strong>e’ boodschap in mijn omgeving uit. Het voert wat te ver om te<br />
stell<strong>en</strong> dat de elektronicafabrikant<strong>en</strong> dit van mij over hebb<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>…<br />
Op de CES was hèt thema ‘gro<strong>en</strong>’ <strong>en</strong> <strong>op</strong> de voorjaarsshows van diverse grote concerns kreeg ik<br />
proef<strong>op</strong>stelling<strong>en</strong> te zi<strong>en</strong> waarbij het <strong>en</strong>ergieverbruik drastisch omlaag gebracht is t<strong>en</strong> <strong>op</strong>zichte van<br />
voorgaande modell<strong>en</strong>. Natuurlijk is dat e<strong>en</strong> goede zaak, laat ik daarover heel duidelijk zijn (e<strong>en</strong> zin<br />
die zó uit de mond van onze premier zou kunn<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>). Maar met de uitverko<strong>op</strong> van onze stroomleveranciers<br />
schiet u daar als consum<strong>en</strong>t niet veel mee <strong>op</strong>: dat <strong>en</strong>ergievoordeel zal wegvall<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> de<br />
prijsverhoging die er ongetwijfeld aan zal kom<strong>en</strong>. Je kunt dan hooguit<br />
‘iets’ met gro<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, oftewel milieubewust zijn, door diezelfde televisie<br />
e<strong>en</strong> kwartier eerder uit te do<strong>en</strong> of sowieso bewuster naar programma’s<br />
of e<strong>en</strong> film te kijk<strong>en</strong>.<br />
Ik d<strong>en</strong>k dat het milieubewustzijn pas echt goed van de grond komt als<br />
het dagelijks <strong>en</strong>ergieverbruik echt inzichtelijk wordt gemaakt. Bijvoor<strong>beeld</strong><br />
met e<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiemeter die erg<strong>en</strong>s <strong>op</strong> e<strong>en</strong> <strong>op</strong>vall<strong>en</strong>de plek in de<br />
woning wordt aangebracht, misschi<strong>en</strong> bij de voordeur. Als je het huis verlaat weet je wat er nog aan<br />
staat <strong>en</strong> kun je dan besluit<strong>en</strong> of dat apparaat nog wel aan moet blijv<strong>en</strong>. Zo zijn er nog talloos vele<br />
toepassing<strong>en</strong> te bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> waarbij we de prijsverhoging(<strong>en</strong>) voor onze <strong>en</strong>ergie vóór kunn<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>:<br />
t<strong>en</strong> gunste van uw <strong>en</strong> mijn portemonnee <strong>en</strong> ons milieu. Daar ho<strong>op</strong> ik dan maar <strong>op</strong>. Gro<strong>en</strong> hè?<br />
38e jaargang nr. 4, april 2009<br />
Verschijnt 11 keer per jaar<br />
© C<strong>op</strong>yright 2009<br />
Het auteursrecht <strong>op</strong> de redactionele inhoud<br />
van dit tijdschrift wordt voorbehoud<strong>en</strong>.<br />
Verm<strong>en</strong>igvuldiging <strong>en</strong>/of <strong>op</strong><strong>en</strong>baarmaking van<br />
het blad of gedeelt<strong>en</strong> daarvan <strong>op</strong> welke wijze<br />
dan ook zonder schriftelijke toestemming van<br />
de directie is verbod<strong>en</strong>. Alhoewel de inhoud van<br />
dit tijdschrift met uiterste zorgvuldigheid wordt<br />
sam<strong>en</strong>gesteld, is de directie niet aansprakelijk<br />
voor ev<strong>en</strong>tuele (zet)fout<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of schade die<br />
daarvan direct of indirect het gevolg zou<br />
kunn<strong>en</strong> zijn.<br />
E-mail adress<strong>en</strong><br />
ebleys@hifivideotest.nl<br />
jsch<strong>en</strong>ck@hifivideotest.nl<br />
dsteff<strong>en</strong>s@hifivideotest.nl<br />
thwubbolts@hifivideotest.nl<br />
WWW.HVT.NL<br />
9 APRIL BIJ DE AUDIOFABRIEK:<br />
HARMONIX<br />
WORKSHOP<br />
RESERVEREN GEWENST<br />
Wateringweg 147 | 2031 EG Haarlem | t: +31235266531 | www.deaudiofabriek.nl<br />
hvt - april 2009 5
-productnieuws-<br />
Burmester/Porsche<br />
Het <strong>geluid</strong> uit Weissach waar het Porsche researchc<strong>en</strong>trum is gevestigd krijgt ondersteuning<br />
van Burmester uit Berlijn. Het eerste resultaat van de sam<strong>en</strong>werking is het als<br />
<strong>op</strong>tie beschikbare Burmester Ultimate High-End Surround Sound System voor de nieuwe<br />
Porsche ‘Panamera’ waarbij vanaf het begin van de ontwikkeling nauw is sam<strong>en</strong>gewerkt<br />
<strong>en</strong> ontwikkeld. Het resultaat is dat het gehoormatige concept <strong>en</strong> het interieurdesign<br />
e<strong>en</strong> perfecte synthese vorm<strong>en</strong>. Zesti<strong>en</strong> gescheid<strong>en</strong> versterkers met e<strong>en</strong> totaal vermog<strong>en</strong><br />
van ruim 1000 watt <strong>en</strong> e<strong>en</strong> totaal conus<strong>op</strong>pervlakte van 2.400 cm2, waaronder Ribbon<br />
Tweeters (Air Motion Transformer AMT), verdeeld over 16 luidsprekerunits die speciaal<br />
voor de Panamera werd<strong>en</strong> ontwikkeld <strong>en</strong> direct zijn afgeleid van de Burmester High-End<br />
Home Audio afdeling. Speciale software kan via de gemakkelijk te bedi<strong>en</strong><strong>en</strong> m<strong>en</strong>ufunctie<br />
zorg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> exacte <strong>geluid</strong>sinstelling voor elke individuele zitplaats waarbij<br />
ook automatisch interieur <strong>geluid</strong><strong>en</strong> word<strong>en</strong> gecomp<strong>en</strong>seerd. Het resultaat is ultieme<br />
<strong>geluid</strong>skwaliteit voor de Panamera<br />
die naadloos aansluit bij<br />
de Burmester filosofie: Art for<br />
The Ear!<br />
Voor meer informatie<br />
Sound Design Import<br />
tel./fax: +31 (0)516 577 236 /<br />
www.sounddesign.nl<br />
Indiana Line ‘Luna’<br />
In de kamer, maar <strong>op</strong> meer plaats<strong>en</strong> will<strong>en</strong> we onze muziek kunn<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>. Zo<br />
ook buit<strong>en</strong> <strong>op</strong> het terras of in de serre. Voor dit doel heeft Indiana Line de ‘Luna’<br />
gemaakt, e<strong>en</strong> compactluidspreker voor binn<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>. Het is weer e<strong>en</strong> fraai<br />
Italiaans design <strong>en</strong> met e<strong>en</strong> handige bevestigingssteun voor montage onder<br />
allerlei gew<strong>en</strong>ste hoek<strong>en</strong>. Met e<strong>en</strong> frequ<strong>en</strong>tiebereik van 58-22.000Hz <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
gevoeligheid van 92dB is de luidspreker makkelijk aan te stur<strong>en</strong>. De luidspreker<br />
is compact geblev<strong>en</strong> door gebruik te mak<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> coaxiale <strong>op</strong>stelling van de<br />
tweeter in de woofer van 166 mm. De kast is UV-best<strong>en</strong>dig <strong>en</strong> de grille is van<br />
aluminium zodat het geheel<br />
ook buit<strong>en</strong> er mooi blijft uitzi<strong>en</strong>.<br />
Maar ook als surroundluidspreker<br />
in de huiskamer<br />
zal hij niet misstaan. De Luna<br />
wordt geleverd in de kleur<strong>en</strong><br />
‘ijswit’ <strong>en</strong> matzwart. Luna zal<br />
€ 199 per paar gaan kost<strong>en</strong>.<br />
Voor meer informatie Indiana<br />
Line Speaker Systems / audio@indianaline.nl<br />
Final Sound Wide Radiator<br />
Het Nederlandse Final<br />
Sound Solutions, de<br />
ontwikkelaar van stijlvolle<br />
high-definition<br />
<strong>geluid</strong>s<strong>op</strong>lossing<strong>en</strong><br />
voor liefhebbers van<br />
sublieme <strong>geluid</strong>skwaliteit<br />
in stereo <strong>en</strong> bij<br />
home theater, pres<strong>en</strong>teert<br />
haar nieuwste<br />
ontwikkeling: de<br />
Wide Radiator HD<br />
2.01 Home Entertainm<strong>en</strong>t systeem. De naam van dit systeem<br />
is compleet <strong>en</strong> veelzegg<strong>en</strong>d: Wide Radiator heeft betrekking<br />
<strong>op</strong> de extreem brede audio-uitstraling van de luidsprekers.<br />
2.01 staat voor de HDvs (Final Sounds ‘High Definition Virtual<br />
Surround’) multi-receiver welke staat voor technologie met 2<br />
voorspeakers, 0 c<strong>en</strong>ter speaker <strong>en</strong> 1 subwoofer. Deze virtual<br />
surround HD multi-receiver met e<strong>en</strong> ingebouwde 75 watt<br />
klasse-D versterker, tuner, CD/DVD-speler, mp3 aansluiting,<br />
HDMI in & out, maakt gebruik van Dolby virtual surround DSP<br />
<strong>en</strong> staat garant voor e<strong>en</strong> geweldige virtuele audio-ervaring. Het<br />
systeem wordt gecompleteerd door de Subwoofer S95, welke<br />
zorgt voor e<strong>en</strong> perfecte match met de HDvs multi-receiver <strong>en</strong><br />
de Wide Radiator luidsprekers. De subwoofer heeft e<strong>en</strong> 8 inch<br />
down firing driver. Alle filter settings, zoals high pass filter, cross<br />
over, phase control, high pass, mid base equalizer <strong>en</strong> full base<br />
managem<strong>en</strong>t, zijn geïntegreerd in de HDvs Multi-receiver. Ook<br />
de nieuwe Wide Radiator luidsprekers, ofschoon ge<strong>en</strong> elektrostat<strong>en</strong>,<br />
voldo<strong>en</strong> aan de hoogste audio- <strong>en</strong> lifestyle eis<strong>en</strong>.<br />
Plug and play<br />
Het instell<strong>en</strong> van het Final VSS systeem is zeer e<strong>en</strong>voudig.<br />
Nadat de twee luidsprekers, de subwoofer <strong>en</strong> de televisie <strong>op</strong><br />
de HDvs Multi-receiver aangeslot<strong>en</strong> zijn, leidt het slimme On<br />
Scre<strong>en</strong> Display (OSD) de gebruiker door het configuratie proces.<br />
De instelling<strong>en</strong> <strong>op</strong> de receiver zijn reeds voorgeprogrammeerd<br />
voor gebruik in combinatie met de Wide Radiator <strong>en</strong> de<br />
subwoofer S95 van Final Sound. De gebruiker hoeft slechts de<br />
luidsprekers <strong>en</strong> de subwoofer aan te klikk<strong>en</strong> in het m<strong>en</strong>u <strong>en</strong> de<br />
HDvs receiver zorgt voor e<strong>en</strong> perfecte akoestische instelling<br />
<strong>en</strong> daarmee voor e<strong>en</strong> sublieme <strong>geluid</strong>servaring. Plug and play<br />
dus. Het resultaat is e<strong>en</strong> subliem, lev<strong>en</strong>secht <strong>geluid</strong> dat uit alle<br />
hoek<strong>en</strong> van de kamer lijkt te kom<strong>en</strong>, weergegev<strong>en</strong> door slechts<br />
twee zeer elegante breedstral<strong>en</strong>de luidsprekers, ondersteund<br />
door de Final Sound subwoofer S95. De prijs voor het complete<br />
systeem is € 1.500.<br />
Voor meer informatie <strong>op</strong> www.finalsound.com<br />
6 hvt - april 2009
-productnieuws-<br />
Aspera Audio <strong>en</strong> Miyajima<br />
Laboratory<br />
‘The Find of the Decade’<br />
Miyajima labs heeft meer dan zev<strong>en</strong> jaar gewerkt aan e<strong>en</strong> nieuwe<br />
b<strong>en</strong>adering in de <strong>op</strong>hanging van phono elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> eerste pat<strong>en</strong>t<br />
werd in 2002 g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> voor de mono elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> tweede<br />
volgde in 2005 voor de stereo versie. De ‘Cross ring method’ is e<strong>en</strong><br />
totaal nieuwe manier van <strong>op</strong>hanging van de cantilever die heel<br />
veel problem<strong>en</strong> <strong>op</strong>lost die met e<strong>en</strong> traditionele <strong>op</strong>hanging niet<br />
weg te werk<strong>en</strong> zijn. Met deze methode is de naald in staat vrijer te<br />
beweg<strong>en</strong> in de groef <strong>en</strong> veel meer informatie <strong>op</strong> te nem<strong>en</strong> <strong>en</strong> weer<br />
te gev<strong>en</strong>. Alle elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> met de hand gebouwd in Japan,<br />
door Miyajima san zelf. Het gamma van Miyajima-labs bestaat<br />
mom<strong>en</strong>teel uit 2 stereo elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> 3 mono elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (leverbaar<br />
in verschill<strong>en</strong>de uitvoering<strong>en</strong> voor 78 RPM vinyl <strong>en</strong> 33 RPM) <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
prachtige step-up trafo, met de mogelijkheid om uw elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> te<br />
demagnetiser<strong>en</strong>.<br />
Stereo elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>:<br />
WAZA: rosewood body, diamant<strong>en</strong> elliptische tip,<br />
impedantie 16 ohm, output 0,23mV, gewicht 9<br />
gram, naaldruk tuss<strong>en</strong> 2,5 <strong>en</strong> 3,2 gram, prijs € 1.900.<br />
SHILABI: African Blackwood body, diamant<strong>en</strong><br />
shibata tip, impedantie 16 ohm, output 0,23mV,<br />
gewicht 10,4 gram, naaldruk tuss<strong>en</strong> 2,5 <strong>en</strong> 3,2 gram,<br />
prijs € 2.800.<br />
Mono elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>:<br />
KOTETU: gewicht 8,8 gram, aanbevol<strong>en</strong> naaldruk<br />
3.5 gram, KOTETU 78 RPM 4 gram, impedantie 4<br />
ohm, output 0,5 mV, prijs Monoraul € 445 / 78 RPM<br />
€ 475.<br />
SPIRIT: gewicht 10 gram, aanbevol<strong>en</strong> naaldruk 3,5<br />
gram, verkrijgbaar in MC Low output (0,9mV) <strong>en</strong><br />
MC High output (3,7mV) prijs: € 640 <strong>en</strong> in 78 RPM<br />
€ 669.<br />
PREMIUM <strong>en</strong> PREMIUM BE: gewicht 10,5 gram, aanbevol<strong>en</strong><br />
naaldruk 3,5 gram, verkrijgbaar in MC Low<br />
output (0,9mV) € 995 (Premium) <strong>en</strong> € 1.240 (Premium BE)<br />
Step-up trafo:<br />
ETR-800 MC stepup transformer: Teak hout<strong>en</strong><br />
behuizing, Low (2 to 20 ohms), High<br />
(20 to 40 ohms) <strong>en</strong> Pass (50k ohms) inputs,<br />
Output Impedance 50kOhm, Voltage up<br />
ratio: Low (33dB) High (27dB), Frequ<strong>en</strong>cy<br />
range: 10Hz-20kHz, mogelijkheid om zowel het elem<strong>en</strong>t als de trafo<br />
te demagnetiser<strong>en</strong>. Prijs € 1.695.<br />
Voor meer informatie www.aspera-audio.com<br />
ew_adv_HVT_AX-aangepast 31-08-2007 11:40 Pagina 2<br />
DALI LEKTOR Serie:<br />
Budget High-End?<br />
Hoewel de nieuwe LEKTOR Serie luidsprekers precies<br />
tuss<strong>en</strong> de DALI CONCEPT <strong>en</strong> IKON Series valt, is het<br />
niet zo dat LEKTOR e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>geling van die twee is. De<br />
nieuwe LEKTOR serie is volledig nieuw ontwikkeld,<br />
inclusief volledig nieuw chassis. Dat bij die ontwikkeling<br />
geput is uit de expertise die <strong>op</strong>gedaan is in de succesvolle<br />
IKON <strong>en</strong> MENTOR series is alle<strong>en</strong> maar logisch.<br />
Met drie boek<strong>en</strong>plank (LEKTOR 1, 2 <strong>en</strong> 3), twee vloerstaande modell<strong>en</strong> (LEKTOR 6<br />
<strong>en</strong> 8) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> actieve subwoofer (LEKTOR SUB) is bijna elke d<strong>en</strong>kbare configuratie<br />
sam<strong>en</strong> te stell<strong>en</strong>. Voeg daar ook nog aan toe de slimme LEKTOR LCR (deze kan ingezet<br />
word<strong>en</strong> voor links, c<strong>en</strong>ter, rechts of surround <strong>en</strong>, dankzij de geringe diepte met<br />
slimme <strong>op</strong>hangmogelijkhed<strong>en</strong> zowel vertikaal als horizontaal aan de muur bevestigd<br />
word<strong>en</strong>) <strong>en</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> zijn eindeloos, of het nu om stereo of e<strong>en</strong> volledige<br />
surround <strong>op</strong>stelling gaat. Techniek: Ook bij de LEKTOR Serie zijn de typische DALI k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
terug te vind<strong>en</strong>. Zo mak<strong>en</strong> de bas/midd<strong>en</strong>ton<strong>en</strong> units gebruik van houtvezel<br />
conuss<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> ‘low-loss’ <strong>op</strong>hanging. In combinatie met zorgvuldig afgestemde<br />
bas reflex poort<strong>en</strong> zorgt dit voor e<strong>en</strong> dynamisch, diep <strong>en</strong> tegelijkertijd gecontroleerde<br />
laagweergave. De hoge ton<strong>en</strong> unit maakt gebruik van e<strong>en</strong> ultra-lichte dome van<br />
28mm voor precieze <strong>en</strong> gedetailleerde weergave. Het massieve aluminium paneel<br />
waar<strong>op</strong> de tweeter gemonteerd is, zorgt voor extra stabiliteit <strong>en</strong> koeling. Het wisselfilter<br />
met hoogwaardige compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zorgt voor e<strong>en</strong> naadloze integratie van hoge<strong>en</strong><br />
lageton<strong>en</strong> units. Daarbij wordt de impedantie zo lineair mogelijk gehoud<strong>en</strong> wat<br />
maakt dat de LEKTOR luidsprekers ook voor bescheid<strong>en</strong>er versterkers geschikt zijn..<br />
Inmiddels zijn bijna alle modell<strong>en</strong> uit de LEKTOR serie leverbaar, naar keuze afgewerkt<br />
in de kleur<strong>en</strong> zwart of licht walnoot. De prijz<strong>en</strong> - per stuk - variër<strong>en</strong> van € 169 voor de<br />
LEKTOR 1 tot € 669 voor de LEKTOR 8. De LEKTOR SUB heeft e<strong>en</strong> adviesprijs van € 599.<br />
Voor meer informatie AND B<strong>en</strong>elux BV tel. +31(0)13 455 0955 / www.andb<strong>en</strong>elux.com<br />
NuForce NE-8<br />
hoofdtelefoon<br />
NuForce breid wederom de Icon Family lijn uit.<br />
Dit keer met de NE-8 Hoofdtelefoon. De NuForce<br />
NE-8 is e<strong>en</strong> Compromisloze Hi-Fidelity In-ear<br />
hoofdtelefoon. De isoler<strong>en</strong>de ear-tips houd<strong>en</strong><br />
90 proc<strong>en</strong>t van externe <strong>geluid</strong><strong>en</strong> buit<strong>en</strong>, zodat u van uw favoriete muziek<br />
kunt g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> zonder gestoord te word<strong>en</strong>. Het comfortabel <strong>en</strong> ergonomisch<br />
ontwerp drag<strong>en</strong> hier nog e<strong>en</strong>s extra aan bij. De NuForce Icon<br />
Family bestaat nu uit de Icon <strong>en</strong> Icon Mobile versterker, speakers <strong>en</strong> twee<br />
headsets, de Ne-7M met microfoon <strong>en</strong> de Ne-8.<br />
Voor meer informatie www.crusade-audio.nl of bel 0575-545656<br />
E x p e r i e n c e<br />
p u r e s o u n d<br />
NAIM / Ultrasone / Wilson B<strong>en</strong>esch / Meier Audio / Nordost / Grado<br />
Op zoek naar het ultieme luisterg<strong>en</strong>ot?<br />
Spegelt 66 - Nu<strong>en</strong><strong>en</strong> - www.audioxperi<strong>en</strong>ce.com<br />
hvt - april 2009 7
Callas & Bel Canto<br />
Belcanto is e<strong>en</strong> zangstijl waarbij de<br />
aandacht voor de klankkleur van de stem<br />
e<strong>en</strong> bijzonder grote rol speelt. Daardoor<br />
is de stem van Callas al na één noot uit<br />
duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> te herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Wel te imiter<strong>en</strong>,<br />
nooit te ev<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>.<br />
Zo belev<strong>en</strong> wij muziek <strong>en</strong> zo ontwerp<strong>en</strong> wij<br />
onze apparatuur. Muziek is de bron.<br />
Audio apparatuur moet di<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> mag<br />
niets toevoeg<strong>en</strong> of weglat<strong>en</strong>. Dat is onze<br />
missie. Belcanto apparatuur draagt deze<br />
boodschap uit, bij uw Dimex dealer.<br />
Bel Canto & Callas<br />
Photographer: Cecil Beaton/<br />
Sotheby’s Picture Library<br />
C<strong>op</strong>yright: EMI Classics<br />
Bij aanschaf van e<strong>en</strong> Bel Canto apparaat krijgt u tot 1 juni gratis de<br />
4 cdbox Maria Callas, La Divina Complete van EMI Classics, zodat u kunt<br />
ervar<strong>en</strong> wat wij bedoel<strong>en</strong>.<br />
Import&Distributie B<strong>en</strong>elux:
-productnieuws-<br />
Philips digitale memorecorders<br />
Met de nieuwe memorecorders kunn<strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong> notities, gesprekk<strong>en</strong>, lezing<strong>en</strong>,<br />
toesprak<strong>en</strong>, creatieve ideeën maar ook, zang, muziek <strong>en</strong> andere <strong>geluid</strong><strong>en</strong><br />
zeer precies digitaal word<strong>en</strong> <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Opslaan of bewerk<strong>en</strong> <strong>op</strong> PC <strong>en</strong> Mac is<br />
mogelijk, ook kunn<strong>en</strong> de bestand<strong>en</strong> direct word<strong>en</strong> beluisterd via e<strong>en</strong> MP3 speler.<br />
Het gebruik van spraakherk<strong>en</strong>ningsoftware (van bijvoor<strong>beeld</strong> Nuance) behoort<br />
ook tot de mogelijkhed<strong>en</strong>. Deze vier nieuwe memorecorders zijn handzaam in het<br />
gebruik <strong>en</strong> word<strong>en</strong> gek<strong>en</strong>merkt door e<strong>en</strong> fraai design met e<strong>en</strong> groot LCD display.<br />
De bedi<strong>en</strong>ing is zowel e<strong>en</strong>voudig als ergonomisch. Met e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele druk <strong>op</strong> de kn<strong>op</strong><br />
wordt de <strong>op</strong>namefunctie gestart. De modell<strong>en</strong> LFH 0860 <strong>en</strong> LFH 0660 zijn voorzi<strong>en</strong><br />
van hooggevoelige microfoons. De <strong>op</strong>slagcapaciteit varieert van 512MB voor het<br />
instapmodel LFH 0600 tot 2GB voor de geavanceerde stereo recorder LFH 0860. Alle<br />
recorders zijn voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> premium speaker aan de voorzijde <strong>en</strong> e<strong>en</strong> functie<br />
voor indexmarkering<strong>en</strong>. Ze word<strong>en</strong> geleverd inclusief accessoires. Op alle Philips<br />
digitale memorecorders is e<strong>en</strong> fabrieksomruilgarantie van twee jaar van toepassing.<br />
LFH 0860: mis ge<strong>en</strong><br />
seconde<br />
De LFH 0860 bewijst dat<br />
e<strong>en</strong> elegant design <strong>en</strong><br />
handige functies prima<br />
sam<strong>en</strong>gaan. Het apparaat<br />
heeft e<strong>en</strong> <strong>op</strong>namecapaciteit<br />
van 2 GB ofwel 284 uur<br />
spraak in MP3 formaat. De<br />
vijf verschill<strong>en</strong>de <strong>op</strong>namemodi<br />
Super HQ, HQ, SP, LP <strong>en</strong> SLP staan garant voor de hoogste <strong>geluid</strong>skwaliteit in<br />
iedere situatie. Het is bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> mogelijk <strong>op</strong>names van andere audio apparatuur te<br />
mak<strong>en</strong> (line recording) <strong>en</strong> bestand<strong>en</strong> sneller of trager af te spel<strong>en</strong>. De memorecorder<br />
bevat e<strong>en</strong> alarmklok met spraakweergave <strong>en</strong> de mogelijkheid om <strong>op</strong> te nem<strong>en</strong><br />
met stemactivering. De LFH 0860 wordt geleverd inclusief batterij<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> externe<br />
stereo revers/confer<strong>en</strong>cemicrofoon, e<strong>en</strong> halsbandje, stereo oortelefoon, USB-kabel<br />
<strong>en</strong> meertalige gedrukte handleiding.<br />
LFH 0660: vertrouw <strong>op</strong> <strong>op</strong>nametechnologie<br />
Met de LFH 0660 kunt u uw lev<strong>en</strong> nog beter organiser<strong>en</strong>. Dankzij e<strong>en</strong> geheug<strong>en</strong> van<br />
e<strong>en</strong> gigabyte, e<strong>en</strong> handige alarmfunctie <strong>en</strong> e<strong>en</strong> reversmicrofoon kunt u notities <strong>en</strong><br />
ideeën <strong>op</strong>nem<strong>en</strong> in MP3 formaat <strong>en</strong> uw favoriete muziek beluister<strong>en</strong>. Deze recorder<br />
is geschikt voor zakelijk <strong>en</strong> privé-gebruik. Het apparaat wordt geleverd met batterij<strong>en</strong>,<br />
e<strong>en</strong> halsbandje, reversmicrofoon, stereo oortelefoon, USB-kabel <strong>en</strong> handleiding.<br />
LFH 0620: leg uw ideeën vast<br />
Voor creatieve d<strong>en</strong>kers is de LFH 0620 e<strong>en</strong> intellig<strong>en</strong>t tweede geheug<strong>en</strong>. U kunt uw<br />
<strong>op</strong>names overzichtelijk organiser<strong>en</strong> in vier mapp<strong>en</strong> <strong>en</strong> dankzij stemactivering is<br />
handsfree bedi<strong>en</strong>ing mogelijk. U kunt uw bestand<strong>en</strong> naar uw computer download<strong>en</strong><br />
via USB, om ze te beluister<strong>en</strong>, te bewerk<strong>en</strong> of om ze als e<strong>en</strong> gesprok<strong>en</strong> bericht<br />
via e-mail te verstur<strong>en</strong>. Het apparaat heeft e<strong>en</strong> geheug<strong>en</strong> van 1GB (70 uur spraak in<br />
MP3 formaat) <strong>en</strong> wordt geleverd inclusief batterij<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> micro/oortelefoon, USBkabel<br />
<strong>en</strong> handleiding.<br />
LFH 0600: e<strong>en</strong> geheug<strong>en</strong> <strong>op</strong> zak<br />
De LFH 0600 is e<strong>en</strong> ideale memorecorder voor iedere<strong>en</strong> die snel ideeën of <strong>op</strong>merking<strong>en</strong><br />
wil vastlegg<strong>en</strong>. Dankzij stemactivering kunt u gewoon beginn<strong>en</strong> te prat<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> het apparaat doet de rest. Download uw notities naar e<strong>en</strong> computer <strong>en</strong> u kunt<br />
de gesprok<strong>en</strong> bericht<strong>en</strong> verstur<strong>en</strong> als e-mail. De LFH 0600 heeft e<strong>en</strong> geheug<strong>en</strong> van<br />
512MB of 33 uur spraak in MP3 formaat. Hij wordt geleverd met batterij<strong>en</strong>, USBkabel<br />
<strong>en</strong> handleiding.<br />
Prijs <strong>en</strong> verkrijgbaarheid<br />
De Philips memorecorders onderscheid<strong>en</strong> zich door <strong>en</strong>ergiezuinig batterij gebruik,<br />
de LFH 0860 kan ook via USB gevoed word<strong>en</strong>. De adviesprijs voor de Philips digitale<br />
multimedia memorecorders bedraagt € 79,95 (LFH 0600), € 99,95 (LFH 0620),<br />
€ 119,95 (LFH 0660) <strong>en</strong> € 149,95 (LFH 0860) incl. BTW.<br />
Raadpleeg ook www.dictation.philips.com<br />
Sharp 63e EU-Ecolabel voor<br />
D65-serie<br />
Opnieuw heeft Sharp het EU-Ecolabel ontvang<strong>en</strong><br />
voor vier nieuwe Full HD LCD TV’s uit<br />
de AQUOS-lijn: de D65-serie, verkrijgbaar in<br />
32-, 37-, 46- <strong>en</strong> 52-inch (respectievelijk 81, 94,<br />
117 <strong>en</strong> 132 cm). In totaal drag<strong>en</strong> inmiddels 63<br />
LCD TV-modell<strong>en</strong> van Sharp het felbegeerde<br />
milieuk<strong>en</strong>merk. E<strong>en</strong> belangrijke red<strong>en</strong> voor<br />
het verkrijg<strong>en</strong> van het EU-Ecolabel, het Eur<strong>op</strong>ese keurmerk<br />
voor uitstek<strong>en</strong>de milieutechnische criteria, zijn de uitstek<strong>en</strong>de<br />
milieutechnische eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> van de D65-serie.<br />
Zo is het <strong>en</strong>ergieverbruik laag <strong>en</strong> wordt er gebruik gemaakt<br />
van milieuvri<strong>en</strong>delijke material<strong>en</strong>. Sharp voldoet hiermee<br />
aan de str<strong>en</strong>ge criteria van het Eur<strong>op</strong>ese label. De <strong>en</strong>ergiebespar<strong>en</strong>de<br />
Eco-modus bespaart tot 31 proc<strong>en</strong>t van het <strong>en</strong>ergieverbruik,<br />
afhankelijk van de afmeting van het toestel. Hierdoor blijft het <strong>en</strong>ergieverbruik<br />
van de LC32D65E beperkt tot niet meer dan 80 watt. De D65Eserie<br />
beschikt tev<strong>en</strong>s over OPC-technologie (Optical Picture Control)<br />
voor aanpassing van het helderheidniveau. Hiermee wordt, wanneer er<br />
weinig omgevingslicht is, de sterkte van de achtergrondverlichting van<br />
de LCD TV gereduceerd, zodat elektriciteit wordt bespaard.<br />
Naast de milieuwaarde bied<strong>en</strong> de D65E-modell<strong>en</strong> met hun Full HD<br />
resolutie van 1080 pixels, 24p-<strong>beeld</strong>k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>, <strong>en</strong> e<strong>en</strong> dynamisch<br />
contrast van 20.000:1, ook e<strong>en</strong> zeer scherp <strong>beeld</strong>. Dankzij de intuïtieve<br />
gebruikersnavigatie <strong>en</strong> talrijke aansluitmogelijkhed<strong>en</strong> (HDMI versie 1.3,<br />
SCART <strong>en</strong> USB) zijn de modell<strong>en</strong> veelzijdig <strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudig te gebruik<strong>en</strong>.<br />
Sharp streeft ernaar e<strong>en</strong> ‘Environm<strong>en</strong>tally Advanced Company’ te<br />
word<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft milieuvri<strong>en</strong>delijkheid <strong>en</strong> duurzaamheid daarom stevig<br />
verankerd in haar bedrijfsdoelstelling<strong>en</strong>. Uitgangspunt van de Supergro<strong>en</strong>e<br />
strategie van Sharp is de productie van <strong>en</strong>ergiebespar<strong>en</strong>de <strong>en</strong><br />
<strong>en</strong>ergieproducer<strong>en</strong>de product<strong>en</strong> in ecologisch geavanceerde fabriek<strong>en</strong>,<br />
in combinatie met verantwoorde recycling. Sharp heeft milieunorm<strong>en</strong><br />
bepaald die wereldwijd voor alle fabriek<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong> geld<strong>en</strong>, <strong>en</strong> die<br />
voortdur<strong>en</strong>d word<strong>en</strong> aangepast <strong>en</strong> aangescherpt. Sharp doet jaarlijks<br />
verslag van de doelstelling<strong>en</strong> <strong>en</strong> resultat<strong>en</strong> van haar strategische milieuactiviteit<strong>en</strong><br />
in e<strong>en</strong> milieutechnisch <strong>en</strong> maatschappelijk jaarverslag.<br />
Het huidige verslag over 2008 is beschikbaar <strong>op</strong>: http://www.sharp-world.<br />
com/corporate/eco/index.html.<br />
Audio Quartet <strong>en</strong> MartinLogan<br />
Ter geleg<strong>en</strong>heid van de Doel<strong>en</strong> L<strong>en</strong>te HiFi Show heeft<br />
MartinLogan met trots als Eur<strong>op</strong>ese primeur de nieuwe<br />
Summit X luidspreker gepres<strong>en</strong>teerd. De nieuwe<br />
Summit X hybride elektrostatische luidspreker biedt<br />
nieuwe, aan de gr<strong>en</strong>sverlegg<strong>en</strong>de CLX ontle<strong>en</strong>de,<br />
technologische doorbrak<strong>en</strong> <strong>op</strong> het gebied van high-<strong>en</strong>d<br />
luidsprekerontwerp in e<strong>en</strong> elegant design met nieuwe<br />
standaard<strong>en</strong> voor precisie, dynamiek <strong>en</strong> transparantie.<br />
De MartinLogan Summit X is vanaf € 15.900 per paar in<br />
verschill<strong>en</strong>de metaal- <strong>en</strong> houtuitvoering<strong>en</strong> leverbaar.<br />
Voor meer informatie www.audioquartet.com<br />
hvt - april 2009 9
ALS CORRECT ’T NIET HEEFT,<br />
Bij Correct <strong>op</strong> de Bergweg 110<br />
in Rotterdam vindt alles <strong>op</strong> het<br />
gebied van <strong>beeld</strong> <strong>en</strong> <strong>geluid</strong>.<br />
Of het nu gaat om t<strong>op</strong> Hifi,<br />
design Hifi, complete<br />
thuisbiosco<strong>op</strong> sets, grote of<br />
kleine luidsprekers of e<strong>en</strong><br />
plasma /LCD televisie, u vindt<br />
het allemaal bij Correct de<br />
specialist van Nederland zoals<br />
bijvoor<strong>beeld</strong> deze 5x110 Watt<br />
home theater set.<br />
SHERWOOD RD-7503 5X110WATT<br />
RECEIVER<br />
Veelzijdige Home Cinema receiver met e<strong>en</strong><br />
5-kanaals discrete 5x110 Watt<br />
eindversterker. Uitgerust met cinema DSP<br />
programma’s. Decoders voor Dolby Digital,<br />
DTS <strong>en</strong> Dolby Pro-Logic II. Voorzi<strong>en</strong> van<br />
ondermeer 3 HDMI aansluiting<strong>en</strong>. Het<br />
tunergedeelte heeft RDS <strong>en</strong> plaats voor 30<br />
voorkeurz<strong>en</strong>ders. Afm. 43.5x14.1x33 cm.<br />
SHERWOOD BDP-6003 BD LIVE/HDMI<br />
BLU RAY SPELER<br />
Speelt niet alle<strong>en</strong> dvd <strong>en</strong> blu-ray plaatjes af<br />
maar is ook e<strong>en</strong> zeer goed klink<strong>en</strong>de cd<br />
speler. E<strong>en</strong> aanwinst voor elke Full HD<br />
bezitter die e<strong>en</strong> stap verder wil gaan in de<br />
Full HD <strong>beeld</strong> <strong>en</strong> audio wereld.<br />
COMPLEET MET KEF KHT-2005.3<br />
SUBWOOFER SYSTEEM<br />
Bestaande uit 4 surrounds plus id<strong>en</strong>tieke<br />
c<strong>en</strong>ter luidspreker <strong>en</strong> e<strong>en</strong> actieve<br />
subwoofer. Set in zwart uitgevoerd.<br />
CORRECTPRIJS<br />
1399<br />
Art.nr. 375918<br />
CORRECT DE HIFI LUIDSPREKER SPECIALIST
VERGEET ’T DAN MAAR!<br />
CORRECT HEEFT VOOR IEDERE WONING<br />
EEN LUIDSPREKER OP MAAT<br />
P. Jong<strong>en</strong>eel P. Verschoor D. Braun<br />
UW CORRECT ADVISEURS<br />
Correct <strong>op</strong> de Bergweg 110 in<br />
Rotterdam is al meer dan 68 jaar de<br />
specialist in Hifi apparatuur.<br />
Luidsprekers zijn daarbij de<br />
belangrijkste schakel in de Hifi-ket<strong>en</strong>.<br />
Over 6 luisterwand<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> wij e<strong>en</strong><br />
groot assortim<strong>en</strong>t luidsprekers van<br />
o.a. de merk<strong>en</strong> B&O, Bose, Boston,<br />
B&W, Dali, Final, JBL, KEF,<br />
Kalkmann Audio, Mission <strong>en</strong><br />
Wharfedale demonstratieklaar<br />
aangeslot<strong>en</strong> zodat u ze met elkaar<br />
kunt vergelijk<strong>en</strong>.<br />
WHARFEDALE OPUS 2-2<br />
ZUILLUIDSPREKER<br />
Degelijke kastcontructie <strong>en</strong> e<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>de<br />
<strong>geluid</strong>sweergave verrad<strong>en</strong> de kwaliteit van<br />
deze Engelse klasse luidspreker. De<br />
lageton<strong>en</strong> l<strong>op</strong><strong>en</strong> ver door <strong>en</strong> zijn strak terwijl<br />
de hogeton<strong>en</strong> zuiver met e<strong>en</strong> grote<br />
spreiding word<strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>. Dit 2-weg<br />
systeem is belastbaar tot 500 Watt <strong>en</strong> heeft<br />
e<strong>en</strong> bass-poort aan de voorzijde.<br />
699<br />
In rosewood of kers<strong>en</strong> kleur uitgevoerd.<br />
Afm. 26x114x41 cm.<br />
PER STUK<br />
CORRECTPRIJS<br />
Art.nr. 371445 kers<strong>en</strong><br />
Art.nr. 371446 rosewood<br />
CORRECT CONSUMER ELECTRONICS<br />
BERGWEG 110 ROTTERDAM TEL: 010-4.618.600<br />
BEREIKBAARHEID VAN CORRECT: Vanuit richting Dordrecht <strong>en</strong> Utrecht<br />
volgt u de Noordelijke 'Ring van Rotterdam'. Afslag C<strong>en</strong>trum/ Schiebroek.<br />
Vanuit D<strong>en</strong> Haag volgt u de oostelijke Ring van Rotterdam.<br />
GRATIS<br />
WINKELOPENINGSTIJDEN:<br />
maandag t/m donderdag van 09.30-18.00 uur, vrijdag van 09.30-21.00 uur,<br />
zaterdag van 09.00-18.00 uur. Iedere zondag ge<strong>op</strong><strong>en</strong>d van 12.00-17.00 uur.<br />
HVT<br />
APRIL 2009<br />
WWW.CORRECT.NL / EMAIL: VERKOOP@CORRECT.NET
-productnieuws-<br />
Ultrasone’s Edition 8<br />
LaCie verdubbelt brandsnelheid<br />
van d2 Blu-ray Drive<br />
LaCie heeft de brandsnelheid van zijn<br />
LaCie d2 Blu-ray Drive verdubbeld. De<br />
schijf brandt nu met e<strong>en</strong> snelheid tot<br />
8x. De hogere brandsnelheid is van toepassing<br />
<strong>op</strong> zowel single- als dual-layer<br />
discs. LaCie heeft ook de standaard<br />
meegeleverde auteur- <strong>en</strong> back-upsoftware geüpgraded. De LaCie d2 Bluray<br />
Drive slaat <strong>op</strong> één Blu-ray-schijf tot 50 GB aan data of vier uur HD-video<br />
<strong>op</strong>. Dit maakt de brander de perfecte tool voor vide<strong>op</strong>rofessionals <strong>en</strong><br />
iedere<strong>en</strong> die grote hoeveelhed<strong>en</strong> data wil back-upp<strong>en</strong> of <strong>op</strong>slaan <strong>op</strong> e<strong>en</strong><br />
betrouwbare beschrijfbare disc. De brander heeft e<strong>en</strong> FireWire- <strong>en</strong> e<strong>en</strong> USB<br />
2.0-poort. Dit maakt snelle datadoorvoer mogelijk tuss<strong>en</strong> de drive <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
pc of Mac. De uiterst stille LaCie d2 Blu-ray Drive wordt geleverd met Easy<br />
Media Creator 10- <strong>en</strong> Toast 9 Titanium-software. De gebruiksvri<strong>en</strong>delijke<br />
software maakt het bijzonder e<strong>en</strong>voudig voor pc- <strong>en</strong> Mac-gebruikers om<br />
audio- <strong>en</strong> videobestand<strong>en</strong> te brand<strong>en</strong> <strong>op</strong> Blu-ray-discs <strong>en</strong> <strong>op</strong> dvd’s <strong>en</strong><br />
cd’s. Met de tool kunn<strong>en</strong> gebruikers ook databack-ups inplann<strong>en</strong>, video’s<br />
bewerk<strong>en</strong>, audio mix<strong>en</strong> <strong>en</strong> nog veel meer. Daarnaast is het mogelijk om tijd<strong>en</strong>s<br />
het creër<strong>en</strong> van Blu-ray-cont<strong>en</strong>t te werk<strong>en</strong> met drie bek<strong>en</strong>de codecs:<br />
MPEG2, AVC <strong>en</strong> VC-1. Verder ondersteunt de LaCie d2 Blu-ray Drive uite<strong>en</strong>l<strong>op</strong><strong>en</strong>de<br />
Blu-ray-, dvd- <strong>en</strong> cd-standaard<strong>en</strong>, waaronder BD-ROM, BD-ROM<br />
AACS, BD-R, BD-RE, DVD±R, CD-R. De Lacie d2 Blu-ray Drive is vanaf nu<br />
verkrijgbaar via de LaCie Store Online, via LaCie Storage Partners <strong>en</strong> LaCie<br />
Resellers+ voor e<strong>en</strong> consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>adviesprijs vanaf € 459,90 inclusief btw.<br />
Voor meer informatie: www.lacie.com.<br />
Pioneer hoofdtelefoon<br />
Personaliseer je Pioneer earphone <strong>en</strong> g<strong>en</strong>iet <strong>op</strong>timaal van je<br />
favoriete muziek! B<strong>en</strong> je e<strong>en</strong> liefhebber van jazz of kom je helemaal<br />
tot rust bij e<strong>en</strong> klassieke soulplaat? Krijg je kipp<strong>en</strong>vel van de<br />
laatste nieuwe techn<strong>op</strong>laat of ga je liever uit de bol <strong>op</strong> e<strong>en</strong> stevig<br />
rocknummer? Met de exclusieve ‘Balanced Armature’ SE-CLX9<br />
oortelefoon van Pioneer komt elke muzieksoort volledig tot zijn<br />
recht dankzij de verwisselbare klankbuisjes. Deze <strong>op</strong>zetstukjes<br />
werk<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> equalizer <strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> ervoor dat de laagste ton<strong>en</strong> in<br />
je favoriete muziekstuk nog e<strong>en</strong>s extra b<strong>en</strong>adrukt word<strong>en</strong> of dat<br />
juist de hoogste ton<strong>en</strong> extra in de verf word<strong>en</strong> gezet. Meer of juist<br />
minder bass, de keuze is volledig aan jou! G<strong>en</strong>iet <strong>op</strong>timaal van<br />
je muziek in de perfecte omstandighed<strong>en</strong>, bij lagere of hogere<br />
volumes <strong>en</strong> met meer details. Weg van alle omgevings<strong>geluid</strong>.<br />
Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> de bijgeleverde oortelefoond<strong>op</strong>jes <strong>en</strong> -houders<br />
altijd voor e<strong>en</strong> perfecte <strong>en</strong> comfortabele pasvorm. E<strong>en</strong> overzichtelijke<br />
<strong>op</strong>bergdoos wordt gratis<br />
bijgeleverd. E<strong>en</strong> prachtige,<br />
exclusieve set die als muziek in<br />
je or<strong>en</strong> klinkt!<br />
De oortelefoon ‘Balanced<br />
Armature’ met verwisselbare<br />
oorhouders <strong>en</strong> oortelefoond<strong>op</strong>jes<br />
kost € 199.<br />
Hoogwaardige Duitse audiotechnologie<br />
gek<strong>op</strong>peld aan e<strong>en</strong> prachtig futuristisch<br />
ontwerp verpakt in ‘s werelds best klink<strong>en</strong>de<br />
hoofdtelefoon: De Edition 8. Nog nooit is<br />
zoveel gevoel aan detail besteed aan e<strong>en</strong><br />
hoofdtelefoon dan als de Edition 8; Alle<strong>en</strong> de<br />
beste material<strong>en</strong> <strong>en</strong> compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn gebruikt in dit model. De Edition 8 is<br />
bijzonder elegant ontworp<strong>en</strong>, de geslot<strong>en</strong> hoofdtelefoon is uitgevoerd in e<strong>en</strong><br />
zwarte <strong>en</strong> zilverkleurige afwerking. Hij is voorzi<strong>en</strong> van de allerlaatste S-Logic<br />
Plus Technologie dat zorgt voor e<strong>en</strong> realistische <strong>en</strong> nauwkeurige weergave die<br />
de werkelijkheid b<strong>en</strong>adert. Tijd<strong>en</strong>s het ontwerpproces is rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong><br />
met de w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> van de audio connoisseur. De oorkuss<strong>en</strong>s zijn afgewerkt in<br />
zacht Ethi<strong>op</strong>isch schap<strong>en</strong>leer, welke de beste isolatie biedt van alle leersoort<strong>en</strong>.<br />
De buit<strong>en</strong>zijd<strong>en</strong> zijn afgewerkt in Ruth<strong>en</strong>ium, wat zorgt voor e<strong>en</strong> prachtige<br />
briljante glans <strong>en</strong> duurzaamheid. De Edition 8 is tev<strong>en</strong>s voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
MU-metal<strong>en</strong> afscherming (ULE Technology) dat ervoor zorgt dat elektromagnetische<br />
afstraling van de hoofdtelefoon voor maar liefst 98% wordt teg<strong>en</strong>gehoud<strong>en</strong><br />
in vergelijking met conv<strong>en</strong>tionele hoofdtelefoons. Elke Edition 8 is<br />
voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> uniek eig<strong>en</strong> seri<strong>en</strong>ummer <strong>en</strong> is verpakt in e<strong>en</strong> luxe leder<strong>en</strong><br />
bewaarbox voor <strong>op</strong>slag <strong>en</strong> transport.<br />
S-Logic Plus<br />
Door continuer<strong>en</strong>d onderzoek <strong>en</strong> analyse, heeft Ultrasone het voor elkaar<br />
gekreg<strong>en</strong> om de verbetering<strong>en</strong> te integrer<strong>en</strong> van de gepat<strong>en</strong>teerde S-Logic<br />
Plus technologie in de nieuwe Edition 8. Deze technologie combineert precisie<br />
demping met micro akoestische versterking<strong>en</strong> hierdoor zijn de driver <strong>en</strong> het<br />
bufferboard beter <strong>op</strong> elkaar afgestemd. Het resultaat hiervan is e<strong>en</strong> transparant<br />
<strong>geluid</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> realistischere weergave van stemm<strong>en</strong> <strong>en</strong> instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
Door de techniek van S-Logic Plus kan de <strong>geluid</strong>sdruk tot maar liefst 40%<br />
word<strong>en</strong> gereduceerd wat ook voor langdurig gebruikt zorgt voor e<strong>en</strong> aang<strong>en</strong>ame<br />
luisterervaring. Meer informatie over S-Logic <strong>en</strong> S-Logic Plus vindt u<br />
<strong>op</strong> de website van Ultrasone.<br />
Edition 8 Technische Specificaties<br />
• Principe: Dynamisch / Geslot<strong>en</strong> • Impedantie: 30 ohm • Magneet: NdFeb •<br />
Freq<strong>en</strong>tiebereik: 6-42.000Hz • SPL: 96dB • Gewicht (excl. Kabel): 260g • USC<br />
kabell<strong>en</strong>gte 1,2m • USC verl<strong>en</strong>gkabel 4m • 3,5mm vergulde plugg<strong>en</strong> • Adapter<br />
3,5/6,3mm verguld • ULE Technologie<br />
Voor meer informatie Latham Audio BV tel. +31(0)13 508 2411 / info@latham.nl<br />
NuForce W-1 Subwoofer<br />
De NuForce W-1 is e<strong>en</strong> actieve Subwoofer, klein van<br />
stuk, maar groots in <strong>geluid</strong> <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong>. De W-1<br />
heeft net als de S-1 speakers e<strong>en</strong> zeer massieve bouwwijze.<br />
De kast is gemaakt van maar liefst 18mm dik<br />
MDF. Ondanks zijn minieme afmeting van slechts 26,9<br />
cm bij 19, bij 24 cm (hxbxd) heeft de Subwoofer dan<br />
ook e<strong>en</strong> gewicht van maar liefst 6 kg. U kunt de Subwoofer<br />
uitgebreid instell<strong>en</strong>, zodat de W-1 in praktisch<br />
iedere combinatie te gebruik<strong>en</strong> is. De Subwoofer gaat<br />
automatisch aan als er e<strong>en</strong> signaal binn<strong>en</strong>komt, <strong>en</strong><br />
automatisch weer uit als hij niet gebruikt wordt (instelbaar). De <strong>en</strong>ige kleuring<br />
waar<strong>op</strong> je de W-1 kunt betrapp<strong>en</strong> zijn de pootjes. Die zijn naar keuze in rood,<br />
zilver, zwart <strong>en</strong> blauw. De W-1 is ideaal te gebruik<strong>en</strong> in combinatie met de<br />
NuForce Icon versterker <strong>en</strong> de S-1 speakers. U krijgt dan e<strong>en</strong> uitgewog<strong>en</strong> set,<br />
die zeer geschikt is voor gebruik in de woonkamer, of als tweede set. Prijz<strong>en</strong>:<br />
Icon versterker € 249 <strong>en</strong> S-1 speakers € 259 per paar <strong>en</strong> W-1 € 259.<br />
Voor meer informatie www.crusade-audio.nl of tel. 0575-545656<br />
12 hvt - april 2009
-productnieuws-<br />
NAD C725BEE Stereo Receiver<br />
Ontwikkeld vanuit NAD’s ‘Music First’ filosofie is de C725BEE Stereo Receiver de uitzondering<br />
<strong>op</strong> de regel dat receivers e<strong>en</strong> compromis zijn tuss<strong>en</strong> compact bedi<strong>en</strong>ingsgemak<br />
<strong>en</strong> <strong>geluid</strong>skwaliteit. In feite is de C725BEE e<strong>en</strong> combinatie van de typische<br />
NAD versterker <strong>en</strong> tuner in één behuizing, zonder concessies.<br />
Het is dan ook ge<strong>en</strong> verrassing dat de C725BEE 50 echte watts continue, <strong>en</strong> maar<br />
liefst tot 220 watt dynamisch vermog<strong>en</strong>, per kanaal kan lever<strong>en</strong>. Daarmee wordt<br />
zelfs uit de meest ‘lastige’ luidsprekers de best mogelijke weergave bereikt. De NAD<br />
C725BEE receiver kan daarom perfect gecombineerd word<strong>en</strong> met luidsprekers die<br />
e<strong>en</strong> aantal klass<strong>en</strong> hoger ligg<strong>en</strong> dan die normaal met de C725BEE geassocieerd<br />
word<strong>en</strong>.<br />
Gemakkelijk flexibel:<br />
Terwijl bij veel fabrikant<strong>en</strong> de bedi<strong>en</strong>ing, zelfs voor veel gebruikte functies, steeds<br />
gecompliceerder wordt, laat de NAD<br />
C725BEE zich, zowel met de meegeleverde<br />
afstandsbedi<strong>en</strong>ing als <strong>op</strong> de<br />
receiver zelf, e<strong>en</strong>voudig <strong>en</strong> logisch<br />
gebruik<strong>en</strong>. Met de <strong>op</strong>tionele, slimme<br />
NAD IPD-2 dock kunt u ook van uw<br />
iPod g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> via de C725BEE. Bedi<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
gebeurt met afstandsbedi<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> alle informatie van de iPod wordt daarbij<br />
weergegev<strong>en</strong> in het display van de C725BEE receiver. Uw iPod wordt tegelijkertijd<br />
ook <strong>op</strong>gelad<strong>en</strong> (iPod afhankelijk). Uw favoriete radioz<strong>en</strong>der kunt u <strong>op</strong>slaan in e<strong>en</strong><br />
van de 30 voorkeuzestations. Mocht u niet g<strong>en</strong>oeg hebb<strong>en</strong> aan AM of FM dan laat<br />
de <strong>op</strong>tionele DB-1 module zich snel aansluit<strong>en</strong> <strong>op</strong> de NAD C725BEE voor DAB ontvangst.<br />
De DB-1 module integreert volledig met de C725BEE: DAB z<strong>en</strong>ders kunn<strong>en</strong><br />
mee geprogrammeerd word<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> van de voorkeuzestation <strong>en</strong> uiteraard is alle<br />
informatie van het DAB radio station zichtbaar in het display van de C725BEE receiver.<br />
Met de mogelijkheid om twee sets speakers aan te sluit<strong>en</strong> <strong>en</strong> deze afzonderlijk<br />
aan <strong>en</strong> uit te schakel<strong>en</strong> (zowel <strong>op</strong> front als afstandsbedi<strong>en</strong>ing) wordt het gemakkelijk<br />
om e<strong>en</strong> andere ruimte ook van <strong>geluid</strong> te voorzi<strong>en</strong>. Met e<strong>en</strong> RS232, IR in/out, 12V trigger<br />
<strong>en</strong> aparte line-out uitgang<strong>en</strong> is de C725 ook geschikt voor uitgebreide custom<br />
installaties. De NAD C725BEE Stereo Receiver is leverbaar in Graphite <strong>en</strong> Titanium<br />
voor e<strong>en</strong> adviesprijs van € 799.<br />
Voor meer informatie AND B<strong>en</strong>elux BV tel. +31(0)13 455 0955 / www.andb<strong>en</strong>elux.com<br />
LaCinema Black MAX<br />
LaCie introduceert de meest<br />
veelzijdige multimedia harde schijf<br />
in de LaCinema-productserie: de<br />
LaCinema Black MAX. Naast veelzijdige<br />
audio-, foto- <strong>en</strong> video-features<br />
biedt de harde schijf de nieuwste<br />
technologische hoogstandjes <strong>op</strong> het vlak van digitale video-<strong>op</strong>name <strong>en</strong><br />
thuisnetwerktechnologie. De LaCinema Black MAX is speciaal ontwikkeld<br />
om digitale cont<strong>en</strong>t <strong>op</strong> te slaan <strong>en</strong> af te spel<strong>en</strong> via e<strong>en</strong> thuisbiosco<strong>op</strong>systeem.<br />
Met zijn draadloze verbinding staat de LaCinema Black MAX<br />
garant voor e<strong>en</strong>voudig <strong>en</strong> probleemloos netwerkgebruik. Gebruikers<br />
kunn<strong>en</strong> media stream<strong>en</strong> vanaf e<strong>en</strong> mediaserver die draait <strong>op</strong> e<strong>en</strong> pc of<br />
Network Attached Storage (NAS). Het is ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s mogelijk bestand<strong>en</strong><br />
supersnel te verplaats<strong>en</strong> van de server naar de LaCinema Black MAX,<br />
terwijl de harde schijf verbond<strong>en</strong> blijft met de HD-televisie. Via USBpoort<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> gebruikers de capaciteit van de schijf uitbreid<strong>en</strong> of<br />
apparat<strong>en</strong>, zoals digitale camera’s, direct aansluit<strong>en</strong> om foto’s te bekijk<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> te download<strong>en</strong>. De LaCinema Black MAX maakt het mogelijk om HDtv’s<br />
<strong>op</strong> meerdere manier<strong>en</strong> te gebruik<strong>en</strong>. Zo kunn<strong>en</strong> gebruikers films met<br />
1080p-resolutie <strong>en</strong> HD JPEG-foto’s decoder<strong>en</strong> <strong>en</strong> 1080i-films omzett<strong>en</strong><br />
naar video’s met standaardresolutie. Ook de High-Definition Digital Video<br />
Recorder-technologie van de LaCinema Black MAX <strong>op</strong><strong>en</strong>t e<strong>en</strong> wereld van<br />
mogelijkhed<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> voor<strong>beeld</strong> van e<strong>en</strong> nieuwe <strong>op</strong>tie is de ‘perman<strong>en</strong>t<br />
time-shifting’-functie. Hiermee kunn<strong>en</strong> gebruikers programma’s <strong>op</strong>nem<strong>en</strong>,<br />
afspel<strong>en</strong> <strong>en</strong> terugspoel<strong>en</strong> wanneer ze maar will<strong>en</strong>, <strong>en</strong> <strong>op</strong>names<br />
inplann<strong>en</strong> die ze later kunn<strong>en</strong> bekijk<strong>en</strong> <strong>op</strong> hun tv of e<strong>en</strong> mobiel apparaat.<br />
De LaCinema Black MAX heeft e<strong>en</strong> maximale capaciteit van 500 GB* <strong>en</strong><br />
ondersteunt e<strong>en</strong> breed scala van bestandformaterings<strong>op</strong>ties. De harde<br />
schijf met 500 GB <strong>op</strong>slagcapaciteit biedt ruimte aan 710 films, 165.000<br />
muzieknummers, 500.000 foto’s of 250 uur <strong>op</strong>names**. De LaCinema<br />
Black MAX is vanaf nu verkrijgbaar via de LaCie Store Online, via LaCie<br />
Resellers+ <strong>en</strong> de LaCie Corner voor e<strong>en</strong> consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>adviesprijs vanaf<br />
€ 449,90 inclusief btw.<br />
Voor meer informatie: www.lacie.com.<br />
DENON Link 4 technologie<br />
De nieuwe D<strong>en</strong>on Link 4 digitale interface, die zijn debuut heeft in de binn<strong>en</strong>kort<br />
te verwacht<strong>en</strong> Blu-ray universele speler DVD-A1UD, biedt ’s werelds eerste<br />
‘jitter-vrije’ overdracht van digitale audio in combinatie met HDMI. Indi<strong>en</strong> verbond<strong>en</strong><br />
met e<strong>en</strong> D<strong>en</strong>on A/V surround versterker die D<strong>en</strong>on Link 4 ondersteunt<br />
zull<strong>en</strong> liefhebbers g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> van High Definition audio in de absoluut hoogst<br />
mogelijke <strong>geluid</strong>skwaliteit. De eerste product<strong>en</strong> die deze gr<strong>en</strong>sverlegg<strong>en</strong>de<br />
D<strong>en</strong>on technologie bied<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> zowel de DVD-A1UD als de Award-winning<br />
refer<strong>en</strong>tieklasse AVP-A1HDA A/V voorversterker <strong>en</strong> de AVC-A1HDA versterker<br />
zijn. D<strong>en</strong>on Link is e<strong>en</strong> gepat<strong>en</strong>teerde, hoogwaardige digitale audio overdracht<br />
technologie die gebruik maakt van e<strong>en</strong> Real-time gebalanceerd overdrachtsysteem<br />
om het signaal te bescherm<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> externe storing<strong>en</strong>. De vierde<br />
editie voegt de exclusieve D<strong>en</strong>on Flow Control eig<strong>en</strong>schap toe: wanneer er<br />
gebruik wordt gemaakt van HDMI als A/V uitgang neemt deze de Master Clock<br />
<strong>en</strong> Jitter Control over – e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>schap die met name nuttig is bij gebruik van<br />
de toekomstige D<strong>en</strong>on A/V receivers. De Master Clock van de D/A omzetter<br />
van de A/V surround receiver/versterker stuurt e<strong>en</strong> signaal naar de speler <strong>en</strong><br />
maakt het mogelijk dat de schakeling gebruik kan mak<strong>en</strong> van dezelfde klok.<br />
Het resultaat is e<strong>en</strong> digitale audio<br />
overdracht met nag<strong>en</strong>oeg ge<strong>en</strong> ‘jitter’.<br />
Wanneer gecombineerd met e<strong>en</strong> D<strong>en</strong>on<br />
A/V surround receiver/versterker<br />
die D<strong>en</strong>on Link 4 ondersteunt wordt<br />
de plaatsbepaling van het <strong>geluid</strong> preciezer<br />
<strong>en</strong> geeft dit e<strong>en</strong> groter gevoel van ruimte. Veeleis<strong>en</strong>de gebruikers zull<strong>en</strong><br />
eindelijk kunn<strong>en</strong> g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> <strong>geluid</strong>skwaliteit die verwacht wordt van HD<br />
audio. D<strong>en</strong>on Link 4 zal het eerst verkrijgbaar zijn in de reeds aangekondigde<br />
DVD-A1UD Blu-ray universele speler die gepland staat voor april 2009. Huidige<br />
eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> van de refer<strong>en</strong>tieklasse surround voor-/versterkers AVP- <strong>en</strong> AVC-<br />
A1HDA krijg<strong>en</strong> de geleg<strong>en</strong>heid om hun toestell<strong>en</strong> gratis <strong>op</strong> te waarder<strong>en</strong> via<br />
het Internet. Deze service zal beschikbaar kom<strong>en</strong> vanaf eind maart. Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong><br />
van niet-A-modell<strong>en</strong> AVP- <strong>en</strong> AVC-A1HD hebb<strong>en</strong> nog steeds de mogelijkheid<br />
om hun product<strong>en</strong> <strong>op</strong> te waarder<strong>en</strong> van A1HD naar A1HDA status (geadviseerde<br />
verko<strong>op</strong>prijs: € 100). Wanneer eind maart gebruik wordt gemaakt van deze<br />
service wordt automatisch de nieuwe DENON Link 4 ondersteuning sam<strong>en</strong> met<br />
de handige feature Audyssey Dynamic Volume.<br />
Voor meer informatie over DENON www.look<strong>en</strong>list<strong>en</strong>.nl<br />
hvt - april 2009 13
HVT2Xperi<strong>en</strong>ce.pdf 09-10-2007 11:03:37<br />
Performance<br />
2 Xperi<strong>en</strong>ce<br />
Plat<strong>en</strong>speler uitgevoerd met perspex console <strong>en</strong><br />
de fraaie PJ-9C carbon fiber toonarm, zonder<br />
elem<strong>en</strong>t. Inclusief stofkap.<br />
a 799,-<br />
performance totaal pakket € 2395,-<br />
inclusief:<br />
satisfy carbon met directe bekabeling t.w.v. € 869,-<br />
meastro mm elem<strong>en</strong>t t.w.v. € 680,-<br />
Voor meer informatie over Pro-Ject draaitafels:<br />
Energieweg 8, 3641 RT Mijdrecht tel.: 0297 - 284695<br />
info@audioclassics.nl - www.audioclassics.nl - +31 (0)10 4654833<br />
info@technologydistribution.be - www.technologydistribution.be - +32 (0)3 2163934<br />
HVTProjectRPM-9.1X.pdf 09-10-2007 12:20:02<br />
Design: Music Emotion<br />
Clearaudio_Black2.indd 1 19-03-2008 16:10:35<br />
Bel voor meer<br />
informatie<br />
T 075 - 617 32 64<br />
of kijk <strong>op</strong><br />
www.hepta.nl<br />
RPM-9.1 X<br />
Plat<strong>en</strong>speler met de buit<strong>en</strong>gewoon fraaie PJ-9CC<br />
carbon toonarm, zonder elem<strong>en</strong>t.<br />
a 1.575,-<br />
LUIDSPREKERS VAN GOEDE AFKOMST<br />
Voor meer informatie over Pro-Ject draaitafels:<br />
Energieweg 8, 3641 RT Mijdrecht tel.: 0297 - 284695
-productnieuws-<br />
MOON<br />
Na de CD-1 CD-speler <strong>en</strong> de I-1 versterker komt MOON, het Canadese<br />
High-End merk met e<strong>en</strong> aantal nieuwe, zeer interessante<br />
product<strong>en</strong> <strong>op</strong> de markt. Naast de huidige I-1 <strong>en</strong> CD-1 kom<strong>en</strong> er<br />
twee nieuwe CD-spelers <strong>en</strong> twee nieuwe versterkers. Als eerste zijn<br />
er de I.5 versterker <strong>en</strong> de CD.5 CD-speler. De Moon I.5 versterker<br />
levert ongeëv<strong>en</strong>aarde prestaties in e<strong>en</strong> zeer betaalbare prijsklasse.<br />
Ontworp<strong>en</strong> met tal van handige functies zoals e<strong>en</strong> voor-gemonteerde<br />
mini-jack voor persoonlijke mediaspelers. Deze zeer goed<br />
klink<strong>en</strong>de versterker is de perfecte metgezel van de CD.5 CD-speler,<br />
<strong>en</strong> garandeert jar<strong>en</strong> van luisterplezier.<br />
De Moon CD.5 CD-speler is e<strong>en</strong> zeer muzikale cd speler met e<strong>en</strong><br />
volledig ‘customized’ lo<strong>op</strong>werk <strong>en</strong> zeer geavanceerde digitale <strong>en</strong><br />
analoge circuits. Met e<strong>en</strong> gemakkelijk leesbaar display klinkt de<br />
CD.5 muzikaler als ge<strong>en</strong> andere speler in deze prijsklasse. Moon I.5<br />
geïntegreerde versterker, 2x 50 watt kost € 1.075 <strong>en</strong> de Moon CD.5<br />
CD-speler 24bit/352.8kHz kost € 1.099. Beide zijn verkrijgbaar in<br />
zilver of zwart.<br />
Vervolg<strong>en</strong>s komt MOON ook met de nieuwe I3.3 versterker <strong>en</strong> de<br />
CD3.3 CD-speler.<br />
TEAC SL-D950<br />
TEAC is al ruim 4 jaar succesvol<br />
met de retro CD/radio SL-D910 <strong>en</strong><br />
deze is daarmee uitgegroeid tot<br />
e<strong>en</strong> echte klassieker. De SL-D910<br />
blijft natuurlijk leverbaar, maar het<br />
is tijd voor e<strong>en</strong> moderne versie, de<br />
SL-D950. Ook de SL-D 950 heeft 3<br />
ingebouwde luidsprekers, waaronder e<strong>en</strong> ‘downfire’ subwoofer met VBB (Variabele<br />
Bass Boost), maar overtreft qua klank zelfs de hiervoor geroemde SL-D910. Uit<br />
praktisch oogpunt heeft de SL-D950 e<strong>en</strong> frontlader CD-speler <strong>en</strong> is daarmee makkelijker<br />
plaats- <strong>en</strong> bedi<strong>en</strong>baar. E<strong>en</strong> ander belangrijke functie is het <strong>op</strong>tionele iPod<br />
dockingstation DS-22. Naast de AM/FM RDS-tuner <strong>en</strong> de USB ingang maakt die van<br />
de SL-D950 e<strong>en</strong> compleet audiosysteem. De SL-D950 heeft alle functies om di<strong>en</strong>st<br />
te kunn<strong>en</strong> do<strong>en</strong> als wekkerradio. E<strong>en</strong> hoofdtelefoonuitgang is ook beschikbaar <strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> afstandsbedi<strong>en</strong>ing behoort tot de standaard uitrusting. De SL-D950 is leverbaar<br />
in de kleur<strong>en</strong> rood, zwart <strong>en</strong> zilver. De winkelprijs voor de SL-D950 bedraagt €<br />
289,95 <strong>en</strong> het iPod dockingstation DS-22 kost 54,95.<br />
Voor meer informatie www.servi-q.nl<br />
Mirage O<strong>S3</strong><br />
De Moon I3.3 versterker herdefinieert de mogelijkhed<strong>en</strong> van wat<br />
er van e<strong>en</strong> geïntegreerde versterker verwacht mag word<strong>en</strong>. Deze<br />
versterker is voorzi<strong>en</strong> van tal van handige functies <strong>en</strong> audiofiele<br />
muzikale prestaties. Er zijn verschill<strong>en</strong>de <strong>op</strong>ties mogelijk voor deze<br />
versterker, zoals e<strong>en</strong> interne D/A-converter (USB-2, S/PDIF, Toslink).<br />
E<strong>en</strong> interne RIAA phonotrap is ook mogelijk ev<strong>en</strong>als gebalanceerde<br />
aansluiting<strong>en</strong>. De versterker wordt standaard ‘kaal’ geleverd <strong>en</strong> kan<br />
uitgebreid word<strong>en</strong> met deze g<strong>en</strong>oemde <strong>op</strong>ties. Zelfs achteraf kan<br />
deze versterker word<strong>en</strong> uitgebreid met e<strong>en</strong> van deze <strong>op</strong>ties door<br />
de dealer. De Moon CD3.3 CD-speler, zit vol met de revolutionaire<br />
technologieën die veel word<strong>en</strong> toegepast in de, overig<strong>en</strong>s zeer gewaardeerde,<br />
Moon CD-spelers. De CD3.3 maakt gebruik van stateof-the-art<br />
digitale <strong>en</strong> analoge cicuits <strong>en</strong> zorgt voor e<strong>en</strong> verbazingwekk<strong>en</strong>de<br />
weergave van uw muziek. Met e<strong>en</strong> digitale ingang voor<br />
gebruik met e<strong>en</strong> pc of muziekserver <strong>en</strong> <strong>op</strong>tioneel, geblanceerde<br />
uitgang<strong>en</strong> <strong>en</strong> interfaces voor externe controle zal deze luxe speler<br />
jar<strong>en</strong>lang luisterplezier garander<strong>en</strong>. Moon I3.3 geïntegreerde versterker,<br />
2x 100 watt kost € 2.600. Moon I3.3D geïntegreerde versterker<br />
met D/A-converter € 2.800, Moon I3.3P geïntegreerde versterker<br />
met Phono trap € 2.800, Moon I3.3X geïntegreerde versterker,<br />
gebalanceerd € 2.750, Moon I3.3DPX geïntegreerde versterker incl.<br />
alle <strong>op</strong>ties € 3.100, Moon CD3.3 CD-speler 24 bit/705.6kHz € 2.350,<br />
Moon CD3.3X CD-speler 24 bit/705.6kHz, gebalanceerd € 2.500. In<br />
zwart <strong>en</strong> zilver verkrijgbaar.<br />
Voor meer informatie www.clofis.nl<br />
In teg<strong>en</strong>stelling tot conv<strong>en</strong>tionele, uitsluit<strong>en</strong>d naar<br />
vor<strong>en</strong> stral<strong>en</strong>de luidsprekers, maakt e<strong>en</strong> Mirage<br />
luidspreker juist gebruik van de ruimte waarin deze<br />
geplaatst wordt. Dit bereikt Mirage door gebruik te<br />
mak<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> door haar ontwikkelde module die<br />
het <strong>geluid</strong> rondom straalt waardoor de mur<strong>en</strong> van<br />
de woonkamer juist word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>ut<br />
door het reflecter<strong>en</strong> van het<br />
<strong>geluid</strong>. Voor e<strong>en</strong> natuurgetrouwe<br />
verdeling van direct <strong>en</strong> gereflecteerd<br />
<strong>geluid</strong> is de module onder<br />
e<strong>en</strong> nauwkeurig uitgerek<strong>en</strong>de<br />
hoek geplaatst. Het resultaat is e<strong>en</strong> grootser <strong>en</strong> lev<strong>en</strong>sechter <strong>geluid</strong><br />
dan met traditionele ontwerp<strong>en</strong> ooit mogelijk zou zijn. Deze<br />
filosofie noemt Mirage Omnipolair luidsprekertechnologie <strong>en</strong> de<br />
rondstral<strong>en</strong>de module wordt Omniguide g<strong>en</strong>oemd.<br />
De O<strong>S3</strong> serie bestaat uit e<strong>en</strong> satelliet luidspreker in de hoogglans<br />
kleur<strong>en</strong> wit <strong>en</strong> zwart, e<strong>en</strong> hoogglans zwarte c<strong>en</strong>ter kanaal luidspreker<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> vloerstaande luidspreker ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s in hoogglans<br />
zwart. De drivers die het <strong>geluid</strong> producer<strong>en</strong> zijn voorzi<strong>en</strong> van<br />
krachtige Neodymium magnet<strong>en</strong> <strong>en</strong> mak<strong>en</strong> gebruik van gepat<strong>en</strong>teerde<br />
‘Ribbed Elliptical Surround’ Titanium woofers, die e<strong>en</strong><br />
groter basbereik hebb<strong>en</strong> dan voorgaande series. Omdat iedere<br />
luidspreker los verkrijgbaar is, kan iedere<strong>en</strong> zijn eig<strong>en</strong> Omnisat<br />
m<strong>en</strong>u sam<strong>en</strong> te stell<strong>en</strong>. De O<strong>S3</strong> luidsprekers zijn nu te beluister<strong>en</strong><br />
bij Mirage dealers. De advies verko<strong>op</strong>prijz<strong>en</strong> zijn als volgt: O<strong>S3</strong><br />
FS € 499 (vloerstaande luidspreker), O<strong>S3</strong> CC € 349 (c<strong>en</strong>terkanaal<br />
luidspreker) <strong>en</strong> O<strong>S3</strong> SAT € 249 (satelliet luidspreker in hoogglans<br />
wit of zwart).<br />
Voor meer informatie <strong>en</strong> dealeradress<strong>en</strong> www.look<strong>en</strong>list<strong>en</strong>.nl<br />
of het Look <strong>en</strong> List<strong>en</strong> info- <strong>en</strong> democ<strong>en</strong>trum in Geldermals<strong>en</strong>,<br />
telefoon 0345 588 082<br />
hvt - april 2009 15
-TEST-<br />
Marantz AV8003 <strong>en</strong> MM8003 surround voor- <strong>en</strong> eindversterker<br />
E<strong>en</strong> waslijst aan<br />
mogelijkhed<strong>en</strong><br />
Sinds de zomer van 2008 heeft Marantz het A/V-programma uitgebreid met e<strong>en</strong><br />
nieuwe A/V voor-/eindversterker combinatie: de AV8003 <strong>en</strong> MM8003.<br />
Beide apparat<strong>en</strong> zijn gericht <strong>op</strong> de echte hometheater <strong>en</strong>thousiast die niets aan het<br />
toeval wil overlat<strong>en</strong>.<br />
Marnix Bosman<br />
Merk:<br />
Marantz<br />
Type:<br />
AV8003 8.1 AV-voorversterker<br />
met RDS-tuner <strong>en</strong> netwerkspeler<br />
Afmeting<strong>en</strong> (hxbxd): 184,5x440x385mm<br />
Gewicht:<br />
11,6kg<br />
Type:<br />
MM8003<br />
8-kanaals eindversterker<br />
ingang<strong>en</strong>:<br />
cinch <strong>en</strong> XLR<br />
Uitgangsvermog<strong>en</strong><br />
p. kanaal: 140 watt bij 8 ohm<br />
170 watt bij 6 ohm<br />
bij 2 kanal<strong>en</strong> uitgestuurd.<br />
Afmeting<strong>en</strong> (hxbxd): 184,5x440x384mm<br />
Gewicht:<br />
17,9kg<br />
Prijz<strong>en</strong>:<br />
AV8003 € 2.999<br />
MM8003 € 1.799<br />
Informatie:<br />
Marantz Eur<strong>op</strong>e BV<br />
Tel. 040 250 7800<br />
Website:<br />
www.marantz.nl<br />
Achter het rustig og<strong>en</strong>de front van de AV8003 AVvoorversterker<br />
gaat werkelijk e<strong>en</strong> imm<strong>en</strong>se hoeveelheid<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> schuil. De AV8003 is e<strong>en</strong><br />
8-kanaals voorversterker <strong>en</strong> ondersteunt alle gangbare stereo<br />
<strong>en</strong> meerkanaalsformat<strong>en</strong> inclusief de nieuwe HD surroundformat<strong>en</strong><br />
Dolby True HD <strong>en</strong> DTS-HD Master Audio. Het<br />
apparaat is tev<strong>en</strong>s THX Ultra 2 gecertificeerd. Het videodeel<br />
van de AV8003 is voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> Anchor Bay video scaler<br />
die e<strong>en</strong> maximale resolutie van 1080p ondersteunt. Op de<br />
achterzijde zijn maar liefst vier HDMI (versie 1.3a) ingang<strong>en</strong><br />
aanwezig. De AV8003 ondersteunt hiermee alle hoge<br />
resolutie audioformat<strong>en</strong> <strong>en</strong> biedt daarnaast ondersteuning<br />
aan Deep Color <strong>en</strong> xvYCC video format<strong>en</strong> bij de weergave<br />
van HD-bronn<strong>en</strong> zoals Blu-ray. Hij heeft tev<strong>en</strong>s twee HDMI<br />
uitgang<strong>en</strong> zodat je bijvoor<strong>beeld</strong> tegelijkertijd e<strong>en</strong> HDscherm<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> projector kunt aansluit<strong>en</strong>. Compon<strong>en</strong>t video<br />
snapt de AV8003 natuurlijk ook (2x IN <strong>en</strong> 1x OUT) <strong>en</strong> ook<br />
klassieke composiet <strong>en</strong> S-video ingang<strong>en</strong> zijn in grote getale<br />
aanwezig.<br />
Ook aan audioingang<strong>en</strong> is er ge<strong>en</strong> gebrek. Drie digitale<br />
ingang<strong>en</strong> <strong>en</strong> één uitgang (zowel coaxiaal als<br />
TOS-link) vorm<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met de HDMI aansluiting<strong>en</strong><br />
de digitale afdeling. Voor analoge<br />
stereobronn<strong>en</strong> zijn er vijf asymmetrische<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> één symmetrische ingang.<br />
E<strong>en</strong> analoge (7.1) meerkanaalsingang met<br />
cinchconnector<strong>en</strong> is er natuurlijk ook. De acht<br />
uitgangskanal<strong>en</strong> (7.1) naar de eindversterker<br />
zijn zowel in e<strong>en</strong> symmetrische (XLR) als e<strong>en</strong><br />
asymmetrische (cinch) variant beschikbaar.<br />
Nog meer features<br />
Hiermee zijn de features van de AV8003 nog<br />
niet compleet: er is nog veel meer. De AV8003<br />
is voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> RDS-tuner <strong>en</strong> alsof dat allemaal<br />
nog niet g<strong>en</strong>oeg is, zit er ook nog e<strong>en</strong>s<br />
e<strong>en</strong> uitgebreide mediaspeler in het apparaat.<br />
Hiermee kan je e<strong>en</strong>voudig audio, video of<br />
foto’s vanuit e<strong>en</strong> netwerk naar de AV8003<br />
stream<strong>en</strong>. De mediaspeler ondersteunt DLNA om dit allemaal<br />
e<strong>en</strong>voudig mogelijk te mak<strong>en</strong>.<br />
Het apparaat wordt geleverd met twee afstandsbedi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.<br />
De RC2001 is e<strong>en</strong> zeer uitgebreide remote die via e<strong>en</strong> PC is<br />
te programmer<strong>en</strong> <strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s is voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudige<br />
leerfunctie. De iets kleinere RC101 biedt wat minder mogelijkhed<strong>en</strong><br />
maar is daardoor ook wat makkelijker te bedi<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> stuk overzichtelijker. Hij is desondanks net als zijn<br />
grote broer gewoon voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> leerfunctie.<br />
De AV8003 van binn<strong>en</strong><br />
Het front van de AV8003 oogt sober <strong>en</strong> simpel. Ook na het<br />
<strong>op</strong>nem<strong>en</strong> van de frontklep wordt je niet mete<strong>en</strong> gebombardeerd<br />
door kn<strong>op</strong>jes. Dat is anders <strong>op</strong> de achterzijde waar de<br />
hoeveelheid aansluiting<strong>en</strong> gigantisch is. Als je de AV8003<br />
<strong>op</strong><strong>en</strong>t, heb je e<strong>en</strong> mooi zicht <strong>op</strong> wat er allemaal nodig is om<br />
al deze signal<strong>en</strong> te verwerk<strong>en</strong>. Ondanks de flinke afmeting<strong>en</strong><br />
wordt nog steeds ieder hoekje van de AV8003 b<strong>en</strong>ut.<br />
Het apparaat is helemaal tot de nok toe gevuld met elektronica.<br />
Het chassis van de AV8003 is gemaakt van verk<strong>op</strong>erd<br />
staal zodat er e<strong>en</strong> goede afscherming wordt gerealiseerd.<br />
Deze techniek hanteert Marantz inmiddels al vele jar<strong>en</strong> in<br />
de duurdere series. Nieuw is echter dat de zijpanel<strong>en</strong> zijn<br />
gemaakt van e<strong>en</strong> speciale, met glasvezel versterkte, hars.<br />
Voordeel van deze constructie is de hoge stugheid waardoor<br />
ongew<strong>en</strong>ste kasttrilling<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
Het apparaat is voorzi<strong>en</strong> van verschill<strong>en</strong>de voeding<strong>en</strong> die<br />
voorin de kast <strong>op</strong> e<strong>en</strong> aparte print zijn geplaatst. Deze voedingsprint<br />
wordt gevoed vanuit één gigantische, helemaal<br />
afgeschermde, ringkerntransformator.<br />
De MM8003 eindversterker<br />
Volg<strong>en</strong>s de specificaties is de MM8003 eindversterker in<br />
staat om 140 watt per kanaal te lever<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> impedantie<br />
van 8 ohm. Dat klinkt indrukwekk<strong>en</strong>d maar hier zit wel e<strong>en</strong><br />
klein addertje onder het gras. Deze cijfers geld<strong>en</strong> namelijk<br />
alle<strong>en</strong> als er slechts twee kanal<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgestuurd. Wat<br />
de versterker doet bij e<strong>en</strong> volledige 5- of 8-kanaals uitsturing<br />
wordt niet gespecificeerd. Als je de eindtrap <strong>op</strong><strong>en</strong>t dan zie je<br />
16 hvt - april 2009
dat alle acht eindversterkers word<strong>en</strong> gevoed vanuit één grote<br />
ringkerntrafo <strong>en</strong> één set elco’s. Ondanks de flinke afmeting<strong>en</strong><br />
kan je eig<strong>en</strong>lijk niet verwacht<strong>en</strong> dat deze voeding<br />
g<strong>en</strong>oeg vermog<strong>en</strong> kan lever<strong>en</strong> zodat alle 8 kanal<strong>en</strong> tegelijkertijd<br />
140 watt afgev<strong>en</strong>. Gezi<strong>en</strong> het feit dat het maximale<br />
gespecificeerde <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> vermog<strong>en</strong> van het hele apparaat<br />
880 watt is, dan kl<strong>op</strong>t deze aanname. De eindtrapp<strong>en</strong> in<br />
deze versterker zull<strong>en</strong> ongetwijfeld het klasse-AB principe<br />
hanter<strong>en</strong>. Met de wet<strong>en</strong>schap dat het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t van e<strong>en</strong><br />
klasse-AB versterker in de orde van 50-60% ligt, zal het duidelijk<br />
zijn dat er Marantz hier e<strong>en</strong> beetje smokkelt met de<br />
capaciteit<strong>en</strong>. 880 watt verdeeld over 8 kanal<strong>en</strong> geeft al e<strong>en</strong><br />
maximum van 110 watt per kanaal. Rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong>d met<br />
verliez<strong>en</strong> <strong>en</strong> het g<strong>en</strong>oemde r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t mag je verwacht<strong>en</strong><br />
dat je erg<strong>en</strong>s in de orde van 50 watt per kanaal zit bij e<strong>en</strong><br />
volledige 8-kanaals aansturing.<br />
Dit allemaal klinkt misschi<strong>en</strong> heel negatief maar zo is het<br />
nou ook weer niet. De versterker kan weldegelijk flinke dynamische<br />
piek<strong>en</strong> tot 150 watt lever<strong>en</strong>. De MM8003 is echter<br />
ge<strong>en</strong> zware stroomleverancier. Bij e<strong>en</strong> volledige achtkanaals<br />
belasting lo<strong>op</strong> je daardoor wat sneller teg<strong>en</strong> de<br />
capaciteitslimiet<strong>en</strong> van deze versterker. Moeilijke,<br />
vermog<strong>en</strong>sonvri<strong>en</strong>delijke luidsprekers, zijn derhalve<br />
e<strong>en</strong> minder geschikte partner voor de MM8003.<br />
Net als de AV8003 is de MM8003 voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> verk<strong>op</strong>erd<br />
chassis. Alle kanal<strong>en</strong> zijn zowel asymmetrisch (cinch)<br />
als symmetrisch (XLR) aan te stur<strong>en</strong>. Bij iedere ingang is e<strong>en</strong><br />
klein schakelaartje geplaatst waarmee je de gew<strong>en</strong>ste ingang<br />
kan kiez<strong>en</strong>. De eindtransistor<strong>en</strong> van de acht eindtrapp<strong>en</strong><br />
zijn gemonteerd <strong>op</strong> e<strong>en</strong> groot, koellichaam vóór in de kast.<br />
Het koellichaam is gebouwd als e<strong>en</strong> koeltunnel. Met behulp<br />
van e<strong>en</strong> v<strong>en</strong>tilator wordt er van één kant koele lucht door<br />
deze tunnel geblaz<strong>en</strong> om oververhitting te voorkom<strong>en</strong>. Deze<br />
techniek zie je doorgaans in zware versterkers die in de PAwereld<br />
word<strong>en</strong> gebruikt. Zoals ik wel vaker heb gezegd, b<strong>en</strong><br />
ik persoonlijk ge<strong>en</strong> voorstander van e<strong>en</strong> v<strong>en</strong>tilator in e<strong>en</strong><br />
consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> audio- <strong>en</strong> videoapparaat. Je ziet het de laatste<br />
jar<strong>en</strong> echter steeds vaker. Het lijkt er<strong>op</strong> dat we er mee zull<strong>en</strong><br />
moet<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> maar leuk vind ik het nog steeds niet. Als je<br />
echter acht eindversterkers in één kast gaat combiner<strong>en</strong> dan<br />
hvt - april 2009 17
nieuwe<br />
iQ-Serie<br />
Trans Tec bv<br />
Brugwachter 19 • 3034 KD ROTTERDAM<br />
tel. 010 4147055 • fax 010 4113580<br />
e-mail transtec@transtec.nl • web www.transtec.nl
ontkom je er eig<strong>en</strong>lijk niet aan. De v<strong>en</strong>tilator is wel temperatuur<br />
gestuurd dus hij viel mij pas <strong>op</strong> to<strong>en</strong> ik de versterker<br />
flink <strong>op</strong> zijn staart had getrapt. Ondanks de v<strong>en</strong>tilator wordt<br />
het apparaat toch behoorlijk warm. Marantz adviseert in<br />
de handleiding e<strong>en</strong> <strong>op</strong>stelling waarbij zowel aan de zij-, de<br />
bov<strong>en</strong>- als aan de achterkant e<strong>en</strong> ruimte van 20cm wordt<br />
vrijgelat<strong>en</strong>. De vaak gebruikte stapel waarbij de voorversterker<br />
bov<strong>en</strong><strong>op</strong> de eindversterker wordt geplaatst is hier dus af<br />
te rad<strong>en</strong>.<br />
In de praktijk<br />
In de periode dat deze combinatie in de HVT luisterruimte<br />
stond <strong>op</strong>gesteld, heb ik me vooral geconc<strong>en</strong>treerd <strong>op</strong> het<br />
audiogedrag van deze set. Daarbij heb ik geluisterd naar<br />
veel surroundmateriaal maar vooral ook naar veel stereo<strong>op</strong>names.<br />
Daarvoor kon ik beschikk<strong>en</strong> over twee bronn<strong>en</strong><br />
te wet<strong>en</strong> de D<strong>en</strong>on DVD-SA1 SACD-speler <strong>en</strong> de NAD M55<br />
DVD-speler. Als luidsprekers was er e<strong>en</strong> stereo set X36 luidsprekers<br />
van Dynaudio voorhand<strong>en</strong> <strong>en</strong> had ik daarnaast e<strong>en</strong><br />
vijf-kanaals Infinity Cascade set tot mijn beschikking.<br />
Ik b<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s mijn eerste sessie gestart met e<strong>en</strong> uitgebreide<br />
serie stereo-<strong>op</strong>names naast mij. En tot mijn grote g<strong>en</strong>oeg<strong>en</strong><br />
levert deze combinatie hele goede stere<strong>op</strong>restaties. Dat is<br />
behoorlijk <strong>op</strong>merkelijk omdat de ervaring nou e<strong>en</strong>maal<br />
leert dat dit ge<strong>en</strong> sterke eig<strong>en</strong>schap is van het gros van de<br />
surroundaparatuur. Zeker bij e<strong>en</strong> complex apparaat zoals de<br />
AV8003 is dit e<strong>en</strong> prestatie van formaat! De mooie <strong>op</strong>names<br />
<strong>op</strong> de HVT sampler die bij het septembernummer van 2006<br />
was gevoegd, word<strong>en</strong> bijvoor<strong>beeld</strong> heel soepel neergezet. De<br />
<strong>op</strong>names <strong>op</strong> Ulla Meinecke’s ‘Löw<strong>en</strong>’ zijn heel analytisch,<br />
snel <strong>en</strong> droog <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> daardoor ook e<strong>en</strong> licht agressief<br />
randje meekrijg<strong>en</strong>. In combinatie met de Infinity zijn die<br />
scherpe kantjes soms inderdaad te hor<strong>en</strong>. Bij de Dynaudio’s,<br />
die ook e<strong>en</strong> hele analytische weergave bied<strong>en</strong>, zijn die randjes<br />
er niet. Het is duidelijk dat je het de Marantz set echter<br />
niet al te moeilijk moet mak<strong>en</strong>, derhalve zijn luidsprekers<br />
die e<strong>en</strong> gemakkelijke belasting vorm<strong>en</strong> aan te bevel<strong>en</strong>.<br />
Rustige <strong>op</strong><strong>en</strong> <strong>op</strong>names kom<strong>en</strong> mooi uit de verf. Drukke<br />
<strong>op</strong>names of massale orkestraties kunn<strong>en</strong> soms verzand<strong>en</strong> in<br />
e<strong>en</strong> lichte brij <strong>en</strong> dan gaan er veel details verlor<strong>en</strong>.<br />
Deze eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> hoor je bij stereo- maar ook meer<br />
meerkanaals weergave van bijvoor<strong>beeld</strong> de multichannel<br />
SACD van Tsjaikovski’s ‘Not<strong>en</strong>kraker’ (PTC 5186 091). In de<br />
wat minder moeilijke passages hoor je alle details. Wordt<br />
het wat ingewikkelder dan lo<strong>op</strong>t alles dichter naar elkaar toe<br />
<strong>en</strong> is het wat minder gedefinieerd. Het gedrag van het hele<br />
systeem is wel heel consequ<strong>en</strong>t want ook bij filmsurround<br />
zijn deze effect<strong>en</strong> te hor<strong>en</strong>. Dus grootschalige effectfilms<br />
word<strong>en</strong> dito neergezet met soms e<strong>en</strong> erg direct gedrag. Bij<br />
subtielere passages ontstaat er meer ruimte <strong>en</strong> lucht <strong>en</strong><br />
heb je veel minder het gevoel dat je naar luidsprekers zit te<br />
luister<strong>en</strong>.<br />
Gebruik<br />
Met zoveel mogelijkhed<strong>en</strong> vraagt de bedi<strong>en</strong>ing van de<br />
MM8003 wel om <strong>en</strong>ige studie. De handleiding is duidelijk<br />
maar het loont desondanks de moeite om hier e<strong>en</strong> paar<br />
uurtjes voor uit te trekk<strong>en</strong>. Veel van de instelling<strong>en</strong> zijn <strong>op</strong><br />
het apparaat zelf te mak<strong>en</strong> met het display. Surroundinstelling<strong>en</strong><br />
blijv<strong>en</strong> altijd e<strong>en</strong> verhaal apart <strong>en</strong> teg<strong>en</strong>woordig zijn<br />
volledig geautomatiseerde voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zeer algeme<strong>en</strong>.<br />
Marantz bouwt inmiddels al weer sinds jar<strong>en</strong> het algoritme<br />
van Audyssey Laboratories in haar AV-apparatuur. Net als<br />
bij vergelijkbare system<strong>en</strong> van andere fabrikant<strong>en</strong> bestaat<br />
het Audyssey systeem uit e<strong>en</strong> meetmicrofoon <strong>en</strong> e<strong>en</strong> set-up<br />
procedure waarbij verschill<strong>en</strong>de meetsignal<strong>en</strong> door alle<br />
luidsprekers word<strong>en</strong> gestuurd. Op basis van verschill<strong>en</strong>de<br />
meet<strong>op</strong>stelling<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>t het Audyssey algoritme vervolg<strong>en</strong>s<br />
e<strong>en</strong> <strong>op</strong>timale EQ-instelling uit.<br />
Het algoritme van Audyssey is één van de meest tijdrov<strong>en</strong>de<br />
procedures binn<strong>en</strong> het g<strong>en</strong>re. Uit ervaring weet ik echter dat<br />
de resultat<strong>en</strong> doorgaans heel erg goed zijn <strong>en</strong> dat de tijd die<br />
je ervoor uittrekt zich uiteindelijk terugbetaald in e<strong>en</strong> betere<br />
homog<strong>en</strong>iteit tuss<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de kanal<strong>en</strong>. De procedure<br />
is <strong>op</strong> zich heel simpel dus het is zonde om deze procedure<br />
niet gewoon geduldig uit te voer<strong>en</strong>.<br />
Voor het instell<strong>en</strong> van de netwerkspeler heeft Marantz e<strong>en</strong><br />
hele eig<strong>en</strong> handleiding toegevoegd. De AV8003 is voorzi<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> 100Mbit netwerkaansluiting. De verbinding <strong>en</strong> installatie<br />
binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> netwerk is in principe net zo simpel als<br />
met e<strong>en</strong> computer. In de handleiding wordt alles duidelijk<br />
uitgelegd. De bedi<strong>en</strong>ing lo<strong>op</strong>t uiteraard weer via het aangeslot<strong>en</strong><br />
<strong>beeld</strong>scherm. Deze heeft e<strong>en</strong> logische m<strong>en</strong>ustructuur<br />
die snel <strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudig onder de knie is te krijg<strong>en</strong>. De<br />
netwerkspeler ondersteunt AAC, LPCM, MP3, WAV <strong>en</strong> WMA<br />
bestand<strong>en</strong>. Daarnaast kunn<strong>en</strong> JPEG <strong>en</strong> BMP bestand<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
weergegev<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong> het videovlak word<strong>en</strong> de format<strong>en</strong><br />
MPEG PS, MPEG-2 TS/TTS, WMV <strong>en</strong> MPEG-4 ondersteunt<br />
(MPEG4-AVC <strong>en</strong> AVCHD snapt de speler niet).<br />
Conclusie<br />
De lijst mogelijkhed<strong>en</strong> van de AV8003 is zo imm<strong>en</strong>s dat er<br />
eig<strong>en</strong>lijk weinig te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> overblijft. De vier HDMI inputs<br />
<strong>en</strong> twee outputs <strong>en</strong> de hoogwaardige videoscaler zijn natuurlijk<br />
heel aantrekkelijk. Deze apparat<strong>en</strong> zijn echter toch<br />
in de eerste plaats audioapparat<strong>en</strong> <strong>en</strong> ook <strong>op</strong> dat vlak zijn<br />
ze van alle gemakk<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>. De geïntegreerde netwerkmediaplayer<br />
is natuurlijk heel prettig.<br />
Klankmatig heeft de set e<strong>en</strong> beetje twee gezicht<strong>en</strong>. Hij kan<br />
hele goede resultat<strong>en</strong> lever<strong>en</strong> maar dan moet je de versterker<br />
niet zwaar <strong>op</strong> de proef stell<strong>en</strong>. Gebruik de volumekn<strong>op</strong> met<br />
beleid <strong>en</strong> sluit ge<strong>en</strong> overdrev<strong>en</strong> moeilijke luidsprekers aan<br />
<strong>en</strong> je hebt absoluut e<strong>en</strong> mooi systeem te pakk<strong>en</strong>. In (film)<br />
surround is deze set <strong>op</strong> zijn best maar ook in stereo staat hij<br />
zijn mannetje. De combinatie is zeker niet goedko<strong>op</strong> maar<br />
gezi<strong>en</strong> de hoeveelheid features is het ge<strong>en</strong> overdrev<strong>en</strong> prijs.<br />
hvt - april 2009 19
-TEST-<br />
Basic <strong>en</strong> Silver Resonator van Acoustic System<br />
Edele schaaltjes die<br />
klink<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> klok<br />
Deze keer vraag ik je aandacht voor e<strong>en</strong> wel zeer merkwaardige accessoire.<br />
Het betreft piepkleine schaaltjes van edelmetaal die <strong>op</strong> e<strong>en</strong> hout<strong>en</strong> blokje<br />
rust<strong>en</strong>. Flauwekul of e<strong>en</strong> verantwoorde investering?<br />
Basic <strong>en</strong> e<strong>en</strong> Silver Resonator. Deze startkit kost € 590.<br />
Volg<strong>en</strong>s de fabrikant gaan de schaaltjes als gevolg van het<br />
<strong>geluid</strong> van de luidsprekers resoner<strong>en</strong> (meetrill<strong>en</strong>) met zeer<br />
hoge frequ<strong>en</strong>ties. Dit kun je dan zi<strong>en</strong> als het toevoeg<strong>en</strong><br />
van bov<strong>en</strong>ton<strong>en</strong> die bij de productie van de <strong>geluid</strong>sdrager<br />
war<strong>en</strong> verdw<strong>en</strong><strong>en</strong>, met als resultaat dat de muziek weer<br />
natuurlijker gaat klink<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> de <strong>geluid</strong>sgolv<strong>en</strong><br />
vanuit de schaaltjes iets later bij het oor aankom<strong>en</strong><br />
dan het directe <strong>geluid</strong> van de speakers, hetge<strong>en</strong> leidt tot<br />
het waarnem<strong>en</strong> van meer ruimtelijkheid in e<strong>en</strong> grotere<br />
af<strong>beeld</strong>ing. Voor mij telt uitsluit<strong>en</strong>d wat ik ervan hoor; we<br />
gaan dus luister<strong>en</strong>.<br />
John van Pol<strong>en</strong><br />
Al vele jar<strong>en</strong> b<strong>en</strong> ik bezig door toepassing van<br />
accessoires de prestaties van mijn <strong>geluid</strong>sinstallaties<br />
te verbeter<strong>en</strong>. Niet als doel <strong>op</strong> zichzelf,<br />
maar om dieper te kunn<strong>en</strong> doordring<strong>en</strong> in de klankwereld<br />
van mijn favoriete artiest<strong>en</strong> <strong>en</strong> muziek. Daarbij b<strong>en</strong> ik<br />
gaandeweg tot het inzicht gekom<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> goed sam<strong>en</strong>gestelde<br />
mix van effectieve hulpmiddel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> technisch<br />
goed klink<strong>en</strong>d systeem kan transformer<strong>en</strong> in iets dat echt<br />
muziek maakt. Bij al dit <strong>en</strong>thousiasme mag de verhouding<br />
tuss<strong>en</strong> effect <strong>en</strong> prijs nooit uit het oog word<strong>en</strong> verlor<strong>en</strong>.<br />
Met dit in het achterhoofd heb ik onlangs de zogehet<strong>en</strong><br />
startkit van resonator<strong>en</strong> van Acoustic System beluisterd.<br />
Resonator<strong>en</strong> van Acoustic System<br />
Deze <strong>op</strong> het eerste gezicht bizarre accessoire is het geesteskind<br />
van de in Parijs resider<strong>en</strong>de Chinees Franck Tchang.<br />
Kort sam<strong>en</strong>gevat zijn deze product<strong>en</strong> het resultaat van<br />
zijn k<strong>en</strong>nis van het vak van edelsmid <strong>en</strong> zijn passie voor<br />
muziek; hij speelt nog steeds actief gitaar. Zo’n resonator<br />
is in ess<strong>en</strong>tie e<strong>en</strong> klein schaaltje van edelmetaal met vier<br />
uitsteeksels, dat via e<strong>en</strong> metal<strong>en</strong> driepootje <strong>op</strong> e<strong>en</strong> blokje<br />
van esdoorn staat. Er zijn vijf verschill<strong>en</strong>de typ<strong>en</strong>, Basic,<br />
Silver, Gold, Gold Special <strong>en</strong> Platinum. Aan elk type<br />
word<strong>en</strong> specifieke klankverbetering<strong>en</strong> toegedicht. Ik heb<br />
uitsluit<strong>en</strong>d de zogehet<strong>en</strong> startkit getest, die bestaat uit e<strong>en</strong><br />
E<strong>en</strong> teleurstelling<br />
De twee resonator<strong>en</strong> van de startkit word<strong>en</strong> precies tuss<strong>en</strong><br />
de luidsprekers geplaatst, de Basic <strong>op</strong> of vlak bov<strong>en</strong> de<br />
vloer; de Silver zo’n 40 cm bov<strong>en</strong> de tweeters. Ze kunn<strong>en</strong><br />
zowel teg<strong>en</strong> de muur word<strong>en</strong> gekleefd als <strong>op</strong> e<strong>en</strong> object<br />
word<strong>en</strong> gezet. Ik plaatste de Basic <strong>op</strong> de vloer voor het<br />
rack <strong>en</strong> de Silver <strong>op</strong> m’n draaitafel. Het effect was direct<br />
duidelijk, maar niet zonder meer positief. Het laag was<br />
wat toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, maar minder strak dan daarvoor <strong>en</strong><br />
het midd<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoog klonk<strong>en</strong> wat scherper. Volg<strong>en</strong>s de<br />
gebruiksaanwijzing zou het laag strakker moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
bij e<strong>en</strong> iets hogere positie van de Basic. Tot mijn verbazing<br />
bleek dit precies te kl<strong>op</strong>p<strong>en</strong>; het schaaltje vond uiteindelijk<br />
e<strong>en</strong> plaats <strong>op</strong> de frontplaat van de eindversterker,<br />
zo’n dertig cm bov<strong>en</strong> de vloer. Maar het <strong>geluid</strong> als geheel<br />
beviel me nog niet. Ietwat teleurgesteld w<strong>en</strong>dde ik mij af.<br />
Als dit het effect is, dan hoeft het voor mij eig<strong>en</strong>lijk niet.<br />
Verscheid<strong>en</strong>e publicaties <strong>op</strong> internet suggerer<strong>en</strong> dat de<br />
schaaltjes zich moet<strong>en</strong> “vestig<strong>en</strong>” in de ruimte, hoe bizar<br />
dit ook moge klink<strong>en</strong>. Ev<strong>en</strong> geduld oef<strong>en</strong><strong>en</strong> dus maar.<br />
Gun het de tijd<br />
To<strong>en</strong> ik drie dag<strong>en</strong> later weer tijd had om serieus te luister<strong>en</strong>,<br />
mocht ik e<strong>en</strong> aang<strong>en</strong>ame verrassing ervar<strong>en</strong>. Vele<br />
testplaatjes die ik goed k<strong>en</strong>, wez<strong>en</strong> allemaal in dezelfde<br />
www.hifi.nl/pouliss<strong>en</strong><br />
20 hvt - april 2009
Naschrift van de importeur:<br />
richting: de midd<strong>en</strong>ton<strong>en</strong> klonk<strong>en</strong> duidelijk warmer, in<br />
de muzikale betek<strong>en</strong>is van het woord. De sound had ook<br />
meer body gekreg<strong>en</strong>, meer “dikte”. Zo klonk het klavecimbel<br />
van Pierre Hantaï (Goldberg Variaties, Mirare)<br />
duidelijk steviger <strong>en</strong> echter. De af<strong>beeld</strong>ing leek inderdaad<br />
wat groter <strong>en</strong> daarbinn<strong>en</strong> war<strong>en</strong> vooral stemm<strong>en</strong> echt e<strong>en</strong><br />
maatje gegroeid. De stem van Ella Fitzgerald (The Harold<br />
Arl<strong>en</strong> Songbook) kleurde donkerder, klonk krachtiger <strong>en</strong><br />
stond hoger voor het orkest dan voorhe<strong>en</strong>. Op elk aspect<br />
van de weergave was er wel e<strong>en</strong> zekere vooruitgang waar<br />
te nem<strong>en</strong>, in de richting van e<strong>en</strong> meer natuurlijke <strong>en</strong><br />
aang<strong>en</strong>ame sound. Na verplaatsing van de Silver resonator<br />
duurde het trouw<strong>en</strong>s weer geruime tijd voor het <strong>op</strong>timale<br />
effect was bereikt. Zeer vreemd, maar overduidelijk. Al met<br />
al e<strong>en</strong> overtuig<strong>en</strong>de voorstelling.<br />
Conclusie<br />
In drie woord<strong>en</strong>: deze resonator<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>. In mijn<br />
systeem gaf de startkit al e<strong>en</strong> duidelijke verbetering die in<br />
mijn beleving de vraagprijs met zekerheid rechtvaardigt.<br />
E<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>de eerste stap derhalve die ik elke serieuze<br />
luisteraar met e<strong>en</strong> goed systeem kan aanbevel<strong>en</strong>. Muziekliefhebbers<br />
die het onderste uit de kan will<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> vele<br />
resonator<strong>en</strong> toevoeg<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> nauwkeurig omschrev<strong>en</strong><br />
procedure. Voor nadere informatie daarover verwijs ik<br />
naar onderstaande website.<br />
Informatie: www.aspera-audio.com/acoustic_system.html<br />
Hartelijk dank voor het beoordel<strong>en</strong><br />
van dit toch wel revolutionaire<br />
product. Uit je review blijkt ondermeer<br />
ook duidelijk dat <strong>en</strong>ige<br />
k<strong>en</strong>nis van de resonator<strong>en</strong> <strong>en</strong> hun<br />
plaatsing absoluut noodzakelijk is<br />
om teleurstelling<strong>en</strong> te vermijd<strong>en</strong>.<br />
Als het product <strong>op</strong> de juiste wijze<br />
toegepast wordt, zijn de mogelijkhed<strong>en</strong><br />
haast onbegr<strong>en</strong>sd. Het<br />
is inderdaad zelfs mogelijk om<br />
met de resonator<strong>en</strong> e<strong>en</strong> kamer<br />
in e<strong>en</strong> kamer te bouw<strong>en</strong>; je kunt<br />
zelfs de balans regel<strong>en</strong> van je set<br />
door één schaaltje (in het midd<strong>en</strong><br />
achter de set) naar links of naar<br />
rechts te kantel<strong>en</strong>. Aspera Audio<br />
is vol<strong>op</strong> bezig met het selecter<strong>en</strong><br />
van dealers <strong>en</strong> te zorg<strong>en</strong> dat deze<br />
ook e<strong>en</strong> goede <strong>op</strong>leiding/training<br />
krijg<strong>en</strong>. De eerste gekwalificeerde<br />
dealer in Nederland is de<br />
Hifiwinkel in Beek-Ubberg<strong>en</strong>.<br />
Bedrijfsleider Rob Wilms kreeg<br />
zijn <strong>op</strong>leiding van Franck Tchang<br />
zelf <strong>en</strong> kan hierdoor iedere muziek-<br />
<strong>en</strong> audioliefhebber verder<br />
help<strong>en</strong>. En voor dit product geldt<br />
ook de no cure – no pay regeling.<br />
Vraag gerust vrijblijv<strong>en</strong>d e<strong>en</strong><br />
demo <strong>en</strong> laat jezelf verbaz<strong>en</strong>!<br />
Aspera Audio<br />
www.hifi.nl/hanzehifi<br />
www.hifi.nl/alphahigh<strong>en</strong>d<br />
www.hifi.nl/audioselectief<br />
hvt - april 2009 21
Thor<strong>en</strong>s TD-124 Door Hanze Hifi geheel<br />
gerestaureerd.<br />
Oosterlaan 15-16<br />
8011GC Zwolle<br />
Tel (038) 422 13 33<br />
info@hanzehifi.nl<br />
www.hanzehifi.nl
Ingezond<strong>en</strong> mededeling<br />
Goede bekabeling wordt meer <strong>en</strong> meer beschouwd als e<strong>en</strong> ess<strong>en</strong>tieel onderdeel van<br />
e<strong>en</strong> met zorg sam<strong>en</strong>gestelde <strong>geluid</strong>sinstallatie. Maar alle<strong>en</strong> goede bekabeling is niet voldo<strong>en</strong>de.<br />
De kwaliteit van het signaaltransport wordt namelijk in ev<strong>en</strong> hoge mate bepaald<br />
door de gebruikte plugg<strong>en</strong>.<br />
Over WBT<br />
Het Duitse bedrijf WBT ontwikkelt <strong>en</strong> produceert al sinds 1985<br />
hoogwaardige audioconnector<strong>en</strong> <strong>en</strong> bijpass<strong>en</strong>de accessoires in hun<br />
eig<strong>en</strong> fabriek in Duitsland. Daarin zijn ze volledig gespecialiseerd.<br />
Oprichter Wolfgang B. Thörner (inderdaad: WBT) is houder van meer<br />
dan twintig internationale pat<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>op</strong> het gebied van technische<br />
innovaties <strong>en</strong> het ontwerp van audioconnector<strong>en</strong>. Zo vond hij in 1985<br />
het locking mechanisme voor cinch-connector<strong>en</strong> uit, waarbij door het<br />
aandraai<strong>en</strong> van de buit<strong>en</strong>ste huls e<strong>en</strong> zeer strakke verbinding tuss<strong>en</strong><br />
plug <strong>en</strong> apparaat tot stand kon word<strong>en</strong> gebracht. Dat bleek zeer<br />
gunstig te zijn voor de <strong>geluid</strong>skwaliteit<br />
Filosofie WBT<br />
De bedrijfsfilosofie van WBT schrijft voor dat e<strong>en</strong> connector het signaal<br />
moet geleid<strong>en</strong>, zonder dat het signaal <strong>op</strong> welke wijze dan ook wordt<br />
beïnvloed. WBT doet al ruim twintig jaar int<strong>en</strong>sief onderzoek naar de<br />
<strong>op</strong>timale constructie van connector<strong>en</strong> <strong>en</strong> naar de beste geleid<strong>en</strong>de<br />
material<strong>en</strong>. Zo wordt er alle<strong>en</strong> gebruik gemaakt van zeer hoogwaardig<br />
k<strong>op</strong>er of fijn zilver (99,9% zuiver). Het laagje goud dat de k<strong>op</strong>er<strong>en</strong><br />
connector<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> oxidatie beschermt is dik <strong>en</strong> vooral hard. Bij<br />
veelvuldig gebruik treedt minder slijtage <strong>op</strong>. Ook is de goudlaag via<br />
e<strong>en</strong> speciaal procédé direct <strong>op</strong> het k<strong>op</strong>er aangebracht, wat ook weer<br />
beter is voor de <strong>geluid</strong>skwaliteit.<br />
Kwaliteit<br />
Luisterproev<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> steeds e<strong>en</strong> duidelijk verschil in <strong>geluid</strong>skwaliteit<br />
hor<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> merkloze plugg<strong>en</strong> <strong>en</strong> originele WBT’s. Het zal ge<strong>en</strong><br />
verrassing zijn dat WBT <strong>op</strong> alle vlakk<strong>en</strong> beter scoort dan de qua<br />
uiterlijk vaak verdacht nauwkeurig nagemaakte k<strong>op</strong>ieën. Hoewel<br />
<strong>geluid</strong>skwaliteit e<strong>en</strong> subjectief begrip is, zijn zak<strong>en</strong> als ruimtelijkheid,<br />
zuiverheid, detaillering, frequ<strong>en</strong>tiebereik <strong>en</strong> afwezigheid van<br />
vervorming zeer goed objectief waar te nem<strong>en</strong>, <strong>en</strong> <strong>op</strong> al deze vlakk<strong>en</strong><br />
scoort WBT constant hoog.<br />
Teflon<br />
Ook <strong>op</strong> het gebied van mechanische constructie overig<strong>en</strong>s. WBT<br />
gebruikt uitsluit<strong>en</strong>d het hoogwaardige isolatiemateriaal teflon, dat<br />
zeer hoge temperatur<strong>en</strong> kan weerstaan. Dat is onder andere van<br />
groot belang voor de mechanische integriteit van de plug ná het vast<br />
solder<strong>en</strong>, maar ook voor het bereik<strong>en</strong> van de hoogste elektrische<br />
veiligheidsnorm<strong>en</strong>. Dat is waarschijnlijk ook de red<strong>en</strong> dat meer dan<br />
300 vooraanstaande fabrikant<strong>en</strong> van luidsprekers, <strong>geluid</strong>sapparatuur<br />
én kabels voor WBT kiez<strong>en</strong> als ze hun product van aansluitmateriaal<br />
moet<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>. De helft van de totale omzet van WBT komt voort uit<br />
de levering van die OEM product<strong>en</strong>.<br />
WBT NextG<strong>en</strong><br />
E<strong>en</strong> van de laatste nieuwe ontwikkeling<strong>en</strong> van WBT is de serie<br />
NextG<strong>en</strong> connector<strong>en</strong>, waarmee nieuwe inzicht<strong>en</strong> in de verbetering<br />
van signaaloverdracht in de praktijk word<strong>en</strong> gebracht. Door de<br />
geleid<strong>en</strong>de del<strong>en</strong> in hun omvang tot e<strong>en</strong> absoluut minimum terug te<br />
br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, <strong>en</strong> het ‘lichaam’ van de plug van hoogwaardige kunststof te<br />
mak<strong>en</strong>, is de signaaloverdracht teruggebracht tot de absolute ess<strong>en</strong>tie.<br />
Het minimaliser<strong>en</strong> van de contactpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> de hoge contactdruk<br />
zorg<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> significante afname van overgangsweerstand,<br />
waardoor de <strong>geluid</strong>skwaliteit nog verder to<strong>en</strong>am.<br />
In de NextG<strong>en</strong> serie zijn inmiddels RCA connector<strong>en</strong> (ook wel cinchof<br />
tulpstekkers g<strong>en</strong>oemd), RCA chassisdel<strong>en</strong> (voor <strong>op</strong> apparatuur),<br />
luidsprekerklemm<strong>en</strong> <strong>en</strong> speciale Sandwich Spades (voor aan<br />
luidsprekerkabel) verkrijgbaar. Speciale NextG<strong>en</strong> banaanplugg<strong>en</strong> zijn in<br />
ontwikkeling. Er is altijd keuze uit verguld k<strong>op</strong>er <strong>en</strong> fijn zilver.<br />
Dit artikel is geschrev<strong>en</strong> in sam<strong>en</strong>werking met WBT, <strong>en</strong> is ook terug te vind<strong>en</strong> in<br />
de WBT special <strong>op</strong> HiFi.nl.<br />
De voordel<strong>en</strong> van WBT <strong>op</strong> e<strong>en</strong> rijtje:<br />
E<strong>en</strong> zeer goede klemverbinding<br />
E<strong>en</strong> zo laag mogelijke overgangsweerstand<br />
E<strong>en</strong> zo hoog mogelijke geleiding<br />
Bescherming van de contact<strong>op</strong>pervlakk<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> corrosie<br />
Hittebest<strong>en</strong>dige isolatiematerial<strong>en</strong><br />
Langdurige betrouwbare trekontlasting<br />
hvt - april 2009 23
-TEST-<br />
Cambridge Audio DacMagic<br />
What’s magic about DAC?<br />
Het 40<br />
jaar oude<br />
Cambridge<br />
Audio heeft<br />
e<strong>en</strong> nieuwe<br />
<strong>en</strong> veelzijdige<br />
DAC gelanceerd<br />
die e<strong>en</strong> reeds<br />
bek<strong>en</strong>de<br />
naam draagt:<br />
DacMagic<br />
Kilian Bakker<br />
Cambridge Audio heeft e<strong>en</strong> compacte <strong>en</strong> geavanceerde<br />
D/A omzetter uitgebracht waarmee m<strong>en</strong><br />
het digitale signaal van e<strong>en</strong> CD/DVD-lo<strong>op</strong>werk,<br />
e<strong>en</strong> PC, e<strong>en</strong> netwerkserver of e<strong>en</strong> speciale iPod dock zoals<br />
de Wadia 170i kan omzett<strong>en</strong>. Het is bov<strong>en</strong>al goed nieuws<br />
voor audiofiele eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> van oude maar oerdegelijke<br />
CD-spelers met e<strong>en</strong> digitale uitgang want e<strong>en</strong> uitgeki<strong>en</strong>de<br />
moderne DAC kan als e<strong>en</strong> ware verjongingskuur voor zo’n<br />
veteraan werk<strong>en</strong>.<br />
Dat was ook de doelgroep van de originele <strong>en</strong> roemruchte<br />
DacMagic die in 1994 werd geïntroduceerd <strong>en</strong> in vele<br />
incarnaties leverbaar is geweest. De nieuwe DacMagic heeft<br />
meer te bied<strong>en</strong> qua aansluitmogelijkhed<strong>en</strong>, instelbaarheid<br />
<strong>en</strong> ergonomie dan zijn illustere voorganger, behalve HDCD<br />
decodering. Tweekanaals HDCD wordt teg<strong>en</strong>woordig minimaal<br />
ondersteund (<strong>op</strong> <strong>en</strong>kele audiofiele plat<strong>en</strong>labels zoals<br />
Refer<strong>en</strong>ce Recordings na) vandaar dat sommige IC-fabrikant<strong>en</strong><br />
ge<strong>en</strong> HDCD decoders aanbied<strong>en</strong>. Zo ook het Schotse<br />
bedrijf Wolfson, de fabrikant van de huidige DacMagic D/A<br />
chip.<br />
Elk kanaal van de DacMagic heeft zijn eig<strong>en</strong> Wolfson<br />
WM8740 DAC <strong>en</strong> analoge circuits die zowel dual mono als<br />
gebalanceerd zijn uitgevoerd. De DacMagic heeft daarom<br />
behalve RCA(=cinch)buss<strong>en</strong> ook XLR uitgang<strong>en</strong>. Dankzij<br />
DSP (Digital Signal Processing) werd e<strong>en</strong> uniek digitaal<br />
filtercircuit, extra Jitter onderdrukking <strong>en</strong> upsampling naar<br />
e<strong>en</strong> hogere sample-rate mogelijk. De DSP IC is e<strong>en</strong> Texas Instrum<strong>en</strong>ts<br />
32 Bit type wat met ATF (Adaptive Time Filtering)<br />
asynchrone upsampling werkt. Dat ATF is in feite één van de<br />
meest belangrijke troev<strong>en</strong> van de DacMagic want het resampling<br />
proces heeft e<strong>en</strong> hogere precisie dan dat van de meeste<br />
sample-rate omzetters. De Cambridge DacMagic ATF DSP<br />
werkt met e<strong>en</strong> algoritme dat het originele signaal dichter<br />
b<strong>en</strong>aderd dan conv<strong>en</strong>tionele interpolatietechniek<strong>en</strong> <strong>en</strong> kan<br />
upsampl<strong>en</strong> tot 192kHz (24 bit), aldus de fabrikant.<br />
Dankzij de 32 bit DSP IC heeft Cambridge Audio hun<br />
eig<strong>en</strong> digitale filter algoritmes met drie verschill<strong>en</strong>de filter<br />
<strong>op</strong>ties kunn<strong>en</strong> ontwikkel<strong>en</strong>. M<strong>en</strong> kan via e<strong>en</strong> toets <strong>op</strong> het<br />
frontpaneel kiez<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> lineaire fase, minimale fase <strong>en</strong><br />
steile filtering.<br />
Lineaire fase geeft dezelfde filtering als dat van de Azur<br />
840C upsampling CD-speler. Dankzij ‘constant group<br />
delay’ wordt het signaal volledig tijdcoher<strong>en</strong>t aangebod<strong>en</strong><br />
aan de uitgang. Minimale fase biedt ge<strong>en</strong> constant group<br />
delay maar zorgt voor e<strong>en</strong> <strong>op</strong>timale weergave van transi<strong>en</strong>ts<br />
(percussieve <strong>geluid</strong><strong>en</strong>). Steile filtering verwijderd intermodulatieproduct<strong>en</strong><br />
(‘close-in aliasing’) uit het nuttige frequ<strong>en</strong>tiebereik<br />
door de frequ<strong>en</strong>tierespons na e<strong>en</strong> lichte afval<br />
bij 20kHz naar e<strong>en</strong> ultrasteile afval te lat<strong>en</strong> verl<strong>op</strong><strong>en</strong>. Deze<br />
24 hvt - april 2009
filters zijn alle drie van hoge kwaliteit <strong>en</strong> gev<strong>en</strong> de gebruiker<br />
de mogelijkheid om tuss<strong>en</strong> subtiel verschill<strong>en</strong>de weergavekarakters<br />
te kiez<strong>en</strong>, aldus de fabrikant. De filterinstelling<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> overig<strong>en</strong>s per digitale ingang onthoud<strong>en</strong> zodat m<strong>en</strong><br />
bijvoor<strong>beeld</strong> e<strong>en</strong> steile filtering kan kiez<strong>en</strong> voor de USB<br />
ingang <strong>en</strong> e<strong>en</strong> minimum fase filtering via de S/PDIF ingang.<br />
Daarnaast biedt de DACMagic e<strong>en</strong> functie die we lang niet<br />
meer zijn teg<strong>en</strong>gekom<strong>en</strong> bij betaalbare DAC’s: de mogelijkheid<br />
om de fase van e<strong>en</strong> ingang te inverter<strong>en</strong> waarmee<br />
onder andere <strong>op</strong>name’s met e<strong>en</strong> (180 grad<strong>en</strong>) gedraaide<br />
fase correct kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>.<br />
De DacMagic maakt e<strong>en</strong> verzorgde indruk <strong>en</strong> wordt geleverd<br />
met twee viertalige handboekjes (inclusief Nederlands), e<strong>en</strong><br />
wat kort uitgevall<strong>en</strong> USB kabeltje, vier zelfklev<strong>en</strong>de voetjes<br />
voor e<strong>en</strong> horizontale <strong>op</strong>stelling <strong>en</strong> e<strong>en</strong> rubber<strong>en</strong> sokkel<br />
waarmee hij vertikaal kan word<strong>en</strong> <strong>op</strong>gesteld. Op het 5 millimeter<br />
dikke aluminium frontpaneel treff<strong>en</strong> we behalve de<br />
twee toets<strong>en</strong> voor ingangskeuze <strong>en</strong> filterstand<strong>en</strong> ook <strong>en</strong>kele<br />
indicatie-LED’s aan die de sampling rates (32, 44.1, 48, 88.2<br />
of 96 kHz) aangev<strong>en</strong>. Faseomdraaiing wordt verkreg<strong>en</strong> door<br />
de filterkeuzetoets <strong>en</strong>kele second<strong>en</strong> ingedrukt te houd<strong>en</strong>.<br />
Aan de achterzijde bevind<strong>en</strong> zich behalve twee dubbel uitgevoerde<br />
(S/PDIF & Toslink) ingang<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> USB ingang zelfs<br />
e<strong>en</strong> dubbel uitgevoerde digitale uitgang (ook S/PDIF & Toslink).<br />
Bronn<strong>en</strong> zoals e<strong>en</strong> PC/NAS of e<strong>en</strong> Media Player (dus<br />
ook dockingstations) kunn<strong>en</strong> direct word<strong>en</strong> aangeslot<strong>en</strong>.<br />
De analoge uitgang<strong>en</strong> zijn zowel ongebalanceerd (cinch) als<br />
gebalanceerd (XLR chassis) uitgevoerd, wat <strong>op</strong>merkelijk is<br />
voor e<strong>en</strong> sub-500 DAC. De 18 VA lichtnetadapter is aan het<br />
uiteinde van zijn snoer van e<strong>en</strong> ferrietkraal (‘RF-st<strong>op</strong>per’)<br />
voorzi<strong>en</strong>. De DacMagic is leverbaar in zwart of zilver.<br />
Luister<strong>en</strong><br />
Nadat de digitale magister van Cambridge was ingespeeld<br />
<strong>en</strong> de <strong>op</strong>timale lichtnetfase was vastgesteld kon er serieus<br />
word<strong>en</strong> geluisterd. De Crooked Still CD Shak<strong>en</strong> ‘By A Low<br />
Sound’ werd beluisterd met het digitale filter in lineaire<br />
fase-stand (<strong>en</strong> de uitgang in absolute fase) <strong>en</strong> er was<br />
mete<strong>en</strong> sprake van e<strong>en</strong> swing<strong>en</strong>de weergave. De signaalfase<br />
werd geïnverteerd <strong>en</strong> het bleek, dat 0 grad<strong>en</strong> de juiste<br />
stand was voor dit album. Het verschil was duidelijk <strong>en</strong><br />
direct waarneembaar maar toch is het niet zo dat er niet<br />
kan word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> van muziek voordat m<strong>en</strong> dat kn<strong>op</strong>je<br />
herhaaldelijk heeft ingedrukt. De DacMagic maakt dus ge<strong>en</strong><br />
z<strong>en</strong>uwpez<strong>en</strong> van zijn gebruikers, wie zich steeds druk wil<br />
mak<strong>en</strong> over deze functie doet dat zelf. Klankmatig komt de<br />
DacMagic aimabel over maar dat komt gelukkig niet voort<br />
uit e<strong>en</strong> ingehoud<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatie. Bij lev<strong>en</strong>dige muziek was er<br />
juist sprake van e<strong>en</strong> flinke portie ‘drive’. De Eric Bibb track<br />
‘Catalina Estimada’ (Opus 3) is e<strong>en</strong> goede refer<strong>en</strong>tie voor<br />
het beoordel<strong>en</strong> van natuurlijk timbre <strong>en</strong> ruimtelijkheid. Het<br />
snar<strong>en</strong>spel <strong>op</strong> de akoestische gitar<strong>en</strong> werd met e<strong>en</strong> mooie<br />
elasticiteit gepres<strong>en</strong>teerd waarbij het uitklink<strong>en</strong> van de<br />
klankkast<strong>en</strong> goed uit de verf kwam. De saxofoon kwam <strong>op</strong><br />
luchtige wijze <strong>en</strong> met e<strong>en</strong> rijk vibrato naar vor<strong>en</strong> terwijl de<br />
zang van Eric Bibb met e<strong>en</strong> <strong>op</strong>merkelijke rust <strong>en</strong> autoriteit<br />
werd weergegev<strong>en</strong>. De vloei<strong>en</strong>dheid, lucht <strong>en</strong> tonale rijkdom<br />
waarmee het geheel werd gepres<strong>en</strong>teerd ded<strong>en</strong> Opus<br />
3 eer aan. Deze DAC gaat met e<strong>en</strong> goede controle te werk<br />
zonder in e<strong>en</strong> onbewog<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatie te vervall<strong>en</strong> (wat bij<br />
veel digitale bronn<strong>en</strong> voorkomt). Hij laat als het ware <strong>op</strong><br />
het juiste mom<strong>en</strong>t los waardoor instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zoals staande<br />
bass<strong>en</strong> zowel met e<strong>en</strong> krachtige impuls als e<strong>en</strong> lang hoorbare<br />
uitsterving word<strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>. Het is mogelijk dat<br />
we hier e<strong>en</strong> gelukkige combinatie hebb<strong>en</strong> gevond<strong>en</strong> maar<br />
dan nog: klassieke Marantz CD-spelers zijn niet bepaald<br />
zeldzaam <strong>en</strong> het blijft e<strong>en</strong> zeer betaalbaar apparaat. De<br />
DacMagic wist ondergetek<strong>en</strong>de <strong>en</strong> bezoekers steeds in de<br />
ban van de muziek te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, ook bij schijnbaar simplistische<br />
of monotone stukk<strong>en</strong>. Dat kwam duidelijk naar vor<strong>en</strong><br />
bij ‘Picture Of Jesus’ van B<strong>en</strong> Harper’s CD ‘Diamonds On<br />
The Inside’. De inzet van de voorzanger van Ladysmith Black<br />
Mambazo greep onmiddellijk de aandacht met e<strong>en</strong> zeer<br />
directe <strong>en</strong> <strong>op</strong><strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatie. De sam<strong>en</strong>zang kwam met e<strong>en</strong><br />
bov<strong>en</strong>gemiddeld goede tonale homog<strong>en</strong>iteit naar vor<strong>en</strong>.<br />
B<strong>en</strong> Harper’s zang kwam beter uit de verf dan met de huis-<br />
DAC. M<strong>en</strong>selijke attribut<strong>en</strong> zoals keelklank<strong>en</strong>, adem<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
articulatie werd<strong>en</strong> beter uitgelicht waardoor de sam<strong>en</strong>zang<br />
lev<strong>en</strong>sechter klonk. Met deze DAC kon er lekker word<strong>en</strong> <strong>op</strong>gegaan<br />
in de muziek maar ook flink luid word<strong>en</strong> gedraaid,<br />
zonder auditieve bestraffing.<br />
Filter-time<br />
Bij alle hier beluisterde CD’s <strong>en</strong> de CD 72II als digitale<br />
bron gaf de lineaire fase-stand de beste resultat<strong>en</strong>. In deze<br />
stand werd de meest vrije <strong>en</strong> uitgewog<strong>en</strong> weergave verkreg<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> was er sprake van e<strong>en</strong> betere ritmische flow. Met de<br />
‘Steep’ filterstand werd e<strong>en</strong> meer solide <strong>en</strong> gepunteerd laag<br />
verkreg<strong>en</strong> maar dat woog niet <strong>op</strong> teg<strong>en</strong> de voordel<strong>en</strong> van<br />
het lineaire fase-filter. De ‘minimum fase’ filtering deed <strong>op</strong><br />
zich weinig fout maar zorgde in de g<strong>en</strong>oemde configuratie<br />
voor de minst sterke muzikale betrokk<strong>en</strong>heid. Het was<br />
boei<strong>en</strong>d om de contrast<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de drie filters te hor<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> het maakt de DacMagic ongetwijfeld breder inzetbaar<br />
(waarvan de Cambridge ontwerpers zich terdege bewust<br />
www.hifi.nl/bartels<br />
www.hifi.nl/meerview<br />
ARCAM<br />
CLASSÉ<br />
ROTEL<br />
DENON<br />
QUAD<br />
ADVANCE<br />
MARANTZ<br />
CAMBRIDGE<br />
CARAT<br />
REVOX<br />
NAD<br />
AVM<br />
HIFIDELIO<br />
GENEVA<br />
TEAC<br />
TWO-EYES<br />
LOEWE<br />
SONY<br />
PIONEER<br />
PANASONIC<br />
HIFI EN HOME-THEATER<br />
DIVERSE LUISTERRUIMTES<br />
DESKUNDIG ADVIES<br />
EIGEN TECHNISCHE DIENST<br />
BOWERS & WILKINS<br />
B&W 800 SERIE<br />
AUDIO PHYSIC<br />
MONITOR AUDIO<br />
MIRAGE<br />
BOSTON<br />
KEF<br />
DALI<br />
PIEGA<br />
ALR JORDAN<br />
QED<br />
V d HUL<br />
SILTECH<br />
MONSTER<br />
WBT<br />
SIM<br />
TIVOLI<br />
NUVO<br />
SONOS<br />
VANTAGE<br />
hvt - april 2009 25
NEW QED PERFORMANCE HDMI CABLE<br />
“QED has tak<strong>en</strong> its Award-winning cable and made it better.”<br />
“This is a superb upgrade.”<br />
WHAT HI-FI? Sound and Vision, November 2008<br />
NEW QED REVELATION SPEAKER CABLE<br />
“A beautifully balanced cable”“brilliantly detailed”<br />
“class-leading agility” “you won’t be disappointed.”<br />
WHAT HI-FI? Sound and Vision, October 2008<br />
We’re serious<br />
about your <strong>en</strong>joym<strong>en</strong>t<br />
Pure Design Pure Performance<br />
Latham Audio<br />
Postbus 7, 5130 AA Alph<strong>en</strong> (N.Br)<br />
t. 013 - 5082411 info@latham.nl www.latham.nl
zull<strong>en</strong> zijn geweest). De track ‘Dry My Tears And Move On’<br />
van de Richard Thompson CD Mock Tudor werd zowel<br />
mooi ontrafeld als met e<strong>en</strong> goede ruimtelijke coher<strong>en</strong>tie<br />
<strong>en</strong> schaal weergegev<strong>en</strong>. Het basspel van Danny Thompson<br />
kwam met e<strong>en</strong> <strong>op</strong>vall<strong>en</strong>de gebalde kracht <strong>en</strong> souplesse naar<br />
vor<strong>en</strong> terwijl Richard Thompson’s droeve stem<strong>geluid</strong> <strong>en</strong><br />
de emotionele lading van zijn zang <strong>op</strong> rake wijze werd<strong>en</strong><br />
gecommuniceerd. Het beluister<strong>en</strong> van deze muziek was als<br />
e<strong>en</strong> auditieve traktatie. Tijd voor USB <strong>en</strong> dus werd de Media<br />
Library (bestaande uit lossless geripte CD’s) -<strong>op</strong>geslag<strong>en</strong> in<br />
e<strong>en</strong> Toshiba Satellite Pro- <strong>op</strong>gestart. Bij meerdere bestand<strong>en</strong><br />
viel het <strong>op</strong> dat met deze lapt<strong>op</strong> als bron het minimale<br />
fase-filter de beste resultat<strong>en</strong> gaf. De filterstand<strong>en</strong> blek<strong>en</strong><br />
zeer effectief in het <strong>op</strong>timaliser<strong>en</strong> van verschill<strong>en</strong>de digitale<br />
bronn<strong>en</strong>. Wanneer de Toshiba als bron di<strong>en</strong>de zorgde de<br />
minimum fase (stand 2) voor e<strong>en</strong> meer uitgewog<strong>en</strong> <strong>en</strong> coher<strong>en</strong>te<br />
tonale weergave. Het lineaire filter (stand 1) klonk<br />
weliswaar knall<strong>en</strong>der (met name bij ‘Tusk’ van Fleetwood<br />
Mac) maar er was in die stand sprake van e<strong>en</strong> minder goede<br />
controle over de uiterst<strong>en</strong> van het frequ<strong>en</strong>tiespectrum.<br />
Stand 3 gaf zoals eerder het meest solide laag maar klonk<br />
wat ingekaderd <strong>en</strong> vlak. In filterstand 2 zorgde de DacMagic<br />
in combinatie met de lapt<strong>op</strong> voor e<strong>en</strong> sterke ritmische<br />
flow, wat duidelijk naar vor<strong>en</strong> kwam bij de track (o.k., het<br />
bestand) ‘These Days’ van Steve Tilston. Het flam<strong>en</strong>costijl<br />
gitaarspel kreeg e<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>de ritmiek mee <strong>en</strong> het geheel<br />
werd met e<strong>en</strong> goede intertonale timing <strong>en</strong> drive weergegev<strong>en</strong>.<br />
Daardoor leek het alsof de stroom van klank<strong>en</strong> werd<br />
voortgestuwd in plaats van getrokk<strong>en</strong>. Dat is e<strong>en</strong> belangrijk<br />
verschil want PC bronn<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in combinatie met<br />
bepaalde USB-DAC’s voor e<strong>en</strong> wat gelijkmatige <strong>en</strong> ingehoud<strong>en</strong><br />
weergave zorg<strong>en</strong>. Deze Toshiba/DacMagic combo was<br />
interessant om naar te luister<strong>en</strong>, al had het nog niet dezelfde<br />
muzikale zeggingskracht als de combinatie met het CDlo<strong>op</strong>werk.<br />
Kwalitatief goede PC soundcards (zoals de Lynx<br />
AES16) kost<strong>en</strong> soms meer dan e<strong>en</strong> mooie budget-DAC zoals<br />
de DacMagic waarmee m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> zelfstandig apparaat heeft<br />
wat voor meerdere bronn<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> ingezet <strong>en</strong> instelbare<br />
digitale filters heeft. Deze DAC behoort tot de kleine<br />
groep van betaalbare product<strong>en</strong> die prachtig in balans zijn<br />
(<strong>en</strong> dan bedoel<strong>en</strong> we niet alle<strong>en</strong> de toonbalans).<br />
Conclusie<br />
De DacMagic is e<strong>en</strong> schoolvoor<strong>beeld</strong> van digitale audioevolutie.<br />
Behalve de uitstek<strong>en</strong>de prestaties zijn de instelbaarheid<br />
<strong>en</strong> brede inzetbaarheid de k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>de pluspunt<strong>en</strong><br />
van deze slimme DAC. Daarnaast is hij ook nog e<strong>en</strong>s<br />
verass<strong>en</strong>d betaalbaar. De filterkeuze <strong>en</strong> de fasekeuze moet<br />
m<strong>en</strong> vooral zi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> goede aanpasbaarheid van verschill<strong>en</strong>de<br />
digitale bronn<strong>en</strong> <strong>en</strong> bepaalde schijv<strong>en</strong>. Wanneer m<strong>en</strong><br />
per CD of zelfs per track de <strong>op</strong>timale fasestand gaat zoek<strong>en</strong><br />
(zelfs per schijf kunn<strong>en</strong> tracks met teg<strong>en</strong>gestelde fase zijn<br />
vastgelegd) zal Audi<strong>op</strong>hilia Nervosa (<strong>en</strong>g hè?) rap toeslaan<br />
<strong>en</strong> dat is niet de bedoeling. Wanneer de juiste filterstand<strong>en</strong><br />
zijn gevond<strong>en</strong> is dit in principe e<strong>en</strong> ‘fit and forget’ apparaat.<br />
De DacMagic is e<strong>en</strong> ideale DAC om degelijke digitale<br />
dinosauruss<strong>en</strong> mee <strong>op</strong> te waarder<strong>en</strong> (d<strong>en</strong>k aan de oerdegelijke<br />
klassiekers van Marantz, D<strong>en</strong>on <strong>en</strong> Teac). Daarnaast is<br />
het de perfecte betaalbare <strong>op</strong>lossing voor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die het<br />
digitale signaal van hun iPod met e<strong>en</strong> Wadia 170i Transport<br />
aftapp<strong>en</strong> of van e<strong>en</strong> Sonos/Logitech streaming device<br />
gebruik mak<strong>en</strong>. Dit is niet simpelweg e<strong>en</strong> ‘leuk ding voor<br />
z’n geld’ maar e<strong>en</strong> hoogwaardig apparaat. High End? Dat is<br />
e<strong>en</strong> term die schrijver dezes verfoeit dus lat<strong>en</strong> we het zo stell<strong>en</strong>:<br />
m<strong>en</strong> zal dieper, veel dieper in de buidel moet<strong>en</strong> tast<strong>en</strong><br />
om dit weergav<strong>en</strong>iveau te bereik<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> complete speler.<br />
Zoals altijd geldt het devies: ga eerst luister<strong>en</strong> alvor<strong>en</strong>s tot<br />
aanschaf over te gaan. Voor wat betreft de situatie alhier<br />
heeft de DacMagic het pleit beslecht; hij wordt e<strong>en</strong> vast<br />
onderdeel van het rec<strong>en</strong>siesysteem.<br />
Importeur Cambridge Audio: Dimex; www.dimex.nl / 070-4042647<br />
Prijs Cambridge Audio DacMagic € 399 (in zwart of zilver)<br />
Toegepaste apparatuur:<br />
CD-lo<strong>op</strong>werk:<br />
Marantz CD 72II (+ MPA100<br />
zijpanel<strong>en</strong> & bitum<strong>en</strong>)<br />
Computer:<br />
Toshiba Satellite Pro<br />
D/A Omzetter:<br />
Micromega MicroDAC<br />
Versterkers:<br />
Exposure Super XXV rc, NVA<br />
AP-10<br />
Weergevers:<br />
Monitor Audio Studio 2SE,<br />
Stirling Broadcast LS 3/5a-V2<br />
Kabels:<br />
Transpar<strong>en</strong>t 75 Ohm, QED<br />
Qunex 2, QED Profile 4X4.<br />
Lichtnet:<br />
Lapp/P<strong>op</strong>p strip, Beld<strong>en</strong> IEC,<br />
Kemp SNS Plug<br />
Ambachtsplein 89<br />
3068 GV Rotterdam<br />
www.zwaard-hifi.nl.<br />
tel.010 - 4200303.<br />
www.hifi.nl/technologyfactory<br />
Sound Gallery<br />
Noorderstationsstraat 53<br />
9716 AR Groning<strong>en</strong><br />
Tel. 050 - 577 54 49<br />
Fax. 050 - 571 02 10<br />
www. soundgallery.nl<br />
hvt - april 2009 27
-TEST- 4 AKG hoofdtelefoons: K 242, K 319, K 340, K 514<br />
E<strong>en</strong> hoofdtelefoon voor<br />
Sommige merk<strong>en</strong> in ons audiowereldje zijn zó<br />
ingeburgerd dat haast niemand meer weet waar<br />
hun naam vandaan komt. AKG is er zo e<strong>en</strong>. Weet<br />
u het waar de letters voor staan, <strong>en</strong> hoe oud deze<br />
firma is?<br />
Theo Wubbolts<br />
AKG staat voor ‘Akustische und Kino-Geräte’ <strong>en</strong><br />
werd in 1947 <strong>op</strong>gericht door Dr. Rudolf Görike<br />
<strong>en</strong> Ernst Pless. Er zal niet gauw iemand te vind<strong>en</strong><br />
zijn die er niet van gehoord heeft. Of het is vanwege<br />
de wereldberoemde microfoons of de hoofdtelefoons.<br />
Meestal beide. Als t<strong>op</strong>-of-the-bill gold de K 1000, die bijna<br />
twintig jaar geled<strong>en</strong> <strong>op</strong> de markt kwam <strong>en</strong> die bij m<strong>en</strong>ig<br />
studio-man/vrouw in gebruik werd g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> om er vervolg<strong>en</strong>s<br />
ge<strong>en</strong> afstand meer van te do<strong>en</strong>. Dat heb je soms<br />
zo met goede spull<strong>en</strong>, toch? Zelf heb ik nog e<strong>en</strong> setje AKG<br />
414 microfoons in mijn <strong>op</strong>name-uitrusting. Omschakelbaar<br />
voor de karakteristiek van het kapsel <strong>en</strong> nog steeds<br />
van prima kwaliteit. Maar wat te zegg<strong>en</strong> van deze nieuwe<br />
hoofdtelefoons?<br />
Allereerst moet ik ev<strong>en</strong> kwijt dat in mijn tijd als HiFiverk<strong>op</strong>er/adviseur<br />
ik in de winkel met e<strong>en</strong> overzichtelijke<br />
wereld van de hoofdtelefoon van do<strong>en</strong> had. Er hing<strong>en</strong><br />
wat Pioneer’s, ik me<strong>en</strong> de SE 205 <strong>en</strong> 305, wat S<strong>en</strong>nheisers,<br />
waarvan de HD 414 (toeval?) de bek<strong>en</strong>dste was, natuurlijk<br />
ook AKG, e<strong>en</strong> verdwaalde Koss, drie modell<strong>en</strong> van de<br />
futuristisch og<strong>en</strong>de JJFloat <strong>en</strong> natuurlijke Stax’<strong>en</strong>, zowel<br />
elektrostatische als elektret-types. En hiermee was mijn<br />
wereld klein <strong>en</strong> overzichtelijk. De geïnteresseerde klant<br />
kon e<strong>en</strong> voorselectie mak<strong>en</strong> <strong>op</strong> e<strong>en</strong> wand met glaz<strong>en</strong><br />
k<strong>op</strong>p<strong>en</strong> waar<strong>op</strong> de hoofdtelefoons prijkt<strong>en</strong> <strong>en</strong> als er ècht<br />
geluisterd moest word<strong>en</strong> ontwarde je de drad<strong>en</strong>spaghetti<br />
om naar e<strong>en</strong> andere afdeling de kandidat<strong>en</strong> <strong>op</strong> e<strong>en</strong> heel<br />
serieuze versterker te lat<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>. Er werd naar e<strong>en</strong> aantal<br />
elpees geluisterd met e<strong>en</strong> k<strong>op</strong> koffie er naast…<br />
In de lo<strong>op</strong> van de tijd is er met de verander<strong>en</strong>de muziek-<br />
luister-cultuur e<strong>en</strong> <strong>en</strong> ander bij gekom<strong>en</strong>. Vooral in het<br />
segm<strong>en</strong>t voor draagbare weergave, oftewel de oord<strong>op</strong>pies.<br />
Het lijkt of de traditionele oorschelp<strong>en</strong> niet meer in zwang<br />
zijn, maar soms zie ik toch zo’n solitaire mp3/iPodzombie<br />
met heuse oorwarmers over straat l<strong>op</strong><strong>en</strong> of fiets<strong>en</strong>.<br />
Dus toch nog wel. Daarnaast is de vliegtuigpassagier die<br />
ell<strong>en</strong>dige halve-euro-waard-zijnde-maar-voor-vijfdollaraangebod<strong>en</strong><br />
kunststofklipjes ook liever kwijt dan rijk<br />
<strong>en</strong> zit hij of zij met e<strong>en</strong> serieus merk <strong>op</strong> het hoofd naar<br />
muziek van de lapt<strong>op</strong> of via het <strong>en</strong>tertainm<strong>en</strong>t-c<strong>en</strong>ter van<br />
de vliegmaatschappij te luister<strong>en</strong>. Dan is het raadzaam om<br />
naar e<strong>en</strong> met noise-reduction dan wel noise-cancelling te<br />
luister<strong>en</strong>. Deze ‘feature’, ook wel NoiseGuard (S<strong>en</strong>nheiser)<br />
g<strong>en</strong>oemd filtert de nare brom van de motor<strong>en</strong> er uit, zodat<br />
je muziek lekkerder klinkt. Merk<strong>en</strong> als AKG (K 440 NC <strong>en</strong><br />
later dit jaar de K 480 NC) Audio Technica (ATH-ANC3 <strong>en</strong><br />
C7, onlangs nog in HVT getest), Sony, Bose, JVC, Panasonic<br />
<strong>en</strong> S<strong>en</strong>nheiser (PXC 250) voer<strong>en</strong> dergelijke modell<strong>en</strong><br />
in hun assortim<strong>en</strong>t. Heel handig voor <strong>op</strong> reis, ik gebruik<br />
er zelf ook e<strong>en</strong> (nee, ik b<strong>en</strong> niet van die STER-spot).<br />
Voor de luistertest heb ik gebruik gemaakt van de Tascam<br />
CD-RW900. E<strong>en</strong> CD-speler met regelbare hoofdtelefoonuitgang,<br />
e<strong>en</strong> situatie waar de meeste consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> ook<br />
mee te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Als CD heb ik <strong>en</strong>kel de Onno-klassiek-sampler<br />
gebruikt omdat alle aspect<strong>en</strong> van de muziek<br />
er in voorkom<strong>en</strong>: stem, solo-instrum<strong>en</strong>t, vol orkest <strong>en</strong> zeer<br />
belangrijk live <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Daarnaast heb ik internetradio<br />
met 128kbps geluisterd.<br />
K 242<br />
Deze hoofdtelefoon voelt al direct lekker aan; de afwerking<br />
is mooi <strong>en</strong> de oorschelp<strong>en</strong> zijn fraai <strong>en</strong> zacht<br />
www.hifi.nl/louter<br />
28 hvt - april 2009
<strong>op</strong> of in je k<strong>op</strong>…<br />
gepolsterd. Het is e<strong>en</strong> zog<strong>en</strong>aamde half-<strong>op</strong><strong>en</strong> dynamische<br />
hoofdtelefoon. De K 242 heeft e<strong>en</strong> groot draagcomfort <strong>en</strong><br />
klemt niet hinderlijk, belangrijke eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> als je veel<br />
luistert. De klank is uitermate <strong>op</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> goed in balans. In<br />
de stilte van de muziek is de zaalakoestiek goed te hor<strong>en</strong>.<br />
Het stereo<strong>beeld</strong> mooi in balans, het hoog nerg<strong>en</strong>s scherp<br />
of onaang<strong>en</strong>aam. Ook <strong>op</strong> mijn MacBook met internetradio<br />
– ja waarom niet? – met Diana Ross & The Supremes<br />
‘You keep me hanging on’ kon het niet toepasselijker<br />
(aanrader voor leeftijdg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> als arbeidsvitamin<strong>en</strong>: het<br />
internet radiostation www.181.FM Classic Hits - Home of<br />
The 60’s and 70’s). Ik zou deze K 242 zeker <strong>op</strong>nem<strong>en</strong> is<br />
het rijtje wannahaves. Voor de prijs-kwaliteitsverhouding<br />
e<strong>en</strong> regelrechte HVT-aanbeveling waard.<br />
K 514<br />
Voor iets minder dan éénderde van de prijs van de K<br />
242 levert AKG de K 514, de tweede ‘gewone’ hoofdtelefoon.<br />
Het voelt al mete<strong>en</strong> anders aan – misschi<strong>en</strong> had ik<br />
andersom moet<strong>en</strong> beginn<strong>en</strong>. Maar toch is deze K 514 zijn<br />
geld dubbel <strong>en</strong> dwars waard, want de meeste door jongelui<br />
gekochte oord<strong>op</strong>jes kost<strong>en</strong> maar e<strong>en</strong> paar euro… <strong>en</strong><br />
als je er vier of vijf verslijt per jaar kun je beter iets goeds,<br />
zoals deze K 514, k<strong>op</strong><strong>en</strong>. Ik kom daar verder<strong>op</strong> in deze test<br />
nog <strong>op</strong> terug. Terug naar de K 514: e<strong>en</strong> beetje kleuring in<br />
de strijkers met de Onno-sampler <strong>en</strong> wat minder diepte<br />
in het stereo<strong>beeld</strong>. Op internetradio voldoet deze AKG<br />
prima, zelfs e<strong>en</strong> lekkere bas!<br />
K 319<br />
E<strong>en</strong> beetje moeilijk in mijn or<strong>en</strong> te do<strong>en</strong>, deze K 319. Lukt<br />
het e<strong>en</strong>maal dan maak je er eig<strong>en</strong>lijk ook e<strong>en</strong> half-<strong>op</strong><strong>en</strong><br />
oord<strong>op</strong>je van omdat hij niet geheel afsluit. Dit model is<br />
duidelijk voor de reiziger <strong>en</strong> lapt<strong>op</strong>-gebruiker bedoeld <strong>en</strong><br />
dat is te merk<strong>en</strong> aan de accessoires die word<strong>en</strong> meegeleverd:<br />
e<strong>en</strong> mooie etui waar ook je mp3-speler of iPod in<br />
past, e<strong>en</strong> adapter voor de vliegtuigstoel, e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>gsnoertje<br />
voor in de lapt<strong>op</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> verlo<strong>op</strong> naar je mobieltje.<br />
Mooi meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> is de volumeregelaar in het snoer, heel<br />
handig. De klankeig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> zijn goed <strong>op</strong> internetradio,<br />
maar de K 319 klinkt e<strong>en</strong> beetje afstandelijk <strong>op</strong><br />
de klassiek-sampler, wellicht is dit te wijt<strong>en</strong> aan de wijze<br />
waar<strong>op</strong> hij in je oorschelp past.<br />
K 340<br />
De ev<strong>en</strong> dure K 340 heeft ook e<strong>en</strong> mooi reisetui-tje, zij het<br />
kleiner want alle<strong>en</strong> dit oord<strong>op</strong>je past er in. Net als bij de<br />
K 319 zit er e<strong>en</strong> volumeregelaar in het snoer. De middelste<br />
van de in drie mat<strong>en</strong> meegeleverde silicon<strong>en</strong> plugg<strong>en</strong> zat<strong>en</strong><br />
bij mij mete<strong>en</strong> goed. De klankeig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> kom<strong>en</strong><br />
erg<strong>en</strong>s dicht bij die van de K 242: mooi <strong>op</strong><strong>en</strong>, helder <strong>en</strong><br />
met goede definitie <strong>en</strong> heeft ietsje weg van de K 514: met<br />
internet prima klank.<br />
Conclusie<br />
Sta je voor de keus e<strong>en</strong> nieuwe hoofdtelefoon aan te<br />
schaff<strong>en</strong> kies dan voor òf e<strong>en</strong> gewone met oorschelp<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
degelijke afwerking met e<strong>en</strong> half-<strong>op</strong><strong>en</strong> karakter; je kunt er<br />
dan jar<strong>en</strong> plezier van hebb<strong>en</strong>. Of oord<strong>op</strong>jes als reisg<strong>en</strong>oot<br />
omdat dit nu e<strong>en</strong>maal comfortabeler is. AKG heeft e<strong>en</strong><br />
groot assortim<strong>en</strong>t <strong>en</strong> in de eerste categorie van deze test<br />
beveel ik de K 242 aan omdat deze ook in de stereo-installatie<br />
thuis niet zal misstaan. Is de prijs je te hoog dan is<br />
de K 514 aan te bevel<strong>en</strong>. Bij de keuze van oord<strong>op</strong>jes is de<br />
K 340 e<strong>en</strong> aanrader om je mp3-speler of iPod <strong>en</strong> zelfs je<br />
muziekcollectie <strong>op</strong> de lapt<strong>op</strong> <strong>op</strong> te waarder<strong>en</strong>.<br />
Algeme<strong>en</strong> advies: zoals iedere<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>lijk te luid draait<br />
bij gebruik van e<strong>en</strong> hoofdtelefoon is het raadzaam met de<br />
keus van het type niet voor e<strong>en</strong> geheel geslot<strong>en</strong> systeem te<br />
gaan. Ik b<strong>en</strong> er van overtuigd dat dit zeker <strong>op</strong> termijn tot<br />
schade aan je gehoor <strong>op</strong>levert (”Wát zeg je?”).<br />
Voor meer informatie Harman Consumer Holland / hch@harman.com /<br />
tel. (0184) 60 80 60<br />
Prijz<strong>en</strong>:<br />
K 242HD € 189<br />
K 319 € 64,99<br />
K 340 € 64,99<br />
K 514 € 54,99<br />
www.hifi.nl/destemvork<br />
www.hifi.nl/homefidelity<br />
hvt - april 2009 29
-TEST-<br />
Apogee MiniME microfoonversterker<br />
Bert Oling<br />
Roots<br />
Apogee Digital, niet te verwarr<strong>en</strong> met Apogee loudspeakers, de gelijknamige, intuss<strong>en</strong><br />
ter ziele gegane fabrikant van full range magnetostat<strong>en</strong>) is ge<strong>en</strong> onbek<strong>en</strong>de<br />
in de wereld van de professionele audio. Vanaf het begin van de digitalisering<br />
van ons vak bliez<strong>en</strong> zij hun tijdcorrecte partij mee. Het meest bek<strong>en</strong>d zijn hun<br />
tijdgecorrigeerde ingangsfilters voor de eerste g<strong>en</strong>eratie digitale PCM-recorders<br />
(o.a. Sony). Van rec<strong>en</strong>tere datum zijn hun magnifieke microfoonvoorversterkers<br />
<strong>en</strong> AD-converters, die veel dichter staan bij de audiofiele weergave praktijk.<br />
Apogee koos (<strong>en</strong> kiest) in haar professionele<br />
analoge constructiepraktijk voor<br />
hoogwaardige <strong>op</strong>lossing<strong>en</strong>. En dat in<br />
e<strong>en</strong> tijd dat de doorsnee microfoonmixer werd<br />
<strong>op</strong>gebouwd met standaard IC’s, met als hoogste<br />
wijsheid e<strong>en</strong> eindeloze cascade van TL071-tjes,<br />
gek<strong>op</strong>peld met unbiased 100 MFD elco’s. Om<br />
nog maar niet te sprek<strong>en</strong> over de voedings<strong>op</strong>zet.<br />
E<strong>en</strong> aparte voedingskast, waarin alle passieve<br />
<strong>en</strong> actieve stabilisatie <strong>en</strong> dan met e<strong>en</strong> lange<br />
multikabel de mixer in, waarbij de voedingslijn<strong>en</strong><br />
ontk<strong>op</strong>peld werd<strong>en</strong> met ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s 100MFD<br />
elco’s. Tel uit uw muzikale winst…<br />
Looks<br />
Nee, neem dan deze MiniME. Bij mij roept alle<strong>en</strong><br />
al de mooie buit<strong>en</strong>kant met zijn bijzonder<br />
gekleurde kn<strong>op</strong>p<strong>en</strong> iets <strong>op</strong> over de binn<strong>en</strong>kant<br />
<strong>en</strong> de prestaties. Heel subjectief waarschijnlijk,<br />
maar ik zal niet ontk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> dat ik er positief door<br />
gestemd raakte.<br />
De <strong>op</strong>dracht is in elk geval heel helder geweest:<br />
ontwerp e<strong>en</strong> hoogwaardige, betaalbare kleine<br />
compacte 2 kanaal microfoonversterker met<br />
ingebouwde AD-converter die via e<strong>en</strong> USB2.0<br />
aansluiting kan word<strong>en</strong> aangeslot<strong>en</strong> <strong>op</strong> bijvoor<strong>beeld</strong><br />
e<strong>en</strong> lapt<strong>op</strong> of via de SP-DIF <strong>en</strong> diverse AES/<br />
EBU uitgang<strong>en</strong> <strong>op</strong> allerhande digitale tape/disk/<br />
harddiskrecorders. E<strong>en</strong> beetje vaderlandse trots<br />
past hier wel bij want de man die eindverantwoordelijk<br />
voor alle ontwerp<strong>en</strong> bij Apogee is, is<br />
onze landg<strong>en</strong>oot Lucas van der Mee.<br />
Deze Mini ME heeft overig<strong>en</strong>s nog e<strong>en</strong> tweetal<br />
interessante broertjes in dezelfde slimme sexy<br />
verpakking, de MiniMP, e<strong>en</strong> stereo microfoonvoorversterker<br />
met alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> analoge uitgang <strong>en</strong><br />
de MiniDAC, e<strong>en</strong> magnifieke DAC, met bijzondere<br />
aansluitmogelijkhed<strong>en</strong>. Deze laatste krijgt binn<strong>en</strong>kort<br />
nog aparte aandacht in HiFiVideoTest.<br />
Bricks and Mortar<br />
De Romein<strong>en</strong> zeid<strong>en</strong> het al: e<strong>en</strong> goed ontwerp<br />
is de basis van alle kunst. En net als in het echte<br />
lev<strong>en</strong> leid<strong>en</strong> er meer weg<strong>en</strong> naar Rome. Je kunt<br />
als ontwerper kiez<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> ‘maatwerk’ <strong>op</strong>zet.<br />
Deze is meestal discreet, de schakeling bestaat<br />
voor het grootste deel uit individuele halfgeleiders<br />
of buiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere passieve compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
Niet e<strong>en</strong>voudig in de huidige tijd vanwege de<br />
beschikbaarheid van deze discrete compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
We kom<strong>en</strong> dit soort <strong>op</strong>lossing<strong>en</strong> vooral in het wat<br />
duurdere segm<strong>en</strong>t teg<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> ander <strong>op</strong>lossing is: kiez<strong>en</strong> voor beschikbare<br />
‘off the shelf’ compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Met e<strong>en</strong> doordachte<br />
periferie, printlay-out <strong>en</strong> voedings<strong>op</strong>zet, zijn daar<br />
meer dan uitstek<strong>en</strong>de resultat<strong>en</strong> mee te bereik<strong>en</strong>.<br />
En dat laatste is de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> rondom Van der Mee<br />
gelukt. Kon minder… zegg<strong>en</strong> ze hier in Groning<strong>en</strong>.<br />
Overig<strong>en</strong>s deze analoge bouwste<strong>en</strong>b<strong>en</strong>adering is<br />
niet nieuw. Eind van de tachtiger jar<strong>en</strong> schreef de<br />
Engelse publicist B<strong>en</strong> Duncan e<strong>en</strong> serie heel leerzame<br />
artikel<strong>en</strong> rondom dit onderwerp in o.a. het<br />
Engelse hifi-blad HiFiNewsRecordReview. Zeker<br />
in die tijd vooruitstrev<strong>en</strong>d omdat to<strong>en</strong> (<strong>en</strong> nu nog<br />
wel) in High End Hifikring<strong>en</strong> het vooroordeel<br />
leefde dat alle<strong>en</strong> met discrete schakeling<strong>en</strong> het<br />
Walhalla van muziekg<strong>en</strong>ot bereikt kan word<strong>en</strong>.<br />
www.hifi.nl/hifimetiq<br />
Van der Mee koos als microfoonversterker de<br />
Texas Instrum<strong>en</strong>ts INA163 chip, e<strong>en</strong> kleinzoon<br />
van de bek<strong>en</strong>de SSM2016, die e<strong>en</strong> ti<strong>en</strong>tal jar<strong>en</strong><br />
geled<strong>en</strong> <strong>op</strong>gang deed in de professionele wereld.<br />
Deze stroomteg<strong>en</strong>gek<strong>op</strong>pelde super<strong>op</strong>amp<br />
levert niet alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> heel lage ruisbijdrage, maar<br />
is anderzijds transparant als ge<strong>en</strong> ander, mits<br />
omgev<strong>en</strong> door de juiste compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, printlayout,<br />
actieve <strong>en</strong> passieve voedingsontk<strong>op</strong>peling.<br />
Het Apogee ontwerp blinkt in dat vlak uit. Ik zie<br />
e<strong>en</strong> compacte zeslaags print, e<strong>en</strong> slimme passieve<br />
<strong>en</strong> actieve voedingsontk<strong>op</strong>peling ‘on the spot’.<br />
De ‘juice’ wordt gehaald uit e<strong>en</strong> schakel<strong>en</strong>de<br />
voeding met e<strong>en</strong> naar hogere frequ<strong>en</strong>ties heel<br />
lage inw<strong>en</strong>dige weerstand. Deze actieve voeding<br />
is gek<strong>op</strong>peld aan de systeemklok om stor<strong>en</strong>de<br />
m<strong>en</strong>gfrequ<strong>en</strong>ties te vermijd<strong>en</strong>. Er wordt uitbundig<br />
gebruik gemaakt van SMD compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> dat moet ook wel als je in zo’n compacte<br />
behuizing wilt werk<strong>en</strong>. De ingang is trafoloos,<br />
de signaalk<strong>op</strong>peling is voor rek<strong>en</strong>ing van keurig<br />
door de fantoomvoedingspanning gebiasede<br />
hogekwaliteit-elco’s.<br />
De AD-converter is gebouwd rondom de bek<strong>en</strong>de<br />
Crystal chip AKM5380. Je kunt als ontwerper<br />
kiez<strong>en</strong> voor de datasheets van de fabrikant. De<br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> van Apogee hebb<strong>en</strong> in dit vlak ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s<br />
e<strong>en</strong> tandje bijgezet. Niet zo gek van e<strong>en</strong> club die<br />
al vanaf het begin van de digitale audio-techniek<br />
eig<strong>en</strong>zinnige <strong>op</strong>lossing<strong>en</strong> heeft ontwikkeld<br />
voor e<strong>en</strong> groot aantal problem<strong>en</strong> in het digitale<br />
vlak (o.a. brickwall-filtering, jitter, sample rate<br />
conversie ).<br />
Veel aandacht is gaan zitt<strong>en</strong> in de masterclock.<br />
30 hvt - april 2009
Iedere<strong>en</strong> weet dat zo langzamerhand dat digitale<br />
audio valt <strong>en</strong> staat met het kloksysteem. De<br />
refer<strong>en</strong>tie kristaloscillator doet zijn werk zo goed<br />
dat hij kan di<strong>en</strong><strong>en</strong> als masterclock voor andere<br />
aangeslot<strong>en</strong> digitale apparatuur.<br />
Overig<strong>en</strong>s misaanpassing is dankzij Apogee’s<br />
eig<strong>en</strong> UV22HR woordl<strong>en</strong>gte-reductie protocol<br />
bijna onmogelijk, <strong>en</strong> dat is met dit soort apparatuur,<br />
die vooral zal word<strong>en</strong> gebruikt <strong>op</strong> locatie,<br />
e<strong>en</strong> hele geruststelling. Voor dezelfde situatie is<br />
Apogee’s in het digitale vlak werk<strong>en</strong>de Soft Limit<br />
begr<strong>en</strong>zersysteem e<strong>en</strong> heel plezierige voorzi<strong>en</strong>ing.<br />
In de MiniME is deze nog aangevuld met<br />
e<strong>en</strong> begr<strong>en</strong>zer/compressie voorzi<strong>en</strong>ing die naar<br />
de illustere naam Push-IT luistert. Beid<strong>en</strong> mak<strong>en</strong><br />
het werk<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> de gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> van je uitsturing e<strong>en</strong><br />
stuk gemakkelijker <strong>en</strong> veiliger. Wat heeft de digitale<br />
techniek de afgel<strong>op</strong><strong>en</strong> ti<strong>en</strong> jaar toch sprong<strong>en</strong><br />
vooruit gemaakt. Hoe lang is het geled<strong>en</strong> dat<br />
je <strong>op</strong> je DAT-recorder angstvallig moest instur<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> –20dB niveau om te voorkom<strong>en</strong> dat je bij die<br />
zware klap van de grote trom teg<strong>en</strong> de woordjes<br />
“over” aankeek met bijbehor<strong>en</strong>de muting van het<br />
mom<strong>en</strong>t suprème. Vaak ging dat gepaard met e<strong>en</strong><br />
groot verlang<strong>en</strong> naar je Revox B77HS, die ge<strong>en</strong><br />
krimp gaf met de meters in de hoek.<br />
Music<br />
Maar waar gaat het nu allemaal om? Jawel<br />
om muziek. Ik heb de MiniMe in e<strong>en</strong> aantal<br />
live-situaties kunn<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>. De basis werd<br />
gelegd bij mij in de kamer met het close mike<br />
<strong>op</strong>nem<strong>en</strong> van mijn piano. Dit vooral om de<br />
limiter-compressor functies te test<strong>en</strong>. Sjostakovitsj’s<br />
Prelude in C grote terts uit <strong>op</strong>.87 heeft e<strong>en</strong><br />
groot dynamische bereik tot fff toe in e<strong>en</strong> paar<br />
stevige akkoord<strong>en</strong>. Het was nog best moeilijk<br />
om de <strong>op</strong>stelling zo te mak<strong>en</strong> dat mijn S<strong>en</strong>nheiser<br />
MKH 20 niet overstuurd<strong>en</strong>. Maar to<strong>en</strong> dat<br />
e<strong>en</strong>maal goed geregeld was, moest ik vaststell<strong>en</strong><br />
dat al mijn vooroordel<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> limiters in het<br />
algeme<strong>en</strong> bij de Apogee war<strong>en</strong> verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> als<br />
oude j<strong>en</strong>ever in mijn kelkje. Fasciner<strong>en</strong>d om bij<br />
weergave zelfs <strong>op</strong> mijn Stax SRM1 ge<strong>en</strong> greintje<br />
oversturing te hor<strong>en</strong>, terwijl de werking van het<br />
SoftLimit/Push-IT bijna onhoorbaar was.<br />
De volg<strong>en</strong>de test was het vastlegg<strong>en</strong> van twee<br />
gitar<strong>en</strong>. Er gaat niets bov<strong>en</strong> Groning<strong>en</strong>, <strong>en</strong> zeker<br />
niet bov<strong>en</strong> het klassieke Groning<strong>en</strong> Guitar Duo<br />
www.hifi.nl/multifoonalexandrium<br />
bestaande uit Remco de Haan <strong>en</strong> Erik Westerhof.<br />
Na e<strong>en</strong> aantal succesvolle CD’s o.a. <strong>op</strong> het<br />
Ottavo label, beslot<strong>en</strong> ze vanwege de moeizame<br />
distributiesituatie in CD-land maar weer e<strong>en</strong>s in<br />
eig<strong>en</strong> beheer te gaan <strong>op</strong>nem<strong>en</strong>. De ruimte was<br />
de kerk van Garnwerd, ook voor veel jazzliefhebbers<br />
ge<strong>en</strong> onbek<strong>en</strong>de ruimte. De akoestiek<br />
is te omschrijv<strong>en</strong> als ruim met intimiteit mede<br />
geholp<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> rond koor. Na het vastlegg<strong>en</strong><br />
van de microfoon<strong>op</strong>stelling (DPA 4006 <strong>op</strong><br />
brede beugel), waarbij met name de stereobreedte<br />
<strong>en</strong> diepte belangrijk was, zijn de her<strong>en</strong><br />
zonder verdere hulpkracht<strong>en</strong> twee week<strong>en</strong>ds aan<br />
het werk gegaan. E<strong>en</strong> <strong>en</strong> ander is vastgelegd <strong>op</strong><br />
e<strong>en</strong> harddiskrecorder (24 bit/96khz), daarnaast<br />
<strong>op</strong> DAT. Het resultaat is in alle <strong>op</strong>zicht<strong>en</strong> magnifiek.<br />
De textuur van de instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is perfect<br />
te volg<strong>en</strong>. Het vingerspel – de interactie tuss<strong>en</strong><br />
vingers, nagels <strong>en</strong> snar<strong>en</strong> – nerg<strong>en</strong>s <strong>op</strong>dringerig<br />
of stor<strong>en</strong>d. De Apogee MiniME doet zijn werk<br />
heel onhoorbaar <strong>en</strong> dat is ook de bedoeling lijkt<br />
me.<br />
De laatste klus met de MiniME was het <strong>op</strong>nem<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> live-concert in de Groningse Lutherse<br />
Kerk. De pianist Ronald Brautigam kwam<br />
zijn Beethov<strong>en</strong>cyclus afmak<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>op</strong>maat<br />
gev<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> toekomstige Schubertcyclus. En<br />
dat <strong>op</strong> e<strong>en</strong> mooie pianoforte van pianorestaurateur<br />
Beunk. Hoewel ik heel vertrouwd b<strong>en</strong><br />
met de akoestiek van de ruimte, is het <strong>op</strong>nem<strong>en</strong><br />
van zo’n solo-instrum<strong>en</strong>t altijd weer spann<strong>en</strong>d.<br />
Vooral de verhouding tuss<strong>en</strong> direct <strong>geluid</strong> <strong>en</strong> de<br />
akoestiek van de ruimte komt heel precies. Mijn<br />
S<strong>en</strong>nheiser MKH 20’s lat<strong>en</strong> dat altijd g<strong>en</strong>adeloos<br />
hor<strong>en</strong>. Voeg daarbij nog e<strong>en</strong>s het verheug<strong>en</strong>de<br />
feit dat de kerk afgelad<strong>en</strong> vol zou kom<strong>en</strong> te<br />
zitt<strong>en</strong>, waardoor de akoestiek behoorlijk droog<br />
werd. Het was in alle <strong>op</strong>zicht<strong>en</strong> e<strong>en</strong> bijzonder<br />
concert. Brautigam speelde de sterr<strong>en</strong> van de<br />
hemel, vooral in Beethov<strong>en</strong>’s Diabellivariaties<br />
na de pauze zat iedere<strong>en</strong> <strong>op</strong> het puntje van zijn<br />
stoel. Er werd weinig <strong>en</strong> dan ook nog discreet<br />
gehoest, ondanks het feit dat de <strong>op</strong>gebouwde<br />
spanning imm<strong>en</strong>s was. Het muzikale resultaat<br />
was er dan ook naar. Bij het afluister<strong>en</strong> thuis<br />
bleek al dit moois heel precies te zijn vastgelegd,<br />
waarbij de MiniMe zich wederom als e<strong>en</strong><br />
transparante <strong>en</strong> neutrale di<strong>en</strong>aar had gedrag<strong>en</strong>.<br />
Chapeau!<br />
Comm<strong>en</strong>ts<br />
In meettechnische zin gedraagt de MiniMe zich<br />
voor<strong>beeld</strong>ig. Vervorming <strong>en</strong> ander stoorniveau’s<br />
spel<strong>en</strong> zich af <strong>op</strong> de rand van het meetbare, ook<br />
in extreme situaties. De bedi<strong>en</strong>ingsaspect<strong>en</strong> zijn<br />
probleemloos, alhoewel ik voor gebruik <strong>op</strong> locatie<br />
graag de hoofdtelefoonuitgang voor<strong>op</strong> had<br />
gezi<strong>en</strong>. De gainregelaars werk<strong>en</strong> heel precies,<br />
hoewel ik de voorkeur zou gev<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> gecalibreerde<br />
<strong>op</strong>zet in de microfoonvoorversterker<br />
modus. In het digitale vlak ontstond<strong>en</strong> er zelfs<br />
bij e<strong>en</strong> totale mismatch ge<strong>en</strong> gehoormatige<br />
ongelukk<strong>en</strong>.<br />
Vergelijk<strong>en</strong> vind ik altijd lastig. Ik wantrouw A-B<br />
test<strong>en</strong>. De verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> mijn eig<strong>en</strong> combinatie<br />
– microfoonvoorversterker <strong>op</strong> basis van<br />
SSM2016 – via de AD-converter van mijn Sony<br />
DTC 5 AES DAT-recorder <strong>en</strong> de rechtstreekse<br />
k<strong>op</strong>peling van de MiniMe naar de S-PDIF<br />
ingang van de Sony liet e<strong>en</strong> verschil hor<strong>en</strong> t<strong>en</strong><br />
gunste van de Apogee. Net dat greintje meer homog<strong>en</strong>iteit,<br />
net iets meer rust. Waarschijnlijk zit<br />
het verschil vooral in de digitale weg, maar b<strong>en</strong><br />
terughoud<strong>en</strong>d in definitieve conclusies. Wacht<br />
nog <strong>op</strong> reacties van andere gebruikers. De Apogee<br />
MiniME zal wel ge<strong>en</strong> e<strong>en</strong>dagsvlieg zijn?<br />
(noot van de redactie: kort na de aanlevering van deze test is door de<br />
fabrikant het product uit het assortim<strong>en</strong>t gehaald; wellicht is het nog<br />
hier <strong>en</strong> daar verkrijgbaar)<br />
Voor meer informatie www.apogeedigital.com /<br />
www.mworksonline.com<br />
Apogee MiniME microfoonvoorversterker/AD converter<br />
met USB2.0 uitgang<br />
Featuring: aparte universele voeding, accuvoeding <strong>op</strong>tioneel<br />
mogelijk, metal<strong>en</strong> kast, 2- kanaal microfooningang/lijningang,<br />
hoogohmige instrum<strong>en</strong>tingang via gecombineerde TRS ingangsbus,<br />
gainregeling per kanaal met fijncalibratiemogelijkheid,<br />
headroomindicatie per kanaal middels LED, fantoomvoeding,<br />
regelbare hoofdtelefoonuitgang, 2 kanaals 24 bit/96khz A/D<br />
conversie, instelbare sample rate <strong>en</strong> woordl<strong>en</strong>gte, AES/EBU <strong>en</strong><br />
S/PDIF digitale uitgang<strong>en</strong>, USB I/O uitgang, digitale uitgang<strong>en</strong><br />
werk<strong>en</strong> onder nieuwste Apogee’s UV22HR protocol voor 16 <strong>en</strong><br />
20 bit uitgang, bijzondere limiter/compressiefuncties, regelbare<br />
hoofdtelefoonuitgang, afmeting<strong>en</strong>: 5.4”x9.8”x1.5”<br />
fabrikant: Apogee Audio (USA)<br />
hvt - april 2009 31
-TEST-<br />
WLM ‘La Scala’ luidspreker<br />
Met de muziek mee…<br />
E<strong>en</strong> naam aan e<strong>en</strong> luidspreker gev<strong>en</strong> als ‘La Scala’ schept <strong>op</strong> z’n zachtst gezegd<br />
verwachting<strong>en</strong>. Toch mog<strong>en</strong> de ontwerpers van WLM dit wel do<strong>en</strong> wat mij<br />
betreft. Als regelmatige beursganger valt het mij <strong>op</strong> dat deze kleine fabrikant<br />
zich <strong>op</strong>merkelijk <strong>en</strong> met verve staande weet te houd<strong>en</strong> <strong>op</strong> shows. Niet zeld<strong>en</strong><br />
met het predikaat ‘best sound of show’.<br />
Theo Wubbolts<br />
Model:<br />
Type:<br />
Frequ<strong>en</strong>tiebereik:<br />
Gevoeligheid:<br />
Nom. impedantie:<br />
WLM ‘La Scala’<br />
twee-weg basreflex<br />
30Hz-25kHz<br />
93dB/1m/1watt<br />
8 ohm<br />
Aanbevol<strong>en</strong> versterker: 10 tot 200 watt<br />
Afmeting<strong>en</strong>:<br />
1030x256x273mm (hxbxd)<br />
Gewicht:<br />
24 kilo<br />
Prijs:<br />
Afwerking:<br />
Informatie:<br />
€ 2.990 per paar<br />
Eur<strong>op</strong>ees kers<strong>en</strong> houtfineer<br />
Beta Audio<br />
tel.:+31 (0)36 535 0047<br />
info@betaaudio.nl<br />
Er is ook e<strong>en</strong> La Scala monitor die <strong>op</strong> e<strong>en</strong> luidsprekerstand<br />
geplaatst di<strong>en</strong>t te word<strong>en</strong>, voor € 2.490 per set.<br />
Zie ook www.wlm-loudspeakers.com<br />
Maar al krijg je deze kwalificaties toegezwaaid,<br />
het is nog maar de vraag of je het<br />
zakelijk ook redd<strong>en</strong> kunt. Van (af-)speelvreugde<br />
alle<strong>en</strong> kun je niet lev<strong>en</strong>, er moet ook verkocht<br />
word<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> van de mogelijkhed<strong>en</strong> om publiciteit te<br />
g<strong>en</strong>erer<strong>en</strong> is het aanbied<strong>en</strong> van modell<strong>en</strong> aan de vakpers.<br />
Zo heeft WLM dat e<strong>en</strong> aantal ker<strong>en</strong> gedaan bij HVT: de<br />
Lyra’s in mei 2005, de Diva Monitor in oktober 2007.<br />
Aangezi<strong>en</strong> we, de redacteur<strong>en</strong> die <strong>op</strong> de High End Show in<br />
Münch<strong>en</strong> van 2008* bij WLM luisterd<strong>en</strong>, de La Scala graag<br />
wild<strong>en</strong> test<strong>en</strong>, moest er toch ev<strong>en</strong> gewacht word<strong>en</strong> eer de<br />
importeur (Beta Audio) ze beschikbaar had.<br />
La Scala thuis<br />
In combinatie met deze WLM’s bracht Elie Borgh van<br />
Beta Audio ook e<strong>en</strong> set Manley buiz<strong>en</strong>versterkers mee, de<br />
Mahi’s. Deze 2x 20 watt triode (2x 40 watt ultra linear)<br />
buiz<strong>en</strong>versterkers zoud<strong>en</strong> het heel goed do<strong>en</strong> met de Scala’s<br />
volg<strong>en</strong>s hem. Toch, eig<strong>en</strong>wijs als ik b<strong>en</strong> <strong>op</strong> dit vlak, zijn de<br />
Scala’s eerst <strong>op</strong> mijn eig<strong>en</strong> set, QUAD 66-serie<br />
<strong>en</strong> Tascam CD-RW900 CD-speler, aangeslot<strong>en</strong><br />
geweest in mijn werkkamer thuis, met<br />
Ocos luidsprekerkabel <strong>en</strong> Siltech SQ-80G3<br />
interlink. De vertrouwde omgeving met<br />
bijna huiskamer afmeting (25m 2 ) <strong>en</strong> waar<br />
ik al jar<strong>en</strong> naar elektrostat<strong>en</strong> luister, is mijn<br />
refer<strong>en</strong>tie.<br />
In deze setting heb ik naar de Scala’s geluisterd<br />
gedur<strong>en</strong>de drie volle wek<strong>en</strong>. Wek<strong>en</strong><br />
waarin ik veel schrijfwerk heb verricht, de<br />
vakliteratuur heb doorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> maar ook ’s<br />
avonds gewoon naar muziek heb geluisterd.<br />
Af <strong>en</strong> toe kwam e<strong>en</strong> gezinslid om de hoek<br />
met koffie of thee, al naar gelang het uur van<br />
de dag.<br />
La Scala<br />
Deze vloerstaander is e<strong>en</strong> tweeweg met e<strong>en</strong> reflexpoort<br />
(moet je nagaan dat de spellingscontrole hier ‘hemelpoort’<br />
van maakte…) aan de onderzijde. De fabrikant stelt<br />
terecht dat het aanbeveling verdi<strong>en</strong>t gebruik te mak<strong>en</strong> van<br />
de meegeleverde spikes om deze <strong>op</strong><strong>en</strong>ing vrijheid te gunn<strong>en</strong><br />
het laag af te stral<strong>en</strong>. Met ietsje meer dan één meter in<br />
hoogte <strong>en</strong> e<strong>en</strong> footprint van e<strong>en</strong> 25cm plat<strong>en</strong>hoes is het<br />
e<strong>en</strong> middelgrote verschijning. De luidsprekerkast e<strong>en</strong> ‘kast’<br />
noem<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> beetje tekort do<strong>en</strong> aan het vakmanschap<br />
waarmee deze is vervaardigd; eig<strong>en</strong>lijk mooi meubelmakerwerk<br />
zoals je dat uit de Alp<strong>en</strong>land<strong>en</strong> k<strong>en</strong>t. Echt houtfineer,<br />
strakke voorkant – dames zull<strong>en</strong> minder gecharmeerd<br />
zijn van zicht <strong>op</strong> de tweeter <strong>en</strong> woofer – <strong>en</strong> stevige<br />
luidsprekerterminals aan de achterzijde, alwaar ook e<strong>en</strong><br />
regelaar zit voor het hoog (+ of - 3dB). Het verdi<strong>en</strong>t<br />
aanbeveling in e<strong>en</strong> modern of juist heel klassiek interieur<br />
deze regelaar te gebruik<strong>en</strong>! Het laag kun je eig<strong>en</strong>lijk ook<br />
regel<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> eerste middels de hoogte van de spikes in te<br />
stell<strong>en</strong> – in de gebruiksaanwijzing wordt e<strong>en</strong> minimum<br />
hoogte aanbevol<strong>en</strong> van 30mm – <strong>en</strong> t<strong>en</strong> tweede middels<br />
bijgeleverde mdf-ring<strong>en</strong>. Van deze laatste zijn er twee paar<br />
meegeleverd, met smalle <strong>en</strong> brede <strong>op</strong><strong>en</strong>ing. Zodo<strong>en</strong>de kun<br />
je <strong>op</strong> drie manier<strong>en</strong> het laag naar believ<strong>en</strong> regel<strong>en</strong>. Ik heb<br />
ze thuis niet toe hoev<strong>en</strong> pass<strong>en</strong> omdat ik vloerbedekking<br />
heb, maar kan me goed voorstell<strong>en</strong> dat het bij plavuiz<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> parket gew<strong>en</strong>st kan zijn e<strong>en</strong> van beide format<strong>en</strong> te ge-<br />
Speciaalzaak voor de betere <strong>geluid</strong>sapparatuur<br />
Snijders<br />
Hoogstraat 137<br />
3011 PM Rotterdam<br />
Tel. 010-4125000<br />
www.snijders-hifi.com<br />
32 hvt - april 2009
uik<strong>en</strong>. De 2,5” papierconus tweeter <strong>en</strong> de 10” papierconus<br />
woofer zijn niet apart aan te stur<strong>en</strong> omdat er sprake is<br />
van e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kelvoudige luidsprekeraansluiting.<br />
Zoals ik al eerder met luidsprekers van WLM heb kunn<strong>en</strong><br />
constater<strong>en</strong> is dat het r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t zeer hoog is – Elie heeft<br />
dus gelijk dat je met e<strong>en</strong> 20 watts buiz<strong>en</strong>versterkertje toe<br />
kunt – <strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s <strong>op</strong>gaaf van de fabrikant is dat 93dB<br />
(met zo’n ti<strong>en</strong> watt bereik je concertniveau!).<br />
Luister<strong>en</strong><br />
Voor de luistersessies heb ik gebruik gemaakt van de muziek<br />
in de luidsprekertest van de februari-uitgave, te wet<strong>en</strong>:<br />
La Tarantella, L’Arpeggiata / Christina Pluhar, track 8 & 17<br />
(Alpha SA 503)<br />
J<strong>en</strong>nifer Warnes, Famous Blue Raincoat, track 4 (20th Anniversary<br />
Edition, Shout 10490)<br />
LA4, Just Fri<strong>en</strong>ds, track 1 (Groove Note GRV1016-3)<br />
Paul Simon, Graceland, track 1 (Warner 8122-78904-2)<br />
Chieftains, The Long Black Veil, track 3 (MFSL UDCD<br />
762)<br />
La Tarantella is e<strong>en</strong> CD met ongelooflijk veel ‘zachte’<br />
instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Naast de stemm<strong>en</strong> van Lucilla Galeazzi <strong>en</strong><br />
Marco Beasley kom<strong>en</strong> er vele snaarinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in voor<br />
als barokgitaar, luit, harp, psalterium <strong>en</strong> lier, die elk zeer<br />
fijnbesnaard tot hun recht moet<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>. Slagwerk, castagnett<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> cornemuse (doedelzak) zijn de wat luidere<br />
instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Het geheel klinkt waarzinnig in balans,<br />
homoge<strong>en</strong> <strong>en</strong> precies. De tekstverstaanbaarheid is <strong>en</strong>orm,<br />
je kunt het woordelijk volg<strong>en</strong>.<br />
Bij J<strong>en</strong>nifer Warnes, mijn favoriet<strong>en</strong> zijn ‘Bird On A Wire’,<br />
‘Joan Of Arc’ <strong>en</strong> ‘Song Of Bernadette’, is de push van het<br />
slagwerk goed te voel<strong>en</strong> <strong>en</strong> zeker niet overdrev<strong>en</strong>, zelfs in<br />
de positie zonder de reflexpoort af te sluit<strong>en</strong> – je k<strong>en</strong>t me:<br />
niet direct e<strong>en</strong> liefhebber van gebonk <strong>en</strong> gedreun… Ook<br />
bij de stemm<strong>en</strong> van Warnes <strong>en</strong> Coh<strong>en</strong>, in Joan Of Arc, valt<br />
de weldadigheid <strong>op</strong> van<br />
de definitie <strong>en</strong> balans.<br />
Kleine signaaltjes van<br />
belletjes <strong>en</strong> dergelijke zijn<br />
haarfijn te hor<strong>en</strong> <strong>en</strong> aan<br />
te wijz<strong>en</strong> in het prachtige<br />
stereo<strong>beeld</strong>.<br />
LA4, de SACD die steevast<br />
succes <strong>op</strong>levert <strong>op</strong> demonstraties,<br />
is weliswaar<br />
erg links-rechts, maar wat<br />
zou dat; het is de keus van<br />
de producer (<strong>op</strong>name uit<br />
www.hifi.nl/ruad<br />
1978!). Maar wat e<strong>en</strong> performance als je hoort dat deze<br />
vier t<strong>op</strong>musici bijna aanraakbaar zijn <strong>en</strong> perfect word<strong>en</strong><br />
neergezet in je kamer.<br />
Paul Simon, met het volume e<strong>en</strong> tikkie hoger, mag dan<br />
volg<strong>en</strong>s sommig<strong>en</strong> wel wat over-geproduced zijn, ik vind<br />
‘m gewoon prima klink<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> <strong>op</strong>name uit 1986, maar<br />
nog steeds e<strong>en</strong> voor<strong>beeld</strong> voor e<strong>en</strong> p<strong>op</strong>-CD. Ongelooflijk<br />
dat e<strong>en</strong> artiest die <strong>op</strong>kwam in mijn middelbareschooltijd<br />
ook nu nog steeds fantastische muziek maakt. Nerg<strong>en</strong>s<br />
vervel<strong>en</strong>de randjes of iets dergelijks. Gewoon ‘lekker’.<br />
En dan de ‘tran<strong>en</strong>trekker’ van Sinéad O’Connor ‘The<br />
Foggy Dew’. Zo af <strong>en</strong> toe hoor je haar net ietsje onder de<br />
toon zing<strong>en</strong>, maar wat zou het. Als je in de mist de battle<br />
drums <strong>op</strong> hoort kom<strong>en</strong>, krijg je toch kipp<strong>en</strong>vel?<br />
Als afsluiter kan het natuurlijk niet zonder de aanbevol<strong>en</strong><br />
klassiek-sampler welke in het januari-nummer zoveel<br />
<strong>en</strong>thousiasme in respons <strong>op</strong>leverde. En toegegev<strong>en</strong>, ik<br />
luister voor 99% naar klassiek. Deze <strong>op</strong>name die gemaakt<br />
is door Onno Scholtze <strong>en</strong> Ad van Medevoort is in drie<br />
*Comm<strong>en</strong>taar in dat verslag:<br />
“WLM maakt eig<strong>en</strong>lijk iedere<br />
keer weer e<strong>en</strong> zeer goede indruk,<br />
vooral als je bed<strong>en</strong>kt dat de<br />
conuss<strong>en</strong> in hun luidsprekers van<br />
e<strong>en</strong> materiaal zijn gemaakt dat<br />
effectief voor dit doel in onbruik<br />
is geraakt: geperst papier. Sam<strong>en</strong><br />
met de voortreffelijke Manley <strong>en</strong><br />
Almarro versterkers zorg<strong>en</strong> ze<br />
ervoor dat je telk<strong>en</strong>s langer blijft<br />
zitt<strong>en</strong> dan je van plan was.”<br />
In oktober 2007 schreef ik “WLM<br />
heeft met de Diva Monitor e<strong>en</strong><br />
luidspreker gebouwd welke<br />
iedere muziekliefhebber kan<br />
bedi<strong>en</strong><strong>en</strong>. Zet je de Diva Control<br />
er bij in dan neemt die inzetbaarheid<br />
zelfs nog <strong>en</strong>orm toe. Het feit<br />
dat e<strong>en</strong> kleine buiz<strong>en</strong>versterker al<br />
voldo<strong>en</strong>de is om ze aan te stur<strong>en</strong><br />
houdt in dat het prijsniveau relatief<br />
laag kan blijv<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> dijk<br />
van e<strong>en</strong> installatie <strong>op</strong> te bouw<strong>en</strong>.<br />
Binn<strong>en</strong> het gamma van WLM<br />
zijn meer mogelijkhed<strong>en</strong>, qua<br />
grootte <strong>en</strong> daaraan verbond<strong>en</strong><br />
prijsniveau, maar behor<strong>en</strong>d tot<br />
de ‘Basic Series’ is voor deze Diva<br />
al te bescheid<strong>en</strong> gesteld. Prijs €<br />
2.990 per set.”<br />
hvt - april 2009 33
Info: www.HighEndSociety.de Tel: +49 (0)202 - 70 20 22<br />
HIGH END®<br />
2009<br />
THE BEST SOUND *<br />
THE BEST VISION<br />
THE TRADE FAIR FOR<br />
EXCELLENT HI-FI AND HOME<br />
CINEMA EQUIPMENT<br />
21 ST - 24 TH OF MAY 2009<br />
M.O.C. MUNICH GERMANY<br />
FROM 10AM TO 6PM<br />
THURSDAY, MAY 21 ST TRADE VISITORS ONLY
concertzal<strong>en</strong> van ons land gemaakt. En dat is te hor<strong>en</strong>. De<br />
akoestische informatie komt uit de La Scala’s prachtig tot<br />
zijn recht. Bijna voelbare snar<strong>en</strong>, met afspatt<strong>en</strong>d hars, in<br />
de Tzigane van Ravel. In ‘Casta Diva’ beleef je de muziek,<br />
b<strong>en</strong> je betrokk<strong>en</strong> bij de <strong>op</strong>name <strong>en</strong> ‘zie’ je de s<strong>op</strong>raan voor<br />
je. Wat e<strong>en</strong> prachtige stem overig<strong>en</strong>s! Het laag ervaar ik<br />
als e<strong>en</strong> warm bad, nerg<strong>en</strong>s <strong>op</strong>dringerig <strong>en</strong> allemaal zeer<br />
natuurlijk. En zo kan ik nog wel ev<strong>en</strong> doorgaan, maar<br />
mijn p<strong>en</strong> raakt leeg <strong>en</strong> de onderkant van het blad komt in<br />
zicht…<br />
Conclusie<br />
Voor de La Scala’s moet e<strong>en</strong> behoorlijke som geld neergeteld<br />
word<strong>en</strong>. Bijna drieduiz<strong>en</strong>d euro voor e<strong>en</strong> set is<br />
niet niks. Maar wat je er voor krijgt is veel méér waard:<br />
jar<strong>en</strong>lang luisterplezier, e<strong>en</strong> hernieuwde k<strong>en</strong>nismaking<br />
met je plat<strong>en</strong>- dan wel CD-collectie, of beide. De La Scala’s<br />
zijn all-round muziekweergevers van de bov<strong>en</strong>ste plank,<br />
met e<strong>en</strong> mooie klankbalans in e<strong>en</strong> tijdloos design. Terecht<br />
vaak geroemd met het predikaat ‘best sound of show’, geef<br />
ik deze WLM’s ‘warm aanbevol<strong>en</strong>’.<br />
Vervolg<br />
In de testronde van de WLM’s vroeg de importeur van<br />
Manley, tev<strong>en</strong>s Beta Audio, of ik de ‘Mahi’s’ er bij aan<br />
wilde sluit<strong>en</strong>. Zo gezegd zo gedaan <strong>en</strong>… nou dat klinkt<br />
e<strong>en</strong> stuk ‘milder’. Ik zal het uitlegg<strong>en</strong>.<br />
Aangezi<strong>en</strong> de set-up als bov<strong>en</strong> beschrev<strong>en</strong> na drie wek<strong>en</strong><br />
wel als bek<strong>en</strong>d verondersteld mocht word<strong>en</strong>, was het<br />
leuk om mijn adagium ‘verander slechts één schakel in<br />
de ket<strong>en</strong> als je je wilt verbeter<strong>en</strong>’ ook <strong>op</strong> mezelf toe te<br />
pass<strong>en</strong>. De QUAD 606 als eindversterker maakte plaats<br />
voor de Manley ‘Mahi’s’ <strong>en</strong> de rest van de apparatuur<br />
bleef gelijk.<br />
Mahi<br />
Ontwerpster/<strong>en</strong>gineer EveAnna Manley heeft k<strong>en</strong>nelijk<br />
e<strong>en</strong> voorliefde voor dier<strong>en</strong> uit de zee, want de eerder in<br />
HVT geteste Stingray is e<strong>en</strong> pijlstaartrog <strong>en</strong> de Mahi of<br />
eig<strong>en</strong>lijk mahi-mahi – hoe toepasselijk, je hebt er twee<br />
nodig – is e<strong>en</strong> dolfijnvis.<br />
De Mahi levert 2x 20 watt (feedback-stand <strong>op</strong> min.) aan<br />
5 ohm <strong>en</strong> 2x 24 watt aan 8 ohm in de UL-stand <strong>en</strong> k<strong>en</strong>ners<br />
wet<strong>en</strong> dat deze cijfers iets lager ligg<strong>en</strong> in de triodestand.<br />
De toegepaste buiz<strong>en</strong> zijn 1x 12AT7WA,<br />
1x 6414 <strong>en</strong> 4x EL84.<br />
Luister<strong>en</strong><br />
Bij het aanzett<strong>en</strong> van de Manley’s was het verschil<br />
mete<strong>en</strong> hoorbaar. Als eerder gememoreerd klinkt het<br />
‘milder’. Nu wordt dit woord zeker niet in de negatieve<br />
betek<strong>en</strong>is gebruikt, want het is beslist niet weker of<br />
zachter, maar eerder ronder. En dus toch anders. En met<br />
anders is het altijd moeilijk om daar e<strong>en</strong> waardering<br />
aan te gev<strong>en</strong>. Net als bij luidsprekers, maar daarbij vind<br />
ik het vaak toch gemakkelijker. E<strong>en</strong> luidspreker spreekt<br />
me als snel aan of juist minder aan. En dat is meestal<br />
de vervorming of de onbalans in het frequ<strong>en</strong>tiedomein.<br />
Of geeft e<strong>en</strong> luidspreker e<strong>en</strong> irritatie omdat het in het<br />
fasedomein niet kl<strong>op</strong>t. Herk<strong>en</strong> je dat?<br />
Bij het verander<strong>en</strong> van versterker(s) is het moeilijker te<br />
tracer<strong>en</strong> waar het verschil ‘m in zit. Bij de QUAD heb ik<br />
het gevoel e<strong>en</strong> ‘eerlijk’ <strong>beeld</strong> voorgeschoteld te krijg<strong>en</strong>.<br />
Zonder kleuring of <strong>op</strong>smuk. De Mahi wil het allemaal<br />
wat liever, lieflijker of meer gepolijst br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat pakt<br />
bij de WLM’s t<strong>en</strong> <strong>op</strong>zichte van mijn elektrostat<strong>en</strong> nu<br />
juist heel goed uit. De La Scala heeft e<strong>en</strong> duidelijk hoog<br />
<strong>en</strong> kan met e<strong>en</strong> eerlijke versterker te duidelijk word<strong>en</strong>,<br />
of zoals soms bij e<strong>en</strong> goede maaltijd of e<strong>en</strong> wijntje het<br />
te gul kan word<strong>en</strong>. De Mahi’s br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> iets extra’s <strong>en</strong> dat<br />
voor € 2.960 per set van twee, toch e<strong>en</strong> hele uitgave.<br />
Meer informatie: info@betaaudio.nl<br />
hvt - april 2009 35
IS UITZONDERLIJK<br />
GELUID ZICHTBAAR?<br />
Ervaar het bij Raf!<br />
E<strong>en</strong> luidspreker kan <strong>op</strong> het eerste gezicht uitstek<strong>en</strong>d<br />
<strong>geluid</strong> belov<strong>en</strong>: de buit<strong>en</strong>gewoon grote<br />
28 mm glanz<strong>en</strong>de gewev<strong>en</strong> soft dôme tweeter,<br />
de gedistingeerd vormgegev<strong>en</strong> geometrie van de<br />
mid/bass driver, gemaakt van Dynaudio’s eig<strong>en</strong><br />
MSP (Magnesium Silicate Polymer), <strong>en</strong> de speciaal<br />
gebouwde behuizing met echt houtfineer.<br />
Al het voorgaande zal als muziek in de or<strong>en</strong><br />
klink<strong>en</strong> van de liefhebber, zelfs al heeft er nog<br />
ge<strong>en</strong> noot geklonk<strong>en</strong>. Kijk, luister <strong>en</strong> bewonder<br />
de Dynaudio Focus serie bij één van de RAF<br />
Hifi-winkels.<br />
KvK 24254234<br />
DYNAUDIO Focus 220 II<br />
Slanke, vloerstaande luidspreker in 98 cm<br />
hoge kast, uitgerust met twee Esotec+<br />
mid/bass drivers met dubbelmagneet<br />
systeem voor e<strong>en</strong> muziekweergave zonder<br />
compromiss<strong>en</strong>. Vernieuwde cross-over<br />
filter <strong>en</strong> verbeterde kast.<br />
Prijs per stuk<br />
DYNAUDIO Focus 140<br />
Tweeweg luidspreker met exclusieve<br />
Esotec+ soft dôme tweeter met ferrofluid<br />
demping <strong>en</strong> e<strong>en</strong> krachtige Neodymium<br />
magneet. Dit gecombineerd met e<strong>en</strong><br />
Esotec+ mid/bass driver <strong>en</strong> e<strong>en</strong> bijzonder<br />
hoogstaand cross-over filter resulteert in<br />
e<strong>en</strong> zeer muzikale <strong>geluid</strong>sreproductie.<br />
Prijs per stuk<br />
DYNAUDIO Focus 110<br />
Asymmetrisch gebouwde 2-weg luidspreker<br />
met extreem rigide kastconstructie.<br />
Uitgerust met nieuwe Esotec+ mid/bass<br />
driver met e<strong>en</strong> uitzonderlijk lange spreekspoel.<br />
De 28 mm soft dôme tweeter geeft<br />
e<strong>en</strong> zeer gedetailleerd hoog <strong>en</strong> zorgt voor<br />
e<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>d diepte<strong>beeld</strong>.<br />
Prijs per stuk<br />
1475 * 875 *<br />
Info / bestellijn voor<br />
Alle<strong>en</strong> bij RAF: de grootste keuze uit de beste merk<strong>en</strong>, eig<strong>en</strong> technische di<strong>en</strong>st <strong>en</strong><br />
bezorgservice, professionele voorlichting <strong>en</strong> aan-huis installer<strong>en</strong>.<br />
RAFGEPRIJSD: de prijz<strong>en</strong> bij Raf zijn gelijk aan die van onze concurr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. En<br />
soms zelfs lager. Vergelijkt u maar. Dat do<strong>en</strong> wij ook!<br />
verz<strong>en</strong>ding door<br />
heel Nederland:<br />
020 54 11 345<br />
650 *<br />
RAF IS 40 JAAR!<br />
RAF Amsterdam 020 54 11 300 Rijnstraat 142-168<br />
| HIFI | VISUAL | PERSONAL AUDIO | COMPUTER | TELECOM | DIGITAAL FOTO |<br />
RAF Hilversum 035 62 50 400 Langestraat 77-92<br />
RAF Kamp<strong>en</strong> 038 33 11 844 Oudestraat 237-239<br />
RAF Utrecht 030 23 60 200 Vred<strong>en</strong>burg 40<br />
Voor alle info: www.raf.nl<br />
* Leverbaar in Esdoorn, Kers<strong>en</strong>, Palissander <strong>en</strong> Zwart Ess<strong>en</strong>hout.<br />
40 JAAR!
-achtergrond-<br />
E<strong>en</strong> sublieme mislukking<br />
Vanaf 1969 werkte dr. Piet Kramer bij het leg<strong>en</strong>darische NatLab van Philips aan de ontwikkeling<br />
van de <strong>beeld</strong>plaat. De in 1978 door Philips geïntroduceerde Video Long Play (VLP) – ook wel LaserVision<br />
– zou jammerlijk fl<strong>op</strong>p<strong>en</strong>. Maar het mislukte systeem evolueerde in de compact disc <strong>en</strong><br />
leeft voort in de nog springlev<strong>en</strong>de <strong>op</strong>tische schijv<strong>en</strong> als de DVD <strong>en</strong> Blu-ray. Met Kramer duik<strong>en</strong><br />
we in de prehistorie van e<strong>en</strong> belangrijke doorbraak in de praktische <strong>op</strong>tica.<br />
Het Amerikaanse tijdschrift P<strong>op</strong>ular Sci<strong>en</strong>ce<br />
pres<strong>en</strong>teerde in 1977, nog voordat de Philips-VLP<br />
<strong>op</strong> de markt versche<strong>en</strong>, het nieuwe<br />
<strong>beeld</strong>plaatsysteem <strong>op</strong> de omslag. E<strong>en</strong> man <strong>en</strong> vrouw<br />
kijk<strong>en</strong> in <strong>op</strong>perste aanbidding naar hun nieuwe apparaat.<br />
De vrouw houdt met beide hand<strong>en</strong> e<strong>en</strong> soort reuz<strong>en</strong>-CD<br />
vast. Het echtpaar straalt één <strong>en</strong> al vertrouw<strong>en</strong> in de toekomst<br />
uit. En als we verder kijk<strong>en</strong> dan het mislukk<strong>en</strong> van<br />
Philips’ LaserVision was dat vertrouw<strong>en</strong> volkom<strong>en</strong> terecht.<br />
Visionair zelfs.<br />
In zijn woning in Waalre – <strong>op</strong> nog ge<strong>en</strong> drie kilometer van<br />
het voormalige NatLab – vertelt Piet Kramer (79) over het<br />
prille begin van de ontwikkeling van de <strong>beeld</strong>plaat. “De<br />
hoofdindustriegroep ELA (elektroakoestiek, FV) hield zich<br />
onder meer bezig met het ontwikkel<strong>en</strong> van apparatuur<br />
voor e<strong>en</strong> tal<strong>en</strong>practicum. Klaas Compaan van ELA vond<br />
het vervel<strong>en</strong>d dat je moest klooi<strong>en</strong> met dia’s <strong>en</strong> dat je dan<br />
<strong>en</strong> ook nog e<strong>en</strong> audiocassetterecorder moest bedi<strong>en</strong><strong>en</strong>. Hij<br />
kwam bij het NatLab met de vraag: Kan dat niet bij elkaar,<br />
<strong>beeld</strong> <strong>en</strong> <strong>geluid</strong>? Compaan had e<strong>en</strong> plaat in gedachte<br />
omdat je met e<strong>en</strong> band steeds moet spoel<strong>en</strong>, <strong>en</strong> dat is<br />
voor studer<strong>en</strong>de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> vervel<strong>en</strong>d. We kwam<strong>en</strong> to<strong>en</strong> <strong>op</strong><br />
het idee microsc<strong>op</strong>isch kleine foto’s in e<strong>en</strong> spiraal <strong>op</strong> e<strong>en</strong><br />
plaat te zett<strong>en</strong> om die dan als e<strong>en</strong> film af te spel<strong>en</strong>. Dat<br />
was in 1969. Binn<strong>en</strong> drie wek<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> wij als <strong>op</strong>tische<br />
groep, met Piet Burgstede van ELA, e<strong>en</strong> proef<strong>op</strong>stelling<br />
klaar. Je moet je voorstell<strong>en</strong>: e<strong>en</strong> draaitafel met e<strong>en</strong> glaz<strong>en</strong><br />
plaat, daaronder e<strong>en</strong> lamp die flitste, e<strong>en</strong> l<strong>en</strong>s <strong>en</strong> daarbov<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> ‘vidicon’, e<strong>en</strong> videobuis van Philips. Als ik me<br />
goed herinner was het e<strong>en</strong> kort filmpje van e<strong>en</strong> hordel<strong>op</strong>er,<br />
zonder <strong>geluid</strong>. To<strong>en</strong> moest<strong>en</strong> we ons afvrag<strong>en</strong> of zulke<br />
kleine af<strong>beeld</strong>ing<strong>en</strong> geschikt war<strong>en</strong> voor massaproductie.<br />
Door Philips’ ervaring met de fotografische productie van<br />
chips wist<strong>en</strong> we dat ze snel onbruikbaar zoud<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
door stofjes <strong>en</strong> krasjes. We wist<strong>en</strong> daarom dat we <strong>op</strong> e<strong>en</strong><br />
dood spoor zat<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat we verder moest<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> videosignaal.<br />
Maar we ging<strong>en</strong> dus wel verder <strong>op</strong> de weg van<br />
<strong>op</strong>tische registratie.”<br />
Kramer <strong>en</strong> de zijn<strong>en</strong> beseft<strong>en</strong> dat de fotografische registratie<br />
van het videosignaal, microsc<strong>op</strong>isch kleine zwarte<br />
<strong>en</strong> doorzichtige streepjes, bij massaproductie dezelfde<br />
problem<strong>en</strong> zou gev<strong>en</strong> als de microsc<strong>op</strong>ische fotootjes uit<br />
hun eerste experim<strong>en</strong>t. Dat deed h<strong>en</strong> besluit<strong>en</strong> het signaal<br />
in eerste instantie weliswaar met behulp van licht <strong>op</strong> de<br />
master te krijg<strong>en</strong>, maar dat het vervolg<strong>en</strong>s bij serieproductie<br />
in de plaat zou word<strong>en</strong> geperst in de vorm van<br />
minuscule putjes. Tijd<strong>en</strong>s zijn uitleg schetst Kramer de<br />
analoge variant <strong>op</strong> de putjes die tot <strong>op</strong> de dag van vandaag<br />
de standaard vorm<strong>en</strong> bij alle vorm<strong>en</strong> van <strong>op</strong>tische registratie.<br />
“Zo... <strong>en</strong> zo. Diepte <strong>en</strong> breedte overal gelijk, alle<strong>en</strong><br />
de l<strong>en</strong>gte van de putjes was verschill<strong>en</strong>d, <strong>en</strong> daar zat de<br />
informatie in.”<br />
Met gevoel voor susp<strong>en</strong>se stuurt Kramer zijn verhaal<br />
naar het volg<strong>en</strong>de eureka-mom<strong>en</strong>t. “Nu moest<strong>en</strong> we die<br />
signal<strong>en</strong> nog afspel<strong>en</strong>. Van de lamp<strong>en</strong>afdeling hadd<strong>en</strong> we<br />
de helderste lamp gekreg<strong>en</strong> die ze kond<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. To<strong>en</strong><br />
kwam het grote mom<strong>en</strong>t. En wat zag<strong>en</strong> we? Niets. Alle<strong>en</strong><br />
Fanta Voogd<br />
Aitos - Eera - Cardas - Clio acoustic - C<strong>op</strong>land - Graham Slee<br />
Grado - Lavardin - Nagra - NBS - Magnum Dynalab - Verdier<br />
Veemkade 356 - 1019 HD Amsterdam<br />
020-4197757 - www.studionoot.com<br />
hvt - april 2009 37
uis. Dat was droef. Dus we liep<strong>en</strong> de hele <strong>op</strong>stelling af.<br />
Of er niet erg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> draadje loszat. We zijn gaan rek<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> kwam<strong>en</strong> tot de conclusie dat we te weinig licht hadd<strong>en</strong>.<br />
To<strong>en</strong> was duidelijk dat het e<strong>en</strong> laser moest word<strong>en</strong>. Dat<br />
was e<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>slag, want e<strong>en</strong> gaslaser kostte die dag<strong>en</strong> zo’n<br />
5000 guld<strong>en</strong>. Maar NatLab-directeur Hajo Meyer zei: Ach<br />
zo’n laser is eig<strong>en</strong>lijk niet veel meer dan e<strong>en</strong> gewone lamp,<br />
dus zeur niet <strong>en</strong> ga gewoon door. Dat ding krijg<strong>en</strong> we nog<br />
wel goedko<strong>op</strong> <strong>en</strong> klein.”<br />
Tijd<strong>en</strong>s de ontwikkeling van de VLP maakte Philips zich<br />
ge<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> over het <strong>geluid</strong>. Optische registratie van <strong>geluid</strong><br />
was immers niet nieuw. Met de komst van de <strong>geluid</strong>sfilm<br />
in de jar<strong>en</strong> ‘20 hadd<strong>en</strong> mechanische (grammofoon)<br />
<strong>en</strong> elektromagnetische registratie al gezelschap gekreg<strong>en</strong><br />
van e<strong>en</strong> derde methode om <strong>geluid</strong> vast te legg<strong>en</strong> <strong>en</strong> af te<br />
spel<strong>en</strong>. Kramer herinnert zich uit zijn jeugd bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
de introductie van het Philips-Miller-systeem. De BBC <strong>en</strong><br />
Radio Luxembourg maakt<strong>en</strong> in de jar<strong>en</strong> ’30 gebruik van<br />
dit – door e<strong>en</strong> Amerikaan uitgevond<strong>en</strong> <strong>en</strong> door Philips <strong>op</strong><br />
de markt gebrachte – professionele audiosysteem, waarbij<br />
het <strong>geluid</strong> (mechanisch) met e<strong>en</strong> naald <strong>op</strong> e<strong>en</strong> film werd<br />
“Als je de standaard wilt word<strong>en</strong> <strong>en</strong> de andere fabrikant<strong>en</strong><br />
wilt meekrijg<strong>en</strong>, moet je je <strong>op</strong> tijd pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>.”<br />
gekrast maar (<strong>op</strong>tisch) met e<strong>en</strong> lamp werd uitgelez<strong>en</strong>.<br />
Al snel na de start van de NatLab-experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> met de<br />
<strong>beeld</strong>plaat begreep m<strong>en</strong> dat m<strong>en</strong> niet slechts werkte aan<br />
e<strong>en</strong> hulpmiddeltje bij taalless<strong>en</strong>, maar aan de toekomst<br />
van de thuisbiosco<strong>op</strong>. Er was t<strong>en</strong> tijde van de eerste<br />
experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> nog ge<strong>en</strong> goed functioner<strong>en</strong>de videorecorder<br />
<strong>op</strong> de markt. Pas in 1972 zou Philips als eerste e<strong>en</strong><br />
niet-professionele maar nog wel erg dure elektromagnetische<br />
videocassetterecorder introducer<strong>en</strong>: de Philips VCR<br />
N1500. Maar alle experts war<strong>en</strong> het er destijds nog over<br />
e<strong>en</strong>s dat de <strong>beeld</strong>plaat hèt video-massaproduct van de<br />
toekomst zou gaan word<strong>en</strong>. Voor het bekijk<strong>en</strong> van films<br />
zou de <strong>beeld</strong>plaat e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> vooraanstaande rol gaan spel<strong>en</strong><br />
als de LP voor muziek. De videocassette zou net als de<br />
muziekcassette de tweede viool spel<strong>en</strong>, zo was algeme<strong>en</strong><br />
de verwachting. De grote vraag was welk elektronicaconcern<br />
als eerste met e<strong>en</strong> betaalbare <strong>en</strong> bruikbare <strong>beeld</strong>plaat<br />
zou kom<strong>en</strong>.<br />
Het eerste experim<strong>en</strong>t met e<strong>en</strong> laser herinnert Kramer zich<br />
nog als de dag van gister<strong>en</strong>. “We hadd<strong>en</strong> voor de proef<strong>op</strong>stelling<br />
e<strong>en</strong> stilstaand <strong>beeld</strong> van e<strong>en</strong> schaakbordpatroon<br />
gemaakt. Het was alsof je door e<strong>en</strong> sneeuwstorm liep <strong>en</strong><br />
<strong>op</strong>e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> huis zag <strong>op</strong>doem<strong>en</strong>. Zwarte <strong>en</strong> witte vierkant<strong>en</strong>.<br />
Dat was e<strong>en</strong> groot mom<strong>en</strong>t. Het bleek te kunn<strong>en</strong>.”<br />
To<strong>en</strong> het probleem van de lichtbron was <strong>op</strong>gelost, moest<br />
Philips nog e<strong>en</strong> paar moeilijkhed<strong>en</strong> overwinn<strong>en</strong>. Eén<br />
daarvan was het ontwikkel<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> l<strong>en</strong>s die snel <strong>op</strong> <strong>en</strong><br />
neer kon beweg<strong>en</strong> om in focus te blijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> dus klein <strong>en</strong><br />
licht moest zijn. Tot dan toe bestond e<strong>en</strong> microsco<strong>op</strong>objectief<br />
uit meerdere l<strong>en</strong>z<strong>en</strong>. Maar de groep rond Kramer<br />
slaagde erin dat te reducer<strong>en</strong> tot één l<strong>en</strong>sje, met e<strong>en</strong> a-<br />
sferisch <strong>op</strong>pervlak. E<strong>en</strong> ander moeilijkheid lag in de regeltechniek.<br />
Kramer: “Met de mooi vlakgeslep<strong>en</strong> glaz<strong>en</strong> plaat<br />
in de proef<strong>op</strong>stelling lukte het wel om in het spoor te<br />
blijv<strong>en</strong>, maar met e<strong>en</strong> massaproduct van plastic is dat nog<br />
e<strong>en</strong> ander verhaal. Dan krijg je e<strong>en</strong> signaal dat slingert <strong>en</strong><br />
wiebelt. Ik zei altijd: dat is net zo moeilijk als het seksuele<br />
lev<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> vlo analyser<strong>en</strong> <strong>op</strong> de rug van e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>n<strong>en</strong>de<br />
hond. Dat hebb<strong>en</strong> we geregeld door in de lichtweg e<strong>en</strong><br />
draai<strong>en</strong>d spiegeltje te zett<strong>en</strong>.”<br />
In 1972 pres<strong>en</strong>teerde Philips het nieuwe VLP-systeem aan<br />
de pers. “Als je de standaard wilt word<strong>en</strong> <strong>en</strong> de andere fabrikant<strong>en</strong><br />
wilt meekrijg<strong>en</strong>, moet je je <strong>op</strong> tijd pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>.<br />
Telefunk<strong>en</strong> was met Decca al naar buit<strong>en</strong> getred<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
<strong>beeld</strong>plaat met e<strong>en</strong> naald,” aldus Kramer. “Zij vond<strong>en</strong> ons<br />
systeem te s<strong>op</strong>histicated <strong>en</strong> sprak<strong>en</strong> smal<strong>en</strong>d van space age<br />
technology. Maar we zát<strong>en</strong> ook midd<strong>en</strong> in de space age.”<br />
Voor de perspres<strong>en</strong>tatie had m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> televisieprogramma<br />
<strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> met dans van P<strong>en</strong>ny de Jager (T<strong>op</strong>P<strong>op</strong>),<br />
muziek van Rick van der Lind<strong>en</strong> (Ekseption) <strong>en</strong> tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
van Volkskrant-cartoonist Opland. De aankomst van<br />
de bus met journalist<strong>en</strong> was met camera vastgelegd <strong>en</strong> die<br />
<strong>beeld</strong><strong>en</strong> werd<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de pres<strong>en</strong>tatie vertoond.<br />
Het zou tot 1978 dur<strong>en</strong> eer Philips de analoge, aan beide<br />
zijd<strong>en</strong> afspeelbare <strong>beeld</strong>plaat van 30 c<strong>en</strong>timeter <strong>op</strong> de<br />
markt bracht. Al vroeg <strong>en</strong> <strong>op</strong> tamelijke dramatische wijze<br />
kwam Kramer tot het inzicht dat VLP ge<strong>en</strong> doorslaand succes<br />
zou word<strong>en</strong>. “In 1979 was ik in Boston in verband met<br />
e<strong>en</strong> cursus aan de Harvard Universiteit. Toevallig was daar<br />
e<strong>en</strong> demonstratie van LaserVision bij e<strong>en</strong> groot winkelbedrijf.<br />
In de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> bracht<strong>en</strong> we het systeem uit<br />
sam<strong>en</strong> met MCA. Ik ging e<strong>en</strong> kijkje nem<strong>en</strong>. Maar er kwam<br />
niemand <strong>op</strong> af. Het ding werd niet verkocht.” Misschi<strong>en</strong><br />
was het e<strong>en</strong> schrale troost voor Kramer dat ook de concur-<br />
Concerto Audio Amsterdam<br />
Snijders Hifi Rotterdam<br />
Echo Audio Goes<br />
Praalder D<strong>en</strong> Haag<br />
Sights and Sounds Zutph<strong>en</strong><br />
Echo Audio Terneuz<strong>en</strong><br />
Audio Limbourgeois Echt<br />
Pink Noise Brussel<br />
New Music Brussel<br />
Terrason<br />
CHAPTER<br />
KLANGWERK<br />
MARK & DANIEL<br />
VIVID<br />
K L A N G W E R K<br />
Concerto Audio<br />
Utrechtsestraat 40, Amsterdam<br />
Echo Audio Terneuz<strong>en</strong><br />
De Jongestraat 1, Terneuz<strong>en</strong><br />
info@terrason-audio.nl<br />
38 hvt - april 2009
er<strong>en</strong>de <strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong>, zoals de mechanische vide<strong>op</strong>laat<br />
van RCA <strong>en</strong> Hitachi, fl<strong>op</strong>t<strong>en</strong>. Overig<strong>en</strong>s zou het niet<br />
eerlijk zijn om VLP e<strong>en</strong> complete mislukking te noem<strong>en</strong>.<br />
Van het Aziatische Akai tot het Amerikaanse Z<strong>en</strong>ith., e<strong>en</strong><br />
hele reeks concurr<strong>en</strong>t<strong>en</strong> nam het Philips-systeem over.<br />
Het Japanse Pioneer ging zelfs door met de productie tot<br />
de komst van de DVD in 1999.<br />
Waarom is de vide<strong>op</strong>laat nooit echt aangeslag<strong>en</strong>? “Tja,<br />
daar hebb<strong>en</strong> veel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zich het hoofd over gebrok<strong>en</strong>,”<br />
zegt Kramer, maar zijn verklaring is bondig: “De<br />
videocassette werkte ons teg<strong>en</strong>. Die was ondertuss<strong>en</strong><br />
heel goedko<strong>op</strong> geword<strong>en</strong>. Hij had als voordeel dat je<br />
ermee kon <strong>op</strong>nem<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat je dus tv-programma’s kon<br />
bekijk<strong>en</strong> wanneer het je uitkwam. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> war<strong>en</strong> er<br />
inmiddels heel veel voorbespeelde band<strong>en</strong> <strong>op</strong> de markt.<br />
Het verwachte voordeel, dat vide<strong>op</strong>lat<strong>en</strong> goedk<strong>op</strong>er<br />
zoud<strong>en</strong> zijn, kwam niet uit.” De videoband had zich met<br />
het VHS-systeem (vanaf 1977) zo stevig <strong>op</strong> de markt g<strong>en</strong>esteld,<br />
dat de <strong>beeld</strong>plaat zich pas met de komst van de<br />
DVD in het nieuwe mill<strong>en</strong>nium kon ontp<strong>op</strong>p<strong>en</strong> tot dat<br />
wat de VLP twintig jaar eerder had moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
Al gelijk na de eerste pres<strong>en</strong>tatie van de VLP in 1972<br />
realiseerde m<strong>en</strong> bij Philips dat het systeem ook buit<strong>en</strong>gewoon<br />
geschikt was voor muziek. Vanaf dat mom<strong>en</strong>t<br />
nam productontwikkelaar Lou Ott<strong>en</strong>s, die eerder het<br />
cassettebandje <strong>op</strong> de markt had gezet, het voortouw in<br />
de ontwikkeling van de compact disc. Hij koos voor e<strong>en</strong><br />
kleinere schijf <strong>en</strong> voor digitale <strong>op</strong>slag van de muziek.<br />
(Zie het interview met Ott<strong>en</strong>s in HVT 2008/nr.9.) De rest<br />
is geschied<strong>en</strong>is.<br />
In 1982 kwam de CD <strong>op</strong> de markt <strong>en</strong> bij het 25-jarig<br />
jubileum vorig jaar schatte Philips het wereldwijd geproduceerde<br />
aantal audio-CD’s <strong>op</strong> 200 miljard. Nu ook<br />
de goud<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> van de CD voorbij zijn, leeft de door<br />
NatLab ontwikkelde <strong>op</strong>tische registratie voort in de nog<br />
springlev<strong>en</strong>de CD-derivat<strong>en</strong> als de CD-R, de DVD <strong>en</strong> de<br />
Blu-ray. Van e<strong>en</strong> historisch verband kan ge<strong>en</strong> sprake zijn,<br />
toch is het verleidelijk om het werk van de groep rond<br />
Kramer in de traditie te stell<strong>en</strong> van zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de eeuwse<br />
<strong>op</strong>tische knutselaars als Drebbel, Van Leeuw<strong>en</strong>hoek,<br />
Swammerdam, Lippershey <strong>en</strong> Sacharias Jans<strong>en</strong>. (Middelburg<br />
viert dit jaar dat het 400 jaar geled<strong>en</strong> is dat de<br />
laatste twee de telesco<strong>op</strong> uitvond<strong>en</strong>.)<br />
Kramer d<strong>en</strong>kt met zichtbaar plezier terug aan de werkomstandighed<strong>en</strong><br />
in het NatLab van de jar<strong>en</strong> ’60 <strong>en</strong> ’70.<br />
“Zo informeel als wij het ded<strong>en</strong>, gaat het nu niet meer. Je<br />
kreeg raz<strong>en</strong>dsnel alle medewerking die je nodig had. Van<br />
octrooispecialist<strong>en</strong>, de werkplaats, de televisiespecialist<strong>en</strong>,<br />
de mechanische groep, constructeurs, chemici, <strong>op</strong>tische<br />
specialist<strong>en</strong>, noem maar <strong>op</strong>. Je hoefde niet de hele tijd<br />
verslag<strong>en</strong> in te lever<strong>en</strong>, of om geld te vrag<strong>en</strong> bij de directie.”<br />
Hij zoekt naar woord<strong>en</strong> om de sfeer te beschrijv<strong>en</strong>.<br />
Midd<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> zin lo<strong>op</strong>t hij weg <strong>en</strong> komt ev<strong>en</strong> later terug<br />
met e<strong>en</strong> ingelijste foto. E<strong>en</strong> stuk of veertig mann<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
welgeteld één vrouw (in minirok) <strong>op</strong> het grasveld voor<br />
het NatLab. Veel str<strong>op</strong>dass<strong>en</strong>, fikse bakk<strong>en</strong>baard<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
handjevol jongemann<strong>en</strong> met haar tot <strong>op</strong> de schouders <strong>en</strong><br />
in T-shirt. De foto is g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in 1972, naar aanleiding<br />
van de eerste pres<strong>en</strong>tatie van de VLP. Op e<strong>en</strong> bord toont<br />
iemand de sterk uitvergrote putjes van de <strong>beeld</strong>plaat. “Het<br />
ging allemaal niet zo deftig. Je moet je voorstell<strong>en</strong>: ik had<br />
zegg<strong>en</strong>schap over die ti<strong>en</strong>, vijfti<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> van de <strong>op</strong>tische<br />
groep, maar niet over die ti<strong>en</strong>tall<strong>en</strong> ander<strong>en</strong> die eraan mee<br />
hebb<strong>en</strong> gewerkt. Die kwam<strong>en</strong> uit alle hoek<strong>en</strong>. Zonder dat<br />
er e<strong>en</strong> hiërarchische lijn was. Toch was het ge<strong>en</strong> b<strong>en</strong>de.”<br />
Piet Kramer (1929) was tuss<strong>en</strong> 1961 <strong>en</strong> 1979 werkzaam<br />
bij het Natuurkundig Laboratorium van Philips. Eerst<br />
als leider van de <strong>op</strong>tische groep, later werd hij adjunctdirecteur<br />
van het NatLab. Van 1982 tot aan zijn p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong><br />
in 1989 gaf hij leiding aan het NatLab <strong>en</strong> de Philips-laboratoria<br />
in het buit<strong>en</strong>land.<br />
Audi<strong>op</strong>hile, true balanced + unbalanced<br />
PHONO2CI - Phono Stage MM/MC (min. 0,10 mV)<br />
Symmetrical Phono Cables, Pure Silver or OFC<br />
(XLR, RCA, 5-Pin-SME, REGA)<br />
AUDIO<br />
Refer<strong>en</strong>zklasse 03/06<br />
*****<br />
STEREO<br />
ÜBERRAGEND 11/06<br />
Audi<strong>op</strong>hile D/A Converter incl. USB-In/Out<br />
High-End Coaxial Digital Cables<br />
Tel: +49-40-41006890<br />
Hamburg - Germany<br />
W W W.<br />
.de<br />
Schuyl<strong>en</strong>steeg 2, Wag<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, 0317 - 42 68 64<br />
www.klank<strong>beeld</strong>-hifi.nl<br />
Autograph<br />
Mini<br />
LOEWE • HANTAREX • TANNOY PRESTIGE • PIEGA • CREEK • SPENDOR • EPOS • GRADO • MERIDIAN • REGA • V.D. HUL<br />
PRIMALUNA • CHORD • GENEVA SOUND • DI-BOSS • NAD • CAMBRIDGE AUDIO • TOTEM • QUAD • AUDIOVECTOR<br />
hvt - april 2009 39
DYNAUDIO LUISTERSHOW<br />
9 t/m 25 april<br />
Raf Hifi - Amsterdam<br />
Natuurlijk bij Raf!<br />
De De<strong>en</strong>se luidsprekerfabrikant<br />
Dynaudio doet met recht aan<br />
‘klankarchitectuur’: de magistrale<br />
luidsprekers klink<strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong><br />
f<strong>en</strong>om<strong>en</strong>aal, ze zi<strong>en</strong> er ook nog e<strong>en</strong>s<br />
heel bijzonder <strong>en</strong> eig<strong>en</strong>tijds uit. E<strong>en</strong><br />
geavanceerd design, strakke vorm<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
eersteklas materiaalgebruik resulter<strong>en</strong><br />
in e<strong>en</strong> heel herk<strong>en</strong>bare stijl, waarin de<br />
zichtbare aandacht voor het detail ook<br />
in de muziekweergave tot uiting komt.<br />
Alle luidsprekeronderdel<strong>en</strong>, inclusief de<br />
kast, word<strong>en</strong> door Dynaudio in eig<strong>en</strong><br />
beheer geproduceerd <strong>en</strong> geassembleerd.<br />
Het uitgangspunt bij het ontwerp van<br />
elke luidspreker is ‘Auth<strong>en</strong>tic Fidelity’:<br />
de muziek moet bij de weergave via<br />
de luidsprekers precies zo klink<strong>en</strong><br />
als bij de <strong>op</strong>name. E<strong>en</strong> <strong>op</strong>zet waarin<br />
Dynaudio elke keer <strong>op</strong>nieuw wonderwel<br />
blijkt te slag<strong>en</strong>.<br />
UNIEK!<br />
EVIDENCE theaterset bij Raf te beluister<strong>en</strong><br />
Dynaudio verle<strong>en</strong>t medewerking aan de 2 Meter Sessie Theatertour<br />
van Jan Douwe Kroeske, waarbij Evid<strong>en</strong>ce luidsprekers van Dynaudio<br />
de weergave verzorg<strong>en</strong>. Deze t<strong>op</strong>klasse luidsprekers zull<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s<br />
de luistershow in dezelfde <strong>op</strong>stelling bij Raf in Amsterdam te beluister<strong>en</strong><br />
zijn. Zo’n theaterset wordt gevormd door de Evid<strong>en</strong>ce Master,<br />
Evid<strong>en</strong>ce Temptation, Evid<strong>en</strong>ce C<strong>en</strong>ter <strong>en</strong> de Evid<strong>en</strong>ce Sub 500.<br />
Uiteraard zull<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de show ook andere Dynaudio luidsprekerseries,<br />
zoals de Confid<strong>en</strong>ce, Contour, Focus <strong>en</strong> Excite getoond <strong>en</strong><br />
gedemonstreerd word<strong>en</strong>.<br />
Gratis<br />
SHOWAANBIEDING<br />
Als u tijd<strong>en</strong>s de Dynaudio Luistershow<br />
bij Raf e<strong>en</strong> set Dynaudio luidsprekers<br />
ko<strong>op</strong>t, dan ontvangt u de compilatie-CD<br />
“het beste van 2 meter sessies 1987-<br />
2009”.<br />
KvK 24254234<br />
RAF: EVEN GOEDKOOP, WEL EVEN BETER!<br />
RAF Amsterdam 020 54 11 300 Rijnstraat 142-168<br />
Alle<strong>en</strong> bij RAF: de grootste keuze uit de beste merk<strong>en</strong>, eig<strong>en</strong> technische di<strong>en</strong>st <strong>en</strong><br />
bezorgservice, professionele voorlichting <strong>en</strong> aan-huis installer<strong>en</strong>.<br />
RAFGEPRIJSD: de prijz<strong>en</strong> bij Raf zijn gelijk aan die van onze concurr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. En<br />
soms zelfs lager. Vergelijkt u maar. Dat do<strong>en</strong> wij ook!<br />
| HIFI | VISUAL | PERSONAL AUDIO | COMPUTER | TELECOM | DIGITAAL FOTO |<br />
Info / bestellijn voor<br />
verz<strong>en</strong>ding door<br />
heel Nederland:<br />
020 54 11 345<br />
RAF Hilversum 035 62 50 400 Langestraat 77-92<br />
RAF Kamp<strong>en</strong> 038 33 11 844 Oudestraat 237-239<br />
RAF Utrecht 030 23 60 200 Vred<strong>en</strong>burg 40<br />
Voor alle info: www.raf.nl<br />
40 JAAR!
-Vintage-<br />
Het einde van het<br />
ge-laser Deel 1<br />
Vraag aan de gemiddelde Nederlander wat e<strong>en</strong> Laserdisc is <strong>en</strong> je krijgt vrijwel<br />
zonder uitzondering frons<strong>en</strong>de w<strong>en</strong>kbrauw<strong>en</strong>. De voorl<strong>op</strong>er van de huidige<br />
DVD-video (want dat is het) is nooit zo p<strong>op</strong>ulair geword<strong>en</strong> in Nederland. Toch<br />
heeft het medium inmiddels e<strong>en</strong> respectabele leeftijd: 37 jaar. In dit verhaal<br />
wat wederwaardighed<strong>en</strong> over Laserdisc.<br />
Nico de Vries<br />
Er zijn twee aanleiding<strong>en</strong> voor dit artikel. De eerste is<br />
dat het Belgische bedrijf Cinedream vorig jaar <strong>op</strong> 19<br />
<strong>en</strong> 20 juli e<strong>en</strong> speciaal Laserdisc weekeinde organiseerde.<br />
Hiervan e<strong>en</strong> klein verslag. De tweede aanleiding is dat<br />
Pioneer na 28 jaar dit voorjaar met e<strong>en</strong> laatste run definitief<br />
st<strong>op</strong>t met de productie van Laserdisc-spelers. Maar eerst: wat<br />
was ook weer Laserdisc, waar komt het vandaan <strong>en</strong> wat war<strong>en</strong><br />
de mogelijkhed<strong>en</strong>?<br />
De <strong>beeld</strong>plaat<br />
Aan het einde van de jaar zestig van de vorige eeuw was het<br />
normale medium voor <strong>op</strong>geslag<strong>en</strong> <strong>geluid</strong> de langspeelplaat.<br />
Verder had in die tijd vrijwel ieder gezin e<strong>en</strong> televisie, vaak<br />
nog e<strong>en</strong> zwart/wit-toestel <strong>en</strong> bij sommige welgesteld<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
kleur<strong>en</strong>apparaat. De volg<strong>en</strong>de stap in consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>elektronica<br />
was voor iedere<strong>en</strong> wel duidelijk: e<strong>en</strong> langspeelplaat met<br />
<strong>beeld</strong>. De industrie was dan ook in die richting vlijtig aan het<br />
ontwikkel<strong>en</strong> <strong>en</strong> rond 1972 war<strong>en</strong> er drie system<strong>en</strong>: Selectavision<br />
van het Amerikaanse RCA, e<strong>en</strong> <strong>beeld</strong>plaat met naald<br />
<strong>en</strong> groef van het Duitse Telefunk<strong>en</strong> (het TED-systeem) <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
vreemde, gladde <strong>en</strong> glimm<strong>en</strong>de <strong>beeld</strong>plaat van e<strong>en</strong> Nederlands<br />
fabriek dat Philips heet.<br />
Die Philips <strong>beeld</strong>plaat had iets bijzonders: hij werd zonder<br />
mechanisch contact afgespeeld door middel van laserlicht.<br />
Philips had de maat overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> van de LP: 30 cm of 12<br />
inch. Ook was er e<strong>en</strong> kleinere versie van 20 cm of 8 inch die<br />
k<strong>en</strong>nelijk bedoeld was als e<strong>en</strong> soort single. Net als grammofoonplat<strong>en</strong><br />
war<strong>en</strong> de Philips <strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong> tweezijdig afspeelbaar.<br />
De maximum speelduur per kant was 60 minut<strong>en</strong> voor<br />
de 30 cm uitvoering, <strong>en</strong> 20 minut<strong>en</strong> voor de 20 cm versie.<br />
Het systeem heette Video Long Play, of afgekort VLP.<br />
Het VLP-systeem (dat in de VS MCA Discovision heette,)<br />
werd ge<strong>en</strong> succes. Dat had drie red<strong>en</strong><strong>en</strong>. De eerste was de<br />
prijs van de speler: meer dan e<strong>en</strong> kleur<strong>en</strong>televisie <strong>en</strong> die kostte<br />
to<strong>en</strong> al meer dan drie modale maandsalariss<strong>en</strong>. De tweede<br />
war<strong>en</strong> de b<strong>en</strong>odigde plat<strong>en</strong>: die war<strong>en</strong> er nauwelijks, <strong>en</strong> die er<br />
wel war<strong>en</strong>, war<strong>en</strong> wederom erg duur. De derde red<strong>en</strong> ligt voor<br />
de hand: het systeem kan niet <strong>op</strong>nem<strong>en</strong>. En videorecorders<br />
war<strong>en</strong> er to<strong>en</strong> ook al (onder andere het Philips VCR-systeem).<br />
Wel vond<strong>en</strong> plat<strong>en</strong> <strong>en</strong> spelers hun weg bij bedrijv<strong>en</strong>, die ze<br />
gebruikt<strong>en</strong> voor interactieve <strong>op</strong>leiding<strong>en</strong>.<br />
Poging 2<br />
In 1979 probeerde Philips het nog maar e<strong>en</strong>s <strong>en</strong> lek<strong>en</strong> to<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> nieuw product te lancer<strong>en</strong>. Behalve de naam veranderde<br />
er echter verder helemaal niets. Die<br />
naam werd nu LaserVision . In Eur<strong>op</strong>a<br />
veranderd<strong>en</strong> de omzetcijfers niet. In de<br />
VS e<strong>en</strong> beetje, omdat LaserVision plat<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> beter <strong>beeld</strong> gev<strong>en</strong> dan de standaard<br />
omroep-TV aldaar, <strong>en</strong> e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijk beter <strong>beeld</strong> dan VHSrecorders.<br />
Er begon in de VS aarzel<strong>en</strong>d e<strong>en</strong> industrietakje te<br />
groei<strong>en</strong>: <strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong> pers<strong>en</strong>. In Japan sloeg het medium wel<br />
aan. Dit was voor Pioneer red<strong>en</strong> om vanaf 1980 zelf spelers te<br />
gaan bouw<strong>en</strong>. Ze maakt<strong>en</strong> de klassieke fout van wel hardware<br />
maar ge<strong>en</strong> software om er<strong>op</strong> te gebruik<strong>en</strong> niet: ze begonn<strong>en</strong><br />
ook e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> plat<strong>en</strong>perserij. Ook introduceerde Pioneer e<strong>en</strong><br />
eig<strong>en</strong> naam voor het medium: LaserDisc. De plat<strong>en</strong>perserij<br />
kreeg e<strong>en</strong> voor de hand ligg<strong>en</strong>de<br />
naam: LaserDisc Corporation, in<br />
de wandeling afgekort tot LDC.<br />
Verder Pionier<strong>en</strong><br />
Intuss<strong>en</strong> werd het 1982 <strong>en</strong> Philips/Sony kwam<strong>en</strong> met iets<br />
nieuws: de CD-speler. Het nieuwe eraan was het <strong>op</strong>slagformaat<br />
want dat was digitaal ingeblikt <strong>geluid</strong>. Ook het formaat<br />
was nieuw: de plaatjes war<strong>en</strong> 12 cm in doorsnede. Wat ook<br />
nieuw was, was de laser die nodig was <strong>op</strong> de plat<strong>en</strong> uit te<br />
lez<strong>en</strong>. Tot die tijd hadd<strong>en</strong> <strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong>spelers namelijk altijd<br />
rode helium-neon gaslasers gehad, maar de CD werd afgespeeld<br />
met e<strong>en</strong> veel compactere infrarode halfgeleiderlaser,<br />
die kort daarvoor door Toshiba was ontwikkeld. Wat niet<br />
nieuw was, was de <strong>op</strong>tische aftasting want dat werd gele<strong>en</strong>d<br />
van de <strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong>. Overig<strong>en</strong>s heette één van de voorl<strong>op</strong>ers<br />
van de CD-speler ALP, wat stond voor Audio Long Play.<br />
Er werd vervolg<strong>en</strong>s door zowel Philips als Pioneer vlijtig aan<br />
het <strong>beeld</strong>plaatmedium gesleuteld <strong>en</strong> één van de nev<strong>en</strong>product<strong>en</strong><br />
was de GigaDisc (in Eur<strong>op</strong>a) <strong>en</strong> LD-ROM (in Japan)<br />
Die war<strong>en</strong> bedoeld voor computer<strong>op</strong>slag <strong>en</strong> <strong>op</strong> de 30 cm<br />
versie kon je 2,6 Gigabyte per kant kwijt. Voor die tijd was dat<br />
onvoorstelbaar veel. De wereld deed het eerst nog meer dan<br />
12 jaar met de CD-ROM, die veel handelbaarder was.<br />
Digitaal <strong>geluid</strong><br />
Ook de volg<strong>en</strong>de stap was logisch: we hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>op</strong>tisch<br />
afgetaste <strong>beeld</strong>plaat met analoog <strong>op</strong>geslag<strong>en</strong> video <strong>en</strong> audio,<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>geluid</strong>sdrager met digitaal <strong>geluid</strong> die ook <strong>op</strong>tisch<br />
wordt gelez<strong>en</strong>. Waarom wordt dat niet gecombineerd? Pioneer<br />
kwam in 1983 dan ook met e<strong>en</strong> kolos van e<strong>en</strong> speler: de<br />
CLD-900. Die draaide zowel LaserVision plat<strong>en</strong> als CD’s.<br />
De veel meer voor de hand ligg<strong>en</strong>de combinatie was het digitale<br />
CD-<strong>geluid</strong> toe te voeg<strong>en</strong> aan de LaserVision <strong>beeld</strong>plaat.<br />
hvt - april 2009 41
Theo Wubbolts<br />
-product-introductie-<br />
Panasonic PT-AE3000<br />
Dat gebeurde uiteindelijk wel, maar het zou tot 1987 dur<strong>en</strong><br />
voordat het <strong>op</strong> de markt kwam. Het systeem kreeg voor de<br />
tweede keer e<strong>en</strong> nieuwe naam:<br />
CD Video.<br />
Het <strong>geluid</strong>sformaat werd één <strong>op</strong><br />
één van de CD-audio overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> is derhalve tweekanaals (in de praktijk stereo), 16<br />
bit kwantisering <strong>en</strong> 44,1kHz sampling rate. Ook kond<strong>en</strong> CD<br />
Video plat<strong>en</strong> nu e<strong>en</strong> inhouds<strong>op</strong>gave bevatt<strong>en</strong>. Tracks, die bij<br />
<strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong> overig<strong>en</strong>s chapters het<strong>en</strong>, hadd<strong>en</strong> ze al, <strong>en</strong> ook<br />
weergave van de verstrek<strong>en</strong> speelduur was al vanaf het begin<br />
in minut<strong>en</strong> mogelijk geweest. Die aanduiding werd nu uitgebreid<br />
met de weergave van de second<strong>en</strong>.<br />
Ook werd het palet discs uitgebreid met de CD Video single.<br />
Dat was e<strong>en</strong> ietwat merkwaardig gevulde CD. Het binn<strong>en</strong>ste<br />
deel van de disc kon tot 20 minut<strong>en</strong> CD-audio bevatt<strong>en</strong>, <strong>en</strong><br />
is afspeelbaar <strong>op</strong> iedere gangbare CD-speler. De tweede helft<br />
van de plaat is geformatteerd als e<strong>en</strong> LaserVision <strong>beeld</strong>plaat<br />
<strong>en</strong> is alle<strong>en</strong> afspeelbaar <strong>op</strong> e<strong>en</strong> CD Video compatibele speler,<br />
in de praktijk alle <strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong>spelers die na 1987 zijn gemaakt.<br />
Hierbij begint de <strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong>speler met het afspel<strong>en</strong><br />
Op van de het pres<strong>en</strong>tatie video-gedeelte, van waarna de Panasonic hij het audio-deel PT-AE3000 laat hor<strong>en</strong>. projector in Wiesbad<strong>en</strong> eind oktober,<br />
betoogde Philips ging Hartmut zelfs zover Kulessa dat ze e<strong>en</strong> van speciale Panasonic CD Video Marketing single Eur<strong>op</strong>e, dat met de komst van<br />
speler maakt<strong>en</strong> (de CDV185) maar die was maar e<strong>en</strong> kort <strong>en</strong><br />
de Blu-ray-technologie de verk<strong>op</strong><strong>en</strong> – in zowel Blu-ray titels als Blu-ray-spelers – in<br />
onsuccesvol lev<strong>en</strong> beschor<strong>en</strong>.<br />
naar Het HD feit dat omschakel<strong>en</strong>.<br />
de LaserVision/CD Video plaat nu digitaal <strong>geluid</strong><br />
bevatte werd <strong>op</strong> de hoes (<strong>en</strong><br />
Het soms <strong>op</strong> het aandeel etiket projector<strong>en</strong> van de plaat) met HD-resolutie is<br />
aangegev<strong>en</strong> in 2008 met verdubbeld t<strong>en</strong> <strong>op</strong>zichte van 2007<br />
voor Amerikaanse <strong>en</strong> de verwachting plat<strong>en</strong>; in is dat deze tr<strong>en</strong>d zich<br />
in Eur<strong>op</strong>a 2009 voortzet. <strong>en</strong> Japan In zag het je segm<strong>en</strong>t meestal bov<strong>en</strong> 720p heeft<br />
Panasonic e<strong>en</strong> leid<strong>en</strong>de positie. Met de introductie<br />
van de PT-AE3000 wil Panasonic de concurr<strong>en</strong>tie<br />
e<strong>en</strong> stap voor blijv<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> resolutie van 1080p,<br />
e<strong>en</strong> contrastverhouding van 60.000:1 <strong>en</strong> e<strong>en</strong> licht<strong>op</strong>br<strong>en</strong>gst<br />
van 1600 lum<strong>en</strong> te bied<strong>en</strong>.<br />
Het toegevoegde digitale <strong>geluid</strong> had echter nog meer consequ<strong>en</strong>ties.<br />
Yamano, verantwoordelijk voor de Projec-<br />
Shigeaki<br />
tor Bij Business plat<strong>en</strong> die Unit, voor b<strong>en</strong>adrukte het PAL-systeem dat Panasonic war<strong>en</strong> gecodeerd er in verving<br />
geslaagd het digitale is ‘echte’ <strong>geluid</strong> <strong>beeld</strong>kwaliteit het tot dan toe te bied<strong>en</strong>: gebruikte zoals analoge <strong>geluid</strong>.<br />
Dit kon niet anders omdat beide format<strong>en</strong> <strong>geluid</strong> in hetzelfde<br />
frequ<strong>en</strong>tiebereik <strong>op</strong> de plaat zijn <strong>op</strong>geslag<strong>en</strong>. Bij NTSC-plat<strong>en</strong><br />
daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> lag<strong>en</strong> de analoge spor<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> het frequ<strong>en</strong>tiebereik<br />
dat voor digitaal <strong>geluid</strong> nodig was. Digitale NTSCplat<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> dan ook altijd naast het digitale <strong>geluid</strong> de twee<br />
klassieke analoge audiospor<strong>en</strong>. Die bevatt<strong>en</strong> meestal dezelfde<br />
audio-informatie als de digitale spor<strong>en</strong>, maar bij speciale<br />
edities werd daar wel het regisseur-comm<strong>en</strong>taar <strong>op</strong> vastgelegd<br />
(<strong>en</strong> u dacht dat dat alle<strong>en</strong> bij DVD’s kon?) of e<strong>en</strong> andere taal<br />
of versie van de soundtrack. Zo heeft de NTSC-versie van het<br />
Disney-meesterwerk ‘Fantasia’ <strong>op</strong> de digitale spor<strong>en</strong> de stereosoundtrack<br />
uit 1969, terwijl de analoge spor<strong>en</strong> de oorspronkelijke<br />
mono-soundtrack uit 1940 bevatt<strong>en</strong>. Als de plaat<br />
verschill<strong>en</strong>de <strong>geluid</strong>spor<strong>en</strong> voor analoog <strong>en</strong> digitaal heeft<br />
staat meestal het logo hiernaast <strong>op</strong> de hoes. Dat regiseurscomm<strong>en</strong>taar<br />
is overig<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> uitvinding van de belangwekk<strong>en</strong>de<br />
<strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong>reeks ‘The Criterion Collection’.<br />
De analoge <strong>geluid</strong>sspor<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> vanaf het begin e<strong>en</strong><br />
goede <strong>geluid</strong>kwaliteit, <strong>op</strong> de maximaal haalbare signaal/<br />
ruis-afstand na. Ook dat werd in de lo<strong>op</strong> van de jar<strong>en</strong> tachtig<br />
van de vorige eeuw verbeterd. M<strong>en</strong> le<strong>en</strong>de voor de (NTSC-)<br />
<strong>beeld</strong>plaat e<strong>en</strong>voudig het door CBS voor grammofoonplat<strong>en</strong><br />
ontwikkelde CX-systeem <strong>en</strong> codeerde daar de analoge spor<strong>en</strong><br />
mee. Omdat CX heel slim in elkaar steekt, kun je e<strong>en</strong> CXgecodeerde<br />
plaat ook zonder CX-decoder afspel<strong>en</strong>, alle<strong>en</strong> heb<br />
je dan niet de verbeterde signaal/ruis-afstand. Veel <strong>beeld</strong>plat<strong>en</strong>spelers<br />
hebb<strong>en</strong> echter e<strong>en</strong> CX-decoder aan boord. Deze<br />
e<strong>en</strong> stroomversnelling zijn geraakt <strong>en</strong> waarbij de ‘omroep<strong>en</strong>’ ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s in rap tempo<br />
wordt <strong>op</strong> sommige plat<strong>en</strong> via e<strong>en</strong> speciale code in de lead-in<br />
automatisch ingeschakeld. Als CX is gebruikt, vertoont de<br />
de filmmakers hoes het <strong>en</strong> in soms Hollywood het etiket bedoeld het hebb<strong>en</strong>.<br />
Dit statem<strong>en</strong>t werd onderbouwd door aan te gev<strong>en</strong><br />
dat Panasonic met geavanceerde techniek<strong>en</strong><br />
in alle geleding<strong>en</strong> van het filmproces actief is.<br />
Zijn collega Tetsuya Koyama liet vervolg<strong>en</strong>s zi<strong>en</strong><br />
dat met e<strong>en</strong> 0,74” lcd-paneel, geavanceerde Deze l<strong>en</strong>stechnologie<br />
(fabricage in Japan, waar ook afstandsbedi<strong>en</strong>ingskn<strong>op</strong>p<strong>en</strong> de Leica-<br />
bij<br />
foto toont in close-up de<br />
l<strong>en</strong>z<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gemaakt voor de Lumix het camera’s), <strong>geluid</strong> hor<strong>en</strong>. De kn<strong>op</strong> CX<br />
16-bit gamma-correctie, ondersteuning schakelt van Deep de CX-ruisonderdrukking<br />
aan Panasonic of uit. De met kn<strong>op</strong> de PT-AE3000 DIGITAL/ANALOG e<strong>en</strong> spreekt voor<br />
Color <strong>en</strong> x.v.Color<br />
duidelijke sprong zich: hier voorwaarts bepaal je heeft of de gemaakt. analoge of digitale <strong>geluid</strong>spor<strong>en</strong> te<br />
Voor meer informatie hor<strong>en</strong> Dimex krijgt. Refer<strong>en</strong>ce De kn<strong>op</strong> Audio Equipm<strong>en</strong>t AUDIO / t<strong>en</strong>slotte www. laat de keuze tuss<strong>en</strong><br />
dimex.nl / http://panasonic.net/pavc/projector<br />
de weergave van alle<strong>en</strong> kanaal 1 (links), alle<strong>en</strong> kanaal 2<br />
(rechts) of beide kanal<strong>en</strong> (stereo). Wordt vervolgd<br />
www.nemusicimports.nl<br />
Dare to be differ<strong>en</strong>t<br />
www.plutoaudio.nl<br />
tel: 074 2914652<br />
fax: 074 8502598<br />
Your taste is not global<br />
Y<br />
hvt - april 2009 43<br />
hvt - januari 2009 83<br />
1_16_FineMusic_sept08.indd 2 08-08-2008 11:30:31
-techniek-<br />
NAD M5 SuperAudioCD-speler<br />
E<strong>en</strong> meester in stereo<br />
Na e<strong>en</strong> jar<strong>en</strong>lange hoos aan multiformat spelers die werkelijk ieder audio- <strong>en</strong><br />
videoformaat kunn<strong>en</strong> afspel<strong>en</strong>, is er de laatste tijd weer plek voor spelers die<br />
zich specialiser<strong>en</strong> in audio. De meeste fabrikant<strong>en</strong> beperk<strong>en</strong> zich dan tot stereo.<br />
De NAD M5 audiospeler doet zowel stereo als multichannel.<br />
Marnix Bosman<br />
In het november nummer van 2006 kon ik <strong>en</strong>thousiast<br />
rapporter<strong>en</strong> over de nieuwe Master serie<br />
van NAD. Tijd<strong>en</strong>s die test kon ik beschikk<strong>en</strong> over<br />
de net geïntroduceerde M3 stereoversterker <strong>en</strong> de M55<br />
universal disc-speler. In die test kwam de M55 speler er<br />
qua besprok<strong>en</strong> ruimte e<strong>en</strong> beetje bekaaid vanaf. Dat was<br />
zeker niet omdat de M55 ge<strong>en</strong> interessante speler is. De<br />
korte beschrijving van de M55 werd volledig veroorzaakt<br />
door mijn geweldige <strong>en</strong>thousiasme voor de M3 versterker<br />
waardoor er voor de M55 nauwelijks ruimte overbleef. De<br />
M55 heeft daarna nooit e<strong>en</strong> directe herkansing gekreg<strong>en</strong><br />
maar wel in de vorm van de T585 speler die qua technische<br />
<strong>op</strong>bouw <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> bijna vergelijkbaar is met<br />
de M55. De T585 werd besprek<strong>en</strong> in HVT nr. 9 van 2007.<br />
In het nummer van deze maand komt het broertje van de<br />
M55 aan bod, de M5. En deze keer is de aandacht volledig<br />
gevestigd <strong>op</strong> deze speler.<br />
Het concept<br />
De M5 is niet zo’n alles et<strong>en</strong>de speler als de M55. De M55<br />
accepteert eig<strong>en</strong>lijk alle CD, SACD <strong>en</strong> DVD format<strong>en</strong> die<br />
e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s kan bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>. Bij de M5 ligt dat anders. De<br />
M5 is e<strong>en</strong> echte audiospeler voor de weergave van alle CD<br />
format<strong>en</strong>. Naast de verschill<strong>en</strong>de CD variant<strong>en</strong> (inclusief<br />
CD-R/W’s met MP3 <strong>en</strong> WMA bestand<strong>en</strong>) kan de M5 ook<br />
overweg met HDCD gecodeerde CD’s <strong>en</strong> SACD’s in zowel<br />
de stereo als de multichannel variant. De M5<br />
Merk:<br />
NAD<br />
is e<strong>en</strong> echte audiospeler maar is desondanks<br />
Type:<br />
M5<br />
SACD-speler<br />
toch voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> video-uitgang (alle<strong>en</strong><br />
Compatible:<br />
Ondersteuning:<br />
Uitgang<strong>en</strong>:<br />
CD-R/W, SACD multichannel<br />
HDCD, MP3, WMA<br />
Stereo: XLR, cinch<br />
5.1: cinch<br />
composiet video). Via deze uitgang krijg<br />
je toegang tot het OSD-m<strong>en</strong>u met toegang<br />
tot extra instelm<strong>en</strong>u’s. Ook kan er via deze<br />
uitgang MP3-informatie word<strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>.<br />
De M5 is <strong>en</strong> blijft echter e<strong>en</strong> echte<br />
Digitaal:<br />
AES/EBU: XLR<br />
Coaxiaal: cinch<br />
audiospeler <strong>en</strong> met DVD’s weet hij zich dus<br />
Optisch: TOS-link<br />
Video-uitgang: composiet<br />
ge<strong>en</strong> raad. Om de <strong>op</strong>timale audioweergave te<br />
Afmeting<strong>en</strong> (hxbxd): 100x435x300 mm<br />
waarborg<strong>en</strong> kan deze video-uitgang volledig<br />
Gewicht:<br />
Prijs:<br />
Informatie:<br />
8,63 kg<br />
€ 2.499<br />
AND B<strong>en</strong>elux<br />
uitgeschakeld word<strong>en</strong> om nadelige stoorinvloed<strong>en</strong><br />
uit te sluit<strong>en</strong>.<br />
Tel. 013-4550955<br />
Interne <strong>op</strong>bouw<br />
Website:<br />
www.andb<strong>en</strong>elux.com<br />
Bij de ontwikkeling van de Master Serie is<br />
http://nadelectronics.com<br />
NAD weer helemaal teruggegaan naar de<br />
basis. Bij de ontwikkeling heeft m<strong>en</strong> alle onderdel<strong>en</strong> <strong>op</strong>nieuw<br />
onder de loep g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong> nagedacht hoe m<strong>en</strong> tot<br />
het beste resultaat zou kunn<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>. Oude <strong>en</strong> bek<strong>en</strong>de<br />
pad<strong>en</strong> zijn daarbij niet per definitie als basis g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Deze weg is best <strong>op</strong>merkelijk voor e<strong>en</strong> grote fabrikant als<br />
NAD. E<strong>en</strong> uitgangspunt als dit wordt meestal gehanteerd<br />
door kleine onafhankelijke fabrikant<strong>en</strong> die zich <strong>op</strong> deze<br />
manier wet<strong>en</strong> te onderscheid<strong>en</strong> van de massa. Het resultaat<br />
van die aanpak zie je in gehele Master serie terug.<br />
De basis van de M5 bestaat uit het c<strong>en</strong>traal geplaatste<br />
lo<strong>op</strong>werk dat volledig is afgeschermd met e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong><br />
kooiconstructie. De speler is, in vergelijking met concurrer<strong>en</strong>de<br />
modell<strong>en</strong> uit deze prijsklasse, relatief vrij ondiep.<br />
De scheiding tuss<strong>en</strong> de analoge <strong>en</strong> de digitale elektronica<br />
is heel duidelijk. Rechts voorin de kast bevindt zich de digitale<br />
sectie. Achterin de kast, over nag<strong>en</strong>oeg de volledige<br />
breedte, is de analoge print geplaatst. Iedere print wordt<br />
gevoed vanuit zijn eig<strong>en</strong> voeding. De digitale sectie wordt<br />
gevoed vanuit e<strong>en</strong> geschakelde voeding. Deze voeding is<br />
net als het lo<strong>op</strong>werk weer volledig afgeschermd met e<strong>en</strong><br />
kooiconstructie van blik om hoogfrequ<strong>en</strong>te stoorinvloed<strong>en</strong><br />
naar andere del<strong>en</strong> van het apparaat te minimaliser<strong>en</strong>.<br />
De analoge kant van de speler gebruikt e<strong>en</strong> lineaire<br />
voeding met e<strong>en</strong> gewone trafo, bufferelco’s <strong>en</strong> spanningsregelaars.<br />
De buffercapaciteit is niet gigantisch groot <strong>en</strong><br />
dat is a-typisch als je naar de totale <strong>op</strong>bouw van de speler<br />
kijkt. De <strong>op</strong>bouw zelf is overig<strong>en</strong>s heel verzorgd <strong>en</strong> mooi<br />
overzichtelijk.<br />
Direct achter de stereo uitgang<strong>en</strong> <strong>op</strong> de analoge print zijn<br />
twee grote aluminium modules te vind<strong>en</strong>. Onder deze aluminium<br />
kapjes gaan speciale, door NAD zelf ontwikkelde,<br />
low-noise klasse A versterkermodules schuil. Dezelfde<br />
modules word<strong>en</strong> ook in de M3 geïntegreerde versterker<br />
gebruikt. Vanuit deze versterkermodules word<strong>en</strong> direct de<br />
stereo-uitgang<strong>en</strong> aangestuurd. Het is hier niet helemaal<br />
duidelijk of er e<strong>en</strong> aparte aansturing is voor de symmetrische<br />
<strong>en</strong> asymmetrische uitgang<strong>en</strong>. Als converter wordt de<br />
DSD1794 van Burr Brown gebruikt. Deze chip bevat twee<br />
D/A-converters met e<strong>en</strong> resolutie van 24-bit bij maximaal<br />
192kHz. Zoals de naam al doet vermoed<strong>en</strong> kan deze<br />
chip naast PCM ook direct overweg met Direct Stream<br />
Digital (DSD) signal<strong>en</strong> afkomstig van e<strong>en</strong> SACD. Voor<br />
het decoder<strong>en</strong> van de DSD signal<strong>en</strong> wordt de bek<strong>en</strong>de<br />
CXD2753 chip van Sony gebruikt die in veel SACD-spelers<br />
is te vind<strong>en</strong>.<br />
Naast de stereo uitgang<strong>en</strong> is de M5 voorzi<strong>en</strong> van aparte<br />
meerkanaals (5.1) uitgang<strong>en</strong>. Deze uitgang<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
aangestuurd vanuit e<strong>en</strong> aparte meerkanaals converter van<br />
Asahi Kasei (AKM). Asahi Kasei is iets minder bek<strong>en</strong>d in<br />
de consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> sector maar is desondanks e<strong>en</strong> vooraanstaande<br />
fabrikant van zowel A/D- als D/A-converters. In<br />
deze speler wordt er e<strong>en</strong> meerkanaals codec gebruikt die<br />
44 hvt - april 2009
de zes multichannel uitgang<strong>en</strong> (5.1) aanstuurt via drie<br />
dubbel <strong>op</strong>amps (dus één helft van de chip per kanaal).<br />
Hier word<strong>en</strong> dus ge<strong>en</strong> chique hybride modules gebruikt<br />
zoals in de stereo-uitgang.<br />
Weergave<br />
In de periode dat we <strong>op</strong> de redactie over deze speler<br />
kond<strong>en</strong> beschikk<strong>en</strong>, was het heel druk in de HVT luisterruimte.<br />
De M5 kon daardoor met e<strong>en</strong> hele reeks aan apparatuur<br />
word<strong>en</strong> gecombineerd. Naast de Infinity Cascade<br />
luidsprekers die werd<strong>en</strong> aangestuurd vanuit de Yamaha<br />
A-S1000 werd<strong>en</strong> bijvoor<strong>beeld</strong> ook de grote, actieve Ellipse<br />
luidsprekers van Audio Resolution met de NAD M5 gecombineerd.<br />
Wat in alle combinaties duidelijk naar vor<strong>en</strong><br />
komt is de grote mate van precisie <strong>en</strong> rust in de weergave.<br />
Vanuit mijn herinnering is de M3 versterker waarschijnlijk<br />
e<strong>en</strong> perfecte partner voor de M5 omdat ook deze<br />
versterker uitblonk in zijn rust <strong>en</strong> precisie. Erg<strong>en</strong>s <strong>op</strong> het<br />
internet heb ik e<strong>en</strong> rec<strong>en</strong>sie gelez<strong>en</strong> waarin het <strong>geluid</strong> van<br />
de M5 wordt omschrev<strong>en</strong> als rond. Deze m<strong>en</strong>ing deel ik<br />
totaal niet omdat je hiermee toch suggereert dat het <strong>geluid</strong><br />
minder precies <strong>en</strong> gedefinieerd is. En juist <strong>op</strong> die punt<strong>en</strong><br />
presteert de M5 erg sterk. De M5 weet deze precisie <strong>en</strong> definitie<br />
mooi te combiner<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> ruimtelijke plaatsing<br />
waardoor e<strong>en</strong> hele neutrale weergave ontstaat.<br />
De M5 is, zoals ik verwachtte, het sterkst als je de stereouitgang<strong>en</strong><br />
gebruikt. Bij die uitgang<strong>en</strong> hoor je de rust<br />
<strong>en</strong> precisie in de weergave waardoor je ur<strong>en</strong>lang aan de<br />
luidsprekers gekluisterd zal blijv<strong>en</strong>. Het maakt daarbij niet<br />
zo heel veel uit of je de symmetrische of asymmetrische<br />
aansluiting<strong>en</strong> hanteert. Het ligt e<strong>en</strong> beetje aan de versterker<br />
<strong>en</strong> de afstand tuss<strong>en</strong> de versterker <strong>en</strong> speler of dit e<strong>en</strong><br />
voordeel is of niet. Bij korte signaalweg<strong>en</strong> kies ik toch<br />
liever de asymmetrische weg omdat je dan e<strong>en</strong> mooie simpele<br />
<strong>op</strong>bouw hebt met korte signaalweg<strong>en</strong>. Symmetrisch<br />
wordt eig<strong>en</strong>lijk pas alle<strong>en</strong> dán interessant als je hele lange<br />
signaalweg<strong>en</strong> hanteert die gevoelig zijn voor invloed<strong>en</strong><br />
van buit<strong>en</strong>af.<br />
Bij de meerkanaals uitgang<strong>en</strong> heb je<br />
eig<strong>en</strong>lijk te mak<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> hele andere<br />
speler. Deze uitgang is absoluut niet<br />
slecht maar de prestaties staan niet in<br />
verhouding tot de prestaties van de M5<br />
<strong>op</strong> zijn stereo-uitgang<strong>en</strong>. Gezi<strong>en</strong> de<br />
interne <strong>op</strong>bouw van beide uitgangssecties<br />
zijn deze verschill<strong>en</strong> overig<strong>en</strong>s<br />
niet onverwacht. De stereo Burr Brown<br />
converter is gewoon veel beter <strong>en</strong><br />
de hybride uitgangsversterkers zijn<br />
natuurlijk ook van e<strong>en</strong> aparte klasse<br />
<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> partij voor e<strong>en</strong> stel dubbel<strong>op</strong>amps.<br />
Je moet de 5.1 uitgang<strong>en</strong> <strong>op</strong><br />
de M5 dan ook vooral zi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> leuk<br />
extraatje.<br />
Conclusie<br />
NAD heeft met de Master serie echt e<strong>en</strong> hele mooie lijn<br />
in hand<strong>en</strong>. In vergelijking met de M3 versterker, die bij<br />
mij e<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>gewoon goede indruk heeft achtergelat<strong>en</strong>,<br />
is de M5 iets minder buit<strong>en</strong>gewoon. De M5 is ‘gewoon’<br />
e<strong>en</strong> hele goede speler voor het <strong>op</strong> t<strong>op</strong>niveau afspel<strong>en</strong> van<br />
stereo CD’s <strong>en</strong> SACD’s. Stereoweergave is waar de M5 het<br />
beste presteert. De meerkanaals uitgang<strong>en</strong> zijn e<strong>en</strong> leuke<br />
extra maar in verhouding van ondergeschikt belang. De<br />
M5 is voor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die vooral hele goede stereoweergave<br />
will<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. En daarin presteert de M5 <strong>op</strong> meesterlijk<br />
niveau.<br />
hvt - april 2009 45
DvD<br />
Dick Steff<strong>en</strong>s<br />
B l u - r a y<br />
Houdini’s Death<br />
Defying Act’s<br />
Regisseur: Gillian Armstrong<br />
Step Brothers<br />
Regisseur: Adam McKay<br />
Ondertitel: o.a. Nederlands<br />
Live Parc de Princes<br />
Paris<br />
Regisseur: Janet Fraser Crook<br />
Donnie Brasco<br />
Regisseur: Mike Newell<br />
Ondertitel: o.a. Nederlands<br />
Babylon A.D.<br />
Regisseur: Mathieu Kassovitz<br />
Ondertitel: o.a. Nederlands<br />
Ondertitel: o.a. Nederlands<br />
Beeldformaat: 2.35:1<br />
Ondertitel: o.a. Nederlands<br />
Beeldformaat: 2.40:1<br />
Beeldformaat: 2.35:1<br />
Beeldformaat: 2.35:1<br />
Geluid: ****/ 5.1 Dolby TrueHD<br />
Beeldformaat: 16:9<br />
Geluid: ****/ 5.1 Dolby TrueHD<br />
Geluid: *****/ 5.1 DTS Surround<br />
Geluid: ***** / 5.1 Dolby Digital<br />
Surroundmix: **<br />
Geluid: ***** / 5.1 Dolby Digital<br />
Surroundmix: ***<br />
+ DTS-HD Master-audio<br />
+ DTS HD<br />
Beeldkwaliteit: *****<br />
+ DTS HD<br />
Beeldkwaliteit: ****<br />
Surroundmix: *****<br />
Surroundmix: ****<br />
Film: **<br />
Surroundmix: *****<br />
Film: *****<br />
Beeldkwaliteit: *****+<br />
Beeldkwaliteit: *****<br />
Speelduur: 97 minut<strong>en</strong><br />
Beeldkwaliteit: *****<br />
Speelduur: 146 minut<strong>en</strong><br />
Film: ***<br />
Film: ****<br />
Sony:<br />
Film: *****<br />
Sony Pictures:<br />
Speelduur: 100 minut<strong>en</strong><br />
Speelduur: 97 minut<strong>en</strong><br />
Extra’s: o.a. Docum<strong>en</strong>taires<br />
Speelduur: 145 minut<strong>en</strong><br />
Extra’s: Docum<strong>en</strong>taires<br />
Universal:<br />
Dutch Film Works:<br />
G<strong>en</strong>re: Komedie<br />
Universal:<br />
G<strong>en</strong>re: Thriller<br />
Extra’s: o.a. Making of<br />
Extra’s: ge<strong>en</strong><br />
Starring: Will Ferre;; & John C.<br />
Extra’s: o.a. Docum<strong>en</strong>taire<br />
Starring: Al Pacino & Johnny<br />
G<strong>en</strong>re: Actiefilm<br />
G<strong>en</strong>re: Romantische thriller<br />
Reilly<br />
G<strong>en</strong>re: P<strong>op</strong>muziek<br />
Depp<br />
Starring: Vin Diesel, Michelle<br />
Starring: Guy Pearve &Cathe-<br />
Starring: Mika<br />
Yeoh & Melanie Thierry<br />
rine Zeta-Jones<br />
De neg<strong>en</strong><strong>en</strong>dertig jarige<br />
Om grip te krijg<strong>en</strong> <strong>op</strong> de New<br />
Br<strong>en</strong>nan woont nog steeds<br />
E<strong>en</strong> vergelijk met Robbie Willi-<br />
Yorkse maffia besluit de FBI<br />
Over de film kun je twist<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
Reeds <strong>op</strong> heel jonge leeftijd<br />
bij zijn moeder Nancy. Niet<br />
ams komt af <strong>en</strong> toe <strong>op</strong>, ev<strong>en</strong>als<br />
Joe Pistone, e<strong>en</strong> jonge ag<strong>en</strong>t<br />
van m<strong>en</strong>ing verschill<strong>en</strong>, maar<br />
merkte Harry Houdini dat hij<br />
dat ’t e<strong>en</strong> moeders kindje is,<br />
overe<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> met Jamie<br />
met uitstek<strong>en</strong>de reputatie als<br />
over <strong>beeld</strong>- én <strong>geluid</strong>skwali-<br />
bijzondere gav<strong>en</strong> had. Hij kon<br />
maar Br<strong>en</strong>nan is <strong>en</strong>igszins lui,<br />
Cullum. Met name met Cullum<br />
undercover in te zett<strong>en</strong>. Hij<br />
teit is ge<strong>en</strong> discussie mogelijk.<br />
onder andere gedacht<strong>en</strong> van<br />
werkt bijna nooit <strong>en</strong> vindt het<br />
heeft hij wel wat geme<strong>en</strong>. Hij<br />
krijgt de id<strong>en</strong>titeit van e<strong>en</strong><br />
Superlatiev<strong>en</strong> zijn er <strong>en</strong> zull<strong>en</strong><br />
ander<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>. Harry trainde<br />
wel gemakkelijk zo. Hetzelfde<br />
speelt piano, heeft gevoel voor<br />
juwel<strong>en</strong>dief onder de naam<br />
er ook altijd blijv<strong>en</strong>, want altijd<br />
zijn gave niet. Hij richtte zich<br />
geldt eig<strong>en</strong>lijk voor de ti<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong>tertainm<strong>en</strong>t waarbij hij ook<br />
Donnie Brasco aangemet<strong>en</strong>.<br />
komt er weer iets wat beter is.<br />
meer <strong>op</strong> e<strong>en</strong> reputatie als illusi-<br />
jaar oudere Dale Doback. Het<br />
zijn instrum<strong>en</strong>t als podium in-<br />
Pistone weet het vertrouw<strong>en</strong><br />
Het <strong>beeld</strong> is meer dan voor-<br />
onist <strong>en</strong> boei<strong>en</strong>koning. En zoals<br />
woord werk<strong>en</strong> heeft hij reeds<br />
zet. Waar Cullum zich meer als<br />
van Lefty Rugiero, e<strong>en</strong> gang-<br />
treffelijk, maar de <strong>geluid</strong>skwa-<br />
u waarschijnlijk weet, werd hij<br />
lange tijd geled<strong>en</strong> uit zijn<br />
jazz muzikant profileert, weet<br />
ster uit de midd<strong>en</strong> categorie<br />
liteit is van e<strong>en</strong>zaam niveau.<br />
hiermee wereldberoemd. Hou-<br />
woord<strong>en</strong>boek geschrapt. Zijn<br />
Mika met zijn stem beduid<strong>en</strong>d<br />
te winn<strong>en</strong>. Via Lefty weet<br />
E<strong>en</strong> laag dat je broekspijp<strong>en</strong><br />
dini was zeer gesteld <strong>op</strong> zijn<br />
houding is vader Robert, e<strong>en</strong><br />
meer variatie te bewerkstelli-<br />
Donnie hoger <strong>en</strong> hoger in de<br />
doet trill<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> surround-<br />
moeder <strong>en</strong> probeerde na haar<br />
gereputeerd medicus, e<strong>en</strong><br />
g<strong>en</strong>. Maar het is niet alle<strong>en</strong> zijn<br />
hiërarchie van de maffia door<br />
mix die je exact het <strong>geluid</strong> laat<br />
overlijd<strong>en</strong> met haar in contact<br />
doorn in het oog. Het toeval<br />
stem die je weet te boei<strong>en</strong>. Het<br />
te dring<strong>en</strong>. Met alle gevolg<strong>en</strong><br />
hor<strong>en</strong> waar het vandaan moet<br />
te kom<strong>en</strong> om te hor<strong>en</strong> wat haar<br />
wil dat beide ouders elkaar tij-<br />
is e<strong>en</strong> ongelooflijk veelzijdig<br />
van di<strong>en</strong>. Als uitkomt dat<br />
kom<strong>en</strong>. In de film zit vrij veel<br />
laatste woord<strong>en</strong> war<strong>en</strong>. Omdat<br />
d<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> congres ontmoet<strong>en</strong><br />
muzikant c.q. <strong>en</strong>tertainer. Fan-<br />
Donnie e<strong>en</strong> verrader is, tek<strong>en</strong>t<br />
geweld, maar desondanks<br />
dit niet lukte, wilde hij het pro-<br />
om vervolg<strong>en</strong>s gezam<strong>en</strong>lijk<br />
tastisch! Het hele concert heeft<br />
hij mete<strong>en</strong> het doodvonnis<br />
is het verhaal heel aardig.<br />
ber<strong>en</strong> via e<strong>en</strong> helderzi<strong>en</strong>de. Hij<br />
het bed in te duik<strong>en</strong>. E<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> Cirque du Soleil-achtige<br />
van zijn inmiddels e<strong>en</strong> echte<br />
Toor<strong>op</strong> is e<strong>en</strong> huurling die <strong>op</strong>-<br />
loofde zelfs het astronomische<br />
liefde is gebor<strong>en</strong> <strong>en</strong> het duurt<br />
uitstraling. Geflankeerd door<br />
vri<strong>en</strong>d geword<strong>en</strong> Lefty. Poli-<br />
dracht krijgt het mysterieuze<br />
bedrag van ti<strong>en</strong>duiz<strong>en</strong>d dollar<br />
niet lang of Nancy <strong>en</strong> Robert<br />
e<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>de band <strong>en</strong> hoog<br />
tieman of niet, maar Donnie<br />
meisje Aurora van Rusland<br />
uit voor dieg<strong>en</strong>e die hem haar<br />
besluit<strong>en</strong> te trouw<strong>en</strong>. De twee<br />
gekwalificeerde achtergrond<br />
raakt hierdoor in gewet<strong>en</strong>s-<br />
naar Amerika te smokkel<strong>en</strong>.<br />
laatste woord<strong>en</strong> kon vertell<strong>en</strong>.<br />
lanterfanters die elkaar niet<br />
zangers <strong>en</strong> zangeress<strong>en</strong> weet<br />
nood. Donnie Brasco is e<strong>en</strong><br />
Wat hij aanvankelijk niet weet<br />
Maar omdat hij als illusionist<br />
e<strong>en</strong>s k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, word<strong>en</strong> ine<strong>en</strong>s<br />
hij zijn publiek in extase te<br />
film die eig<strong>en</strong>lijk niet super<br />
is dat er in haar lichaam e<strong>en</strong><br />
alle trucs k<strong>en</strong>de, was hij uiterst<br />
stiefbroers onder één dak.<br />
br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. En niet alle<strong>en</strong> zijn pu-<br />
spann<strong>en</strong>d is, maar je vanaf het<br />
schokk<strong>en</strong>d geheim huist. E<strong>en</strong><br />
waakzaam voor <strong>op</strong>lichters.<br />
Ze zi<strong>en</strong> elkaar absoluut niet<br />
bliek in Parijs, want ook door<br />
begin pakt. De film blijft is zo<br />
religieuze sekte wil echter kost<br />
Tijd<strong>en</strong>s zijn wereldtournee<br />
zitt<strong>en</strong>. Twee jongere ouder<strong>en</strong><br />
middel van deze Blu-ray disc<br />
boei<strong>en</strong>d is dat ie je continue<br />
wat het kost voorkom<strong>en</strong> dat<br />
ontmoette hij in Schotland<br />
drijv<strong>en</strong> de ouders dan ook tot<br />
zal hij ongetwijfeld <strong>en</strong> breed<br />
in zijn greep houdt. Hoe dat<br />
het meisje Amerika bereikt.<br />
de mooie Mary. Was zij echt<br />
wanho<strong>op</strong>. Step Brothers is e<strong>en</strong><br />
publiek wet<strong>en</strong> te bereik<strong>en</strong>. Tot<br />
komt? Het uitstek<strong>en</strong>de script<br />
Maar als Toor<strong>op</strong> e<strong>en</strong> klus aan-<br />
paranormaal of één van de vele<br />
aardige film, maar daar is het<br />
voor kort had ik niet van hem<br />
<strong>en</strong> nav<strong>en</strong>ante acteerprestaties<br />
neemt zorgt hij ook dat deze<br />
<strong>op</strong>lichters, maar als, dan wel<br />
ook wel mee gezegd.<br />
gehoord, maar hij heeft er e<strong>en</strong><br />
van Pacino <strong>en</strong> Depp. De film<br />
geklaard wordt.<br />
heel erg begaafd. In no time<br />
fan bij. Waanzinnig. En e<strong>en</strong><br />
is overig<strong>en</strong>s <strong>op</strong> ware feit<strong>en</strong><br />
werd Houdini smoorverliefd <strong>op</strong><br />
<strong>beeld</strong>kwaliteit dat u krijgt bij<br />
gebaseerd.<br />
haar. E<strong>en</strong> goede, maar vooral<br />
aanschaf van deze disc. In één<br />
‘boei<strong>en</strong>de’ film.<br />
woord subliem!<br />
46 hvt - april 2009
DvD<br />
-productnieuws-<br />
Voor de rec<strong>en</strong>sies wordt o.a. gebruik gemaakt van:<br />
Projector<br />
Marantz<br />
VP12 S4<br />
Projecta<br />
VariVision<br />
Electrol<br />
projectie<br />
scherm<br />
Vogels ppc<br />
230 projector<br />
plafond<br />
bevestiging<br />
Crystal<br />
Compon<strong>en</strong>t<br />
Cable, Crystal<br />
HDMI kabel<br />
Siltech Classic<br />
MK 2 LS 110,<br />
Sub SQ 110<br />
Pioneer BDP<br />
LX 70a Blu-ray<br />
speler<br />
The Bank Job<br />
Regisseur: Roger Donaldson<br />
Ondertitel: Nederlands<br />
Beeldformaat: 2.35:1<br />
Geluid: **** / 5.1 D D + DTS-HD<br />
Surroundmix: ****<br />
Beeldkwaliteit: *****<br />
Film: ****<br />
Speelduur: 112 minut<strong>en</strong><br />
Dutch Film Works:<br />
Extra’s: 48 minut<strong>en</strong><br />
G<strong>en</strong>re: Actiefilm<br />
Starring: John Statham, Saffron<br />
Burrows & David Suchet<br />
Ongelooflijk maar waar, The<br />
Bank Job is e<strong>en</strong> <strong>op</strong> e<strong>en</strong> waarheid<br />
gebaseerd verhaal. Kruimeldief<br />
Terry krijgt de kans van<br />
zijn lev<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> oude vri<strong>en</strong>din<br />
hem aanbiedt om mee te do<strong>en</strong><br />
aan e<strong>en</strong> bankroof die niet mis<br />
kan gaan. Terry kan gewoon<br />
niet weiger<strong>en</strong> <strong>en</strong> besluit de<br />
leiding van de <strong>op</strong>eratie <strong>op</strong> zich<br />
te nem<strong>en</strong>. Zodra hij e<strong>en</strong> team<br />
heeft geformeerd, wordt met de<br />
klus begonn<strong>en</strong>. Doel is om e<strong>en</strong><br />
aantal kluisjes in de catacomb<strong>en</strong><br />
van de Baker Street Bank,<br />
die volg<strong>en</strong>s informatie vol moet<br />
zitt<strong>en</strong> met geld <strong>en</strong> juwel<strong>en</strong>, leeg<br />
te rov<strong>en</strong>. Door e<strong>en</strong> tunnel te<br />
grav<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> ze precies onder<br />
de kluisjes uit te kom<strong>en</strong>, waarna<br />
het <strong>op</strong><strong>en</strong><strong>en</strong> nog e<strong>en</strong> fluitje van<br />
e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>t is. Wat Terry nooit<br />
heeft kunn<strong>en</strong> bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, is dat<br />
één van de geroofde kluisjes<br />
geheim<strong>en</strong> bevatte over het Brits<br />
Koningshuis. In no time hebb<strong>en</strong><br />
ze de politie, Britse geheime<br />
di<strong>en</strong>st <strong>en</strong> gangsters achter h<strong>en</strong><br />
aan. Uiteindelijk komt het uit<br />
dat Terry <strong>en</strong> zijn trawant<strong>en</strong> de<br />
bankroof hebb<strong>en</strong> gepleegd. E<strong>en</strong><br />
veroordeling is er nooit gevolgd<br />
omdat de overheid de zaak<br />
in de bek<strong>en</strong>de doofpot heeft<br />
gest<strong>op</strong>t.<br />
Vlieg<strong>en</strong> naar de<br />
maan<br />
Regisseur: B<strong>en</strong> Stass<strong>en</strong><br />
Beeldformaat: 16:9<br />
Geluid: ***/ 5.1 Dolby Digital<br />
Surroundmix: ***<br />
Beeldkwaliteit: **<br />
Film: ***<br />
Speelduur: 84 minut<strong>en</strong><br />
Bridge Pictures:<br />
Extra’s: Disc in 3D versie<br />
G<strong>en</strong>re: animatie<br />
Starring: Drie jonge vliegjes<br />
Drie jonge vliegjes, nog<br />
onbewust van alle gevar<strong>en</strong>,<br />
besluit<strong>en</strong> de wereld te gaan<br />
verk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. In die grote wereld<br />
vlieg<strong>en</strong> ze letterlijk <strong>op</strong> Cape<br />
Canaveral teg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> raket <strong>op</strong><br />
die <strong>op</strong> het punt staat naar de<br />
maan gelanceerd te word<strong>en</strong>.<br />
Stiekem wet<strong>en</strong> ze raket binn<strong>en</strong><br />
te dring<strong>en</strong> <strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met<br />
de astronaut<strong>en</strong> Armstrong,<br />
Aldrin <strong>en</strong> Collins word<strong>en</strong> ze de<br />
eerste lev<strong>en</strong>de wez<strong>en</strong>s die de<br />
maan wet<strong>en</strong> te bereik<strong>en</strong>. E<strong>en</strong><br />
fantastisch ruimteavontuur in<br />
de Apollo 11 is natuurlijk het<br />
gevolg. Vlieg<strong>en</strong> naar de maan<br />
is gewoon e<strong>en</strong> hartstikke<br />
leuke <strong>en</strong> ook nog leerzame<br />
film voor jong <strong>en</strong> oud. De 2D<br />
<strong>beeld</strong><strong>en</strong> zijn scherp, hebb<strong>en</strong><br />
veel diepte <strong>en</strong> zijn detailrijk.<br />
Het kleur<strong>en</strong>gamma is wel<br />
wat aan de magere kant. Dat<br />
wordt nog erger bij de 3D versie.<br />
Deze is overig<strong>en</strong>s wel erg<br />
leuk. Het beste effect heb je<br />
door <strong>op</strong> <strong>en</strong>kele meters afstand<br />
van je scherm te gaan zitt<strong>en</strong>,<br />
maar ook in mijn situatie, e<strong>en</strong><br />
meter of zes, viel te g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong><br />
van prachtige <strong>beeld</strong><strong>en</strong> die<br />
zich <strong>op</strong> grijpafstand voor je<br />
afspeeld<strong>en</strong>. Aardig om ook<br />
aan familie <strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> te<br />
lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>.<br />
Cinema 21:9 bij Philips<br />
Philips zorgt voor e<strong>en</strong> baanbrek<strong>en</strong>de première in de wereld van home-<strong>en</strong>tertainm<strong>en</strong>t met ’s<br />
werelds eerste lcd-televisie die de verhouding van het biosco<strong>op</strong><strong>beeld</strong> respecteert. Met Cinema<br />
21:9 kijk je thuis naar films alsof je in de biosco<strong>op</strong> zit, <strong>en</strong> precies zoals de regisseur ze bedoeld<br />
had. Het biedt dezelfde meeslep<strong>en</strong>de kijkervaring maar dan in je huiskamer. De films word<strong>en</strong><br />
afge<strong>beeld</strong> in e<strong>en</strong> breedte-hoogteverhouding van 21:9, <strong>op</strong> e<strong>en</strong> scherm van 56 inch.<br />
De huidige lcd-televisies in 16:9 br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> de ultieme biosco<strong>op</strong>ervaring in het gedrang door het<br />
<strong>beeld</strong> te vervorm<strong>en</strong> om het scherm te vull<strong>en</strong> (waarbij de volledige dekking van het originele<br />
<strong>beeld</strong> verlor<strong>en</strong> gaat) of door het <strong>beeld</strong> in letterboxformaat weer te gev<strong>en</strong> met bov<strong>en</strong> <strong>en</strong> onder<br />
zwarte balk<strong>en</strong>. Cinema 21:9 biedt de <strong>op</strong>lossing hiervoor <strong>en</strong> <strong>beeld</strong>t films perfect af in het<br />
2.39:1-formaat. De kijker g<strong>en</strong>iet hierdoor van e<strong>en</strong> biosco<strong>op</strong>beleving zonder compromiss<strong>en</strong>, iets<br />
wat nooit eerder mogelijk was in de huiskamer.<br />
Cinema 21:9 heeft e<strong>en</strong> breedte-hoogteverhouding van 21:9. Ze k<strong>op</strong>pelt e<strong>en</strong> sublieme <strong>beeld</strong>kwaliteit,<br />
dankzij de krachtige <strong>beeld</strong>verbeteraar Perfect Pixel HD (versie 2009) van Philips<br />
(verwerkingsvermog<strong>en</strong> van 500 miljo<strong>en</strong> pixels per seconde <strong>en</strong> 2250 biljo<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>dige kleur<strong>en</strong>)<br />
aan de driezijdige Ambilight Spectra-technologie die het <strong>beeld</strong> verbreedt door e<strong>en</strong> lichtgloed<br />
van achter het scherm te projecter<strong>en</strong> <strong>op</strong> de muur. Wat betreft <strong>beeld</strong>prestaties, is Cinema 21:9<br />
uitgerust met e<strong>en</strong> Full HD-scherm van 2560x1080p met 8,3 miljo<strong>en</strong> pixels, dat garant staat voor<br />
kristalheldere <strong>en</strong> vlijmscherpe <strong>beeld</strong><strong>en</strong> bij HD bronn<strong>en</strong>. Cinema 21:9 is ook perfect te gebruik<strong>en</strong><br />
met meer gangbaar 16:9-materiaal van bronn<strong>en</strong> als televisie-uitz<strong>en</strong>ding<strong>en</strong>, games <strong>en</strong> DVD’s,<br />
waarbij de automatische technologie de afmeting<strong>en</strong> schermvull<strong>en</strong>d aanpast (deze technologie<br />
kan ook uitgeschakeld word<strong>en</strong>).<br />
Cinema 21:9 is met zijn verversingssnelheid van 1 ms de snelste lcd-televisie die vandaag<br />
wereldwijd <strong>op</strong> de markt te vind<strong>en</strong> is. Zelfs de snelste acties <strong>op</strong> het scherm zijn realistisch <strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> vloei<strong>en</strong>d weergegev<strong>en</strong> dankzij de 200Hz Clear LCD-technologie. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zorgt<br />
Perfect Contrast ervoor dat de dynamische contrastratio maar liefst 80.000:1 bedraagt. De<br />
<strong>beeld</strong>kwaliteit wordt nog verder ge<strong>op</strong>timaliseerd door Perfect Natural Motion, e<strong>en</strong> technologie<br />
die zorgt voor uiterst vloei<strong>en</strong>de beweging<strong>en</strong> <strong>en</strong> scherpe <strong>beeld</strong><strong>en</strong>, zelfs bij snel beweg<strong>en</strong>de<br />
<strong>beeld</strong><strong>en</strong>. E<strong>en</strong> andere <strong>op</strong>merkelijke nieuwe functie <strong>op</strong> Cinema 21:9 is Net TV; hiermee krijgt de<br />
gebruiker vanaf e<strong>en</strong> startpagina <strong>op</strong> het televisiescherm snel <strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudig toegang tot e<strong>en</strong><br />
hele reeks websites via de eig<strong>en</strong> internetverbinding thuis. Net TV biedt speciaal aangepaste<br />
internetcont<strong>en</strong>t <strong>op</strong> het tv-scherm, die makkelijk leesbaar <strong>en</strong> navigeerbaar is. De cont<strong>en</strong>t is makkelijk<br />
toegankelijk via de afstandsbedi<strong>en</strong>ing van de televisie, zonder dat er extra decoders <strong>en</strong>/of<br />
abonnem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aan te pas kom<strong>en</strong>. Vanaf het Net TV-platform krijgt de gebruiker toegang tot de<br />
cont<strong>en</strong>t van e<strong>en</strong> aantal Eur<strong>op</strong>ese partners zoals YouTube, eBay, TomTom, MeteoGroup, Netlog,<br />
Funspot <strong>en</strong> MyAlbum, plus e<strong>en</strong> aantal lokale partners die afhankelijk van het land de meest<br />
p<strong>op</strong>ulaire websites bied<strong>en</strong>. Consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> met verschill<strong>en</strong>de HDMI-randapparat<strong>en</strong> profiter<strong>en</strong><br />
van de veelzijdige aansluitmogelijkhed<strong>en</strong> van Cinema 21:9, waaronder vijf HDMI 1.3a-poort<strong>en</strong>,<br />
DLNA <strong>en</strong> WiFi. Voor extra comfort<br />
wordt Cinema 21:9 geleverd met e<strong>en</strong><br />
speciaal ontworp<strong>en</strong> wandmontagesysteem<br />
om de televisie vlak teg<strong>en</strong><br />
de muur te hang<strong>en</strong>.<br />
Prijs <strong>en</strong> beschikbaarheid:<br />
De Cinema 21:9 lcd-televisie zal<br />
vanaf eind april 2009 in Nederland<br />
beschikbaar zijn voor de verko<strong>op</strong>adviesprijs<br />
van € 4.000.<br />
hvt - april 2009 47
Jazz<br />
R<strong>en</strong>é de Cocq<br />
De ess<strong>en</strong>tiële jar<strong>en</strong> van Ella Fitzgerald<br />
Wilson <strong>en</strong> in 1936 bij B<strong>en</strong>ny<br />
de gelijke aan de grote nam<strong>en</strong><br />
Goodman. In de ambitieuze<br />
van de nieuwe jazzstijl. Dat is te<br />
‘Evolution Series’ van het Duitse<br />
hor<strong>en</strong> <strong>op</strong> de tweede CD, die nog<br />
plat<strong>en</strong>label BHV is de carrière<br />
<strong>op</strong><strong>en</strong>t met e<strong>en</strong> aantal nummers<br />
van Ella Fitzgerald te volg<strong>en</strong><br />
in swingidioom (onder meer<br />
Marnix Busstra<br />
TWELVE PIECES<br />
Opname Galaxy Studios, Mol<br />
Harry Emmery<br />
DOUBLE BASS<br />
Opname Studio Ton <strong>op</strong> ‘t Hof,<br />
Ella Fitzgerald<br />
THE EVOLUTION OF AN<br />
via vier CD’s in e<strong>en</strong> jewelcase,<br />
<strong>op</strong>gedeeld in de period<strong>en</strong><br />
1935-1941, 1941-1949, 1949-<br />
1956 <strong>en</strong> 1956-1967. Artistiek<br />
met de band van Louis Jordan),<br />
maar na de oorlog werkt ze<br />
met m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> als Dizzy Gillespie,<br />
John Lewis, Charlie Parker,<br />
(B), juli 2006<br />
Hilversum, oktober 2008<br />
ARTIST<br />
de meest ess<strong>en</strong>tiële jar<strong>en</strong> dus:<br />
Illinois Jacquet <strong>en</strong> Hank Jones<br />
Codaex/Buzz BR001 (CD 62’)<br />
Pink Records/Dessa Music<br />
Opnam<strong>en</strong> 1935-1957<br />
de laatste dec<strong>en</strong>nia van haar<br />
(<strong>en</strong> ze ontmoet bassist Ray<br />
TEKVND-110 (CD 34’)<br />
Zyx/BHM 2004 (4CD 309’)<br />
lev<strong>en</strong> voegd<strong>en</strong> voor Fitzgerald<br />
Brown, die e<strong>en</strong> aantal jar<strong>en</strong> haar<br />
De bouzouki <strong>en</strong> de sitar zijn<br />
(overled<strong>en</strong> in 1996, geteisterd<br />
lev<strong>en</strong>spartner zou zijn). Op CD<br />
niet bepaald gangbare instru-<br />
Harry Emmery is niet de eerste<br />
De glanz<strong>en</strong>de lo<strong>op</strong>baan van<br />
door ziekte) weinig meer toe: ze<br />
3 volg<strong>en</strong> we Ella ‘on the road’:<br />
m<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de jazz. Maar in de<br />
Nederlandse jazzbassist die zich<br />
Ella Fitzgerald begon als<br />
herhaalde vooral waar ze goed<br />
ze werd e<strong>en</strong> van de sterr<strong>en</strong> van<br />
hand<strong>en</strong> van gitarist Marnix<br />
geheel solo laat hor<strong>en</strong>. Hij heeft<br />
ti<strong>en</strong>ermeisje in de jar<strong>en</strong> dertig.<br />
in was, al behield ze schijnbaar<br />
het Jazz At The Philharmonic-<br />
Busstra krijg<strong>en</strong> ze toch e<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> z’n minst één voorganger:<br />
Ze deed mee aan e<strong>en</strong> tal<strong>en</strong>-<br />
moeiteloos haar eretitel ‘First<br />
circus, trad daarmee in tal van<br />
plaats. Hij gebruikt hun speci-<br />
Hein van de Geyn. Maar die<br />
t<strong>en</strong>jacht in Harlem (New York),<br />
Lady of Jazz’. De eerste CD laat<br />
land<strong>en</strong> <strong>op</strong> naast musici als Roy<br />
fieke klankkleur<strong>en</strong> met smaak<br />
heeft (voor zover ik weet) nooit<br />
waar ze haar danstal<strong>en</strong>t wilde<br />
vooral hor<strong>en</strong> hoe ze haar feil-<br />
Eldridge, Hank Jones <strong>en</strong> Herb El-<br />
<strong>en</strong> handigheid in e<strong>en</strong> sfeervol<br />
e<strong>en</strong> solo-album gemaakt, <strong>en</strong> dat<br />
ton<strong>en</strong>. Maar ze was wat te<br />
loze timing ontwikkelde, bij de<br />
lis, <strong>en</strong> toerde met eig<strong>en</strong> combo’s<br />
muzikaal concept, dat hij met<br />
doet Emmery nu wel (zij het met<br />
klein van stuk, <strong>en</strong> iemand zei:<br />
swingorkest<strong>en</strong> van Webb, Wil-<br />
(met pianist Paul Smith) <strong>en</strong> als<br />
zijn trio (met bassist Eric van<br />
de redelijk beperkte speelduur<br />
Zing ’s wat. The rest is history:<br />
son <strong>en</strong> Goodman, <strong>en</strong> met haar<br />
duo met pianist Ellis Larkin. Ze<br />
der West<strong>en</strong> <strong>en</strong> slagwerper<br />
van 34 minut<strong>en</strong>). Emmery kan er<br />
ze werd zangeres bij het orkest<br />
eig<strong>en</strong> Savoy Eight – vooral bezet<br />
klinkt fantastisch bij orkest<strong>en</strong><br />
Pieter Bast) <strong>en</strong> gastspeler<br />
wat van. Dat wist<strong>en</strong> we natuur-<br />
van Chick Webb. Alle big bands<br />
met musici uit de band van<br />
als die van Sy Oliver <strong>en</strong> Buddy<br />
Mike Manieri <strong>op</strong> vibrafoon<br />
lijk al wel, van eerder werk, in tal<br />
hadd<strong>en</strong> in die tijd e<strong>en</strong> zange-<br />
Chick Webb, overig<strong>en</strong>s. Ze had<br />
Bregman, maar juist in die heel<br />
vastlegde. De CD-titel is<br />
van combinaties <strong>en</strong> met tal van<br />
res. Jazz, zeker bigbandjazz,<br />
al snel e<strong>en</strong> zodanige autoriteit<br />
kleine combinaties kom<strong>en</strong><br />
conform het programma, dat<br />
‘grote nam<strong>en</strong>’ (o.a. Piet Noordijk,<br />
was nog ge<strong>en</strong> kunst, maar<br />
dat ze na Webbs dood in 1939<br />
haar stem <strong>en</strong> dictie <strong>op</strong>timaal<br />
twaalf nieuwe stukk<strong>en</strong> omvat.<br />
Chet Baker, John Engels, Freddy<br />
vooral amusem<strong>en</strong>t, <strong>en</strong> dans-<br />
drie jaar lang zijn band leidde,<br />
tot hun recht. Op CD4 onder<br />
Ti<strong>en</strong> van Busstra, e<strong>en</strong>tje van<br />
Hubbard, Duke Jordan, Rob<br />
muziek, <strong>en</strong> de zangeres zorgde<br />
als Ella Fitzgerald And Her<br />
meer de fameuze duett<strong>en</strong> met<br />
Manieri, <strong>en</strong> ‘Kannada’ is e<strong>en</strong><br />
Agerbeek, Ruud Brink, Wim<br />
voor het showelem<strong>en</strong>t in de<br />
Famous Orchestra. We hebb<strong>en</strong><br />
Louis Armstrong (begeleid door<br />
bewerking van e<strong>en</strong> Indiaans<br />
Overgaauw, Louis van Dijk). Hier,<br />
ballroom. Maar Ella was niet<br />
het dan nog vooral over swing-<br />
Oscar Peterson) <strong>en</strong> stukk<strong>en</strong><br />
kinderliedje. De aanpak is<br />
geheel in z’n e<strong>en</strong>tje, bewijst hij<br />
zomaar e<strong>en</strong> zangeres. Haar<br />
muziek. De rol van Fitzgerald<br />
uit de sam<strong>en</strong>werking met het<br />
vooral akoestisch van sfeer, al<br />
zich als de duivelskunst<strong>en</strong>aar die<br />
eerste hit bij Webb was het<br />
als jazzzangeres ontwikkelde<br />
orkest van Duke Ellington. E<strong>en</strong><br />
wordt door Busstra ook wel<br />
hij ook is, gebruik mak<strong>en</strong>d van<br />
charmante ‘A tisket, a tasket’<br />
zich in de lo<strong>op</strong> van de jar<strong>en</strong><br />
prachtig docum<strong>en</strong>t, afgeslot<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> elektrische gitaar gespeeld.<br />
zijn ‘thumbing’-techniek, <strong>en</strong> met<br />
uit 1938, maar wie d<strong>en</strong>kt dat<br />
veertig, min of meer parallel<br />
met e<strong>en</strong> nieuwe versie van ‘A<br />
Het gaat om overweg<strong>en</strong>d<br />
zijn glorieuze diepe sound. De<br />
dat haar eerste <strong>op</strong>name was<br />
aan de <strong>op</strong>komst van de beb<strong>op</strong>.<br />
tisket, a tasket’: van verleg<strong>en</strong><br />
intieme muziek, met behoud<br />
CD telt veerti<strong>en</strong> (korte) stukk<strong>en</strong>,<br />
heeft het mis. Ella’s volstrekt<br />
Niet dat Ella e<strong>en</strong> b<strong>op</strong>zangeres<br />
maar tal<strong>en</strong>tvol weesmeisje tot<br />
van de organische dynamiek<br />
mer<strong>en</strong>deels van eig<strong>en</strong> hand,<br />
unieke, natuurlijke stem<strong>geluid</strong><br />
was of werd, maar ze toonde<br />
wereldster, maar nog altijd zon-<br />
die (in elk geval wat mij<br />
allemaal gespeeld <strong>op</strong> contrabas<br />
was al in 1935 te hor<strong>en</strong> <strong>op</strong><br />
zich qua timing <strong>en</strong> improvisa-<br />
der kapsones. E<strong>en</strong> bijzondere<br />
betreft) onverbrekelijk met<br />
(terwijl Harry merkwaardigerwijs<br />
Webb-plat<strong>en</strong>, in 1935 bij Teddy<br />
tievermog<strong>en</strong> (scatzang!) al snel<br />
vrouw, e<strong>en</strong> bijzondere zangeres.<br />
jazz verbond<strong>en</strong> is. Van der<br />
<strong>op</strong> de cover is afge<strong>beeld</strong> met<br />
West<strong>en</strong> <strong>en</strong> Bast zijn achter<br />
e<strong>en</strong> basgitaar, <strong>en</strong> nog snaarloos<br />
de frontlinie ideale partners,<br />
ook, zal wel kunst zijn, of zoiets).<br />
Armstrong, Jelly Roll Morton,<br />
‘blanke’ smaak, met uitgeschre-<br />
die met e<strong>en</strong> soort natuurlijke<br />
King Oliver, Bix Beiderbecke <strong>en</strong><br />
v<strong>en</strong> arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, maar er<br />
bescheid<strong>en</strong>heid toch e<strong>en</strong><br />
stimuler<strong>en</strong>de backing lever<strong>en</strong>.<br />
Het stuk van Manieri (‘All in<br />
Paul Whiteman<br />
KING OF JAZZ<br />
Johnny Dodds. Maar toch: als<br />
je luistert naar deze <strong>op</strong>nam<strong>en</strong><br />
die Whiteman maakte in de<br />
wordt wel degelijk heel behoorlijk<br />
gespeeld. Paul Whiteman had<br />
e<strong>en</strong> fijne neus voor tal<strong>en</strong>t. E<strong>en</strong><br />
a row’) is geschrev<strong>en</strong> in het<br />
Opnam<strong>en</strong> 1920-1927<br />
jar<strong>en</strong> 1920-1927, valt er best<br />
belangrijke rol in zijn muziek was<br />
twaalftoons stelsel, waarvoor<br />
Timeless CBC 1-093 (CD 76’)<br />
van te g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong>. Zeker voor<br />
weggelegd voor pianist Ferde<br />
jazz zo te hor<strong>en</strong> e<strong>en</strong> beter<br />
aanmet<strong>en</strong>, terwijl hij eig<strong>en</strong>lijk<br />
liefhebbers van wat we nu<br />
Grofé, vooral als schrijver van de<br />
voertuig is dan ‘klassiek’.<br />
Wat precies jazz was wist<strong>en</strong> ze<br />
e<strong>en</strong> van de echte jazz afgeleide<br />
‘oude stijl’ noem<strong>en</strong>. Het is niet<br />
meeste arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, waarin<br />
in de jar<strong>en</strong> twintig nog niet.<br />
vorm van amusem<strong>en</strong>tsmuziek<br />
bepaald puur, het is wat meer<br />
hij e<strong>en</strong> goede neus had voor het<br />
Vandaar dat orkestleider Paul<br />
maakte. De echte Koning<strong>en</strong><br />
‘mellow’ dan de jazz van de<br />
creër<strong>en</strong> van interessante klank-<br />
Whiteman zich ongestraft<br />
van de Jazz war<strong>en</strong> in zijn<br />
g<strong>en</strong>oemde (vooral zwarte)<br />
kleur<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> leuk stukje historie,<br />
de eretitel ‘King of Jazz’ kon<br />
dag<strong>en</strong> groothed<strong>en</strong> als Louis<br />
collega’s, het is gericht <strong>op</strong> de<br />
deze CD.<br />
48 hvt - april 2009
G e s i g n a l e e r d<br />
Keith Jarrett<br />
YESTERDAYS<br />
Opname Metr<strong>op</strong>olitan Festival<br />
Hall, Tokio, 30 april 2001<br />
Chall<strong>en</strong>ge/ECM 2060 (CD 75’)<br />
Ze vind<strong>en</strong> hier het jazzwiel<br />
niet <strong>op</strong>nieuw uit, pianist<br />
Keith Jarrett, bassist Gary<br />
Peacock <strong>en</strong> slagwerker Jack<br />
DeJohnette. Maar ze staan<br />
wel garant voor triojazz uit de<br />
eredivisie. De live-<strong>op</strong>name uit<br />
Tokio is uitgebracht door ECM,<br />
het om zijn <strong>op</strong>namekwaliteit<br />
leg<strong>en</strong>darische label van Manfred<br />
Eicher, <strong>en</strong> voldoet dus<br />
aan de hoogste criteria. Het<br />
mooiste is nog dat de technici<br />
kans hebb<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> om het<br />
meekreun<strong>en</strong> <strong>en</strong> me<strong>en</strong>euriën<br />
van Jarrett met zijn eig<strong>en</strong><br />
improvisatielijn<strong>en</strong> ietwat te<br />
onderdrukk<strong>en</strong>. Zo word je wel<br />
gewaar dat de man gegrep<strong>en</strong><br />
is door zijn muziek, maar niet<br />
zodanig dat het de luisterervaring<br />
stoort. Op het programma<br />
vooral standards (You took<br />
advantage of me, Yesterdays,<br />
Smoke gets in your eyes, Stella<br />
by starlight) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> paar minder<br />
gebruikelijke stukk<strong>en</strong> uit<br />
de erf<strong>en</strong>is van Charlie Parker:<br />
Shaw’nuff (in halsbrek<strong>en</strong>d<br />
tempo) <strong>en</strong> Scrapple from the<br />
Apple. E<strong>en</strong> absoluut hoogtepunt:<br />
de titelsong Yesterdays<br />
van Jerome Kern, hier vertolkt<br />
als e<strong>en</strong> wondertje van impressionistische<br />
pianistiek, verrijkt<br />
met e<strong>en</strong> sublieme bassolo van<br />
Peacock.<br />
Enrico Rava<br />
NEW YORK DAYS<br />
Opname Avatar Studios, New<br />
York, februari 2008<br />
Chall<strong>en</strong>ge/ECM 2064 (CD 77’)<br />
Mooie muziek, door Enrico<br />
Rava (trompet), Stefano Bollani<br />
(piano), Mark Turner (t<strong>en</strong>orsaxofoon),<br />
Larry Gr<strong>en</strong>adier<br />
(bas) <strong>en</strong> Paul Motian (drums).<br />
Impressionistisch, dromerig,<br />
abstract. Absolute t<strong>op</strong>musici,<br />
<strong>en</strong> ook e<strong>en</strong> t<strong>op</strong><strong>op</strong>name, dat is<br />
ECM wel toevertrouwd. Maar je<br />
zou ze ook wel e<strong>en</strong>s ev<strong>en</strong> wat<br />
pittiger will<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>.<br />
Sean Jones<br />
KALEIDOSCOPE<br />
Opname Avatar Studios, New<br />
York, 2007<br />
Chall<strong>en</strong>ge/Mack Av<strong>en</strong>ue Records<br />
1037 (CD 73’)<br />
E<strong>en</strong> prima trompettist, die Sean<br />
Jones, <strong>en</strong> goeie musici om hem<br />
he<strong>en</strong>. Met jazz heeft het maar<br />
weinig te mak<strong>en</strong>: sfeermuziek<br />
in jazzbezetting mak<strong>en</strong> ze,<br />
le<strong>en</strong>tjebuur spel<strong>en</strong>d bij Miles<br />
Davis (uit di<strong>en</strong>s Gil Evans-periode),<br />
maar zonder de daarbij<br />
behor<strong>en</strong>de zeggingskracht.<br />
Hier <strong>en</strong> daar ook zang, maar<br />
ook die is vlak <strong>en</strong> vol modieuze<br />
maniertjes.<br />
K<strong>en</strong>ny Barron<br />
WHAT IF?<br />
Opname Rudy Van Gelder, Englewood<br />
Cliffs NJ, februari 1986<br />
Codaex/Enja 2142 (CD 42’)<br />
Veteraan K<strong>en</strong>ny Barron (1943)<br />
is voor veel jazzk<strong>en</strong>ners e<strong>en</strong> ijkpunt.<br />
M<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met wie hij niet<br />
speelde tell<strong>en</strong> niet echt mee.<br />
Hij is hier te hor<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> sessie<br />
uit 1986, in de leg<strong>en</strong>darische<br />
studio van Rudy Van Gelder,<br />
met Cecil McBee (bas) <strong>en</strong><br />
Victor Lewis (drums) <strong>en</strong> in e<strong>en</strong><br />
aantal stukk<strong>en</strong> Wallace Roney<br />
(trompet) <strong>en</strong> John Stubblefield<br />
(t<strong>en</strong>orsaxofoon). Neob<strong>op</strong> van<br />
hoog niveau.<br />
Joel Harrison<br />
THE WHEEL<br />
Opname Systems Two Recording,<br />
Brooklyn NY, februari<br />
2008<br />
Chall<strong>en</strong>ge/Intuition 3426 (CD<br />
46’)<br />
Componist/gitarist Joel Harrison<br />
doet e<strong>en</strong> beetje of hij<br />
het wiel heeft uitgevond<strong>en</strong><br />
in dit project waarin hij e<strong>en</strong><br />
jazzkwintet (altsaxofoon,<br />
trompet, gitaar, bas, drums)<br />
combineert met e<strong>en</strong> ‘klassiek’<br />
strijkkwartet (twee viol<strong>en</strong>,<br />
altviool, cello). In Nederland<br />
wordt dat soort ding<strong>en</strong> al jar<strong>en</strong><br />
gedaan, <strong>en</strong> (meestal) beter dan<br />
wel interessanter.<br />
hvt - april 2009 49
High End Society<br />
Van 22 mei, daags na Hemelvaart (deze dag is gereserveerd<br />
voor de professionals <strong>en</strong> journalist<strong>en</strong>) tot <strong>en</strong> met<br />
zondag 24 mei zal de High End Society in Münch<strong>en</strong> in<br />
het M.O.C. de jaarlijkse High End Show organiser<strong>en</strong>. Op<br />
deze show pres<strong>en</strong>teert e<strong>en</strong> groot aantal fabrikant<strong>en</strong> de<br />
nieuwste apparatuur. In de luisterruimtes <strong>en</strong> <strong>op</strong> de grote<br />
t<strong>en</strong>toonstellingsvloer heerst e<strong>en</strong> ontspann<strong>en</strong> sfeer, niet<br />
in de laatste plaats door de aanwezigheid van tal van<br />
muzikant<strong>en</strong>.<br />
Vier Hinterberger Musikant<strong>en</strong><br />
Op donderdag 21 mei zal typisch alpine<br />
folk-muziek tot klink<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> met de ‘Vier<br />
Hinterberger Musikant<strong>en</strong>’. Sedert 1981 spel<strong>en</strong><br />
de muzikant<strong>en</strong> in de formatie met bastrompet,<br />
flugelhorn (ook wel bugel), accordeon <strong>en</strong> tuba<br />
<strong>en</strong> br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> Beierse stemming.<br />
Newton meet Saxsisters<br />
Elke dag van 12.00 tot 17.00 nem<strong>en</strong> Aneta<br />
Moran (s<strong>op</strong>raansax), Susanne Jaeger (altsax)<br />
<strong>en</strong> Sabine Bürger (baritonsax) je mee <strong>op</strong> e<strong>en</strong><br />
muzikale reis met werk van Sidney Bechet, Paul<br />
Desmond, Herbie Hancock <strong>en</strong> andere grote<br />
jazz-musici. En ze reiz<strong>en</strong> zelf door de t<strong>en</strong>toonstellingsruimtes…<br />
United Blues Experi<strong>en</strong>ce<br />
“A firework of passion and blues” in atrium 3, <strong>op</strong><br />
de eerste etage in kamer D111. Kom luister<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> donderdag 21 mei van 12.00 tot 17.00 naar<br />
zanger <strong>en</strong> gitarist Wolfgang Bernreuther, Rudi<br />
Bayer <strong>op</strong> bas <strong>en</strong> zangeres Beate Kossowska.<br />
Clearaudio registreerde e<strong>en</strong> <strong>op</strong>tred<strong>en</strong> in Keul<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> bracht het <strong>op</strong> e<strong>en</strong> dubbel-album uit, <strong>en</strong> CD.<br />
Stockfisch Records <strong>en</strong> inakustik pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>:<br />
Allan Taylor in atrium 3, ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s in kamer D<br />
111 <strong>op</strong> vrijdag, zaterdag <strong>en</strong> zondag om 12.00,<br />
14.00 <strong>en</strong> 17.00 uur. Taylor zal nummers spel<strong>en</strong><br />
van zijn SACD ‘Leaving at down’. Zijn album<br />
‘The Traveller’ won de Grand Prix du Disque van<br />
Montreaux <strong>en</strong> zijn meest rec<strong>en</strong>te ‘Colour to the<br />
Moon’ <strong>en</strong> het al eerder uitgebrachte ‘Hotels and<br />
Dreamers’ word<strong>en</strong> alom gewaardeerd. Taylor:<br />
“Sit back and <strong>en</strong>joy the journey”.<br />
Vri<strong>en</strong>d <strong>en</strong> vijand zijn het erover e<strong>en</strong>s, The PiedPiper hifiluidspreker behoort tot de absolute<br />
t<strong>op</strong> die in Nederland geleverd wordt. Deze luidspreker wordt uitsluit<strong>en</strong>d geleverd vanuit het<br />
Atelier in Haarlem waar hij ook gebouwd wordt.<br />
Door de veranderde omstandighed<strong>en</strong> (o.a. fileleed) introduceert The PiedPiper e<strong>en</strong> unieke<br />
service.<br />
Vanaf nu kunt u deze luidspreker vrijblijv<strong>en</strong>d in uw eig<strong>en</strong> omgeving lat<strong>en</strong> demonstrer<strong>en</strong>.<br />
Diverse audiodemonstrateurs verspreid over Nederland kom<strong>en</strong> bij u langs om de luidsprekers<br />
in uw eig<strong>en</strong> huiskamer én <strong>op</strong> uw eig<strong>en</strong> apparatuur te demonstrer<strong>en</strong>. Vanzelfsprek<strong>en</strong>d heeft dat<br />
<strong>en</strong>orme voordel<strong>en</strong> t<strong>en</strong> <strong>op</strong>zichte van e<strong>en</strong> demonstratie in e<strong>en</strong> winkel waar je onder onrustige<br />
omstandighed<strong>en</strong> moet kiez<strong>en</strong> uit vele mogelijkhed<strong>en</strong> terwijl bek<strong>en</strong>d is dat de eig<strong>en</strong> akoestiek<br />
e<strong>en</strong> belangrijke rol speelt in het eindresultaat. Er hangt e<strong>en</strong> eerlijk prijskaartje aan. De<br />
demonstrateur vraagt € 55,00 voor e<strong>en</strong> demo die gemiddeld anderhalf uur duurt. Daarna kunt<br />
u rustig nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over de beslissing. Gaat u tot aanschaf over dan wordt deze € 55,00 in<br />
mindering gebracht <strong>op</strong> de aanschafprjis.<br />
Vri<strong>en</strong>d <strong>en</strong> vijand zijn het erover e<strong>en</strong>s, The PiedPiper<br />
hifiluidspreker behoort tot de absolute t<strong>op</strong><br />
die in Nederland geleverd wordt. Deze luidspreker<br />
wordt uitsluit<strong>en</strong>d geleverd vanuit het Atelier in<br />
Haarlem waar hij ook gebouwd wordt. Door de<br />
veranderde omstandighed<strong>en</strong> (o.a. fileleed) introduceert<br />
The PiedPiper e<strong>en</strong> unieke service. Vanaf<br />
nu kunt u deze luidspreker vrijblijv<strong>en</strong>d in uw eig<strong>en</strong><br />
Voor meer info: www.thepiedpiper.nl<br />
omgeving lat<strong>en</strong> demonstrer<strong>en</strong>. Diverse audiodemonstrateurs<br />
verspreid over Nederland kom<strong>en</strong> bij<br />
u langs om de luidsprekers in uw eig<strong>en</strong> huiskamer<br />
én <strong>op</strong> uw eig<strong>en</strong> apparatuur te demonstrer<strong>en</strong>.<br />
Vanzelfsprek<strong>en</strong>d heeft dat <strong>en</strong>orme voordel<strong>en</strong> t<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong>zichte van e<strong>en</strong> demonstratie in e<strong>en</strong> winkel waar<br />
je onder onrustige omstandighed<strong>en</strong> moet kiez<strong>en</strong><br />
uit vele mogelijkhed<strong>en</strong> terwijl bek<strong>en</strong>d is dat de<br />
eig<strong>en</strong> akoestiek e<strong>en</strong> belangrijke rol speelt in het<br />
eindresultaat. Er hangt e<strong>en</strong> eerlijk prijskaartje aan.<br />
De demonstrateur vraagt € 55,00 voor e<strong>en</strong> demo<br />
die gemiddeld anderhalf uur duurt. Daarna kunt u<br />
rustig nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over de beslissing. Gaat u tot aanschaf<br />
over dan wordt deze € 55,00 in mindering<br />
gebracht <strong>op</strong> de aanschafprjis.<br />
Voor meer info: www.thepiedpiper.nl<br />
Voor meer informatie www.HighEndSociety.de<br />
50 hvt - april 2009
Rotterdams Radio Museum<br />
-reportage-<br />
Op zondag 22 februari organiseerde<br />
het Rotterdams Radio Museum aan de<br />
Ceintuurbaan – in het pand van Correct<br />
– te Rotterdam in sam<strong>en</strong>werking met de<br />
NVHR (Nederlandse Ver<strong>en</strong>iging voor de<br />
Historie van de Radio) e<strong>en</strong> taxatie- <strong>en</strong><br />
reparatiemiddag van oude radio’s (vóór<br />
1960) die nog met radiobuiz<strong>en</strong> (radiolamp<strong>en</strong>)<br />
uitgerust zijn. Ook werd<strong>en</strong> er tips gegev<strong>en</strong><br />
hoe e<strong>en</strong> nostalgische radio uiterlijk<br />
<strong>en</strong> technisch ger<strong>en</strong>oveerd kan word<strong>en</strong> (in<br />
het Radio Museum staan ti<strong>en</strong>tall<strong>en</strong> prachtige<br />
voor<strong>beeld</strong><strong>en</strong>). E<strong>en</strong> rapportage van de<br />
middag werd live <strong>op</strong> de kabel uitgezond<strong>en</strong><br />
door de RANO (107.5 FM).<br />
Philips BX830A, uit 1930<br />
Op 5 april is de <strong>op</strong><strong>en</strong>ing van de nieuwe<br />
themat<strong>en</strong>toonstelling ‘van Marconi tot<br />
Bill Gates’ aan boord van zeeschep<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
jacht<strong>en</strong> De Stichting Rotterdams Radio<br />
Museum organiseert deze themat<strong>en</strong>toonstelling<br />
om de ontwikkeling<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong><br />
zi<strong>en</strong> van de oude telegrafist<strong>en</strong>tijd tot de<br />
nieuwste communicatiemiddel<strong>en</strong>. Daarnaast<br />
zijn er lezing<strong>en</strong> (11.00 tot 16.00) <strong>en</strong><br />
is er de verko<strong>op</strong> van oude radio, televisie,<br />
computers <strong>en</strong> onderdel<strong>en</strong>. Kom dus naar<br />
de Ceintuurbaan 111 te Rotterdam.<br />
hvt - april 2009 51
Klassiek<br />
Jan de Kruijff<br />
P.I. Tchaikovsky<br />
20 Romances<br />
Christiane Stotijn <strong>en</strong> Julius<br />
Verget<strong>en</strong><br />
modern<strong>en</strong><br />
Werk<strong>en</strong> voor altviool <strong>en</strong><br />
Th. Hummel<br />
Aus Trachila<br />
Christ<strong>op</strong>t Ogiermann (stemkun-<br />
E.H. Flammer<br />
Interfer<strong>en</strong>za m<strong>en</strong>te sovrapposizione;<br />
Das erschwieg<strong>en</strong>e<br />
P. Jaroussky<br />
Opium<br />
Lieder<strong>en</strong> van Hahn, Chaminade,<br />
Drake<br />
cello van Otto Siegl, Rebecca<br />
st<strong>en</strong>aar) <strong>en</strong> Holst Sinfonietta<br />
Wort… ausgeweitet.<br />
Mass<strong>en</strong>et, Chausson, Fauré,<br />
Opname juli 2008, Champs Hill<br />
Clarke, Paul Hindemith, Günter<br />
Opname februari 2006 Süd<br />
Resp. Werner Selge (vc) <strong>en</strong> Yuko<br />
Caplet, Debussy e.a.<br />
Pulborough (E)<br />
Raphael, Witold Lutoslawski,<br />
West Deutsche Rundfunk<br />
Suzuku (pc) met het SWR sym-<br />
Opname juli 2008, Chambre<br />
Onyx 4034<br />
Darium Milhaud, Siegmund<br />
studio’s Freiburg (D)<br />
fonie orkest o.l.v. resp. Lothar<br />
Syndicale Typographique,<br />
PCM 2.0<br />
Schul. Julia Rebekka Adler (va)<br />
NEOS 10804<br />
Zagrosek <strong>en</strong> Olaf H<strong>en</strong>zold<br />
Parijs (F)<br />
<strong>en</strong> Thomas Ruge (vc)<br />
DSD 5.0 <strong>en</strong> 2.0, PCM 2.0<br />
Opname april 1990, oktober<br />
Virgin 216.621-2<br />
Christiane Stotijn moet zich<br />
Opname februari 2006 Deutsch-<br />
1995, Südwestfunk, Bad<strong>en</strong>-<br />
PCM 2.0<br />
grondig in de Russische taal<br />
landfunk Kamermuziekzaal (D)<br />
Over de Duitse componist<br />
Bad<strong>en</strong> (D)<br />
hebb<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> coach<strong>en</strong> om –<br />
NEOS 10805<br />
Thomas Hummel (1962) zelf<br />
NEOS 10803<br />
De jonge Franse zanger<br />
voor niet-Russische or<strong>en</strong> – zo<br />
DSD 5.0 <strong>en</strong> 2.0, PCM 2.0<br />
staat het nodige relevante<br />
DSD 5.0 <strong>en</strong> 2.0, PCM 2.0<br />
Philippe Jaroussky wordt<br />
overtuig<strong>en</strong>d in zulk idioma-<br />
biografische materiaal in het<br />
aangekondigd als counter-<br />
tisch Russisch haar voorliefde<br />
Onder de titel ‘Keepsake of<br />
ook verder heel informatieve<br />
Ooit war<strong>en</strong> er exclusieve series<br />
t<strong>en</strong>or, maar hij klinkt met<br />
voor dit materiaal <strong>op</strong> CD te<br />
modern age’ biedt het Duitse<br />
boekje bij deze CD. Zijn Aus<br />
met de modernste muziek.<br />
zijn toon <strong>en</strong> zijn bereik klinkt<br />
kunn<strong>en</strong> uit<strong>en</strong>. Stotijns stem<br />
label <strong>op</strong> basis van <strong>op</strong>nam<strong>en</strong><br />
Trachila met als ondertitel ‘<strong>op</strong><br />
Met de muziekindustrie in<br />
meer als e<strong>en</strong> s<strong>op</strong>raan dan<br />
heeft iets diep paars fluweligs<br />
van de Deutschlandfunk e<strong>en</strong><br />
zoek naar de ontbrek<strong>en</strong>de<br />
crisis zijn we nu aangewez<strong>en</strong><br />
als alt. Dat heeft voordel<strong>en</strong>,<br />
in haar timbre dat goed past<br />
omnibus van hier waarschijn-<br />
Ovidius’ is e<strong>en</strong> experim<strong>en</strong>teel<br />
<strong>op</strong> kleine labels <strong>en</strong> sponsors<br />
want nu zweeft hij nag<strong>en</strong>oeg<br />
bij de meestal verinnerlijkte<br />
lijk zelfs bij m<strong>en</strong>ige altist <strong>en</strong><br />
werk voor spreekstem <strong>en</strong> <strong>en</strong>-<br />
(zoals de Spaanse Fundación<br />
moeiteloos als e<strong>en</strong> vogel met<br />
lieder<strong>en</strong> van Tchaikovsky.<br />
cellist onbek<strong>en</strong>de werk<strong>en</strong> van<br />
semble dat hier klinkt in e<strong>en</strong><br />
BBVA) die gebruikmak<strong>en</strong> van<br />
zijn mooi gelijkmatige stem<br />
Het overweg<strong>en</strong>d melancho-<br />
bek<strong>en</strong>de <strong>en</strong> haast onbek<strong>en</strong>de<br />
‘hyper realistische <strong>op</strong>name’.<br />
omroepmateriaal, daar is nog<br />
door het meest tweede helft<br />
lieke, rustige, naar binn<strong>en</strong><br />
componist<strong>en</strong>. Geme<strong>en</strong> heb-<br />
Als e<strong>en</strong> soort Stockhaus<strong>en</strong> zat<br />
geld om zich aan experim<strong>en</strong>-<br />
neg<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de <strong>en</strong> eerste kwart<br />
gekeerde, maar soms naar<br />
b<strong>en</strong> ze dat ze <strong>op</strong> Milhaud’s<br />
de componist als klankregis-<br />
tele muziek te wijd<strong>en</strong>.<br />
twintigste eeuws Frans liedre-<br />
extase neig<strong>en</strong>de karakter van<br />
Sonatine uit 1959 na alle in de<br />
seur <strong>en</strong> <strong>op</strong>nameman achter de<br />
De Südwestfunk uit Bad<strong>en</strong>-<br />
pertoire. E<strong>en</strong> gewaagde, maar<br />
het materiaal treft ze raak.<br />
eerste helft van de twintigste<br />
kn<strong>op</strong>p<strong>en</strong> zodat we gevoeglijk<br />
Bad<strong>en</strong> (mogelijk door de oude<br />
originele onderneming voor<br />
In ‘Not a word, o my fri<strong>en</strong>d’<br />
eeuw werd<strong>en</strong> geschrev<strong>en</strong>.<br />
mog<strong>en</strong> aannem<strong>en</strong> dat zijn<br />
connectie met het Donaue-<br />
deze zanger die deze lieder<strong>en</strong><br />
toont ze dat dit in feite e<strong>en</strong><br />
Aardig zijn vooral Rebecca<br />
bedoeling<strong>en</strong> in de experim<strong>en</strong>-<br />
sching<strong>en</strong> festival) is <strong>op</strong> dit<br />
daarmee soms e<strong>en</strong> inher<strong>en</strong>t<br />
lied over de stilte is, in ‘It was<br />
Clarke’s Lullaby and Grotesque<br />
tele studio van de Süd West<br />
gebied altijd e<strong>en</strong> promotor<br />
decad<strong>en</strong>t karakter verle<strong>en</strong>t. De<br />
in early spring’ streeft ze naar<br />
<strong>en</strong> Lutoslawski’s Bukoliki.<br />
Funk perfect zijn gerealiseerd.<br />
geweest, ook omdat die<br />
sfeer der lieder<strong>en</strong> is heel geva-<br />
gelijkmatigheid van de eerste<br />
Substantiëler zijn de ook boei-<br />
Comm<strong>en</strong>taar lever<strong>en</strong> <strong>op</strong> de<br />
omroep beschikt over e<strong>en</strong><br />
rieerd: van het beschouwelijk<br />
drie <strong>en</strong> e<strong>en</strong> half strof<strong>en</strong> met<br />
<strong>en</strong>de werk<strong>en</strong> van Siegl, Rap-<br />
<strong>op</strong>namekwaliteit wordt daar-<br />
elektronische experim<strong>en</strong>teer-<br />
verhal<strong>en</strong>de tot meer <strong>op</strong>ge-<br />
hun mijmer<strong>en</strong>de karakter, om<br />
hael <strong>en</strong> Milhaud. De warme<br />
door eig<strong>en</strong>lijk overbodig: dit is<br />
studio. Daarvan maakt Flam-<br />
wond<strong>en</strong>. Maar overheers<strong>en</strong>d<br />
met e<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d cresc<strong>en</strong>do te<br />
klank<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> gelukkig niet<br />
precies wat Hummel bedoelt.<br />
mer (1949) dankbaar gebruik<br />
is het aandeel met e<strong>en</strong> lyrisch<br />
eindig<strong>en</strong>. In het waarschijnlijk<br />
zanderig klink<strong>en</strong>de alt <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
Als ‘stemkunst<strong>en</strong>aar’ laat<br />
in het als eerste vastgelegde<br />
karakter. Jaroussky toont zijn<br />
bek<strong>en</strong>dste lied ‘None but the<br />
gulle cello vall<strong>en</strong> aang<strong>en</strong>aam<br />
Ogierman de tekst uit Ovidius’<br />
lange ietwat vervreemd<strong>en</strong>de<br />
veelzijdigheid door buit<strong>en</strong> het<br />
lonely heart’, demonstreert<br />
<strong>op</strong> het oor. De muziekjes spre-<br />
Treurzang<strong>en</strong> (III, 8) vernuftig<br />
<strong>op</strong>drachtwerk (50’21”) <strong>op</strong><br />
geijkte barokke castraatreper-<br />
ze gevoel voor de wissel<strong>en</strong>de<br />
k<strong>en</strong> onmiddellijk aan, zijn in<br />
manipuler<strong>en</strong>; Holst Sinfonietta<br />
deze plaat. Of het gedur<strong>en</strong>de<br />
toire te tred<strong>en</strong> <strong>en</strong> overtuigt<br />
stemming<strong>en</strong>. Opnieuw e<strong>en</strong><br />
gangbaar idioom geschrev<strong>en</strong>,<br />
blijkt e<strong>en</strong> in de vertolking van<br />
de hele duur blijft boei<strong>en</strong>,<br />
hier ev<strong>en</strong>zeer. Zelfs k<strong>en</strong>ners<br />
knappe prestatie van de<br />
voortreffelijk uitgevoerd <strong>en</strong><br />
modern<strong>en</strong> zeer doorkneed<br />
is e<strong>en</strong> persoonlijke kwestie.<br />
van het Franse liedrepertoire<br />
intellig<strong>en</strong>te zangeres, die heel<br />
<strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> leuke CD om<br />
<strong>en</strong>semble (<strong>en</strong>igszins verge-<br />
Interessanter is het tweede<br />
wacht<strong>en</strong> hier nieuwe ontdek-<br />
invoel<strong>en</strong>d door Julius Drake<br />
bij brokjes tegelijk te g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong><br />
lijkbaar met het oude London<br />
stuk, waarin de Japanse Yuko<br />
king<strong>en</strong>. Jérôme Ducros is e<strong>en</strong><br />
wordt begeleid <strong>en</strong> in e<strong>en</strong> on-<br />
<strong>en</strong> misschi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> inspiratie-<br />
Sinfonietta). Het resultaat is<br />
Suzuki zich als e<strong>en</strong> virtuoze<br />
inlev<strong>en</strong>de, goed stur<strong>en</strong>de<br />
bek<strong>en</strong>de Engelse studio fraai<br />
bron voor alt- <strong>en</strong> cellostud<strong>en</strong>-<br />
<strong>op</strong> zijn minst fasciner<strong>en</strong>d. Zo<br />
instrum<strong>en</strong>tale ev<strong>en</strong>knie van<br />
pianist <strong>en</strong> ideale begeleider.<br />
is <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
t<strong>en</strong>, <strong>op</strong> zoek naar minder voor<br />
ontstond e<strong>en</strong> CD die in ge<strong>en</strong><br />
Evelyn Gl<strong>en</strong>nie in de slagwerk-<br />
Drie andere instrum<strong>en</strong>talist<strong>en</strong><br />
de hand ligg<strong>en</strong>d moois.<br />
standaardhokje past <strong>en</strong> juist<br />
keuk<strong>en</strong> beweegt. De <strong>op</strong>name<br />
word<strong>en</strong> incid<strong>en</strong>teel ingescha-<br />
daarom e<strong>en</strong> nadere k<strong>en</strong>nisma-<br />
biedt mooi uitgelichte details<br />
keld. De <strong>op</strong>name biedt e<strong>en</strong><br />
king waard is.<br />
<strong>en</strong> geeft e<strong>en</strong> goed totaal-<br />
fraai kamermuziekdecor met<br />
<strong>beeld</strong>.<br />
goede plaatsing <strong>en</strong> klinkt perspectivisch<br />
ongemanipuleerd.<br />
52 hvt - april 2009
Klassiek<br />
Theo Wubbolts<br />
g e s i g n a l e e r d<br />
L. Beethov<strong>en</strong><br />
Symfonie 5&6 (‘Pastorale’)<br />
W.A. Mozart<br />
Ser<strong>en</strong>ade ‘Haffner’, March K249<br />
G. Rossini<br />
instrum<strong>en</strong>tale muziek<br />
R. Schumann<br />
complete werk<strong>en</strong> voor cello <strong>en</strong><br />
piano<br />
Klaus Storck / Aya Ishihara<br />
Alfred Br<strong>en</strong>del<br />
Lezing<strong>en</strong> van deze grote<br />
pianist<br />
MDG 801 1526-2<br />
We<strong>en</strong>s Radio Symfonie Orkest /<br />
Netherlands Chamber Orches-<br />
Budapest Festival Orchestra /<br />
Opname juli 2008, Abtei Ma-<br />
E<strong>en</strong> dubbel-CD voor de geïn-<br />
Bertrand de Billy<br />
tra / Gordan Mikolic<br />
Iván Fischer<br />
ri<strong>en</strong>münster<br />
teresseerde naar de persoon<br />
Opname 8/2007&2/2008, ORF<br />
Opname april 2006, Waalse<br />
Opname december 2007,<br />
MDG/Audiomax 903 1544-6<br />
achter Alfred Br<strong>en</strong>del. Humor<br />
RadioKulturhaus<br />
Kerk, Amsterdam<br />
Budapest<br />
DSD 2.0 <strong>en</strong> 5.0, PCM 2.0<br />
<strong>en</strong> veel andere thema’s waar<br />
Oehms Classics OC 630<br />
P<strong>en</strong>taTone PTC 5186 097<br />
Channel Classics CCS SA 27708<br />
Bijna zev<strong>en</strong>tig minut<strong>en</strong> kun/<br />
Br<strong>en</strong>del e<strong>en</strong> heel persoonlijke<br />
DSD 2.0 <strong>en</strong> 5.0, PCM 2.0<br />
DSD 2.0 <strong>en</strong> 5.0, PCM 2.0<br />
DSD 2.0 <strong>en</strong> 5.0, PCM 2.0<br />
moet je je in deze muziek stor-<br />
<strong>op</strong>vatting over heeft.<br />
t<strong>en</strong>. Letterlijk. Zet desnoods<br />
In discussies over de uitvoering<br />
Wat e<strong>en</strong> heerlijke muziek! Zo’n<br />
Ouverture ‘La Scala di Seta’, Se-<br />
de hoofdtelefoon <strong>op</strong> – mist<br />
van e<strong>en</strong> bepaald werk, kom je er<br />
uitvoering als deze zet je toch<br />
r<strong>en</strong>ata per piccolo compresso,<br />
e<strong>en</strong> van goede kwaliteit – want<br />
eig<strong>en</strong>lijk nooit uit. Het is veelal<br />
<strong>op</strong> ‘repeat’? Is het Nederlands<br />
Sonate, Le R<strong>en</strong>dez-vous de<br />
hiervoor moet je gaan zitt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de eerste k<strong>en</strong>nismaking die<br />
Kamer Orkest het beste kamer-<br />
chasse, Viariazione a più<br />
de tijd nem<strong>en</strong>. De beloning is<br />
bepaalt wat je mooi vind. Wat<br />
orkest ter wereld? Naar analo-<br />
strum<strong>en</strong>ti obbligati, Andante e<br />
groot <strong>en</strong> overdadig.<br />
dan volgt is meestal e<strong>en</strong> oordeel<br />
gie van ‘ons’ Concertgebouw<br />
Tema con Variazioni per quat-<br />
met betrekking tot de snelheid<br />
van de uitvoering. Haast nooit<br />
over de toonhoogte, de balans,<br />
e<strong>en</strong> oordeel over de ‘groep<strong>en</strong>’ in<br />
Orkest, dat onlangs werd uitgeroep<strong>en</strong><br />
tot beste symfonieorkest<br />
ter wereld? Ik vind dat<br />
e<strong>en</strong> beetje onzinnig, hoewel<br />
tro strum<strong>en</strong>tia fiato, Ouverture<br />
‘Semiramide… Krijg je nu trek<br />
in e<strong>en</strong> overheerlijk Italiaanse<br />
maaltijd omdat bov<strong>en</strong>staande<br />
Friedrich<br />
Nietzsche<br />
verzamelde werk<strong>en</strong> voor<br />
het orkest <strong>en</strong>, misschi<strong>en</strong> wel het<br />
het de muzikale ego’s van de<br />
veel <strong>op</strong> de m<strong>en</strong>ukaart lijkt van<br />
piano-solo<br />
moeilijkste, de dirig<strong>en</strong>t. Jar<strong>en</strong><br />
beroepsmusici natuurlijk wel<br />
e<strong>en</strong> restaurant of ga je naar<br />
Michael Krücher<br />
geled<strong>en</strong> mocht ik <strong>op</strong> uitnodiging<br />
van het RPhO mee <strong>op</strong> tournee.<br />
Beethov<strong>en</strong>s ‘Vijfde’ stond onder<br />
zal strel<strong>en</strong>. Het NKO onder de<br />
beziel<strong>en</strong>de leiding van, zowel<br />
als dirig<strong>en</strong>t als solist Gordan<br />
muziek luister<strong>en</strong>? Je kunt natuurlijk<br />
beide gelijktijdig do<strong>en</strong>.<br />
In de voorbereiding naar – dus<br />
SONaR<br />
muziek van Magnar Am<br />
Opname oktober 2007,<br />
ASEC Gebouw, Apeldoorn<br />
New Classical Adv<strong>en</strong>ture<br />
andere <strong>op</strong> het programma. Wat<br />
Nikolic, spel<strong>en</strong> de sterr<strong>en</strong> van<br />
achter het fornuis – of tijd<strong>en</strong>s<br />
Ell<strong>en</strong> Sejested Bødtker, harp<br />
LC 12281<br />
me <strong>op</strong>viel is dat je dit werk in<br />
de Mozart-muziekhemel (e<strong>en</strong><br />
het et<strong>en</strong>. Ik zou er dan e<strong>en</strong><br />
Opname 1-8/2007<br />
DSD 2.0 <strong>en</strong> 5.0, PCM 2.0<br />
het relatief kort tijdsbestek van<br />
tautologie…). Deze Ser<strong>en</strong>ade,<br />
mooie Trebbiano d’Abruzzo bij<br />
Lindberg Lyd 2L51SABD<br />
Ook hier e<strong>en</strong> verwijzing voor<br />
zo’n concertreis wel zes keer kunt<br />
e<strong>en</strong> <strong>op</strong>drachtstuk van de<br />
server<strong>en</strong>. Mij hoor je dan niet<br />
DSD 2.0 <strong>en</strong> 5.0, PCM 2.0 <strong>en</strong> Blu-<br />
meer informatie naar<br />
‘verdrag<strong>en</strong>’. T<strong>en</strong> eerste omdat het<br />
to<strong>en</strong>malige burgemeester van<br />
meer. Het BFO speelt dan wel<br />
ray dts-hd<br />
www.ncamusic.com/<br />
in elke zaal weer anders klinkt<br />
Salzburg, legt naast in eerste<br />
verder; ‘Non ti voglio perdere<br />
Het Noorse label Lindberg Lyd<br />
produkte-details.<br />
<strong>en</strong> – heel belangrijk – omdat het<br />
instantie als lichtvoetig aan te<br />
mai… Ti amo!’<br />
br<strong>en</strong>gt naast hybride SACD de-<br />
php?lang=de&id=60189.<br />
m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>werk is. Bij het <strong>op</strong>zett<strong>en</strong><br />
merk<strong>en</strong> karaktertrekk<strong>en</strong>, toch<br />
zelfde <strong>op</strong>name ook <strong>op</strong> Blu-ray<br />
E<strong>en</strong> SACD voor de verwoede<br />
van deze versie – hoe vaak heb<br />
het g<strong>en</strong>ie van Mozart bloot.<br />
uit (misschi<strong>en</strong> wel e<strong>en</strong> heel slim<br />
verzamelaar.<br />
ik deze twee symfonieën al niet<br />
Technisch van de hoogste orde<br />
idee, toch?). In dit geval dus<br />
gehoord? – viel direct het tempo<br />
<strong>en</strong> in volmaakte balans. Hij zou<br />
e<strong>en</strong> tweetal schijfjes met daar-<br />
<strong>op</strong>: nogal van de vlotte, <strong>op</strong> het<br />
deze ser<strong>en</strong>ade later omwerk<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> moderne composities voor<br />
laatste deel na. Is het dan ook<br />
tot zijn ‘Haffner’ Symfonie (nr.<br />
harp <strong>en</strong> orkest. Verder verwijs<br />
e<strong>en</strong> mooie uitvoering? Nou <strong>en</strong> of!<br />
35), ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> parel in zijn<br />
ik voor meer informatie naar<br />
Hoewel ik nooit van de dirig<strong>en</strong>t<br />
symfonisch oeuvre. Het NKO<br />
www.2l.musiconline.no/sh<strong>op</strong>/<br />
had gehoord kan hij er wat van.<br />
met Nikolic? Wereldkampio<strong>en</strong>!<br />
displayAlbum.asp?id=35549.<br />
En wat e<strong>en</strong> prachtige <strong>op</strong>name.<br />
Zo ook de <strong>op</strong>name.<br />
hvt - april 2009 53
-interview<br />
Ane Brun<br />
‘Vinyl is voor muziek de<br />
te overlev<strong>en</strong>’<br />
Dieter van d<strong>en</strong> Bergh<br />
Noem het ‘Americana’, ‘Indie-folk’ of gewoon melancholische gitaarmuziek. Het maakt<br />
Ane Brun niets uit. Ze maakt gevoelige <strong>en</strong> vooral persoonlijke muziek, that’s it. Pas <strong>op</strong><br />
haar 21e pakte Brun (Molde, Noorweg<strong>en</strong> 1976) de gitaar <strong>op</strong>, maar sinds haar debuut<br />
Sp<strong>en</strong>ding Time with Morgan (2003) is Ane Brun e<strong>en</strong> snel <strong>op</strong>kom<strong>en</strong>de ster.<br />
En niet alle<strong>en</strong> in Zwed<strong>en</strong> <strong>en</strong> Noorweg<strong>en</strong>, waar ze e<strong>en</strong> duet <strong>op</strong>nam<br />
met Madrugada <strong>en</strong> e<strong>en</strong> stadiontour deed met haar jeugdheld<strong>en</strong><br />
van A-Ha, <strong>en</strong> waar haar nieuwe plaat direct na de release binn<strong>en</strong>kwam<br />
<strong>op</strong> één in de iTunes-lijst<strong>en</strong>. Ook Amerika, Japan <strong>en</strong> Eur<strong>op</strong>a l<strong>op</strong><strong>en</strong><br />
warm voor de blonde Noorse, die al jar<strong>en</strong> in Stockholm woont.<br />
Haar langverwachte derde studi<strong>op</strong>laat (haar vijfde album) Changing of the<br />
Seasons werd <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> onder leiding van de IJslandse producer Valgeir<br />
Sigurdsson (Björk, Sigur Rós). De strijkarrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn voor rek<strong>en</strong>ing<br />
van de Amerikaanse componist Nico Muhly (Antony & The Johnsons, Lou<br />
Reed, Björk, Philip Glass). Het album werd uitgebracht <strong>op</strong> Bruns eig<strong>en</strong> plat<strong>en</strong>label<br />
DetErMine Records, ofwel ‘Dit zijn mijn plat<strong>en</strong>’ in goed Noors. E<strong>en</strong><br />
dag voor de West-Eur<strong>op</strong>ese release van Changing of the Seasons betrok Brun<br />
met haar vri<strong>en</strong>dje e<strong>en</strong> Amsterdamse hotelsuite. Voor HiFi.nl maakte ze graag<br />
e<strong>en</strong> uurtje vrij. Aflevering 19 van de Muziekbeleving Van…<br />
“Zolang als ik me kan herinner<strong>en</strong> was er muziek thuis. Mijn moeder gaf<br />
pianoles aan huis, <strong>en</strong> ze zong veel. Klassiek <strong>en</strong> jazz. Ze leerde me ook e<strong>en</strong><br />
beetje piano spel<strong>en</strong>, maar het is nooit mijn instrum<strong>en</strong>t geword<strong>en</strong>. Mijn<br />
vader was ook veel met muziek bezig, maar meer als luisteraar. Hij had<br />
e<strong>en</strong> indrukwekk<strong>en</strong>de vinylcollectie. Vooral jazz. Wij, de kinder<strong>en</strong>, mocht<strong>en</strong><br />
zijn plat<strong>en</strong> ook draai<strong>en</strong>. Hij legde ons uit hoe de plat<strong>en</strong>speler werkte, <strong>en</strong> zo<br />
draaide ik al jazzplat<strong>en</strong> to<strong>en</strong> ik nog e<strong>en</strong> kind was.”<br />
Herbie Hancock<br />
“To<strong>en</strong> ik e<strong>en</strong> jaar of zev<strong>en</strong> was, ging ik voor het eerst echt naar muziek<br />
luister<strong>en</strong>. Weet nog precies wanneer. Op Moldejazz bij Herbie Hancock.<br />
Moldejazz is e<strong>en</strong> groot jaarlijks festival in Molde, waar ik b<strong>en</strong> gebor<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>op</strong>gegroeid. Mijn ouders ging<strong>en</strong> er altijd he<strong>en</strong>. Elke zomer kwam<strong>en</strong> daar de<br />
grote sterr<strong>en</strong>. Herbie Hancock was mijn eerste concert. Het maakte erg veel<br />
indruk. Voor het eerst luisterde ik echt naar muziek. Ook Chaka Khan kan ik<br />
me nog herinner<strong>en</strong> uit die tijd. Twee jaar geled<strong>en</strong> heb ik zelf voor het eerst<br />
<strong>op</strong> Moldejazz gespeeld, <strong>op</strong> het grote podium tuss<strong>en</strong> artiest<strong>en</strong> als Paul Simon<br />
<strong>en</strong> Van Morrison. Maar het was vooral speciaal omdat het daar was.”<br />
Ontr<strong>en</strong>dy<br />
“Mijn eerste singles kreeg ik rond mijn zev<strong>en</strong>de, achtste. Janet Jackson <strong>en</strong><br />
Cliff Richard, <strong>en</strong> wat Zweedse p<strong>op</strong>ding<strong>en</strong>. Erg ontr<strong>en</strong>dy allemaal. In mijn<br />
vroege ti<strong>en</strong>erjar<strong>en</strong> was ik vooral bezig met typische p<strong>op</strong>ding<strong>en</strong>. Eurythmics,<br />
Whitney Houston, Bobby Brown. Was jar<strong>en</strong>lang fan van Tina Turner. Ik<br />
had zelf alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> cassettedeck met radio. Zo’n dubbeldekker, met e<strong>en</strong> fast<br />
forward-kn<strong>op</strong>. Je kon ermee versneld van cassette naar cassette dubb<strong>en</strong>.<br />
Hij draaide ook vanzelf om, geweldig. Sommige ding<strong>en</strong> liet ik eindeloos<br />
doordraai<strong>en</strong>, zoals N<strong>en</strong>eh Cherry. Ik k<strong>en</strong> al haar raps nog steeds uit mijn<br />
hoofd.”<br />
Smaak<br />
“Rond mijn vijfti<strong>en</strong>de ontstond er e<strong>en</strong> meer definitieve muzieksmaak. Werd<br />
e<strong>en</strong> grote fan van U2, <strong>en</strong> later ook Rage Against The Machine <strong>en</strong> dat soort<br />
rockbands. Was erg fanatiek met muziek bezig, maar nog fanatieker met<br />
sport. Ik wilde e<strong>en</strong> hele goede sporter word<strong>en</strong>. Ik deed aan rhytmics, e<strong>en</strong><br />
vorm van gymnastiek. Daar wordt soms <strong>en</strong> beetje lacherig over gedaan, maar<br />
het is e<strong>en</strong> mooie sport. Je deed je oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>op</strong> vaak mooie instrum<strong>en</strong>tale<br />
muziek. Vooral klassiek <strong>en</strong> soundtracks. Rhytmics was de red<strong>en</strong> dat ik pas <strong>op</strong><br />
mijn 21e de gitaar <strong>op</strong>pakte.”<br />
“Ik mis vaak de plat<strong>en</strong> van weleer. Wil terug naar die tijd, <strong>en</strong> heb daarom beslot<strong>en</strong><br />
weer serieus vinyl te gaan k<strong>op</strong><strong>en</strong>. Ik wil iets fysieks in hand<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.<br />
En heb het idee dat veel muziek anders verdwijnt. CD’s gooi je veel sneller<br />
weg dan elpees. Vinyl is voor muziek de <strong>en</strong>ige manier om echt te overlev<strong>en</strong><br />
d<strong>en</strong>k ik. Daarom br<strong>en</strong>g ik binn<strong>en</strong>kort <strong>op</strong> mijn eig<strong>en</strong> label al mijn CD’s uit<br />
<strong>op</strong> vinyl. Te beginn<strong>en</strong> met Changing of the Seasons. We zijn nu in bespreking<br />
met de persers.”<br />
Anti-beweging<br />
“Vinyl heeft wel degelijk toekomst d<strong>en</strong>k ik. Terwijl CD-winkels langzaam<br />
uitsterv<strong>en</strong>, is vinyl springlev<strong>en</strong>d, t<strong>en</strong>minste in Scandinavië. E<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d van<br />
me heeft in Stockholm e<strong>en</strong> plat<strong>en</strong>zaak met nieuwe <strong>en</strong> tweedehands plat<strong>en</strong>.<br />
Dat lo<strong>op</strong>t als e<strong>en</strong> trein, zegt hij. Er is d<strong>en</strong>k ik e<strong>en</strong> soort anti-beweging aan<br />
de gang. Niet iets massaals, maar wel net g<strong>en</strong>oeg om het vinyl lev<strong>en</strong>d te<br />
houd<strong>en</strong>.”<br />
PJ Harvey<br />
“Ik heb zelf e<strong>en</strong> simpele Technics-plat<strong>en</strong>speler. Maar heel vaak gebruik<br />
ik hem niet. Mijn collectie vinyl stelt nog weinig voor. Maar dat gaat dus<br />
verander<strong>en</strong>. Ik ho<strong>op</strong> straks hier in Amsterdam nog wat tijd over te hebb<strong>en</strong><br />
om plat<strong>en</strong> te scor<strong>en</strong>. Heb gehoord dat hier veel plat<strong>en</strong>zaakjes zijn. Ik heb<br />
zo’n vijfhonderd CD’s, niet echt veel. Ik b<strong>en</strong> e<strong>en</strong> tijdje fanatiek verzamelaar<br />
geweest van het werk van Ani DiFranco <strong>en</strong> PJ Harvey. Daar heb ik wel zo’n<br />
beetje alles van. Als ik iemand naar keuze zou mog<strong>en</strong> tek<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>op</strong> mijn<br />
label, dan zou het PJ Harvey zijn. Maar dat zijn helaas slechts drom<strong>en</strong>.”<br />
54 hvt - april 2009
<strong>en</strong>ige manier om echt<br />
‘Op goede apparatuur g<strong>en</strong>iet je<br />
zoveel meer van muziek. Je b<strong>en</strong>t<br />
gegarandeerd van jar<strong>en</strong> aan<br />
muzikale kwaliteit <strong>en</strong> het is ook<br />
nog ’s mooi om naar te kijk<strong>en</strong>.’<br />
Melancholische folk<br />
“Wat ik teg<strong>en</strong>woordig ko<strong>op</strong> is veel oude jazz. En meer avontuurlijke p<strong>op</strong>ding<strong>en</strong><br />
als Radiohead. Hun laatste CD is weer briljant. Ik hou de muziekblad<strong>en</strong><br />
bij, lees vooral de rec<strong>en</strong>sies goed. Hou muziek uit mijn eig<strong>en</strong> g<strong>en</strong>re bij.<br />
Noem het melancholische akoestische folk, singer/songwriter of americana.<br />
Mijn laatste ontdekking is Bat for Lashes, e<strong>en</strong> Britse zangeres <strong>en</strong> muzikant,<br />
die dromerige, maar ook heavy muziek maakt. E<strong>en</strong> spann<strong>en</strong>de kruising van<br />
Regina Spektor <strong>en</strong> PJ Harvey.”<br />
Mp3<br />
“Muziek luister<strong>en</strong> doe ik meestal in mijn e<strong>en</strong>tje. [lach<strong>en</strong>d] Wil niemand<br />
lastig vall<strong>en</strong> met mijn weirde smaak. Als ik reis heb ik altijd mijn iPod <strong>op</strong>.<br />
Erg praktisch, al is het <strong>geluid</strong> niet altijd ev<strong>en</strong> goed. Net als de mp3: erg<br />
praktisch, but it takes away the music. It’s so uncharming, so very unsexy.<br />
Kids zull<strong>en</strong> het vast niet met me e<strong>en</strong>s zijn, maar ik vind het soms moeilijk<br />
om naar mp3’s te luister<strong>en</strong>.”<br />
Hifi-set<br />
“E<strong>en</strong> jaar geled<strong>en</strong> heb ik beslot<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> goede installatie te k<strong>op</strong><strong>en</strong> voor<br />
thuis in Stockholm. Ik bezocht e<strong>en</strong> hifizaak in Stockholm <strong>en</strong> realiseerde me<br />
to<strong>en</strong> pas wat e<strong>en</strong> verschil het maakt of je goed of slecht spul hebt. Ik heb<br />
donkerbruine hout<strong>en</strong> B&O-speakers aangeschaft <strong>en</strong> e<strong>en</strong> NAD-versterker. Op<br />
goede apparatuur g<strong>en</strong>iet je zoveel meer van muziek. Je b<strong>en</strong>t gegarandeerd van<br />
jar<strong>en</strong> aan muzikale kwaliteit <strong>en</strong> het is ook nog ’s mooi om naar te kijk<strong>en</strong>.”<br />
“Mijn HiFi-set is hartstikke nieuw, maar klinkt warm <strong>en</strong> retro. Voor Changing<br />
of the Seasons b<strong>en</strong> ik <strong>op</strong> zoek gegaan naar precies zo’n <strong>geluid</strong>. De strijkers<br />
zijn <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de nieuwe, supermoderne Gre<strong>en</strong>house Studios in<br />
Reykjavik. Lekker cheesy <strong>geluid</strong>. Maar ik wilde ook bewust e<strong>en</strong> retro-sound,<br />
e<strong>en</strong> nieuw <strong>geluid</strong> voor mij. Kwam uit bij de Atlantis-studio in Stockholm.<br />
E<strong>en</strong> oude, leg<strong>en</strong>darische studio waar ABBA <strong>en</strong> andere grote Zweedse bands<br />
hun plat<strong>en</strong> <strong>op</strong>nam<strong>en</strong>. Ze hebb<strong>en</strong> daar allemaal grote analoge compressors<br />
staan. De atmosfeer is geweldig <strong>en</strong> de sound warm.”<br />
Gillian Welch<br />
“Mijn mooiste muzikale ervaring? Daar heb ik e<strong>en</strong> liedje over geschrev<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> Changing of the Seasons! Het heet Gillian. E<strong>en</strong> paar jaar geled<strong>en</strong> zat ik<br />
in e<strong>en</strong> serieuze dip. Noem het e<strong>en</strong> burn-out. Door de stress van steeds weer<br />
<strong>op</strong>tred<strong>en</strong>s gev<strong>en</strong>, steeds weer plat<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> steeds weer promotie was ik<br />
de mooie kant<strong>en</strong> van muziek verget<strong>en</strong>. Ik had maand<strong>en</strong>lang niet de puf om<br />
naar muziek te luister<strong>en</strong>. To<strong>en</strong> kwam e<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d aanzett<strong>en</strong> met Soul Journey<br />
van Gillian Welch. Door die plaat kwam ik als het ware weer terug bij me<br />
zelf. Zo mooi, zo herk<strong>en</strong>baar. Mijn hart stond weer <strong>op</strong><strong>en</strong> voor muziek. Misschi<strong>en</strong><br />
wel dankzij Gillian Welch ligt deze plaat nu voor je.” In sam<strong>en</strong>werking met<br />
Mocht u van Ane Brun will<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dan staat er e<strong>en</strong> concertregistratie <strong>op</strong> Fabchannel<br />
hvt - april 2009 55
-Lev<strong>en</strong>d Vinyl, deel 8-<br />
Emile Stoffels<br />
De Romantiek III<br />
Met deze maand sluit<strong>en</strong> we de laatste grote Duitse componist<strong>en</strong> uit<br />
de Romantiek af. We besprak<strong>en</strong> al eerder dat m<strong>en</strong> in deze g<strong>en</strong>eratie<br />
kunst<strong>en</strong>aars e<strong>en</strong> universele verschijning zag. E<strong>en</strong> tijdsperiode waarin<br />
wijsbegeerte, litteratuur <strong>en</strong> poëzie e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de inwerking uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> de toonkunst. Maar ook de industrialisering <strong>en</strong> daarmee ook<br />
het ontstaan van het socialisme, begint het psychische klimaat van de<br />
kunst<strong>en</strong>aar te bepal<strong>en</strong>.<br />
Het f<strong>en</strong>ome<strong>en</strong> Richard Wagner (1813-<br />
1883) <strong>en</strong> di<strong>en</strong>s invloed is al in vorige<br />
dwarsdoorsned<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoogtepunt<strong>en</strong>.<br />
Solti <strong>op</strong> Decca, Böhm <strong>en</strong> Von Karajan<br />
<strong>op</strong> DG zijn de grote nam<strong>en</strong> in deze.<br />
Ook Franz Liszt (1811-1886) gebor<strong>en</strong><br />
Maar ook Italië<br />
was e<strong>en</strong> vaderland<br />
voor<br />
hem <strong>en</strong> inspireerde<br />
hem<br />
tot de Dante<br />
Symfonie.<br />
Van zijn klavierwerk<strong>en</strong> staat de Sonate<br />
in b c<strong>en</strong>traal. De pianoconcert<strong>en</strong> door<br />
Arrau (solist) <strong>en</strong> Davis (Philips 412 926-<br />
1) word<strong>en</strong> vaak aangebod<strong>en</strong> <strong>en</strong> klink<strong>en</strong><br />
overrompel<strong>en</strong>d. Sam<strong>en</strong> met Wagner is<br />
hij de hoofdrolspeler van de Norddeutsche<br />
Schule.<br />
Aankn<strong>op</strong><strong>en</strong>d bij de klassiek<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
heldere, klare bijna ijle klank is Felix<br />
M<strong>en</strong>delssohn Bartholdy (1809-<br />
muziek helderder <strong>en</strong> sprankel<strong>en</strong>der.<br />
Ook ev<strong>en</strong> edel, maar minder diep. Over<br />
Schumann’s kunst ligt e<strong>en</strong> soort van<br />
patina.<br />
De slanke l<strong>en</strong>ige pianoconcert<strong>en</strong> zijn<br />
e<strong>en</strong> mooi voor<strong>beeld</strong> hiervan. CBS heeft<br />
beide pianoconcert<strong>en</strong> gek<strong>op</strong>peld<br />
met Perahia (solist) <strong>en</strong> Marriner (CDS<br />
76576). De hoes is aartslelijk, maar de<br />
uitvoering <strong>en</strong> klank zijn buit<strong>en</strong>gewoon.<br />
M<strong>en</strong>delssohn is echter het meest beroemd<br />
om het prachtige vioolconcert<br />
uit 1845 waar ontelbare uitvoering<strong>en</strong><br />
van zijn. Hoog aangeschrev<strong>en</strong> staat<br />
nog altijd die<br />
door Mutter<br />
(solist) <strong>en</strong> Von<br />
Karajan (DG<br />
2532 016).<br />
Het <strong>beeld</strong>ige octet door I Musici (Philips<br />
Sequ<strong>en</strong>za<br />
6527 076) zie<br />
artikel<strong>en</strong> besprok<strong>en</strong>. Zijn belang <strong>en</strong><br />
je regelmatig<br />
inwerking <strong>op</strong> de muziek van de 19de<br />
in het 2de<br />
eeuw is nauwelijks te overschatt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
hands circuit.<br />
hij is lang gezi<strong>en</strong> als deg<strong>en</strong>e die aan de<br />
Schitter<strong>en</strong>de<br />
wieg stond van de moderne muziek.<br />
in Hongarije maar de grootste muzi-<br />
<strong>op</strong>name met<br />
Aangezi<strong>en</strong> zijn grootste <strong>en</strong> voornaam-<br />
kale wereldburger van deze eeuw, mag<br />
twee van zijn twaalf jeugd symfonieën<br />
ste bijdrage aan de <strong>op</strong>era is <strong>en</strong> deze<br />
uiteraard niet ontbrek<strong>en</strong>. Al was het<br />
voor strijkers. In deze vroege compo-<br />
artikel<strong>en</strong> als belangrijkste speerpunt de<br />
alle<strong>en</strong> om het feit dat hij de schepper<br />
1847). E<strong>en</strong> vroegrijpe geest die <strong>op</strong><br />
sities zitt<strong>en</strong> verrass<strong>en</strong>de mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
symfonie hebb<strong>en</strong>, valt Wagner eig<strong>en</strong>lijk<br />
van het symfonische gedicht is <strong>en</strong><br />
17 jarige leeftijd al de sprookjesach-<br />
van zeldzame schoonheid die naar<br />
buit<strong>en</strong> het bestek van deze serie. Dat<br />
zodo<strong>en</strong>de in meer vrijheid voor de<br />
tige ouverture<br />
Bach wijz<strong>en</strong>. Ook zijn strijkkwartett<strong>en</strong><br />
geldt ook voor Verdi (1813-1901) die<br />
componist voorzag. Vel<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> zich<br />
Midzomer-<br />
<strong>op</strong>us 12 <strong>en</strong> 13 zijn niet te versmad<strong>en</strong>.<br />
zijn grote teg<strong>en</strong>speler in Italië was. Het<br />
hiervan bedi<strong>en</strong>d: Strauss, Smetana,<br />
nachtsdroom<br />
Het LaSalle<br />
geldt uiteraard voor alle componis-<br />
Dvorak, Saint-Saëns <strong>en</strong> zelfs Debussy’s<br />
(Szell <strong>op</strong> Phi-<br />
Kwartet (DG<br />
t<strong>en</strong> die voornamelijk <strong>op</strong>era’s hebb<strong>en</strong><br />
‘La Mer’ is ond<strong>en</strong>kbaar zonder Liszt’s<br />
lips Sequ<strong>en</strong>za<br />
2530 053)<br />
geschrev<strong>en</strong>. Berlioz komt later wel aan<br />
ontdekking<strong>en</strong>.<br />
6527 056!)<br />
geeft vurige<br />
de beurt <strong>op</strong> basis van zijn Symfonie<br />
Tijd<strong>en</strong>s zijn verblijf in Parijs heeft hij<br />
componeerde.<br />
vertolking<strong>en</strong><br />
Fantastique. Maar laat duidelijk zijn dat<br />
zich ingeleefd in de Franse cultuur <strong>en</strong><br />
M<strong>en</strong>delssohn - Joods van geboorte<br />
van deze stuk-<br />
Wagner e<strong>en</strong> van de grootste hemel-<br />
zich onder andere <strong>op</strong> dichter Victor<br />
maar gedo<strong>op</strong>t in de Gereformeerde<br />
k<strong>en</strong>.<br />
licham<strong>en</strong> in ons stelsel is.<br />
Hugo geïnspireerd. Vandaar ook de<br />
kerk - was het die Bach’s Matthäus<br />
Voor Wagner’s <strong>op</strong>era’s adviseer ik om<br />
Franse titels zoals zijn ‘Les Préludes’ die<br />
Passie weer <strong>op</strong> de kaart zette <strong>en</strong> alle<strong>en</strong><br />
Zijn derde symfonie heeft als bijnaam<br />
(eerst) de ouvertures te beluister<strong>en</strong>. In<br />
het meest p<strong>op</strong>ulair geblev<strong>en</strong> is van zijn<br />
daarom al e<strong>en</strong> stand<strong>beeld</strong> verdi<strong>en</strong>t.<br />
de ‘Schotse’ <strong>en</strong> valt <strong>op</strong> door de donker<br />
de 19de eeuw legde m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> duidelijk<br />
symfonische gedicht<strong>en</strong>.<br />
Nietzsche zei: “Felix M<strong>en</strong>delssohn’s<br />
<strong>en</strong> herfstig<br />
thematisch verband tuss<strong>en</strong> de ouvertu-<br />
In Weimar kwam hij weer in contact<br />
muziek is de muziek van de goede<br />
gekleurde<br />
re <strong>en</strong> de belangrijkste episod<strong>en</strong> van de<br />
met de Duitse cultuur waaruit de Faust<br />
smaak, voor al het goede dat reeds<br />
harmonieën.<br />
<strong>op</strong>era. Deze kunn<strong>en</strong> dus als e<strong>en</strong> soort<br />
Symfonie uit 1854 ontstond. Uitstek<strong>en</strong>-<br />
geweest is: zij wijst steeds achter zich”.<br />
De uitvoering<br />
syn<strong>op</strong>sis di<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> word<strong>en</strong> regelmatig<br />
de keus hier is Bernstein <strong>op</strong> DG (2707<br />
Vergelek<strong>en</strong> met Schumann – zij war<strong>en</strong><br />
door Peter<br />
2de hands aangebod<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>als de<br />
100) met de BSO.<br />
goede vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> – is M<strong>en</strong>delssohn’s<br />
Maag <strong>op</strong> de<br />
56 hvt - april 2009
udget serie Ace of Diamonds van<br />
Decca (SDD 145) is zondermeer de<br />
zoektocht waard. Zeldzaam mooie<br />
<strong>op</strong>name <strong>en</strong> Maag doet alles goed. De<br />
k<strong>op</strong>peling is met de prachtige Ouverture<br />
‘Hebrid<strong>en</strong>’, dat e<strong>en</strong> soort conc<strong>en</strong>traat<br />
is van de Schotse. E<strong>en</strong> werk van e<strong>en</strong><br />
verbluff<strong>en</strong>de oorspronkelijkheid <strong>en</strong> het<br />
sublieme in de natuur blootlegt. Het is<br />
het p<strong>en</strong>dant van de Manfred Ouverture<br />
van Schumann. Voor de Schotse zijn er<br />
prima alternatiev<strong>en</strong>: Haitink met het<br />
LPO (Philips 9500 535) <strong>en</strong> Dohnányi<br />
<strong>op</strong> Decca met het VPO, maar voor de<br />
Hebrid<strong>en</strong> Ouverture wordt dat e<strong>en</strong><br />
stuk lastiger.<br />
Hoe anders is zijn vierde met als<br />
bijnaam ‘Italiaanse’. Volslag<strong>en</strong> andere<br />
wereld dan de vorige symfonie. De<br />
<strong>op</strong><strong>en</strong>ing k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> we allemaal. Het<br />
zijn van die “Oh ja…” melodieën die<br />
blijkbaar diep in onze west Eur<strong>op</strong>ese<br />
vezels zitt<strong>en</strong>.<br />
Voor wat betreft de k<strong>op</strong>peling met<br />
zijn andere<br />
symfonieën<br />
zijn Abbado<br />
(Decca <strong>en</strong> DG),<br />
Leppard (Erato<br />
STU 71064) <strong>en</strong><br />
Maazel (DG<br />
138 684) aan<br />
te bevel<strong>en</strong>.<br />
De laatst<br />
g<strong>en</strong>oemd<strong>en</strong><br />
k<strong>op</strong>pel<strong>en</strong> de<br />
Vierde <strong>en</strong> de<br />
‘Reformation’<br />
(de vijfde). De bek<strong>en</strong>de 3de <strong>en</strong> 4de<br />
symfonie word<strong>en</strong> meestal gek<strong>op</strong>peld,<br />
maar lang<br />
niet altijd. Als<br />
ik e<strong>en</strong> t<strong>op</strong> 3<br />
zou moet<strong>en</strong><br />
mak<strong>en</strong> van<br />
meest voorkom<strong>en</strong>de<br />
plat<strong>en</strong><br />
in het tweede hands circuit, dan staat<br />
de volg<strong>en</strong>de plaat daar zeker in: de<br />
uitvoering van de ‘Italiaanse’ door Sin<strong>op</strong>oli<br />
(DG 410 862-1) gek<strong>op</strong>peld met<br />
de Unvoll<strong>en</strong>dete van Schubert. Wat<br />
e<strong>en</strong> fantastische uitvoering, <strong>op</strong>name<br />
<strong>en</strong> cover!<br />
Overig<strong>en</strong>s het ‘probleem’ Schubert<br />
– e<strong>en</strong> van de grootste geest<strong>en</strong> van<br />
de Eur<strong>op</strong>ese toonkunst – zull<strong>en</strong> we<br />
binn<strong>en</strong> de stijlperiode behandel<strong>en</strong><br />
voorafgaand aan de Romantiek.<br />
We zag<strong>en</strong> ook weer in deze periode dat<br />
er in Duitsland verschill<strong>en</strong>de g<strong>en</strong>eraties<br />
tegelijkertijd actief zijn. Enerzijds<br />
kunst<strong>en</strong>aars die door hun hoge leeftijd<br />
toch nog steeds e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijke invloed<br />
hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> de laatromantiek <strong>en</strong><br />
in de tweede helft van de 19de eeuw<br />
tot volle wasdom kom<strong>en</strong>. Anderzijds<br />
e<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eratie die nog wortelt in de<br />
periode voorafgaand aan de Romantiek:<br />
het Classicisme. En er is e<strong>en</strong> midd<strong>en</strong>groep<br />
die zich ontplooide tijd<strong>en</strong>s<br />
de eerste helft van de 19de eeuw. In<br />
Frankrijk <strong>en</strong> Italië – de andere twee<br />
dominante naties – was dat niet anders.<br />
Volg<strong>en</strong>de maand kom<strong>en</strong> de grote<br />
Franse Romantische componist<strong>en</strong> aan<br />
bod: Berlioz, Franck <strong>en</strong> Ch<strong>op</strong>in. De<br />
Franse romantici die zich later zoud<strong>en</strong><br />
verzett<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> de Duitse invloed.<br />
Clap Your Hands And<br />
Stamp Your Feet<br />
<strong>op</strong> 31e Mega Plat<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> CD Beurs<br />
De kom<strong>en</strong>de Mega Plat<strong>en</strong> <strong>en</strong> CD Beurs, gecombineerd met<br />
de Verzamelaars Jaarbeurs, vindt plaats <strong>op</strong> 18 <strong>en</strong> 19 april<br />
in de Jaarbeurs Utrecht <strong>en</strong> staat in het tek<strong>en</strong> van de Nederlandse<br />
Glam Rock.<br />
QS Audio . Witte Vlinderweg 22C . 1521 PS Wormerveer.<br />
Tel: 075 6403515. www.qsaudio.nl email : info@qsaudio.nl.<br />
U b<strong>en</strong>t van harte welkom na e<strong>en</strong> afspraak.<br />
CD speler upgrade met Creato gold Clock.<br />
Impulse Black Magic.<br />
Blu<strong>en</strong>ote Gold<strong>en</strong>ote . Rega , Advance Acoustic . Prima Luna<br />
Impulse .. Clear Audio .. Okki Nokki . B<strong>en</strong>z Micro . Indiana<br />
Line . Grado .. Graham Slee.<br />
De Mega Plat<strong>en</strong> & CD Beurs vindt plaats in de Jaarbeurs Utrecht,<br />
<strong>op</strong> zaterdag 18 april van 9.00 tot 18.00 uur <strong>en</strong> <strong>op</strong> zondag 19 april<br />
van 10.00 tot 17.00 uur. De toegang bedraagt 11 euro. Kaart<strong>en</strong><br />
in de voorverko<strong>op</strong> <strong>en</strong> alle verdere informatie zijn verkrijgbaar bij<br />
www.recordplanet.nl.<br />
Er is e<strong>en</strong> prijsvraag waarmee je gratis toegangskaart<strong>en</strong> voor de Beurs kan<br />
winn<strong>en</strong>, kijk hiervoor <strong>op</strong> de site.<br />
hvt - april 2009 57
Merk:<br />
Model:<br />
Frequ<strong>en</strong>tiebereik:<br />
Impedantie:<br />
Belastbaarheid:<br />
Systeem:<br />
Gevoeligheid:<br />
Gewicht:<br />
Prijs:<br />
Info:<br />
Hepta<br />
Two<br />
47Hz-30kHz<br />
8 ohm nominaal<br />
tot 150 watt muziek<br />
drieweg, basreflex<br />
89dB (1W/1m)<br />
12 kg<br />
€ 999 per stuk<br />
Amerikaans not<strong>en</strong>fineer,<br />
licht eik<strong>en</strong>fineer<br />
of zwart satijn spuitwerk<br />
alle andere kleur<strong>en</strong> meerprijs<br />
(+ € 100 / stuk)<br />
Hepta Audio Design,<br />
tel. 075 617 3264<br />
www.hepta.nl<br />
58 hvt - april 2009
HeptaTwo<br />
-TEST-<br />
Twee maal is stereo,<br />
heel gewoon…<br />
L<strong>op</strong><strong>en</strong>d langs de kamer waar Hepta Audio Design tijd<strong>en</strong>s de VAD-Show van oktober 2008 demonstreerde, hoorde ik voor<br />
mij bek<strong>en</strong>de muziek. To<strong>en</strong> ik <strong>op</strong> mijn schred<strong>en</strong> terugkeerde, letterlijk, hoorde ik tot mijn verbazing ook nog e<strong>en</strong>s exact welke<br />
uitvoering het was. Meer hoef ik eig<strong>en</strong>lijk niet over deze luidspreker te zegg<strong>en</strong>…<br />
Maar dat wordt dan wel e<strong>en</strong> heel scheve<br />
af<strong>beeld</strong>ing/tekst-verhouding <strong>en</strong> kun je<br />
bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> dan nog wel sprek<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
test? E<strong>en</strong> tweede red<strong>en</strong> om het kort te houd<strong>en</strong> zou de tekst<br />
van de binn<strong>en</strong>kant van de info-map van Hepta kunn<strong>en</strong><br />
zijn. Hier staat eig<strong>en</strong>lijk alles wat er aan verstandigs over<br />
e<strong>en</strong> luidspreker te vertell<strong>en</strong> is <strong>en</strong> dat allemaal in normaal<br />
Hollands <strong>op</strong>getek<strong>en</strong>d. Nuchter <strong>en</strong> zakelijk, zonder<br />
flauwekul. E<strong>en</strong> mooie afspiegeling van wat Cris Rutgers,<br />
de ontwerper, ook eig<strong>en</strong>lijk zelf is, zonder flauwekul. Als<br />
zoon van – ja, de vader Chris, die in 1955 het bouw<strong>en</strong> van<br />
luidsprekers niet lat<strong>en</strong> kon <strong>en</strong> dus e<strong>en</strong> bedrijf begon – is<br />
hij <strong>op</strong>gegroeid tuss<strong>en</strong> de houtkrull<strong>en</strong> <strong>en</strong> soldeertin <strong>en</strong><br />
heeft hij het vak zo te zegg<strong>en</strong> met de paplepel ingegot<strong>en</strong><br />
gekreg<strong>en</strong>. En aangezi<strong>en</strong> je nu wel de test voor je hebt <strong>en</strong><br />
niet die info-map (gauw docum<strong>en</strong>tatie aanvrag<strong>en</strong>, dan<br />
heb je die tekst ook…) moet ik doorgaan, toch?<br />
E<strong>en</strong>maal aangeslot<strong>en</strong> <strong>op</strong> de eig<strong>en</strong> set thuis <strong>op</strong> mijn werkkamer,<br />
kwam de herinnering aan de klank onmiddellijk<br />
terug. “Ja, maar beste hoofdredacteur, het korte termijngeheug<strong>en</strong><br />
voor <strong>geluid</strong> is maximaal 7 second<strong>en</strong>, hoe kan dat<br />
nu?” Okay, dat kl<strong>op</strong>t, maar de m<strong>en</strong>s heeft ook e<strong>en</strong> lange<br />
termijngeheug<strong>en</strong> dat schier oneindig groot is – hoeveel<br />
muziek(<strong>en</strong>) kunt je je herinner<strong>en</strong> – <strong>en</strong> dat vele mal<strong>en</strong> beter,<br />
nauwkeuriger is dan het geheug<strong>en</strong> voor bijvoor<strong>beeld</strong><br />
tekst, reuk of smaak.<br />
Terug naar de muziek van to<strong>en</strong>, dat week<strong>en</strong>d in oktober.<br />
Inmiddels is die <strong>op</strong>name <strong>op</strong> CD ter beschikking gekom<strong>en</strong><br />
van elke HVT-lezer, want wat het Hepta-team daar in<br />
Veldhov<strong>en</strong> demonstreerde was e<strong>en</strong> track van de klassieksampler<br />
van Onne Scholtze, die in januari bij HVT te<br />
bestell<strong>en</strong> was.<br />
HeptaTwo<br />
De luidsprekerkast is qua afwerking e<strong>en</strong> waar stuk meubelmakervakmanschap:<br />
geolied licht eik<strong>en</strong> of Amerikaans not<strong>en</strong><br />
houtfineer, maar wil je één van de 205 RAL kleur<strong>en</strong> of<br />
één van de 905 Sikk<strong>en</strong>s interieurkleur<strong>en</strong>, dan kan dat ook<br />
(teg<strong>en</strong> kleine meerprijs). Door e<strong>en</strong> zog<strong>en</strong>aamd gespiegeld<br />
facet aan de voorzijde van de kast oogt de Two e<strong>en</strong> stuk<br />
slanker <strong>en</strong> eleganter dan de afmeting<strong>en</strong> (49 c<strong>en</strong>timeter<br />
hoog, 28 breed <strong>en</strong> 21 diep) do<strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>.<br />
De ringradiator tweeter is voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> gepat<strong>en</strong>teerde<br />
tweevoudige conc<strong>en</strong>trische dome <strong>en</strong> e<strong>en</strong> uniek gevormde<br />
fase plug die de <strong>op</strong>gewekte <strong>geluid</strong>sgolv<strong>en</strong> geleid. het is e<strong>en</strong><br />
tweeter van De<strong>en</strong>se origine <strong>en</strong> die we in wel meer hoogwaardige<br />
ontwerp<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>kom<strong>en</strong>. Het resultaat is e<strong>en</strong><br />
uitstek<strong>en</strong>de weergave zowel <strong>op</strong> de as van de tweeter als<br />
naast de as. Deze tweeter staat bek<strong>en</strong>d om zijn hoge graad<br />
van ‘natuurlijke’ reproductie van het <strong>geluid</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> extreem<br />
groot frequ<strong>en</strong>tiebereik. Het tweekamer ontwerp van het<br />
chassis zorgt voor e<strong>en</strong> lage eig<strong>en</strong> resonantiefrequ<strong>en</strong>tie <strong>en</strong><br />
wisselfrequ<strong>en</strong>tie.<br />
De 13 cm midd<strong>en</strong>toon <strong>en</strong> solide 17 cm woofer zijn<br />
familie van elkaar <strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> stijve, maar lichte,<br />
aluminium conus <strong>en</strong> rubber rolrand. In de conus is e<strong>en</strong><br />
faseplug geïntegreerd die lo<strong>op</strong>tijdverschill<strong>en</strong> zoveel mogelijk<br />
comp<strong>en</strong>seert. Zeer veel aandacht is er besteed aan<br />
het wisselfilter dat, hard-wired, bestaat uit luchtspoel<strong>en</strong>,<br />
Mundorf RXF audiocond<strong>en</strong>sator<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele metaaloxide<br />
weerstand. Aan de achterzijde van de Two bevindt<br />
zich e<strong>en</strong> reflexpoort, ongeveer <strong>op</strong> 10 van de bov<strong>en</strong>rand <strong>en</strong><br />
onderin e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kelvoudig uitgevoerd aansluitklemm<strong>en</strong>paar<br />
voor de luidsprekerkabel.<br />
Luister<strong>en</strong><br />
De Two heeft <strong>op</strong> door Hepta meegeleverde statiev<strong>en</strong> gestaan,<br />
naast mijn elektrostat<strong>en</strong>. Op de Quad-set, 140 watt<br />
aan 8 ohm, heb ik natuurlijk de live-<strong>op</strong>nam<strong>en</strong> beluisterd<br />
die Onno <strong>en</strong> Ad (van Medevoort) sam<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> gemaakt<br />
in e<strong>en</strong> drietal concertzal<strong>en</strong> van ons land. En de verschill<strong>en</strong><br />
in akoestiek war<strong>en</strong> zeer goed hoorbaar. Hulde Hepta! Verder<br />
vind ik het e<strong>en</strong> grote verdi<strong>en</strong>ste dat ik ge<strong>en</strong> onnodig<br />
(mid-)laag heb gehoord. Je k<strong>en</strong>t dat wel: gromm<strong>en</strong>de bass<strong>en</strong><br />
terwijl bassist<strong>en</strong> vaak heel aardige musici zijn. Ge<strong>en</strong><br />
stemm<strong>en</strong> waarbij soms e<strong>en</strong> dun koordje om de nek wordt<br />
gelegd om langzaam aangespann<strong>en</strong> te word<strong>en</strong>… je k<strong>en</strong>t<br />
dat wel. Nee, eerlijk, puur, gemakkelijk <strong>en</strong> zuiver zijn de<br />
kwalificaties waar de Two mee aan de haal gaat. Ja, zo kon<br />
ik het nieuwe jaar in!<br />
Met de drie ingrediënt<strong>en</strong> van deze test, te wet<strong>en</strong> de tekst<br />
van Cris’ info-map, de sampler van Onno <strong>en</strong> e<strong>en</strong> set<br />
‘Two’s’ is deze test geheel ter herhal<strong>en</strong>… do<strong>en</strong> zou ik zegg<strong>en</strong>!<br />
Alle<strong>en</strong> niet bij mij <strong>op</strong> mijn werkkamer, maar gewoon<br />
bij je thuis. Aan Two heb je g<strong>en</strong>oeg.<br />
Theo Wubbolts<br />
In de nieuwe Mundorf<br />
RXF cond<strong>en</strong>sator<strong>en</strong> wordt<br />
gebruik gemaakt van e<strong>en</strong><br />
hoogwaardig gemetalliseerd<br />
polypr<strong>op</strong>yle<strong>en</strong>folie dat door<br />
middel van e<strong>en</strong> <strong>op</strong>timale<br />
wikkeltechniek e<strong>en</strong> zeer korte<br />
signaalweg met weinig verlies<br />
mogelijk maakt. Door de<br />
speciale behuizing, die overig<strong>en</strong>s<br />
voor e<strong>en</strong> cond<strong>en</strong>sator<br />
van dit niveau zeer compact<br />
(48x48x25 mm) gehoud<strong>en</strong> is,<br />
is de RXF cond<strong>en</strong>sator minder<br />
gevoelig voor microfonie <strong>en</strong><br />
het trill<strong>en</strong> van de wikkeling.<br />
Verder beschikt deze echte<br />
Mcap over grote interne contactvlakk<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> extreem<br />
lage inw<strong>en</strong>dige weerstand.<br />
Geringe inductie <strong>en</strong> de muzikale<br />
kwaliteit<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> deze<br />
Mundorf RXF cond<strong>en</strong>sator<br />
uitermate geschikt voor<br />
gebruik in hoogwaardige<br />
ontwerp<strong>en</strong>.<br />
hvt - apil 2009 59
zONDAG 5 APRIL 2009<br />
VAN MARCONI<br />
TOT BILL GATES<br />
MEER DAN 100 jAAR DRAADLOzE COMMUNICATIE<br />
Op<strong>en</strong>ing van het nieuwe unieke<br />
Maritiem Elektronica Museum aan de<br />
Ceintuurbaan 125 in Rotterdam i.s.m.<br />
de Stichting Historisch Materiaal<br />
Radio Holland <strong>en</strong> de<br />
HCC afdeling watersport.<br />
Van vonk<strong>en</strong>z<strong>en</strong>der tot satelliet<br />
communicatie <strong>op</strong> zee <strong>en</strong> aan de wal<br />
wordt getoond tijd<strong>en</strong>s deze unieke<br />
t<strong>en</strong>toonstelling van meer dan 100 jaar<br />
draadloze communicatie.<br />
WERELDPRIMEURS<br />
LEzINGEN - PRESENTATIES -<br />
COMMUNICATIE & NAVIGATIE<br />
GRATIS ENTREE -<br />
GRATIS EPIRB NOODzENDER TEST<br />
BEzOEK OOK<br />
DE GROTE<br />
RUILBEURS<br />
Mede mogelijk gemaakt door Correct Electronics B.V.<br />
STICHTING ROTTERDAMS RADIO-TV-COMPUTER-MARITIEM<br />
ELEKTRONICA MUSEUM CEINTUURBAAN 104-111-125 R’DAM<br />
GRATIS<br />
TOEGANG EN<br />
PARKEREN
ROTTERDAMS RADIO-TV-COMPUTER-<br />
MARITIEM ELEKTRONICA MUSEUM<br />
Radio - Plat<strong>en</strong>spelers - Recorders<br />
Ceintuurbaan 104<br />
Televisie-Video<br />
Ceintuurbaan 111<br />
Radio - Plat<strong>en</strong>spelers - Recorders<br />
100 jaar Radio t<strong>en</strong>toonstelling van microfoon tot MP3<br />
Maritieme elektronica<br />
Ceintuurbaan 125<br />
100 jaar Televisie <strong>en</strong> Videorecording van<br />
Nipkov schijf tot Plasmascherm<br />
Computers<br />
Ceintuurbaan 111<br />
100 Jaar Scheepselektronica.<br />
Radio - Radar - Sat.com <strong>en</strong> navigatie.<br />
IEDERE MIDDAG GEOPEND<br />
BEHALVE OP MAANDAG<br />
STICHTING ROTTERDAMS<br />
RADIO-TV-VIDEO-COMPUTER-MARITIEM<br />
ELEKTRONICA MUSEUM<br />
POSTBUS 3566, 3003AN ROTTERDAM<br />
TELEFOON 010-4.618.585<br />
CEINTUURBAAN 104-111-125 R’DAM<br />
www.correct.com/museum<br />
rrm@correct.net<br />
TV & COMPUTER MUSEUM<br />
CEINTUURBAAN 111<br />
MARITIEM MUSEUM<br />
CEINTUURBAAN 125<br />
50 jaar Computer <strong>en</strong><br />
PC system<strong>en</strong><br />
GRATIS TOEGANG EN GRATIS PARKEREN DIRECT VOOR DE DEUR<br />
HET ROTTERDAMS<br />
RADIO MUSEUM<br />
CEINTUURBAAN 104<br />
VOOR SCHOLEN EN GROEPEN zIjN APARTE AFSPRAKEN TE MAKEN
High Fidelity Discs.nl<br />
DÉ VINYL, SACD ÉN XRCD SPECIALIST<br />
Het Beste van<br />
2 Meter Sessies<br />
Various - Het Beste Van 2 Meter<br />
Sessies 1987 - 2009 (3 x CD)<br />
Het duurde voor veel fans onrustbar<strong>en</strong>d lang voor<br />
er weer nieuws kwam van het 2 Meter verzamel-cd<br />
front. Maar nu is het lange wacht<strong>en</strong> dan eindelijk<br />
voorbij, <strong>en</strong> wat e<strong>en</strong> comeback! Drie tjokvolle cd’s<br />
gev<strong>en</strong> in ruimt 3,5 uur e<strong>en</strong> uniek overzicht uit 22<br />
jaar 2 meter sessies. Oude bek<strong>en</strong>d<strong>en</strong>: Nils Lofgr<strong>en</strong>,<br />
John Hiatt, Muskee <strong>en</strong> de Tröck<strong>en</strong>er Kecks. Maar<br />
ook heel veel nieuwe delicatess<strong>en</strong>, zoals het bloedstoll<strong>en</strong>de<br />
American Wheeze van 16 Horsepower,<br />
het spectaculaire duel tuss<strong>en</strong> Jan Akkerman <strong>en</strong> Ice<br />
T (!), JJ Cale, Randy Newman, Anouk, Spinvis, Elbow,<br />
Racoon, My Morning Jacket, Milow <strong>en</strong> Voicst.<br />
LP<br />
Diana Krall - Live in Paris<br />
(2 x 180 Gr. vinyl LP)<br />
Prachtig concert, <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in het Olympia te Parijs<br />
in 2002. Opnieuw zorgt Klaus Ogerman voor de luxueuze<br />
arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, <strong>en</strong> Diana <strong>en</strong> haar bandled<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> t<strong>op</strong>avond. Zeer goede persing <strong>op</strong> 180<br />
grams vinyl. € 49,50 art. nr. 130978<br />
Stevie Wonder - Songs in The Key<br />
of Life (3 x 180 Gr. LP + 7” + download)<br />
Fraaie heruitgave in de Back To Black serie, waarin<br />
klassieke albums <strong>op</strong>nieuw word<strong>en</strong> uitgebracht <strong>op</strong><br />
hoogwaardig 180 grams vinyl. Inclusief unieke downloadcode<br />
voor de digitale versie. Met o.a. de hits Sir<br />
Duke, I Wish, All Day Sucker <strong>en</strong> Isn’t She Lovely.<br />
€ 28,50 art. nr. 889243<br />
Diana Krall - Quiet Nights (LP)<br />
Eindelijk weer nieuw werk van Diana Krall. E<strong>en</strong> fijne<br />
mix van Braziliaanse <strong>en</strong> west-coast jazz. Met drie<br />
songs van Antonio Carlos Jobim, <strong>en</strong> voor het eerst<br />
sinds 2001 weer de weelderige arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van<br />
Claus Ogerman. € 22,- art. nr. 889248<br />
Kari Bremnes - Ly (2 x vinyl LP)<br />
Bremnes br<strong>en</strong>gt <strong>op</strong> haar nieuwe album in het Noors<br />
gezong<strong>en</strong> liedjes met e<strong>en</strong> <strong>op</strong>merkelijk vrolijke inslag.<br />
Zev<strong>en</strong> van de elf tracks zijn redelijk up-tempo, maar<br />
daar staan dan wel weer e<strong>en</strong> paar melancholieke<br />
parels teg<strong>en</strong>over. Het is ev<strong>en</strong> w<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, maar is dat<br />
niet vaker het k<strong>en</strong>merk van briljante albums?<br />
€ 25,- art. nr. 889176<br />
De lome, slome versie van Scooby Snacks (Fun<br />
Lovin’ Criminals), <strong>en</strong> Tracks In The Dust van<br />
David Crosby. Grote <strong>en</strong> kleinere held<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
heldinn<strong>en</strong> war<strong>en</strong> het. Als het ware naakt in<br />
de studio, vaak in hun e<strong>en</strong>tje, <strong>en</strong> het moest er<br />
dan ook nog e<strong>en</strong>s in één keer <strong>op</strong>.<br />
Magie. Als het lukte, de brede lach of e<strong>en</strong><br />
tevred<strong>en</strong> zucht. Die staat er mooi <strong>op</strong> zeg...<br />
En dan altijd die unieke <strong>geluid</strong>skwaliteit. Jan<br />
Douwe Kroeske’s concept is vandaag de dag<br />
nog net zo relevant als 22 jaar geled<strong>en</strong>, <strong>en</strong><br />
deze verzamelaar met 54 van de allermooiste<br />
tracks mag dan ook in ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele verzameling<br />
ontbrek<strong>en</strong>.<br />
€ 18,50 art. nr. 889090<br />
Bu<strong>en</strong>a Vista Social Club -<br />
At Carnegie Hall (2 x 180 Gr. LP)<br />
Fantatische liveregistratie van het <strong>op</strong>tred<strong>en</strong> dat<br />
BVSC in 1998 gaf in Carnegie Hall. Productie door Ry<br />
Cooder, geperst <strong>op</strong> 2 x 180 grams vinyl<br />
art. nr. 888889 € 28,-<br />
Bruce Springste<strong>en</strong> -<br />
Working On A Dream (2 x vinyl LP)<br />
Bruce Springste<strong>en</strong> keerde met zijn vorige album Magic<br />
terug naar redelijk overzichtelijke p<strong>op</strong>structur<strong>en</strong>,<br />
<strong>en</strong> dat beviel uitstek<strong>en</strong>d. De <strong>en</strong>ergie die veel live<br />
<strong>op</strong>tred<strong>en</strong> heeft <strong>op</strong>geleverd klinkt dan ook door in de<br />
songs. art. nr. 889066 € 28,-<br />
Diana Krall - Look of Love<br />
(2 x 180 Gr. LP) art. nr. 889028 € 47,50<br />
James Hunter - The Hard Way<br />
(vinyl LP)<br />
Wat de luisteraar terugvindt <strong>op</strong> dit album is e<strong>en</strong><br />
relaxt klink<strong>en</strong>de artiest, met midtempo liedjes<br />
waarin de verrassing<strong>en</strong> voornamelijk ligg<strong>en</strong> in de<br />
kleine details van de orchestraties.<br />
€ 18,- art. nr. 131225<br />
Norah Jones - Live From Austin<br />
Texas (2 x vinyl LP)<br />
Vinyluitgave van dit in 2007 <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> liveconcert.<br />
€ 33,- Art. Nr. 131462<br />
CD<br />
Santana – Santana<br />
Heruitgave van het schitter<strong>en</strong>de debuutalbum van<br />
Carlos Santana uit 1969. Hiermee definieerde hij in<br />
feite het nieuwe g<strong>en</strong>re Latin Rock. Met de hits de hits<br />
“Jingo”, “Persuasion” <strong>en</strong> “Soul Sacrifice”. Zeer goede<br />
herpersing <strong>op</strong> Mobile Fidelity.<br />
€ 34,50 art. nr. 101581<br />
Adele - 19<br />
De Lond<strong>en</strong>se Adele is jong, maar klinkt als e<strong>en</strong><br />
oudere diva. D<strong>en</strong>k daarbij aan grote zangeress<strong>en</strong> als<br />
Etta James <strong>en</strong> Ella Fitzgerald, <strong>en</strong> meer rec<strong>en</strong>t Amy<br />
Winehouse. Schitter<strong>en</strong>de debuutplaat.<br />
€ 20,50 art. nr. 102192<br />
Amy Winehouse -<br />
Back To Black<br />
Het succesvolle album <strong>op</strong> vinyl, met oa de hits<br />
“Rehab”, “Back to Black” <strong>en</strong> “You Know I’m No Good”.<br />
€ 18.50 art. nr. 100525<br />
Various Artists - Sleeping Beauties<br />
(Leo Blokhuis) (2 x CD)<br />
Sam<strong>en</strong> met zangeres/actrice Ricky Koole stelde p<strong>op</strong>k<strong>en</strong>ner<br />
bij uitstek Leo Blokhuis deze fraaie dubbel-cd<br />
sam<strong>en</strong> met daar<strong>op</strong> songs die eerder aan bod kwam<strong>en</strong><br />
tijd<strong>en</strong>s hun gezamelijke Harmonium Tour, waarin<br />
zij liedjes aan het publiek voorsteld<strong>en</strong> die volg<strong>en</strong>s<br />
h<strong>en</strong> niet verget<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Zoals “Time To Get
High Fidelity Discs.nl<br />
DÉ VINYL, SACD ÉN XRCD SPECIALIST<br />
Eén van de oudste <strong>en</strong> bek<strong>en</strong>dste audiofiele muzieklabels: Mobile Fidelity Sound Lab.<br />
Alle releases van MFSL word<strong>en</strong> in beperkte <strong>op</strong>lage (vaak g<strong>en</strong>ummerd) uitgebracht, <strong>en</strong> zijn dus maar tijdelijk<br />
te ko<strong>op</strong>. De nog verkrijgbare Mobile Fidelity Sound Lab releases zijn uit voorraad leverbaar bij High<br />
Fidelity Discs. Hier e<strong>en</strong> overzicht van de door MFSL geremasterde albums van de afgel<strong>op</strong><strong>en</strong> maand<strong>en</strong>:<br />
Frank Sinatra -<br />
Nice ‘n’ Easy<br />
(24 Kt Gold CD)<br />
€ 29,50 art. nr. 131248<br />
Pixies - Bossanova<br />
(Ultradisc UHR SACD)<br />
€ 29,50 art. nr. 131747<br />
Faith No More - Angel Dust<br />
(24 Kt Gold CD)<br />
€ 29,50 art. nr. 131555<br />
Frank Sinatra - Sings For<br />
Only The Lonely<br />
(24 Kt Gold CD)<br />
€ 29,50 art. nr. 131247<br />
Marvin Gaye -<br />
What’s Going On (SACD)<br />
€ 29,50 art. nr. 131753<br />
Santana - Abraxas<br />
(24 Kt Gold CD)<br />
€ 29,50 art. nr. 101573<br />
Roy Orbison - The All-Time<br />
Greatest Hits Of Roy<br />
Orbison<br />
(24 Kt Gold CD)<br />
€ 29,50 art. nr. 130992<br />
Little Feat - Sailin’ Shoes<br />
(24 Kt Gold CD)<br />
€ 29,50 art. nr. 131556<br />
Santana - Santana<br />
(24 Kt Gold CD)<br />
€ 29,50 art. nr. 101572<br />
Alone” van de Beach Boys, “Northern Sky” van Nick<br />
Drake <strong>en</strong> “Me And Lonely Room” van Marvin Gaye.<br />
Ge<strong>en</strong> internationale superhits dus, maar pareltjes die<br />
in de stoflaag <strong>op</strong> de bodem van de schatkist dreig<strong>en</strong><br />
te verdwijn<strong>en</strong>. Mooi verpakt in e<strong>en</strong> digipack, met in<br />
het boekje smakelijke verhal<strong>en</strong> van Leo Blokhuis over<br />
de diverse tracks. € 18,- art. nr. 889100<br />
Frans Halsema - Springlev<strong>en</strong>d<br />
(3 x CD)<br />
25 Jaar geled<strong>en</strong> overleed Frans Halsema <strong>op</strong> 44-jarige<br />
leeftijd. Compilatie-CD’s met zijn werk war<strong>en</strong> er al<br />
eerder, maar nog nooit zo zorgvuldig sam<strong>en</strong>gesteld<br />
als deze uitgave van één van de grootste vertolkers<br />
van het betere Nederlandse lied. € 18,50 art. nr.<br />
889215<br />
Ricky Koole - Harmonium Live /<br />
Ricky Koole (2 x CD)<br />
Tijd<strong>en</strong>s de Harmonium Tour van Ricky Koole <strong>en</strong> Leo<br />
Blokhuis zingt zij liedjes die volg<strong>en</strong>s haar <strong>en</strong> medesam<strong>en</strong>steller<br />
Leo Blokhuis niet verget<strong>en</strong> mog<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong>. Als bonus is de gehele eerste cd van Ricky<br />
Koole uit 2007 toegevoegd. € 20,- art. nr. 889167<br />
J<strong>en</strong>nifer Warnes - Famous Blue<br />
Raincoat - 20th Anniversary<br />
Edition (CD)<br />
Heruitgave van deze audiofiele klassieker, met 4 nooit<br />
eerder uitgebracht songs. Geremastered vanaf de<br />
originele analoge tapes! € 21.50 art. nr. 101281<br />
XRCD<br />
Sara K. - Don’t I Know You From<br />
Somewhere? - Solo Live (CD)<br />
Sara K. werd in 2007 uitg<strong>en</strong>odigd door het Duitse<br />
radiostation MDR om e<strong>en</strong> radioconcert te gev<strong>en</strong>, wat<br />
door Gunter Pauler van het audiofiele plat<strong>en</strong>label<br />
Stockfisch werd <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Zeer fraaie <strong>op</strong>name.<br />
€ 20,- art. nr. 130486<br />
Sara K. - Hell Or High Water (XRCD)<br />
Haar laatste album is nu ook als XRCD verkrijgbaar. De<br />
eerste van het audiofiele label Stockfisch. Afspeelbaar<br />
<strong>op</strong> elke CD Speler. 29,59 art. nr. 099202<br />
Various - Best Audi<strong>op</strong>hile Voices<br />
(XRCD2)<br />
Waanzinnig goed klink<strong>en</strong>de XRCD2 CD, met songs van<br />
oa Alison Krauss, Eva Cassidy, Jhe<strong>en</strong>a Lodwick, Carol<br />
Kidd <strong>en</strong> Stacey K<strong>en</strong>t. Aanrader! € 42,50 art. nr. 088126<br />
Various - Best Audi<strong>op</strong>hile Voices II<br />
(XRCD2 CD)<br />
De eerste XRCD uitgave van de “Best Audi<strong>op</strong>hile<br />
Voices” samplers van Premium Records uit Singapore<br />
was in Eur<strong>op</strong>a e<strong>en</strong> groot succes, <strong>en</strong> is e<strong>en</strong> standaard<br />
binn<strong>en</strong> de HiFi-wereld geword<strong>en</strong>. Veel liefhebbers<br />
beoordel<strong>en</strong> de stemweergave van hun apparatuur<br />
met deze titel. Dit is de <strong>op</strong>volger daarvan, met oa Eva<br />
Cassidy. Etta Jones, Claire Martin <strong>en</strong> Alison Krauss.<br />
€ 42,50 art. nr. 131421<br />
SACD<br />
Lee Morgan - Lee-way (SACD)<br />
Dit is één van de meer obscure <strong>op</strong>names van trompettist<br />
Lee Morgan, die getuige deze heerlijk toegankelijke<br />
<strong>op</strong>name al in 1960 e<strong>en</strong> flinke dosis soul m<strong>en</strong>gde<br />
met zijn hard-b<strong>op</strong>. E<strong>en</strong> zeer terechte heruitgave <strong>op</strong><br />
SACD van e<strong>en</strong> bijna verget<strong>en</strong> album.<br />
€ 29,50 art. nr. 889159<br />
K<strong>en</strong>ny Dorham - Whistle St<strong>op</strong> (SACD)<br />
K<strong>en</strong>ny Dorham wordt nog steeds onderschat. Niet<br />
alle<strong>en</strong> als trompettist, maar ook als componist. Het<br />
is dan ook goed dat deze frisse composities nu e<strong>en</strong><br />
hoogwaardige heruitgave <strong>op</strong> SACD krijg<strong>en</strong>. Swing<strong>en</strong>de<br />
hard-b<strong>op</strong> van grote klasse. € 29,50 art. nr. 889161<br />
John Coltrane - Blue Train (SACD)<br />
Het <strong>en</strong>ige album dat Coltrane ooit als bandleider<br />
<strong>op</strong>nam voor Blue Note geldt sommig<strong>en</strong> als absoluut<br />
beste jazzplaat uit de geschied<strong>en</strong>is. Nog niet eerder<br />
was dit album in deze kwaliteit <strong>op</strong> SACD verkrijgbaar.<br />
€ 29,50 art. nr. 889158<br />
G<strong>en</strong>esis - Trespass (SACD + DVD)<br />
Het tweede studioalbum van G<strong>en</strong>esis laat e<strong>en</strong> voorzichtige<br />
aankondiging hor<strong>en</strong> van het progressieve<br />
<strong>geluid</strong> waar ze later zo geliefd om zoud<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. De<br />
dvd bevat het album in Dolby Digital 5.1, Dolby Digital<br />
2.0, DTS Surround, <strong>en</strong> uniek videomateriaal over<br />
het mak<strong>en</strong> van het album. € 27,50 art. nr. 131283
High Fidelity Discs.nl<br />
DÉ VINYL, SACD ÉN XRCD SPECIALIST<br />
LP<br />
G<strong>en</strong>esis - Nursery Cryme (SACD + DVD)<br />
Het derde studioalbum laat de sound van G<strong>en</strong>esis<br />
hor<strong>en</strong> zoals ze hem <strong>op</strong> de volg<strong>en</strong>de albums zoud<strong>en</strong><br />
perfectioner<strong>en</strong>. Verhal<strong>en</strong>de tracks met gecompliceerde<br />
maar toch toegankelijke muzikale begeleiding. De<br />
dvd bevat het album in Dolby Digital 5.1, Dolby Digital<br />
2.0, DTS Surround, <strong>en</strong> uniek videomateriaal over<br />
het mak<strong>en</strong> van het album. € 27,50 art. nr. 131284<br />
G<strong>en</strong>esis - Foxtrot (SACD + DVD)<br />
Op Foxtrot valt alles in de muziek van G<strong>en</strong>esis <strong>op</strong> zijn<br />
plaats. G<strong>en</strong>esis rockt hier harder dan ze ooit rockt<strong>en</strong>,<br />
maar ook pastorale ballades vind<strong>en</strong> e<strong>en</strong> plekje <strong>op</strong><br />
dit meesterwerk. De dvd bevat het album in Dolby<br />
Digital 5.1, Dolby Digital 2.0, DTS Surround, <strong>en</strong> uniek<br />
videomateriaal over het mak<strong>en</strong> van het album.<br />
€ 27,50 art. nr. 131285<br />
G<strong>en</strong>esis - Selling England By The<br />
Pound (SACD + DVD)<br />
Volg<strong>en</strong>s vel<strong>en</strong> het succesvolste <strong>en</strong> best gewaardeerde<br />
G<strong>en</strong>esis album. De band vertelt hier prachtige kleine<br />
<strong>en</strong> grote verhal<strong>en</strong>-in-verhal<strong>en</strong> <strong>en</strong> de muzikale jas zit als<br />
gegot<strong>en</strong>. De dvd bevat het album in Dolby Digital 5.1,<br />
Dolby Digital 2.0, DTS Surround, <strong>en</strong> uniek videomateriaal<br />
over het mak<strong>en</strong> van het album. € 27,50 art. nr. 131286<br />
Sara K. - Made in The Shade (SACD)<br />
Wie ooit Sara K. gehoord heeft weet waarom ze door<br />
de hifi-pers ooit “The Que<strong>en</strong> of Audi<strong>op</strong>hile” g<strong>en</strong>oemd<br />
werd. Met haar spann<strong>en</strong>de stem <strong>en</strong> 4-snarige gitaar<br />
maakt ze warme, persoonlijke <strong>en</strong> ontroer<strong>en</strong>de muziek<br />
die, mede door de audiofiele plat<strong>en</strong>labels waarmee<br />
ze werkt, altijd fantastisch klinkt. Made in The Shade<br />
is daar<strong>op</strong> ge<strong>en</strong> uitzondering. Het Stockfisch label<br />
heeft dit nieuwe album weer <strong>op</strong> e<strong>en</strong> Super Audio CD<br />
uitgebracht zodat de 12 songs <strong>op</strong>timaal tot hun recht<br />
kom<strong>en</strong>. (Uiteraard hybride, dus ook <strong>op</strong> alle gewone<br />
CD-spelers afspeelbaar). € 25,- art. nr. 889048<br />
Eric Bibb - Rainbow Pe<strong>op</strong>le (SACD)<br />
Dit album werd in 1977 alle<strong>en</strong> uitgebracht <strong>op</strong> LP. Het<br />
was de derde release <strong>op</strong> het audiofiele label Opus<br />
3, <strong>en</strong> is nog nooit <strong>op</strong> CD versch<strong>en</strong><strong>en</strong>. Nu eindelijk<br />
leverbaar als hybride SACD (4.1 surround), welke ook<br />
<strong>op</strong> elke normale CD speler af te spel<strong>en</strong> is.<br />
€ 23.50 art.nr. 889070<br />
Ray Charles - Ray Sings, Basie<br />
Swings (SACD)<br />
De SACD versie van e<strong>en</strong> leg<strong>en</strong>darisch concert dat nooit<br />
heeft plaatsgevond<strong>en</strong>, aanrader! € 21,50 art. nr. 101810<br />
Jazz At The Pawnsh<strong>op</strong>, 30th Anniversary(3<br />
xSACD + DVD)<br />
Mooie SACD box set, met alle muziek van dit<br />
beroemde concert, waaronder 20 minut<strong>en</strong><br />
nooit eerder uitgebrachte <strong>op</strong>names. Met bonus-DVD<br />
van e<strong>en</strong> in 2006 <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> interview. Beperkte<br />
g<strong>en</strong>ummerde <strong>op</strong>lage van 3000 stuks, <strong>op</strong>=<strong>op</strong>.<br />
€ 49,50 art nr. 100182<br />
Various - Linn Records - Vol.3 (SACD)<br />
Linn Records staat al jar<strong>en</strong> garant voor kwalitatief<br />
hoogwaardige <strong>en</strong> zeer muzikale <strong>op</strong>names. Op deze<br />
SACD labelsampler staan 18 tracks waarmee Linn laat<br />
hor<strong>en</strong> ook zeer fraaie meerkanaals SACD <strong>op</strong>names te<br />
kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. € 12,- art. nr. 13049<br />
Accessoires<br />
Okki Nokki Plat<strong>en</strong>wasmachine<br />
Deze zeer goed functioner<strong>en</strong>de plat<strong>en</strong>wasmachine<br />
zonder toeters <strong>en</strong> bell<strong>en</strong> van Cad<strong>en</strong>ce reinigt uw langspeelplat<strong>en</strong><br />
perfect. Twee flesjes conc<strong>en</strong>traat om zelf<br />
reinigingsvloeistof te mak<strong>en</strong> (door toevoeging van<br />
gedemineraliseerd water) zitt<strong>en</strong> ook in de verpakking.<br />
€ 395,- art. nr. 131625<br />
Nespa Pro Optical Disc Finalizer<br />
Met behulp van flitslicht van zeer hoge lichtsterkte (3<br />
miljo<strong>en</strong> Lux) uw CD’s <strong>en</strong> DVD’s verbeter<strong>en</strong>. Na behandeling<br />
van uw CD’s <strong>en</strong>/of DVD’s krijgt <strong>geluid</strong> meer definitie,<br />
rust, detail <strong>en</strong> natuurlijkheid, <strong>en</strong> <strong>beeld</strong><strong>en</strong> e<strong>en</strong> zwartere,<br />
gedetailleerdere achtergrond. € 699,- art. nr. 100440<br />
Sieveking RCA Cap<br />
Deze afsluitkapp<strong>en</strong> bescherm<strong>en</strong> uw niet gebruikte<br />
RCA ingang<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> stof <strong>en</strong> corrosie.<br />
€ 4.50 (per stuk) art. nr. 131750<br />
PS Audio Juice Bar II Power<br />
Ext<strong>en</strong>der<br />
Terwijl de meeste fabrikant<strong>en</strong> kiez<strong>en</strong> voor bedrading<br />
om de verschill<strong>en</strong>de st<strong>op</strong>contact<strong>en</strong> met elkaar te<br />
verbind<strong>en</strong> koos PS Audio voor e<strong>en</strong> totaal andere <strong>en</strong><br />
superieure b<strong>en</strong>adering. Massief k<strong>op</strong>er<strong>en</strong> bar<strong>en</strong>. Elk<br />
van de 4 st<strong>op</strong>contact<strong>en</strong> in de Juice Bar II is direct<br />
verbond<strong>en</strong> met de inkom<strong>en</strong>de stroom door ¼ inch<br />
dikke k<strong>op</strong>er<strong>en</strong> bar<strong>en</strong>. € 269,- art.nr. 888891<br />
The Art Vinyl Play &<br />
Display Wissellijst (Wit)<br />
Dit is de eerste LP lijst waarbij je de LP heel e<strong>en</strong>voudig<br />
kunt wissel<strong>en</strong> zonder dat je de lijst van de muur hoeft<br />
te hal<strong>en</strong>. Ook leuk om cadeau te gev<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> LP er<br />
in... € 39,- art. nr. 130737<br />
De Mat (van Art Speak)<br />
Deze dunne rubber<strong>en</strong> mat wordt in de lade van uw<br />
audiospeler <strong>op</strong> de CD gelegd. De weergave wordt<br />
hierdoor verbeterd. Niet geschikt voor VRDS- <strong>en</strong><br />
Stable Platter lo<strong>op</strong>werk<strong>en</strong>. € 18,95 art. nr. 130301<br />
Deoxit D100L<br />
contactreiniger<br />
Met dit middel reinigt <strong>en</strong> beschermt u de aansluitbuss<strong>en</strong><br />
van uw apparatuur <strong>en</strong> de plugg<strong>en</strong> van uw kabels.<br />
Door het betere contact verbetert de weergave.<br />
Geschikt voor alle matal<strong>en</strong>. € 19,50 art. nr. 102198<br />
SilClear<br />
Contactverbeteringsmiddel<br />
Op basis van e<strong>en</strong> pasta waarin zeer kleine zilverplaatjes<br />
in e<strong>en</strong> hoge conc<strong>en</strong>tratie zijn <strong>op</strong>gelost. Voor<br />
interlinks, luidsprekerkabels , powercords <strong>en</strong> buispinn<strong>en</strong>.<br />
Duurzaam <strong>en</strong> onderhoudsvrij.<br />
€ 35,- art. nr. 102095<br />
CD Softcover <strong>op</strong>bergsysteem<br />
Plaatsgebrek is e<strong>en</strong> veel gehoorde klacht van cd-verzamelaars. Met e<strong>en</strong><br />
breedte van ongeveer e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>timeter per doosje levert e<strong>en</strong> verzameling van<br />
1000 cd’s dus e<strong>en</strong> collectie van ti<strong>en</strong> strekk<strong>en</strong>de meter <strong>op</strong>. Dat is niet alle<strong>en</strong><br />
onhandig, maar levert ook nog e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> rommelig <strong>en</strong> dus lelijk visueel<br />
spektakel <strong>op</strong>. Van alle ruimtebespar<strong>en</strong>de <strong>op</strong>bergsystem<strong>en</strong> is dit toch wel<br />
één van de mooiste. De softcovers bestaan uit e<strong>en</strong> zacht kunststof mapje<br />
(naar keuze voor 1 of 2 cd’s) waarin niet alle<strong>en</strong> de cd zelf veilig <strong>en</strong> krasvrij kan<br />
word<strong>en</strong> <strong>op</strong>geborg<strong>en</strong>, maar ook het bijbehor<strong>en</strong>de boekje <strong>en</strong> de papier<strong>en</strong> inlay<br />
(waar meestal de tracklist <strong>op</strong> staat). De mapjes kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>op</strong>geborg<strong>en</strong><br />
in e<strong>en</strong> speciaal ontwikkelde box die ruim g<strong>en</strong>oeg is is om door je collectie te<br />
blader<strong>en</strong>, <strong>en</strong> er zijn ook blanco of alfabetische indexkaart<strong>en</strong> verkrijgbaar. Door<br />
de ruimtebesparing van 75 proc<strong>en</strong>t past e<strong>en</strong> collectie van 1000 cd’s <strong>op</strong>e<strong>en</strong>s in<br />
één on<strong>op</strong>vall<strong>en</strong>d ladekastje. Ook leverbaar voor dvd’s. Prijz<strong>en</strong> vanaf € 16 voor<br />
40 hoesjes (1-cd) <strong>en</strong> € 30 voor e<strong>en</strong> aluminium <strong>op</strong>bergbox (40 cd’s)<br />
Al deze product<strong>en</strong> (<strong>en</strong> meer) zijn ook te bestell<strong>en</strong> <strong>op</strong> www.hifidiscs.nl
High Fidelity Discs.nl<br />
DÉ VINYL, SACD ÉN XRCD SPECIALIST<br />
Vul de bestelbon in <strong>en</strong> stuur of fax deze naar:<br />
High Fidelity Discs, Postbus 155, 4700 AD Roos<strong>en</strong>daal Faxnummer: 0848-755493<br />
Art.nr. Omschrijving artikel prijs aantal totaal<br />
MFSL:<br />
131248 Frank Sinatra - Nice ‘n’ Easy (Gold CD) € 29,50 €<br />
131247 Frank Sinatra - Sings For Only The Lonely (Gold CD) € 29,50 €<br />
130992 Roy Orbison - The All-Time Greatest Hits Of Roy Orbison<br />
(Gold CD) € 29,50 €<br />
131747 Pixies - Bossanova (SACD) € 29,50 €<br />
131753 Marvin Gaye - What’s Going On (SACD) € 29,50 €<br />
131556 Little Feat - Sailin’ Shoes (Gold CD) € 29,50 €<br />
131555 Faith No More - Angel Dust (Gold CD) € 29,50 €<br />
101573 Santana - Abraxas (Gold CD) € 29,50 €<br />
101572 Santana - Santana (Gold CD) € 29,50 €<br />
Vinyl<br />
130978 Diana Krall - Live in Paris (2 x 180 Gr. vinyl LP) € 49,50 €<br />
889243 Stevie Wonder - Songs in The Key of Life<br />
(3 x 180 Gr. LP + 7” + download) € 28,50 €<br />
889248 Diana Krall - Quiet Nights (LP) € 22 €<br />
889176 Kari Bremnes - Ly (2 x vinyl LP) € 25<br />
888889 Bu<strong>en</strong>a Vista Social Club - At Carnegie Hall (2 x 180 Gr. LP) € 28,- €<br />
889066 Bruce Springste<strong>en</strong> - Working On A Dream (2 x vinyl LP) € 28,- €<br />
889028 Diana Krall - Look of Love (2 x 180 Gr. LP) € 47,50 €<br />
131225 James Hunter - The Hard Way € 18,- €<br />
131462 Norah Jones - Live From Austin Texas (2 x LP) € 33,- €<br />
102192 Adele - 19 € 20,50 €<br />
100525 Amy Winehouse - Back To Black € 18,50 €<br />
101581 Santana - Santana € 34,50 €<br />
CD<br />
889215 Frans Halsema - Springlev<strong>en</strong>d (3 x CD) € 18,50 €<br />
889167 Ricky Koole - Harmonium Live / Ricky Koole (2 x CD) € 20 €<br />
889090 Various - Het Beste Van 2 Meter Sessies 1987 - 2009 (3 x CD) € 18,50 €<br />
889100 Various Artists - Sleeping Beauties (Leo Blokhuis) (2 x CD) € 18,- €<br />
101281 J<strong>en</strong>nifer Warnes - Famous Blue Raincoat -<br />
20th Anniversary Edition € 21,50 €<br />
130486 Sara K. - Don’t I Know You From Somewhere? - Solo Live € 20,- €<br />
XRCD<br />
131421 Various - Best Audi<strong>op</strong>hile Voices II € 42,50 €<br />
099202 Sara K. - Hell Or High Water € 29,59 €<br />
088126 Various - Best Audi<strong>op</strong>hile Voices € 42,50 €<br />
SACD<br />
889159 Lee Morgan - Lee-way (SACD) € 29,50 €<br />
889161 K<strong>en</strong>ny Dorham - Whistle St<strong>op</strong> (SACD) € 29,50 €<br />
889158 John Coltrane - Blue Train (SACD) € 29,50 €<br />
Art.nr. Omschrijving artikel prijs aantal totaal<br />
131283 G<strong>en</strong>esis - Trespass (SACD + DVD) € 27,50 €<br />
131284 G<strong>en</strong>esis - Nursery Cryme (SACD + DVD) € 27,50 €<br />
131285 G<strong>en</strong>esis - Foxtrot (SACD + DVD) € 27,50 €<br />
131286 G<strong>en</strong>esis - Selling England By The Pound (SACD + DVD) € 27,50 €<br />
889048 Sara K. - Made in The Shade (SACD) € 25,- €<br />
889070 Eric Bibb - Rainbow Pe<strong>op</strong>le (SACD) € 23.50 €<br />
130890 Dead Can Dance - 9 x SACD Box Set € 179,50 €<br />
101810 Ray Charles - Ray Sings, Basie Swings € 21,50 €<br />
100182 Various - Jazz At The Pawnsh<strong>op</strong>,<br />
30th Anniversary 3xSACD+DVD € 49,50 €<br />
130495 Various - Linn Records - Vol.3 € 12,- €<br />
Accessoires<br />
131625 Okki Nokki Plat<strong>en</strong>wasmachine € 395 €<br />
100440 Nespa Pro Optical Disc Finalizer € 699 €<br />
131750 Sieveking RCA Cap € 4.50 (per stuk) €<br />
888891 PS Audio Juice Bar II Power Ext<strong>en</strong>der € 269,- €<br />
130737 The Art Vinyl Play & Display Wissellijst (Wit) € 39,- €<br />
130301 De Mat (van Art Speak) € 18,95 €<br />
102198 Deoxit D100L contactreiniger € 19,50 €<br />
102095 SilClear Contactverbeteringsmiddel € 35,- €<br />
CD Softcover<strong>op</strong>bergsysteem<br />
131758 CD Softcover Hoesjes CD-1 (40 stuks) € 24 €<br />
131759 CD Softcover Hoesjes CD-2 (20 stuks) € 16 €<br />
131760 CD Softcover Hoesjes DVD (20 stuks) € 20 €<br />
131761 CD Softcover Box Acryl: Transp. - voor 40 CD’s / DVD’s € 33 €<br />
131762 CD Softcover Box Alu: Alum. - voor 40 CD’s / DVD’s € 30 €<br />
131763 CD Softcover Box Alu XL: Alum. - voor 80 CD’s / DVD’s € 50 €<br />
131764 CD Softcover Box Alu XXL 300: Alum. - voor 300 CD’s / DVD’s € 135 €<br />
131765 CD Softcover Box Alu XXL 400: Alum. - voor 400 CD’s / DVD’s € 200 €<br />
131766 CD Softcover Box Alu XXL 500: Alum. - voor 500 CD’s / DVD’s € 225 €<br />
131767 CD Softcover Box iBlack: i-Pod zwart - voor 40 CD’s / DVD’s € 33 €<br />
131768 CD Softcover Box iWhite: i-Pod wit - voor 40 CD’s / DVD’s € 33 €<br />
131769 CD Softcover Set Acryl: CD-1 + Box Acryl - voor 40 CD’s € 57 €<br />
131770 CD Softcover Set Alu: CD-1 + Box Aluminium - voor 40 CD’s € 54 €<br />
131771 CD Softcover Index Kaart<strong>en</strong>: Register CD - alpha € 20 €<br />
131772 CD Softcover Index Kaart<strong>en</strong>: Register DVD - beta € 30 €<br />
131773 CD Softcover Index Kaart<strong>en</strong>: Register CD - blanco € 15 €<br />
131774 CD Softcover Index Kaart<strong>en</strong>: Register DVD - blanco € 25 €<br />
131775 CD Softcover Etui Bruin € 75 €<br />
131776 CD Softcover Etui Zwart € 75 €<br />
subtotaal €<br />
Bijdrage verz<strong>en</strong>d- <strong>en</strong> administratiekost<strong>en</strong> (Nederl./België) € 3,- /5,-<br />
Totaal €<br />
Mevr: O Dhr: O Voorl: Naam:<br />
Straat:<br />
Postcode:<br />
Plaats:<br />
Telefoon:<br />
E-mail:<br />
O Ik machtig High Fidelity Discs éénmalig het totaalbedrag van mijn bank/girorek<strong>en</strong>ing<br />
af te schrijv<strong>en</strong>. Mijn Bank/gironummer is:<br />
O Ik maak het totaalbedrag over <strong>op</strong> banknummer 62.87.70.294 van High Fidelity Discs te Roos<strong>en</strong>daal.<br />
O Ik woon in België <strong>en</strong> maak het totaalbedrag over <strong>op</strong> banknummer 62.87.70.294 van High Fidelity Discs te Roos<strong>en</strong>daal,<br />
Nederland Voor het overmak<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> Nederlands rek<strong>en</strong>ingnummer heeft u het IBAN nummer <strong>en</strong> de BIC code nodig van onze bank. Deze zijn, IBAN<br />
nummer: NL42ABNA0628770294 <strong>en</strong> BIC code: ABNANL2A<br />
Vermeld u bij de overboeking a.u.b. ‘HVT bestelling product<strong>en</strong>’ <strong>en</strong> stuur ook de bon in. Meestal heeft u de artikel<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele werkdag<strong>en</strong> na ontvangst van uw betaling in huis.<br />
Voor sommige product<strong>en</strong> geldt <strong>op</strong>=<strong>op</strong><br />
Handtek<strong>en</strong>ing:<br />
Huisnr:<br />
hvt - mei 2006 65
Neem e<strong>en</strong> abonnem<strong>en</strong>t <strong>op</strong> hvt<br />
al bijna 40 jaar ‘<strong>v<strong>en</strong>ster</strong> <strong>op</strong> <strong>beeld</strong> <strong>en</strong> <strong>geluid</strong>’<br />
E<strong>en</strong> abonnem<strong>en</strong>t is ruim € 15 goedk<strong>op</strong>er <strong>en</strong> dat scheelt bijna anderhalve Euro per uitgave.<br />
Als welkomstgesch<strong>en</strong>k biedt HVT u gratis onbezorgd voldo<strong>en</strong>de <strong>en</strong>ergie voor in uw draagbare<br />
apparatuur met deze AA/AAA-snellader MQR02N ‘<strong>en</strong>elo<strong>op</strong>’ van SANYO t.w.v. € 45.<br />
Vier ‘p<strong>en</strong>lites’ (type AA R6) of twee ‘mini-p<strong>en</strong>lites’ (type AAA R03, niet meegeleverd) word<strong>en</strong><br />
met de snellader in slechts 2 uur <strong>op</strong>gelad<strong>en</strong>.<br />
Hét grote voordeel van de <strong>en</strong>elo<strong>op</strong> batterij<strong>en</strong> is dat ze na één jaar nog 85% van hun lading<br />
hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> ze uit de nieuw-verpakking reeds <strong>op</strong>gelad<strong>en</strong> zijn; direct klaar voor gebruik!<br />
SANYO, ’s werelds grootste produc<strong>en</strong>t van <strong>op</strong>laadbare batterij<strong>en</strong>, combineert hiermee voor<br />
het eerst de voordel<strong>en</strong> van de moderne nikkel-metaal-hydride technologie <strong>en</strong> de klassieke<br />
alkaline technologie.<br />
Ja, ik word abonnee van HVT<br />
Kruis het gew<strong>en</strong>ste abonnem<strong>en</strong>t aan <strong>en</strong> stuur de volledig ingevulde bon naar: HVT,<br />
Antwoordnummer 800, 1900 VE Uitgeest. Of vul het formulier in <strong>op</strong> www.hvt.nl.<br />
Ik abonneer mij tot weder<strong>op</strong>zegging <strong>op</strong> HVT voor het aangegev<strong>en</strong> abonnem<strong>en</strong>t.<br />
E<strong>en</strong> proefabonnem<strong>en</strong>t st<strong>op</strong>t automatisch na drie nummers. E<strong>en</strong> jaarabonnem<strong>en</strong>t kan elke maand in gaan <strong>en</strong><br />
wordt aan het eind van het jaar automatisch verl<strong>en</strong>gd t<strong>en</strong>zij 2 maand<strong>en</strong> voor de vervaldatum schriftelijk wordt<br />
<strong>op</strong>gezegd. Na betaling van het abonnem<strong>en</strong>t krijgt u het welkomstgesch<strong>en</strong>k binn<strong>en</strong> 4 wek<strong>en</strong> thuisgestuurd.<br />
O Jaarabonnem<strong>en</strong>t, € 49,95 (België € 55,-)<br />
O Jaarabonnem<strong>en</strong>t, zonder welkomstgesch<strong>en</strong>k, eerste jaar 20% korting tot € 40,- (België € 44,-)<br />
O Proefabonnem<strong>en</strong>t, 3 nummers voor € 10,- (België € 11,-)<br />
Ik wil <strong>op</strong> de volg<strong>en</strong>de wijze betal<strong>en</strong>:<br />
Nederland<br />
O Doorl<strong>op</strong><strong>en</strong>de machtiging (alle<strong>en</strong> Ned.).<br />
Bank/gironummer<br />
O Per acceptgirokaart.<br />
Vanwege de kost<strong>en</strong> heff<strong>en</strong> wij e<strong>en</strong> toeslag van € 2,50<br />
België<br />
O Ik woon in België <strong>en</strong> ontvang e<strong>en</strong> factuur.<br />
Handtek<strong>en</strong>ing:<br />
Naam: Voorl: m/v<br />
Straat:<br />
Huisnr:<br />
Postcode:<br />
Plaats:<br />
Telefoon:<br />
E-mail:
© 2009 Harman International Industries, Incorporated. Alle recht<strong>en</strong> voorbehoud<strong>en</strong>. Harman Kardon is e<strong>en</strong> handelsmerk van Harman International Industries, Incorporated, geregistreerd in<br />
de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of andere land<strong>en</strong>. Designed to Entertain is e<strong>en</strong> handelsmerk van Harman International Industries, Incorporated. Wijziging<strong>en</strong> voorbehoud<strong>en</strong>.<br />
Two objects, one objective:<br />
No compromise.<br />
Harman Kardon ® HK 990 | HD 990 Echte muziekliefhebbers zijn er over uit. De nieuwe Harman Kardon<br />
product<strong>en</strong> – de HK 990 geïntegreerde stereo versterker <strong>en</strong> HD 990 CD speler - zijn echte performers <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
aanwinst voor de stereo liefhebber om thuis van muziek te kunn<strong>en</strong> g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> zoals het bedoeld is door de artiest.<br />
De HK 990 is met 2 x 150 watt de krachtigste versterker die Harman Kardon binn<strong>en</strong> zijn noem<strong>en</strong>swaadige<br />
historie heeft ontwikkeld. Door de discrete <strong>op</strong>bouw met e<strong>en</strong> duidelijke splitsing tuss<strong>en</strong> analoge <strong>en</strong> digitale in<strong>en</strong><br />
uitgang<strong>en</strong> produceert de HK 990 het zuiverste <strong>geluid</strong> wat m<strong>en</strong> maar kan bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>. De HD 990 CD speler<br />
maakt gebruik van twee AD1995 DACs <strong>en</strong> de 3e g<strong>en</strong>eratie Real-Time Linear Smoothing (RLS III) waardoor e<strong>en</strong>,<br />
in dit segm<strong>en</strong>t uniek, zeer detailrijk <strong>geluid</strong> wordt geproduceerd. De versterker <strong>en</strong> cd speler word<strong>en</strong> met elkaar<br />
verbond<strong>en</strong> door middel van e<strong>en</strong> High-Resolution Synchronization (HRS) link waardoor hoorbare jitter verled<strong>en</strong><br />
tijd is. Beide toestell<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> gebruik van gebalanceerde XLR audio aansluiting<strong>en</strong> die het met 6 dB versterkt<br />
zonder <strong>en</strong>ige ruis of overspraak. Het sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>d <strong>geluid</strong>ssysteem is nog nooit zo e<strong>en</strong>voudig<br />
geweest. www.harmankardon.com<br />
Voor informatie: Harman Consumer Holland, telefoon 0184 - 60 80 60
De One zet u <strong>op</strong> het<br />
verkeerde be<strong>en</strong>...<br />
E<strong>en</strong> mini hifi systeem wordt vaak ontworp<strong>en</strong> met veel<br />
compromiss<strong>en</strong>, vaak teveel voor de echte<br />
muziekliefhebber. Stijlvolle “alles-in-één” <strong>op</strong>lossing<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> er heel mooi uitzi<strong>en</strong> maar <strong>op</strong> de lange duur vall<strong>en</strong> de<br />
prestaties dan toch teg<strong>en</strong>.<br />
Dit verandert met Cambridge Audio’s “One”, e<strong>en</strong> compact systeem<br />
dat compleet met e<strong>en</strong> iPod dockingstation wordt geleverd, e<strong>en</strong> CDspeler<br />
<strong>en</strong> DAB/FM tuner aan boord heeft <strong>en</strong> ook nog e<strong>en</strong>s van e<strong>en</strong><br />
MP3 in- <strong>en</strong> subwoofer uitgang is voorzi<strong>en</strong>.<br />
Cambridge Audio One,<br />
designed with passion in the UK<br />
Exclusively distributed by<br />
Jullie kunn<strong>en</strong> me nog meer<br />
vertell<strong>en</strong>, ik bel 070-4042647<br />
of mail naar info@dimex.nl<br />
voor uitgebreide technische<br />
informatie.<br />
U zult uw og<strong>en</strong> <strong>en</strong> or<strong>en</strong> niet<br />
gelov<strong>en</strong>! - als u ziet<br />
hoeveel de One voor elkaar<br />
krijgt in zo’n kleine <strong>en</strong><br />
mooie behuizing. Perfect te<br />
plaats<strong>en</strong> in elke ruimte.<br />
www.dimex.nl<br />
www.cambridge-audio.com<br />
Your music + our passion<br />
Cambridge Audio One is a trademark of Cambridge Audio. iPod is a trademark of Apple Inc. registered in the U.S and other countries.
Change language