Kharma Rhapsody - Amazon S3

INTRODUCTIE KHARMA MIDI GRAND EXQUISITE EN RHAPSODY ʻTHE SPIRITʼ LUIDSPREKERS
HARRY VAN DALEN EN MICHAEL VAN POLEN BIJ DE SPIRIT LUIDSPREKERS
tested
Nieuwe
27
richtingen
in muziekweergave
Dit introductieverhaal gaat over nieuwe richtingen en ideeën in high-end audio en volgt daarbij twee
Nederlandse voorhoedelopers bij hun onvermoeibare streven naar de realisatie van dit ideaal. Enerzijds is
dat de Hilversumse high-end winkel Rhapsody, die tijdens de decembermaand voor de eerste keer in haar
bestaan op de markt zal komen met een speciale Rhapsody uitvoering van de Kharma Ceramique 3.2
luidspreker. Deze ‘The Spirit’ zal tijdens de kerstshow voor de eerste keer offi cieel aan het publiek worden
getoond. Anderzijds is het Kharma zelf die met de gloednieuwe en zeer exclusieve Midi Grand Exquisite,
voor aanvulling zorgt in het topsegment.
NEXT

INTRODUCTIE KHARMA MIDI GRAND EXQUISITE EN RHAPSODY ʻTHE SPIRITʼ LUIDSPREKERS
tested
28
Het is slechts enkele maanden voor het
schrijven van dit artikel wanneer ik op
zekere dag een enthousiaste Harry van
Dalen aan de telefoon krijg. Of ik zin heb
om op korte termijn bij Kharma in Breda
langs te gaan. Daar zou namelijk de
laatste hand worden gelegd aan enkele
opzienbarende en baanbrekende producten.
Het eerste product is de Midi
Grand Exquisite, die naast een aantal
voor het eerst gebruikte nieuwe technieken,
een aanvulling vormt in het hoogste
topsegment van Kharma. Het tweede
product betreft een op speciaal verzoek
van het Rhapsody team, opgewaardeerde
versie van de Kharma Ceramique 3.2
luidsprekers. Deze bijzondere uitvoering
zal onder de naam ‘The Spirit’, exclusief
bij deze Hilversumse winkel verkrijgbaar
zijn. De ‘normale’ opgewaardeerde versie
is ook bij Kharma zelf te koop.
Kharma Midi Grand Exquisite
Geheel tegen iedere economische voorspelling
in, blijkt dit Brabantse bedrijf
van kostbare tot extreem kostbare highend
luidsprekers, versterkers, A/V projecten
en auto geluidssystemen, eigenlijk
helemaal nergens last van te hebben.
Integendeel zelfs, want het gaat dermate
goed met de verkopen dat het bedrijf
werkelijk de grootst mogelijke moeite
heeft om de vele internationale bestellingen
bij te kunnen houden. Tijdens
mijn bezoek blijkt er dan ook sprake te
zijn van een koortsachtige bedrijvigheid
waarbij op veel plaatsen in het pand, diverse
modellen gereedstaan voor transport.
Zelfs de grootste luisterruimte
heeft er dit keer aan moeten geloven
en doet tijdelijk dienst als magazijn. Ondanks
alle drukte en bedrijvigheid kan er
gelukkig toch de nodige tijd voor een interview
en luisterdemo vrij worden gemaakt
en word ik van harte welkom geheten
door bedrijfsleider Peter Bats en
directeur/eigenaar Charles van Oosterum.
Werner: ‘Charles, hoe kan het toch
zijn dat zo’n relatief kleine Nederlandse
onderneming als Kharma zo succesvol
is op de wereldmarkt en geen last lijkt
te hebben van de wereldwijde economische
recessie?’ Charles: (Grijnst even
en kijkt vervolgens weer bedachtzaam)
‘Zoals je weet oriënteert ons exclusieve
merk Kharma zich voornamelijk op
het absolute topsegment van de audiomarkt.
Op zich is dit natuurlijk een kleine
niche markt, maar doordat wij wereldwijd
opereren gaat het bij elkaar uiteindelijk
toch om behoorlijke aantallen.
Vooral in Azië zijn wij erg succesvol en
ondanks de wereldwijde recessie waarbij
ook de (zeer) rijken soms aanzienlijk
‘armer’ zijn geworden, is er schijnbaar
nog steeds voldoende kapitaal aanwezig
om dit soort luxe zaken aan te schaffen.
Vergeet ook niet dat veel van onze
klanten eigenlijk zo’n beetje alles al bezitten.
Eén of meerdere mooie villa’s,
dure auto’s, jachten, horloges, kleding
en zelfs vliegtuigen. Waar kun je jezelf
dan verder nog mee onderscheiden?
Juist ja, met een prachtig kostbaar highend
of gecombineerd audio/video systeem.
Een ander sterk punt is dat we
bij Kharma nooit stilzitten. We zijn constant
bezig met het ontwikkelen van
nieuwe grensverleggende concepten
waaronder zeer geavanceerde Audio/Video
projecten waarbij we zelfs een compleet
op maat gemaakte ruimte aanleveren
die past in een bestaande ruimte.
Alles is daarin al dermate perfect weggewerkt
en op elkaar afgestemd, dat het
enige wat onze klant na montage nog
hoeft te doen, gaan zitten en genieten
is. Ook op versterker- en luidsprekergebied
zijn we met een aantal spraakmakende
producten in een vergevorderd
stadium. Met één van die producten willen
we je vandaag graag kennis laten
maken. Het gaat hier om de Midi Grand
Exquisite luidsprekers (€ 145.000,-),
welke het ‘kleinste’ model uit onze
Grand Exquisite topserie vormen. Daarboven
zit de al langer bestaande Grand
Exquisite (€ 200.000,-) en volgend jaar
zal deze reeks gecompleteerd worden
met een echt heel groot en absoluut extreem
topmodel, de Grand Exquisite Extreme
(€ 300.000,-!).’ Werner: ‘Allemaal
CHARLES VAN OOSTERUM VOOR KHARMA MIDI GRAND EXQUISITE

NIEUWE RICHTINGEN IN MUZIEKWEERGAVE
steem met dit soort afmetingen is een
ware technische ‘tour de force’ die kan
uitmonden in een nachtmerrie. De ontwikkelingskosten
zijn enorm en zelfs
voor ons worden er in deze prijsklasse
natuurlijk maar heel weinig exemplaren
van verkocht. Echte winst maak je
er dus niet mee. Bovendien komen er
zulke enorme krachten vrij die in goede
banen moeten worden geleid en wordt
het allemaal zo complex om het 100%
kloppend te krijgen, dat we voordat we
instemden, toch eerst even pas op de
plaats hebben gemaakt om alle consequenties
goed te overdenken. Uiteindelijk
hebben wij toch besloten om de uitdaging
aan te gaan en ten tijde van dit
interview hebben we het prototype zelfs
al bijna spelend! Dit keer zijn we echt in
een gebied gekomen waar nog maar zelden
en waarschijnlijk nooit, een andere
luidsprekerontwerper is geweest. Alles
was zo anders en extreem dat we gaandeweg
de bouw onderdelen nodig bleken
te hebben die nog niet eens in deze
kwaliteit bleken te bestaan! Zo hebben
we bijvoorbeeld in de Grand Exquisite
Extreme voor de allereerste keer bij
Kharma, eenheden naar eigen specifi catie
laten vervaardigen! Dit zijn dus onderdelen
die alleen exclusief voor Kharma
zullen worden gemaakt en nergens
anders te koop zullen zijn. Een tipje van
de sluier is dat naast een dubbele dia-
heel leuk en interessant natuurlijk dit
soort grensverleggende projecten met
hun werkelijk extreme prijzen, en dat je
daarbij een kleiner model ontwerpt als
de Grand Exquisite kan ik mij heel goed
voorstellen, maar waarom dan nu toch
weer groter en kostbaarder? De Grand
Exquisite is toch al reusachtig van afmetingen?’
Charles: (kijkt mij quasi verontwaardigd
met twinkelende ogen aan) ‘Ik
vermoed dat ik weet wat je denkt, maar
zo gaat het in de praktijk helemaal niet.
Het is echt niet zo dat wij hier de hele
dag verlekkerd achter onze computers
en calculators ons rijk zitten te rekenen
met het idee om steeds maar grotere
en meer kostbare modellen te ontwikkelen.
Eigenlijk komt het overgrote deel
van dit soort projecten door vragen van
onze klanten. Zo hebben we zelfs een
klant die speelt met een meerkanaalsopstelling
waarbij in een reusachtige luisterruimte,
alleen maar Grand Exquisite
luidsprekers worden gebruikt! Je moet
je eens proberen voor te stellen hoe dat
eruit ziet en vooral hoe dat klinkt. Maar
het ongeloofl ijke is vervolgens gebeurd.
Niet dat hij ooit iets te kort kwam, maar
deze klant vroeg of het misschien mogelijk
was dat wij voor hem een nog groter
en vooral nog extremer model konden
ontwikkelen! Toen moesten wij eens
een keer achter onze oren krabben en
even slikken, want een luidsprekersymanttweeter,
er nu ook voor een eerste
keer gebruik zal worden gemaakt van eigen
ontwikkelde diamant middentoners!
Het is de bedoeling dat in een later stadium
ook de huidige eenheden in alle
andere Kharma’s plaats zullen gaan maken
voor geheel eigen ontwerpen. Hiermee
gaat een grote droom van ons in
vervulling. Terug nu naar de Midi Grand
Exquisite waar veel van de technieken
zoals de dubbele diamanttweeter confi
guratie van ons absolute topmodel in
zijn verwerkt. Ook al is hij natuurlijk met
zijn 180 cm hoog, 37,5 cm breed en 60
cm diep absoluut gezien natuurlijk nog
steeds heel groot, toch is dit het kleinste
model van de Grand Exquisite serie.
Waar we met name trots op zijn is
dat we met deze nieuwe loot weer een
stap verder zijn gekomen in de totale integratie
van het systeem. Het is dan ook
een heel natuurlijk, realistisch en ‘snel’
klinkend systeem geworden. Tijdens
de Pebbles Beach Car show in Californië
(USA) hebben wij het prototype van
de Midi Grand Exquisite voor de eerste
keer aan het publiek kunnen tonen en
de eerste reacties waren uitermate lovend.
Dat wij op zo’n prestigieuze autoshow
met zo’n topluidspreker staan is
overigens niet zo toevallig als het misschien
lijkt. Zoals je waarschijnlijk wel
weet hebben wij voor de C8 Aileron
sportwagen van het oer Nederlandse
Spyker Cars in Zeewolde, de complete
geluidsinstallatie ontworpen. Het tonen
van onze producten op zo’n show,
benadrukt zowel de aanwezigheid van
de ingebouwde top geluidsinstallatie in
de Spyker, als het feit dat wij dezelfde
prestigieuze kwaliteit kunnen leveren in
de thuisomgeving.’
tested
29
Luisteren Midi Grand Exquisite
Zoals mij wel vaker overkomt voorafgaand
aan een luistersessie van een verwacht
top high-end systeem, heb ik ook
dit keer weer dat licht kriebelende gevoel
in mijn maag. Het is hetzelfde soort
gevoel wat u waarschijnlijk zult ervaren
wanneer u een live optreden van uw favoriete
artiest bijwoont, even voordat hij
of zij het podium betreedt. Wanneer we
vervolgens één van de vier luisterruimtes
die het Kharma pand telt betreden,
NEXT
HOOFDLUISTERRUIMTE MET KHARMA SPIRIT LUIDSPREKERS

INTRODUCTIE KHARMA MIDI GRAND EXQUISITE EN RHAPSODY ʻTHE SPIRITʼ LUIDSPREKERS
tested
30
staat daar dan in als zijn grootsheid de
Midi Grand Exquisite te glanzen. Deze
uitvoering glanst overigens eens extra
door de speciaal gepolijste metalen
sierringen rond de luidsprekereenheden.
Normaliter zijn deze afdekkingen
in half glanzend zwart uitgevoerd maar
aangezien de afdekranden van de Kharma
luidsprekers in de Spyker C8 Aileron
ook uit gepolijst metaal bestaan, vond
men het passender om voor zo’n fameuze
autoshow dezelfde uitstraling te
hanteren. De luisterruimte (5 x 7 meter)
lijkt in eerste instantie voor een dergelijk
grote luidspreker aan de kleine kant
maar is verder wel goed gedempt. Als
aansturing wordt Kharma’s eigen Matrix
P1.0 voorversterker gebruikt die bekend
staat om zijn hoge resolutie en ongekende
neutraliteit. Eindversterkers zijn de
krachtige Exquisite MP 350 terwijl de
(sa)cd-speler een Marantz SA7-S1 is.
Alle kabels zijn Enigma Signature modellen.
Omdat ik in het verleden al meer
in deze ruimte heb geluisterd ben ik bekend
met de akoestische eigenschappen.
Wat al bij de eerste klanken meteen
opvalt, is de schaalgrote zoals die alleen
door een echt groot luidsprekersysteem
kan worden neergezet. Je kijkt als het
ware meteen een grote zaal in waarbij
de onderverdeling over het grote aantal
verschillende luidsprekereenheden, voor
een mooi beheerst en vooral stressvrij
geluid zorgt. Ik draai veel verschillende
soorten muziek waarbij een aantal zaken
erg opvallen. Het laag en middenlaag
sluiten aanzienlijk beter op elkaar
aan dan ik mij kan herinneren van de
grote broer, de Kharma Grand Exquisite.
Er is ook meer snelheid en doortekening
hoorbaar en het geluid toont frisser
en meer open. Hierdoor bloeit het ruimtebeeld
als nooit tevoren en ontstaat er
een sterke live ervaring. Meegenomen
cd’s zoals ‘The Eye’ van Yello zorgen op
zo’n machtig systeem voor een absoluut
kippenvelgehalte en zijn een feest voor
de zintuigen. De geluidsdruk is ondanks
het sterk opgedraaide volume daarbij zo
homogeen en er is zo weinig hoorbare
vervorming en compressie waarneembaar,
dat je voordat je het in de gaten
hebt op enorme geluidsniveaus staat
te spelen. Enkel het laagste laag en het
ruimtebeeld in de breedte komen door
de wat te kleine ruimte helaas niet helemaal
tot hun recht. Maar dat is iets waar
deze prachtige luidsprekers natuurlijk
maar weinig aan kunnen doen.
Rhapsody (Kharma) ‘The Spirit’
Omdat de drukke werkzaamheden verder
de nodige aandacht vereisen, excuseert
Charles zich en neemt bedrijfsleider
Peter Bats het interviewstokje over.
Werner: ‘Peter, vertel eens wat meer
over de technische kant van deze speciale
Rhapsody uitvoering en hoe ik die
moet plaatsen in het Kharma productenpallet.’
Peter: ‘Als high-end recensent
ben je waarschijnlijk goed op de hoogte
van het Kharma programma en ken
je de prijstechnische opbouw van ons
gamma. Zo bevat onze Matrixserie multifunctioneel
inzetbare high-end thuisbioscoop
luidsprekers, de Ceramique lijn
bestaat uit Kharma instapmodellen voor
stereo en meerkanaalsgebruik, terwijl
de Exquisite serie begint waar de Ceramique
modellen eindigen en dus is opgebouwd
uit onze beste en meest kostbare
modellen. Buiten onze bestaande
ontwerpen doen we veel aan maatwerk
en daarbij is niet alles maar wel heel veel
voor onze klanten mogelijk. De basis
voor deze ‘Special Edition’ uitvoeringen
is meestal een bestaand model dat in allerlei
mogelijke stappen kan worden opgewaardeerd.
In geval van de Rhapsody
‘The Spirit’, is als basis de Ceramique
3.2 genomen die we in nauw overleg
naar de wensen van Harry van Dalen en
Michael van Polen van Rhapsody hebben
opgewaardeerd naar een in Kharma
vaktermen CRM 3.2 FES. Eigenlijk komt
het er in basis op neer dat vooral veel
kostbare Exquisite techniek, hun weg
heeft gevonden in een opgewaardeerde
Ceramique = CRM behuizing. Je moet
dan denken aan een betere (Titanium)
tweeter, Enigma Signature bekabeling,
betere fi ltercomponenten en een speciaal
behandelde keramische laag/midden
eenheid. Je kunt deze eenheid visueel
herkennen aan het feit dat het oppervlak
niet het typische keramische wit is, maar
juist zwart van kleur. We hebben namelijk
voor extra stevigheid en het tegengaan
van ongewenste resonanties, een
extra coating op het keramiek laten aanbrengen.
Ook de rolrand van het membraan
is veranderd en onderhuids is de
spider (deel van de ophanging) aange-

NIEUWE RICHTINGEN IN MUZIEKWEERGAVE
past om nog grotere uitslagen toe te
kunnen laten. Het eindresultaat is een
dramatisch verbeterde belastbaarheid,
dynamiek, slagkracht en vervormingsvrijheid.
Wat ‘The Spirit’ uitvoering verder
completeert is de typische rood metallic
kleur van de kast en de ingegraveerde
‘The Spirit’ naamplaatjes. Mede door
extra scherp te calculeren en omdat
het vooral een model is bedoeld voor
de Nederlandse markt, wordt de winkelprijs
€ 16.900,- per paar. Misschien
een fors bedrag maar voor deze geboden
kwaliteit beslist schappelijk te noemen.
Normaal zou een luidspreker met
al deze zaken aan boord bij ons rond de
€ 20.000,- per paar moeten kosten.
Uitleg ‘The Spirit’ door Rhapsody
Ten tijde van mijn Kharma interview
werd er keihard en koortsachtig achter
de schermen gewerkt om het demo
paar van ‘The Spirit’ op tijd bij Rhapsody
te krijgen. Vergis u niet, want buiten de
complexe constructie van zo’n kast en
het aanbrengen van alle inwendige techniek
is ook het spiegelgladde spuitprocedé,
heel tijdrovend. Maar een maand
na mijn bezoek aan Breda is het dan zover
en kan ik in de Hilversumse luistervilla
terecht voor een eerste indruk. Het
product is nog gloednieuw en het angstzweet
breekt mij toch al een beetje uit
bij het idee dat het misschien nog wel
nergens naar zal klinken. Na mijn aankomst
wordt mijn nieuwsgierigheid nog
even op de proef gesteld want eerst
volgt nog de uitleg van het Rhapsody
team over het waarom van deze ‘The
Spirit’. Harry:’We (hij en Michael) zijn
blij dat je hier aanwezig wilt zijn om het
eerste in de Rhapsody historie zelf geinitieerde
luidsprekersysteem te beluisteren.
Het is allemaal kort dag geweest
maar toch gelukt en daar zijn we heel
blij mee.’ Werner: ‘Een maand geleden
heb ik van de Kharma mensen hun technische
uitleg over deze bijzondere luidspreker
gehoord maar heel graag zou ik
van jullie nu het verlossende ‘waarom’
willen horen.’ Michael: ‘Allereerst zijn we
bij Rhapsody nu al zo veel jaar bezig met
het tunen en afstemmen van mooie audiosystemen,
dat we steeds meer de be-
hoefte kregen om ook eens zelf op een
component onze eigen stempel en fi losofi
e te kunnen drukken. Zoals je weet
verkopen we alweer enige tijd de highend
luidsprekers van het Nederlandse
Kharma en daar zijn we zeer verguld
mee. Ze bezitten unieke eigenschappen
en laten mensen dingen in de muziekbeleving
ervaren zoals wij die graag voorstaan.
Ze zijn daarbij zowel verregaand
neutraal als muzikaal en naar gelang de
situatie, zowel compact als in reusachtige
afmetingen leverbaar. Net als bijvoorbeeld
Avalon zijn ze in staat tot een
prachtig royaal, stabiel en goed gedefi -
nieerd 3D beeld wat veel verder gaat als
de kastafmetingen of luisterruimte zelf.
Voeg daar als laatste nog de perfecte
afwerking en gedegen techniek aan toe
en je hebt het plaatje compleet waarom
wij er zo enthousiast over zijn.’ Werner:
‘Oké, dat is duidelijk en ik snap jullie motivatie
aangaande Kharma, maar wat is
nu die extra Rhapsody beleving die naar
jullie inzicht de meerprijs rechtvaardigt
ten opzichte van het standaard model
en de hamvraag, vonden jullie het stan-
tested
31
NEXT
SPIRIT LUIDSPREKERS

INTRODUCTIE KHARMA MIDI GRAND EXQUISITE EN RHAPSODY ʻTHE SPIRITʼ LUIDSPREKERS
tested
32
daard model dan niet goed genoeg?’
Harry: ‘We hebben straks zowel een
origineel paar Kharma Ceramique 3.2’s
als ‘The Spirit’ beschikbaar voor direct
vergelijk, dus je zult het zelf kunnen beoordelen.
En een luistersessie zegt nu
eenmaal meer als ik in duizend woorden
kan vertellen. Maar wat betreft het standaard
model, dat kost net even boven
de € 10.000,- per paar en voor dat bedrag
is het een prima luidspreker. Maar
wij wilden meer, veel meer. Wat we mooi
aan de Ceramique 3.2 vinden is de ongecompliceerdheid.
Het is een mooie
compacte vloerstaander die in heleboel
woonsituaties uitstekend kan functioneren
en veel hoogwaardige spullen goed
tot zijn recht kan laten komen. Maar voor
onszelf wensten we nog wat minder eigenklank,
een grootser geluidsbeeld.
Meer expressie en slagkracht en vooral
meer tonale rijkdom en volheid. Het
belangrijkste doel was echter om deze
high-end luidsprekers ook met veel eenvoudiger
spullen zoals de mooie Pathos
en PrimaLuna elektronica aan te kunnen
sturen. En niet alleen zo maar aansturen,
nee, ook met die relatief eenvoudige en
prijsgunstige componenten zou het echt
muziek moeten kunnen maken, waarbij je
veel hoort maar niet steeds met de techniek
om je oren wordt gemept. Het gaat
tenslotte om het genieten. Het mooie is
dat je vervolgens bijna eindeloos kan
doorgroeien en steeds het verschil in je
vervolguitgave kunt terughoren. Om het
ook gevoelsmatig af te maken wilden we
ook onze eigen Rhapsody stempel erop
drukken en daar hadden ze gelukkig bij
Kharma in het geheel geen moeite mee.
Integendeel zelfs, ze vonden het leuk om
het uiterste uit dit model te halen. Dus in
goede samenwerking zijn we uiteindelijk
tot een werkelijk prachtig product gekomen
waarbij we ons inziens, helemaal in
onze opzet zijn geslaagd. Luister nu zelf
maar eens!’
Luisteren ‘The Spirit’
Wanneer ik kan beginnen met luisteren
begint door het late jaargetijde de zon al
fl ink te zakken en vormen de vele warm
gele lampen en lampjes in de grote luisterruimte
een sfeervol schouwspel. Voor
mij staat een set opgesteld die verregaand
compromisloos is en goed in
staat zal zijn te horen tot welke niveau
deze luidsprekers in staat zijn. Als bron
fungeert een dCS Puccini (sa)cd-speler
met de bijbehorende USB klok, een
Reference 5 van Audio Research dient
als voorversterker terwijl twee Spectral
DMA-360 series 2 voor de eindversterking
zorgen. Bekabeling is helemaal
MIT MA Oracle. De Spirit luidsprekers
die voor mij staan zijn inderdaad
van een handzaam formaat. Een ruwe
schatting is iets van 100 cm hoog, 25
cm breed en 35 à 40 cm diep. De donkerrode
metallic lakkleur staat ze goed
en toont extra warm met de sfeervolle
verlichting. Net als veel moderne luidsprekers
staat ‘The Spirit’ voor een optimaal
fasegedrag, lichtjes achterover geleund.
Iets wat ik persoonlijk altijd een
mooi aspect vind. Deze luidsprekerloot
is een 2-weg systeem met Titanium hogetonenluidspreker
en een keramische
bas/middeneenheid. Aan de achterzijde
is tamelijk laag boven de grond, net boven
de aansluitterminal een forse basrefl
ex poort te vinden. De aansluitingen
zelf zijn een Kharma interpretatie van
de beroemde Cardas aansluitingen en
zijn voor spades mijn inziens het beste
wat er momenteel verkrijgbaar is. Met
één beweging beide polen krachtig
kunnen vastzetten is ideaal. Enige nadeel
is dat er geen banaanstekkers of
losse draadeinden kunnen worden gebruikt.
Onder de kast is een ruim buiten
de kast uitstekend onderstel zichtbaar
wat Kharma typisch, uitmuntend

NIEUWE RICHTINGEN IN MUZIEKWEERGAVE
goed is afgewerkt en voorzien is van in
hoogte verstelbare spikes met bijbehorende
schotels. Hierdoor staan beide
‘The Spirit’ luidsprekers werkelijk rotsvast
en is het nagenoeg onmogelijk dat
ze ooit om zullen kunnen vallen. Om een
goede eerste indruk te krijgen heb ik van
alles en nog wat op deze luidsprekers
losgelaten. Van rustige barokmuziek, tot
groot orkestraal werk, jazz in grote en
kleine bezetting en ronkende rockmuziek
op hoog volume. Mijn eerste waarneming
is meteen een groot compliment
voor de neutraliteit van deze weergevers
want al in het eerste nummer hoorde ik
als geoefend luisteraar heel herkenbaar
alle eigenschappen van de aangesloten
randapparatuur! Het mooie evenwicht,
klankkleur, tonale balans, soepelheid en
muzikaliteit van de nieuwe versie van de
Spectral monoblokken. Het hoge oplossend
vermogen, de vloeiendheid en
voor een Audio Research, ongekende
neutraliteit van de Ref 5 en de herkenbare
frasering, oplossend vermogen en
ruimtelijke opbouw van de dCS (sa)cdspeler.
Zelden heb ik deze eigenschappen
zo snel en zo goed apart uit elkaar
kunnen houden. Toch kan ik met deze
uitspraken ook een aantal mensen onbewust
op het verkeerde been zetten.
Die denken nu meteen dat dus de nadruk
in de weergave op de techniek ligt.
Nee, dus, helemaal niet! Van alle Kharma’s
die ik tot nu toe heb gehoord vind
ik deze ‘The Spirit’ ongetwijfeld zelfs
één van de meest muzikale en tonaal rijke.
Dat luisteren naar techniek is onderdeel
van de beroepsdeformatie waar iedere
recensent in meer of minder mate
‘last’ van heeft. Als je dat uitzet kun je
deze manier van luisteren ook omzetten
in het prachtig ontrafelen van alle gespeelde
muziek. Zo hoorde ik niet alleen
het prachtige uitlichten van de opnameruimte,
de timbres van de gebruikte instrumenten,
maar ook hoe de stemming
van de muzikanten was en op welke wijze
ze de instrumenten of het instrument
op dat moment bespeelden. De presentatie
is daarbij groots een meeslepend
en duidelijk groter dan de afmetingen
van de luidsprekers zijn. Fasereinheid is
ook al erg goed want of je nu staat of
zit of bij de linker- of rechter luidspreker
bent, de weergave staat als een huis.
Tonaal is het laag voor een Kharma opvallend
rijk en rond met echte slagkracht
en slechts in de verte was nog een fractie
kastklank waarneembaar. Het midden
en hoog sluiten daar heel goed op
aan maar bezitten wel wat minder energie
dan je normaliter bij een aantal andere
merken zoals Wilson Audio tegenkomt.
‘The Spirit’ en eigenlijk Kharma als
merk deelt dit aspect met een merk als
bijvoorbeeld Wilson Benesch. Er is wel
degelijk veel expressie en dynamiek aanwezig,
maar het wordt op een bepaalde
andere manier getoond en op een meer
gedragen, schone en geciviliseerde wijze
gebracht. Wanneer we in dezelfde
ruimte maar in een andere set up vervolgens
gaan luisteren naar de standaard
Kharma Ceramique 3.2 op de eigen mij
goed bekende Kharma elektronica, zijn
de gehoormatige verschillen groter dan
het prijsverschil zou doen vermoeden. Is
dit in basis dezelfde luidspreker denk ik
bij mijzelf? Uiteraard presteert de standaard
uitvoering ook op high-end niveau
en is de weergave goed in balans en uitgewogen
van karakter. Maar het beeld
is aanzienlijk kleiner, minder groots en
trekt ook meer naar de luidsprekers toe.
Het oplossend vermogen treedt een forse
stap terug, de weergave is minder
schoon en op een bepaalde manier wat
meer gesloten met nu duidelijk meer eigenklank
over een veel groter deel van
het frequentiebereik. Het is tenslotte
volslagen duidelijk dat ‘The Spirit’ een
schot in de roos is. Zoveel meerwaarde
uit eenzelfde concept weten te halen, is
beslist een groot compliment waard.
Conclusie
Met de introductie van deze twee bijzondere
producten blijkt maar weer
eens dat er nog steeds rek zit in het fenomeen
luidspreker. Door steeds betere
luidsprekereenheden, voortschrijdende
technieken en inzichten toe te
passen, kan de realiteit opnieuw weer
een stap dichter worden benaderd.
De Midi Grand Exquisite is een mooie
aanvulling in de Grand Exquisite serie.
Hij heeft niet de rijpheid en absolute
schaalgrote van het aanzienlijk grotere
moedermodel, de originele Grand Ex-
quisite. Maar de tijd staat niet stil en op
gebieden als snelheid, integratie en coherentie
weet deze nieuweling het zijn
moeder knap moeilijk te maken en af en
toe zelfs voorbij te streven. Bij ‘The Spirit’
is naar heel andere zaken gestreefd.
Hier is getracht door Kharma en Rhapsody
om binnen een bepaald concept
en woonkamervriendelijke afmetingen,
het maximaal haalbare binnen een bepaald
prijsniveau neer te zetten. Mijns
inziens zijn ze hier bijzonder goed in geslaagd
en wordt er een dermate muzikale
en realistische weergave neergezet
die zeldzaam is binnen deze afmetingen.
Is dat nu geen prachtig cadeau voor onder
de kerstboom?
Tekst & fotografi e: Werner Ero
Computerbewerking Kharma Midi Grand
Exquisite: Vincent de Ridder
Logo ‘The Spirit’: Timmo Polak
RHAPSODY
TEL: 035-6284644
E-MAIL: INFO@RHAPSODY.NL
WWW.RHAPSODY.NL
KHARMA INTERNATIONAL B.V.
TEL: 076-5715010
E-MAIL: INFO@KHARMA.NL
WWW.KHARMA.COM
END
tested
33