Phonotrappen Multitest - Amazon S3
Phonotrappen Multitest - Amazon S3
Phonotrappen Multitest - Amazon S3
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Voor elk<br />
EEN REIS DOOR PHONO LAND<br />
wat wils<br />
tested<br />
Na het bespreken van de vier phono voorversterkers in Music Emotion<br />
nummer 4 kon het natuurlijk niet uitblijven. Deze keer zijn er - verdeeld<br />
over drie prijsklassen - uit Sneek dertien voorversterkers betrokken die<br />
specifi ek gebouwd zijn voor het op lijnniveau brengen van de minieme<br />
signalen die door een element aan de groeven van het vinyl onttrokken<br />
worden. En passant zijn er ditmaal ook nog enkele elementen meegelift en<br />
aan het eind van de luisterperiode zijn rechtstreeks via de desbetreffende<br />
importeur nog een aantal combinaties toegevoegd waaronder een<br />
tweetal gedurende de onlangs in München gehouden High End 2007<br />
show voor het eerst gepresenteerde primeurs. Hoewel alle zeventien<br />
phonotrappen in dezelfde periode beluisterd zijn, zullen de resultaten<br />
beschreven worden in twee artikelen waarbij dit eerste deel begint met<br />
de zeven goedkoopste modellen; afkomstig van twee Britse, een Deense<br />
en drie Duitse fabrikanten.<br />
music<br />
emotion<br />
65<br />
De 99 euro kostende instapper in dit gemêleerde<br />
gezelschap komt, in de vorm<br />
van de PP-2, van NAD. Een bescheiden<br />
ogend, tegenwoordig in twee kleurstellingen<br />
te verkrijgen, metalen kastje op<br />
rubberen voetjes met aan de voorzijde<br />
een LED die groen oplicht. Aan de achterkant<br />
gescheiden aansluitingen, met<br />
bijbehorende schakelaar, teneinde te<br />
kunnen wisselen tussen MM en MC signalen.<br />
Een externe voeding zorgt voor<br />
de benodigde 24 volt. Voor 159 euro<br />
zet Cambridge Audio daar zijn 640 P tegenover.<br />
Een iets groter en ook wat luxer<br />
ogend metalen doosje met een miniem<br />
oplichtende blauwe LED. Achterop eenzelfde<br />
opzet met dit verschil dat er als<br />
extra voorzien is in een uitschakelbaar<br />
subsonic fi lter. De bijbehorende losse<br />
voeding in kunststof behuizing levert 12<br />
volt. Eenzelfde fi lter - maar ditmaal per<br />
kanaal middels jumpers inschakelbaar -<br />
is aan te treffen op de nagelnieuwe 199<br />
euro kostende Nano phono van Clearaudio.<br />
Gekleed in de aluminium behuizing<br />
die kenmerkend is voor alle Clearaudio<br />
modellen is hij aan de onderzijde<br />
met jumpers in te stellen op MM dan wel<br />
MC elementen. Op dezelfde wijze is de<br />
load aan te passen en wordt door middel<br />
van een draaiwieltje aan de bovenzijde<br />
de versterkingsfactor ingesteld. De<br />
externe voeding bevindt zich in een plastic<br />
omhulsel. Met een prijs van 335 euro<br />
is de van dezelfde fabrikant afkomstige<br />
Smart phono meteen een stuk duurder.<br />
Dezelfde dikke aluminium kast waarbij<br />
aan de onderzijde per kanaal middels<br />
een drukknop gekozen kan worden tussen<br />
MM en MC. De externe voeding zit<br />
in het bekende kunststof kastje. Ook al<br />
is de Musical Fidelity X-LPS V3 met zijn<br />
375 euro dan maar 40 euro duurder, hij<br />
ziet er met zijn 2.5 kilo wegende metalen<br />
NEXT
tested<br />
music emotion<br />
66<br />
kast, mede dankzij het dikke front en de<br />
koelribben aan de zijkant, direct robuuster<br />
en serieuzer uit. Daarentegen biedt<br />
de achterkant niet meer dan bijvoorbeeld<br />
de NAD. De gescheiden voeding<br />
van het 12 volt type wordt op het apparaat<br />
aangesloten middels een DIN connector.<br />
In plaats van deze in kunststof<br />
gehulde voeding kan er ook geopteerd<br />
worden voor de X-PSU V3, een voeding<br />
die optisch mooi bij de phonotrap past<br />
en waarop vier Musical Fidelity apparaten<br />
aangesloten kunnen worden. Deze<br />
combinatie komt in de volgende afl e-<br />
vering terug in de prijsklasse tot 1000<br />
euro. Trigon is als één van de drie Duitse<br />
fabrikanten vertegenwoordigd met<br />
de 380 euro kostende Vanguard II. De<br />
mooi gebouwde metalen kast met dik<br />
aluminium front heeft aan de voorzijde<br />
slechts een LED en een aan/uit schakelaar.<br />
Doordat de dipswitches voor afstemming<br />
op het element zich aan de<br />
onderzijde bevinden is de achterzijde<br />
simpel; input, output en een aansluiting<br />
voor de 27 volts aparte voeding in<br />
kunststof omhulsel. De duurste trap uit<br />
de groep, de Black Cube van 440 euro,<br />
komt van de Duitse fi rma Lehmann. Een<br />
ultralicht zwart aluminium kastje met aan<br />
de ene kant de input en aan de andere<br />
kant de output. Een lang netsnoer<br />
loopt naar de externe voeding en vandaar<br />
opnieuw een lang netsnoer tot aan<br />
de stekker zodat de phono op grote afstand<br />
van de stroombron geplaatst kan<br />
worden teneinde storende invloeden te<br />
voorkomen. Aan de onderkant dipswitches<br />
voor het instellen van de elementwaarden.<br />
Wat bij opening opvalt is het<br />
gebruik van dempingmateriaal om ongewenste<br />
resonanties tegen te gaan. Ook<br />
zit er in de meest recente versie een<br />
hard wire slot waarmee de phono perfect<br />
afgestemd kan worden op eventuele<br />
zeer specifi eke wensen van de koper<br />
ten aanzien van impedantie en load.<br />
De opstelling<br />
Gestart wordt met mijn standaard confi<br />
guratie bestaande uit een DK Design<br />
VS-1 Reference mk III geïntegreerde<br />
versterker die met type III luidsprekerkabel<br />
van JK Acoustics aangesloten is<br />
op de M3 luidsprekers van MC Systems<br />
CLEARAUDIO SMART PHONO<br />
LEHMAN AUDIO BLACK CUBE<br />
CAMBRIDGE AUDIO 640 P<br />
en zijn analoge signalen ontvangt van<br />
een Clearaudio Champion Limited Edition<br />
draaitafel welke uitgerust is met een<br />
JMW 9 Memorial arm van VPI waarin<br />
een Clearaudio Discovery MC element<br />
gemonteerd is. De interlink van de draaitafel<br />
naar de phonotrap is een Clearaudio<br />
Sixstream en het exemplaar van de<br />
phono naar de versterker is afkomstig uit<br />
de toplijn van het Amerikaanse Synergistic<br />
Research. Tijdens het proefdraaien<br />
waarbij willekeurig gekozen phono’s<br />
kortdurend aangesloten worden is al<br />
snel duidelijk dat het heldere karakter en<br />
het aangezette hoog van de Discovery<br />
niet altijd een optimale match vormen<br />
met de beluisterde phono. Van de uit<br />
het Friese land meegenomen elementen<br />
blijkt voor het Koetsu Red Signature element<br />
hetzelfde te gelden met dien verstande<br />
dat ditmaal het rijke laag in sommige<br />
gevallen voor een niet gewenste<br />
vertekening zorgt. Besloten wordt dan<br />
ook om te kiezen voor de meest neutrale<br />
van de drie; de Lyra Argo die - wanneer<br />
ik chargeer ten behoeve van de duidelijkheid<br />
- geaccentueerd laag of hoog<br />
inruilt voor een neutralere klankbalans<br />
waarin eerder het fraaie middengebied<br />
er uit springt. Zowel de versterker, als de
TRIGON VANGUARD II<br />
MUSICAL FIDELITY X-LPS V3<br />
tend op deze phono’s kunnen richten.<br />
Ik besluit dan ook om een week vrij te<br />
nemen en dagelijks een aantal exemplaren<br />
te beluisteren waarbij op de tweede<br />
dag begonnen wordt met het beluisteren<br />
van de trap waarmee de vorige dag<br />
geëindigd is. In die week ben ik uitsluitend<br />
bezig ben met luisteren waardoor<br />
het bijkomende voordeel ontstaat dat<br />
alle andere besognes wegvallen en de<br />
kans veel minder groot is dat ik mij op<br />
de ene dag beter kan concentreren dan<br />
op de andere dag.<br />
Gestart wordt met de goedkoopste, de<br />
NAD, en vervolgens wordt de daaropvolgende<br />
kandidaat beluisterd tot uiteindelijk<br />
geëindigd wordt met de duurste<br />
die bijna zeventien maal meer kost dan<br />
de PP-2; de Cyrus phono-X in combinatie<br />
met de Cyrus PSX-R netvoeding. De<br />
PP-2 ontvangt scores die als referentie<br />
dienen bij het beoordelen van alle daaropvolgende<br />
deelnemers. Het laag wordt<br />
beoordeeld op dieptebereik, kleuring en<br />
strakheid. Het midden op detail en klank<br />
terwijl bij het hoog geluisterd wordt naar<br />
detail en de zachtheid. Ook wordt er op<br />
gelet in hoeverre de combinatie mij in<br />
staat stelt om instrumenten en stemmen<br />
aan te wijzen (richting), hoe groot<br />
het beeld is en in welke mate dat beeld<br />
naar voren komt. De vraag wordt gesteld<br />
in hoeverre het systeem in staat is<br />
om microdetaillering aan de oppervlakte<br />
te halen, in welke mate ik als luisteraar<br />
omhuld wordt door het geluid, of de opnameruimte<br />
weergegeven wordt (structuur)<br />
en in hoeverre het klankbeeld mij in<br />
de muziek weet te trekken.<br />
tested<br />
music<br />
emotion<br />
67<br />
phono die op dat moment zijn kunsten<br />
vertoont, hebben elk hun eigen stroomgroep<br />
ter beschikking en deze stroomgroepen<br />
delen een apart geslagen aardepen.<br />
De stroom voor de voeding van<br />
de draaitafel is afkomstig van een andere<br />
groep die geaard wordt op een tweede<br />
aardepen. Met uitzondering van de componenten<br />
die een vast netsnoer hebben<br />
ontvangen alle apparaten gedurende<br />
de testperiode hun stroom via AH! Tri-<br />
AC netkabels. Alle testkandidaten worden<br />
beluisterd met dezelfde software op<br />
180 gram vinyl schijven. Selecties van<br />
lp’s met muziek van Janis Ian, Oliver Nelson,<br />
Chet Baker, Stravinsky, John Lee<br />
Hooker en Stevie Ray Vaughan.<br />
Luistermarathon<br />
Wanneer ik alle phonotrappen uit hun<br />
dozen gepeuterd heb, mijn luisterruimte<br />
bezaaid ligt met verpakkingsmateriaal<br />
en de apparatuur in rijen aan de stroom<br />
hangt om warm te worden, begin ik<br />
me pas echt de omvang van dit project<br />
te realiseren. Het proefdraaien gebeurt<br />
tussen het testen en beluisteren<br />
van andere apparatuur door maar voor<br />
het echte vergelijkingswerk moet ik me<br />
gedurende een langere periode uitslui-<br />
De PP-2 van NAD heeft de ondankbare<br />
taak om de reeks te openen. Voor zover<br />
dat na al die tijd nog iets zegt klinkt hij,<br />
met name in het laag, beter dan ik mij<br />
herinner van zijn voorganger. Maar met<br />
de klank van meerdere - aanmerkelijk<br />
duurdere - kandidaten nog redelijk vers<br />
in het geheugen blijft mijn enthousiasme<br />
achterwege. Natuurlijk; de in de groeven<br />
vastgelegde informatie wordt weergegeven.<br />
Maar wat ik met name mis, is het<br />
gevoel omringd te worden door het geluid,<br />
de akoestiek van de opnamelocatie<br />
en het meest belangrijke; de betrokkenheid<br />
bij de muziek. De Cambridge pre-<br />
NEXT
tested<br />
music emotion<br />
68<br />
senteert eenzelfde beeld met een miniem<br />
beter klinkend midden terwijl hij op<br />
de zachtheid van het hoog fractioneel<br />
inlevert op de PP-2. De Musical Fidelity<br />
rechtvaardigt de prijssprong ten opzichte<br />
van de eerste twee deelnemers met<br />
een evenredig grote stap in muzikaliteit.<br />
Het geluid is vol, open en snel. Nu is er<br />
ook sprake van een opgenomen worden<br />
in de muziek die de aandacht ook<br />
echt vast weet te houden. Op alle onderdelen<br />
wordt hoger gescoord dan bij<br />
de eerste twee het geval is. De Trigon<br />
Vanguard II klinkt meteen weer een stuk<br />
helderder en matchte om die reden tijdens<br />
het proefdraaien ook minder goed<br />
met de Discovery MC. Het geluid wordt<br />
wat harder en analytischer waardoor<br />
mijn betrokkenheid wat afneemt. Let<br />
wel, ik praat hier over fractionele verschillen.<br />
Met de Lehmann zit de detaillering<br />
en de zachtheid van het hoog weer<br />
op het niveau van de Musical Fidelity.<br />
Detaillering en klank van het middengebied<br />
zijn hier zelfs nog wat fraaier en<br />
ook de microdetaillering is nu nog wat<br />
beter. Pace, rhythm & timing zijn aanstekelijk<br />
en passen op natuurlijke wijze in<br />
het totaalbeeld. Omhulling en structuur<br />
scoren hier nog iets hoger ten opzichte<br />
van Musical Fidelity terwijl de betrokkenheid<br />
op hetzelfde niveau ligt. Daarmee<br />
zet deze Duitser in totaal voor mij<br />
het meest zinnenbevredigende stuk muziek<br />
van deze prijsgroep neer. De enkele<br />
dagen later gehoorde Nano en Smart<br />
kunnen daar niets aan af doen. Al scoort<br />
de jongste telg van Clearaudio erg hoog<br />
door qua niveau maar net achter de Musical<br />
Fidelity te eindigen. De al langer op<br />
de markt zijnde Smart schurkt zelfs erg<br />
dicht tegen de Black Cube aan. Waar<br />
de Black Cube voorblijft is in de zachtheid<br />
van het hoog, in de mate waarin het<br />
beeld mij omhult en in het weergeven<br />
van de opnameruimte. Voor mij persoonlijk<br />
belangrijker dan het fractioneel beter<br />
presteren van de Smart op dieptebereik,<br />
kleuring en strakheid van het laag.<br />
Conclusie<br />
Juist bij een element is de allereerste versterking<br />
van de kleine signalen die uit de<br />
groef worden opgepikt van cruciaal belang<br />
voor de samenstelling van het geluid<br />
NAD PP-2<br />
CLEARAUDIO SMART PHONO<br />
zoals dat uiteindelijk via de luidsprekers<br />
te horen zal zijn. Dit geldt nog sterker<br />
voor een MC element dan voor een MM<br />
element omdat de eerstgenoemde onder<br />
andere gekenmerkt wordt door een<br />
nog lagere sterkte van het uitgangssignaal.<br />
Zoals vooraf te verwachten was<br />
kwijten alle zeven phono’s zich op adequate<br />
wijze van deze taak. Dat geldt ook<br />
voor de twee goedkoopste modellen die<br />
elkaar qua klank slechts weinig ontlopen<br />
en met name bedoeld zijn voor het inzetten<br />
in combinatie met budget draaitafels.<br />
Bij de overige zes kandidaten zijn<br />
de onderlinge verschillen wat duidelijker<br />
waar te nemen waardoor de consument<br />
beter in staat gesteld wordt om een keuze<br />
te maken afhankelijk van zijn of haar<br />
persoonlijke voorkeur. Een voorkeur die<br />
bijvoorbeeld bepaald kan worden door<br />
de soort muziek waar het meest naar<br />
geluisterd wordt. Iemand die boven alles<br />
een gevoel van pace, rhythm & timing<br />
wil ervaren zal een andere keus maken<br />
dan iemand die met name gecharmeerd<br />
is van ongekleurd, diep en strak doorlopend<br />
laag. Net zo goed als iemand die<br />
een vol en rijk geluid prefereert niet dezelfde<br />
keus zal maken als de persoon<br />
die gaat voor een grote mate van helderheid<br />
als belangrijkste kenmerk van<br />
het geluidsbeeld. Voor de oplettende lezer<br />
zal inmiddels duidelijk zijn waar mijn<br />
voorkeur naar uit gaat. Belangrijker is<br />
echter hoe dat bij u zelf ligt. Waarbij ik alleen<br />
nog aan wil vullen dat het de moeite<br />
loont om met het maken van een eventuele<br />
defi nitieve keuze nog even geduld te<br />
oefenen tot ook de test van de tien duurdere<br />
phono’s gepubliceerd is. Want dat<br />
er zich onder de zes deelnemers in de<br />
prijsklasse van 500 tot 1000 euro, en de<br />
vier kandidaten tussen de 1000 euro en<br />
de 1648 euro, ook nog enkele interessante<br />
kanshebbers bevinden kan ik nu<br />
al vast wel verklappen.<br />
Tekst: Jan de Jeu<br />
PRIJZEN EN INFORMATIE<br />
NAD PP-2 € 99,-<br />
WWW.ANDBENELUX.NL<br />
CAMBRIDGE AUDIO 640 P € 159,-<br />
WWW.DIMEX.NL<br />
CLEARAUDIO NANO PHONO € 199,-<br />
CLEARAUDIO SMART PHONO € 335,-<br />
WWW.AUDIOCLASSICS.NL<br />
MUSICAL FIDELITY X-LPS V3 € 375,-<br />
WWW.VIERTRON.NL<br />
TRIGON VANGUARD II € 380,-<br />
WWW.HIHATAUDIO.NL<br />
LEHMAN AUDIO BLACK CUBE € 440,-<br />
WWW.SOUNDDESIGN.NL<br />
END