PDF Brochure - Amazon S3

interview
Mozart was een wonderkind, Wagner een
vernieuwer, Bach een genie. Hazes was slechts
‘rijmelarij van lik m’n vestje’. Behalve in de muziektherapie. Daar is
alle muziek even goed, zolang er maar een reactie ontstaat, iemand maar
geraakt wordt van binnen. “Wat de één met Wagner heeft, kan de ander
met Hazes hebben.” Lector dr. Henk Smeijsters van de Hogeschool Zuyd aan het woord
over muziek, gevoel en therapie.
Je depressieve partner heeft niet ineens zijn levenslust terug
na het horen van een vrolijk nummer. En je demente oma
heeft niet plotseling haar geheugen terug als er een liedje
van vroeger klinkt. Toch heeft muziek méér invloed dan je
in eerste instantie zou denken. Mensen met psychische problemen
zitten soms helemaal vast in het denken en komen
er met woorden niet uit. Muziektherapie haalt mensen uit
dat denken in woorden en zet iemand in een muzieksituatie.
“Muziek komt dáár waar woorden niet bij kunnen”, stelt
psychomusicoloog Henk Smeijsters.
Het luisteren naar muziek kan van alles en nog wat teweeg
brengen bij iemand. Muziek brengt, door de gevoelslaag aan
te raken, herinneringen en associaties met zich mee. Muziek
heeft tempo, ritme, dynamiek, een vorm. Smeijsters:
“De vorm en het verloop van de muziek kunnen matchen
met het gevoel van de patiënt. Die komt zichzelf dan tegen,
omdat die muziekvormen als het ware klinken zoals hijzelf
klinkt. Muzikale vormen stellen de mens ook in staat nieuwe
gevoelens te beleven.”
Behandeling
Van depressie tot schizofrenie, van autisme tot Parkinson;
muziektherapie is breed inzetbaar. Ook in de forensische
psychiatrie wordt gebruik gemaakt van muziektherapie. “Je
kunt wel práten over een geweldsdelict dat je gepleegd hebt,
maar dan lijkt het zo ver van je af te staan. Met muziek kun
je heel dicht bij het gevoel van dat moment komen.” En daarom
wordt een forensische patiënt uitgedaagd in de muziek.
De patiënt bespeelt de drums, de therapeut begeleidt hem
bijvoorbeeld met pauken, een elektrische piano of gitaar. Tot
het moment dat de therapeut juist expres lijnrecht tegen de
muziek van de patiënt in gaat spelen. Dat wekt frustratie op
en kan zo’n zelfde woedegevoel oproepen als de woede die de
patiënt in de aanloop naar zijn delict voelde. In de muziektherapie
uit hij zijn agressie in de slagen op het drumstel.
“Juist door zo’n gevoel opnieuw te beleven, kun je ermee verder.
Uitdagen, nog een keer frustreren en de patiënt bewust
laten worden van zijn eigen reactie. Na verloop van tijd leert
de patiënt hoe hij met deze situatie anders om kan gaan. Hij
raakt niet meer gefrustreerd, blijft zijn eigen ritme aanhouden,
ongeacht wat de therapeut doet. Daarna leert hij dit
toepassen in situaties buiten de therapie.”
Burn-out
Ook uit eigen ervaring weet Henk Smeijsters wat muziek
met je kan doen. Teveel en te hard werken leidde in 1999
tot een burn-out. Klassiek geschoold als hij is, was het juist
een concert van de Rolling Stones dat het begin was van zijn
gevecht voor herstel. “Wat met klassieke muziek niet gelukt
was, lukte wel met liedjes van de Stones. De klassieke
muziek bracht me tijdens mijn herstelperiode terug waar
ik geweest was. Maar ik wilde verder, ik wilde een nieuwe
toekomst tegemoet gaan en mijn psyche sterker maken dan
zij vroeger was.” Hij beschreef dit in zijn korte autobiografie
Same Old Blues.
Vanuit zijn muziektheoretische achtergrond weet Smeijsters
heel goed dat stukken van Mozart en Bach opgebouwd zijn
uit muzikale thema’s die elk een ontwikkeling doormaken en
met elkaar in dialoog gaan. “Maar gewoon zo’n eenvoudige
riff van de Rolling Stones - en dan zeg ik het even oneerbiedig
- die dreunt dat hele nummer door.” Toch vindt hij niet
dat die riff daarom van minder waarde is. “Die riff is even
belangrijk, omdat die een ander gevoel in je aanspreekt.”
Voelen
Weten wat je voelt, met je gevoelens kunnen omgaan en
vooral: dúrven voelen. Niet alleen muziek, maar ook dans,
beweging, beeldend werken en drama worden in therapievorm
ingezet om mensen dichter bij hun gevoel en emotie
te laten komen. Henk Smeijsters schreef hierover het boek
De Kunsten van het Leven. Deel 1 bespreekt op een toegankelijke
manier de psychologische achtergrond van levenskunst
door kunst, deel 2 geeft vele praktijkvoorbeelden uit de creatieve
therapie. .
Henk Smeijsters, De Kunsten van
het Leven (Veen Magazines, 2008)
Deel 1 (ondertitel: Hoe kunst bijdraagt
aan een emotioneel gezond leven) ISBN:
978-90-8571-195-7, Deel 2 (ondertitel:
Voorbeelden uit de creatieve therapie)
ISBN: 978-90-8571-196-4.
door
Marjolein Simons
fotografie
Jiri Büller
webcode > muziektherapie
41