interview Muziek als genezer naam Henk Smeijsters over muziektherapie boek Kunsten van het leven 40
interview Mozart was een wonderkind, Wagner een vernieuwer, Bach een genie. Hazes was slechts ‘rijmelarij van lik m’n vestje’. Behalve in de muziektherapie. Daar is alle muziek even goed, zolang er maar een reactie ontstaat, iemand maar geraakt wordt van binnen. “Wat de één met Wagner heeft, kan de ander met Hazes hebben.” Lector dr. Henk Smeijsters van de Hogeschool Zuyd aan het woord over muziek, gevoel en therapie. Je depressieve partner heeft niet ineens zijn levenslust terug na het horen van een vrolijk nummer. En je demente oma heeft niet plotseling haar geheugen terug als er een liedje van vroeger klinkt. Toch heeft muziek méér invloed dan je in eerste instantie zou denken. Mensen met psychische problemen zitten soms helemaal vast in het denken en komen er met woorden niet uit. Muziektherapie haalt mensen uit dat denken in woorden en zet iemand in een muzieksituatie. “Muziek komt dáár waar woorden niet bij kunnen”, stelt psychomusicoloog Henk Smeijsters. Het luisteren naar muziek kan van alles en nog wat teweeg brengen bij iemand. Muziek brengt, door de gevoelslaag aan te raken, herinneringen en associaties met zich mee. Muziek heeft tempo, ritme, dynamiek, een vorm. Smeijsters: “De vorm en het verloop van de muziek kunnen matchen met het gevoel van de patiënt. Die komt zichzelf dan tegen, omdat die muziekvormen als het ware klinken zoals hijzelf klinkt. Muzikale vormen stellen de mens ook in staat nieuwe gevoelens te beleven.” Behandeling Van depressie tot schizofrenie, van autisme tot Parkinson; muziektherapie is breed inzetbaar. Ook in de forensische psychiatrie wordt gebruik gemaakt van muziektherapie. “Je kunt wel práten over een geweldsdelict dat je gepleegd hebt, maar dan lijkt het zo ver van je af te staan. Met muziek kun je heel dicht bij het gevoel van dat moment komen.” En daarom wordt een forensische patiënt uitgedaagd in de muziek. De patiënt bespeelt de drums, de therapeut begeleidt hem bijvoorbeeld met pauken, een elektrische piano of gitaar. Tot het moment dat de therapeut juist expres lijnrecht tegen de muziek van de patiënt in gaat spelen. Dat wekt frustratie op en kan zo’n zelfde woedegevoel oproepen als de woede die de patiënt in de aanloop naar zijn delict voelde. In de muziektherapie uit hij zijn agressie in de slagen op het drumstel. “Juist door zo’n gevoel opnieuw te beleven, kun je ermee verder. Uitdagen, nog een keer frustreren en de patiënt bewust laten worden van zijn eigen reactie. Na verloop van tijd leert de patiënt hoe hij met deze situatie anders om kan gaan. Hij raakt niet meer gefrustreerd, blijft zijn eigen ritme aanhouden, ongeacht wat de therapeut doet. Daarna leert hij dit toepassen in situaties buiten de therapie.” Burn-out Ook uit eigen ervaring weet Henk Smeijsters wat muziek met je kan doen. Teveel en te hard werken leidde in 1999 tot een burn-out. Klassiek geschoold als hij is, was het juist een concert van de Rolling Stones dat het begin was van zijn gevecht voor herstel. “Wat met klassieke muziek niet gelukt was, lukte wel met liedjes van de Stones. De klassieke muziek bracht me tijdens mijn herstelperiode terug waar ik geweest was. Maar ik wilde verder, ik wilde een nieuwe toekomst tegemoet gaan en mijn psyche sterker maken dan zij vroeger was.” Hij beschreef dit in zijn korte autobiografie Same Old Blues. Vanuit zijn muziektheoretische achtergrond weet Smeijsters heel goed dat stukken van Mozart en Bach opgebouwd zijn uit muzikale thema’s die elk een ontwikkeling doormaken en met elkaar in dialoog gaan. “Maar gewoon zo’n eenvoudige riff van de Rolling Stones - en dan zeg ik het even oneerbiedig - die dreunt dat hele nummer door.” Toch vindt hij niet dat die riff daarom van minder waarde is. “Die riff is even belangrijk, omdat die een ander gevoel in je aanspreekt.” Voelen Weten wat je voelt, met je gevoelens kunnen omgaan en vooral: dúrven voelen. Niet alleen muziek, maar ook dans, beweging, beeldend werken en drama worden in therapievorm ingezet om mensen dichter bij hun gevoel en emotie te laten komen. Henk Smeijsters schreef hierover het boek De Kunsten van het Leven. Deel 1 bespreekt op een toegankelijke manier de psychologische achtergrond van levenskunst door kunst, deel 2 geeft vele praktijkvoorbeelden uit de creatieve therapie. . Henk Smeijsters, De Kunsten van het Leven (Veen Magazines, 2008) Deel 1 (ondertitel: Hoe kunst bijdraagt aan een emotioneel gezond leven) ISBN: 978-90-8571-195-7, Deel 2 (ondertitel: Voorbeelden uit de creatieve therapie) ISBN: 978-90-8571-196-4. door Marjolein Simons fotografie Jiri Büller webcode > muziektherapie 41
Change language