Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
losse verkoop > 7 50 euro<br />
XL VERSIE<br />
132 pagina’s<br />
Jaargang 1 _nummer<br />
1<br />
mensen, muziek en film<br />
Floris van Bommel<br />
...likes to think he’s a rockstar<br />
en verder<br />
Carfi op niveau<br />
Volvo C70 + Bentley Continental<br />
Domotica<br />
Het huis van de toekomst<br />
Grote iPod special<br />
Minder is meer
MELD JE AAN<br />
en ontvang de tweede editie van Hifidelity.<br />
TER<br />
WAARDE VAN<br />
€ 7,50<br />
Ga naar www.hifidelity.nl om je aan te melden.<br />
Je betaalt ter introductie slechts € 4,95.<br />
Ook voor nabestellingen van nummer 1.<br />
4
REDACTIONEEL<br />
Voor je ligt het eerste nummer uit een lange reeks<br />
Hifidelity’s: een lifestyle magazine over hoe mensen muziek<br />
en film ervaren in hun leef- en woonomgeving. Of dat nu<br />
thuis is, in een concertzaal, bioscoop, de kroeg, in de auto<br />
of zelfs op een jacht.<br />
We zijn ervan overtuigd dat Hifidelity uniek is. Het gaat<br />
over muziek en film, maar zeker ook over de kwaliteit van<br />
weergave. Muziek en film is altijd nog indrukwekkender<br />
als het goed weergegeven wordt. Daarom hebben we bewust<br />
gekozen voor hifi in onze naam.<br />
We zijn als makers van Hifidelity eigenlijk heel trots op<br />
het resultaat dat je nu in handen hebt. 132 pagina’s dik en<br />
gedrukt op zo mooi mogelijk papier; waardoor de foto’s er<br />
nog beter uitkomen en de artikelen prettig lezen. Het eindresultaat<br />
weegt ruim 600 gram en wordt gedrukt in een oplage<br />
van 25.000 stuks.<br />
Hifidelity is, neem dat voor het gemak maar van ons aan,<br />
gemaakt met liefde; onze gezamenlijke liefde voor muziek<br />
en film. Maar ook liefde voor de manier waarop wij denken<br />
dat je een tijdschrift maakt. Dit is de reden dat we allerlei<br />
verschillende professionals hebben gevraagd om mee te<br />
werken aan Hifidelity. Muziek- en filmliefhebbers in hart<br />
en nieren, en allemaal met hun eigen creatieve inbreng. Hifidelity<br />
is hiermee niet het blad geworden van een uitgever,<br />
maar het blad van iedereen die er aan mee heeft gewerkt…<br />
ons blad dus.<br />
Nu maar hopen dat het ook jouw blad wordt. En dat je het<br />
met evenveel plezier zult bekijken en lezen als waarmee wij<br />
het gemaakt hebben. Het oordeel is nu aan jou. Alle reacties<br />
en ideeën zijn van harte welkom via www.hifidelity.nl. We<br />
zullen ze allemaal gebruiken om de volgende Hifidelity nog<br />
beter te maken!<br />
Loe Beerens<br />
Dieter van den Bergh<br />
Marcel van den Bergh<br />
Patrick van den Bergh<br />
Marc Brekelmans<br />
Berry van Broekhoven<br />
Niek Brunninkhuis<br />
Jiri Büller<br />
Michiel Corten<br />
Bert Dekker<br />
Max Delissen<br />
Paul Geerts<br />
Rob van Ginneken<br />
Janine Hendriks<br />
Gerlinda Heywegen<br />
Gerrit van den Hoven<br />
Cindy Joos<br />
Jean-Pierre Joos<br />
Guido de Kanter<br />
Jan Luijsterburg<br />
Marthe Nagengast<br />
Annemarie van Oostenbrugge<br />
Timo Schuurbiers<br />
Hans Tebbens<br />
Paul Vermeulen<br />
Bart Waalen<br />
5
INHOUD<br />
Anna Maria Jopek Poolse<br />
zangeres met een eigen speakerlijn.<br />
Buiten spelen is nog nooit zo<br />
muzikaal geweest.<br />
Hoofdtelefoondragers.<br />
Wie zijn ze en waar luisteren ze naar?<br />
20<br />
25<br />
28<br />
31<br />
8<br />
32<br />
63<br />
78<br />
86<br />
38<br />
59<br />
67<br />
68<br />
14<br />
42<br />
72<br />
90<br />
102<br />
iPod special<br />
De iPod als cd-speler<br />
Samen luisteren met de B&W Zeppelin<br />
Harman/Kardon Go+Play <<br />
Spotlight Wadia iTransport<br />
Interviews<br />
Zangeres Anna Maria Jopek <<br />
Coverstory: Floris van Bommel<br />
‘Lost Boy’ Michiel Mol<br />
Raimond Lap is componist voor baby’s ><br />
In de winkel van Arthur Venis ><br />
Domotica special<br />
Alles onder één knop<br />
Muziek van je pc in je hele huis<br />
Casus: Huis vol kabels<br />
Domotica volgens Mike Metz<br />
Productbesprekingen<br />
NAIM brengt airguitar tot leven<br />
Tannoy Prestige: moderne klassieker<br />
beChocolate met audiovulling<br />
Sound Closed: het meubel dat muziek maakt<br />
All-in-1 designsets: swingen in de keuken
54<br />
82<br />
92<br />
112<br />
116<br />
128<br />
Divers<br />
Volvo C70 met Dynaudio<br />
Thuis naar de bioscoop<br />
High-End Bentley ><br />
De wederopstanding van vinyl<br />
Win een draaitafelpakket<br />
Rondkijken in speciaalzaken<br />
Je hummel wordt slimmer<br />
dankzij de Brabantse maestro.<br />
5<br />
18<br />
41<br />
47<br />
77<br />
84<br />
96<br />
101<br />
110<br />
115<br />
117<br />
123<br />
130<br />
Rubrieken<br />
Redactioneel<br />
Spotlight Sooloos<br />
Column Annemarie<br />
Fotoreportage hoofdtelefoons <<br />
De favorieten van Guus Meeuwis<br />
Beroep en hobby: de tandarts<br />
Shoppagina’s: Hebben!<br />
Spotlight Jamo R909<br />
Op bezoek bij: Jeroen van Dillen<br />
Spotlight Tangent Audio Quattro<br />
Muziek recensies<br />
Film recensies + Coen Brothers special<br />
Colofon<br />
Geluidsarchitect voor<br />
perfect geluid.<br />
Een Bentley die vuur spuwt.
de muziekbeleving van...<br />
ANNA MARIA<br />
JOPEK<br />
8
De muziek van zangeres Anna Maria Jopek valt zo<br />
in de smaak bij audiofielen dat de Poolse ster een eigen ‘AMJ’-speakerlijn kreeg. “Ik<br />
geloof in goed geluid. Je moet de muziek niet laten vervliegen.”<br />
9
“Please, stop me niet in het hokje van de jazz”, smeekt Anna Maria Jopek.<br />
“Noch onder folk, pop… whatever. Ik omarm vele invloeden.” Hoe<br />
divers de Poolse ster (Warschau 1970) is, valt onder meer te beluisteren<br />
op haar twaalfde cd ID met bijdragen van onder meer Richard<br />
Bona, Branford Marsalis, Dhafer Youssef en landgenote Kayah. Jopek<br />
heeft, kortom, vele muziekvrienden, waaronder ook Sting en Peter<br />
Gabriel. Maar haar grootste fan is waarschijnlijk Pat Metheny, met<br />
wie ze in 2002 de succesplaat Upojenie maakte. Een nadere kennismaking<br />
met het Poolse fenomeen in De Muziekbeleving Van….<br />
“Als je jong bent heb je helemaal niet door wat muziek kan betekenen<br />
in je leven. In Polen, net als in landen als Tsjecho-Slowakije en<br />
Rusland, was het heel normaal dat kinderen naar de muziekschool<br />
gingen en een zeer gedegen opleiding kregen. Voor mij was dat helemaal<br />
vanzelfsprekend, want mijn ouders waren zelf veel met muziek<br />
bezig. Mijn vader Stanislaw [1935-2006] was een bekende zanger in<br />
de volksgroep Mazowsze. Een fantastische tenor, beetje Pavarottiachtig.<br />
Hij trad ook op, geweldig om te zien. Mijn moeder Maria was<br />
danseres bij Mazowsze. Ze waren allebei vooral bezig met Poolse<br />
volksmuziek.”<br />
BACH & MOZART “Ik was zeven toen ik naar de pianoklas op de<br />
muziekschool ging. Mijn zus Patricja speelde viool. Op dat moment<br />
betekende dat weinig voor me, ik was daar veel te jong voor. Ik besef<br />
nu pas dat die opleiding van levensbelang voor me is geweest.<br />
Maar of je nu professional wordt of niet, eigenlijk zouden alle<br />
kinderen een muziekopleiding moeten krijgen en moeten weten<br />
wie Bach en Mozart zijn.”<br />
MUZIEK ALS UITVLUCHT “Opgroeien in het Polen<br />
van de jaren zeventig en tachtig was allesbehalve makkelijk.<br />
Muziek bood een fantastische uitvlucht.<br />
Muziek was de enige wereld waarin harmonie<br />
bestond. Alle energie en liefde kon je daar in-<br />
NAAM Anna Maria Jopek<br />
NATIONALITEIT Pools<br />
BEROEP Muzikant<br />
10
de muziekbeleving van...<br />
stoppen. Dé manier om toch te blijven genieten van het leven. Toen ik<br />
vijftien, zestien was, kwam mijn vader op een dag thuis met twee tickets<br />
voor de bioscoopversie van de opera Carmen met Plácido Domingo. Het<br />
was in Polen helemaal niet vanzelfsprekend dat je daar kaartjes voor<br />
kon krijgen. Ik wilde helemaal niet mee, want ik had de dag erna een<br />
zwaar proefwerk biologie op school. ‘No way’, zei mijn vader, ‘je móet<br />
mee naar Carmen. Als je dat ziet, vergeet je dat de rest van je leven niet<br />
meer. Dat biologieproefwerk, dat ben je zo vergeten.’ Ik ging mee. De<br />
opera was ronduit indrukwekkend, eigenlijk veel te veel indrukken voor<br />
een kind, maar ik ben het nooit meer vergeten. [lachend] Of ik geslaagd<br />
of gezakt ben voor dat proefwerk zou ik echt niet meer weten.”<br />
DE MASTERS “Bij mijn kinderen probeer ik het nu hetzelfde te doen.<br />
Ook al begrijpen ze het niet altijd helemaal, muziek is enorm belangrijk<br />
voor de verbeelding van een kind. Ik heb zelf twee zonen, Stasio<br />
(7) en Franek (10). De eerste speelt klarinet, de andere cello. Hen een<br />
muzikale opvoeding geven, geeft enorm veel plezier. Vooral om ze muziek<br />
te laten ontdekken. Zitten we met de hele familie op de bank, laten<br />
mijn man en ik ze de masters horen. Hier jongens, dit is Bach, dit is Stan<br />
Getz. Vinden ze fantastisch. Net zoals mijn ouders bij mij deden proberen<br />
we de bewondering voor muziek een beetje te pushen.”<br />
STING & RAVEL “Toen ik ouder werd sijpelde ook de pop langzaam<br />
door. Mijn eerste popheld was Sting. Zijn Bring on the Night heb ik grijs<br />
gedraaid. Maar daarnaast luisterde ik ook naar de pianoconcerten van<br />
Ravel. Uit beide platen krijg ik nog steeds dezelfde bevrediging als<br />
toen. Toen ik later in Warschau aan de Chopin Academie piano ging<br />
studeren, kwam daar de jazz bij. Ik was me aan het voorbereiden op<br />
een examen middeleeuwse muziek, dat ik een dag later zou hebben,<br />
toen iemand aan kwam zetten met First Circle van de Pat Metheny<br />
Group. Dat was voor mij dus the end of learning… Zo’n ongelooflijke<br />
ontdekking. Ik heb hem de hele nacht zitten luisteren. Ik heb een uur<br />
geslapen voor dat examen, wist alles van Pat Metheny, maar niets van<br />
middeleeuwse muziek. “<br />
BESTE POPALBUM “In de loop der jaren zijn daar nog andere all<br />
time favourites bijgekomen zoals Joni Mitchells Both Sides Now, Miles<br />
Davis’ Sketches of Spain, bijna alle andere platen van Sting, Beyond the<br />
Missouri Sky van Charlie Haden en Pat Metheny, Help van The Beatles<br />
en So van Peter Gabriel: misschien wel het beste popalbum ooit.”<br />
SONGFESTIVAL “Ik heb keuzes gemaakt. Sommige waren goed, andere<br />
absoluut fout. Ik ontdekte op een bepaald moment dat ik voorbestemd<br />
was om een soort van storyteller te worden, met een ingetogen<br />
vorm van liedjes. My voice, my story, dat zou het worden. Maar meedoen<br />
aan het Eurovisie Songfestival [1997], dat was completely stupid.<br />
Maar toch belangrijk: vanaf dat moment wist ik dat ik zoiets nooit<br />
meer moest doen.”<br />
DROMEN “Het is fantastisch om met zoveel music giants te mogen<br />
spelen. En vooral leerzaam. Het zijn dromen die uitkomen, maar niet<br />
dankzij mij. Ik ben absoluut niet dapper genoeg om die gasten te vragen.<br />
Mijn man organiseert dat allemaal. Hij verzint steeds weer geweldige<br />
verbonden. Hij kreeg de angels of music zo ver om met me te spelen.<br />
Samenwerken is fantastisch omdat je samen veel creatiever bent.”<br />
FADO “Marcin Kydryński is mijn levenspartner, maar ook mijn partner<br />
in muziek. Hij speelt gitaar mee, produceert, en komt met allerlei<br />
nieuwe muziekjes aanzetten. In Polen heeft hij elke zondag een eigen<br />
wereldse radioshow op de nationale zender. Hij checkt beroepsmatig<br />
alle nieuwe dingen. Ik heb daar helemaal geen tijd voor. Momenteel<br />
zijn we helemaal into fado en Kaapverdische muziek. Ons huis ademt<br />
Portugese sferen. Zo warm, zo intensief, meer expressie vind je nergens.<br />
Vooral Mariza en Tito Paris vind ik erg goed.”<br />
GROOTSTE PLATENCOLLECTIE “Mijn man is ook de grootste<br />
verzamelaar. [lachend] We hebben waarschijnlijk de grootste platencollectie<br />
in heel Polen. Elke muur in ons huis is behangen met cd’s, we<br />
wonen in één grote cd-zaak. Alles is netjes geordend op alfabet. Helaas<br />
hebben we geen vinyl, want ik hou wel van die sound. De sound van<br />
vroeger. We hebben ons gefocust op de cd, omdat we het liefst muziek<br />
luisteren in de auto. We rijden in een BMW met een perfecte installatie.<br />
Vinyl, dat komt nog wel, denk ik. Als de kinderen groot worden.<br />
[lachend] We hebben nog een heel analoog leven voor ons!”<br />
ANNA MARIA SPEAKERS “Ook wat betreft apparatuur ben ik<br />
bevoorrecht. Mijn man heeft de beste stuff in huis. Wat precies, dat<br />
weet ik niet. Ik weet wel welke speakers we hebben. [lachend] Die zijn<br />
namelijk naar mij genoemd en gemaakt door Arek Pruszczynski, een<br />
audiofiel van de firma Proa Individual. Een special edition. Ik was echt<br />
geroerd toen ik ze zag. En ze klinken fantastisch.”<br />
GOED GELUID “Ik geloof in goed geluid. Mijn muziek gaat over kleur,<br />
climate en details. De muziek moet je niet laten vervliegen. Tijdens het<br />
opnemen van platen werken we daarom altijd met de beste mensen,<br />
de top. Mijn laatste cd ID werd gemixt door Ben Findlay in The Real<br />
World Studios van Peter Gabriel. Ik hoor het als het niet klopt. Maar<br />
dit klopt helemaal.”<br />
OBSESSIE [lachend] “Ondertussen luister ik ook gewoon naar slechte<br />
geluiden op de iPod, flying high in the sky, tussen de concerten en<br />
interviews door. Maar vaak liggen we ook ’s avonds met de kinderen<br />
op de bank. Dat is zó lekker. Kijken we naar een dvd’tje van Miles<br />
Davis, of naar de Rolling Stones. Vinden ze fantastisch. En wij ook.<br />
Ook het laatste live-concert van Paul McCartney is te gek. Ik luister<br />
trouwens de laatste weken als een maniak naar het werk van Dmitri<br />
Sjostakovitsj. Hij is mijn muziekobsessie van de maand.”<br />
CREATIEVE STILTE “Maar steeds vaker ook zoek ik de stilte op.<br />
Met kinderen heb je namelijk nooit stilte. Uit de stiltes creëer ik mijn<br />
geluiden. Noem het creatieve stilte. In de stilte van de studio bijvoorbeeld.<br />
Maar het liefst luister ik naar het geluid van de zee. Maar<br />
aangezien ik driehonderd kilometer van de Baltische zee woon, is dat<br />
niet zo’n optie. Als alternatief spring ik dan maar onder de douche<br />
en luister naar het hypnotiserende geluid van warm, whispering water.<br />
Ik bereik dan de perfecte harmonie in mijn hoofd. Het is alsof er een<br />
transistorradio in mijn hoofd aan gaat. In een soort trancetoestand,<br />
skippend langs de zenders word ik overspoeld met een vloedgolf aan<br />
goede ideeën.” .<br />
door<br />
Dieter van den Bergh<br />
fotografie<br />
persfoto<br />
11
www.marantz.com
De beste muziek verdient<br />
het beste geluid.<br />
Voor meer informatie: marantz@marantzeurope.com | 040-2507800
produc tbespreking<br />
De luchtgitaar van<br />
NAIM<br />
14
MERK Naim Audio • TYPE SUPERNAIT en CDX2<br />
SOORT Geïntegreerde versterker en cd-speler<br />
Het luisteren naar muziek is voor veel mensen een vast onderdeel<br />
van hun leven. Zelfs zonder dat ze het in de gaten hebben, want vaak wordt muziek<br />
op een onbewuste manier geconsumeerd. Het is dan ook overal om ons heen. In<br />
supermarkten, kantoren, fabrieken én huiskamers wordt muziek eigenlijk als<br />
een soort behang gebruikt. Niet bedoeld om bewust naar te luisteren, maar meer<br />
als arbeidsvitaminen of als verdrijver van de stilte. Vaak klinkt die muziek uit<br />
geluidsinstallaties die hun beste tijd al lang gehad hebben, of er zelfs nooit aan toe<br />
zijn gekomen. En in veel gevallen is daar helemaal niets mis mee. Om van muziek te kunnen<br />
genieten is eigenlijk niet zo veel nodig. Zelfs via een transistorradio kan een nummer van vroeger genoeg losmaken<br />
voor kippenvel of een klein traantje. Waarom dan een test van een setje dat meer dan 10.000 euro kost?<br />
15
produc tbespreking<br />
Ja, leg dat maar eens uit... Ik ken genoeg mensen die zo’n bedrag nog<br />
niet aan een tweedehands auto uitgeven, dus laat staan aan een geluidsinstallatie.<br />
Het is dan ook niet de bedoeling dat je na het lezen<br />
van deze test onmiddellijk je spaarvarken slacht, of een tweede hypotheek<br />
neemt en naar de dichtstbijzijnde dealer rent. Hoewel ik daar<br />
om diverse redenen niet eens van zou opkijken, maar dat terzijde. Wat<br />
ik je graag wil meegeven is de emotionele meerwaarde die een fantastische<br />
geluidsinstallatie kan leveren. Voor écht kippenvel dus.<br />
Luisteren naar een goede geluidsinstallatie is te vergelijken met het<br />
scherpstellen van een foto. Kijk je door de lens van je camera naar het<br />
onderwerp dat je op de gevoelige plaat wilt vastleggen, dan is het echt<br />
een kwestie van puur geluk als je niet meer aan de focusring van je<br />
objectief hoeft te draaien. Vergelijk die toestand – onscherpe randen,<br />
weinig detail, kleuren die in elkaar overlopen en flets ogen – maar<br />
eens met een geluidsinstallatie uit de allerlaagste budgetklasse. Daar<br />
komt geluid uit, dat valt niet te ontkennen, maar pakt het u? Grijpt het<br />
je aan en krijg je vochtige ogen en een brok in de keel als je ermee naar<br />
muziek luistert? Waarschijnlijk niet. En dat heeft alles te maken met<br />
die missende focus. Als je er in slaagt om die focus terug te brengen in<br />
jouw geluidsinstallatie, zul je beloond worden met fraaiere klanken en<br />
meer muzikaliteit dan je ooit voor mogelijk hield.<br />
Het Engelse merk Naim is een echte specialist op het gebied van hoogwaardige<br />
muziekweergave. Het bedrijf werd in 1969 opgericht, en in<br />
1971 kwam de eerste eindversterker op de markt. In tegenstelling<br />
tot de toen geldende opvatting dat de luidspreker het belangrijkste<br />
component van een geluidsinstallatie was, zette Naim juist heel sterk<br />
in op de kwaliteit van de bron, en de verwerking van het bronsignaal<br />
door de versterker. Het resultaat was een opvallend eigen geluid, met<br />
een zeer goed gevoel voor timing en een grote dynamiek. Omdat Naim<br />
als een soort hobbymerk vanuit de knutselruimte van de oprichter begon,<br />
werd er in het begin vooral aandacht besteed aan de schakeling.<br />
Het ontwerp van de behuizing was duidelijk ondergeschikt. Gelukkig<br />
is daar in de loop van de jaren flinke verbetering in aangebracht, en de<br />
huidige generatie Naim-apparatuur klinkt niet alleen zeer fraai, het<br />
ziet er ook nog eens uit om door een ringetje te halen.<br />
DE SET De Naim SUPERNAIT-versterker is pas sinds 2007 op de<br />
markt, maar heeft al een flinke reputatie opgebouwd. Ongetwijfeld<br />
mede dankzij het grote bedieningsgemak. Aan de rechterkant van de<br />
kast bevinden zich twee rijen van zeven drukknoppen die uiterst prettig<br />
aanvoelen tijdens de bediening. Met de bovenste rij knoppen bepaal je<br />
welke bron er beluisterd wordt, en een ingedrukte knop is herkenbaar<br />
16
Krijg je vochtige ogen en een brok in de keel<br />
als je ermee naar muziek luistert?<br />
aan een subtiel randje van groen licht. De onderste rij knoppen geeft<br />
aan welke bron wordt toegewezen aan de tape-uitgang. Naim voorziet<br />
echter in een volledig vrije toewijzing van alle knoppen aan iedere<br />
bron, zodat de versterker geheel naar de voorkeur van de gebruiker kan<br />
worden ingericht. De SUPERNAIT heeft ook vijf digitale ingangen aan<br />
boord, waarop bijvoorbeeld een oudere cd-speler, een set-top box voor<br />
digitale televisie of een muziekserver zoals de Squeezebox van Logitech<br />
kan worden aangesloten. Die profiteren dan van de zeer goede digitaalnaar-analoog-omzetting<br />
in de SUPERNAIT.<br />
De aansluitingen achterop de versterker zijn een apart verhaal, omdat<br />
Naim als één van de laatsten nog steeds vasthoudt aan de elders zowat<br />
uitgestorven vijfpolige DIN-plug om apparatuur met de versterker<br />
te verbinden. En hoewel ze een punt hebben als ze zeggen dat deze<br />
DIN-pluggen op allerlei manieren superieur zijn aan de wijd verbreide<br />
tulpstekker is er ook nog de factor gebruiksgemak. Zo’n DIN-stekker<br />
kan nu eenmaal maar op één manier worden ingeplugd, en dat vereist<br />
enige handigheid. Ondanks dat Naim standaard een fraaie DINinterlink<br />
meelevert (losse verkoopprijs 130 euro) heeft de koper de<br />
mogelijkheid om zijn eigen kabels te blijven gebruiken, want parallel<br />
aan de DIN-ingangen zijn ook gewone tulpaansluitingen geplaatst. De<br />
luidsprekeraansluitingen laten uitsluitend banaanpluggen toe, wat in<br />
sommige gevallen een aanpassing van uw kabels vereist. Bijvoorbeeld<br />
als je met blanke draad of met vorkjes (spades) werkt. Een bijzondere<br />
extra optie is het aansluiten van een externe voeding, maar daar zal ik<br />
in dit stuk niet op ingaan.<br />
De CDX2 cd-speler is ook al zo’n buitenbeentje. Het laatje waarin de<br />
cd ligt is uitsluitend met de hand te openen. Er zit een rechtopstaand<br />
handgreepje op, en als je daaraan trekt, ‘draait’ het gebogen laatje als<br />
het ware in een kromme beweging open. En dan blijkt dat het gehele<br />
loopwerk mee naar buiten komt. De aandrijfas waar het plaatje op rust<br />
bevat een magneetje, dat de meegeleverde puck (die de cd tijdens het<br />
draaien vasthoudt op het loopwerk) op zijn plaats houdt. Als die puck<br />
niet geplaatst wordt, weigert de speler dienst, dus het is zaak om hem<br />
niet te verliezen. Het display is klein, en geeft alleen het tracknummer<br />
of de verstreken speelduur per nummer aan. Dat is naar hedendaagse<br />
maatstaven beperkte informatie, maar het display is wel zeer goed<br />
afleesbaar door de relatief grote groene cijfers. De apparaten werden<br />
voor deze test met elkaar verbonden door middel van een luxere versie<br />
van de meegeleverde interlink met DIN-pluggen. Deze kabel kost rond<br />
de negenhonderd euro, en dat is een hoop geld. Ik verwijs graag naar<br />
het artikel over het nut van bekabeling elders in dit blad, voor de algemene<br />
achtergronden en muzikale meerwaarde van goede bekabeling.<br />
De CDX2 cd-speler is aan het lichtnet verbonden met de gloednieuwe<br />
stroomkabel van Naim, die rond de 600 euro gaat kosten.<br />
LUISTEREN: INSTANT AIRGUITAR Al bij de eerste tonen kijken<br />
de hoofdredacteur en ik elkaar verbaasd aan. Koud uit de doos klinkt<br />
deze combinatie al beter dan onze toch niet kinderachtige huisset.<br />
Vanwege de door Naim gekozen versterkerschakeling is het verstandig<br />
om de versterker altijd aan te laten staan. In rust wordt er nauwelijks<br />
stroom verbruikt, en wordt de versterker nog niet eens handwarm.<br />
Maar ook na een dag flink hard spelen is de bovenkant van de<br />
kast amper lauw. Aan het einde van dag twee, vlak voor het naar huis<br />
gaan, wordt de soundtrack van de film Magnolia in de speler gelegd.<br />
Hierop staat het nummer Goodbye Stranger van Supertramp, dat tijdens<br />
de laatste minuut een fraaie gitaarsolo heeft. Het moet voor de<br />
overburen een grappig gezicht zijn geweest om twee oudere (ahum...)<br />
jongeren als gekken op hun luchtgitaar te zien spelen. Want dat doet<br />
deze set met je. Er zal best iets af te dingen zijn op de klankkleur (die<br />
minimaal aan de warme kant is, wat niet iedereen kan waarderen),<br />
maar de weergave als geheel klopt gewoon. Er is meer dan voldoende<br />
enthousiasme, veel dynamiek, detaillering, en een geweldige timing.<br />
Je wordt, kortom, gegrepen door de muziek. De luchtgitaar is tijdens<br />
de luisterperiode vaker ter hand genomen. Als de muzikale keuze op<br />
klassieke muziek of op goed opgenomen jazz valt, blijkt de Naim-set<br />
opnieuw een zeer verleidelijk geluid te produceren. Ook hier valt weer<br />
op hoe natuurlijk en muzikaal de weergave is, en hoe gemakkelijk het<br />
voor te stellen is dat je met gesloten ogen bij het concert zit. En daarmee<br />
is de cirkel van deze bespreking weer rond, want ik beloofde aan<br />
het begin van dit verhaal dat ik iets zou proberen te onthullen over de<br />
meerwaarde van zo’n kostbare set. Zoals je inmiddels begrepen hebt,<br />
dwingt deze set op een zeer vanzelfsprekende manier tot genieten.<br />
Muziek die hierop wordt afgespeeld zal nooit meer afzakken tot het<br />
niveau van geluidsbehang, want zelf matig opgenomen cd’s bloeien<br />
helemaal op.<br />
Of je het voor deze set gevraagde bedrag wilt uitgeven is een persoonlijke<br />
keuze. Het is namelijk niet ondenkbeeldig dat er dan ook nieuwe<br />
luidsprekers aan de verlanglijst worden toegevoegd. Ik raad serieuze<br />
muziekliefhebbers in elk geval aan om deze set eens te gaan beluisteren<br />
bij een Naim-dealer in de buurt. Met zelf meegebrachte muziek<br />
uiteraard! En blijft er dan nog twijfel; bij Naim kun je vanaf ongeveer<br />
2500 euro terecht voor een versterker en een cd-speler. Het torenhoge<br />
niveau van deze SUPERNAIT/CDX2-set wordt daarmee weliswaar<br />
niet helemaal gehaald, maar het komt er wel erg dicht bij in de buurt.<br />
Met een set fatsoenlijke luidsprekers erbij kun je dan voor minder dan<br />
4000 euro iets in huis halen waar je vele jaren van kunt genieten, en<br />
waarvan het enige echte risico het krijgen van het ongeneeslijke, maar<br />
o zo aangename hifi-virus is. Ik ben in ieder geval opnieuw besmet<br />
geraakt. .<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
webcode > supernait<br />
17
spotlight<br />
GET IN TOUCH<br />
WITH YOUR MUSIC<br />
Beheer je digitale muziekcollectie – tot wel 6000 volledige<br />
albums – met een Sooloos-systeem. Vanaf iedere gewenste plaats in huis. Combineer<br />
het bedieningsgemak van een computer met de ongecomprimeerde geluidskwaliteit<br />
van een cd, en het fraaie artwork als van een lp. Het intuïtieve aanraakscherm geeft alle<br />
informatie en fungeert als luxe afstandsbediening. Met een internetverbinding kun je trouwens<br />
een enorm aantal albums in alle denkbare genres aan je collectie toevoegen via de Sooloos Shop.<br />
18
Sooloos<br />
webcode > sooloos<br />
19
iPod special<br />
door<br />
Guido de Kanter<br />
illustratie<br />
Marthe Nagengast<br />
20
De iPod als cd-speler<br />
DELUXE<br />
Ontzettend fijn, een iPod. Al draaiend met je duim navigeer je erop los<br />
door duizenden van je favoriete songs. Je hebt altijd je mooiste foto’s bij je, en mocht je je<br />
onderweg eens echt stierlijk vervelen - bijvoorbeeld als het vaderlandse spoorwegsysteem<br />
weer eens knarsend tot stilstand komt - dan is er altijd nog amusement mogelijk in<br />
de vorm van een film. Maar wat te doen als je de muziek eens op een andere manier<br />
hoorbaar wilt maken dan via de koptelefoon? Hoe sluit je hem aan op een geluidsinstallatie?<br />
Apple’s iPod is ontwikkeld en geoptimaliseerd om in je eentje te genieten<br />
van beeld en geluid. Toch maakt de aanwezigheid van een grote<br />
hoeveelheid muziek, foto’s en video de iPod ook een aantrekkelijk apparaat<br />
om te combineren met traditionele audio/video-apparatuur. In<br />
dit artikel leggen we uit hoe je de iPod tot een spelertje maakt dat<br />
vriendschap sluit met je installatie en je tv. We behandelen het simpele<br />
aansluiten, maar ook het upgraden van de iPod om er een zeer<br />
hoogwaardige audiofiele bron van te maken.<br />
Eigenlijk is een iPod heel simpel op een installatie aan te sluiten. Of je<br />
nu een midi-, mini- of microsetje hebt staan, of een surroundsysteem,<br />
of een ‘klassieke’ geïntegreerde stereoversterker, ze hebben allemaal<br />
wel een zogeheten ‘lijningang’ waarop de iPod kan worden aangesloten.<br />
Zo’n ingang bestaat uit twee ronde busjes: één voor links en één<br />
voor rechts. De ingang mag een willekeurige naam hebben: Aux is natuurlijk<br />
prima, maar CD, Tuner of Tape mogen ook. Wel geldt hier, net<br />
als voor alle andere apparaten: sluit de iPod absoluut niet aan op de<br />
Phono-(platenspeler)-ingang. Ook al is Phono misschien de enige vrije<br />
ingang die je nog over hebt, je riskeert fikse schade aan versterker en<br />
luidsprekers als je deze gebruikt voor de iPod.<br />
Als uitgang op de iPod gebruik je de koptelefoonaansluiting. Om iPod<br />
en versterker op elkaar aan te sluiten heb je dus een kabel nodig die<br />
loopt van een koptelefoonplugje (‘mini-jack’ genaamd) naar de lijningang<br />
van je versterker (‘cinch’ genaamd, of ook wel ‘tulp’). Behalve dat<br />
de twee uiteindes van de kabel moeten kloppen, moet je ook rekening<br />
houden met de gewenste lengte van de kabel. Eén en twee meter zijn<br />
standaard, maar langer bestaat ook. Bij lengtes tot ongeveer vijf meter<br />
verlies je niet al te veel kwaliteit.<br />
Voor de iPod geschikte kabels zijn er in veel varianten en prijzen. Technisch<br />
doen ze allemaal hetzelfde: ze hebben allemaal een mini-jack aan<br />
één kant en tulp aan de andere, en ze brengen het signaal van de iPod<br />
naar de versterker. Wel is van een iets duurdere, dikkere en zorgvuldiger<br />
gebouwde kabel een betere klankmatige prestatie te verwachten dan van<br />
een exemplaar van een paar euro uit de elektronicasupermarkt. Zonder<br />
je nu meteen een kabel van een paar honderd euro te willen aansmeren:<br />
het loont toch om er een paar tientjes voor uit te trekken, dan gooi je<br />
niet onnodig kwaliteit weg. Veel Apple-dealers leveren bijvoorbeeld de<br />
iCable van Monster, die is prima.<br />
Je hebt gezien: het aansluiten van de iPod op een versterker is niet<br />
bepaald een heksentoer. Gewoon het goede snoertje erbij pakken en<br />
inpluggen maar. Wél moet je nog even weten dat de iPod op maximaal<br />
volume moet worden gezet, anders zal het signaal niet luid genoeg<br />
zijn. Het maximale volume van de iPod is absoluut niet schadelijk voor<br />
de ingang van je versterker.<br />
THE DOCK Toch kan het zijn dat deze oplossing nét iets te weinig<br />
comfort biedt. De iPod komt bijvoorbeeld domweg op zijn rug te liggen<br />
als hij speelt, waardoor het scherm onzichtbaar wordt als je er niet met<br />
je gezicht boven hangt. Ook is de iPod niet op afstand te bedienen.<br />
Een comfortabel accessoire is dan ook een hulpstuk dat Apple ‘dock’<br />
noemt. Als je de iPod hierin plaatst, komt hij overeind te staan, en kun<br />
je dus ook van een afstandje het display van de iPod nog zien. Verder<br />
zit er een afstandsbedieninkje bij, zodat je niet elke keer naar de iPod<br />
toe hoeft te lopen om van track te wisselen. Apple’s Universal Dock is<br />
geschikt voor alle iPods en kost 39 euro.<br />
Op het dock zit tenslotte nog een ingang die ‘Universal Dock Connector’<br />
heet. Dit is de speciale aansluiting voor voeding van de iPod, en<br />
waarmee hij communiceert met de computer of een ander apparaat.<br />
Die apparatuur kun je dus via het dock naar de iPod doorverbinden.<br />
Het kan met name handig zijn om een stroomadapter aan te sluiten,<br />
zodat de iPod tijdens het spelen naar je stereosysteem stroom krijgt<br />
en wordt opgeladen. Voedingen zijn er van Apple (25 euro), maar ook<br />
van concurrenten als Artwizz (vanaf ongeveer een tientje).<br />
Was je toch al op zoek naar een nieuw audio- of audio/videosysteem,<br />
dan is het goed om te weten dat veel audiomerken<br />
21
iPod special<br />
inmiddels zelf een dock hebben ontwikkeld, of USB-aansluitingen<br />
hebben op hun versterkers, of beide. Met dit soort voorzieningen kan<br />
de iPod naadloos in het audiosysteem worden ingepast. De afstandsbediening<br />
die bij zo’n systeem geleverd wordt, is dan geschikt om commando’s<br />
te geven aan de iPod. Overigens zijn sommige van deze docks<br />
ook geschikt om te combineren met hifi-installaties van andere merken,<br />
zie het artikel over docks elders in deze special.<br />
Alle iPods, behalve de kleine en goedkope Shuffle, zijn tegenwoordig<br />
in staat om filmbestanden weer te geven op hun scherm. Ook kan deze<br />
video worden uitgestuurd zodat je er op een tv of beamer naar kunt<br />
kijken. De benodigde kabel komt in twee varianten. Hij loopt vanaf de<br />
Universal Dock Connector naar ofwel composiet, dan wel component<br />
gaan. Als digitaal apparaatje bevat de iPod muziek in binaire vorm:<br />
dus als lange reeksen van nullen en enen. Maar wij mensen horen<br />
geluidsgolven, en die zijn analoog. Voor de omzetting van digitaal<br />
naar analoog zijn digitaal-naar-analoog-converters verantwoordelijk,<br />
afgekort DAC’s. De geluidskwaliteit van elk digitaal apparaat wordt<br />
bepaald door de DAC, en daarvan lopen de prestaties sterk uiteen.<br />
Liefhebbers van het beste geluid zaten tot nu toe vast aan de analoge<br />
uitgang van de iPod. De geluidskwaliteit daarvan is in orde, maar<br />
niet meer dan dat. Een digitale uitgang werkt verliesvrij, en staat de<br />
gebruiker toe om zelf een apparaat te kiezen dat de omzetting naar<br />
analoog verzorgt. Dat zou er dus een van topkwaliteit kunnen zijn.<br />
Het genoemde Wadia maakt sinds kort een dock, de 170i, waarop een<br />
Liefhebbers van het beste geluid zaten tot nu<br />
toe vast aan de analoge uitgang van de iPod.<br />
webcode > ipod<br />
video. Composiet is simpelweg één kabeltje voor het beeldsignaal. Een<br />
aansluiting daarvoor zit op elke tv die de afgelopen twintig jaar is verkocht.<br />
Dat maakt hem gemakkelijk aan te sluiten, maar de beeldkwaliteit<br />
is minder dan bij de componentvariant. Daar wordt het beeld<br />
overgedragen in een vorm waarbij geen interferentie kan optreden.<br />
Dat geeft dan ook mooier beeld. Helaas hebben weinig tv’s zo’n aansluiting,<br />
al is hij tegenwoordig op platte tv’s steeds vaker te vinden.<br />
Wel is een SCART-aansluiting in feite hetzelfde als een componentverbinding,<br />
maar dan handig gecombineerd tot één plug. Er bestaan<br />
koppelstukken om component video aan te sluiten op SCART.<br />
MAXIMUM De twee iPod videokabelsetjes bevatten verder allebei<br />
nog twee stekkers voor het geluid. Verder kan de kabelset worden ingeplugd<br />
in de stroomadapter die Apple erbij meelevert. Zo hoeft de<br />
iPod tijdens het video kijken op de tv niet leeg te lopen, maar wordt<br />
hij juist opgeladen. De adapter draagt wel bij aan de stevige prijs van<br />
beide kabelsets: 49 euro. Alleen Apple levert deze kabels.<br />
Voor wie een maximum aan geluidskwaliteit uit de iPod wil halen, laat<br />
het Amerikaanse bedrijf Wadia momenteel een droom in vervulling<br />
digitale uitgang zit. Een voorziening die Apple tot op heden niet aan<br />
partners toestond. Daarmee ligt de weg naar een absoluut perfect geluid<br />
nu helemaal open.<br />
Wel verlangt Wadia een fiks bedrag voor zijn dock met digitale aansluiting:<br />
399 euro. Daar is dan een digitaal-naar-analoog-omzetter<br />
nog niet bij inbegrepen. Gelukkig heb je een kwalitatief goede aansluiting<br />
van de iPod op de geluidsinstallatie al voor een paar tientjes. Je<br />
kunt dus alle kanten op. Veel luisterplezier gewenst! .<br />
22
UTOPIA III<br />
100 % Beryllium<br />
100 % Made in France<br />
100 % Focal<br />
> Scala Utopia,<br />
Warm Grey lacquer finish.<br />
S c a l a U t o p i a :<br />
Focal designs and manufactures the tweeter dome in pure Beryllium according to an exclusive<br />
and patented manufacturing process. It’s the only possible guarantee of the total mastery of<br />
the performance. And it’s also true for any other Focal technologies in the Electra 1000 Be line:<br />
W cone, IAL infi nite load tweeter, OPC crossover, Advanced Gamma Structure cabinetry...<br />
Because our technologies and know-how are too precious to be left in others’care. For further<br />
information visit our website at www.focal-fr.com<br />
Heijmans Sound & Vision - Wetering 7 - 1261 ND Blaricum (NH)<br />
T 035-5247075 - F 035-5247319 - M info@heijmanssoundenvision.nl
iPod special<br />
BOWERS & WILKINS<br />
ZEPPELIN<br />
De Bowers & Wilkins Zeppelin is een iPod<br />
docking station met ingebouwde luidsprekers. Hij is met zijn breedte<br />
van 64 cm en doorsnede van ongeveer 20 cm redelijk fors te<br />
noemen. Zijn naam heeft hij te danken aan de bijzondere (elliptische)<br />
vormgeving die doet denken aan een….. zeppelin.<br />
MERK Bowers & Wilkins • TYPE Zeppelin • SOORT iPod docking station<br />
25
iPod special<br />
door<br />
Marc Brekelmans<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
De Zeppelin is door Bowers & Wilkins ontwikkeld<br />
in samenwerking met Classé. Op<br />
zich geen vreemde combi: beide merken behoren<br />
tot hetzelfde concern.<br />
Leuk en erg handig is de manier waarop de<br />
iPod op de Zeppelin wordt geplaatst. Hiervoor<br />
heeft Bowers & Wilkins een soort handvat<br />
gemaakt (dat je vooral niet als handvat<br />
moet gebruiken!), waarop nagenoeg iedere<br />
iPod, zonder speciale adapter, zijn plekje<br />
vindt. Door deze constructie is het ook mo-<br />
lang geleden dat ik met zoveel verschillende<br />
mensen muziek heb beluisterd. De Zeppelin<br />
maakt de iPod weer sociaal.<br />
De Zeppelin is in eerste instantie een iPoddock,<br />
maar gelukkig kun je ook een tweede<br />
apparaat aansluiten via de 3.5 mm mini-jack<br />
die zowel analoge als digitale signalen kan<br />
verwerken. Zo kun je bijvoorbeeld de iPod<br />
Shuffle of een draagbare cd-speler of zelfs je<br />
walkmantelefoon aansluiten. Voor de iPods<br />
die ook beeld kunnen weergeven is er in een<br />
bruiken. Bij het aansluiten van de iPod op de<br />
Zeppelin krijg je trouwens een extra optie<br />
‘luidsprekers’ in het menu van de iPod. Daarmee<br />
is de instelling van de basweergave aan<br />
te passen. Deze instelling gebeurt via de iPod,<br />
maar wijzigt de instelling van de Zeppelin.<br />
De Zeppelin is geen vervanging van je zorgvuldig<br />
opgebouwde hifi-installatie, maar<br />
zonder meer aan te bevelen als extra muziekset<br />
voor semi-portable gebruik. Ik zie me in<br />
de zomer al in de tuin zitten met mijn volle-<br />
De Zeppelin maakt de iPod weer sociaal<br />
webcode > zeppelin<br />
gelijk geworden de iPod te bedienen alsof hij<br />
in je hand ligt: zeer doordacht. Een kleine elliptische<br />
afstandbediening zorgt ervoor dat<br />
de basisfuncties ook vanaf de luisterplek te<br />
bedienen zijn.<br />
Het zonder speciale adapter kunnen plaatsen<br />
van iPods heeft een groot bijkomend voordeel.<br />
Tijdens de testperiode hebben meerdere<br />
iPods plaats genomen in de Zeppelin: de voor<br />
deze test bijgeleverde iPhone, mijn eigen iPod<br />
Classic en een iPod van de derde generatie,<br />
die op het opladen na ook perfect functioneerde<br />
in de Zeppelin. Het laten horen van<br />
leuke en/of nieuwe muziek was een peulenschil:<br />
gewoon je iPod in de beugel klikken en<br />
de muziek door de Zeppelin laten schallen.<br />
Samen naar elkaars muziek luisteren was<br />
nog nooit zo snel en eenvoudig. Ik kan me<br />
voorstellen dat je zelfs speciale iPod-avonden<br />
organiseert. Iedereen neemt zijn eigen iPod<br />
mee en voordat je het weet is er een avond<br />
voorbij. De veel gehoorde ‘klacht’ dat je jezelf<br />
door de iPod afsluit van de wereld is met de<br />
komst van de Zeppelin uit de wereld. Het was<br />
composiet en een s-videoaansluiting voorzien.<br />
De USB-ingang op de achterzijde is<br />
helaas niet geschikt om externe USB-apparaten<br />
aan te sluiten, de ingang is uitsluitend<br />
bedoeld om toekomstige software-upgrades<br />
uit te kunnen voeren.<br />
HOE KLINKT ZO’N ZEPPELIN? Om de<br />
Zeppelin - en trouwens ieder ander iPod docking<br />
station - goed te laten klinken is het belangrijk<br />
dat de bronbestanden op de iPod van<br />
behoorlijke kwaliteit zijn. Vanaf 320 Kbps<br />
AAC klinkt het allemaal zeer behoorlijk,<br />
maar echt interessant wordt het pas vanaf<br />
Apple Lossless. Dan komt de Zeppelin pas<br />
echt goed uit de verf. Met lossless files klinkt<br />
de Zeppelin zeer volwassen, de bas is krachtig,<br />
gaat diep (tot 47Hz) en is dynamisch, het<br />
hoog is open en beheerst. Ook de breedte van<br />
het geluidsbeeld is, gezien de afmetingen en<br />
opstelling van de luidsprekers, zeer goed te<br />
noemen. Mocht je toch nog wat willen wijzigen<br />
aan de tonale afstelling, dan kun je<br />
daarvoor de EQ-instellingen op de iPod ge-<br />
dige muziekcollectie onder handbereik.<br />
Maar zelfs als primair muzieksysteem is de<br />
Zeppelin zeer goed in te zetten. Er zullen talloze<br />
mensen zijn waarvoor de Zeppelin een<br />
serieuze upgrade betekent ten opzichte van<br />
hun huidige muziekinstallatie. Alleen jammer<br />
dat voor gebruik als hoofdinstallatie een<br />
tuner ontbreekt in het ontwerp: een ingebouwde<br />
tuner zou de Zeppelin echt helemaal<br />
af maken.<br />
CONCLUSIE De Zeppelin is een bijzonder<br />
iPod Docking Station. Zowel wat betreft<br />
vormgeving, bedieningsgemak als klankkwaliteit.<br />
Allen zijn van een hoog niveau.<br />
Enige minpuntjes die ik kan bedenken zijn<br />
het ontbreken van een ingebouwde tuner en<br />
de toch wel forse afmetingen, waardoor de<br />
Zeppelin wat lastiger een plekje in huis te geven<br />
is. Maar door die forse afmetingen klinkt<br />
de Zeppelin als geen ander iPod docking station.<br />
Bowers & Wilkins heeft een bijzonder<br />
product afgeleverd. Het moet raar lopen wil<br />
dit geen klassieker worden! .<br />
> de techniek van<br />
DE ZEPPELIN<br />
Dat de Zeppelin niet op een regenachtige zondagmiddag in elkaar is<br />
geflanst, mag blijken uit de technische specificaties. Wat dacht je van<br />
twee 90 mm glasvezel midranges, twee op Nautilus-technologie gebaseerde<br />
25 mm tweeters en een 125 mm basweergever van Kevlar,<br />
waarbij de bas-unit versterkt wordt met een 50 watt-versterker en<br />
de tweeters en midranges door een 2 x 25 watt-versterker… Serieuze<br />
cijfers, niet waar?<br />
Aan de fraai gepolijste aluminium achterzijde vinden we, naast de<br />
twee basreflexpoorten, een component videoaansluiting, een s-videoaansluiting,<br />
een aux-ingang, een USB-poort en een ‘achtje’ voor<br />
de stroomvoorziening. Al ziet het geheel er fraai uit, de vormgeving is<br />
niet puur esthetisch. De ronde vorm zorgt voor een stevige klankkast<br />
en voorkomt staande golven in de behuizing. Het taps toelopen van de<br />
uiteinden zorgt ervoor dat de tweeters - die aan beide uiteinden gepositioneerd<br />
zijn - minder last hebben van kastreflecties.<br />
26
GA<br />
MERK Harman/Kardon<br />
TYPE Go+Play<br />
SOORT iPod docking station<br />
28
iPod special<br />
+ SPEEL =<br />
HARMAN / KARDON<br />
In de categorie ‘speakersystemen voor de iPod’ is het Harmanconcern<br />
zeer sterk vertegenwoordigd. Onder de merknamen JBL en Altec Lansing<br />
verkopen de Amerikanen meer dan twintig verschillende luidsprekersystemen-metiPodconnector.<br />
De hier geteste Go + Play (350 euro) is de enige die het prestigelabel<br />
Harman/Kardon mag dragen. Betekent dit iets voor de prijs/kwaliteitverhouding?<br />
EIGENSCHAPPEN De Go + Play is een opmerkelijke verschijning.<br />
Door zijn ronde handgreep van roestvrij staal die het hele apparaat<br />
omspant, heeft de Harman/Kardon wel wat weg van een damestas.<br />
Maar wel een stoere. De Go + Play is heel stevig gebouwd, met zijn<br />
stalen handgreep en behuizing van dikke kunststof wekt hij de indruk<br />
te zijn gebouwd voor een ruig leven onderweg.<br />
Zijn simpele voorkomen dankt de Go + Play onder andere aan het feit<br />
dat de iPod-houder niet aan de voorzijde zit, maar bovenop ligt. Dat<br />
maakt dat het scherm van de iPod alleen van korte afstand af is te lezen,<br />
en dat ook de navigatie door de iPod-menu’s van dichtbij moet gebeuren.<br />
Een filmpje kijken is helemaal uit den boze, daarvoor zit de stalen<br />
handgreep veel te veel in de weg. Wel beschermt de oersterk aanvoelende<br />
handgreep de iPod tegen botsingen en ander grof onheil, zoals dat<br />
onderweg op een draagbare iPod-speaker als deze af kan komen.<br />
TECHNIEK Een chip voor digitale signaalbewerking zorgt dat de Go<br />
+ Play neutraal klinkt, en helpt het maximum aan geluidsdruk te persen<br />
uit de relatief bescheiden luidsprekers die in het apparaat zitten.<br />
Aan weerszijden zitten er twee elementen: een tweeter voor de hoge,<br />
en een woofer/middentoner voor de lage tonen. Alle vier de units hebben<br />
een eigen versterker, waarvan Harman/Kardon opgeeft dat ze<br />
30 watt kunnen leveren. Dat doet vermoeden dat het om efficiënte<br />
versterkers gaat die opereren in Klasse D, al vermeldt de fabrikant dit<br />
nergens. Om zoveel mogelijk druk te genereren in het laag, zitten op<br />
de achterkant van de Go + Play, precies achter de luidsprekers, twee<br />
basreflexpoorten. Omdat deze poorten hetzelfde uiterlijk hebben als<br />
de luidsprekers aan de voorkant, ziet de Harman/Kardon er voor en<br />
achter bijna hetzelfde uit.<br />
Over de achterkant gesproken: daar vindt de gebruiker aansluitingen<br />
voor S-Video (Go + Play naar televisie), lijn in (voor andere bronnen<br />
dan de iPod) en USB. Omdat er USB op zit, kan de iPod ook gegevens<br />
uit iTunes ontvangen terwijl het spelertje nog in de Go + Play ligt.<br />
Een vierde aansluiting is voor gelijkstroom. De Harman/Kardon komt<br />
met een externe voeding, die kennelijk niet intern paste. Jammer.<br />
Weer een extra adapter om rekening mee te houden, zowel thuis als<br />
onderweg. Alle aansluitingen zitten achter rubberen beschermkapjes,<br />
die bij gebruik onderweg voorkomen dat er stof en vuil in gaat zitten.<br />
PRAKTIJK Het Harmansysteem bezit aan de bovenzijde drie tiptoetsen:<br />
aan/uit, harder/zachter. De bijgeleverde afstandsbediening doet<br />
eveneens volume, en verder volgende/vorige track, en play, pauze en<br />
stop. De afstandsbediening werkt met radiosignalen, niet met infrarood,<br />
en heeft een bereik van ruim tien meter. Overigens noemt Harman/<br />
Kardon deze afstandsbediening zelf Full-Navigation, waarmee men volledige<br />
bedienbaarheid van de iPod suggereert. Tijdens mijn tests bleek<br />
deze claim alles weg te hebben van een lege huls: de afstandsbediening<br />
van Harman ‘navigeert’ wel, maar daar heb je niets aan zonder dat je<br />
het scherm ziet. En daarvoor moet je toch echt naar de Go + Play toe<br />
lopen. De afstandsbediening verbergt zich elegant achter een klepje in<br />
de achterkant. Dankzij deze kleine voorziening zijn de Go + Play en zijn<br />
afstandsbediening makkelijk bij elkaar te houden. Eveneens achter een<br />
klepje, maar dan aan de onderkant, zit het compartiment waar de batterijen<br />
(acht stuks van het type ‘D’) in gaan. Het is onpraktisch dat de<br />
klep alleen met een schroevendraaier te openen is.<br />
door<br />
Guido de Kanter<br />
fotografie<br />
Paul Vermeulen<br />
Niek Brunninkhuis<br />
29
iPod special<br />
GAAF<br />
webcode > goplay<br />
KLANK Ik weet niet hoe andere recensenten te werk gaan, maar ik<br />
ben bij nieuwe apparatuur vaak geneigd om meteen te proberen ‘hoe<br />
hard ie kan’. De Go + Play heeft me verbaasd in dit opzicht. Gezien<br />
zijn formaat produceert hij echt enorm veel geluid. Hij haalt weliswaar<br />
niet de pijngrens, zoals Apple’s eigen, niet langer meer geproduceerde<br />
speakersysteem wel deed (!), maar hij komt wel een eind in de richting.<br />
De Go + Play zou geen enkele moeite moeten hebben om ook de grootste<br />
woonkamers me geluid te vullen.<br />
En wat voor een geluid! De Harman/Kardon valt op door zijn allround<br />
kunnen. Een (wederom gezien het bescheiden formaat) enorm diepe en<br />
strakke laagweergave gaat samen met veel helderheid en luchtigheid bij<br />
de hoge tonen. Stemmen klinken authentiek en het stereobeeld is zo<br />
groot als redelijkerwijs uit één behuizing verwacht mag worden.<br />
De geluidskwaliteit ligt daarmee op een dusdanig niveau, dat ook zeer<br />
verwende hifi-liefhebbers waarschijnlijk naar alle tevredenheid worden<br />
bediend. Al is het maar in de context van een systeem ‘voor erbij’,<br />
of ‘voor op vakantie’. De Go + Play klinkt pakkend en prettig bij elke<br />
soort muziek die ik er op los heb gelaten.<br />
Vergeleken met de B&W Zeppelin (600 euro) valt op dat het laag van<br />
de Go + Play aanmerkelijk dieper lijkt te gaan. De B&W klinkt in het<br />
midden en hoog wel preciezer en schoner. Niettemin is er slechts sprake<br />
van een relatief klein kwaliteitsverschil, terwijl de prijzen een eind<br />
uit elkaar liggen.<br />
CONCLUSIE Zeer solide bouwkwaliteit, een ‘design-uiterlijk’ en<br />
een zeer goed geluid. En dat voor een vraagprijs van 350 euro. Wie<br />
kan leven met de beperkingen in ergonomie en bediening, zoals ik ze<br />
schetste, haalt met de Harman/Kardon Go + Play veruit het mooist<br />
klinkende speakersysteem in zijn prijsklasse binnen. Van harte aanbevolen!<br />
.<br />
30
spotlight<br />
GET THAT BITS!<br />
Wadia iTransport<br />
webcode > itransport<br />
Er bestaan reeds vele iPod docking stations in de wereld, maar<br />
de Wadia 170iTransport is bijzonder…uniek zelfs. Het is namelijk het eerste docking station ter<br />
wereld dat de digitale informatie rechtstreeks van je iPod plukt. Goedkoop kunnen we de iTransport niet<br />
noemen, zeker niet als je bedenkt dat je er ook nog eens een digitaal-naar-analoog-omzetter (DAC) bij moet kopen.<br />
Maar de belofte dat je iPod nog nooit zo goed heeft geklonken als met de iTransport maakt natuurlijk veel goed.<br />
Wadia 170iTransport: 399 euro<br />
31
32<br />
NAAM Floris van Bommel<br />
BEROEP schoenenontwerper<br />
AMBITIE rockster?
inter view<br />
MUZIEK<br />
FREAK<br />
op zelfgemaakte schoenen<br />
33
inter view<br />
Niet alleen de Nederlandse, maar ook de Duitse pers zet<br />
schoenontwerper Floris van Bommel (33) neer als een rockster. Het<br />
doet hem wel wat, want zijn passie voor muziek maakt hem tot wat hij<br />
is. Maar zijn missie is een andere. “Als je vrij van geest bent, kun je rare ideeën kwijt.”<br />
door<br />
Paul Geerts<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
Floris likes to think he’s a rockstar. Zelden zo gelachen om een zin in een<br />
advertentie. De reclameboodschap verscheen afgelopen lente in verschillende<br />
tijdschriften bedoeld om de nieuwe voorjaarscollectie van<br />
Floris van Bommel-schoenen te promoten. Zelf vervult de naamgever<br />
in de campagne een hoofdrol.<br />
In zijn zwarte outfit en met zijn ongeschoren kinnebak heeft hij wel<br />
iets van een rockmuzikant. Een stille droom? Nee, benadrukt Van<br />
Bommel. Ook al verwijst de advertentie direct naar zijn MySpace<br />
waarop vier songs van zijn band DianeTyras staan, eveneens opgenomen<br />
voor reclamecampagnes. Het grungy geluid klinkt ongepolijst,<br />
een beetje als Alice in Chains, maar dan nog gruiziger.<br />
Op diezelfde MySpace is ook een akoestische versie te vinden van<br />
Hurt, de song van Nine Inch Nails die zo prettig gecoverd is door Johnny<br />
Cash. De uitvoering van de schoenontwerper mag er zijn. Charmant<br />
kijkt hij de camera in. De diepe klanken die uit zijn keel rollen<br />
klinken oprecht, alsof Van Bommel de in het nummer bezongen pijn<br />
daadwerkelijk voelt. Zelf doet hij er een beetje lacherig over. “Ik vind<br />
het leuk om muziek te maken, maar ik wil er niet echt iets mee. Ik hoef<br />
niet zo nodig de wereld rond, daar word je volgens mij alleen maar<br />
ongelukkig van.”<br />
Een fabriekspand aan de rand van Moergestel. Ook al staat het er<br />
sinds de jaren vijftig, wie het Brabantse dorp doorkruist zou er zo aan<br />
voorbijrijden. Het pand oogt verouderd, ziet er onder de grijze wolkenlucht<br />
zelfs enigszins troosteloos uit. Toch is het een thuisbasis met<br />
een fikse portie historie. De geschiedenis van Schoenfabriek Wed. J.P.<br />
van Bommel, zoals het bedrijf officieel heet, gaat terug tot de achttiende<br />
eeuw. Grondlegger is Reynier van Bommel die al in het jaar<br />
van oprichting 1734 in Breda actief is als schoen- en laarzenmaker. In<br />
1795 strijkt het bedrijf neer in Moergestel, waar het onder een gunstig<br />
gesternte groot groeit.<br />
Maar dat schoenfabriek Van Bommel nog altijd bestaat, mag een bescheiden<br />
wonder heten. Omdat Italiaanse bedrijven de markt overspoelden<br />
met goedkope en modieuze schoenen hadden Nederlandse schoenfabrikanten<br />
het in de jaren zestig zwaar te halen. Telde ons land begin<br />
jaren zestig nog 227 fabrikanten, nu resteert hooguit een handjevol.<br />
Wat de kracht van het bedrijf is? Het is een vraag waar Floris van<br />
Bommel even over moet nadenken. “Dat de fabriek nog bestaat, komt<br />
vooral doordat op belangrijke momenten de juiste beslissingen zijn<br />
genomen”, concludeert hij vervolgens. De recente geschiedenis hangt<br />
vooral aan zijn vader Frans, een telg van de achtste generatie in lijn<br />
die zich net in de moeilijke jaren aan de fabriekspoort meldde. Een<br />
schoenenman in hart en nieren, maar het was vooral de commerciële<br />
kant van het verhaal die hem prikkelde.<br />
“Mijn vader is begonnen met marketing en hij heeft ervoor gekozen<br />
om verschillende lijnen te lanceren. Terwijl veel bedrijven de concurrentie<br />
vooral op prijs probeerden aan te gaan, is Van Bommel vast<br />
blijven houden aan kwaliteit. De schoenen worden nog altijd met de<br />
hand gemaakt.” Daarin schuilt het voornaamste verschil met schoeisel<br />
uit Italië. “Mijn opa zei al dat een schoen in Italië gemaakt wordt<br />
in de finish, hier maken we een schoen in de productie.” Dus ziet niet<br />
alleen het uiterlijk er volgens Van Bommel gelikt uit, maar is de totale<br />
kwaliteit beter.<br />
Het gemak waarmee de jonge zakenman over het bedrijf praat is opvallend.<br />
Samen met zijn broer Reynier (35) die inmiddels commercieel<br />
directeur is, zwaait hij de scepter over de schoenenfabriek. Van Bommel<br />
doet dat weliswaar op afstand, want hij ambieert geen leiderspositie.<br />
“Ik hoef niet zonodig directeur te zijn”, benadrukt hij. “Je kunt<br />
net zo lang promoveren totdat je op een plaats zit waar je helemaal<br />
ongelukkig wordt. Dat wil ik niet.”<br />
Zijn betrokkenheid is er niet minder om. Van Bommel verontschuldigt<br />
zich voor de verouderde kantoorruimte waarin we plaatsnemen.<br />
Gelijk heeft hij, want het verhoudt zich niet tot de eigentijdse schoenencollectie<br />
die jaarlijks op de markt verschijnt. Maar het probleem<br />
is van tijdelijke aard, want de plannen voor een nieuw kantoor liggen<br />
op de plank. Van Bommel kan niet wachten tot het moment dat hij<br />
zijn kantoor zonder direct daglicht kan inruilen voor een eigentijdse<br />
werkplek die beter past bij de collectie.<br />
Deze bestaat onder meer uit een lijn die onder zijn naam op de markt<br />
verschijnt. In vergelijking met de Van Bommel-collectie is die wat modieuzer,<br />
sportiever. En gedurfder. Geregeld probeert hij de grenzen op<br />
te zoeken van wat wel en wat niet kan. “Ik wil zo los mogelijk met het<br />
ontwerpen omgaan. Dat is een uitdaging. Als je vrij van geest bent,<br />
kun je rare ideeën kwijt.” Zijn vader gaf hem daartoe de ruimte. “Ik<br />
wist nooit wat ik wilde worden, ik wist wel dat ik creatief was. Natuurlijk<br />
heb ik een vliegende start gemaakt, maar ik kan er wel mijn<br />
ei in kwijt.”<br />
PASSIE Dat was een kleine tien jaar geleden nog maar de vraag. Van<br />
Bommel gaf zichzelf vijf jaar om een passende plaats binnen het bedrijf<br />
te vinden. Als onwetende leerling toog hij naar Londen, Parijs,<br />
Milaan en München waar hij onder meer leerde ontwerpen, stikken<br />
en leerlooien. Na vijf jaar constateerde Van Bommel dat het vak hem<br />
lag, dat hij niet snel ergens anders dergelijke mogelijkheden zou krijgen.<br />
“Ik ben er altijd bang voor dat ik kansen misloop, dat ik dingen<br />
niet geprobeerd heb. Dat knaagt aan me. Aan de andere kant ben ik lui.<br />
Soms moet ik mezelf onder de kont trappen, juist omdat ik bang ben<br />
dingen te missen.”<br />
Daar komt ook zijn passie voor muziek weer om de hoek kijken. Én zijn<br />
pogingen om die met zijn werk te verweven. Als een gulzige koe graast<br />
hij in het ruime aanbod. Die passie dateert van zijn middelbare<br />
34
locatie 013, Tilburg<br />
35
inter view<br />
“Ik hoef niet zonodig directeur te zijn”<br />
schooltijd, toen Van Bommel plompverloren een koptelefoon op zijn<br />
hoofd gedrukt kreeg. De metalklanken die hij hoorde, spraken hem<br />
direct aan. Inmiddels is zijn smaak in de breedte uitgegroeid. “Ik hou<br />
van metal, maar ook van singer-songwriters. Our Lady Peace is één<br />
van mijn favoriete bands. Aan de andere kant luister ik ook naar Jay<br />
Brannan, een Amerikaanse singer-songwriter die net een cd uitheeft.<br />
Zolang het maar geen kauwgompop is en er mensen achter zitten die<br />
er met hart en ziel mee bezig zijn. Als het te gepolijst is, kan ik het wel<br />
leuk vinden, maar ben ik er ook zo op uitgekeken.”<br />
Hoewel hij zichzelf niet bestempeld als hifi-freak, hecht Van Bommel<br />
aan een goede geluidsweergave. Al is dat pas sinds kort. Zijn gitaar<br />
(een Fender Squire) sloot hij bijvoorbeeld lange tijd gewoon aan op zijn<br />
installatie. De ouderwetse buizenversterker waarover hij nu speelt,<br />
een Marshall Modefour, is wat dat betreft een heuse vooruitgang.<br />
“Het gaat me niet zozeer om de geluidskwaliteit, maar om de sfeer<br />
van de muziek.”<br />
Dat Van Bommel tegenwoordig speakers van Piega op zijn muziekinstallatie<br />
heeft aangesloten, is eigenlijk ook een kwestie van toeval.<br />
“Toen ik nieuwe speakers ging kopen, heb ik een hele serie beluisterd.<br />
Ik hoorde direct het kwaliteitsverschil. Dan ben ik niet te flauw.” Het<br />
muzieksysteem is van Sonos, een apparaat dat in verbinding staat met<br />
zijn harde schijf. Cd’s luistert Van Bommel nauwelijks nog, al kleven<br />
daar ook nadelen aan. “Op de harde schijf staat alles op alfabetische<br />
volgorde, terwijl ik mijn cd’s op genre rangschikte. Als ik dan zin had<br />
in bijvoorbeeld metal, wist ik precies waar ik moest zoeken.”<br />
Los van de muziekbeleving in zijn woonkamer, is hij een fervent concertbezoeker.<br />
“Ik vind het sexy om zoveel mogelijk concertzalen van<br />
binnen te zien.” Daaraan besteedt Van Bommel een deel van zijn vakanties.<br />
Hij bestudeert de concertagenda’s van zijn favoriete bands en<br />
kiest er de meest aantrekkelijke locatie uit. Eind juli leidde de reis naar<br />
Dallas, waar Van Bommel het Mayhem Festival bezocht met bands als<br />
Slipknot, Disturbed, Machine Head en Walls of Jericho. “Fantastisch<br />
om tussen al die Amerikanen te staan.”<br />
Het is een van de voordelen van zijn werk. Het stelt hem in staat om de<br />
meest uiteenlopende plekken te bezoeken. Niet zonder trots haalt hij<br />
een stapel Duitse tijdschriften en kranten tevoorschijn waarin interviews<br />
en artikelen over Van Bommel staan. “Dat zijn jachttrofeeën”,<br />
zegt hij glunderend. Naast België en Nederland is Duitsland een van<br />
de landen waar het bedrijf zich op richt. “We hebben ooit verkocht in<br />
heel de wereld, maar overal een klein hoopje. Je kunt je beter op een<br />
beperkt aantal landen concentreren en het daar goed doen”, vertaalt<br />
hij de bedrijfsfilosofie.<br />
Het continueren van de collectie en nog meer voet aan de grond krijgen.<br />
Daar ligt komende jaren de uitdaging voor Van Bommel. Dromen?<br />
Ja, die heeft hij wel. “Maar die ga ik jou niet vertellen, daar zijn<br />
het dromen voor.” .<br />
36
inter view<br />
“Ik hoef niet zonodig directeur te zijn”<br />
schooltijd, toen Van Bommel plompverloren een koptelefoon op zijn<br />
hoofd gedrukt kreeg. De metalklanken die hij hoorde, spraken hem<br />
direct aan. Inmiddels is zijn smaak in de breedte uitgegroeid. “Ik hou<br />
van metal, maar ook van singer-songwriters. Our Lady Peace is één<br />
van mijn favoriete bands. Aan de andere kant luister ik ook naar Jay<br />
Brannan, een Amerikaanse singer-songwriter die net een cd uitheeft.<br />
Zolang het maar geen kauwgompop is en er mensen achter zitten die<br />
er met hart en ziel mee bezig zijn. Als het te gepolijst is, kan ik het wel<br />
leuk vinden, maar ben ik er ook zo op uitgekeken.”<br />
Hoewel hij zichzelf niet bestempeld als hifi-freak, hecht Van Bommel<br />
aan een goede geluidsweergave. Al is dat pas sinds kort. Zijn gitaar<br />
(een Fender Squire) sloot hij bijvoorbeeld lange tijd gewoon aan op zijn<br />
installatie. De ouderwetse buizenversterker waarover hij nu speelt,<br />
een Marshall Modefour, is wat dat betreft een heuse vooruitgang.<br />
“Het gaat me niet zozeer om de geluidskwaliteit, maar om de sfeer<br />
van de muziek.”<br />
Dat Van Bommel tegenwoordig speakers van Piega op zijn muziekinstallatie<br />
heeft aangesloten, is eigenlijk ook een kwestie van toeval.<br />
“Toen ik nieuwe speakers ging kopen, heb ik een hele serie beluisterd.<br />
Ik hoorde direct het kwaliteitsverschil. Dan ben ik niet te flauw.” Het<br />
muzieksysteem is van Sonos, een apparaat dat in verbinding staat met<br />
zijn harde schijf. Cd’s luistert Van Bommel nauwelijks nog, al kleven<br />
daar ook nadelen aan. “Op de harde schijf staat alles op alfabetische<br />
volgorde, terwijl ik mijn cd’s op genre rangschikte. Als ik dan zin had<br />
in bijvoorbeeld metal, wist ik precies waar ik moest zoeken.”<br />
Los van de muziekbeleving in zijn woonkamer, is hij een fervent concertbezoeker.<br />
“Ik vind het sexy om zoveel mogelijk concertzalen van<br />
binnen te zien.” Daaraan besteedt Van Bommel een deel van zijn vakanties.<br />
Hij bestudeert de concertagenda’s van zijn favoriete bands en<br />
kiest er de meest aantrekkelijke locatie uit. Eind juli leidde de reis naar<br />
Dallas, waar Van Bommel het Mayhem Festival bezocht met bands als<br />
Slipknot, Disturbed, Machine Head en Walls of Jericho. “Fantastisch<br />
om tussen al die Amerikanen te staan.”<br />
Het is een van de voordelen van zijn werk. Het stelt hem in staat om de<br />
meest uiteenlopende plekken te bezoeken. Niet zonder trots haalt hij<br />
een stapel Duitse tijdschriften en kranten tevoorschijn waarin interviews<br />
en artikelen over Van Bommel staan. “Dat zijn jachttrofeeën”,<br />
zegt hij glunderend. Naast België en Nederland is Duitsland een van<br />
de landen waar het bedrijf zich op richt. “We hebben ooit verkocht in<br />
heel de wereld, maar overal een klein hoopje. Je kunt je beter op een<br />
beperkt aantal landen concentreren en het daar goed doen”, vertaalt<br />
hij de bedrijfsfilosofie.<br />
Het continueren van de collectie en nog meer voet aan de grond krijgen.<br />
Daar ligt komende jaren de uitdaging voor Van Bommel. Dromen?<br />
Ja, die heeft hij wel. “Maar die ga ik jou niet vertellen, daar zijn<br />
het dromen voor.” .<br />
36
achtergrond<br />
ALLES ONDER<br />
Het begrip domotica is een samenvoegsel van het<br />
Latijnse woord ‘domus’ (huis) en ‘informatica’. Ook<br />
wordt wel de Angelsaksische term home automation gebruikt. Beide<br />
begrippen slaan op een geautomatiseerde aansturing van audio/videoapparatuur,<br />
huishoudelijke apparatuur, verlichting en beveiliging, en eventueel ook (multimedia-)pc’s.<br />
webcode > domotica<br />
door<br />
Guido de Kanter<br />
fotografie<br />
Sonos<br />
Het terrein van de domotica, oftewel de huisautomatisering, is nog<br />
niet door elke architect ontgonnen. Maar het is wel een steeds belangrijker<br />
wordend aspect van het vak, zeker bij nieuwbouw en renovatie<br />
van woningen in het luxesegment. Ook voorzieningen in huis die<br />
voorheen zelden elektrisch werden uitgevoerd, zoals het openen van<br />
gordijnen en deuren, kunnen in een domoticasysteem worden opgenomen.<br />
Het spreekt voor zich dat elk domotica-concept maatwerk is, en dat<br />
geen systeem hetzelfde is. Dat is inherent aan de enorme verschillen<br />
die er zijn tussen huizen en tussen hun bezitters: eisen en wensen lopen<br />
sterk uiteen. Toch heeft elk systeem voor huisautomatisering min<br />
of meer dezelfde basisstructuur, en die bestaat uit vier onderdelen.<br />
De aanstuureenheid, de zogeheten controller, is het hart van het systeem.<br />
Deze controller is veelal een kast met de grootte van een flinke<br />
pc, die modulair kan worden volgestopt met kaarten en uitbreidingen<br />
om de gewenste controllable devices aan te sturen. Dat begrip ‘bedienbare<br />
apparaten’, het tweede onderdeel van domotica, kan alle elektra<br />
en elektronica in een huis omvatten. Te denken valt daarbij, zoals<br />
gezegd, aan home entertainment, huishoudelijke apparatuur, verlichting<br />
en beveiliging.<br />
Het derde onderdeel wordt gevormd door een of meer input devices:<br />
apparaten waarmee gebruikers het systeem bedienen. Deze input<br />
devices kunnen bescheiden paneeltjes zijn die zijn ingebouwd in een<br />
muur of, aan de andere kant van het spectrum, zeer high tech, en met<br />
het karakter van een tablet-pc. Zo’n bedieningsapparaat is draagbaar,<br />
heeft een riant kleurenscherm tot wel 17 inch, veelal uitgevoerd als<br />
touch screen, waarmee de gebruiker opdrachten kan geven aan zijn<br />
of haar domoticasysteem. Tussen beide uitersten bestaan vele tussenvormen.<br />
Van iets bescheidener uitgevoerde tablets tot zeer compacte<br />
afstandsbedieningen voor in de binnenzak.<br />
Een heel basaal onderdeel van een domoticasysteem zijn tenslotte de<br />
sensoren. Die vertellen het systeem wat de stand van zaken is. Zonder<br />
deze sensoren zou home automation nooit kunnen werken: ze zijn de<br />
ogen, de oren en de tastzin van het systeem.<br />
Onderlinge communicatie van de onderdelen van een domoticasy-<br />
steem geschiedt traditioneel bedraad, al rukt draadloos, in de vorm<br />
van bijvoorbeeld BlueTooth, WiFi en infrarood, stevig op. Draadloze<br />
communicatie verlost de ‘gecontroleerde apparaten’ echter niet van de<br />
noodzaak om gevoed te worden met stroom, en dit zorgt ervoor dat<br />
écht draadloze huisautomatisering altijd een utopie zal blijven. Home<br />
automation is, vanwege de dradentrekkerij die ervoor nodig is, altijd<br />
iets geweest voor nieuwbouw of huizen die grootscheeps gerenoveerd<br />
worden. Dat zal niet veranderen. En als er voor de stroom toch draden<br />
moeten worden getrokken, kan het lonend zijn om ook de communicatie<br />
bedraad te laten plaatsvinden. Bedrade verbindingen zijn bijna<br />
altijd sneller, betrouwbaarder en energiezuiniger dan draadloze.<br />
Home automation kan het leven voor de bewoners van een huis veel<br />
comfortabeler en veiliger maken. Uitgebouwd tot zijn meest geavanceerde<br />
vorm kan een domoticasysteem niet alleen iemands aanwezigheid<br />
in een kamer opmerken, maar vervolgens ook diens verlichtings-,<br />
muziek- en klimaatvoorkeuren doorvoeren. Die wensen mogen dan<br />
ook nog eens per dag van de week verschillen; het systeem houdt daar<br />
rekening mee.<br />
VINGERBEWEGING Een van de terreinen waar domotica veel extra<br />
gemak in aan kan brengen, is bij de bediening van home entertainment.<br />
Waar deze tak van elektronische amusementsvoorziening<br />
steeds complexer wordt, kan een domoticasysteem juist orde scheppen.<br />
De bediening van een hele reeks apparaten wordt gecentraliseerd<br />
in de controller van het domoticasysteem, waarmee het ook nog eens<br />
gemakkelijk wordt om series van handelingen onder één ‘knop’ samen<br />
te brengen. Zo maakt domotica het makkelijk om met één vingerbeweging<br />
het licht te dimmen, gordijnen te sluiten, een projectiescherm<br />
te laten zakken, een aangename temperatuur te laten ontstaan en alle<br />
nodige apparatuur in te schakelen. Met traditionele audio/videoapparatuur<br />
was de bediening van veel functies uit veel apparaten tegelijk<br />
van oudsher een onmogelijke zaak.<br />
Tot de nieuwste toevoegingen aan home automation behoren functies<br />
op het gebied van beveiliging. Te denken valt aan toegangsbeveiliging<br />
aan de deur, compleet met audiovisuele communicatie, waar nodig<br />
38
ÉÉN KNOP<br />
A<br />
draadloos. Ook kan het home automationsysteem tegenwoordig het<br />
centrum zijn dat de toegang reguleert tot bepaalde ruimtes in een<br />
huis. Tenslotte kan de door een domoticasysteem gecontroleerde apparatuur,<br />
of bijvoorbeeld in huis aanwezige kostbaarheden, worden<br />
beveiligd met een alarm dat afgaat als het betreffende goed ongeoorloofd<br />
wordt meegenomen.<br />
Een ander modern toverwoord is energiebesparing. Al lijkt een home<br />
automationsysteem op het eerste gezicht misschien een toonbeeld van<br />
overdaad en verspilling, het kan overbodig energieverbruik juist minimaliseren.<br />
Omdat alle elektra en elektronica in huis onder controle<br />
kan zijn van het domoticasysteem, hoeft verlichting, verwarming of<br />
koeling, en entertainment nooit langer aan te staan dan nodig is. Ook<br />
kan de constante, automatische controle van een domoticasysteem<br />
zorgen dat de inwoners van een huis optimaal kunnen profiteren van<br />
licht en warmte uit vernieuwbare bronnen.<br />
Domotica heeft in toenemende mate de wind mee. Door een systeem<br />
voor huisautomatisering in te passen in een ontwerp, kan de architect<br />
veel waarde toevoegen aan zijn propositie. Opdrachtgevers zullen de<br />
nieuwe mogelijkheden en het extra comfort in toenemende mate weten<br />
te waarderen. .<br />
39
Laat dit niet de toekomst zijn!<br />
Bij het Elfenbos willen we de kinderen aeiden van “passief vermaak”. De bedoeling is<br />
dat kinderen terug meer creatief gaan spelen, in plaats van vermaakt te worden door<br />
bijvoorbeeld een spel op de computer. Hoe eenvoudiger het speelgoed, des te meer<br />
eigen creativiteit zal het kind moeten ontwikkelen.<br />
In onze on-line winkel vindt u degelijk en leuk houten speelgoed voor baby’s, peuters<br />
en kleuters.<br />
Het Elfenbos<br />
Zuideinde 4<br />
2991 LK Barendrecht<br />
T 0180-557315<br />
F 0180-619967<br />
E info@elfenbos.nl<br />
S www.elfenbos.nl
column<br />
NIEUWE<br />
BOXEN<br />
Wat is dat toch tussen mannen en vrouwen? Of ik het goed vind dat<br />
er een nieuwe box komt? Volgens mij zijn onze kinderen die fase allang<br />
voorbij. Maar misschien heeft hij wel opnieuw een kinderwens…<br />
Even doorvragen leert dat ik hem verkeerd verstaan heb; het gaat<br />
om twee boxen. Geluidsboxen wel te verstaan, ofwel luidsprekers.<br />
We hebben al luidsprekers moet je weten, en die doen nog steeds prima<br />
hun werk. Nu is het zo dat ik al gauw iets zonde van het geld, of zonde<br />
van de tijd vind. Als er dan al iets gekocht moet worden, dan kan dat<br />
maar beter iets zijn wat ook echt aan vervanging toe is. En dat zijn dus<br />
niet de luidsprekers. Kijk, en daar raak ik een gevoelige snaar!<br />
“Of ik het al voor me zie,<br />
heerlijk samen op de<br />
bank muziek luisteren,<br />
wijn erbij, een toastje?”<br />
Prompt word ik op de bank gezet. De kast met zíjn speeltjes - het audiomeubel<br />
dus - wordt geopend. Míjn favoriete cd wordt opgezet en ik<br />
krijg de opdracht om heel goed te luisteren. Hij probeert mij ervan te<br />
overtuigen dat die andere luidsprekers veel beter de klankkleur weer<br />
zullen geven, en dat er meer laag in zal zitten, en dat dit de muziek<br />
weer beter tot zijn recht laat komen. En dat zou weer het luistergenot<br />
verhogen. Of ik het al voor me zie, heerlijk samen op de bank muziek<br />
luisteren, wijn erbij, een toastje? Ja, dat zie ik al voor me, lijkt me heerlijk<br />
inderdaad. Maar dat kan toch ook met onze eigen luidsprekers?<br />
Daar sla ik dus de plank volledig mis. Maar hij is de beroerdste niet en<br />
wil ver gaan om mij duidelijk te maken wat hij bedoelt. Dus staat hij<br />
de volgende dag met een enorme doos te worstelen bij de voordeur. Ik<br />
mag vooral niet in de huiskamer komen tot hij klaar is met het aansluiten.<br />
Dan is het moment daar, ik word de kamer ingeleid. Bij binnenkomst<br />
vallen mijn ogen op twee.... tja, wat zijn het eigenlijk? Een<br />
bijzettafel en aan de andere kant nog één. Met een leuk kleedje erop<br />
kun je er best iets van maken, denk ik. Naast me staat mijn man als<br />
een kleine jongen te stralen. Dat het hier niet om een bijzettafel kan<br />
gaan heb ik al snel door. Hij heeft de luidsprekers op proef en we zijn<br />
niet tot aankopen verplicht, stelt hij me direct gerust.<br />
Het luisteravondje wordt een soort van vergelijkend warenonderzoek.<br />
Het kwaliteitsverschil tussen onze eigen boxen en de nieuwe exemplaren<br />
is meteen overduidelijk. Ik hoor nu wat hij bedoelde te zeggen. En<br />
ik moet je bekennen: onze boxen zijn echt aan vervanging toe! .<br />
fotografie<br />
Cindy Joos<br />
Annemarie<br />
41
produc tbespreking<br />
MODERNE<br />
KLASSIEKER<br />
MERK Tannoy • TYPE Kensington SE Prestige • SOORT Luidspreker<br />
42
Het Engelse Tannoy is één van de oudste luidsprekermerken<br />
ter wereld. Het bedrijf werd in 1926 opgericht, en moet waarschijnlijk alleen<br />
het twee jaar oudere Celestion (eveneens uit Engeland) vóór zich dulden.<br />
kend onder de naam AlNiCo. Dit bijzonder goede magneetmateriaal<br />
werd na verloop van tijd echter te duur om op grote schaal toe te passen;<br />
‘modernere’ magneetmaterialen kwamen er voor in de plaats. Alleen<br />
in de allerduurste systemen werd in latere series nog wel eens<br />
AlNiCo toegepast, omdat de unieke eigenschappen van dit materiaal<br />
een maximale combinatie van kracht, detaillering en fijnzinnigheid<br />
met zich meebrengen. Ook deze Kensington SE uit de Prestige-reeks<br />
beschikt over zo’n fraaie magneet.<br />
Goed, terug naar het heden. Toen we de mogelijkheid in de schoot geworpen<br />
kregen om een set Kensington SE Prestige op de redactie aan<br />
de tand te voelen, waren we er als de kippen bij. De enige winkel in<br />
Nederland waar de volledige Prestige-serie verkocht wordt, is Klankbeeld<br />
in Wageningen. Eigenaar Piet Hiensch kwam de luidsprekers<br />
persoonlijk afleveren, samen met een fraaie stereoset die bestond uit<br />
een gloednieuwe cd-speler van Meridian (de G08.2), versterking van<br />
Chord, en bekabeling van XLO.<br />
Eerlijk is eerlijk: mijn eerste gedachte toen ik de uitgepakte kasten zag<br />
staan was ‘tsjonge, wat zijn die dingen lelijk...’. De Kensingtons lijken<br />
aan alle eigenschappen te voldoen waar de meeste luidsprekerontwerpers<br />
vandaag de dag angstvallig ver bij uit de buurt blijven. Breder dan<br />
dat ze diep zijn, roodbruin gebeitst hout, en dat design... het lijken wel<br />
antieke meubelstukken. Dan laat ik het - ogenschijnlijk van een oud<br />
beige gordijn gemaakte - luidsprekerdoek nog buiten beschouwing.<br />
Het Engelse Tannoy is één van de oudste luidsprekermerken ter wereld.<br />
Het bedrijf werd in 1926 opgericht, en moet waarschijnlijk alleen het<br />
twee jaar oudere Celestion (eveneens uit Engeland) vóór zich dulden.<br />
Een bedrijf met een lange traditie dus. In de 82 jaar van haar bestaan<br />
heeft Tannoy talloze patenten verworven, en vele innovatieve technieken<br />
ontwikkeld, dus een stukje historie is wel op zijn plaats. Zo’n<br />
beetje vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog maakte Tannoy<br />
voor het Engelse leger luidsprekers voor omroepinstallaties, ook wel<br />
Public Address (oftewel PA) genoemd. Hun faam in dat vakgebied was<br />
zo groot dat de merknaam Tannoy een zelfstandig naamwoord werd.<br />
Als je het over de Tannoy had, dan bedoelde je de omroepinstallatie,<br />
ook al was die van een ander merk.<br />
Al snel vond de PA haar weg naar toepassingen buiten het leger, en in<br />
1947 bracht Tannoy het eerste ‘Dual Concentric’-luidsprekersysteem<br />
voor ‘gewone’ consumenten op de markt. De ‘15” Monitor Black’ zag<br />
het daglicht. Het Dual Concentric-systeem heeft een tweeter die in het<br />
hart van de woofer/middentoner is gemonteerd. Voor die tijd was dat<br />
een knap staaltje ontwerpkunst, en talloze Monitor-series volgden.<br />
In 1955 kwam de Monitor Silver, in 1958 de Red, en in 1967 de Gold.<br />
Met iedere generatie nam de belastbaarheid toe, en werd de geluidskwaliteit<br />
beter en beter.<br />
Van 1947 tot 1978 gebruikte Tannoy magneetmateriaal dat bestond<br />
uit een legering van nikkel, aluminium, kobalt en ijzer, ook wel bedoor<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Tannoy<br />
Jiri Büller<br />
43
Maar mijn eerste schrik maakte al snel plaats voor een zekere bewondering.<br />
Want hier zit overduidelijk een filosofie achter.<br />
EN ALS JE DAN GEWEND BENT... De afwerking is van een buitengewoon<br />
hoog niveau. Het houtfineer dat je ziet is ook echt hout,<br />
geen plastic laagje. De sleuven die verticaal langs de voorste hoeken<br />
van de kast lopen, verbergen op subtiele wijze de baspoorten, en de<br />
achterkant laat een zeldzaam fraaie aansluitterminal zien met maar<br />
liefst vijf (!) klemmen. Twee voor de plus, twee voor de min, en één<br />
voor de aarde. Jawel! En als je wat langer naar de kasten kijkt, blijken<br />
ze helemaal niet zo massaal te zijn als je in eerste instantie dacht. Er<br />
gaat een soort bedaarde ‘chique’ van uit die ik associeer met Engelse<br />
landhuizen, tweed en Burberry, Port en Blue Stilton. In een klassiek<br />
interieur kent deze vormgeving geen gelijke, maar ook in een modern<br />
interieur kan het een geweldige blikvanger zijn.<br />
We praten tijdens het opbouwen van de geluidsinstallatie over de<br />
technische specificaties van de luidsprekers. Zoals gezegd zit hier zo’n<br />
kostbare AlNiCo-magneet in, maar daar houdt het niet mee op. De<br />
onderdelen van het filter zijn van de allerhoogste kwaliteit. Zo worden<br />
er Hovland- condensatoren toegepast, en de bekabeling is ook een<br />
verhaal apart. Voor de laagunit past Tannoy Acrolink toe. Daarin zit<br />
uiterst hoogwaardig PCOCC-koper. Dat staat voor Pure Copper Ohno<br />
Continuous Casting, een procédé dat is ontwikkeld door professor<br />
Ohno van het Chiba Institute of Technology in Japan. Door een speciale<br />
gietmethode ontstaat in feite één lang koperkristal, wat een lagere<br />
elektrische weerstand en dus een hogere geleiding veroorzaakt.<br />
De tweeter is door middel van een puur zilveren kabel met het filter<br />
verbonden. Die tweeter verdient overigens wat extra aandacht. Midden<br />
in de woofer/middentoner zit een soort trechtervormige koperen<br />
beker met gaatjes in de bodem. Hierachter bevindt zich de feitelijke<br />
tweeter. Deze hoornconstructie zorgt voor een hoge gevoeligheid,<br />
waardoor zelfs op zeer laag volume nog veel detail te horen zal zijn.<br />
Dat geldt overigens ook voor de rest van het frequentiespectrum.<br />
Want ook wanneer er zeer zacht gespeeld werd, was er voldoende laag<br />
in de weergave, en was het zo belangrijke middengebied rijk genoeg<br />
om een volledig driedimensionaal beeld neer te zetten.<br />
HET GROTE SCHUIVEN Nadat Piet weer vertrokken was kon het<br />
grote schuiven beginnen. De ruimte waarin de redactie gevestigd is,<br />
doet bij gelegenheid ook dienst als luisterruimte. Zeker als er grote<br />
luidsprekers worden getest, klinkt de asymmetrische en redelijk goed<br />
gedempte redactieruimte beter dan onze nog niet helemaal voltooide<br />
luisterkamer. De Kensingtons bleken het beste te klinken als ze redelijk<br />
ver van de achterwand werden opgesteld. Ongeveer een halve<br />
meter gaf een goede balans tussen de volumineuze laagweergave en<br />
het mooi doortekende midden en hoog. Van enige kleuring (iets dat bij<br />
sommige hoornluidsprekers nog wel eens roet in het eten wil gooien)<br />
was geen enkele sprake.<br />
Omdat behalve de luidsprekers ook de gehele installatie werd vervangen<br />
was het wat lastiger om op individuele kenmerken in te zoomen.<br />
Daarom zal de luisterimpressie betrekking hebben op het totale plaatje<br />
dat deze high-end-combinatie weet neer te zetten. Diverse muzieksoorten<br />
(letterlijk van Bach tot Rage Against The Machine) passeerden<br />
de revue.<br />
Het is ongelooflijk wat het door sommigen als ouderwets bestempelde<br />
papieren conusmateriaal aan ongekleurd geluid kan voortbrengen.<br />
Lichtvoetig en pijlsnel, dat was de eerste indruk. Het laag rolde diep<br />
en strak de luisterruimte in, en baspartijen waren zonder enige moeite<br />
te volgen. Het middengebied was verregaand ongekleurd en het hoog<br />
klonk onverwacht zijdezacht. De tweeter laat zich overigens uitgebreid<br />
bijregelen via vergulde koperen schroeven die op het front in verschillende<br />
gaatjes gedraaid kunnen worden. Hiermee kan de relatieve luidheid<br />
(Treble Energy) en de Treble Roll-Off (een soort van tilt-functie<br />
zoals die ook op oude Quad-voorversterkers zat) worden bijgeregeld.<br />
Op die manier is de weergave aan te passen aan de stoffering van de<br />
ruimte. In onze ruimte bleek een aanpassing van de Treble Energy<br />
naar -1,5 decibel het mooiste geluid op te leveren.<br />
MAESTRO, MUZIEK! Bij klassieke muziek viel de fraaie ruimtelijkheid<br />
op. De afbeelding was groots en gul, met een enorme dieptewerking.<br />
Als er over de ‘toon’ van de weergave iets op te merken zou kunnen<br />
zijn, dan zou ik zeggen dat de Kensington beslist een ‘warme’ luidspreker<br />
is. Let wel: warm, niet wollig! Analoog is een andere aanduiding die<br />
44
produc tbespreking<br />
zich aan mij opdringt. Onspectaculair ook, en dat is een begerenswaardige<br />
eigenschap. Wel een eigen karakter, maar dat mag...<br />
Toen er moderne elektrische jazz gedraaid werd (in dit geval Erik<br />
Truffaz, van het fantastisch opgenomen Blue Note-album Bending<br />
New Corners) verdwenen de relatief grote kasten volledig in het geluidsbeeld,<br />
en dat is een kunstje dat alleen uitstekende luidsprekers<br />
kunnen uitvoeren. De enorme dynamische sprongen in deze spectaculaire<br />
muziek werden zonder een krimp weergegeven, ook op onverantwoord<br />
hoge volumes. De vrijwel geheel afwezige vervorming<br />
zorgde er overigens voor dat we niet in de gaten hadden hoe hard de<br />
muziek eigenlijk stond. Misschien niet ideaal voor de oren, maar wel<br />
heel erg lekker...<br />
Zonder enige twijfel droegen zowel de cd-speler van Meridian, de<br />
voor- en eindversterker als de uitstekende en relatief vriendelijk geprijsde<br />
XLO-bekabeling hier aan bij. Ergens in ons achterhoofd was<br />
nog wel een klein stemmetje dat stilletjes vroeg om een buizenversterker,<br />
maar dat was in de voorbereidende besprekingen met Piet<br />
Hiensch al aan de orde gekomen. Hij gaf aan dat die combinatie inderdaad<br />
geweldig klinkt, maar dat de Chord bepaalde eigenschappen<br />
had (zoals een grotere controle over het laag), waar hij zelf zeer gecharmeerd<br />
van was. Bovendien bleek het klankmatige karakter van<br />
de Chords gedurende de luisterperiode eerder naar ‘buis’ dan naar<br />
‘transistor’ te neigen.<br />
De Meridian-speler werd stiekem nog even vergeleken met de standaard<br />
aanwezige NAD M55-multispeler. En hoewel de NAD bijzonder<br />
fraai klinkt, was de Meridian op vrijwel alle fronten de betere speler.<br />
Subtieler, ruimtelijker, meer autoriteit, meer betrokkenheid, kortom;<br />
muzikaler.<br />
De bekabeling van XLO staat bekend om het ruimtelijke en gedetailleerde<br />
karakter met veel rust. Dat kwam tijdens de vele luistersessies<br />
inderdaad naar voren. Het totaalplaatje van de muziek was uiterst<br />
aangenaam. Luistermoeheid is een woord dat in de vocabulaire van<br />
de Kensington niet voorkomt - in die van Meridian, Chord en XLO<br />
overigens ook niet. Toen de - in mijn geval relatief korte - gewenningsperiode<br />
betreft het design achter de rug was, bleef er niets anders over<br />
dan genieten. .<br />
GEBRUIKTE APPARATUUR<br />
• Meridian G-08.2 cd-speler<br />
• Chord CPA3000 vooren<br />
SPM-1050 eindversterker<br />
• XLO REF1a interlink<br />
• XLO HTP12 bi-wire<br />
luidsprekerkabel<br />
• REF10c netkabel<br />
Wie het aandurft om zichzelf aan het niet alledaagse design van<br />
de Tannoy Kensington SE Prestige te laten wennen (en dat is<br />
mogelijk, vertrouw me...), en vervolgens met zorg de complete<br />
aansturing onder de loep neemt, zal beloond worden met een<br />
uiterst aangenaam geluid. De luidspreker excelleert in akoestische<br />
en goed opgenomen elektrisch versterkte muziek; of dat nu grote<br />
klassieke ensembles of kleine jazzcombo’s zijn. De audiofiel<br />
ingestelde muziekliefhebber met een brede muziekcollectie kan<br />
met deze bijzondere weergevers een lange periode van onbezorgd<br />
genieten tegemoet zien.<br />
45
fotorepor tage<br />
Echte muziekliefhebbers laten zich niet beperken<br />
tot de huiskamer om naar hun favoriete artiesten te luisteren. Die neem<br />
je namelijk gewoon mee naar buiten. Met een hoogwaardige hoofdtelefoon gaat dat<br />
uiteraard nog beter.<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
47
Tilburg, Heuvelstraat, 19.50 uur<br />
Marijke (38)<br />
Ze werkt op de inkoopadministratie van een grote landelijke keten<br />
van entertainmentwinkels. Ze heeft een iPod mini, en ze luistert naar<br />
oude muziek van Prince op haar witte Sennheiser PX-100. Ze koos deze<br />
hoofdtelefoon omdat hij lekker klinkt, maar ook omdat hij goed blijft zitten als ze<br />
ermee door het huis danst.<br />
48
Tilburg, Paleisring, 16.15 uur<br />
Hij studeert Internationale Media en<br />
Entertainment. Zijn Sennheiser EH150<br />
heeft hij bijna een half jaar, en hij vindt<br />
hem geweldig klinken. Hij luistert naar de<br />
muziek van een vriend van hem, Frankie<br />
Mamillion, die een mix maakt van<br />
moderne beats en klassieke filmmuziek.<br />
Denniz (22)<br />
Als bron gebruikt hij nu nog een Sony Ericsson<br />
K810i, maar die geeft eigenlijk te weinig volume.<br />
49
Ilona (23)<br />
Tilburg, Willem II straat, 13.25 uur<br />
Ze is net klaar met haar studie aan de Academie voor Beeldende Vorming, richting<br />
Fotografie. Haar Skull Candy Recruit heeft ze een week geleden gekocht, en ze is dik<br />
tevreden over het geluid. De hoofdtelefoon is aangesloten op een Archos Gmini mp3-<br />
speler, en de muziek waar ze naar luistert is van The Kooks.<br />
50
Hij zit nog op de middelbare school. Vier weken geleden<br />
kocht hij zijn Skullcandy Hesh hoofdtelefoon, vanwege het<br />
vette geluid dat er uit komt. Hij is er erg tevreden over.<br />
Tijdens de fotosessie luistert hij naar de heavy metal band<br />
Drowning Pool vanaf zijn Nokia 6233 telefoon.<br />
Kevin (15)<br />
Tilburg, Tuinstraat, 17.15 uur<br />
51
Zij is grafisch ontwerpster. Haar vorige Skullcandy Lowrider is een paar<br />
maanden geleden gestolen. Ze vond hem zo fijn dat ze hetzelfde model<br />
opnieuw heeft gekocht, maar deze keer een knalrode. Ze luistert tijdens het<br />
fotograferen naar de Audio Bullys, op haar iPod Nano.<br />
Vera (21)<br />
Tilburg, Paleisring, 15.35 uur<br />
52
fotorepor tage <<br />
Tilburg, Pieter Vreedeplein, 16.45 uur<br />
Hij is verkoper bij een speelgoedwinkel. Ook hij<br />
heeft een Skullcandy Lowrider, maar dan een<br />
blauwe. Hij heeft hem vorige week pas gekocht,<br />
omdat hij deze het mooist vond klinken. Hij<br />
luistert naar de screamo-metalband Bless The Fall, die op<br />
zijn Creative Zen V mp4-speler staat.<br />
Sander (19)<br />
53
epor tage<br />
De zon brandt boven ons hoofd, dus gaat het cabrioletdak<br />
van de C70 open en schuiven we de ramen omlaag. Heel even. De Volvo<br />
audiospecialist in de passagiersstoel stribbelt namelijk tegen. “De installatie klinkt gewoon beter<br />
met de ramen omhoog”, klinkt het zeer beslist.<br />
door<br />
Rob van Ginneken<br />
fotografie<br />
Rob van Ginneken<br />
Frits van Eldik<br />
De Volvo C70 is ontworpen om ook met opengeklapt dak veel luisterpret<br />
te bieden. Om dat te onderstrepen, laadt onze chaperonne<br />
een cd met registraties van allerlei live popconcerten. Bruce ‘the boss’<br />
Springsteen klinkt opeens op bouwvakkersterkte door de omgeving.<br />
Geen probleem, want we zijn in de Arabische Emiraten op pad en de<br />
enige levende wezens die we met ons muzikale bacchanaal kunnen<br />
storen, zijn de twee dromedarissen die iets verderop in de woestijn<br />
naar verdwaalde sprieten groen zoeken. Kijk, dat is wat je noemt een<br />
open luisterruimte.<br />
Electronica-expert en technisch designer Dariusz Kolsut zit tijdens de<br />
officiële perspresentatie van de nieuwe Volvo Coupé Cabrio met een<br />
vette smile in de auto om ‘zijn’ systeem aan ons te demonstreren. De<br />
locatie: Al Zahir Dubai. Vlak bij de grens tussen Dubai en Oman. Een<br />
zonzekere bestemming, moet iemand bij Volvo hebben bedacht. Dat<br />
kun je wel zeggen ja. Na 450 kilometer open rijden heeft onze zonnebrandolie<br />
de strijd opgegeven en beginnen voorhoofd en neus alsnog<br />
rood aan te braden. Het mag de pret niet drukken. Kolsut: “Volvo<br />
stond altijd al borg voor een goed geluid en met onze nieuwe generatie<br />
auto’s willen we simpelweg de beste zijn. In de C70 is het resultaat<br />
in alle opzichten beter, een nieuw niveau voor ons merk. Daar is ook<br />
veel voor gedaan. In onze infotainment ontwikkelingsafdeling werken<br />
zo’n 70 mensen en alleen al 15 daarvan houden zich specifiek met<br />
audio bezig.”<br />
STEREO Voor we Kolsut de gelegenheid geven om zijn verhaal te vertellen,<br />
moeten we eerst natuurlijk even vastspijkeren waar we hem op<br />
audiofiel gebied zélf ergens moeten inschalen. “Thuis? Daar luister ik<br />
meestal stereo. Surround is meer iets voor films. Maar ook dat moet<br />
dan wel goed klinken. Dat gebeurt dan met een Harman/Kardon<br />
AVR7000, Bower & Wilkins CM4 en CMC voor en twee Dynaudio’s<br />
achter.” So far so good, zeggen de Britten dan. Niet van de allerhoogste<br />
plank, maar allemaal gerenommeerde namen.<br />
We zijn vanzelfsprekend met zijn tweetjes op pad met een C70 waarin<br />
het meest uitgebreide Premium Sound Audio Systeem aan het werk is.<br />
De luidsprekertechnologie komt grotendeels van het Deense Dynaudio,<br />
dat volgens Kolsut al in een vroeg stadium van het ontwerp met<br />
de autodesigners meedenkt over de plaatsing en optimalisering van<br />
het dozijn speakers.<br />
Voor we het vergeten: wie kiest voor de optie ‘subwoofer’ laat de teller<br />
qua speakers oplopen tot 14 stuks, want dan krijg je er een stel extra<br />
luidsprekers achter de rug van de achterbank bij. Nogal krachtig<br />
afgesteld, trouwens. Om te beginnen, is hun effect niet alleen<br />
54
Volvo C70 en Dynaudio<br />
RAMEN OMHOOG<br />
DAT KLINKT BETER!<br />
MERK Volvo en Dynaudio<br />
SOORT geluidsinstallatie voor in de auto<br />
LOCATIE Al Zahir Dubai<br />
55
epor tage<br />
hoorbaar, maar vooral ook voelbaar in de rug. Zelfs voorin is het alsof iemand je stoel als kick<br />
drum gebruikt. Om over de achterbank zelf maar te zwijgen.<br />
Overigens bevestigt Kolsut de berichten die we eerder al in Volvo-kringen noteerden: die<br />
subwoofers zelf komen van Harman/Kardon. Door hun speciale langgerekte vorm passen ze<br />
namelijk mooi in de beperkte ruimte die achterin beschikbaar is. Een fysieke kwestie. Het is op<br />
die plek woekeren met de centimeters. In ‘open’ toestand zakt het driedelige metalen dak met<br />
zijn tamelijk ingewikkelde mechanisme daar immers onzichtbaar weg.<br />
MENU De Volvo audioman demonstreert ons eerst waarom hij in de auto afwijkt van zijn gewoonte<br />
om altijd in stereo naar muziek te luisteren. In het menusysteem van de installatie<br />
kun je met een druk op de knop tussen stereo en Dolby Pro Logic II surround schakelen. Het<br />
verschil is dermate groot dat er verder geen woord aan vuil hoeft te worden gemaakt. De klassieke<br />
twee kanalen aanpak klinkt heel fatsoenlijk en voor een auto zelfs ver boven modaal,<br />
maar na het omschakelen tovert de techniek een veel beter geluidsbeeld voor je neus. Hoger<br />
en mooi stabiel. Waarbij stemmen en instrumenten opvallend goed geplaatst worden. In een<br />
autointerieur lang niet vanzelfsprekend. De DSP en centraal bovenop het dashboard gebouwde<br />
middenluidsprekers spelen daarbij een hoofdrol.<br />
En inderdaad: met de ramen omhoog komt dat allemaal beter tot zijn recht. Wat daarbij ook opvalt,<br />
is hoe gemakkelijk de geluidsinstallatie ook op behoorlijk fors volume de controle behoudt.<br />
En hoe solide het interieur kennelijk in elkaar steekt. Kolsut: “Die beheersing is precies de reden<br />
waarom we voor digitale versterkers hebben gekozen. Ze komen van Alpine en brengen gezamenlijk<br />
910 watt op de been. Vijf maal 130 watt in het hoofdsysteem en twee maal 130 watt<br />
voor de subwoofers. Luidsprekers zijn nu eenmaal lastige dingen om van vermogen te voorzien,<br />
vooral bij complexe belasting. De Ice Power-versterkers doen dat heel gecontroleerd en hebben<br />
ook weinig vervorming en eigen geluid. Vooral in het laag is dat meteen hoorbaar.”<br />
PREMIUM Dat we hier te maken hebben met een – naar autobegrippen – zeer hoogwaardig<br />
systeem lijdt geen twijfel, maar wanneer we in de menustructuur ook een paar keer de subwoofers<br />
in- en uitschakelen, blijft helaas een beetje de vraag zweven of we dat specifieke extraatje<br />
zelf wel in de C70 zouden bestellen. Het woofereffect komt goed merkbaar van achteren en is<br />
wat erg ‘extravert’, om het maar eens met een verzachtende term te omschrijven.<br />
Ook zonder is het genieten geblazen. Op een meer ingetogen wijze zelfs en dat is bij luisterplezier<br />
veelal aan te raden. Toegegeven: daar speelt ook persoonlijke smaak. Ook thuis geeft<br />
uw verslaggever de voorkeur aan luidsprekers die het allerlaagste laag met rust laten. En de<br />
muzieksmaak richt zich niet zelden op singer-songwriters, die de luisterruimte zelden op zijn<br />
grondvesten laten trillen. Try before you buy, zeggen de Britten dan.<br />
Hoe dan ook: Volvo en Dynaudio zijn er samen in geslaagd om een mooi verdeeld klankbeeld<br />
te creëren. Met goed op elkaar aansluitend laag, midden en hoog. Aangenaam is daarbij dat de<br />
Digitale Signaal Processor (DSP) het geluid onder het rijden aan de omstandigheden aanpast.<br />
Zowel volume als toon worden met de snelheid gevarieerd. Maar ook de totaal andere akoestische<br />
eigenschappen van de auto in gesloten toestand (dak in coupé-opstelling) worden digitaal<br />
opgevangen. Overigens kun je dat proces via het menusysteem naar eigen smaak instellen door<br />
de variatie gering, middelmatig of groot te maken.<br />
In gesloten toestand konden we geen hinderlijke effecten van het uit vele delen opgebouwde<br />
dak noteren. Een meevaller. Het geheel oogt nogal gecompliceerd en we rekenden op bijgeluidjes,<br />
maar dat blijkt mee te vallen.<br />
> Twee mille<br />
Volvo maakte in zijn opgewaardeerde infotainmentsystemen voor de chiquere business class- en<br />
Coupémodellen al jaren gebruik van Dynaudio als ‘audiofiele’ toeleverancier. Belangstelling? Dan<br />
is het nuttig te weten dat er in de nieuwe C70 een gevoelig verschil is tussen de standaard Performance-installatie<br />
(vier maal 20 watt), High Performance Audio (vier maal 40 watt) en het ultieme<br />
Premium Sound Audio Systeem. Alleen die laatste spreekt met een Deens accent. En krijgt ook het<br />
Dynaudio merkplaatje op het dashboard mee. Opwaarderen naar Premium Sound Audio komt op een<br />
kleine twee mille. Dan heb je het over een RDS radio met cd-speler, Dolby Pro Logic II systeem, vijf<br />
130 watt versterkers en twaalf Dynaudio-speakers. De verdeling? In de deuren zes (bas, midden en<br />
tweeters), in de achterste wandpanelen vier (tweeters en gecombineerde midden-laag speakers) en<br />
twee in het dashboard (tweeter en een iets kleinere gecombineerde midden-laag luidspreker). Als<br />
extra zijn er de twee subwoofers met versterkers. Dat kost 470 euro extra.<br />
Daarmee zal een aardige C70 met Premium geluidsinstallatie dus richting 50 mille schieten.<br />
Het Dynaudio Premium systeem is als optie ook op andere Volvo-modellen verkrijgbaar.<br />
> Dolby<br />
Dolby topman Tony Spath schrijft Volvo op audiogebied een<br />
koersbepalende rol toe. Bij de publiekspresentatie van de C70 Coupé<br />
Cabrio legde hij uit waarom: “Volvo was in ’97 de eerste met surround in<br />
de auto en nu lijken ze de andere automerken wederom de weg te wijzen<br />
door voor ál hun 2006 modellen Dolby Pro Logic II technologie in hun<br />
Premium-uitvoeringen aan te bieden. Het is opwindend om te zien hoe<br />
de surroundtrend zich ook in de auto voortzet.”<br />
Dynaudio.com<br />
Alpine-europe.com<br />
Dolby.com<br />
Volvocars.com<br />
Harmankardon.com<br />
DYNAUDIO Dynaudio putte voor de samenstelling van de luidsprekers<br />
uit zijn ervaring met High-End speakers voor thuis, maar zeker<br />
ook de meer recente expertise op het gebied van autoluidsprekers.<br />
Vooral opgedaan met Volvo- en VW-modellen. In de deuren vind je<br />
een driewegsysteem. Het hoog komt voor rekening van de typische<br />
Dynaudio zijden dome tweeters, terwijl het laag wordt verzorgd door<br />
al even herkenbare (8 inch) drivers met kloeke spreekspoelen. Een<br />
aparte blik richten we op de middentonendrivers die in tegenstelling<br />
tot de aanvankelijke informatie wel degelijk een bolle (een soort grote<br />
dome) vorm meekrijgen om het geluid optimaal in het auto-interieur<br />
te kunnen verdelen.<br />
De centerluidsprekers zijn nieuw ontwikkeld en mikken op een zo homogeen<br />
mogelijk geluidsbeeld. Achterin zijn in de zijpanelen tweeters<br />
en gecombineerde midden- en lage tonenspeakers gebouwd.<br />
Overigens vallen belangrijke verschillen met de techniek in de Dynaudio<br />
Volkswagens op. Om te beginnen, worden daar analoge versterkers<br />
gebruikt. Die vrijwel allemaal hun eigen speaker bedienen. In<br />
de Volvo koos men dus voor surround en digitale ICE Power die over<br />
meerdere luidsprekers verdeeld wordt. Het resultaat? De Zweed heeft<br />
merkbaar meer controle en power, maar de VW installatie doet vooral<br />
op normaal volume wat charmanter aan.<br />
KABELS Ook aan de bekabeling in de Volvo is veel aandacht besteed,<br />
vertelt Kolsut. “Tussen de speler en de versterker profiteert de techniek<br />
van het MOST systeem. Dat staat voor Media Orientated System<br />
Transport, een soort glasvezel. Digitaal en storingvrij dus. Naar de<br />
luidsprekers wordt een getwiste kabel gebruikt, ook met het oog op<br />
het voorkomen van storingen. In een auto heerst elektromagnetisch<br />
gesproken nu eenmaal niet bepaald totale rust.”<br />
Mogen we in het front end rekenen op een speler voor ‘high-endige’<br />
formaten als dvd-audio? Kolsut schudt zijn hoofd. “Dat is geen doorslaggevende<br />
factor in de huiskamer en al zéker niet in de auto. Als de<br />
mensen muziek luisteren, komt dat van cd of een muziek-dvd. Eerlijk<br />
gezegd, gaat de trend eerder in de tegengestelde richting. Cd is dus het<br />
medium.”<br />
Gecomprimeerde bestanden dus? “We kunnen al automodellen met<br />
een harde schijf als accessoire leveren. Echt een harddisk in de infotainmentinstallatie<br />
van de auto integreren, is op zich geen probleem,<br />
maar je stuit als autofabriek op copyrightproblemen en dergelijke.<br />
Misschien in de toekomst? Net als een USB-aansluiting?”<br />
Over hightech gesproken: is er nu echt geen alternatief voor dat nogal<br />
‘aanwezige’ antennetje achterop? Dat de fraaie lijn van de auto bepaald<br />
geen goed doet? “Een veelgehoorde vraag. We hebben allerlei oplossingen<br />
geprobeerd, maar alleen zo heeft de radio gegarandeerd een goed<br />
signaal. Maar als je het niet doorverteld: we zoeken nog naar een alternatief,<br />
want zelf vinden we het ook niet de sierlijkste oplossing.” .<br />
56
57<br />
webcode > carfi
M<br />
> achtergrond<br />
DE<br />
MUZIEK<br />
SERVER<br />
de brug van pc naar muziekinstallatie<br />
59
achtergrond<br />
Bijna iedereen die actief bezig is met muziek<br />
herkent het waarschijnlijk wel: de eigen computer, op zolder of op schoot, heeft<br />
langzamerhand vele gigabytes aan muziek aan boord. Al of niet zelf geript (van een<br />
cd naar de harde schijf gebracht), dan wel gedownload. In veel gevallen zal die verzameling<br />
begonnen zijn om een iPod te kunnen vullen, of om de nieuwsgierigheid naar nieuwe muziek te bevredigen.<br />
webcode > muziekserver<br />
Door<br />
Guido de Kanter<br />
fotografie<br />
Sonos<br />
Jiri Büller<br />
Maar computercollecties hebben de neiging om in de loop van de jaren<br />
een aanzienlijke omvang te bereiken. Daarmee worden de nummers<br />
op je computer tot een belangrijke bron van muziek, naast wat je thuis<br />
op fysieke dragers (cd’s, platen) hebt staan. Voor een deel zullen de<br />
collecties elkaar overlappen, voor een ander deel ook niet. In dit artikel<br />
lees je over de zogenaamde ‘muziekserver’: een modern hifi-apparaat<br />
die je computerbibliotheek toegankelijk maakt in je installatie.<br />
Diegenen die hun computer in de huiskamer hebben staan, bijvoorbeeld<br />
een esthetisch verantwoord Apple-modelletje, hebben al een<br />
‘muziekserver deluxe’, en kunnen volstaan met een kabeltje naar de<br />
installatie. Eventueel aangevuld met een betere geluidskaart voor<br />
een mooiere weergave. En wat betreft de computer in de huiskamer:<br />
een minderheid van de huishoudens geeft de pc een zo prominente<br />
plaats. Zolder en werkkamer zijn nog altijd populair. Vergelijkbaar:<br />
als de iPod de reden was om een muziekverzameling aan te leggen op<br />
de computer, dan is het natuurlijk een mogelijkheid om simpelweg de<br />
iPod te gebruiken als bron in de installatie. Eenvoudig een kabeltje<br />
aansluiten, en je bent er (zie artikel elders in dit magazine). Maar de<br />
iPod is niet geweldig geschikt als bron in een hifi-installatie. Hij is ontwikkeld<br />
en geoptimaliseerd voor individueel en mobiel muziekgenot.<br />
Zo is het scherm te klein om van meters afstand uit te lezen, wat het<br />
comfort en de bedienbaarheid niet ten goede komt. Wie er niet aan<br />
wil om een computer naar de huiskamer te halen en meer comfort wil<br />
dan de iPod, heeft sinds een aantal jaren de mogelijkheid om een muziekserver<br />
aan de installatie te koppelen. Wie door het woord ‘server’<br />
in muziekserver denkt aan iets pc-achtigs, die heeft het mis. Het gaat<br />
in alle gevallen om apparatuur die het meeste weg heeft van de aloude<br />
cd-speler. Ze hebben maximaal de hifi-maat van 44 cm of smaller, bevatten<br />
een laatje of een gleuf om cd’s in te doen, en ze hebben een<br />
fors scherm waarmee de gebruiker relatief gemakkelijk kan navigeren<br />
door de eindeloze massa’s muziek en functies.<br />
bliotheken van de pc’s of Macs die erop aangesloten zijn, en vervolgens<br />
uit die shares een keuze maken. De gebruiker van de muziekserver<br />
in de huiskamer kan met een druk op de knop wisselen van track,<br />
album, speellijst of zelfs tussen je diverse computers en wat zij aan<br />
muziek aanbieden. Wat er maar op het eigen netwerk te vinden is, is<br />
voor de muziekserver allemaal bliksemsnel op te roepen. Verder kan<br />
via het internet ‘live’ geluisterd worden naar radiozenders of muziekstreams.<br />
Het apparaat heet ‘server’ omdat er bijna altijd een harde schijf in zit.<br />
Als het netwerk geen muziek aanbiedt, bevat de ingebouwde harddisk<br />
altijd nog materiaal. (Meestal maakt de muziekserver zijn eigen muziek<br />
op zijn beurt ook weer toegankelijk voor de computers in uw netwerk.)<br />
De muziek kan zijn overgezet vanaf een computer, of van cd’s, die de<br />
gebruiker er zelf in heeft gestopt. Veelal gebeurt het zogenoemde rippen<br />
van cd’s volautomatisch, en is het voor de gebruiker een kwestie van de<br />
schijven er een voor een instoppen. Is het rippen gedaan, dan werpt de<br />
muziekserver de cd weer uit, wachtend op een volgende.<br />
WELKE ZIJN ER? De hiervoor genoemde functies en mogelijkheden<br />
zijn vrij algemeen, maar niet elke muziekserver heeft alles. Het is<br />
goed om je vooraf af te vragen wat je makkelijk vindt en na te denken<br />
over mogelijkheden die je graag geboden zou zien. Denk daarbij ook<br />
aan communicatie over het netwerk met Apple’s programma iTunes of<br />
aan communicatie met de iPod.<br />
In de categorie muziekservers testte de website HiFi.nl de Sony NAS-<br />
SC55PKE (1000 euro), de Hifidelio (1050 euro), de Arcam MS250<br />
(5000 euro) en de Akurate DS van Linn (rond 5100 euro). Het voert<br />
in dit beknopte artikel te ver om uitgebreid te praten over de mogelijkheden<br />
van deze onderling zeer verschillende apparaten. Wij raden<br />
aan om even te kijken op HiFi.nl zodat je een indruk kunt krijgen van<br />
specifieke servers.<br />
WAT DOEN ZE? De muziekserver wordt zo genoemd omdat hij<br />
enerzijds muziekbron is in een installatie, en anderzijds een zelfstandig<br />
onderdeel is van je thuisnetwerk (bedraad of draadloos). Op het<br />
thuisnetwerk kan de muziekserver speuren naar gedeelde muziekbi-<br />
CLIENTS Waar servers zijn, bestaan er meestal ook clients, en de wereld<br />
van de geluidsapparatuur is geen uitzondering. Van de muziekserver<br />
bestaan ook versimpelde varianten, die net als muziekservers het<br />
netwerk kunnen afspeuren en/of streams kunnen afspelen en/of sa-<br />
60
PRODUCT muziekserver • HANDIG om muziek in je hele<br />
huis te beluisteren • MERKEN diversen<br />
menwerken met iTunes. Maar ze hebben geen harde schijf of optische<br />
drive aan boord. ‘Muziekstreamers’ worden ze dan ook wel genoemd.<br />
Dat betekent dat ze, anders dan de muziekserver, niet zelfstandig<br />
kunnen optreden maar altijd toevoer nodig hebben van een van de<br />
eigen pc’s of Macs, of van het internet een stream moeten oppikken.<br />
Tot de simpelste, maar meest verkochte in deze categorie behoort<br />
Apple’s AirPort Express (90 euro). Dit is een apparaat met de vorm<br />
en de grootte van een lichtnetadapter. Een van de aansluitingen op<br />
het apparaat is voor geluid: de gebruiker kan zijn installatie naar<br />
keuze digitaal of analoog aansluiten. Toevoer van muziek komt met<br />
iTunes, waarin je vooraf opgeeft welke muziek moet gaan spelen via<br />
de AirPort Express. Met wat extra software wordt het mogelijk om ook<br />
streams uit QuickTime, Real, VLC of Windows Media naar de installatie<br />
te streamen. Groot nadeel is, dat de gebruiker alleen invloed kan<br />
uitoefenen op wat er gespeeld wordt als hij of zij achter de computer<br />
zit om iTunes te bedienen. De AirPort Express zelf is onbedienbaar en<br />
heeft niet eens een display.<br />
Een alternatief zijn apparaten als de Pinnacle Soundbridge (vanaf<br />
rond 120 euro) en de Logitech Squeezebox (vanaf rond 230 euro), die<br />
de mp3’tjes (en aanverwanten) in eigen tempo tot zich nemen vanaf<br />
computers in het netwerk, van een netwerk harddisk of als stream<br />
van het internet. Het verschil is dat deze categorie dat zelfstandig<br />
doet, en niet vanuit een computer hoeft te worden bediend en voorgeprogrammeerd.<br />
Bediening heeft onmiddellijk effect, en doe je ter<br />
plaatse op het apparaat. Het display vertelt je wat er speelt en wat<br />
voor muziek en mogelijkheden er voorhanden zijn.<br />
HOE KLINKEN ZE? Net als bij alle moderne muziekspelers - variërend<br />
van de simpelste iPod tot complexe multimedia-pc’s - is de<br />
geluidskwaliteit sterk afhankelijk van de kwaliteit van de bestanden<br />
die worden afgespeeld. Mooie opnamen die perfect geript zijn in WAV<br />
(ongecomprimeerd), hebben de potentie om fantastisch te klinken,<br />
zeker als de muziekserver digitaal op de installatie wordt aangesloten<br />
en je gebruikmaakt van een mooie D/A-converter (digitaal naar<br />
analoog omzetter). Illegale downloads van door onbekenden geripte<br />
mp3’tjes in 128 kbit/s klinken vaak bedroevend matig. Dan helpt<br />
zelfs de mooiste muziekserver niet: kwaliteit die eenmaal is weggegooid,<br />
komt nooit meer terug. .<br />
61
inter view<br />
M<br />
NAAM Michiel Mol • BEKEND VAN Lost Boys, Spyker F1 Team en zijn<br />
vrouw Paulien Huizenga • BEROEP (internet) ondernemer<br />
62
LOST BOY<br />
Dol op domotica<br />
MICHIEL MOL<br />
De succesvolle ondernemer Michiel Mol (Breda 1969)<br />
is dol op domotica. Hij noemt zich zelfs een ‘nerd’ op dit gebied. Mol, oprichter van<br />
multimediabedrijven Lost Boys en Media Republic en mede-eigenaar van het<br />
Formule 1-team Force India (voorheen Spyker F1), heeft zijn kersverse nieuwe huis<br />
volgestouwd met hifi- en andere hightech-apparatuur. Hifidelity sprak met Mol over<br />
zijn muziek- en domoticabeleving. Michiel Mol woont samen met kinderen Paul, Myrthe en Pieter<br />
en zijn vrouw, de presentatrice Paulien Huizinga.<br />
“Ik was een jaar twaalf, dertien en waarschijnlijk<br />
een van de eerste in Nederland met<br />
een pc in huis. Zo’n joekel van een kast, een<br />
scherm dat nergens op sloeg en met van die<br />
speakers waar nauwelijks geluid uit kwam.<br />
Van jongs af aan was ik geïnteresseerd in alles<br />
wat met beeld en geluid te maken had. Maar<br />
vooral in robotica en spelletjes. Op mijn dertiende<br />
heb ik mijn eerste spelletje gemaakt én<br />
verkocht.”<br />
DOMOTICA “Toen ik informatica ging studeren<br />
in Leiden ben ik me nog meer gaan bezig<br />
houden met nieuwe media en interactiviteit.<br />
Mijn oude huis, waar ik tien jaar geleden introk,<br />
had ik helemaal volgestouwd met domotica.<br />
Dat begrip bestond toen nog helemaal<br />
niet. De basis was een centraal systeem voor<br />
verlichting, audio, video, alarm, gordijnen,<br />
noem maar op, zelfs voor de open haard. Dat<br />
was toen redelijk uniek. In een modern huis<br />
is tegenwoordig alles verbonden, er zijn gaandeweg<br />
steeds meer mogelijkheden gekomen.<br />
Het is nu ook een veel gangbaarder idee om<br />
ergens in huis een centrale ‘controle unit’<br />
te hebben, een opslagruimte voor de bediening.”<br />
USER INTERFACE “Per ruimte in huis kan ik<br />
verschillende muziek of films opzetten. In de<br />
speelkamer een Disney-film, in de woonkamer<br />
bijvoorbeeld James Bond, net als Star Wars<br />
een grote passie van me, en in de tv-kamer of<br />
in de kamer van mijn vrouw weer iets anders.<br />
In de tv-kamer hebben we dolby surroundgeluid,<br />
voor de echte bioscoopbeleving. Mijn<br />
bedrijf Media Republic is nu bezig een persoonlijke<br />
user interface te ontwikkelen, speciaal<br />
toegesneden op mij.”<br />
GAAF ÉN HANDIG “De basis vormen de audio-<br />
en videoservers van Crestron en Kaleidescape.<br />
Verder heb ik versterkers van Rotel en<br />
B&W en KEF-speakers. Als ik een cd of dvd<br />
afspeel, krijg ik de hoesjes op een scherm te<br />
zien, met daarbij afbeeldingen van verwante<br />
cd’s of dvd’s. Als ik een Star Wars-film opzet,<br />
krijg ik in kadertjes ook afbeeldingen te zien<br />
van alle andere Star Wars-films of bijvoorbeeld<br />
van alle andere films waar Harrison<br />
Ford in speelde. Dat is heel gaaf én handig.”<br />
SAINT-TROPEZ “Ik heb al mijn cd’s en dvd’s<br />
in één keer gedigitaliseerd en op een harddisk<br />
opgeslagen. Mijn cd’s, zo’n 500 à 600, gebruik<br />
ik dus niet meer, die zijn overbodig geworden<br />
nu ze allemaal op het systeem staan. Het is<br />
al weer een tijdje geleden dat ik een cd heb<br />
gekocht. De laatste keer was waarschijnlijk<br />
op vakantie in Saint-Tropez. Die strandclubs<br />
daar, zoals Nikki Beach, brengen elk jaar van<br />
die zwoele dance-cd’s uit. Is wel lekker om die<br />
vrolijke zomerstemming mee naar huis te nemen.<br />
Soms bestel ik wat via iTunes, en mocht<br />
die daar niet beschikbaar zijn, dan koop ik<br />
een cd in een platenzaak. Maar de laatste<br />
keer dat ik daar geweest ben kan ik me eerlijk<br />
gezegd niet herinneren. Vroeger in Breda ging<br />
ik regelmatig naar Free Record Shop of naar<br />
Van Leest, en toen ik in Amsterdam nog in<br />
de buurt van Concerto woonde, kwam ik daar<br />
geregeld. Heerlijk om daar rond te neuzen.”<br />
door Dieter<br />
van den Bergh<br />
fotografie<br />
Edwin Smulders<br />
63
inter view<br />
> de favorieten van...<br />
Michiel Mol<br />
1 MIJN HIFI-SET<br />
De basis vormen de audio- en<br />
videoservers van Crestron en<br />
Kaleidescape. Verder Rotel-versterkers<br />
en B&W en KEF-speakers.<br />
2 FAVORIETE MUZIEKGENRE<br />
Ik heb niet één nadrukkelijke voorkeur,<br />
maar als ik moet kiezen is het<br />
‘dance’ denk ik. Rock, pop, r&b, soul,<br />
Nederlandstalig, eigenlijk luister ik naar<br />
van alles…<br />
3 ALL TIME FAVOURITE<br />
Telegraph Road van Dire Straits.<br />
Kan ik na tientallen jaren nog steeds<br />
elke dag van genieten.<br />
4 GRUWEL ECHT VAN…<br />
Bløf.<br />
MUZIEKCULTUUR “Mijn eerste singletje<br />
was Rivers of Babylon van Boney M. De elpee<br />
Love for Sale had ik ook. De hoes kan ik me<br />
nog goed herinneren. Die man en die drie<br />
vrouwen bijna naakt, met gouden kettingen<br />
aan elkaar. Maar echt een platenverzamelaar<br />
ben ik nooit geworden. Het vinyl uit die tijd is<br />
al lang de deur uit. Bij ons thuis heerste er ook<br />
geen echte muziekcultuur, maar meer een ondernemersgeest.”<br />
PINK FLOYD “Ik heb nooit echt een uitgesproken<br />
muzikale voorkeur gehad. Hou wel<br />
van het lichtere dance-werk en van oudere<br />
pop en rock. Maar ik koop net zo makkelijk<br />
nieuwe Nederlandstalige dingen of r&b. Net<br />
wat ik leuk vind op een bepaald moment. Als<br />
ik muziekhelden heb, zijn het bands als Pink<br />
Floyd, of Dire Straits en Supertramp. Maar<br />
meer omdat ik die muziek al dertig jaar ken.<br />
Dan zijn het dus grote artiesten. Elvis en The<br />
Beatles, dat vind ik dan weer te oud. Te ouderwets<br />
misschien.”<br />
PRIVÉ-CONCERT “Concertbezoek vind ik<br />
echt fantastisch. Jammer dat ik er zo weinig<br />
tijd voor heb. Pink Floyd had ik graag willen<br />
zien, maar ik was te laat. Concerten worden<br />
steeds belangrijker, dat vind ik een goed iets.<br />
De platenindustrie ziet ook in dat je live vaak<br />
een veel betere beleving hebt met een artiest.<br />
Bovendien moeten de artiesten op het podium<br />
scoren tegenwoordig, financieel gezien. Een<br />
van de laatste concerten die ik gezien heb was<br />
De Toppers, op uitnodiging. [lachend] Maar of<br />
ik daar nu zo trots op moet zijn… Ook ben ik<br />
op uitnodiging naar Symphonica in Rosso van<br />
Marco Borsato geweest. Maar het concert dat<br />
op mij de meeste indruk heeft gemaakt was<br />
Lionel Richie. Hij trad op tijdens een privéfeestje<br />
van mij, voor tachtig man!”<br />
BEZIENSWAARDIGHEID “Ik hou van<br />
muziek, maar ben zeker geen kenner. Heb er<br />
helemaal geen verstand van. Vraag me niet<br />
tot welke stroming een bepaald liedje hoort.<br />
Ik ben ook geen echte audiofiel. Maar goed<br />
geluid is wel belangrijk, net als goed beeld.<br />
Ik geniet pas echt van muziek als het geluid<br />
goed is. Mijn eerste cd-speler kocht ik toen ik<br />
zeventien was. In mijn studentenhuis in Leiden<br />
was dat een echte bezienswaardigheid.<br />
Een Nakamichi was dat, kostte een veelvoud<br />
van wat ze tegenwoordig kosten.”<br />
IPHONE “Als ik muziek luister is dat thuis of<br />
onderweg. Tijdens het werk luister ik nauwelijks,<br />
ben dan vooral in gesprek met mensen.<br />
Muziek leidt dan alleen maar af. Ik breng erg<br />
veel tijd door in de auto, op de luchthaven,<br />
in vliegtuigen. De iPhone is dan echt een<br />
uitkomst. Naar welke muziek ik dan luister,<br />
hangt puur van mijn stemming af, en ook van<br />
de omgeving. In de auto is het soms fijn om<br />
lekker mee te brullen met platte Nederlandstalige<br />
meezingers. Muziek kan ook echt een<br />
steun zijn. Vorig heb ik zakelijk gezien mijn<br />
roerigste jaar tot nu toe meegemaakt, dat<br />
hoop ik nooit meer mee te maken. Als je dan<br />
op een enorme rotdag van je werk naar huis<br />
rijdt, kun je van precies de juiste muziek toch<br />
weer eventjes ongelooflijk blij worden.” .<br />
5 MAAR LUISTER STIEKEM<br />
WEL NAAR…<br />
Jan Smit<br />
6 OMVANG MUZIEKCOLLECTIE<br />
Denk rond de 500 à 600 cd’s. Koop alleen<br />
de laatste jaren nauwelijks cd’s meer,<br />
maar alles via iTunes.<br />
7 VERZAMELAAR?<br />
Nee. Als ik iets goed vind koop ik het,<br />
maar zonder enige verzameldrang.<br />
8 VINYL OF CD?<br />
Geen van beide. Alles is digitaal en staat<br />
op harddisks.<br />
9 MEEST MEMORABELE<br />
MUZIEKBELEVING<br />
Een privé-concert voor 80 man van<br />
Lionel Richie<br />
10 MIJN HIFI/DOMOTICA-TIP<br />
Het Kaleidescape-systeem. Een audio<br />
en videoserver met een geniale user<br />
interface.<br />
64
Achter de muren...een verrassend geluid.<br />
Volledig onzichtbare luidsprekers... AmbienTone van Inakustik.<br />
Geluidsmuren met verborgen technologie.<br />
Een onverwachte ontmoeting tussen geluid en stijlvol wonen.<br />
Kwalitatief hoogwaardige audio producten van muziekliefhebbers, voor muziekliefhebbers.<br />
Wetering 7 - 1261 ND Blaricum (NH) - T 035-5247075 - F 035-5247319 - M info@heijmanssoundenvision.nl
GET YOUR<br />
BALANCE<br />
PRIKKELEND<br />
EN ORIGINEEL<br />
DE VROLIJKSTE<br />
MANIER VAN<br />
ERGONOMISCH<br />
ZITTEN...<br />
MAAK VAN ELKE<br />
OMGEVING<br />
EEN BELEVING<br />
THUIS, BUITEN<br />
EN OP KANTOOR<br />
Uitmeentsestraat 19<br />
6987 CX Giesbeek<br />
The Netherlands<br />
T +31 (0)313 696 158<br />
F +31 (0)313 696 159<br />
E info@devorm.nl<br />
I www.devorm.nl
casus<br />
HUIZE MOL<br />
Tien kilometer kabel en 2500 verbindingen<br />
door<br />
Mike Metz<br />
fotografie<br />
Marcel van den Bergh<br />
In het nieuwbouwhuis van de succesvolle<br />
ondernemer Michiel Mol werd een indrukwekkende domoticainstallatie<br />
gebouwd. Het verhaal van zijn leverancier, die een voor<br />
Nederlandse begrippen ‘uitzonderlijk eindresultaat’ boekte.<br />
“Toen ik Michiel voor de eerste keer in onze showroom ontmoette,<br />
was het een aangename verrassing dat hij aan een half woord genoeg<br />
had. Waar ik normaal gesproken uitvoerig vertel over lichtscènes en<br />
de voordelen van integratie van audio en video wist Michiel mij te triggeren<br />
op details waar je het in deze branche normaal pas in een tweede<br />
of derde gesprek over hebt. Het voordeel van een ‘gebruiker van het<br />
eerste uur’ als gesprekspartner werd snel duidelijk, en we konden ons<br />
bij het ontwerp direct focussen op het componentniveau.<br />
De kracht van een goede domotica-installatie is de optimale combinatie<br />
van verschillende merken, waarbij ieder apparaat alleen doet<br />
waar het goed in is. Om een voorbeeld te geven: we hebben Crestron<br />
gebruikt als controlesysteem. Crestron is de residentiële marktleider<br />
in kwaliteit en bedrijfszekerheid. Als videoserver hebben wij gebruik<br />
gemaakt van Kaleidescape. Ook voor Kaleidescape geldt geen concessie<br />
in kwaliteit; er wordt alleen ongecomprimeerde content gebruikt.<br />
De keuze voor Lutron voor het licht en Request voor de audioserver<br />
lag om dezelfde reden voor de hand. De visie waarin geen ruimte was<br />
voor compromissen hebben we in het gehele ontwerp doorgevoerd,<br />
waardoor een hoogwaardig en stabiel systeem is gecreëerd. Bovendien<br />
hanteer ik al jaren het uitgangspunt dat je in het ontwerp rekening<br />
moet houden met het gegeven dat techniek kapot kan gaan. Als dit<br />
gebeurt, mag het nooit zo zijn dat de volledige functionaliteit wegvalt.<br />
Het enige dat mag gebeuren is het verlagen van het comfortniveau.<br />
Het project betreft een nieuwbouwwoning. Het grote voordeel is dat<br />
tijdens de bouw rekening is gehouden met de aanleg van een domotica-installatie.<br />
De inbouwdozen voor de touchscreens, speakers en tv’s<br />
zijn in de constructie voorzien, wat een hoog afwerkingniveau garandeert.<br />
Minder zichtbaar, maar misschien wel het belangrijkste is de ruimte<br />
die gegeven is aan de infrastructuur van het pand. Door het pand lopen<br />
als het ware twee aorta’s, waarin alle bedrading is verwerkt. Ik<br />
denk dat we in totaal wel zo’n tien kilometer speciale kabels hebben<br />
gebruikt. Ook hiervoor geldt weer dat de bekabeling doet waar hij goed<br />
in is. Geen standaard cat5 netwerkkabeltje voor het controlesysteem<br />
van Crestron, maar de speciale Crestnet-kabel. En een speciale rgb-6<br />
kabel voor de videosignalen, zodat die zonder kwaliteitsverlies in 1080<br />
beeldlijnen op de diverse plasmaschermen kunnen worden getoond.<br />
In een wereld waarin de techniek met de dag verandert, wil je dat de<br />
installatie, en de daarbij behorende infrastructuur, flexibel is en lange<br />
tijd kan voldoen aan de hoge standaard die bij een woning als deze<br />
hoort. Het aangelegde netwerk van Abitana geeft Michiel de vrijheid<br />
om een bepaalde mate van flexibiliteit in te bouwen. Hun zogenaamde<br />
omnimedia-kabel heeft het voordeel dat zo’n beetje elk breedbandig<br />
signaal en ook dataverkeer vanwege de 4x2 opbouw van de kabel getransporteerd<br />
kan worden. Een iPod-aansluiting van de ene naar de<br />
andere kant van de keuken, of een extra tv’tje in de studeerkamer kan<br />
zonder hak- en breekwerk, en bovendien direct worden geïntegreerd<br />
in het domotica-systeem.<br />
Als ik als systeemintegrator naar deze installatie kijk, is de infrastructuur<br />
van de centraal in het huis opgestelde ‘patchkasten’ een hoogtepunt.<br />
Twee uitschuifbare, draaibare racks van Middle Atlantic, waarin<br />
bijna vijf meter doorgestapelde apparatuur met de grootst mogelijke<br />
zorg is aangesloten. Korte, op maat gemaakte interlinks van ITC in<br />
combinatie met netjes afgewerkte bekabeling resulteerde bij het proefdraaien<br />
in een aantal fouten dat op één hand te tellen was. Bij een<br />
totaal van meer dan 2500 schroef-, soldeer- of klemverbindingen geen<br />
slechte score. Het door de elektricien zorgvuldig nummeren van de<br />
kabels heeft ook enorm bijgedragen aan deze score.<br />
Wat heel goed heeft gewerkt bij dit project was de keuze om de elektricien<br />
al vanaf een vroeg stadium te betrekken bij het uiteindelijk te<br />
behalen resultaat. Een tekening met component-opstelling/bekabelingwijze<br />
geeft inzicht aan de monteurs ter plekke. Hierdoor wordt de<br />
betrokkenheid van de mensen in het veld vele malen groter en wordt<br />
de domotica-installatie iets wat je met elkaar maakt. Zo kunnen alle<br />
betrokkenen, van elektricien tot programmeur, trots zijn op dit naar<br />
Nederlandse begrippen uitzonderlijke eindresultaat.” .<br />
webcode > domotica<br />
67
edrijfsprofiel<br />
NAAM Mike Metz • BEDRIJF MR Engineering • BEROEP domotica-specialist<br />
68
Pionieren bij de klant is verboden<br />
In de tachtiger jaren van de vorige eeuw werden we opeens<br />
geconfronteerd met het Huis van de Toekomst, een doorlopende tentoonstelling naar<br />
een idee van de beroemde futurist Chriet Titulaer. Dat inmiddels opgedoekte<br />
project toonde ons een volledig geautomatiseerd huis waarin de bewoners met één<br />
druk op de knop zo’n beetje alles konden bedienen. Toen was dat echt nog toekomstmuziek, maar vandaag<br />
de dag is het gewone realiteit onder de naam ‘domotica’.<br />
Wie in Nederland op zoek is naar de marktleider<br />
op het gebied van custom install en<br />
system integration komt vroeg of laat uit bij<br />
MR Engineering uit Nootdorp. Oprichter en<br />
mede-eigenaar Mike Metz is een bevlogen<br />
ondernemer die met smaak en enthousiasme<br />
kan vertellen over zijn bedrijf. MR Engineering<br />
bestaat al zeventien jaar. Oorspronkelijk<br />
was Mike werkzaam in de installatietechniek,<br />
maar eind jaren ‘90 maakte hij kennis<br />
met custom install. “Het idee dat je in meer<br />
dan één ruimte muziek kon beluisteren die<br />
vanaf een centrale plaats werd aangeleverd<br />
sprak me enorm aan. De integratie van andere<br />
functies in zo’n systeem, zoals de bediening<br />
van licht, temperatuur en beveiliging<br />
zorgde voor een enorme toename van het<br />
wooncomfort. Al snel merkte ik dat je zoiets<br />
alleen goed kunt bouwen als je je toelegt op<br />
specifieke aspecten van de installatie. Je<br />
kunt nu eenmaal niet overal goed in zijn. Differentiëren<br />
was dus nodig, en daarom ben<br />
ik in 2001 volledig overgestapt op custom<br />
install. Omdat ik er vanuit ga dat je alleen<br />
maar kunt concurreren op kwaliteit, en niet<br />
op prijs, heb ik bewust gekozen om me op het<br />
hogere marktsegment te richten. Een klant<br />
moet er namelijk op kunnen vertrouwen dat<br />
de aangelegde installatie altijd werkt. En dat<br />
bereik je onder meer door alleen de allerbeste<br />
componenten te gebruiken. Daarnaast moet<br />
je een groep creatieve en zeer competente<br />
mensen om je heen verzamelen die samen<br />
het hele traject van offerte tot oplevering<br />
kunnen verzorgen.”<br />
“We kunnen een project al vanaf de ruwbouw<br />
in samenspraak met een architect gaan opzetten,<br />
maar ook voor uitgebreide renovaties<br />
kan men zich bij ons melden. Want ook in<br />
bestaande woningen kunnen we een nieuwe<br />
installatie onzichtbaar wegwerken. Een<br />
klant komt vaak al in een vroeg stadium bij<br />
ons projectbureau. Door van tevoren overal<br />
goed over na te denken kom je verderop in<br />
het traject geen onverwachte dingen tegen.<br />
Pionieren bij de klant is verboden! Als een geinteresseerde<br />
zich bij ons meldt gaan we eerst<br />
bekijken wat er allemaal mogelijk is. Het idee<br />
dat de klant weet wat hij wil klopt niet helemaal.<br />
Er is juist relatief weinig voorkennis.<br />
Door te praten over wensen en voorkeuren<br />
krijg ik een beeld van hoe zo’n installatie er<br />
uit moet gaan zien en kunnen we passende<br />
oplossingen aanreiken.”<br />
> u zegt?<br />
DOMOTICA een samenvoeging van het<br />
Latijnse domus, wat ‘huis’ betekent, en<br />
het woord elektronica. De mogelijkheid<br />
om in huis van alles op afstand te<br />
bedienen met behulp van elektronica.<br />
CUSTOM INSTALL het volledig op maat<br />
aanpassen van de woning zodat een<br />
domotica-installatie naadloos in de<br />
leefomgeving kan worden geïntegreerd.<br />
SYSTEM INTEGRATION alle systemen die<br />
tezamen een domotica-installatie vormen<br />
(vrijwel altijd van verschillende merken)<br />
foutloos samen laten werken.<br />
TOUCHPANEL REMOTE een<br />
grote afstandsbediening met een<br />
aanraakscherm waarmee de gehele<br />
installatie kan worden bediend. Iedere<br />
functie heeft een eigen, specifiek<br />
vormgegeven grafische omgeving<br />
voor optimale herkenning en daarmee<br />
samenhangend gebruiksgemak.<br />
MEER WETEN neem een kijkje op de<br />
website www.avdomotica.com<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Marcel van den Bergh<br />
69
edrijfsprofiel<br />
webcode > mrengineering<br />
INTERNE ZAKEN “Om een klant één aanspreekpunt tijdens de bouw<br />
te bieden hebben we Interne Zaken opgericht. Dat is een bedrijf waarin<br />
meerdere partijen binnen de bouwkolom hun krachten bundelen. Een<br />
aannemer, een installatiebureau, een interieurspecialist en natuurlijk<br />
MR Engineering. Alles van stoffering en verlichting tot verwarming<br />
en beveiliging kan door ons geleverd worden. Wij zijn bijvoorbeeld de<br />
grootste leverancier van verduisteringsgordijnen van Lutron, die we<br />
overal in huis kunnen plaatsen. Interne Zaken is trouwens meteen<br />
ook een showroom voor alles wat met domotica te maken heeft. Van<br />
huiskamer tot vergaderzaal, het is er allemaal in werking te zien en<br />
te beleven. De geluidsinstallatie is altijd opgebouwd uit merken die<br />
hun betrouwbaarheid in de loop der jaren hebben bewezen. Niet alleen<br />
moet het technisch deugen, ook het bedrijf dat er achter zit moet goed<br />
voelen. De relatie met leveranciers en importeurs is voor mij een zeer<br />
belangrijke voorwaarde. We benaderen een geluidsinstallatie overigens<br />
altijd vanuit een hifi-oogpunt. Luidsprekers in het plafond doen<br />
we bijvoorbeeld liever niet in ruimtes waar je echt gaat zitten om naar<br />
muziek te luisteren, want dan klopt het geluidsbeeld van geen kanten<br />
meer. Ook dat is belangrijk.”<br />
“Omdat we een totaaloplossing bieden, zitten we onvermijdelijk in het<br />
hogere prijssegment, maar omdat het resultaat altijd feilloos werkt is<br />
dat nooit een probleem. Bovendien kan een goed gebouwde installatie<br />
zichzelf gedeeltelijk terugverdienen. Een voorbeeld: het systeem<br />
neemt via de sensors van de beveiligingsinstallatie waar dat er in een<br />
bepaalde kamer al een uur niemand is geweest. Dan gaat in die ruimte<br />
de temperatuur omlaag, en dimt het licht voor de helft. En dat is niet<br />
alleen goed voor de portemonnee van de klant, maar ook het milieu<br />
profiteert hiervan. Dat is iets waar je tegenwoordig eigenlijk niet meer<br />
omheen kunt.”<br />
WAT IS HET VOORDEEL? Op de vraag wat eigenlijk het voordeel<br />
is van een domotica-installatie glimlacht Mike. Na een korte denkpauze:<br />
“Eigenlijk gaat het om lifestyle, en niet om de installatie op<br />
zich. Je woont gewoon lekkerder. Als je ‘s avonds naar bed gaat, dan<br />
kun je vanaf je touchpanel remote alle gordijnen of rolluiken sluiten, de<br />
verwarming lager zetten, alle lichten uit doen, behalve die op de route<br />
naar de slaapkamer, en de beveiliging inschakelen. Je ziet in één oogopslag<br />
dat alles in orde is, en dat geeft een prettig gevoel. Een andere<br />
service die we vaak aanbieden is de 24-uurs monitoring. Alle modules<br />
in het huis worden één keer per uur vanuit een centrale bij MR Engineering<br />
aangeroepen om te kijken of ze nog functioneren. Als er iets<br />
hapert kunnen we preventieve actie ondernemen. Soms kunnen we<br />
dingen online resetten, als dat niet mogelijk is nemen we contact op<br />
om een afspraak te maken. Het gaat zelfs zo ver dat we de klant kunnen<br />
waarschuwen als de lamp in zijn homecinema-projector het einde<br />
van zijn levensduur nadert. Ieder systeem gaat een keer kapot, dat is<br />
een gegeven, maar met goede monitoring kun je veel voorkomen. Eén<br />
van de redenen waarom we ons marktleider kunnen noemen is dat<br />
zeer hoge serviceniveau. Onze unieke overkoepelende visie is een andere<br />
reden.”<br />
Mike Metz is voor de buitenwereld ‘het gezicht’ van het bedrijf. “In<br />
veruit de meeste gevallen komen de mensen bij mij binnen, of ik<br />
kom in een zeer vroeg stadium in beeld. We werken natuurlijk veel<br />
in Nederland, maar we hebben in heel Europa klanten. Dat zijn dan<br />
wel vaak Nederlanders of aan Nederland gerelateerde mensen. Ik kom<br />
veel bij de klanten over de vloer, dat is het leukste onderdeel van het<br />
ondernemen. Mijn werk is eigenlijk om te zorgen dat de klant krijgt<br />
wat ik beloofd heb. Als het project is afgerond - dat kan, vanaf het<br />
ontwerp tot de uiteindelijke oplevering, wel anderhalf jaar duren - dan<br />
kom ik langs met een flesje lekkers om de oplevering op gepaste wijze<br />
te vieren. Maar ik wil graag benadrukken dat ik een groot team van<br />
geweldige mensen achter me heb. Ik ben enorm trots op ze, want zonder<br />
hen zou ik het niet kunnen.” .<br />
70
produc tbespreking<br />
BeCHOCOLATE<br />
Belgische chocolade met heerlijke audiovulling<br />
72
Het gebeurt niet vaak dat een importeur van<br />
geluidsapparatuur de rol van fabrikant gaat vervullen.<br />
Want voor het opstarten van een productielijn is veel nodig.<br />
Veel kennis, veel tijd, en vooral veel geld. Maar af en toe wordt een<br />
gat in de markt gevonden waarvan het té jammer zou zijn om er niet in te springen.<br />
73
produc tbespreking<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Marcel van den Bergh<br />
info<br />
www.beChocolate.com<br />
Dat deden Wim Verellen en zijn vrouw Hilde van importeur Joenit uit<br />
Mechelen (België) dus wel. Na een ontwikkelfase van achttien maanden<br />
lanceerden zij afgelopen zomer het geheel in eigen huis ontwikkelde<br />
en gebouwde beChocolate Puroh-systeem. Het is dus een echt<br />
Belgisch product, wat zelfs terug te vinden is in de kleuren van de<br />
interne bedrading: rood, geel en zwart.<br />
VLIEGWIELEN Er gaat heel wat schuil achter deze eetlustopwekkende<br />
naam. De beChocolate Puroh (waarbij het stukje be uit de naam uiteraard<br />
staat voor België) is een modulair all-in-one systeem van zeer<br />
hoge kwaliteit. Modulair? Het beChocolate Puroh-systeem is geheel<br />
aan de wens van de klant aan te passen omdat er verschillende modules<br />
in de fraai vormgegeven kast geplaatst kunnen worden. Zo kun<br />
je bijvoorbeeld naar wens een stereoversterker, een DAB/FM-tuner,<br />
internetradio, een cd- of dvd-speler met of zonder surroundversterker<br />
laten plaatsen. Maar het allermooiste is: het kan ook allemaal tezamen<br />
ingebouwd worden. Wil je een topklasse stereoversterker met<br />
DAB/FM-tuner, dvd-speler, netwerkaansluiting en Wifi? Dat kan. Wil<br />
je in een later stadium uitbreiden naar een compleet 5.1 surroundsysteem?<br />
Dat kan ook. En alles op hetzelfde hoge niveau.<br />
Naast de vele mogelijkheden om de kast te vullen en de uitstekende<br />
technische specificaties is ook het uiterlijk van de beChocolate Puroh<br />
iets bijzonders. De kasten worden gelakt in vier uitzonderlijk mooie<br />
kleuren: pianozwart, crème wit (denkt u daarbij aan leuke autootjes<br />
van de jaren ’70) en erg karaktervol: geel of rood zoals Italiaanse snelle<br />
wagens. De bediening op het apparaat gaat door middel van twee RVS<br />
‘vliegwielen’ die de beChocolate Puroh ook meteen zijn karakteristieke<br />
uiterlijk geven. Maar het ziet er niet alleen goed uit, het vereenvoudigt<br />
in hoge mate de bediening! Een ander opvallend detail in het<br />
design is het lederen labeltje met de merknaam dat aan de zijkant van<br />
de kast is bevestigd. Het is een klein maar significant onderdeel van<br />
het ontwerp, wat aangeeft met hoeveel liefde er is nagedacht over dit<br />
concept.<br />
CHOCOLADEREEP Ook aan de afstandbediening van de beChocolate<br />
Puroh is veel aandacht besteed. Ze noemen hem de beChocolate Bar<br />
(wat zich grofweg laat vertalen als chocoladereep) en het moet gezegd;<br />
hij ziet er zo goed uit dat je er inderdaad wel in zou willen bijten. De<br />
slanke, in witte chocoladekleur vormgegeven behuizing ligt lekker in<br />
de hand (maar smelt niet) en werkt zeer intuïtief. Alle denkbare functies<br />
van alle denkbare combinaties van in te bouwen modules zitten<br />
er op. De knopjes hebben een zeer prettige afmeting en bevinden zich<br />
op een logische plaats. Dat maakt het bedienen van de beChocolate<br />
Puroh een (chocolade) eitje.<br />
Net als bij echte Belgische bonbons gaat het bij de beChocolate Puroh<br />
zowel om de buitenkant als de binnenkant. Een lekkere praline ziet er<br />
mooi uit, en doet je watertanden van verwacht genot. En als je dan de<br />
vulling proeft, is de ervaring compleet. Dat moet Wim Verellen voor<br />
ogen hebben gehad toen hij over dit concept na begon te denken. Een<br />
modern ‘snoepje van de week’ waarbij alles in dienst staat van genieten<br />
met een grote G. .<br />
74
Maar het ziet er niet alleen goed uit,<br />
het vereenvoudigt in hoge mate de bediening!<br />
MERK beChocolate<br />
TYPE Puroh<br />
SOORT flexibel geluidssysteem<br />
75
GMijn favorieten<br />
PAUL SIMON<br />
GRACELAND<br />
Mooi! Is niet helemaal uit te leggen<br />
waarom, moet je gewoon naar luisteren.<br />
BRUCE SPRINGSTEEN<br />
LIVE 1975 - 1985<br />
Ik ben een enorme Springsteen-fan en<br />
Bruce live is toch weer extra klasse.<br />
WILLY NELSON & JOHNNY CASH<br />
VH1 STORYTELLERS<br />
Een live album van twee helden die<br />
gewoon gezellig muziek maken. Briljant!<br />
GUUS<br />
Fotografie<br />
Loe Beerens<br />
MEEUWIS<br />
77
Interview<br />
Componist Raimond Lap (Geldrop<br />
1959) is sinds de geboorte van zijn eerste kind in 1990<br />
gespecialiseerd in muziek voor baby’s en<br />
jonge kinderen. Onder het motto ‘music for the next<br />
generation’ nam hij zo’n veertig cd’s op, waarvan velen<br />
werden bekroond met gouden, zelfs platina platen.<br />
In zestig landen luisteren baby’s (en hun vaders en<br />
moeders) naar muziek van de Brabantse maestro. Hoog tijd<br />
voor een interview, want hoe werkt dat nou eigenlijk, die speciale babymuziek?<br />
78
inter view<br />
MUZIEK KAN JE KIND<br />
SLIMMER MAKEN<br />
Music for the next generation<br />
Baby’s kunnen veel meer leren dan mensen denken, volgens Raimond<br />
Lap. Je moet alleen goed opletten wat je ze aanbiedt, en in welk tempo.<br />
“Als je het over muziek hebt, zijn klassieke stijlen het meest geschikt”,<br />
aldus de (klassiek geschoolde) Brabantse componist. Maar niet alle<br />
klassieke muziek is geschikt. “Dat Mozart goed zou zijn voor baby’s is<br />
een misvatting. Mozart componeerde immers voor volwassenen. Alleen<br />
door de muziek op een bepaalde manier uit te voeren, gaan kinderen<br />
al op zeer jonge leeftijd wennen aan structuren en harmonieën.<br />
Door het tempo van de muziek te verlagen, en aandachtspunten zoals<br />
baby- en speelgoedgeluiden in de muziek aan te brengen, zie je zelfs bij<br />
pasgeboren baby’s al dat ze zich gaan focussen op wat ze horen. Daardoor<br />
worden de hersenen gestimuleerd om neurologische connecties<br />
aan te maken, waar ze op latere leeftijd van kunnen profiteren.”<br />
Ook moet je voor deze doelgroep de klankkleur aanpassen, zegt Lap,<br />
want baby’s hebben een hekel aan schelle geluiden. “Dat komt omdat<br />
ze in de baarmoeder alles gedempt horen, vanwege het vruchtwater.<br />
Daarom klinkt mijn muziek altijd warm, een beetje wollig. Als je dat<br />
niet doet, reageren kinderen negatief. Ze kunnen dan zelfs een hekel<br />
aan muziek krijgen... Maar als je het goed aanpakt, kan muziek je kind<br />
inderdaad slimmer maken.”<br />
Een straffe uitspraak, maar Raimond Lap is niet de enige die het positieve<br />
effect van zijn muziek ziet. Ook dr. Frans Plooij, Nederlands<br />
expert op het gebied van de mentale ontwikkeling van kinderen en<br />
co-auteur van het boek Oei, ik groei!, is positief over de werking van<br />
Laps muziek.<br />
HOE HET BEGON Het toevoegen van babygeluiden was volgens Lap<br />
een intuïtieve keuze, maar het bleek enorm goed te werken. “Kinderen<br />
worden taalloos geboren”, zegt de Brabander. “De babytaal die ik gebruik<br />
is internationaal. Alle baby’s reageren daar hetzelfde op, of ze nu<br />
in Nederland of in Japan wonen.” Het verhaal van de babymuziek was<br />
eigenlijk vanaf het begin een succes. “Toen ik zag hoe mijn eerste kind<br />
op de muziek reageerde, heb ik vijftig bandjes verspreid onder ouders<br />
die we kenden via de zwangerschapsgym en het consultatiebureau. Ik<br />
wilde namelijk meer bevestiging dan alleen mijn eigen waarneming.<br />
De reacties waren identiek: de kinderen reageerden zo goed dat de ouders<br />
de bandjes absoluut niet wilden teruggeven. Vooral op huilbaby’s<br />
bleek de muziek een bijna magische uitwerking te hebben. Ze werden<br />
rustig en gingen liggen luisteren.”<br />
Via via kwam de muziek van Raimond Lap terecht bij een platenmaatschappij.<br />
Die wilde het meteen uitbrengen. Lap: “Twee jaar later waren<br />
er in Nederland 50.000 exemplaren van verkocht, en mocht ik een<br />
gouden plaat aan de muur van mijn studio hangen. Een erg lekker gevoel...”<br />
ben”, zegt Lap. Maar die kwam al snel. “In 2005 kregen we daar onze<br />
eerste Dove Award van de Parent’s Choice Foundation. Dat is een soort<br />
consumentenbond voor babyproducten. Een Mexicaanse gynaecoloog<br />
ontdekte zelfs dat ongeboren baby’s in de baarmoeder erg duidelijk reageren<br />
op mijn muziek. Hij stuurde me een foto van een echo waarop<br />
een glimlachend gezichtje te zien is. Geweldig!”<br />
UNIVERSEEL? Volgens Raimond Lap wordt er, ondanks de ‘universele<br />
babytaal’, internationaal verschillend op zijn muziek gereageerd.<br />
“In Azië is men van nature wat spiritueler ingesteld, en vertrouwt<br />
men wat meer op de eigen waarneming. In Amerika ook, maar daar<br />
is goedkeuring van een instituut als de Parent’s Choice Foundation<br />
een sleutel die extra deuren opent. In Ierland heb ik een radio-interview<br />
mogen doen van een half uur. Tijdens de uitzending werd mijn<br />
muziek gedraaid, en luisteraars mochten rechtstreeks per telefoon<br />
reageren. Dat was prachtig; allemaal moeders die dolenthousiast beschreven<br />
wat hun kinderen er van vonden. In Nederland heerst helaas<br />
nog steeds een beetje de sfeer dat je niet te ver boven het maaiveld uit<br />
mag steken.”<br />
DE PROEF OP DE SOM Voor wie nog niet overtuigd is: probeer het<br />
zelf eens. Op zijn website heeft Raimond Lap veel fragmenten in goede<br />
geluidskwaliteit staan, en ook in iTunes kun je hem terugvinden.<br />
Laat uw baby maar kiezen: Mozart of Lap? De kans is groot dat het<br />
wonderkind uit Salzburg het aflegt tegen de maestro uit Geldrop..<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
Paul Vermeulen<br />
info<br />
www.music4babies.com<br />
WERELDWIJD De internationale doorbraak liet daarna niet lang<br />
op zich wachten. Ook in Amerika, een lastige markt, sloeg de muziek<br />
enorm aan. “Amerikanen willen eerst overal een bevestiging van heb-<br />
79
Eigenzinnig design in acht verschillende kleuren<br />
AND Benelux - www.andbenelux.com
achtergrond<br />
webcode > homecinema<br />
WAAR BLIJFT DIE<br />
POPCORN?<br />
Met de intrede van het ‘platte scherm’ ligt het realiseren<br />
van een bioscoopgevoel in de huiskamer voor steeds meer mensen binnen handbereik.<br />
Een plat scherm met een aantrekkelijk schermdiagonaal (de afmetingen<br />
van het beeldscherm) is tegenwoordig voor hetzelfde geld te koop als de kleinere,<br />
‘ouderwetse’ CRT-televisie. Of zelfs al voor minder. Maar bij groter beeld hoort een grootser geluid.<br />
Voor nóg meer spektakel in de huiskamer.<br />
Alleen met de aanschaf van een mooi en groot plasmascherm ben je er<br />
nog niet. Niet iedereen ziet het zitten om het woongenot in de huiskamer<br />
op te offeren voor een serieuze surround-installatie met zeven uit<br />
de kluiten gewassen luidsprekers en een dito subwoofer. Mocht je hier<br />
geen probleem mee hebben, dan is er vaak nog de partner die je wensen<br />
voor een complete thuisbioscoop in de woonkamer al snel naar het<br />
rijk der dagdromen verwijst.<br />
Gelukkig is er een alternatief. Al zullen er misschien compromissen<br />
gesloten moeten worden. Eén alternatief is het integreren van de bestaande<br />
stereoset met het LCD- of plasmatoestel. Misschien wel het<br />
meest voor de hand liggende en goedkoopste alternatief, maar niet<br />
altijd even gemakkelijk te realiseren. Voorwaarde voor een succesvolle<br />
integratie is een symmetrische plaatsing van de luidsprekers; links en<br />
rechts van het platte scherm. Maar juist deze symmetrische plaatsing<br />
kan weer problemen opleveren met de bestaande inrichting van de<br />
woonkamer. Overigens is het niet links en rechts plaatsen van de luidsprekers<br />
sterk af te raden, want beeld en geluid moeten vanuit dezelfde<br />
richting komen. Een ontploffing die je op het beeldscherm recht voor<br />
je ziet gebeuren, maar die vanuit de linkerhoek van de woonkamer<br />
komt knallen, draagt maar weinig bij aan de entertainmentwaarde.<br />
82
Thuisbioscoop van Hifidelity fotograaf Jiri Büller<br />
Audiovisueel spektakel in je huis<br />
A<br />
Misschien is het wel tijd om de - wellicht verouderde - stereoset geheel<br />
te vervangen of om het muziekplezier te scheiden van het audiovisuele<br />
plezier? Er bestaan hiervoor tegenwoordig genoeg alternatieven,<br />
zonder dat dit meteen een enorme aanslag op je budget betekent of<br />
misschien wel een echtelijke conflictsituatie veroorzaakt. De meest<br />
eenvoudige oplossing is het toevoegen van een zogenaamde soundbar,<br />
die je direct onder of boven het LCD- of plasmatoestel kunt plaatsen.<br />
Leverbaar in diverse kleuren en formaten, zodat er altijd wel een passend<br />
model te vinden is. Deze luidsprekers worden soms aangeboden<br />
met een kleine basmodule, soms ook met een DSP (Digital Signal Processing),<br />
die een heuse surround-ervaring simuleren, zonder dat er<br />
meerdere luidsprekers in de woonkamer geplaatst hoeven te worden.<br />
Wat deze luidsprekers gemeen hebben, is dat ze een veel betere geluidskwaliteit<br />
hebben dan de standaardspeakers in het televisietoestel.<br />
Dit ‘grootse’ geluid voegt tijdens het bekijken van je favoriete<br />
film- of televisieserie onbetwist een extra dimensie toe.<br />
Heb je naast de luidsprekers ook behoefte aan de vervanging van<br />
elektronica? Of wil je een betere stereoweergave? Dan kun je gebruik<br />
maken van een 3-2-1-systeem, een 2.1-set of bijvoorbeeld een DVD/<br />
Audio Microset. Sommige sets zijn uitgebreid met een subwoofer, andere<br />
hebben nog een centerluidspreker toegevoegd, de zogenaamde<br />
3.1-systemen, die je onder het LCD- of plasmatoestel kunt plaatsen.<br />
Dergelijke sets zijn te vinden in zeer uiteenlopende prijscategorieën.<br />
De prijs stijgt vaak wel evenredig met de kwaliteit... Maar koop je iets<br />
goeds, dan heb je vaak een systeem in huis dat nóg beter geschikt is<br />
voor muziekweergave dan de eerder genoemde soundbars.<br />
Is surroundweergave een ‘must’? Dan ontkom je er niet aan om te investeren<br />
in een echte surroundset. Ook al kunnen de soundbars of<br />
bijvoorbeeld de 3-2-1-systemen surround simuleren, een echt discrete<br />
weergave wordt het nooit. The sky is the limit als het op surroundsets<br />
aankomt. Van eenvoudige ‘home-cinema-in-one-box’- oplossingen tot<br />
een serieuze installatie, compleet met eindversterkers, full range-luidsprekers<br />
en meerdere subwoofers. Dit laatste zal voor veel woonkamers<br />
geen optie zijn, maar de home-cinema-in-one-box-oplossing biedt meer<br />
opties. Zo is er bijvoorbeeld de Sony DAV-IS10, een surroundsysteem<br />
met vijf luidsprekers ter grootte van een golfballetje. Dergelijke systemen<br />
zijn vrij eenvoudig te installeren in elke woonkamer en bieden een<br />
surround-ervaring die eerder genoemde alternatieven niet hebben.<br />
Films, games, sportprogramma’s. Het wordt veel intenser beleefd op<br />
een groot beeld mét grootser geluid. Dankzij de gevarieerde mogelijkheden<br />
is er nog nauwelijks een belemmering om het spectaculaire<br />
bioscoopgevoel je woonkamer binnen te halen. .<br />
door<br />
Patrick van den<br />
Bergh<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
83
eroep & hobby<br />
THUIS BIJ DE<br />
TANDARTS<br />
Ze behoren meestal niet eens tot onze kennissenkring, en toch<br />
komen we vaak bij ze over de vloer: mensen die een beroep uitoefenen waar we zo<br />
nu en dan gebruik van maken. Mensen als jij en ik, met een leven buiten de<br />
werkvloer. Ook zij trekken ‘s avonds graag hun werkkleding uit om zich lekker in de bank te nestelen voor<br />
een mooie film of een lekker stuk muziek. Neem Gert-Jan Ruigewaard, tandarts in Tilburg.<br />
door<br />
Berry van<br />
Broekhoven<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
Hoe is uw muziekhobby ooit ontstaan?<br />
Als klein jongetje zat ik thuis, zo rond 1965, voor een oude radio, zo<br />
een met een glasplaat met allemaal namen van steden en een bewegende<br />
rode naald, te zoeken naar muziek. En opeens was daar Radio<br />
Veronica met muziek die daarvoor amper te vinden was. Bovenop de<br />
radio was een klep met daaronder een draaitafel, dus werd er van het<br />
zakgeld een singletje gekocht. Niet lang daarna kwam er een betere<br />
pick-up en kwamen er ook lp’s. Ik ben toen ook eigen luidsprekers gaan<br />
bouwen. Sindsdien heb ik iedere formaatwisseling trouw gevolgd: van<br />
mono naar stereo, van lp naar cd, en nu dus naar surround-sound<br />
SACD en mp3. De hardware is uiteraard steeds mee gegroeid.<br />
Wat is uw favoriete muziek?<br />
Frank Zappa staat met stip op nummer 1. Albums als We’re only in it<br />
for the money en Roxy & Elsewhere behoren tot mijn favorieten. Maar<br />
daarnaast luister ik ook naar andere groepen en artiesten, zoals The<br />
Beach Boys, 10 CC, Talk Talk, Peter Gabriel, Propellerheads, Please,<br />
call me Richie, Soft Machine en Beatles.<br />
Hoe vaak luistert u naar muziek?<br />
Tijdens het werk staat Sky Radio aan, eigenlijk meer als afleiding voor<br />
de patiënten. Een soort muzikaal behang. Echt luisteren naar muziek<br />
doe ik zo’n drie à vier keer per week. Dat gebeurt dan in de luisterkamer.<br />
Maar ook onder het autorijden draai ik de nodige mp3’tjes. Als ik<br />
thuis aan de computer werk, gebruik ik meestal iTunes om naar muziek<br />
te luisteren.<br />
Gaat u wel eens naar concerten?<br />
Ik ga vaak naar klassieke concerten. Maar ik bezoek ook veel popconcerten.<br />
De afgelopen tijd kon je me vinden bij optredens van De Dijk,<br />
Bløf, Radiohead, John Scofield en Zappa plays Zappa. Vroeger bezocht<br />
ik ook wel Torhout/Werchter en soms Pinkpop.<br />
Hoe ziet uw muziekinstallatie eruit?<br />
Mijn installatie bestaat uit een Philips Cineos surround-receiver en<br />
een Philips Cineos SACD-speler. De luidsprekers zijn transmissielijnen<br />
van het Engelse luidsprekermerk PMC (het type DB1). Daarvan<br />
heb ik er vier staan, aangevuld met een centerluidspreker van hetzelfde<br />
merk en een subwoofer van Tannoy. De installatie behoort zeker<br />
niet tot het duurste segment, maar voldoet meer dan uitstekend. De<br />
luisterruimte is akoestisch geoptimaliseerd, zodat er geen storende<br />
galm ontstaat. Daar zit de grootste luisterwinst.<br />
Hoe groot is uw muziekcollectie?<br />
Ik heb zo’n 300 originele cd’s en heel veel mp3’s. Als groot Zappa-liefhebber<br />
heb ik natuurlijk al zijn platen.<br />
Wat betekent muziek voor u?<br />
Ik ben niet iemand die altijd naar muziek moet luisteren. Loop niet de<br />
hele dag met oortelefoontjes rond. Maar als ik echt naar muziek luister,<br />
dan is dat een intense ervaring, daar kan ik echt van genieten!<br />
Wat doet u zoal tijdens het luisteren naar muziek?<br />
Als ik thuis naar muziek luister, dan doe ik daar eigenlijk weinig bij.<br />
Dan ben ik echt met de muziek bezig. Soms wil ik wel eens wat lezen<br />
tijdens het luisteren.<br />
Zijn er nog muzikale wensen voor de toekomst?<br />
Ik hoop van harte dat er meer muziek in het surroundformaat zal<br />
verschijnen. SACD en dvd-audio bieden die mogelijkheid, maar helaas<br />
verschijnen er nog steeds maar weinig titels in surround op deze formaten.<br />
.<br />
84
“Maar als ik echt naar muziek luister, dan is dat een<br />
intense ervaring, daar kan ik echt van genieten!”<br />
85
edrijfsprofiel<br />
Arthur Venis noemt zichzelf architect in beeld en geluid. In<br />
samenspraak met de klanten van zijn winkel Art’s Audio probeert hij een zo perfect<br />
mogelijk geluid in de huiskamer neer te zetten. En als dat systeem ook nog eens aansluit bij<br />
het interieur, dan is het plaatje helemaal perfect.<br />
webcode > artsaudio<br />
HET PERFECTE<br />
GELUID<br />
in het perfecte interieur<br />
door<br />
Paul Geerts<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
Een audiofreak? Nee, zo wil Arthur Venis (45) zichzelf niet noemen.<br />
De eigenaar van Art’s Audio hecht aan een bijna perfect geluid,<br />
maar het gaat hem in eerste instantie toch vooral om de muziek. Dat<br />
spreekt. Overal in zijn winkel op de woonboulevard op een steenworp<br />
afstand van het centrum van Naaldwijk klinkt muziek. De klassieke<br />
klanken in de winkel voelen zo warm aan dat ze de bezoeker bijna<br />
letterlijk omarmen. De jazztonen in de luisterruimte klinken helder,<br />
alsof ze ter plekke zijn ingespeeld.<br />
Venis geniet er zichtbaar van. En niet alleen dat. Hij kan er ook honderduit<br />
over vertellen, want het bloed kruipt waar het niet gaan kan.<br />
Zo bleek in 2003 toen hij vanuit het niets met Art’s Audio startte, een<br />
winkel die gespecialiseerd is in audiosystemen en home theater. Hij<br />
studeerde vliegtuigbouw, ontwikkelde een tijdje software, maar wilde<br />
uiteindelijk toch iets anders. “Ik heb ooit gezegd dat áls ik voor mezelf<br />
zou beginnen, ik een muziekwinkel wilde openen.” De verklaring<br />
daarvoor is simpel. “Ik ben altijd met muziek bezig geweest.”<br />
Zijn wens ging vijf jaar geleden in het centrum van Naaldwijk in vervulling.<br />
Daar runde Venis een bescheiden winkel die met name gevonden<br />
werd door audiofreaks. “Jongens waarbij het alleen gaat om de<br />
installatie”, zegt de ondernemer. “Sommigen hebben maar drie cd’s en<br />
dat zijn dan ook nog eens van die testalbums waarmee je een stereoinstallatie<br />
test.”<br />
Hoewel hij die doelgroep koestert, zag Venis een bredere taak voor<br />
zichzelf weggelegd. Twee jaar geleden verkaste hij zijn zaak naar de<br />
woonboulevard waar hij onder één dak zit met Troost Wonen en Slapen,<br />
een woonspeciaalzaak die onder meer designmeubilair verkoopt<br />
van merken als Leolux, Jori, Montis en Rolf Benz. Een logische keus,<br />
vindt Venis, omdat beeld en geluid nauw aansluiten bij de inrichting<br />
van de woning. Vanuit dat idee is ook de samenwerking tot stand gekomen.<br />
Venis trommelde eigenaar Bram Troost verschillende malen<br />
op om zijn woning in te richten. Die zag wel iets in de combinatie.<br />
Daarmee boort de ondernemer automatisch een andere doelgroep<br />
aan. “Bezoekers van de woonwinkel zien mijn collega en ik in eerste<br />
instantie als audiofielen. Ze vinden het niets voor zichzelf, maar wat<br />
ze toch trekt is het grote platte scherm van Pioneer dat in mijn winkel<br />
hangt. Kom je vervolgens met ze in gesprek, dan merken ze direct dat<br />
je geen freak bent.”<br />
De interesse is volgens hem dan al snel gewekt. “Die latente behoefte<br />
is er vrijwel bij iedereen. We beleven muziek allemaal op een eigen<br />
manier, sowieso heel anders dan beeld, omdat dat daarvoor minder<br />
fantasie nodig is. Muziek raakt meer aan emotie.”<br />
Volgens de verkoper doet bij televisie het beeld tachtig procent van<br />
het werk. Het geluid is ondergeschikt. “Dat is altijd zo geweest. Mensen<br />
denken dat ze met een goedkoop home theatersysteem een goed<br />
86
A<br />
geluid in huis halen. Dat is niet zo. De muziek is niet om aan te horen.<br />
Als je wilt dat muziek goed klinkt, moet je een verder kijken.”<br />
In zijn winkel biedt hij systemen aan vanaf ongeveer 4500 euro die<br />
ook geschikt zijn voor de weergave van audio van merken als Naim,<br />
Primare, Linn, Meridian, Carat en Wilson Benesch. “Het gaat niet om<br />
het product, maar om de oplossing”, verklaart hij de relatieve bekendheid<br />
van de merken in zijn winkel. “Neem bijvoorbeeld het Concertgebouw.<br />
Het geluid dat een volledig orkest onversterkt produceert, zou<br />
een uitgangspunt kunnen zijn. Neemt de kwaliteit van het systeem<br />
toe, dan benader je dat geluid steeds beter. Al zul je het effect van een<br />
live voorstelling in de huiskamer nooit kunnen evenaren.” Toch stellen<br />
producenten volgens hem alles in het werk om dat geluid juist wél<br />
te benaderen.<br />
Venis heeft inmiddels verschillende systemen zien komen en gaan.<br />
Net als veel leeftijdgenoten begon hij met een draaitafel. Met de introductie<br />
van de cd-speler in 1982 deed hij die van de hand. Net als<br />
zijn elpeeverzameling. “Als student vliegtuigbouw geloofde ik heilig in<br />
nieuwe technologieën. Dat doe ik nog steeds, maar soms is het alsof<br />
nieuw per definitie beter is. Dat is niet zo.” Zo perfect als de cd-speler<br />
in eerste instantie werd voorgesteld, bleek het apparaat niet te zijn.<br />
“Want waarom zou je anders moeten investeren in verbeteringen van<br />
het apparaat. Het is altijd goed om kritisch te blijven.”<br />
Ook nu is volgens hem de ene speler de andere niet. “Zet je vijf apparaten<br />
naast elkaar, dan zijn ze allemaal verschillend. De overeenkomst is<br />
dat ze digitaal zijn: de speler haalt de data van een schijfje en maakt daar<br />
een analoog geluid van. Bij die vertaling kan het al misgaan. De kracht<br />
van een platenspeler is dat het originele geluid zo goed mogelijk gereproduceerd<br />
wordt, vandaar dat ik ze nog altijd verkoop. Dat is het geluid<br />
dat we ook met een cd-speler willen benaderen, maar omdat op cd informatie<br />
verdwijnt, is dat bijna onmogelijk. Het wordt al beter naarmate er<br />
meer informatie op een cd kan worden gebrand. Het idee achter bijvoorbeeld<br />
de Super Audio Compact Disc (SACD) is om zoveel mogelijk dingen<br />
terug te halen die door digitalisering zijn weggevallen. Dat heeft te<br />
maken met de grotere informatiedichtheid. Er zijn meer data gebruikt<br />
om de muziek digitaal vast te leggen. Daardoor ligt het resultaat, grappig<br />
genoeg, steeds dichter bij dat van een analoge weergave.”<br />
Met de komst van mediaspelers zoals de iPod is onze muziekbeleving<br />
opnieuw veranderd. “De iPod wordt verguisd door audiofielen. Onterecht,<br />
want het is een revolutie. De persoonlijke beleving van muziek<br />
kun je nu ook nog eens overal mee naar toe nemen. Geluidstechnisch<br />
is de iPod misschien niet het beste apparaat - al is dat subjectief - maar<br />
het is wel een icoon.”<br />
Die revolutie heeft ook invloed op de muziekinstallatie, waaraan<br />
steeds vaker een harde schijf wordt gekoppeld. Niet alleen voor de<br />
87
edrijfsprofiel<br />
“Ik erger me in deze<br />
maatschappij aan het<br />
feit dat alles gelijk<br />
geregeld moet zijn.”<br />
opslag van muziek, maar ook voor foto’s en video. Ook de netwerksystemen<br />
rukken op. “Met zo’n apparaat hoef je zeker niet aan kwaliteit<br />
in te boeten.” Venis wijst op een apparaat van Linn dat met behulp van<br />
een draadloos netwerk ook de muziek op alle servers binnen dat netwerk<br />
over de installatie kan weergeven. Het apparaat dat zo’n 15.000<br />
euro kost kan bovendien alle muziekbestanden aan, en zet die ook nog<br />
eens om in een zo perfect mogelijk geluid. “Toch zou ik een draadloos<br />
netwerk nog niet snel aanbevelen omdat de verbinding niet altijd even<br />
betrouwbaar is. Investeer liever in de infrastructuur. Regelmatig ga ik<br />
in gesprek met de elektricien die de leidingen aanlegt. Daarbij houd ik<br />
altijd rekening met het gebruik van de ruimtes waarin de producten<br />
geplaatst moeten worden.”<br />
Ondanks technologische ontwikkelingen blijft het uiterlijk van de apparatuur<br />
veel muziekliefhebbers, en dan met name vrouwen, vaak een<br />
doorn in het oog. “Gaat het om het uiterlijk, dan is de apparatuur vaak<br />
moeilijk in de woonomgeving te integreren. Daar probeer ik verandering<br />
in te brengen. Natuurlijk zijn er oplossingen, maar die kosten wel<br />
meer geld.” Zo kunnen de speakers achter een wand worden weggewerkt.<br />
“Al verlies je dan wel geluidskwaliteit”, aldus Venis. De speakers<br />
kun je volgens hem het best vrij in de ruimte plaatsen, de installatie<br />
zelf kan worden weggewerkt in een meubel.”<br />
Opvallend is dat er weinig meubelproducenten zijn die daarop inzetten.<br />
Leolux ontwikkelde in samenwerking met Philips begin deze<br />
eeuw het zogenaamde plugged furniture waarbij meubel en installatie<br />
gekoppeld waren. “We hebben onlangs het laatste exemplaar weggedaan,<br />
omdat er totaal geen vraag naar was.” Meer vertrouwen heeft<br />
Venis in Spectral, een bedrijf dat gespecialiseerd is in meubilair voor<br />
hifi en tv en ook rekening houdt met bijvoorbeeld de bedrading. “Maar<br />
als je de apparatuur uit zicht plaatst, heeft dat ook gevolgen voor de<br />
bediening. Dat hoeft overigens geen probleem te zijn. Een systeem in<br />
een kast is nog altijd gemakkelijk te bedienen als het proces geautomatiseerd<br />
wordt.”<br />
Hij adviseert sowieso om niet over één nacht ijs te gaan. “Ik erger me<br />
in deze maatschappij aan het feit dat alles gelijk geregeld moet zijn. Ik<br />
wil bij mijn klanten iets maken dat bij ze past. Als je een optimaal systeem<br />
wil, zou je de ruimte bijvoorbeeld niet multifunctioneel moeten<br />
gebruiken. Onlangs was ik bij iemand die zijn kelder wilde inrichten<br />
als home theater, maar daar ook geregeld feestjes wilde geven. Dan is<br />
het niet handig als de speakers op de grond staan omdat ze dan geheid<br />
een keer sneuvelen in feestgeweld. In zo’n geval kun je beter kiezen<br />
voor inbouw of opbouw. Dergelijke systemen zijn er, ook op zeer hoog<br />
niveau.”<br />
Dat de keus geregeld valt op een surroundsysteem, vindt hij logisch.<br />
Dat hangt vooral samen met het almaar groeiende aanbod van muziek<br />
en films op dvd. Venis weerlegt dat ze niet geschikt zouden zijn voor<br />
het afspelen van muziek. “Ouderen hebben wat minder met home<br />
theater, omdat ze er niet mee zijn opgegroeid. Als ze horen hoe het<br />
ook kan, zijn ze vaak enthousiast. Maar als zo’n systeem niet goed is<br />
afgesteld, dan lijkt het geluid nergens op. Bovendien zijn er veel goedkope<br />
systemen die je kunt blijven afstellen zonder dat het geluid verbetert.<br />
Een goed surroundsysteem vraagt om kennis en kunde. Neem<br />
je daarbij de muziekweergave als uitgangspunt, dan kan het resultaat<br />
imposant zijn. Niet voor niets zijn we soms twee dagen bezig om een<br />
systeem bij een klant in te richten.” .<br />
88
DAAR ZIT<br />
MUZIEK IN<br />
S<br />
Het audio/videomeubel met surroundsysteem<br />
MERK Spectral • TYPE Sound Closed • SOORT audio/videomeubel<br />
90
produc tbespreking<br />
De firma Spectral staat bekend om haar fraai vormgegeven<br />
hifi- en tv-meubelen en bijbehorende accessoires, waarbij moderne materialen als<br />
metaal en glas vaak de blikvangers zijn. Eén van hun best verkochte hifi/tv meubels, het<br />
Closed-model, is onlangs voorzien van een hoogwaardige virtual-surround set, en heet nu Sound Closed.<br />
Luidsprekers, subwoofers en receiver zijn in het meubel ingebouwd,<br />
waardoor er absoluut geen bekabeling meer zichtbaar is. Het enige dat<br />
je zelf nog moet toevoegen is een (platte) televisie, en afspeelapparatuur<br />
zoals een dvd-speler of een Blu-ray speler.<br />
HET MEUBEL Het originele Closed-meubel is ongeveer drie jaar op<br />
de markt. De combinatie van strak design en functionaliteit, en de<br />
ruime keuze aan verschillende afwerkingen zorgt er voor dat het meubel<br />
in elk interieur een plaatsje kan vinden. Er zijn zes verschillende<br />
soorten glas leverbaar, en de fronten van de kleppen en lades kunnen<br />
in vijftien kleuren worden uitgevoerd. Voor de bevestiging van de televisie<br />
kan worden gekozen uit een vaste en een draaibare flatscreenadapter.<br />
De luidsprekers die in de Sound Closed-versie zijn ingebouwd<br />
werden exclusief voor Spectral gemaakt door Canton, een vooraanstaande<br />
Duitse luidsprekerfabrikant. Zij hebben ruime ervaring met<br />
virtual-surround systemen, waarbij met drie luidsprekers een echte<br />
surroundbeleving wordt bereikt. De luidsprekers zijn zodanig in het<br />
meubel geïntegreerd dat ze absoluut niet opvallen. Bij de set hoort een<br />
door Spectral zelf ontwikkelde programmeerbare afstandsbediening.<br />
Die ziet er fraai uit - in de strakke, glanzende stijl van het meubel - en<br />
is ook nog eens zeer gemakkelijk te bedienen. Het is de bedoeling dat<br />
de verkoper van het meubel bij de klant thuis de programmering doet,<br />
zodat alle aangesloten apparaten in het vervolg met die ene afstandsbediening<br />
kunnen worden bestuurd. Omdat de afstandsbediening<br />
twee kanten op werkt, zijn in het display altijd de actuele instellingen<br />
van de receiver zichtbaar. Zelfs een volstrekte leek zal de handleiding<br />
al snel kunnen opbergen.<br />
staat, terwijl de luidsprekers zich slechts een centimeter of 35 boven<br />
de vloer bevinden.<br />
Muziek van cd dan. De Poolse zangeres Anna Maria Jopek heeft haar<br />
album Upojenie opgenomen met niemand minder dan topgitarist Pat<br />
Metheny. Hierop staat een deels gezongen uitvoering van zijn nummer<br />
Are you going with me, dat ik tot de beste jazzrocknummers aller<br />
tijden reken. Halverwege valt Pat in met zijn kenmerkende gitaarsynthesizer,<br />
en de minutenlange solo laat mij met gesloten ogen genieten.<br />
Altijd een goed teken, want dat betekent dat ik naar de muziek luister,<br />
en niet naar de set. Het geluid is gedetailleerd en wijds van klank. Als<br />
ik daarna nog een stuk muziek beluister van Ozark Henry (het beeldschone<br />
album The Sailor, not the Sea), kan ik definitief vaststellen dat ik<br />
thuis prima met deze set zou kunnen leven.<br />
CONCLUSIE Het Sound Closed-meubel is niet goedkoop. De eenvoudigste<br />
uitvoering kost net geen 5000 euro. Als je echter bekijkt wat je<br />
daarvoor krijgt, is die prijs zeer goed te verantwoorden. Want koop<br />
maar eens een designmeubel en een complete surroundset met alle<br />
bijpassende luidsprekers, die vooral de vrouwelijke helft van de mensheid<br />
vaak een doorn in het esthetisch gevoelige oog zijn. Voor een vergelijkbare<br />
kwaliteit zul je minstens even veel moeten afrekenen. Tel<br />
daar het enorme gebruiksgemak en het fraaie uiterlijk van dit muzikale<br />
meubel bij op, en is er maar één conclusie mogelijk: Spectral heeft<br />
met deze set een winnaar in handen. Ik kan dan ook met de hand op<br />
het hart een warme aanbeveling uitdelen. Gaat dat zien, en gaat dat<br />
horen bij een Spectral-dealer in de buurt. En wees voorbereid op een<br />
onbedwingbare kooplust. .<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
webcode > spertral<br />
HOE KLINKT DAT? Op weg naar de luistersessie probeer ik mijn<br />
scepsis een beetje te onderdrukken. Ik ben namelijk geen grote fan<br />
van virtuele surroundsystemen. Veel fabrikanten overdrijven het<br />
effect nogal om een zo spectaculair mogelijke weergave te bereiken.<br />
Maar al een paar minuten na het begin van de eerste demonstratie<br />
moet ik toegeven dat dit het best werkende systeem is dat ik ooit heb<br />
gehoord. We kijken naar een stukje van de film Shooter, een nogal<br />
grimmige maar schitterend opgenomen film over een Amerikaanse<br />
sluipschutter in Afghanistan. In de scene wordt van grote afstand een<br />
konvooi onder vuur genomen. Het geluid van het zware automatische<br />
wapen klinkt bijna als een kanonschot, zo diep en snel is de knal. Als<br />
‘de vijand’ vervolgens terug begint te schieten met mortieren, en er<br />
ook een helikopter wordt ingezet om de sluipschutter een koekje van<br />
eigen deeg te geven, waan ik me omringd door inslaande kogels.<br />
Om even bij te komen krijg ik vervolgens een fraai concert van onze<br />
eigen Trijntje Oosterhuis voorgeschoteld. De intieme sfeer van het<br />
optreden wordt geloofwaardig weergegeven. Niet teveel geluid van<br />
achteren, hooguit wat applaus van het publiek. De stem van Trijntje<br />
klinkt prachtig en gedetailleerd, en het valt me ook op dat de plaatsing<br />
goed op hoogte is. Daarmee bedoel ik dat het net is of ze voor me<br />
91
eportage<br />
IK NAIM ’M<br />
door<br />
Rob van Ginneken<br />
fotografie<br />
Bentley<br />
Rob van Ginneken<br />
De Bentley Flying Spur Speed. Zijn naam heeft de smaak van racewagens<br />
uit vervlogen tijden. Open snelheidsmonsters, die begeleid door<br />
het geluid van een huilende mechanische compressor en brullende<br />
uitlaatpijpen over het circuit van Le Mans raasden. De bestuurder zelden<br />
meer dan luttele meters van de eeuwigheid verwijderd.<br />
De overeenkomsten met zijn moderne nazaat gaan verder dan je zou<br />
denken. De gesoigneerde uitstraling van de Speed - en zijn ambachtelijk<br />
afgewerkte interieur - werken namelijk bedrieglijk. In het tjokvolle<br />
vooronder van de luxe full size limousine regeert een motorisch<br />
pretpakket. Een zesliter 12-cilinder in zogenaamde W-opstelling, die<br />
onder druk wordt gevoed door twee turbo’s. In deze nieuwe getunede<br />
uitvoering is dat goed is voor 610 paardenkrachten.<br />
Het maakt de Speed tot zo ongeveer de snelste limousine ter wereld.<br />
Met een topsnelheid van 200 miles, ofwel 322 kilometer per uur. Maar<br />
veel indrukwekkender is zijn verbluffende dynamiek. Ondanks een<br />
gewicht van rond de 2,5 ton gaat de Bentley zo ongehoord hard van<br />
de plek dat zelfs dikke Porsches en Ferrari’s zich misschien twee keer<br />
moeten bedenken voor ze het duel aangaan. Elke inhaalspurt is ook<br />
in een oogwenk voorbij. Met een diepe grom gaat de Brit met enorme<br />
stappen vooruit en blijft onverstoorbaar hard accelereren. In alle zes<br />
de automatische geschakelde versnellingen opnieuw. Tot rijbewijsversnipperend<br />
tempo.<br />
CEE OO TWEE Met een dergelijk eigenzinnig karakter, een verbruik<br />
van pakweg één op vijf en de CO2-uitstoot van een stadsbus scoort<br />
de nieuwe Bentley weliswaar geen punten in de milieuwereld, maar<br />
de autoliefhebber bekijkt en beluistert het met kippenvel. Want de<br />
twaalfcilinder klinkt ook fenomenaal. Het ene moment zoef je fluisterstil<br />
voort, het volgende lijkt er een zwaar gedempte racemotor te<br />
ontwaken. Zijn techniek is bijpassend geavanceerd. Om dat geweld<br />
aan de weg te brengen, is vierwielaandrijving standaard. Ook de vering<br />
doet computergestuurd zijn werk en de schokdempers kun je na<br />
een druk op de knop via het infotainment beeldscherm naar eigen<br />
smaak afstellen. Samen met de enorme Pirelli P-Zero Rosso sportbanden<br />
zorgt het ervoor dat de Speed ondanks zijn vervaarlijke overgewicht<br />
ook bochtenweggetjes met smaak verslindt.<br />
Waarbij gas loslaten voor de bocht telkens een diep rommelend geluid<br />
in het uitlaatsysteem oproept. Een getemde echo van zijn verre<br />
racevoorvaderen. Die overigens niet eens durfden te drómen van zoiets<br />
als zijn futuristische carbon remschijven. Enorme ‘stoppers’. Het<br />
past allemaal bij een gespleten persoonlijkheid waarbij zelfs die van<br />
Dr. Jekyll en Mr.Hyde in het niet zinkt. Stap in zijn interieur en je<br />
waant je ergens in de negentiende eeuw in het centrum van Londen in<br />
zo’n chique gentlemen’s club. Clubfauteuils, veel hout en uitzicht op de<br />
open haard. Maar dan in een 21e eeuwse setting. Met zacht leder beklede<br />
stoelen met ingebouwd massagesysteem, fraaie stiksels, handgeschuurd<br />
aluminium, pianolak interieurpanelen, chroom accenten,<br />
een Breitling klokje. Lederkleuren, houtsoorten en alle mogelijk andere<br />
details kun je in hoge mate zelf kiezen. En de geluidsinstallatie<br />
wordt voor aflevering geheel naar wens ingesteld, inclusief de zenders<br />
in de favoriete volgorde.<br />
92
Bentley Continental Flying Spur Speed<br />
Speed. Om die korte toevoeging in zijn naam<br />
draait alles. De Bentley heeft een ongelooflijk sterke twaalfcilindermotor<br />
die deze gedistingeerde clublounge op wielen met een simpele<br />
duw op het gaspedaal in een vuurspuwend monster verandert.<br />
MERK Bentley<br />
AUDIO Naim<br />
SOORT uniek<br />
webcode: carfi<br />
93
eportage<br />
NAIM Naast de geweldig sterke W12 en de carbonremmen valt er<br />
nog een primeur te noteren: je kunt de toch al niet bepaald modale<br />
geluidsinstallatie (twaalf speakers) opwaarderen naar het ‘Naim for<br />
Bentley Premium Audio System’. Dat staat overigens te boek voor een<br />
meerprijs van 9.952 euro, wat onze zeer compleet uitgeruste Speed<br />
op 356 mille brengt. De basisuitvoering – what’s in a name – komt op<br />
293.625 euro.<br />
Laat met een druk op de knop de kofferbak zoeven en je vindt daar<br />
bovenin een intrigerende lichtmetalen kast met het merklogo van<br />
Naim. Dat ook op de onderste speakers in de deuren te vinden is. In<br />
totaal worden dertien aangepaste luidsprekers plus twee subwoofers<br />
van power voorzien door 1,1 kilowatt versterkervermogen, die op zijn<br />
beurt wordt gevoed uit de tuner, de cd-wisselaar of een eigen geluiddrager<br />
via de digitale aansluiting. Het geheel wordt gecombineerd met<br />
een nieuwe generatie DSP (digitale geluidprocessor) om het geluid samen<br />
met de maatwerkspeakers optimaal op het Bentley interieur af<br />
te stemmen. Het resultaat mag er zijn. Wie in een sportieve bui stevig<br />
rijdt, zal weliswaar alleen de motor willen horen, maar op alle andere<br />
momenten doet de Naim goed werk. Gek detail: de speakers voorin<br />
zitten in de hoogte nogal ver uit elkaar, zodat je bijna beter achterin<br />
kunt zitten. Waar hoog, midden en laag wel keurig boven elkaar zijn<br />
gemonteerd.<br />
Op het beeldscherm kan het geluidsplaatje snel bijgesteld worden.<br />
Standaard heb je een gesimuleerd ‘rondom’ effect, maar voor onze<br />
luister-cd kiezen we als verstokte stereofielen toch maar liever voor<br />
een sterke nadruk op de voorste kanalen. Samen met de centraal geplaatste<br />
speakercombinatie bovenop het dashboard levert dat meteen<br />
een fraaie bühne op. Oké, we hebben wel eens gunstiger geplaatste<br />
tweeters gehoord en het laagste laag lijkt wat onbestemd van onder<br />
en achter je te komen, maar het zo belangrijke ‘midden’ is fraai. Zeer<br />
fraai. Zodat stemmen en instrumenten prima klinken en lekker in de<br />
ruimte staan. Dankzij het rondom geïsoleerde glas kun je de volumeknop<br />
trouwens ongehinderd naar rechts draaien zonder passanten<br />
buiten mee moeten luisteren. Noblesse oblige. .<br />
94
azur<br />
Betrokkenheid bij het scenario!<br />
Thuistheater is meer dan een perfect plaatje. Geluidskwaliteit is net zo belangrijk<br />
als het er om gaat het gevoel te hebben er echt bij te zijn. Bij Cambridge Audio zijn<br />
de AV-receivers met dezelfde passie en kunde ontworpen als de stereoversterkers.<br />
Audiofiele trekjes zoals discrete versterking, overmaatstransformatoren en het<br />
door onszelf ontwikkelde X-Track tunnelkoelsysteem zorgen ervoor dat elk detail<br />
uit uw film met ongelooflijk detail en diepte bij u afgeleverd wordt. Deze<br />
benadering zorgt ervoor dat een<br />
“Stands head and<br />
shoulders above anything<br />
else at its price point and<br />
quite a bit above it too.”<br />
Home Cinema Choice<br />
Jullie kunnen me nog meer<br />
vertellen: ik mail info@dimex.nl<br />
of bel met 070-4042647 voor<br />
uitgebreide documentatie en<br />
testverslagen om zelf te lezen<br />
wat de experts zeggen<br />
surroundreceiver ook optimaal presteert<br />
als pure stereoversterker als u alleen maar<br />
naar muziek wilt luisteren.<br />
Dus leveren we u niet alleen de allerlaatste<br />
technologie, aansluitmogelijkheden en<br />
decodeerformaten en natuurlijk Cambridge<br />
Audio’s inmiddels fameuze prijs-<br />
/kwaliteitsverhouding, nee, we zijn echt<br />
nog een stapje verder gegaan. De<br />
receivers produceren geluid dat... eigenlijk<br />
niet van deze wereld is!<br />
The Cambridge Audio 640R designed with passion in the UK<br />
MAGAZINE<br />
GOLD<br />
AWARD<br />
Exclusively distributed by<br />
www.dimex.nl<br />
www.cambridge-audio.com<br />
Your movies + our passion
shoppagina’s<br />
HEBBEN!fotografie<br />
Niek Brunninkhuis<br />
Liftboy 45<br />
Opbergsysteem voor<br />
45 cd’s, gemaakt van<br />
hoogwaardig aluminium.<br />
Afmeting 25,5 x 47,5 cm. € 45,-<br />
Madeleine Peyroux – Half<br />
The Perfect World<br />
Op dit album vertolkt<br />
Madeleine Peyroux met<br />
haar hese, omfloerste stem<br />
moeiteloos werken van vele<br />
beroemde eigentijdse singer/<br />
songwriters zoals Leonard<br />
Cohen, Joni Mitchell en Tom<br />
Waits. Er staan ook vier fraaie<br />
composities van eigen hand op,<br />
waaronder de pakkende single<br />
I’m Allright. Gelimiteerde<br />
audiofiele heruitgave door<br />
Mobile Fidelity Sound Lab op<br />
180 grams vinyl. € 42,50<br />
Grado GS 1000<br />
Zeer comfortabele en uiterst<br />
hoogwaardige hoofdtelefoon<br />
die diverse internationale<br />
awards heeft gewonnen.<br />
Door het grote maar zeer<br />
lichte luidsprekermembraan<br />
is de weergave snel, warm en<br />
gedetailleerd. Topmodel van<br />
specialist Grado. € 1.199,-<br />
96
Mobile Fidelity Ultradisc<br />
De allerbeste, speciaal<br />
geselecteerde cd-recordable<br />
met een gouden reflectielaag.<br />
Klankmatig superieur aan alles<br />
wat er op de markt is. Door de<br />
zeer lange houdbaarheid van<br />
meer dan 100 jaar zijn ze ook<br />
uitermate geschikt voor opslag<br />
van kostbare gegevens zoals<br />
digitale foto’s. € 4,95 per stuk,<br />
€ 75,95 per 25 stuks (spindel).<br />
PS Audio Quintet<br />
Hoogwaardig lichtnetfilter<br />
en overspanningsbeveiliging<br />
in een onverwoestbaar<br />
aluminium stekkerblok met<br />
5 stopcontacten. Beschermt<br />
je kostbare apparatuur<br />
effectief tegen stroompieken,<br />
blikseminslag e.d., en<br />
verbetert tegelijkertijd de<br />
geluidskwaliteit. Ook leverbaar<br />
met twee stopcontacten<br />
(Duet). PS Audio Quintet €<br />
699,- PS Audio Duet € 359,-<br />
Radiohead – The Best Of<br />
Voor alle fans (oude en<br />
nieuwe) is er nu een<br />
uitgebreide verzamelaar<br />
waarop behalve hun hits<br />
ook alle albumfavorieten<br />
staan, aangevuld met niet<br />
eerder uitgebracht (live)<br />
materiaal. Zo is er dus in<br />
één klap een goedgevuld<br />
en behoorlijk compleet<br />
overzicht beschikbaar, met<br />
29 tracks verdeeld over<br />
vier langspeelplaten. De<br />
oplage is gelimiteerd, dus<br />
wees er snel bij. € 54,50<br />
97
Little Feat – Little Feat<br />
Het briljante debuut van<br />
Little Feat, waarop een<br />
rauwe stijlmix van garagerock,<br />
roadhouse blues,<br />
country-rock, folk en Zappaachtige<br />
mafheid te horen is,<br />
gecombineerd met de licht<br />
surrealistische teksten van<br />
Lowell George. Gelimiteerde<br />
audiofiele heruitgave door<br />
Mobile Fidelity Sound Lab op<br />
180 grams vinyl. € 34,50<br />
Soundcare Superspike<br />
Trillingsdemper voor onder<br />
luidsprekers en (zware)<br />
geluidsapparatuur, waarin<br />
de spike en bijpassende<br />
onderlegschijf in het ontwerp<br />
geïntegreerd zijn. Maakt<br />
daarom geen krassen op<br />
(houten) vloeren en meubels.<br />
Er zijn verschillende<br />
Europese en Amerikaanse<br />
maten draadeind leverbaar.<br />
Vanaf € 45,- per 4. Deze<br />
vergulde high end uitvoering<br />
kost € 145,- per 4.<br />
Naalddrukweger<br />
Zeer nauwkeurig instrument<br />
om de naalddruk van je<br />
platenspeler in te stellen<br />
en daarna regelmatig te<br />
controleren. Een optimale<br />
naalddruk zorgt voor het<br />
beste geluid, en tevens voor<br />
het behoud van je platen<br />
én je element. € 99,-<br />
98
shoppagina’s<br />
The Art Vinyl Play<br />
& Display<br />
Hang je mooiste lp-hoezen<br />
als een schilderij aan de<br />
muur. Door het slimme<br />
uitklapsysteem zijn deze<br />
eenvoudig en snel te<br />
verwisselen, en de plaat kan<br />
in de hoes blijven zitten.<br />
Leverbaar in zwart en<br />
wit. Per stuk € 39,- en per<br />
drie (multipack) € 99,-<br />
Marc Cohn – Marc Cohn<br />
Fraai debuut van deze<br />
sympathieke singer/songwriter<br />
uit Cleveland. Zijn warme<br />
stemgeluid (met af en toe<br />
een lekker randje ruwheid)<br />
en subtiel maar technisch<br />
hoogstaand pianospel verlenen<br />
een zekere nonchalante<br />
‘chique’ aan deze plaat, en de<br />
kwaliteit van de songteksten<br />
is hoog. Gelimiteerde<br />
audiofiele heruitgave door<br />
Mobile Fidelity Sound Lab<br />
op 180 grams vinyl. € 29,50<br />
Dead Can Dance<br />
– SACD Boxset<br />
Deze luxe boxset bevat alle<br />
reguliere Dead Can Dance<br />
albums, behalve de oudere<br />
verzamelaar A Passage In<br />
Time en de latere best-of<br />
Memento. De SACD’s werden<br />
geremastered door Mobile<br />
Fidelity. De hybride SACD’s<br />
kunnen overigens ook in een<br />
gewone cd-speler worden<br />
afgespeeld. De bandleden<br />
Brendan Perry en Lisa Gerrard<br />
maken een zeer interessante<br />
mix van muzikale stijlen, die<br />
uiteenlopen van middeleeuwse<br />
tot hedendaagse volksmuziek<br />
en van wereldmuziek tot<br />
ambient. Vooral het enorme<br />
vocale bereik van Lisa Gerrard<br />
levert vaak een spookachtige<br />
maar prachtige, mysterieuze<br />
sfeer op. Essentiële<br />
sfeermuziek voor avontuurlijke<br />
luisteraars. € 179,50<br />
Deze producten zijn onder andere verkrijgbaar via<br />
www.highfidelitydiscs.nl<br />
99
High Fidelity Discs heeft prachtig<br />
vinyl voor je klaar staan!<br />
Amy MacDonald<br />
This Is The Life<br />
Sigur Ros<br />
Með suð í eyrum við spilum endalaust<br />
Coldplay<br />
Viva La Vida Or Death And All His Friends<br />
Led Zeppelin<br />
Mothership<br />
Metallica<br />
Death Magnetic<br />
Fleet Foxes<br />
Fleet Foxes<br />
Duffy<br />
Rockferry<br />
Jamie Lidell<br />
Jim<br />
Miles Davis<br />
Kind Of Blue<br />
Dire Straits<br />
Brothers In Arms<br />
Marvin Gaye<br />
What’s Going On<br />
Pink Floyd<br />
Dark Side Of The Moon<br />
Nirvana<br />
Nevermind<br />
Beach Boys<br />
Pet Sounds<br />
Eric Clapton<br />
461 Ocean Boulevard<br />
Björk<br />
Homogenic<br />
High Fidelity Discs is al vijf jaar dé specialist voor nieuw vinyl. Wij bieden naast een grote selectie klassiekers ook de leukste moderne LP’s<br />
aan. Alles wat u in de webshop vindt is uit voorraad leverbaar, zodat u nooit lang op uw bestelling hoeft te wachten. Daarnaast kunt u<br />
bij ons terecht voor allerlei nuttige accessoires voor het onderhoud van uw platenspeler en muziekcollectie. Uiteraard wordt alles degelijk<br />
verpakt verzonden. Bezoek ons op www.hifi discs.nl
spotlight<br />
SUPERMODEL<br />
Jamo R909<br />
webcode > jamo<br />
De R909 van Jamo is een zogeheten dipool luidspreker.<br />
Waar een ‘normale’ luidspreker zijn units in een kast met zes planken heeft zitten, heeft een<br />
dipool helemaal geen kast… een open achterzijde dus. De R909 is het huidige vlaggenschip<br />
van de Deense luidsprekerfabrikant: 1,30 meter hoog en met twee 15” woofers per<br />
luidspreker. Prijs? Voor nog geen 10.000 euro per paar staan ze in je huiskamer. Koopje…toch?.<br />
101
produc tbespreking<br />
MULTITEST<br />
All-In-1 designsets<br />
De markt voor compacte en gemakkelijk plaatsbare<br />
geluidsapparatuur heeft de laatste jaren een flinke vlucht genomen. Moest de<br />
muziekliefhebber het een decennium geleden in de keuken of op de slaapkamer nog<br />
doen met een ghettoblaster of een microsetje met dito geluidskwaliteit,<br />
tegenwoordig is de keuze heel wat groter, en klinkt het allemaal een stuk volwassener.<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Paul Vermeulen<br />
Niek Brunninkhuis<br />
102<br />
In deze test komen drie systemen aan bod, die boven het gemiddelde<br />
uitsteken qua design en geluidskwaliteit. Er is gekeken naar de<br />
functionaliteit, de aansluitmogelijkheden, en er is geluisterd naar de<br />
klankmatige prestaties. Om de apparaten op hun klankmatige merites<br />
te beoordelen werd gekozen voor twee verschillende tracks. Op het<br />
album The Sailor not the Sea van de Belgische band Ozark Henry staat<br />
het nummer Give yourself a chance with me. Het hele album is geweldig<br />
opgenomen, en bevat naast akoestische instrumenten als piano en gitaar<br />
ook veel gedetailleerde synthesizerpartijen. En de fraaie stem van<br />
Piet Goddaer. Mooie, melancholieke muziek die veel vergt van de geluidsinstallatie.<br />
Het geheel zou open en ruimtelijk moeten klinken, en<br />
de akoestische instrumenten moeten voldoende ‘echt’ worden weergegeven.<br />
De tweede track is van Talk Talk, van het prachtige album Spirit<br />
of Eden. Het nummer Inheritance bevat veel ruimtelijke informatie, en<br />
ook weer een keur aan akoestische instrumenten. Waar bij deze track<br />
vooral op gelet moet worden, is of het zacht aangeslagen bekken aan<br />
het begin van het nummer goed hoorbaar is, en tot ver in het steeds<br />
voller wordende nummer te volgen blijft.<br />
De gekozen tracks demonstreren uitersten in de weergave. Deze apparaten<br />
zijn niet te vergelijken met losse stereocomponenten, en mogen<br />
dus eigenlijk ook niet als zodanig beoordeeld worden. Toch noopt de<br />
aanschafprijs van alle geteste apparaten tot kritisch luisteren.
MERK Geneva / Tivoli / Meridian • TYPE Model M / Model 2<br />
+ Model CD / F80 • SOORT Alles in één designset<br />
103
produc tbespreking<br />
TIVOLI MODEL 2<br />
EN MODEL CD<br />
Retro-design met hedendaagse geluidskwaliteit<br />
Tivoli maakt al een flink aantal jaren kleine kastjes met een retro-design (van Henry Kloss) en een uiterst<br />
modern binnenwerk. De geteste Model Two is een zeer compacte stereo receiver met ingebouwde luidspreker.<br />
Hierop moet, om van echte stereo te kunnen genieten, de bijgeleverde Model Two luidspreker worden aangesloten.<br />
De Model CD cd-speler kan los worden aangeschaft. Zowel de model Two als de Model CD werken<br />
zowel op 230 Volt wisselstroom als op 12 Volt gelijkstroom, zodat ze bijvoorbeeld ook in een caravan of boot<br />
kunnen worden gebruikt.<br />
De receiver meet 10,1 x 21,4 x 12,7 cm. (HxBxD), en heeft een full-range<br />
luidspreker van 3 inch aan boord. Het afgegeven vermogen wordt<br />
nergens opgegeven. Op de achterkant zijn inputs te vinden voor het<br />
netsnoer, de DC adapter, een connector voor de antenne (omschakelbaar<br />
tussen intern en extern), Mix in (voor aansluiting van een computer)<br />
en Aux in. Daarnaast vind men er een Rec out, Sub out, een<br />
hoofdtelefoonuitgang, een aansluiting voor de rechter luidspreker. Op<br />
de achterkant is verder ook de balansknop te vinden. Dat klink onlogisch,<br />
maar in de praktijk zal die vrijwel nooit gebruikt worden.<br />
De tuner is zeer gevoelig, en de dubbele draaischijf waarmee de zender<br />
wordt gezocht doet lekker ouderwets, maar zeer solide aan. Zelfs met<br />
de interne antenne zijn er genoeg zenders te vinden, maar met een<br />
externe antenne lukt dat nog veel beter. Er zijn geen zenderpresets<br />
op te slaan.<br />
De cd-speler heeft exact dezelfde afmetingen als de receiver, en heeft<br />
een slot-loading mechanisme. Geen openschuivende lades of klepjes<br />
dus, wat de plaatsing een stuk gemakkelijk kan maken. Het LCD<br />
display is van een afstandje redelijk moeilijk afleesbaar, maar geeft<br />
voldoende informatie. De meegeleverde afstandsbediening is klein<br />
en plat, en maakt ook gebruik van een knoopcelbatterij. Met de af-<br />
standsbediening van de cd-speler kan ook het volume van de receiver<br />
bediend worden, en het apparaat kan desgewenst ook op een andere<br />
geluidsinstallatie worden aangesloten middels de gewone rca-connectoren<br />
op de achterzijde. De bediening is probleemloos, zowel via de<br />
afstandsbediening als op het apparaat zelf.<br />
LUISTEREN De Tivoli moet het zonder digitale stereo-verbreding<br />
doen. Het laag is bij de track van Ozark Henry niet erg volumineus,<br />
maar loopt, gezien de geringe afmetingen, toch verrassend diep door.<br />
Het middengebied is wat gedekt, maar neutraler dan bij de Geneva.<br />
Het hoog is ook hier wat terughoudend, wat kan worden veroorzaakt<br />
door het feit dat er breedband luidsprekers worden toegepast. Toch is<br />
er iets meer detail te horen dan bij het vorige apparaat. Wat opvalt is<br />
dat de Tivoli met ‘gewoon’ stereo bijna net zo ruimtelijk klinkt.<br />
De track van Talk Talk onthult dat bij de Tivoli de hoge tonen wat verder<br />
doorlopen, waardoor het bekken beter te horen is. Het is overigens<br />
maar een fractie helderder ten opzichte van de Geneva, maar in<br />
mijn oren net iets beter. En dat is opmerkelijk, aangezien de Tivoli<br />
gebruik maakt van breedbandunits, waarbij alle frequenties uit één<br />
klein luidsprekertje komen.<br />
104
GENEVA<br />
MODEL M<br />
De Geneva Model M is een strak vormgegeven, kubusvormig geluidssysteem. Het<br />
kleinste model uit een reeks van drie, die al naar gelang hun grootte de typeaanduiding<br />
M, L en XL hebben. De afmeting is 18,7 x 36,6 x 24 centimeter (HxBxD), en het geheel<br />
weegt 7,3 kilo. De kast heeft afgeronde hoeken, en het testmodel is uitgevoerd in<br />
hoogglans zwart. Het front is van geperforeerd metaal, en precies in het midden<br />
bevindt een ronde uitstulping. Aan de achterkant zijn aansluitingen te vinden voor een<br />
iPod (aansluitkabel wordt meegeleverd), een stereo mini-jack voor een tweede extern<br />
apparaat, een hoofdtelefoonaansluiting, en een aansluiting voor de meegeleverde<br />
draadantenne voor FM ontvangst. Ook is er op de achterzijde een brede basreflex sleuf<br />
te vinden die voor de ondersteuning van de lage tonen dient.<br />
Moderne muziekdoos voor fijnproevers<br />
De afstandsbediening die bij de Geneva hoort is relatief groot, maar<br />
erg licht van gewicht. Ondanks de geringe dikte ligt hij goed in de hand<br />
en voelt redelijk stevig aan. De trend van tegenwoordig schijnt te zijn<br />
dat afstandsbedieningen platter dan plat moeten zijn. Op zich is daar<br />
niets mis mee, maar het betekent wel dat er geen ‘gewone’ batterijen<br />
meer in zitten, maar zgn. knoopcellen. Die gaan over het algemeen<br />
iets minder lang mee, en ze zijn niet op elke straathoek verkrijgbaar.<br />
Maar dat is slechts een detail.<br />
Als de Model M wordt ingeschakeld (met de afstandsbediening) licht<br />
in de rechterbovenhoek een rood LED-display op achter het geperforeerde<br />
front. De afleesbaarheid is prima, ook van een wat grotere afstand.<br />
De functionaliteit van het display is relatief beperkt, en vergt<br />
enige gewenning. Wat verder opvalt aan de Geneva is dat er geen enkel<br />
bedieningsknopje op het apparaat zelf zit. Uit design-oogpunt is dit<br />
een geniale zet, maar alles moet dus via de afstandsbediening worden<br />
bediend. Daarom is het zaak om die niet uit het oog te verliezen.<br />
De Model M is, in tegenstelling tot de modellen X en XL, niet voorzien<br />
van een geïntegreerde iPod dock, en het bijbehorende iPod snoertje zat<br />
bij het testexemplaar niet in de doos( importeur Audiac verzekerde<br />
ons dat deze normaal gesproken bijgesloten is). Daarom is gekozen<br />
om de luistertest met cd’s te doen, maar daarover later meer. Aan de<br />
bovenzijde van de kast bevindt zich een met vilten stroken stofdicht<br />
gemaakte gleuf waar het cd-mechanisme achter schuil gaat. Het cdplaatje<br />
dient rechtop in het apparaat gestoken te worden, waarna het<br />
slot-loading mechanisme de cd soepel naar binnen trekt. Het inlezen<br />
van de tracks gaat redelijk snel, waarna de weergave meteen start. Het<br />
display kent twee standen van helderheid. Tijdens gebruik brandt het<br />
display op halve sterkte, als er een commando wordt gegeven brandt<br />
het tijdelijk feller.<br />
Het volume loopt van 0 tot 100, en verloopt in stappen van 1. Als de<br />
knop langer ingedrukt wordt gehouden neemt de snelheid toe. De volumeregeling<br />
is zo ingesteld dat de Geneva altijd binnen de grenzen van de<br />
ingebouwde versterker opereert. Langdurig spelen op de hoogste volumestand<br />
is mogelijk zonder dat de elektronica te zwaar wordt belast. De<br />
klankkleur van de lage en hoge tonen is ook bij te regelen, en verloopt in<br />
stappen van 5 (tot maximaal + of – 60), en is redelijk subtiel.<br />
De ingebouwde 4x25 watt klasse ‘D’ versterker stuurt twee 4 inch<br />
woofers en twee 1 inch tweeters aan. Twee van ieder? Jazeker, want de<br />
Geneva maakt gebruik van moderne digitale techniek om een breed<br />
stereobeeld te genereren.<br />
LUISTEREN De Geneva laat bij de track van Ozark Henry met de<br />
toonregeling op neutraal een beetje een redelijk diep laag horen. Wat<br />
overigens nog verbetert als het apparaat op een steviger ondergrond<br />
wordt geplaatst dan de tafel van het grote Zweedse woonwarenhuis<br />
waarop hij nu staat. Het digitale ruimte-effect is goed hoorbaar, maar<br />
klinkt toch anders dan echte stereo.<br />
Ook dit wordt overigens beter op een andere ondergrond, let hier dus<br />
op bij het plaatsen. Het hoog klinkt wat terughoudend, maar de tonale<br />
balans is daardoor vol en warm. Met Talk Talk valt het laag iets minder<br />
op, en het lage midden is wat rommelig. Wat spelen met de toonregeling<br />
kan dit een heel eind verhelpen, maar een solide ondergrond is de beste<br />
remedie. De hoogweergave is rustig en een beetje terughoudend, waardoor<br />
het een beetje lastig is om de genoemde bekken-aanslag te volgen.<br />
De kunstmatige ruimtelijkheid lijkt redelijk goed te werken. Hoewel<br />
het in mijn oren nog steeds een beetje gemaakt klinkt zijn veel van<br />
de lelijke fase-effecten die deze techniek eerder met zich meebracht<br />
de laatste jaren opgelost. Er is wel een brede wolk van geluid die een<br />
geloofwaardige illusie van stereo neerzet. Nogmaals: het is geen vervanging<br />
voor echte stereo, maar het kan er prima mee door.<br />
105
produc tbespreking<br />
De Meridian F80 is een bijzondere verschijning. De ronde vorm geeft het apparaat een retro-futuristische<br />
uitstraling. Voor de productie van de F80 werkte Meridian samen met autofabrikant Ferrari. Die pasten<br />
de modernste materialen toe om de kast zo stevig mogelijk te maken, en zo ongewenste vibraties tegen<br />
te gaan. Er zit een geïntegreerde subwoofer in de F80, die wordt aangestuurd door de 80 watt 2.1 klasse<br />
‘D’ versterker. Volgens Meridian zorgt de Ferrari techniek er voor dat op elk volume de integriteit van<br />
de kast wordt gegarandeerd, en het moet gezegd: zelfs bij onplezierig hoge volumes geeft de kast geen<br />
krimp. Fraai is trouwens dat het beroemde Ferrari logo met het steigerende paard de voorkant van de F80<br />
siert (een naam die overigens associaties oproept met de sportbolides uit Modena, dus goed gekozen).<br />
Muzikale bolide in Ferrari-jasje<br />
MERIDIAN F80<br />
De F80 is het enige apparaat uit deze test dat ook beeld kan weergeven.<br />
Hiervoor zijn op de achterkant een Composite Video- en een S-Videouitgang<br />
voorhanden. Als we de achterkant wat beter bekijken, vinden<br />
we daar twee antenne-ingangen met zogenaamde F-connectoren. Hier<br />
kunnen de meegeleverde FM-telescoopantenne en de DAB-spiraalantenne<br />
worden aangesloten. Verder zijn er een analoge Aux-1-ingang,<br />
een optische (digitale) Aux-2 en een speciale Aux-3-ingang voor de<br />
los leverbare i80 iPod-dock te vinden (te koop voor 299 euro). Verder<br />
is er nog een gecombineerde hoofdtelefoon/optische digitale pre-amp<br />
uitgang voorhanden. De F80 wordt zonder adapter rechtstreeks op het<br />
lichtnet aangesloten door middel van een meegeleverd snoer met een<br />
speciale randgeaarde connector er aan.<br />
De afstandsbediening is klein, formaatje creditcard, maar heeft wel alle<br />
functies aan boord. En weer zo’n knoopcel; ik zal er aan moeten wennen.<br />
Het display van de F80 is bijzonder fijnzinnig, en geeft veel informatie.<br />
Een paar bijzondere vermeldingen: de F80 heeft zeer uitgebreide<br />
instelmogelijkheden. Zo zijn er verschillende equalizerstanden voorgeprogrammeerd,<br />
die overeenkomen met de gekozen plaats die men voor<br />
de F80 kiest. Op een boekenplank, op een tafel, op de grond, losstaand<br />
of in een hoek, de F80 is hier klankmatig op aan te passen. Verdere verfijning<br />
kan met een instelbare bas, en een echte ‘tilt’-regeling die sommigen<br />
nog wel zullen kennen van oude Quad-voorversterkers, waarbij<br />
het laag en hoog in verhouding tot elkaar worden aangepast.<br />
Een andere instelling betreft de breedte van de stereoweergave. Want<br />
ook de F80 heeft digitale techniek aan boord om een verbreding van<br />
het geluid te bewerkstelligen. Die verbreding is in zes standen aan te<br />
passen. De gebruiksaanwijzing geeft overigens zeer goede informatie<br />
over alle instelmogelijkheden, ondersteund met duidelijke foto’s. Als<br />
laatste extra heeft de F80 een instelbare alarmklok, zodat hij ook als<br />
wekkerradio kan dienen.<br />
De DAB-ontvangst is ten kantore van Hifidelity niet zo geweldig,<br />
maar dat komt enerzijds door de betonnen muren met veel ijzeren<br />
vlechtwerk erin, en anderzijds door het feit dat DAB-radio in<br />
Nederland nog steeds niet landelijk dekkend is. Een stuk beter gaat<br />
het met FM, zelfs met de meegeleverde telescoopantenne. De F-<br />
connector kan echter ook voor de vaste kabel gebruikt worden, wat<br />
meer en vooral andere zenders oplevert. Echt portable is de F80 dan<br />
natuurlijk niet meer...<br />
LUISTEREN De onbetwiste winnaar van de luistertest is de Meridian.<br />
Zowel bij Ozark Henry als bij Talk Talk is de weergave vrij neutraal en<br />
krachtig, met onverwacht diep doorlopend laag, een open middengebied,<br />
en veel detail in het hoog. Het ruimtelijk effect is voor deze luistertest<br />
op maximaal gezet, maar zelfs dan blijkt de Meridian net niet de<br />
breedte van de Geneva te halen. Het effect is wel duidelijk hoorbaar, en<br />
in dit geval blijft het middengebied net iets neutraler dan bij de Geneva.<br />
Bij Ozark Henry resulteert dat in een mooie open sound, die - ook weer<br />
in het hogere middengebied - vrij breed uitwaaiert. Het grootste deel<br />
van het geluid komt nog steeds uit het midden (waar het apparaat zich<br />
ook fysiek bevindt), maar de toegevoegde ruimtelijkheid werkt echt.<br />
Talk Talk blijkt ook erg goed te klinken op de Meridian, met een goede<br />
balans tussen alle frequenties, diep en strak laag, en redelijk ver<br />
doorlopend hoog. Daardoor geeft de F80 ook de meeste details in de<br />
muziek weer. .<br />
106
Klankmatig is de Meridian de testwinnaar, en ook wat de<br />
instelmogelijkheden en de bediening betreft zou mijn voorkeur<br />
naar dit apparaat uitgaan. De overige extra’s, zoals de<br />
ingebouwde dvd-(audio)speler, DAB-radio en subwoofer, en<br />
het gebruik van bijzondere materialen maken wel dat de<br />
prijs aanzienlijk hoger is dan van de andere apparaten. Maar<br />
dan kun je op feestjes wel vertellen dat je thuis een echte<br />
Ferrari F80 hebt staan. De aanzienlijk goedkopere Geneva<br />
en Tivoli volgen op korte afstand. Het is aan de uiteindelijke<br />
gebruiker om een keus te maken, want de drie apparaten<br />
verschillen uiterlijk nogal veel van elkaar. Alle systemen<br />
zijn in staat om redelijk hoogwaardige weergave te bieden,<br />
en bij gewoon, dagelijks luistervoer verwacht ik in alle gevallen<br />
een lang en gelukkig samenlevingsverband.<br />
PRIJS EN VERKRIJGBAARHEID<br />
De Geneva Model M kost 699 euro, en is leverbaar in wit, rood en<br />
zwart (allen hoogglans)<br />
> www.audiac.nl<br />
Voor een Tivoli Model Two en Model CD moet respectievelijk 259<br />
euro (398 in hoogglans) en 289 euro (389 in hoogglans) worden<br />
neergeteld. De goedkoopste combinatie kost dus 538 euro.<br />
> www.audiac.nl<br />
De Meridian F80 kost 2.599 euro, en is leverbaar in zeven<br />
officiële Ferrari-kleuren: Bianco Avus (wit), Modena Giallo (geel),<br />
Nero (zwart), Nurnburgring (grijs) en Rosso Corsa (het originele,<br />
gepatenteerde Ferrari-rood), Rubino Micallizato (metallic rood)<br />
en Grigio Silverstone (zilvergrijs metallic).<br />
> www.viertron.nl<br />
107
J> inter view<br />
LIEFDE VOOR<br />
MUZIEK<br />
Op bezoek bij Jeroen van Dillen<br />
110
Muziek speelt voor veel mensen een grote<br />
rol in hun leven. Voor sommigen is dat niet genoeg, zij<br />
genieten pas echt van muziek als de weergave ook op een hoog peil staat.<br />
We maken kennis met Jeroen van Dillen, muziekliefhebber pur sang én trotse<br />
bezitter van een hoogwaardige audioset.<br />
Mijn gastheer is een vriendelijke muziekliefhebber van 38 jaar. Hij<br />
woont samen met zijn vrouw Femke en hun drie zoons van 12, 18 en<br />
19 jaar in een klein stadje in de buurt van Den Bosch.<br />
Jeroen is trots is op zijn set. Hij praat er met veel toewijding over.<br />
In huize Van Dillen blijkt al snel dat het onderwerp ‘audio’, zoals in<br />
veel gevallen, zeker geen pure mannenaangelegenheid is. Zijn vrouw<br />
Femke maakt als vanzelfsprekend deel uit van het gesprek. Jeroen:<br />
“Muziek neemt in ons leven een belangrijke plaats in. Hoewel ik zelf<br />
geen muzikale achtergrond heb, is muziek er bij ons met de paplepel<br />
ingegoten. Ik was een tiener toen ik mijn eerste Akai-versterker kocht.<br />
Het was de eerste stap op weg naar de set die ik nu heb. Gelukkig had<br />
ik een opa die indertijd stereo’s verkocht [‘nou ja, eigenlijk mono’s’,<br />
grapt Jeroen], dus waren de omstandigheden gunstig. In de loop der<br />
jaren heb ik de waarde weten te schatten van de betere audio. Goede<br />
muziekweergave brengt je hoe dan ook veel dichter bij muziek. Genieten<br />
van muziek is voor ons belangrijk en daar beleven we als gezin<br />
veel plezier aan.”<br />
In huize Van Dillen<br />
blijkt audio geen pure<br />
mannenaangelegenheid<br />
te zijn.<br />
Femke voegt toe: “Daar heeft Jeroen zeker een punt. In het gezin waar<br />
ik vandaan kom, werd veel muziek gemaakt. In mijn ouderlijk huis<br />
werd actief gemusiceerd. Zowel mijn zus als mijn broer spelen gitaar.<br />
Ook besteedde mijn vader veel aandacht aan een goede muziekweergave.<br />
Hij had destijds al een behoorlijk goede set, bestaande uit apparatuur<br />
van Quad en Denon en KEF-luidsprekers. Hoewel ik, net als<br />
Jeroen, zelf geen instrument bespeel, heb ik goede muziekweergave<br />
ook op waarde leren schatten. Muziek klinkt immers zoveel mooier<br />
als het ook goed wordt weergegeven!”<br />
Een blik op de omvangrijke cd-collectie en dvd-collectie (600 cd’s en<br />
150 dvd’s) laat zien dat we hier met echte muziekliefhebbers te maken<br />
hebben. Zowel Jeroen als Femke luistert dagelijks naar muziek. Soms<br />
samen, urenlang op de bank. Ook bezoeken ze regelmatig concerten.<br />
Ze hebben dan ook veel overeenkomsten in hun muzieksmaak. Maar er<br />
zijn zeker ook verschillen. Femke: “Ik kan urenlang luisteren naar luisterliedjes<br />
van Nynke Laverman. Door sterke teksten wordt muziek nog<br />
veel boeiender. Goede wereldmuziek en fado waardeer ik ook. Ook leuk<br />
- en een knipoog naar vroeger - Don McLean: wie kent hem nog?”<br />
Jeroen: “Ik luister ook graag naar de artiesten waar Femke naar luistert.<br />
Desondanks heb ik ook andere voorkeuren. Ik hou van wat steviger<br />
werk en van muziek die wat minder toegankelijk is, zoals Porcu-<br />
pine Tree, Tool en Opeth. Maar ik kan ook enorm genieten van David<br />
Sylvian of Loreena McKennitt. Muziek waarin iets gebeurt. Vooral als<br />
ik alleen ben, ga ik er goed voor zitten, en neem ruimschoots de tijd<br />
om te luisteren. Als ik, doorgaans ’s avonds, in de gelegenheid ben te<br />
luisteren, wil ik me goed concentreren op de muziek en plaats ik de<br />
luidsprekers in de juiste luisterpositie.”<br />
Hier wil ik natuurlijk meer van weten, en niet voor niets. Jeroen is immers<br />
de trotse bezitter van een hoogwaardige audioset met uitstekende<br />
componenten. Deze bestaat uit een set Phonar Credo S100-luidsprekers,<br />
die ook dienst doen als frontspeakers in de multichannel-set.<br />
Een Marantz CD-14 cd-speler en een Marantz DVD-17-speler zorgen<br />
voor respectievelijk het audio- en het videosignaal. Een Marantz SR-<br />
14-receiver stuurt het signaal van de DVD-17 en de CD-14 naar de<br />
Restek-eindversterker, die de luidsprekers van signaal voorziet.<br />
Een hoogwaardige audioset wordt doorgaans ook van topklasse bekabeling<br />
voorzien. Daarom heeft Jeroen alle componenten verbonden<br />
met bekabeling van Van Medevoort. Hij heeft ook veel aandacht besteed<br />
aan schone stroom. Er is een aparte groep in de meterkast opgenomen<br />
waar een netwerkfilter van Van Medevoort rechtstreeks op<br />
aangesloten is. Ook zijn alle netsnoeren van Van Medevoort.<br />
EN DAN IS ER MUZIEK Jeroen heeft een uitvoerige playlist gemaakt.<br />
We gaan er rustig voor zitten. Dit doen we pas nadat de luidsprekers<br />
in de juiste luisterpositie zijn geschoven. Volgens Jeroen is het, door<br />
de drukte overdag in het huis, niet mogelijk de luidsprekers permanent<br />
in de juiste luisterpositie te laten staan. De luidsprekers staan<br />
op natuursteen en zijn aan de onderkant met vilt bekleed. Ze zijn zo<br />
gemakkelijk te verschuiven.<br />
Loreena McKennitt verdwijnt in de lade van de Marantz cd-speler.<br />
Het geluid van de set valt in positieve zin op door het luchtige, muzikale<br />
en beschaafde karakter. Alles staat heerlijk los, vloeit als vanzelf<br />
de kamer in. We nemen de tijd en draaien de ene cd na de andere zoals<br />
Steve Jansens nieuwe cd Slope en Raising Sand van Robert Plant<br />
en Alison Krauss. Deze eigenzinnige muziek geeft me een goed beeld<br />
van de muzikale smaak van Jeroen. Ik ken de muziek niet, maar het<br />
boeit me wel. De uitstekende muziekweergave is hier zeker ook debet<br />
aan. De set klinkt nooit spectaculair. In mijn ogen doet de set precies<br />
wat je van een goede set mag verwachten: eerlijk muziek maken. Het<br />
nummer Der Wie Ris van Nynke Laverman op de cd Sielesalt raakt me<br />
in het bijzonder. Wat heeft Nynke een mooie stem. Dankzij de eerlijke<br />
en open weergave van de set kan ik haar stem en teksten goed volgen.<br />
Ik zit snel midden in de muziek. Het is moeilijk om deze cd te verwisselen<br />
voor een andere. Maar goed, we hebben de tijd dus draaien we<br />
nog maar een extra nummer van…<br />
De tijd vliegt, het wordt tijd om het aangename luisterbezoek af te<br />
sluiten. Jeroen zegt uitermate tevreden te zijn over zijn set, wat ik<br />
volledig kan begrijpen. Veel upgrade-plannen heeft hij daarom niet,<br />
of het zou een nieuwe voorversterker moeten zijn. Misschien ook een<br />
Van Medevoort… .<br />
door<br />
Bert Dekker<br />
fotografie<br />
Paul<br />
Vermeulen<br />
webcode >myhifi<br />
111
Toen de Compact Disc ruim 25 jaar geleden in één<br />
grote zwiep de langspeelplaat van de markt veegde, waren er zelfs onder verstokte<br />
hifi-fanaten veel mensen die geen cent meer gaven voor de toekomst van die<br />
kwetsbare, maar prachtig klinkende zwarte schijven. Met hele verhuisdozen tegelijk<br />
werden platenverzamelingen letterlijk bij het grof vuil gezet.<br />
Inmiddels heeft de geschiedenis ons geleerd dat de lp een taaiere rakker was dan<br />
iedereen dacht. Er worden vandaag de dag steeds meer nieuwe albums op vinyl uitgebracht, en de verkoop<br />
van platenspelers is volgens internationale marktcijfers spectaculair gestegen.<br />
112
ar tikel<br />
Maar waarom zou je in deze tijd van oneindig gebruiksgemak en mp3-<br />
spelers, waar duizenden tracks op passen, nog kiezen voor die armzalige<br />
45 minuten muziek, die je op één langspeelplaat kunt beluisteren?<br />
En waarvoor je halverwege ook nog eens uit je luie stoel omhoog moet<br />
komen? Het antwoord op die vraag is zowel simpel als gecompliceerd.<br />
Als dit blad alleen maar over hifi zou gaan, was ik snel klaar. De keus<br />
voor vinyl kan (en mag) worden samengevat met één woord: geluidskwaliteit.<br />
Een goed afgestelde platenspeler maakt gewoon erg lekker<br />
muziek. Voor ondergetekende betekent een avondje naar vinyl luisteren<br />
de ultieme ontspanning. Maar het gaat hier niet alleen over hifi.<br />
Goed, wat is er dan nog meer te vertellen in het voordeel van de goeie,<br />
En de geur. Jazeker! Steek je neus maar eens in een verse cd-verpakking.<br />
Wat ruik je dan? De zurige drukinkt van het boekje, en de weeige<br />
geur van gestold plastic. Een pas uitgepakte langspeelplaat ruikt<br />
aards, een beetje houtig vanwege de kartonnen hoes. Veel lekkerder en<br />
minder steriel. Bij tweedehands platen is het geurgenot nog groter. Ik<br />
geef toe dat niet iedereen hier gevoelig voor zal zijn, maar we hebben<br />
het hier wel over alle facetten van de beleving... Liefhebbers van langspeelplaten<br />
zijn vaak te vinden in van die lekker ouderwetse platenzaken.<br />
Ja, die bestaan nog, al staan ze op de rode lijst van bedreigde<br />
soorten. Zodra je daar een voet over de drempel zet, vult de<br />
webcode > govinyl<br />
ouwe langspeelplaat? Ik zou willen beginnen met<br />
de vormgeving. Een cd is handzaam en klinkt op zich prima, maar<br />
de standaardverpakking is niet bepaald mooi. Een plastic doosje met<br />
een klein boekje er in. Een zware uitdaging voor de designers om er<br />
nog iets toonbaars van te maken. Want wees nou eens eerlijk: zo’n<br />
grote platenhoes van dertig bij dertig centimeter is toch veel fraaier?<br />
De Nachtwacht van Rembrandt ziet er op een postzegel tenslotte ook<br />
niet uit.<br />
De uitgebreide handeling die het opzetten van een lp vereist, is ook<br />
niet onbelangrijk. Wat door de één omslachtig genoemd wordt, is voor<br />
de ander juist een belangrijk onderdeel van de pret. Het is geen kwestie<br />
van laatje open, schijfje erin kwakken en op play drukken. Een langspeelplaat<br />
moet met zorg worden gehanteerd, want vette vingers en de<br />
groeven van de plaat zijn elkaars natuurlijke vijanden. Bij de randen<br />
vasthouden dus. Dat vergt enige oefening, maar als je die kunst beheerst<br />
voelt het eigenlijk wel lekker. Bovendien zorgt de relatieve omslachtigheid<br />
er voor dat je bewuster kiest waar je naar wilt luisteren.<br />
Even naar het volgende nummer skippen met de afstandsbediening is<br />
er namelijk ook niet bij, dus je gaat beter nadenken over wat je gaat opzetten.<br />
De vluchtigheid waarmee moderne muziekconsumenten hun<br />
‘collectie’ beheren grenst aan onverschilligheid, en dat kan nooit de<br />
bedoeling van de artiest geweest zijn.<br />
geur van oud vinyl je neus, en maakt een sluimerende<br />
heimwee naar vroeger in je wakker. Het grote grasduinen kan dan beginnen.<br />
Iedere muziekliefhebber heeft wel een verlanglijstje. Muziek<br />
van vroeger waar je zoete herinneringen aan hebt. Als er flink wat in<br />
zo’n winkel staat, kun je er gerust een hele middag rondhangen, en als<br />
je aan het einde van de dag moe maar voldaan met een flinke stapel<br />
platen thuiskomt weet je weer waarom muziek zo leuk is.<br />
En dan wil ik toch nog even terugkomen op de geluidskwaliteit. Toegegeven,<br />
een plaat vol ruis en tikken is niet ideaal, maar een schone<br />
langspeelplaat heeft iets speciaals. Vanaf het eerste moment dat de<br />
naald in de groef zakt, daalt er een weldadige rust over de weergave.<br />
Niets ten nadele van de cd overigens; ik heb meer van die kleine zilveren<br />
schijfjes dan van die grote zwarte, en ik ben er gelukkig mee.<br />
Maar als ik heel eerlijk ben, moet ik toegeven dat ik na een avondje<br />
cd’s draaien vermoeider ben dan na een avondje vinyl. Op de één of<br />
andere manier is het geluid van de lp warmer, natuurlijker, vanzelfsprekender.<br />
Lp’s kosten wat meer moeite, maar de opbrengst is echt<br />
groter. Voor de mensen die spijt hebben dat ze hun oude collectie en<br />
afspeelapparatuur hebben weggedaan is er goed nieuws: alles is nog<br />
te koop. Nou ja, bijna alles. Als er iemand nog ergens een gaaf (en betaalbaar!)<br />
exemplaar van het album Camino del Águila van de Spaanse<br />
band Imán Califato Independiente voor mij weet, dan houd ik me aanbevolen.<br />
.<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Paul Vermeulen<br />
locatie<br />
Sounds Tilburg<br />
113
ar tikel<br />
Maar waarom zou je in deze tijd van oneindig gebruiksgemak en mp3-<br />
spelers, waar duizenden tracks op passen, nog kiezen voor die armzalige<br />
45 minuten muziek, die je op één langspeelplaat kunt beluisteren?<br />
En waarvoor je halverwege ook nog eens uit je luie stoel omhoog moet<br />
komen? Het antwoord op die vraag is zowel simpel als gecompliceerd.<br />
Als dit blad alleen maar over hifi zou gaan, was ik snel klaar. De keus<br />
voor vinyl kan (en mag) worden samengevat met één woord: geluidskwaliteit.<br />
Een goed afgestelde platenspeler maakt gewoon erg lekker<br />
muziek. Voor ondergetekende betekent een avondje naar vinyl luisteren<br />
de ultieme ontspanning. Maar het gaat hier niet alleen over hifi.<br />
Goed, wat is er dan nog meer te vertellen in het voordeel van de goeie,<br />
En de geur. Jazeker! Steek je neus maar eens in een verse cd-verpakking.<br />
Wat ruik je dan? De zurige drukinkt van het boekje, en de weeige<br />
geur van gestold plastic. Een pas uitgepakte langspeelplaat ruikt<br />
aards, een beetje houtig vanwege de kartonnen hoes. Veel lekkerder en<br />
minder steriel. Bij tweedehands platen is het geurgenot nog groter. Ik<br />
geef toe dat niet iedereen hier gevoelig voor zal zijn, maar we hebben<br />
het hier wel over alle facetten van de beleving... Liefhebbers van langspeelplaten<br />
zijn vaak te vinden in van die lekker ouderwetse platenzaken.<br />
Ja, die bestaan nog, al staan ze op de rode lijst van bedreigde<br />
soorten. Zodra je daar een voet over de drempel zet, vult de<br />
webcode > govinyl<br />
ouwe langspeelplaat? Ik zou willen beginnen met<br />
de vormgeving. Een cd is handzaam en klinkt op zich prima, maar<br />
de standaardverpakking is niet bepaald mooi. Een plastic doosje met<br />
een klein boekje er in. Een zware uitdaging voor de designers om er<br />
nog iets toonbaars van te maken. Want wees nou eens eerlijk: zo’n<br />
grote platenhoes van dertig bij dertig centimeter is toch veel fraaier?<br />
De Nachtwacht van Rembrandt ziet er op een postzegel tenslotte ook<br />
niet uit.<br />
De uitgebreide handeling die het opzetten van een lp vereist, is ook<br />
niet onbelangrijk. Wat door de één omslachtig genoemd wordt, is voor<br />
de ander juist een belangrijk onderdeel van de pret. Het is geen kwestie<br />
van laatje open, schijfje erin kwakken en op play drukken. Een langspeelplaat<br />
moet met zorg worden gehanteerd, want vette vingers en de<br />
groeven van de plaat zijn elkaars natuurlijke vijanden. Bij de randen<br />
vasthouden dus. Dat vergt enige oefening, maar als je die kunst beheerst<br />
voelt het eigenlijk wel lekker. Bovendien zorgt de relatieve omslachtigheid<br />
er voor dat je bewuster kiest waar je naar wilt luisteren.<br />
Even naar het volgende nummer skippen met de afstandsbediening is<br />
er namelijk ook niet bij, dus je gaat beter nadenken over wat je gaat opzetten.<br />
De vluchtigheid waarmee moderne muziekconsumenten hun<br />
‘collectie’ beheren grenst aan onverschilligheid, en dat kan nooit de<br />
bedoeling van de artiest geweest zijn.<br />
geur van oud vinyl je neus, en maakt een sluimerende<br />
heimwee naar vroeger in je wakker. Het grote grasduinen kan dan beginnen.<br />
Iedere muziekliefhebber heeft wel een verlanglijstje. Muziek<br />
van vroeger waar je zoete herinneringen aan hebt. Als er flink wat in<br />
zo’n winkel staat, kun je er gerust een hele middag rondhangen, en als<br />
je aan het einde van de dag moe maar voldaan met een flinke stapel<br />
platen thuiskomt weet je weer waarom muziek zo leuk is.<br />
En dan wil ik toch nog even terugkomen op de geluidskwaliteit. Toegegeven,<br />
een plaat vol ruis en tikken is niet ideaal, maar een schone<br />
langspeelplaat heeft iets speciaals. Vanaf het eerste moment dat de<br />
naald in de groef zakt, daalt er een weldadige rust over de weergave.<br />
Niets ten nadele van de cd overigens; ik heb meer van die kleine zilveren<br />
schijfjes dan van die grote zwarte, en ik ben er gelukkig mee.<br />
Maar als ik heel eerlijk ben, moet ik toegeven dat ik na een avondje<br />
cd’s draaien vermoeider ben dan na een avondje vinyl. Op de één of<br />
andere manier is het geluid van de lp warmer, natuurlijker, vanzelfsprekender.<br />
Lp’s kosten wat meer moeite, maar de opbrengst is echt<br />
groter. Voor de mensen die spijt hebben dat ze hun oude collectie en<br />
afspeelapparatuur hebben weggedaan is er goed nieuws: alles is nog<br />
te koop. Nou ja, bijna alles. Als er iemand nog ergens een gaaf (en betaalbaar!)<br />
exemplaar van het album Camino del Águila van de Spaanse<br />
band Imán Califato Independiente voor mij weet, dan houd ik me aanbevolen.<br />
.<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Paul Vermeulen<br />
locatie<br />
Sounds Tilburg<br />
113
spotlight<br />
THE WORLD IN A BOX<br />
Tangent Audio Quattro<br />
webcode > tangentaudio<br />
Overal en altijd toegang tot duizenden internetradiostations,<br />
dat kan met de fraaie Quattro van het Deense merk Tangent Audio. Maar ook het -<br />
via Wifi - afspelen van muziek die op uw harde schijf staat geparkeerd behoort tot de<br />
mogelijkheden. De Quattro is leverbaar in hooglans wit, zwart en rood en in een walnoot design.<br />
115
WIN EEN<br />
DE PRIJS<br />
THE ULTIMATE ANALOGUE TEST LP twv 47,50 EURO<br />
WAARDEBON HIGH FIDELITY DISCS twv 333 EURO<br />
AUDIO TECHNICA AT-PL120 DRAAITAFEL twv 359 EURO<br />
OKKI NOKKI PLATENWASMACHINE twv 395 EURO<br />
NAGAOKA MP-500 MM-ELEMENT twv 539 EURO<br />
GRADO GS1000 HOOFDTELEFOON twv 1199 EURO<br />
GRAHAM SLEE REVELATION PHONO-VOORVERSTERKER twv 1210 EURO<br />
Staat de zolder nog vol met stoffige elpees die je graag nog eens zou<br />
draaien? Dan hebben we nu de oplossing voor je. Je maakt met Hifidelity namelijk kans op een<br />
compleet draaitafel pakket ter waarde van ruim 4000 euro. En mochten je huisgenoten last hebben van je<br />
muziek…we leveren er ook nog eens een van de beste hoofdtelefoons ter wereld bij.<br />
116<br />
HOE KAN IK WINNEN? GA SNEL NAAR WWW.HIFIDELITY.NL<br />
Deze prijsvraag werd mogelijk gemaakt door:<br />
Tonar (www.tonar.nl)<br />
High Fidelity Discs (www.highfidelitydiscs.nl)<br />
Audio Classics (www.audioclassics.nl)<br />
Symphony Audio Import (www.symphonyaudioimport.com)
ecensies<br />
KIJK & LUISTER<br />
DEATH VESSEL<br />
NOTHING IS<br />
PRECIOUS ENOUGH<br />
FOR US<br />
Sub pop<br />
Traditionele Amerikaanse folkmuziek<br />
is een overduidelijke inspiratiebron<br />
voor Death Vessel. Dat is de naam<br />
waaronder Joel Thibodeau, al dan<br />
niet begeleid door anderen, muziek<br />
maakt. ‘New Folk’, is dan al snel het<br />
stempel. De fingerpicking gitaarstijl,<br />
een breed scala aan akoestische instrumenten,<br />
waaronder banjo, viool<br />
en speelgoedpiano en de prachtige,<br />
loepzuiver gezongen melodieën, alles<br />
past in een rijke traditie, recht uit<br />
de prairie. Het lijken wel eeuwenoude<br />
traditionals. Maar er zijn ook zowel<br />
sferische als heftige momenten met<br />
een elektrisch instrumentarium,<br />
intrigerend onbegrijpelijke teksten<br />
en vooral een volstrekt unieke stem.<br />
Een prachtige meisjesstem. Ik luisterde<br />
al weken naar dit fascinerende<br />
album toen ik bij het zoeken naar<br />
achtergrondinformatie ontdekte dat<br />
Joel geen vrouw is. Is ook geen meisjesnaam<br />
natuurlijk. Het was wel even<br />
wennen aan het idee, maar wat maakt<br />
het ook uit. De hoge stem klinkt<br />
volstrekt natuurlijk, nergens geforceerd<br />
en betoverend mooi. JL<br />
FLEET FOXES<br />
FLEET FOXES<br />
Bella Union<br />
Een beetje band laat zich niet in een<br />
hokje stoppen. Dat geldt ook voor<br />
Fleet Foxes, het vijftal uit Seattle<br />
waarvan onlangs het debuut Fleet<br />
Foxes is verschenen. Om het risico te<br />
vermijden plakken de vijf zelf alvast<br />
een labeltje op hun muziek: ‘baroque<br />
harmonic pop jams’. Hoe vreemd die<br />
aanduiding ook klinkt, de bandleden<br />
slaan wel de spijker op de kop. Met<br />
name op het harmonieuze vlak blinken<br />
Fleet Foxes uit. De gelaagde zangpartijen<br />
klinken alsof de bandleden<br />
zich voor deze gelegenheid hebben<br />
opgesloten in een galmende kamer.<br />
Het effect is sprookjesachtig, meeslepend.<br />
Door dit typische geluid ligt een<br />
vergelijking met My Morning Jacket<br />
voor de hand omdat die band zich op<br />
eerdere cd’s ook bediende van een dergelijke<br />
sound. Maar dat is te kort door<br />
de bocht. Ondanks de indringende<br />
klanken neigt het repertoire van Fleet<br />
Foxes naar behapbare pop, enigszins<br />
vergelijkbaar met dat van de Beach<br />
Boys. Het tempo ligt weliswaar lager,<br />
de sfeer voelt net zo luchtig. Maar al<br />
zijn de losstaande composities van<br />
een hoogstaand en aangenaam niveau,<br />
na bijna veertig minuten neigt<br />
het bezwerende geluid naar monotonie,<br />
vooral door het gebrek aan dynamiek.<br />
Een bescheiden manco dat op<br />
een volgend album simpelweg verholpen<br />
moet kunnen worden. PG<br />
PETER GABRIEL<br />
& BIG BLUE BALL<br />
BIG BLUE BALL<br />
Real World<br />
Na wereldsuccessen met Genesis en<br />
miljoenen verkochte soloplaten kon<br />
Peter Gabriel zich wel wat veroorloven.<br />
Bijvoorbeeld een megaproject op zijn<br />
eigen wereldmuzieklabel Real World.<br />
De opnames voor Big Blue Ball zijn<br />
reeds gemaakt tussen 1991 en 1995<br />
in de Real World Studios, en ontstaan<br />
uit een reeks wekenlange jamsessies,<br />
waarbij Peter Gabriel en Karl Wallinger<br />
(Waterboys, World Party) zo’n 75<br />
internationale muzikanten uitnodigden.<br />
Tim Finn, Vernon Reid, Joseph<br />
Arthur, Manu Katché, Jah Wobble,<br />
Billy Cobham, Deep Forest, Sinéad<br />
O’Connor, Márta Sebestyén. To name<br />
a few. Waarom het zo lang duurde<br />
voordat producer Stephen Hague met<br />
de opnames aan de slag mocht, is een<br />
raadsel. Hoe dan ook, het resultaat<br />
is een veelzijdig en kleurrijk album.<br />
Hoewel de (hoekige) signatuur van<br />
Gabriel alom aanwezig, zoals in de<br />
single Whole Thing, kregen ook andere<br />
artiesten volop de ruimte; Natacha<br />
Atlas sprankelt in het Arabische Habibe,<br />
Congolees Papa Wemba triggert de<br />
dansspieren met rumbasong Shadow.<br />
Het eindresultaat is strak geproduceerd<br />
en opgenomen, maar klinkt<br />
muzikaal soms gedateerd. Zo worden<br />
we in Rivers, Forest en altus silva<br />
teruggeworpen in een tijd dat ‘etnoambient’<br />
(zie Deep Forest) nog hip was.<br />
Big Blue Ball is verkrijgbaar op cd en op<br />
dubbelelpee bij Classic Records. DB<br />
AL GREEN<br />
LAY IT DOWN<br />
Blue Note<br />
Vanaf de albumcover lacht soulveteraan<br />
Al Green je al toe. De witte tanden<br />
ontbloot en de obligate zonnebril<br />
op de neus. Je krijgt er spontaan goede<br />
zin van. Al Green is tegenwoordig ook<br />
wel bekend als reverend Green van de<br />
Full Gospel Tabernacle in Memphis.<br />
Gospel domineerde vanaf de jaren ’80<br />
tot halverwege de jaren ’90 zijn repertoire.<br />
Gelukkig is zijn nieuwste, voor<br />
Blue Note opgenomen album weer<br />
een echte soulplaat geworden. In de<br />
traditie van de jaren ’70 zelfs, alsof<br />
de tussenliggende dertig jaar niet<br />
bestaan hebben. En alsof hiphopproducers<br />
?uestlove en James Poyser niet<br />
getekend hebben voor de productie.<br />
Alleen gastoptredens van John Legend<br />
en Corinne Bailey Rae plaatsen dit<br />
album in de 21e eeuw. Het duet Take<br />
your time dat Green met haar zingt is<br />
meteen ook een van de hoogtepunten<br />
van het album. Slepend, vol soul en<br />
met de prachtige stem van Corinne<br />
Bailey Rae. Een ander hoogtepunt is<br />
de titeltrack en albumopener Lay it<br />
down, een heerlijk nummer met een<br />
Hammond B3-orgel, strijkers, een simpele<br />
drumtrack en een mooie baslijn.<br />
Al Green bewijst wederom een van<br />
de grootste soulzangers ooit te zijn.<br />
Lay it down ouderwets? Jazeker,<br />
ouder-wets lekker!<br />
MB<br />
117
ecensies<br />
...knalhard<br />
THE HOLD STEADY<br />
STAY POSITIVE<br />
Vagrans Records/Rough Trade<br />
Met de derde cd Boys and Girls in America<br />
sloeg The Hold Steady twee jaar<br />
geleden ineens de brug naar een groter<br />
publiek. De verklaring daarvoor<br />
ligt volgens zanger Craig Finn in de<br />
geduchte live-reputatie van de band<br />
in Amerika. Dat is indenkbaar, want<br />
de op het geluid van de jaren zeventig<br />
gebaseerde rock hakt er lekker in. Op<br />
opvolger Stay Positive slaat The Hold<br />
Steady dan ook geen nieuwe wegen<br />
in. Opnieuw is het repertoire gebaseerd<br />
is op het gitaarspel van Finn en<br />
Tad Kubler en krijgen de snerpende<br />
klanken aangename concurrentie<br />
van piano, orgel en keyboard. Met<br />
name die combinatie tilt het vijftal<br />
boven de gemiddelde rockband uit.<br />
Daaraan dankt The Hold Steady ook<br />
de veelgemaakte vergelijking met<br />
Bruce Springsteen, al is die maar<br />
deels terecht. Hoewel de opbouw van<br />
de songs en het vuur overeenkomstig<br />
zijn, is de muziek van The Hold<br />
Steady altijd een tandje steviger. De<br />
bandleden durven hun instrumenten<br />
te laten scheuren waardoor een goedgevulde,<br />
ongepolijste sound ontstaat.<br />
De band kachelt maar door alsof de<br />
muzikanten elkaar geen rust gunnen.<br />
Om een enkele keer gas terug te nemen<br />
en een bijna psychedelisch geluid<br />
overblijft. Door die afwisseling blijft<br />
The Hold Steady voortdurend boeien<br />
en in balans, zonder dat de nummers<br />
aan kracht inboeten. PG<br />
ANNA MARIA JOPEK<br />
ID<br />
AMJ Music/Universal<br />
Hoewel Anna Maria Jopek vooral in<br />
jazzkringen geen onbekende is, heeft<br />
ze zelf wat meer moeite met de indeling<br />
in dat genre. En wie goed naar<br />
haar twaalfde album luistert snapt<br />
waarom. Want hoewel melodieuze<br />
jazz weliswaar steeds de basis vormt,<br />
zijn er veel invloeden uit Afrikaanse<br />
en Zuid-Amerikaanse wereldmuziek<br />
en pop te horen. Met ID mag ze wat<br />
mij betreft naar een breder publiek<br />
gaan doorbreken, want ze heeft een<br />
prachtige, warme stem, en ze speelt<br />
geweldig piano. De lijst met gastmuzikanten<br />
is lang en indrukwekkend.<br />
Vooral Branford Marsalis, Christian<br />
McBride en Richard Bona vallen op,<br />
maar ook oud-speler Dhafer Youssef<br />
is geen onbekende. De muziek<br />
doet regelmatig denken aan de weelderig<br />
gearrangeerde fusion van Pat<br />
Metheny. Dat is niet verwonderlijk,<br />
want zij werkten in 2002 al samen<br />
aan het album Upojenie. Ook de geluidskwaliteit<br />
van deze bij Real World<br />
gemixte, en bij Abbey Road gemasterde<br />
cd is van topklasse. MD<br />
AMOS LEE<br />
LAST DAYS AT<br />
THE LODGE<br />
Blue Note<br />
Singer-songwriter Amos Lee balanceert<br />
met zijn muziek op de rand van<br />
folk, soul, jazz en zelfs country. Door<br />
alle stijlen heen is de prettige stem<br />
van Lee een constante. Soms warm<br />
met een klein ruw randje, soms een<br />
mooi gecontroleerde kopstem die<br />
in het nummer Jails and Bombs zelfs<br />
herinneringen aan Curtis Mayfield<br />
oproept. De zangkwaliteiten van deze<br />
voormalige onderwijzer staan dus<br />
buiten kijf. Last Days at the Lodge is<br />
een productie van de beroemde Don<br />
Was, en ook de bandleden zijn niet de<br />
minste. Wat dacht je van superbassist<br />
Pino Palladino (o.a. John Mayer, The<br />
Who) en veteraan Spooner Oldham<br />
op keyboards? Hoewel alle randvoorwaarden<br />
om een goed album te maken<br />
er dus zijn, werd Last Days at the Lodge<br />
toch geen bijzonder opmerkelijk album.<br />
Al zijn er wel een paar positieve<br />
uitschieters zoals Won’t let me go, Baby<br />
I want you en Street Corner Preacher.<br />
Wat overblijft is een degelijk album<br />
van een getalenteerd singer-songwriter.<br />
Een lekkere plaat om met de blik<br />
op de horizon gericht over binnenweggetjes<br />
naar huis te tuffen. MB<br />
LYKKE LI<br />
YOUTH NOVELS<br />
EMI<br />
Ze kan een potje breken. Zowel in<br />
Europa als Amerika is het debuut<br />
Youth Novels van de Zweedse Lykke<br />
Li (spreek uit: luckely) enthousiast<br />
onthaald. Toch is het geen gemakkelijke<br />
plaat. Al klinkt het gros van de<br />
songs behoorlijk hitgevoelig, vooral<br />
instrumentaal kiest Lykke Li voor het<br />
nodige experiment. Haar songs klinken<br />
een enkele keer oppervlakkig,<br />
zoals het repertoire van Madonna<br />
eind jaren tachtig, maar dan minder<br />
stampend. Neem Little Bit, een bescheiden<br />
niemendalletje met zwoel<br />
refrein. Nummers als This Trumpet in<br />
my Head en Let it fall neigen dan weer<br />
meer naar de experimentele new wave<br />
van begin jaren tachtig: de minimale<br />
begeleiding, het ritme dat maar niet<br />
van de grond lijkt te willen komen en<br />
de subtiele geluidjes. En My Love is<br />
een enigszins melancholische ballad<br />
waarin de jaren zestig doorklinken.<br />
Het is alsof de Zweedse voortdurend<br />
op zoek is naar een stijl die het beste bij<br />
haar past. Toch is het juist de combinatie<br />
van verschillende stilistische gezichtspunten<br />
die van Youth Novels een<br />
geslaagde plaat maakt. Er valt steeds<br />
weer iets nieuws op te ontdekken.<br />
Bindmiddel is haar hese, enigszins<br />
bedeesde stem die de trommelvliezen<br />
kietelt. Maar die soms ook, zoals in<br />
het hijgende Time Flies, bijna de grenzen<br />
van de irritatie bereikt. PG<br />
118
ecensies<br />
uit je stereo...<br />
AIMEE MANN<br />
@#%&*! SMILERS<br />
SuperEgo records<br />
De Amerikaanse zangeres Aimee<br />
Mann, in de jaren tachtig boegbeeld<br />
van de ‘Til Tuesday, heeft altijd geweigerd<br />
muzikale concessies te doen. Al<br />
leverde haar dat in de jaren negentig<br />
slechts problemen op met platenmaatschappijen,<br />
na haar bijdrage aan<br />
de film Magnolia in 2000 staat ze met<br />
name in de alternatieve hoek te boek<br />
als topper. Niet onterecht, want haar<br />
popsongs klinken als een mijmering,<br />
als een gevecht om overeind te blijven,<br />
kortom als een handreiking naar<br />
geluk. Op haar zevende studioalbum<br />
@#%&! Smilers is het niet anders. Het<br />
is een collectie van dertien, licht countrygetinte<br />
popsongs die door het wat<br />
donkere stemgeluid van Mann extra<br />
diepte krijgen. Maar hoe gemeend en<br />
intens die nummers ook mogen klinken,<br />
ze liggen iets te nadrukkelijk in<br />
het verlengde van haar vorige platen.<br />
Dus klinkt Mann opnieuw meeslepend,<br />
soms licht uptempo. Hooguit<br />
wordt ze, iets meer dan op eerdere<br />
cd’s ondersteund door elektronica.<br />
Weinig verrassend dus. Waarmee niet<br />
gezegd is dat die stilistische standvastigheid<br />
noodzakelijkerwijs een<br />
nadeel is. Hoe eenduidig ook, Mann<br />
gaat op @#%&! Smilers voor het sterke<br />
liedje en opnieuw slaagt ze er schijnbaar<br />
moeiteloos in om er daarvan een<br />
handvol neer te zetten.<br />
PG<br />
MY BRIGHTEST DIAMOND<br />
A THOUSAND<br />
SHARK’S TEETH<br />
Asthmatic Kitty<br />
Shara Worden is een klassiek geschoolde<br />
zangeres die een brug slaat<br />
naar de popmuziek. Ze componeert<br />
knap opgebouwde, enerverende songs<br />
met veel drama. Gloedvolle arrangementen<br />
voor strijkers, koperblazers<br />
en veel harp worden afgewisseld<br />
door felle gitaarriffs en momenten<br />
waarop de muziek met gamelanachtige<br />
percussie tot stilstand komt in<br />
een monotonie die aan Portishead of<br />
Björk doet denken. De poëtische teksten<br />
passen perfect in de opgeroepen<br />
Alice in Wonderland-sfeer, die een<br />
hoogtepunt kent in het impressionistische<br />
miniatuurtje If I Were Queen.<br />
Dan zijn al het briljante Inside A Boy<br />
en het niet minder indrukwekkende<br />
The Ice & The Storm gepasseerd. Het<br />
eerste stuk had zo van Jeff Buckley’s<br />
Grace kunnen komen. De verrassingen<br />
volgen elkaar op; de eerste<br />
zeven, acht nummers zijn allemaal<br />
prachtig. Hoewel het album aan het<br />
eind een beetje inzakt, werkt het als<br />
geheel behoorlijk verslavend. JL<br />
RANDY NEWMAN<br />
HARPS AND<br />
ANGELS<br />
Nonesuch<br />
‘Each record that I’m making. Is like<br />
a record that I’ve made...just not as<br />
good!’ zong Randy Newman op zijn<br />
vorige album Bad Love van bijna 10<br />
jaar geleden. Gelukkig valt dat in de<br />
praktijk wel mee. De meester zelf is<br />
duidelijk in zijn oordeel over Harps<br />
and Angels: “Het behoort tot het beste<br />
dat ik ooit geschreven heb.” Zoals<br />
bekend moet Randy het niet hebben<br />
van zijn fraaie zangstem, maar van<br />
zijn sterke, en van cynisme druipende<br />
teksten en fraaie composities. In A<br />
few words in defense of our country bijvoorbeeld<br />
neemt Randy het op voor<br />
George Bush jr, want alhoewel hij<br />
de slechtste Amerikaanse president<br />
ooit is, kan hij niet tippen aan Europese<br />
leiders als de Romeinse keizers,<br />
Hitler, Stalin en Koning Leopold van<br />
België. Koning Leopold? Inderdaad,<br />
volgens Mr. Newman de man die<br />
Congo leegroofde en alleen malaria<br />
achterliet. Maar het is gelukkig niet<br />
uitsluitend kommer en kwel. Randy<br />
verpakt zijn teksten soms in opvallend<br />
vrolijke deuntjes, zelfs Dixieland<br />
en Charleston komen voorbij. Met<br />
Harps and Angels maakt Randy Newman<br />
weer een ijzersterk album. Voor<br />
de liefhebbers van zijn stijl zonder<br />
meer een verplichte aanschaf. MB<br />
NIGHTMARES ON WAX<br />
THOUGHT SO...<br />
Warp<br />
Nightmares on Wax is George Evelyn<br />
(Leeds, 1970). Ook wel bekend als DJ<br />
EASE (Experimental Sample Expert).<br />
Dit 6e album volgt twee jaar na In a<br />
space outta sound. Laidback, losjes,<br />
lounge, spacy, groovy, soul, reggae/<br />
dub, vocalen en vooral veel tripachtige<br />
hiphopbeats. Voordeel van dit soort<br />
schijfjes is dat het knalhard uit je stereo<br />
mag klinken, maar ook tijdens een<br />
chillmoment zeer de moeite waard is<br />
om op de achtergrond zijn werk te laten<br />
doen. Misschien dat 195Lbs met<br />
reggae/dubzanger Ricky Ranking<br />
daarop de uitzondering is, want deze<br />
track ontdek je pas écht met je woofer<br />
op de hoogste stand. Samen met Da<br />
Feeling en Moretime de beste track<br />
van Thought so... Buiten de hierboven<br />
genoemde songs blinken de overige<br />
nummers niet echt uit qua originaliteit.<br />
Evelyn houdt het simpel, maar<br />
kwalitatief van een prima niveau en<br />
geschikt voor alle jaargetijden. TS<br />
119
ecensies<br />
...magnifieke<br />
NO-MAN<br />
SCHOOLYARD<br />
GHOSTS<br />
K-scope<br />
No-Man is het meest succesvolle project<br />
van Steven Wilson naast zijn carrière<br />
als frontman van de progressieve<br />
rockband Porcupine Tree. Waar die<br />
band de laatste jaren aanzienlijk harder<br />
is gaan klinken, is de muziek van<br />
No-Man – met zanger/tekstschrijver<br />
Tim Bowness als tweede vaste bandlid<br />
– juist steeds rustiger geworden.<br />
De nadruk van de songs ligt sterk<br />
op sfeer en melancholie. Schoolyard<br />
Ghosts is hun zesde studioalbum sinds<br />
1993, en het is een plaat om ademloos<br />
in één ruk uit te luisteren. Van<br />
de prachtige opener All Sweet Things<br />
via de onverwacht furieuze percussie-uitbarstingen<br />
in Pigeon Drummer,<br />
het sterk verhalende en twaalf minuten<br />
durende Truenorth tot de verstilde<br />
weidsheid van Mixtaped weven<br />
Bowness en Wilson een kleurrijk en<br />
fijndradig klanklandschap waarin de<br />
luisteraar prettig kan verdwalen. Wat<br />
mij betreft is dit hun meest coherente<br />
en toegankelijke album tot nu toe.<br />
Geen alledaagse radiopulp, maar juist<br />
daarom van harte aanbevolen! MD<br />
OPETH<br />
WATERSHED<br />
(LIMITED EDITION)<br />
Roadrunner<br />
Er zullen veel mensen zijn die nog<br />
nooit van deze Zweedse metalband<br />
gehoord hebben. Begrijpelijk, maar<br />
onterecht. Er zitten zoveel invloeden<br />
uit andere muzieksoorten in hun<br />
composities dat je eerder kunt spreken<br />
van progressieve rock. Dat er hier<br />
en daar nog een stevige grunt van<br />
gitarist/zanger Mikael Åkerfeldt te<br />
horen is mag de pret niet drukken,<br />
en muziekliefhebbers die hierdoor<br />
op voorhand afhaken doen zichzelf<br />
ernstig tekort. Het enorme vakmanschap<br />
van de muzikanten en de glasheldere<br />
productie maken dit album<br />
tot een ware ontdekkingsreis. Vooral<br />
de vanzelfsprekende manier waarop<br />
akoestische passages worden afgewisseld<br />
met bombastische, bijna epische<br />
uitbarstingen dwingt respect af.<br />
Avontuurlijke luisteraars worden precies<br />
55 minuten getrakteerd op feilloos<br />
gespeelde metal, doorspekt met<br />
jaren-‘70 prog, jazz, volksmuziek en<br />
zelfs een vleugje klassiek. Deze gelimiteerde<br />
uitgave bevat bovendien een<br />
extra dvd met drie fraaie bonustracks,<br />
een documentaire over de repetities<br />
voor de opnames, en een hoogwaardige<br />
5.1 surroundmix van het hele<br />
album. Zeer warm aanbevolen! MD<br />
SAM PHILLIPS<br />
DON’T DO<br />
ANYTHING<br />
Nonesuch<br />
In zeker zin zou je dit een ‘echtscheidingsplaat’<br />
kunnen noemen, waarop<br />
singer-songwriter Sam Phillips haar<br />
breuk met echtgenoot/producer T-<br />
Bone Burnett van zich af schrijft. Wie<br />
bang is dat dat een gedeprimeerde<br />
plaat oplevert hoeft niet te vrezen,<br />
want hier en daar klinkt Don’t do<br />
anything zelfs ronduit vrolijk. Maar<br />
schijn kan bedriegen, want minstens<br />
de helft van de songs heeft door de<br />
subtiele inzet van vervormde gitaren<br />
een wat duistere ondertoon. Bovendien<br />
geeft ze haar ex er in de teksten<br />
op poëtische wijze flink van langs. De<br />
eerste regel van het eerste nummer<br />
zegt al genoeg: ‘I thought if he understood<br />
me, he wouldn’t treat me this<br />
way’. Ze bezingt alles met een aangename,<br />
warme stem die hier en daar<br />
een charmant rafeltje laat horen. Onder<br />
de streep slaat de balans van deze<br />
plaat door van woede naar berusting.<br />
Phillips’ album blijkt een echte groeibriljant<br />
te zijn. Maar dan wel met een<br />
aantal donkere insluitsels. MD<br />
SIGUR RÓS<br />
MED SUD Í EYRUM<br />
VID SPILUM<br />
ENDALAUST<br />
XL / EMI<br />
Sigur Rós is een beetje de Pink Floyd<br />
van nu. De band uit IJsland maakt<br />
sfeervolle muziek die ondanks een<br />
sterk experimentele benadering toch<br />
een groot publiek aanspreekt. Dat<br />
was op het laatste Lowlands-festival<br />
mooi te zien. Dit vierde studioalbum<br />
is gemakkelijker toegankelijk<br />
dan het eerdere werk, waarin lange<br />
spanningsbogen centraal stonden.<br />
Dat ging van mysterieuze verstilling<br />
naar oorverdovend crescendo, en<br />
terug. Nu zijn de meeste tracks kort<br />
en melodieus, en zijn er teksten (al<br />
is het IJslands voor de meesten onder<br />
ons natuurlijk niet te verstaan).<br />
Het zijn verdorie net gewoon liedjes.<br />
De sfeer is van melancholiek naar<br />
extatisch omgeslagen, maar aan het<br />
unieke karakter van de band is niet<br />
geknabbeld. Rijke arrangementen<br />
voor strijkers en koperblazers, maar<br />
ook stukken met een enkele akoestische<br />
gitaar of piano, en natuurlijk<br />
de ijle kopstem van Jónsi Birgisson.<br />
De albumtitel luidt vertaald ‘Met een<br />
gezoem in onze oren spelen we eindeloos’.<br />
En eindeloos mag deze muziek<br />
door blijven gaan, want eenmaal in<br />
de stemming wordt het steeds maar<br />
mooier, bij iedere luisterbeurt. JL<br />
120
ecensies<br />
mix...<br />
SHEARWATER<br />
ROOK<br />
Matador<br />
Hoe rock ‘n’ roll is een vogel? Niet heel<br />
erg, zou je denken. Toch zijn vogels<br />
al jarenlang de muzen van Jonathan<br />
Meiburg, parttime ornitholoog (vogelaar)<br />
en (falset)zanger in Shearwater<br />
(de zeldzame ‘pijlstormvogel’). En die<br />
Texaanse band is behoorlijk rock ‘n’<br />
roll. Zeker op Rook (‘roek’), met fraaie<br />
cover vol... vogels, inderdaad. Shearwater<br />
begon als nevenproject van<br />
Okkervil River, maar streeft dit americana-gezelschap<br />
langzamerhand in<br />
bekendheid voorbij. Met Rook heeft<br />
Shearwater, onlangs op sleeptouw<br />
genomen door Coldplay, een plaat op<br />
zak die voor de definitieve doorbraak<br />
zou kunnen zorgen. Een introvert folkalbum<br />
denk je bij opener On the death<br />
of the waters. Totdat de ronkende gitaren<br />
invallen, en de plaat alle kanten<br />
uitgaat. Van elektrische uitspattingen<br />
tot atmosferische, sprookjeachtige<br />
stukken op barokke instrumenten als<br />
vibrafoon, klarinet, cello, dulcimer en<br />
glockenspiel, en van donker krassende<br />
violen tot het radiovriendelijke Rooks.<br />
Geen songs die je eventjes onder het<br />
strijken moet luisteren, maar epische<br />
liedjes waar je voor moet gaan zitten.<br />
Voer voor liefhebbers variërend van<br />
pakweg Antony and the Johnsons,<br />
David Bowie, Jeff Buckley, Pink Floyd,<br />
(de latere) Talk Talk en Radiohead. En<br />
voor de klimaatactivist, want hoe ongrijpbaar<br />
de teksten soms ook zijn, dat<br />
Meiburg een ‘natuurvriendelijk’ statement<br />
maakt, is duidelijk.<br />
DB<br />
STEINSKI<br />
WHAT DOES IT ALL<br />
MEAN? 1983-2006<br />
RETROSPECTIVE<br />
Illegal Art<br />
Het waren Double D (Douglas<br />
DiFranco) en Steinski (Steve Stein)<br />
die begin jaren tachtig fuore maakten<br />
met hun muziekcollages. Toen<br />
werd er nog gewoon ‘gecopy-paste’<br />
met magnetisch plakband en scheermesjes.<br />
In 1983 deden de heren een<br />
gooi naar eremetaal met hun Lesson<br />
1-The Payoff Mix voor een DJ-contest.<br />
Dat nummer werd in 14 uur gemaakt.<br />
Hun inzending werd unaniem tot de<br />
beste verkozen door de 10 juryleden<br />
(o.a. Africa Bambaataa). De alom gerespecteerde<br />
‘Lessons’-trilogie werd<br />
in 1986 met The History of Hip Hop<br />
Mix afgesloten. Hoewel het duo vele<br />
‘collages’ heeft gemaakt, die op feesten<br />
en radiostations werden gedraaid,<br />
is er legaal zeer weinig uit die periode<br />
te verkrijgen. Dit komt mede door het<br />
gebruik van alle samples die ze hebben<br />
gebruikt. Juristen lusten daar wel<br />
pap van. Op disc 1 vind je het werk van<br />
beide heren, Steinski solo en verbanden<br />
met andere muzikanten. Met als<br />
uitschieter Is we going under ft. Chuck<br />
D. Op schijf 2 vind je een magnifieke<br />
mix van Steinski himself. Laat je verrassen,<br />
want Steinski’s tunes zijn briljant,<br />
tijdloos en verslavend. TS<br />
THE VERVE<br />
FORTH<br />
Parlophone<br />
Acht jaar nadat The Verve ‘definitief’<br />
ophield te bestaan zijn de heren Mc-<br />
Cabe, Jones, Salisbury en Ashcroft<br />
sinds medio 2007 weer een band. Het<br />
charismatische boegbeeld Richard<br />
Ashcroft heeft zijn demonen wederom<br />
in de strijd gegooid om ons te verblijden<br />
met een plaat die raakt. Het<br />
merendeel van de teksten – wederom<br />
doordrenkt van pijn en ongelooflijke<br />
ellende – komt van zijn hand. Mede<br />
door zijn onmiskenbare stemgeluid<br />
is het direct een feest van herkenning.<br />
Love is Noise, de sterkste track<br />
van Forth, is terecht de eerste single<br />
die van het album werd getrokken.<br />
Meeslepend, groots en vooral erg catchy.<br />
Dat zelfde geldt ook (in mindere<br />
mate) voor Rather Be, Judas en I See<br />
Houses. Het nummer Noise Epic is echter<br />
een vreemde eend in de bijt. Vooral<br />
vanwege het chaotische karakter<br />
en de harde gitaarsound. De niet te<br />
versmaden openingstrack doet denken<br />
aan een samenwerkingsverband<br />
met Kasabian en Kula Shaker. Imago<br />
of niet, Ashcroft draagt de wereldproblemen<br />
nog steeds op zijn schouders<br />
en dat heeft ook nu weer – tekstueel<br />
én muzikaal – geresulteerd in een<br />
plaat die staat. Beter één depressieveling<br />
in een goede band, dan tien in<br />
bed zullen we maar zeggen. TS<br />
LOUDON WAINWRIGHT III<br />
RECOVERY<br />
Yep Roc Records<br />
De huidige generatie twintigers koppelt<br />
de naam ‘Wainwright’ haast automatisch<br />
aan Rufus, of misschien<br />
aan zijn zus Martha. Maar er was<br />
een tijd dat Rufus en Martha aangekondigd<br />
werden als respectievelijk de<br />
zoon en dochter van Loudon Wainwright<br />
III. Loudon begon zijn carrière<br />
in de jaren zestig, en staat bekend<br />
om zijn cynische, humoristische en<br />
vaak autobiografische teksten. Op<br />
Recovery herinterpreteert Loudon<br />
de beste songs van zijn eerste vier albums.<br />
Prachtig gearrangeerd door Joe<br />
Henry. Songs die in zijn jonge jaren<br />
zeker een andere lading gehad moeten<br />
hebben. Motel Blues, waarin Loudon<br />
zingt over sex met een minderjarige<br />
groupie, krijgt gezien de gevorderde<br />
leeftijd van de zanger een wat<br />
vreemde, haast melancholieke lading.<br />
Maar er valt ook genoeg te lachen:<br />
de opening van Muse Blues is ronduit<br />
komisch. Recovery is een album dat<br />
meerdere draaibeurten nodig heeft<br />
om volledig tot zijn recht te komen.<br />
Een aanrader, want tekstueel sterk en<br />
veel rijker gearrangeerd dan de originele<br />
versies. Wie weet is Rufus straks<br />
gewoon weer de zoon van... MB<br />
121
ecensies<br />
LUISTER &<br />
CASSANDRA WILSON<br />
LOVERLY<br />
EMI<br />
‘The Great American Songbook’ is<br />
een geliefde inspiratiebron voor vele<br />
artiesten. Vooral in de jazz wordt<br />
veelvuldig uit dit repertoire geput.<br />
Met wisselend succes overigens. Voor<br />
Cassandra Wilson is Loverly niet het<br />
eerste American Songbook-album:<br />
aan het begin van haar carrière nam<br />
ze met Songbook en Blue Skies al een<br />
paar albums met jazz-standards op.<br />
Met Loverly keert Cassandra dus min<br />
of meer terug naar haar roots. En<br />
met succes. Loverly werd opgenomen<br />
in een gehuurd woonhuis in Mississippi,<br />
samen met een groep geweldige<br />
muzikanten. Sterke nummers op het<br />
album zijn Caravan, Lover come back<br />
to me en het enige nummer dat niet<br />
uit The Songbook komt: Arere. Wilson<br />
zingt op de voor haar kenmerkende<br />
zwoele, donkere manier, en<br />
dat klinkt zeer aangenaam. Leuke<br />
bijkomstigheid is dat het album ook<br />
nog eens prachtig is opgenomen en<br />
geproduceerd. Dat laatste overigens<br />
door mevrouw Wilson zelf! Loverly<br />
is een van Wilson’s beste albums en<br />
daarnaast een van de beste American<br />
Songbook-vertolkingen.<br />
MB<br />
DENNIS WILSON<br />
PACIFIC OCEAN<br />
BLUE/BAMBU<br />
Sony/BMG<br />
De verhalen over Dennis Wilson<br />
(1944-1983) zijn talrijk. Hij was de<br />
enige Beach Boy die daadwerkelijk<br />
kon surfen en haalde zijn oudere<br />
broer Brian over een liedje over surfen<br />
te schrijven. Dat was begin jaren<br />
zestig het startpunt voor de Beach<br />
Boys. Aanvankelijk zat Dennis niet<br />
bij de groep, maar na aandringen van<br />
mama Wilson mocht hij meedoen. De<br />
goed uitziende Dennis was een brokkenmaker,<br />
die een stroom van autowrakken<br />
en gebroken harten achterliet.<br />
Binnen de Beach Boys werd zijn<br />
muzikale invloed wel langzaam groter,<br />
maar echt serieus werd hij toch<br />
niet genomen. Ten onrechte, zo blijkt<br />
nu. Het lang moeilijk verkrijgbare<br />
soloalbum van Dennis, Pacific Ocean<br />
Blue uit 1977, is door Sony BMG geremasterd<br />
en opnieuw uitgebracht.<br />
Prachtig verzorgd met goede leesbare<br />
essays en met daarbij op een tweede<br />
cd het nooit uitgebrachte Bambu. Het<br />
zijn nummers waarop blijkt dat Dennis<br />
wel degelijk muzikaal talent had.<br />
Vooral op Pacific Ocean Blue etaleert<br />
hij zijn kwaliteiten in breed uitzwaaiende<br />
harmonieën. Soms klinkt het album<br />
als een Beach Boys-album zonder<br />
de Beach Boys, maar Wilson leent ook<br />
uit gospel en rock. Bambu is minder<br />
coherent, maar dat is ook niet vreemd<br />
omdat hij toen niet meer over een<br />
vaste studio kon beschikken. GvdH<br />
WOVEN HAND<br />
TEN STONES<br />
Soundsfamilyre<br />
David Eugene Edwards maakt geen<br />
muziek voor de lol of voor de roem.<br />
Nee, deze gedreven, zeer religieuze<br />
muzikant wil zijn publiek confronteren<br />
met de slechtheid van de mens. Met<br />
zijn band 16 Horsepower leverde dat<br />
extreem intense concerten op vol hel<br />
en verdoemenis. De man lijkt permanent<br />
de duivel op de hielen te voelen.<br />
Woven Hand was aanvankelijk een<br />
soloproject waarin hij meer experimentele<br />
muziek maakte. Op het nieuwe<br />
vierde album van Woven Hand had<br />
best weer gewoon 16 Horsepower mogen<br />
staan. De flink versterkte band, met<br />
oude bassist Pascal Humbert en gitarist<br />
Peter van Laerhoven, raast weer als<br />
vroeger, grijpt je bij de kladden en laat<br />
je alle hoeken van de kamer zien, vooral<br />
de meest duistere. Alleen een bossanova<br />
van Antonio Carlos Jobim, waarin<br />
Edwards laat horen ook als crooner<br />
van wanten te weten, valt uit de toon<br />
in dit explosieve geheel. Aan het eind<br />
van dit ijzersterke album zit als bonus<br />
nog een mooi stukje sinistere elektronische<br />
spookmuziek verborgen. JL<br />
YAZOO<br />
IN YOUR ROOM<br />
EMI<br />
Amper een jaar waren ze bij elkaar,<br />
goed voor twee platen en vier singles.<br />
Toch ligt er nu, vijfentwintig jaar na<br />
de split, een heuse vier cd-box van<br />
synthpopduo Yazoo in de winkels.<br />
De één zweerde bij de kale electro van<br />
Vince Clarke en de stoere soulvocalen<br />
van Alison Moyet, de ander vond Yazoo<br />
– net als Soft Cell en Bronski Beat<br />
– te kitsch, en zweerde bij donkerder<br />
wave als New Order en Depeche<br />
Mode, waar Clarke aanvankelijk deel<br />
van uitmaakte. Hoe dan ook, Yazoo<br />
heeft zonder twijfel invloed gehad,<br />
bijvoorbeeld op de huidige, hippe electrosound.<br />
De box In your room biedt<br />
een compleet overzicht inclusief de<br />
geremasterde elpees Upstairs at Eric’s<br />
(1982) en You and me both (1983),<br />
een cd met B-kantjes en remixen en<br />
een dvd met tv-optredens, video’s en<br />
een film. In your room is vooral voer<br />
voor de fan. Die krijgt liefst zeven<br />
versies voorgeschoteld van wereldhit<br />
en dansvloervuller Don’t go, vijf keer<br />
The other side of love en vier keer de<br />
ballad Only you. Na de split gingen<br />
Clarke & Moyet met groot succes<br />
hun eigen weg. Clarke in het geestverwante<br />
Erasure, Moyet solo. Deze<br />
zomer kwam het duo weer even bij<br />
elkaar voor een promotour. DB<br />
122
ecensies<br />
KIJK<br />
LEO DE BOER<br />
BIKKEL<br />
Cinema Delicatessen<br />
RIDLEY SCOTT<br />
BODY OF LIES<br />
Warner Brothers<br />
GIANNI ZANASI<br />
CIAO STEFANO<br />
Benelux Film<br />
ROGER DONALDSON<br />
THE BANK JOB<br />
Benelux Film<br />
Het persoonlijke verhaal van Bart de<br />
Graaf. Dat wil Bikkel vertellen, een<br />
documentaire van Leo de Boer over<br />
de jong gestorven televisiemaker.<br />
Bikkel, zo werd de door een nieraandoening<br />
klein gebleven oproerkraaier<br />
genoemd. Omdat hij altijd doorzette.<br />
Ook als hij eigenlijk amper kon lopen,<br />
merkte je dat bijvoorbeeld in één van<br />
zijn programma’s B.O.O.S. amper. Hij<br />
werd van decor naar decor gebracht<br />
zonder dat het publiek doorhad dat<br />
hij er niet op eigen kracht kon komen.<br />
Meer dan dat Bikkel een film is over het<br />
succes van De Graaf laat De Boer zien<br />
wat er achter die buitenkant schuilging.<br />
Daarvoor komen drie vrouwen<br />
aan het woord. Barts zus, zijn moeder<br />
en zijn vriendin Valerie. Alle drie hadden<br />
een bijzondere, intieme relatie<br />
met hem en de vraag is eigenlijk wie er<br />
nu het meest verliefd op hem was. Zijn<br />
zus zegt het zelfs letterlijk. Dat ze dat<br />
was zonder het seksuele aspect erbij.<br />
Door de hele film heen is Kuifje te<br />
zien. De stripheld waar De Graaf fan<br />
van was en waaraan hij zich spiegelde.<br />
Waar hij ook op leek. Het geeft de film<br />
de broodnodige lucht hoewel de tragiek<br />
van De Graaf toch vooral voorop<br />
staat. De Graaf kon door zijn ziekte<br />
en steeds nieuwe complicaties niet<br />
oud worden. Maar leefde voor 100.<br />
Bikkel is uiteindelijk niets nieuws<br />
onder de zon. Behalve een aardig eerbetoon<br />
aan een bijzondere, bekende<br />
Nederlander is de film vooral gewoontjes.<br />
Eentje die je misschien wel kijkt<br />
als hij een keer op tv komt. GH<br />
Spectaculair zijn de films van Ridley<br />
Scott (o.a. Gladiator en Thelma and<br />
Louise) altijd. En heel verschillend.<br />
Body of Lies kent - en dat is een constante<br />
- een ijzersterke cast. Scott koos<br />
opnieuw voor Russell Crowe en combineert<br />
hem dit keer met Leonardo Di-<br />
Caprio. En onze eigen Carice van Houten<br />
die met Zwartboek over de grenzen<br />
bekend werd. Veel is op het moment<br />
van schrijven nog niet bekend.<br />
Af en toe wordt er een trailer vrijgegeven<br />
die beloofd waar Scott goed in<br />
is. Fabuleuze shots en scènes die als<br />
stilstaand plaatje al spanning oproepen.<br />
Actie afgewisseld met gesprekken<br />
die paranoia als drijfveer hebben.<br />
Body of Lies is de verfilming van de<br />
gelijknamige novelle van Washington<br />
Post columnist David Ignatius<br />
over een CIA agent die zich begeeft<br />
in een wereld vol terroristen. Scott<br />
werkt met beelden die we zo goed<br />
kennen van CNN en inmiddels via<br />
Google Earth nog veel populairder<br />
zijn geworden. Steden, gebouwen en<br />
straten, van bovenaf gefilmd. Elk moment<br />
kan er ergens iets ontploffen,<br />
dat lijkt de collectieve verwachting<br />
geworden. Scott zou Scott niet zijn als<br />
hij dat niet zou incorporeren in zijn<br />
idioom. Eigenlijk hoeft hij nog maar<br />
weinig extra te vertellen omdat de<br />
kijker ook al weet dat het over terrorisme<br />
gaat. Daarmee zal de film, net<br />
als Syriana van George Clooney, de<br />
vraag doen rijzen wat nu echt is. De<br />
werkelijkheid of Hollywood? GH<br />
In première op 20 november 2008.<br />
35 jaar is ‘ie en hij koerst met een<br />
noodgang af op een midlife crisis. Of<br />
eigenlijk komt Stefano er meteen vanaf<br />
het begin van de film gelijk in. Ciao<br />
Stefano is de fijne Italiaanse film over<br />
lieve mensen die net even het verkeerde<br />
doen of meemaken. Een band<br />
die niet meer gaat, een relatie op zijn<br />
abrupte eind, familieleden die in de<br />
kreukels liggen. Het overkomt Stefano<br />
allemaal tegelijkertijd. Wie denkt<br />
dat Ciao Stefano een drama is, zwaar<br />
of onverteerbaar vergist zich lelijk.<br />
Het is precies het tegenovergestelde.<br />
Dat komt omdat lichtjes, bijna alsof<br />
het eigenlijk leuker is zo, al die ellende<br />
over je heen komt. En ook omdat Valerio<br />
Mastandrea, die Stefano speelt,<br />
zo’n fijne kop heeft. Door zijn droopy<br />
hondenogen bekeken is de wereld niet<br />
bepaald de vrolijkste. Toch wordt,<br />
doordat hij elke keer net even te lang<br />
in beeld is als hij een klap krijgt, bedrogen<br />
wordt, zijn moeder moet redden<br />
van zweverige gasten, de film als<br />
een luchtig toetje. Zo zit Stefano met<br />
vrienden aan de bar als eentje hem,<br />
een stoer verhaal ophagend, een enorme<br />
klap met zijn elleboog geeft. Met<br />
een bloedneus tot gevolg. De camera<br />
blijft aan Stefano kleven. Die ook dit<br />
gelaten ondergaat. Het enige onwaarschijnlijke<br />
is dat die Stefano niet één<br />
keer een woede-uitbarsting krijgt.<br />
Zelfs niet aan het einde. Ook dan is<br />
zijn daad van verzet een milde. GH<br />
Een lekkere film. Niets bijzonders<br />
maar gewoon, voor een doorsnee vrijdagavond.<br />
The Bank Job laat zien wat<br />
betere films als Snatch (van Madonna-hubbie<br />
Guy Ritchie) eerder deden.<br />
Misdaad met een mals Brits accent.<br />
Want lekkere actiescènes, wat slimme<br />
trucjes om iets of iemand te beroven,<br />
een lekker ding als bijkomstige eye<br />
candy en vooral de nodige stomme<br />
mislukkingen. De Britse heists (overvalfilms)<br />
zijn altijd sukkeliger dan<br />
de geliktere Amerikaanse. Omdat ze<br />
nu eenmaal iets anders willen laten<br />
zien dan hun Hollywoodbroertjes.<br />
Een bepaalde tijdgeest - in dit geval<br />
de jaren zeventig -, die Britse branie<br />
en een romantiek die nooit bestaan<br />
heeft. Vleesgeworden Britse branie<br />
is Jason Statham omdat hij zowel in<br />
Snatch als Lock, Stock and Two Smoking<br />
Barrels ongeveer hetzelfde personage<br />
speelt als in The Bank Job. Cockney is<br />
wat hij spreekt, leip is hoe hij is. En<br />
verder niet al te clever. Stratham is<br />
hier Terry Leather die met wat maten<br />
een tunnel graaft, zo recht een bank<br />
in en wat kluisjes leegrooft. In eentje<br />
vinden ze, onbedoeld, compromitterende<br />
foto’s van iemand van het koningshuis.<br />
Tenminste, zo gaat het verhaal.<br />
Want de film is gebaseerd op een<br />
waargebeurde kraak. Lekker smeuïg<br />
voor de altijd op Koninklijke roddels<br />
beluste Britten. Ondertussen kabbelt<br />
The Bank Job hip door en raken de<br />
crimineeltjes steeds verder in de shit.<br />
Wat graafwerk hier. Een zoentje daar.<br />
Leather is niet voor niets een boef.<br />
Die deugen niet dus zoenen buiten de<br />
deur tussen het klussen door. GH<br />
123
Ongrijpbare hapklare brokken<br />
DE FILMS VAN<br />
Of het nou een idiote Brad Pitt is, een sublieme<br />
Jeff Bridges of de altijd strakke Frances McDormand. Joel en Ethan Coen regisseren<br />
hun acteurs naar nieuwe hoogtepunten. En dat is nog maar het begin. De films<br />
van de broertjes, waaronder hun nieuwste Burn after reading, zijn stuk voor stuk goed,<br />
mooi, overweldigend, grappig en.... zo kunnen we nog wel even doorgaan.<br />
The Big Lebowski (1998 - Polygram Filmed Entertainment)<br />
The man who wasn’t there (2001 - Good Machine)<br />
The Dude. Het is een van de meest onwaarschijnlijke filmhelden aller<br />
tijden. Het typeert de films van Joel en Ethan Coen misschien wel bij<br />
uitstek. Jeffrey Lebowski (gespeeld door Jeff Bridges) is het niet gewend<br />
te luisteren naar zijn echte naam. Liever wordt hij Dude genoemd, the<br />
duder, El Duderino voor zijn part. Hij is cool en dat weet ‘ie ook. Maar<br />
niet zoals een actieheld dat is. The Dude is het tegenovergestelde. Een<br />
loser die niet van werken houdt en wel van zijn blowtje, bowlen en de<br />
dagelijkse portie White Russians. Met veel meer houdt de slons in de<br />
baggy relaxkleding zich niet bezig. In The Big Lebowski zit een verhaal,<br />
zoals de Coens dat altijd doen, dat veel suggereert maar ergens verloren<br />
loopt, ontspoort, vergeten wordt en nooit afgewikkeld zoals je dat zo<br />
goed kent van al die Hollywoodfilms. Maar hun films lijken daar wel op.<br />
Ze zijn mooi gefilmd en met dat all American-gevoel spelen hun verhalen<br />
vooral met de afspraken die het bekendste filmsysteem ter wereld kent.<br />
De Coens zetten keer op keer Hollywood op zijn kop en doen daar hun<br />
voordeel mee.<br />
Zo kent Fargo, volgens velen hun beste film, een politieagent die een<br />
misdrijf op moet lossen, meer Hollywood krijg je niet. Maar in plaats<br />
van een mysterie op te bouwen om dat later stapsgewijs te kunnen<br />
ontrafelen, loop het hier dood op idiote personages die zich domweg<br />
niet in een systeem laten inpassen. Bovendien is de agent een vrouw<br />
(gespeeld door vaste actrice Frances McDormand, getrouwd met Joel<br />
Coen) die in het begin van de film het hele mysterie in een tekst van<br />
minder dan een minuut al helemaal in kaart brengt. Meer dan over het<br />
verhaal en de afwikkeling gaat het om de personages, hun gesprekken,<br />
de bij vlagen gewelddadige scènes en de flamboyante stijl die zo lekker<br />
weghapt. No Country for Old Men, die het afgelopen voorjaar in Nederland<br />
werd uitgebracht, is in extremo gemaakt volgens die Coenformule.<br />
Een tijdje kijk je met spanning naar Javier Bardem, de Spaanse acteur<br />
die de kilste killer ooit speelt. Met ogen die niet lijken te knipperen,<br />
vermoordt hij zijn slachtoffers met een hogedrukfles. Nooit voelt hij<br />
genade, als er een opdracht binnenkomt, doodt hij. Op driekwart van<br />
de film, wanneer de jacht op die man met het waanzinnig stomme kapsel<br />
al even voortduurt, nemen de Coens ineens een afslag, ze verlaten<br />
de zo zorgvuldig opgebouwde hoofdlijn. Bijna als toevallige passant<br />
zie je later nog hoe Bardems queeste inderdaad fout afliep en niet voor<br />
hem. De Coens hebben er tot dat moment alles aan gedaan om je te<br />
laten geloven dat kwaad door goed zal worden bestraft. Niets is minder<br />
waar. Natuurlijk weten de broers dat dat het verwachtingspatroon<br />
van het publiek is. Een slechterik en goede cop, de achtervolging met<br />
de deadline, het loopt altijd goed af, hoe onwaarschijnlijk ook in Hollywood.<br />
Niet bij de Coens. Ook dat weet je, maar ze tergen je tot het<br />
uiterste. En nemen nog net de moeite om je even te laten zien dat het<br />
zo fout ging. Met een camera die helemaal aan het andere eind van alle<br />
actie staat, in dit geval op straat ver weg van het motel waar uiteindelijk<br />
een slachtpartij plaatsvond. En als toetje is nog een keer Bardem te<br />
124
ecensies<br />
THE COEN BROTHERS<br />
zien die vrolijk doorgaat, als de moordmachine die hij is, met zijn werk.<br />
De Coens hebben nog nooit een slechte of matige film gemaakt. Nog<br />
nooit. Net zo onwaarschijnlijk bijna als hun eigen verhalen. De een is<br />
beter dan de ander, de ene is meer bijzonder dan de ander maar zelfs<br />
Intolerable Cruelty die bijna een mainstream-film is met George Clooney<br />
en Catherine Zeta-Jones heeft die Coen-touch. Je moet er wat beter naar<br />
zoeken, dat is alles. Zo doen ze dat ook in een van hun liefste films,<br />
The Hudsucker Proxy, een ode aan het klassieke Hollywood, spelend in<br />
die tijd ook. Kleding, acteerstijl, accenten, decors, alles ademt de sfeer<br />
van de films uit de tijd waarin mannen nog mannen waren en vrouwen<br />
eigenlijk alleen maar een vamp of onschuldig meisje hoefden te zijn. En<br />
tussen het zwart-wit de helderste kleuren lijkt te laten zien. In O brother<br />
where art thou, de eerste samenwerking met George Clooney, gebeurt<br />
dat ook echt. Daar zijn rietvelden knalgeel gekleurd en is het bos zompig<br />
van het groen. Dat, met een Clooney die halsstarrig met zijn haarnetje<br />
op blijft slapen en een ode aan Hollywoodlegende Clark Gable brengt. In<br />
uiterlijk en uitvergroot acteren.<br />
Het moet wel fantastisch zijn om met de Coens te werken. Acteurs lijken<br />
zo ontspannen de sterren van de hemel te spelen, ongegeneerd hun rol<br />
te kunnen zijn. De Coens zijn technisch bijna perfect te noemen. En elke<br />
keer spelen ze weer anders met kleur, camera, montage en geluid. Het<br />
is een wonder. Ook hun succes. Want net bezijden Hollywood werken,<br />
door<br />
Gerlinda<br />
Heywegen<br />
Burn after reading<br />
van Joel en Ethan<br />
Coen gaat op 30<br />
oktober in Nederland<br />
in première. Distributie<br />
UPI.<br />
No Country for Old Men (2007 - Paramount Vantage)<br />
Burn after reading (2008 - Mike Zoss Productions)<br />
natuurlijk kiezen beide filmmakers dus voor een sullige held, gespeeld<br />
door Tim Robbins. Op zijn Amerikaans wordt die tegen alle verwachting<br />
in no time rijk. Omdat hij de hoelahoep uitvindt. Vele intriges later<br />
besluiten de Coens om eens een keer oprecht positief te eindigen. Het<br />
lustige citeren van die oude stijl maakt The Hudsucker Proxy een typische<br />
Coen. Maar omdat het door dat overtuigend kopiëren meteen ook een<br />
meeslepend ‘drama’ wordt, is het lastiger daar op te letten. Dat is bij<br />
hun nieuwste, Burn after reading, niet zo. Daar is Brad Pitt een ongelofelijk<br />
aandoenlijke idioot die op een sportschool werkt. Alles en iedereen<br />
is uitvergroot in deze film, die zoals The Big Lebowski, het publiek laat<br />
lachen, gieren, brullen. Voor het eerst schreven de Coens de rollen speciaal<br />
voor de acteurs die ze spelen. George Clooney, Brad Pitt, Frances<br />
McDormand en John Malkovich spelen daarom waarschijnlijk de sterren<br />
van de hemel.<br />
Je vraagt je daardoor af waar deze broers nu precies het beste in zijn. In<br />
hun acteursregie, hun idiote verhalen van eigenlijk helemaal niks, in dat<br />
prachtige uiterlijk dat hun films altijd hebben. Natuurlijk hoef er geen<br />
eensluidend antwoord op te komen of het moet zijn: in alles. Door het<br />
verhaal zou je die buitenkant soms bijna vergeten. Maar vooral films<br />
als O brother where art thou of The man who wasn’t there blinken juist<br />
daar vooral in uit. Die laatste laat zien dat de broers ook goed zijn in<br />
zwart-wit. Prachtig strak gefotografeerd zie je Billy Bob Thornton een<br />
verknipte kapper spelen. De film is zo licht gemaakt, zo filmisch, dat hij<br />
geeft de meeste independent regisseurs precies dat stempel. Jij bent anders<br />
dan het systeem. Het is het een of het ander. Maar niet voor de genius<br />
brothers. Die lappen alles aan hun laars. Regels gaan eraan en soms<br />
juist niet als het publiek dat het meest verwacht. Na het misschien wel<br />
meesterwerk No Country for Old Men komt er nu met Burn after reading<br />
weer een onvervalste crowd pleaser. Met grote namen ter vermaak van<br />
het publiek. Voor het geld hoeven de Coens het niet te doen. Het lijkt<br />
alsof ze alle vrijheid van de wereld hebben, een status aparte. Al dertien<br />
films hebben ze op hun naam staan sinds 1984. En zijn alweer met drie<br />
nieuwe films bezig. De een na de ander poepen ze uit. Ook dat is bijzonder,<br />
binnen welk systeem of non-systeem dan ook. Vooral de laatste<br />
jaren gaat het steeds sneller. En toch, zelfs die oudjes blijven leuk. Zoals<br />
die hilarische scène in Raising Arizona, toen ook al met John Goodman.<br />
Daarin is Nicholas Cage de eeuwige boef die het maar niet af kan leren.<br />
Met een panty op zijn kop heeft hij zojuist geprobeerd iets te overvallen.<br />
Hij kruipt net achter het stuur van een pick up als een oud baasje<br />
voorbij komt lopen. Niet in het minst geïntimideerd wijst hij de jonge<br />
Cage alleen maar op het volgende: ‘Son, you got a panty on your head’.<br />
En schuifelt verder. Dat wist Cage ook wel, van die panty. Dat droge,<br />
de anti-climax, het onverwachte op het meest ongewone moment. Dat<br />
zijn de Coens. En de helden die ze verzinnen. Of het nou The Dude is,<br />
de politieagente in Fargo of Nicolas Cage in die film uit 1987. Het blijft<br />
verrassend. En fris. En doet steeds meer verlangen naar meer. .<br />
125
ecensies<br />
CHRISTOPHE VAN ROMPAEY<br />
AANRIJDING IN MOSCOU<br />
België 2008. In première op 2 oktober. Distributie RCV<br />
ROBERT-JAN WESTDIJK<br />
HET ECHTE LEVEN<br />
Nederland 2008. In première op 25 september. Distributie A-film<br />
Een Belgische en Nederlandse film. De een zal het goed gaan<br />
doen, de ander wat minder. Ligt dat aan de filmische kwaliteiten of aan iets anders?<br />
Ligt het aan de liefde, in beide films het onderwerp? Ligt het aan wat je met die liefde doet?<br />
door<br />
Gerlinda Heywegen<br />
stills<br />
Aanrijding in Moscou<br />
Het Echte Leven<br />
Het Echte Leven is de nieuwe film van Robert-Jan Westdijk die het Nederlands<br />
Filmfestival opent, het jaarlijks feestje van de Nederlandse<br />
Film. Aanrijding in Moscou is, tegen de verwachting in met zo’n titel,<br />
een Vlaamse film die – verschil moet er zijn – in Cannes draaide. Weliswaar<br />
niet in competitie, maar toch. Geselecteerd worden voor één<br />
van de programma’s van het meest prestigieuze filmfestival ter wereld<br />
is something else!<br />
Westdijk die bekend werd met zijn instant hit Zusje (met Kim van<br />
Kooten) speelt in Het Echte Leven opnieuw met het fenomeen film-infilm.<br />
Precies waar het Nederlandse publiek volgens vele filmvertoners<br />
niet zo happig op is. Het zou te elitair zijn, te moeilijkdoenerig. Dat is<br />
Het Echte Leven helemaal niet, dat ‘filmen over film’ is slechts de basis<br />
waarop een flinterdun maar ook aangenaam liefdesverhaaltje gebouwd<br />
wordt. Zoals in Hollywoodfilms gebeurt. Ramsey Nasr speelt<br />
regisseur Martin die met zijn eigen vriendin Simone een film maakt.<br />
Martin heeft een verhaaltje verzonnen dat bestaat uit een liefdestest<br />
voor die vriendin. Houdt ze wel echt van hem? Natuurlijk gaan fictie<br />
en ‘werkelijkheid’ door elkaar lopen. Zelfs zo erg dat lang niet altijd<br />
duidelijk is waar je nu naar kijkt, naar Simone, of de rol die ze speelt.<br />
Je moet er van houden, van dat gepuzzel. Misschien leidt het teveel af<br />
van wat mensen in groten getale, al zo lang als de film bestaat, willen<br />
zien. De Liefde.<br />
Dan is Aanrijding in Moscou de betere keus. En niet alleen om die reden.<br />
Waar de Nederlandse film het lekkere stuk van Amsterdam als<br />
decor heeft, is dat bij de Vlaamse film Ledeberg, een deelgemeente van<br />
Gent. Niet de bekendste plek op aarde maar filmisch net zo mooi als<br />
dat mooie Amsterdam. Een galerijflat die bijna tot esthetisch verantwoord<br />
verwordt, onbedoeld ook nog, dat is toch winst voor regisseur<br />
Christophe van Rompaey. Net zoals de flat het wint van dat hippe,<br />
mooie Amsterdamse café, overtroeft de afgepeigerde Matty de mooie,<br />
jonge Simone. Matty, een vrouw van begin 40, sjokt van supermarkt<br />
naar auto, van auto naar flat en van flat naar werk. Allemaal met dezelfde<br />
dodelijk vermoeide blik in haar ogen.<br />
Aanrijding in Moscou lijkt in eerste instantie te willen vertellen dat dromen<br />
er niet zijn om uit te komen. Die bedrieglijke boodschap wordt<br />
aannemelijk gemaakt door de botsing tussen Matty en Johnny, letterlijk,<br />
aan het begin van de film als haar auto op zijn ‘camion’ rijdt,<br />
of omgekeerd. Want natuurlijk geven ze elkaar de schuld. Vrouwen<br />
kunnen niet rijden en mannen zijn beesten. Ondanks Matty’s sloeberige<br />
verschijning valt de potige, rossige, soms agressieve chauffeur<br />
voor haar. En besluit haar het hof te gaan maken. Dan wordt Aanrijding<br />
in Moscou een feel good movie, die desalniettemin nergens in zoetsappigheid<br />
wegzakt. De film heeft het niet nodig om er een ingewikkelde<br />
constructie zoals Het Echte Leven die gebruikt bij te halen.<br />
Westdijk kiest voor grijzige, vrij lelijk gefilmde interieurs. Het Amsterdam<br />
van op straat is dan wel redelijk fleurig, de film wil qua kleur en<br />
dus stemming maar niet oplichten. Het maakt dat het getob van regisseur<br />
Martin en het aanvankelijke liefdesverdriet van zijn vriendinnetje<br />
te zwaar aanvoelt. Uiterlijk, verhaal en vooral het verloop ervan<br />
passen niet bij elkaar. Alsof Westdijk zo opging in zijn constructie en<br />
alle moeilijkheden die daarbij komen kijken (twee filmsets op de plek<br />
van één bijvoorbeeld) dat de rest er een beetje bij in schoot.<br />
Aanrijding in Moscou is eigenlijk treurnis troef. Door de openingsscène<br />
met Matty, ogenschijnlijk zwaar depressief achter een karretje in de<br />
supermarkt, kun je nog denken dat dit een invoelend, zwaar drama<br />
wordt. Maar de film kleurt teveel, heeft zonneschijn en alleen regen<br />
als dat ook past. Er zit iets luchtigs in dat je al laat weten dat het wel<br />
meevalt (broodnodig!) voordat de eerste grap gevallen is. Want Aanrijding<br />
in Moscou is een tragikomedie, de lach en de traan, het beproefde<br />
recept. O zo moeilijk om overtuigend te maken.<br />
Alle bedenksels van Het Echte Leven ten spijt, laat de film zich uiteindelijk<br />
bekijken als een tussendoortje. Alleen als je weet hoe vervelend<br />
het is om een film te maken, weet je ook dat dit een klus van jewelste is<br />
geweest. Veel moeilijker nog dan met twee sets tegelijkertijd filmen, is<br />
het om humor op celluloid vast te leggen. Om de grap goed te timen, om<br />
acteurs geen flater te laten slaan maar het publiek te doen grinniken, in<br />
de broek te laten piesen, of met de traan nog maar net weggeslikt opgelucht<br />
te laten zuchtlachen. Vergelijken is niet eerlijk. Maar ga je voor een<br />
oprechte, kloppende film, ga je voor de Echte Liefde, ga dan naar Aanrijding<br />
in Moscou. Het echte leven komt er wel een keertje achteraan. .<br />
126
ONGESTOORD<br />
RONDKIJKEN?<br />
HIFI STUDIO WILBERT<br />
UTRECHT<br />
GLAS HIFI<br />
ZUTPHEN<br />
ECHO TERNEUZEN<br />
TERNEUZEN<br />
JACK WAAYEN<br />
STEIN<br />
VAN INGEN ELECTRONICS<br />
PURMEREND<br />
AUDIOXPERIENCE<br />
NUENEN<br />
VAN AMERONGEN BEELD EN GELUID<br />
HEEMSTEDE<br />
KLANKBEELD<br />
WAGENINGEN<br />
CONCERTO AUDIO<br />
AMSTERDAM<br />
.<br />
128
MIJN HIFI<br />
NIJMEGEN<br />
STUDIO NOOT<br />
AMSTERDAM<br />
BOTMAN MULTI MEDIA<br />
HOORN<br />
MVIE HOME ENTERTAINMENT<br />
LEERDAM<br />
HIFI STUDIO IMAN DANE<br />
ROOSENDAAL<br />
HANZE HIFI<br />
ZWOLLE<br />
MULTIFOON HIFI ALEXANDRIUM<br />
ROTTERDAM<br />
I<br />
Aelive<br />
Bergambacht<br />
AUDIO TIME<br />
BREDA<br />
AUDIO ARTISTIEK<br />
GRONINGEN<br />
Lekker neuzen bij een aantal van de mooiste audio/video speciaalzaken:<br />
ga naar hifidelity.nl/360graden<br />
129
colofon<br />
UITGEVERIJ XINGO BV<br />
Hans Tebbens, Jean-Pierre Joos<br />
TRAFFIC MANAGEMENT<br />
Timo Schuurbiers<br />
HOOFDREDACTEUR<br />
Marc Brekelmans<br />
redactie@hifidelity.nl<br />
MARKETING EN SALES<br />
Jean-Pierre Joos<br />
sales@hifidelity.nl<br />
EINDREDACTEUR<br />
Dieter van den Bergh<br />
REDACTIE<br />
Max Delissen, Guido de Kanter, Dieter van den<br />
Bergh, Paul Geerts, Gerlinda Heywegen, Gerrit<br />
van den Hoven, Berry van Broekhoven, Patrick<br />
van den Bergh, Rob van Ginneken, Bert Dekker,<br />
Annemarie van Oostenbrugge, Jan Luisterburg,<br />
Timo Schuurbiers<br />
FOTOREDACTIE<br />
Jiri Buller, Paul Vermeulen, Niek Brunninkhuis,<br />
Marcel van den Bergh, Loe Beerens, Cindy Joos,<br />
Erik Teubner, Frits van Eldik, Edwin Smulders,<br />
Rob van Ginneken<br />
WEBSITE HIFIDELITY<br />
Aceview<br />
<strong>Brochure</strong>web<br />
Technische realisatie en cms: Patrick Houtman<br />
MET MEDEWERKING VAN<br />
Tamara Rijkers, Denise de Lange, Jeroen van<br />
Oostveen, Henny Hemmes, Paul de Kok, Sounds<br />
Tilburg, Jaap en Marijke Bouwens, Denniz, Ilona,<br />
Kevin, Vera, Sander, Martje van den Hoogen, 013<br />
Tilburg, Leenaarts Antiek en interieur, Kunstlicht<br />
(Jacqueline de Jonge)<br />
DRUKKERIJ<br />
Speciale dank Habé Tilburg / Hans van Welbergen<br />
GRAFISCHE VORMGEVING<br />
Bruut ontwerp i.s.m. Kaftwerk<br />
COVERFOTO<br />
Jiri Büller<br />
ILLUSTRATIES<br />
Marthe Nagengast<br />
VORMGEVING ADVERTENTIES<br />
Karlo Stirmer / Noticed<br />
Sofieke van den Hout / Studio Goosen<br />
CONTACT<br />
Xingo / Hifidelity<br />
Stadhuisplein 343<br />
5038 TH Tilburg<br />
013-5433713<br />
www.hifidelity.nl<br />
© 2008 – Hifidelity is een uitgave van Xingo BV. Niets uit deze uitgave mag worden<br />
gereproduceerd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook zonder voorafgaande<br />
schriftelijke toestemming van de uitgever. Hifidelity is niet aansprakelijk voor eventuele<br />
onjuistheden in deze uitgave. Hifidelity is niet verantwoordelijk voor handelingen van derden<br />
welke mogelijkerwijs voortvloeien uit het lezen van deze uitgave.<br />
Xingo ondersteunt sinds jaar en dag de Stichting Sibusiso. Voor meer informatie: www.sibusiso.com.