Koolzaad in de tank

- Achtergrond
Koolzaad in de tank
De begrippen biodiesel en PPO,
wat staat voor Pure Plantaardige
Olie, worden nogal eens met
elkaar verward. De (gebruiks)-
eigenschappen van beide plantaardige
brandstoffen verschillen
nogal. Biodiesel kan zonder veel
aanpassingen in een gewone dieselmotor
worden gebruikt. PPO,
daarentegen, kan de motor ernstig
vervuilen zonder veranderingen.
24
AgraPower
t Een opengewerkte
tekening van een
Fendt 820 met aangepaste
motor. De
gele tank onder de
instap is voor ‘gewone’
rode diesel. De
originele tank is voor
de PPO. Vooraan
onder de motorkap
zit de warmtewisselaar.
Deze verwarmt
de olie tot minimaal
65 graden Celsius.
Onder de ‘8’ zit de
driewegventiel welke
automatisch schakelt
tussen de twee
brandstoffen.
Door: Harold Mestrom
Fotografie: Twan Wiermans / Ruben
Meijerink / Fendt / Gerard Burgers
In de volksmond heerst er nogal eens
verwarring over het begrip biodiesel.
Als mogelijke biologische brandstoffen
voor bijvoorbeeld trekkers bestaat
er biodiesel en PPO (Pure Plantaardige
Olie). Biodiesel ontstaat bij
een chemische reactie(verestering)
tussen plantaardige olie en methanol.
Hierbij worden de lange koolwaterstofmoleculen
van de plantaardige
olie in ‘stukjes geknipt’. De
zo ontstane biodiesel heeft vrijwel
AgraPower
25

- Achtergrond
dezelfde eigenschappen als gewone
dieselolie en kan zonder al te veel
aanpassingen in een gewone dieselmotor
worden gebruikt.
Voor PPO is dat echter een heel ander
verhaal. Bij PPO gaat het in dit geval
vooral om koolzaadolie. Het grote
probleem van deze olie in vergelijking
met dieselolie vormt de hoge
viscositeit. Die is namelijk twintig
keer zo groot. Deze eigenschap zorgt
ervoor dat de olie veel minder goed
verstuift onder vooral koude omstandigheden.
Bovendien kan er schade
aan het inspuitsysteem ontstaan.
Zelfs als de motor een brandstofgesmeerde
inspuitpomp heeft, is het
mogelijk dat dit problemen oplevert.
De sterk vertakte molecuulketens
van de PPO zorgen ervoor dat de olie
bij de inspuiting slecht verdampt. Dit
kan tot een sterke verkoling van verstuivers
en zuigerveren leiden en uiteindelijk
het vastlopen van de motor
veroorzaken.
Het vastzitten van de zuigerveren
zorgt voor een slechtere afdichting
in de motor. Hierdoor kan PPO in de
motorolie terecht komen en een chemisch
reageren veroorzaken. Deze
leidt weer tot een verslijming van de
motorolie leiden met alle gevolgen
van dien.
Doordat PPO wat meer vuildeeltjes
bevat, kunnen de brandstoffilters
sneller verstopt raken. Door dit alles
is het dus niet zonder aanpassingen
mogelijk om PPO zomaar in de tank
van de trekker te doen en weg te rijden.
Deutz-Fahr/Fendt
Al sinds het begin van de jaren 90
zijn er diverse bedrijven die dieselmotoren
ombouwen en/of aanpassen
voor het gebruik van PPO. Het grote
nadeel hiervan is dat dan meteen de
garantie van de motorenfabrikant
vervalt.
Door de steeds grotere vraag vooral
in Duitsland, is motorenfabrikant
Deutz hierop ingesprongen en heeft
samen met Deutz-Fahr en Fendt een
trekkermotor op de markt gebracht
die af fabriek geschikt is voor het gebruik
van PPO.
Deze motor, type TCD2012 DCR,
wordt door de genoemde trekkerfabrikanten
in diverse van hun
trekkers ingebouwd. Het is een zescylinder
commonrailmotor met uitlaatgasterugvoer.
Het onderscheid
ten opzichte van andere commonrailmotoren
zit in de twee insteekpompen
die door motorolie worden
p Pure Plantaardige
Olie (PPO) wordt
voornamelijk uit
koolzaad gewonnen.
q De viscositeit van
PPO is twintig keer
zo hoog als dat van
biodiesel.
gesmeerd.
De trekkers zijn uitgevoerd met een
zogenaamde tweetanksysteem. Hierbij
is de hoofdbrandstoftank bedoeld
voor de koolzaadolie terwijl de trekkers
nog een tweede, kleinere tank
hebben voor dieselolie. De trekkers
hebben in principe een dubbel brandstofsysteem.
In het systeem voor de
PPO zit bovendien een warmtewisselaar
die de olie voorverwarmt, een
extra set brandstoffilters, een extra
motormanagementbox en een 3/2-
wegventiel dat de aan- en afvoer van
PPO en diesel naar de inspuitpomp
en tank stuurt. Het originele brandstofsysteem
van de trekker wordt
voor de koolzaadolie gebruikt.
Doordat koolzaadolie pas bij ongeveer
70 graden Celsius een vergelijkbare
viscositeit als dieselolie
heeft, wordt de trekker altijd gestart
op diesel. Wanneer de motor een bedrijfstemperatuur
van minstens 80
graden Celsius heeft bereikt en een
voldoende hoge belastingsgraad
heeft, schakelt het systeem automatisch
over op PPO. Met name de
belastingsgraad is belangrijk, omdat
bij een onvoldoende belasting de
PPO onvolledig verbrandt en vervuiling
van de motor optreedt. Bij een te
lage belasting of bij stationair motortoerental
schakelt het systeem weer
automatisch terug op diesel. Het 3/2-
wegventiel zorgt ervoor dat na het
omschakelen, de retourbrandstof in
de juiste tank terechtkomt en er dus
geen vermenging plaatsvindt.
Voor het uitzetten van de motor moet
de bestuurder het systeem eerst
handmatig terugzetten op ‘diesel’ en
de motor nog even laten lopen, zodat
later ook weer met diesel gestart kan
worden.
Bij Deutz-Fahr zal het gaan om de
trekkers van de net geïntroduceerde
Agrotron M serie. Van deze serie die
van 132 tot 184 pk loopt, zal in de
loop van dit jaar het type M 650 met
184 pk leverbaar zijn in de ‘Natural
Power’ uitvoering.
Voor Fendt gaat het om de 820 Vario
‘Greentec’, van 205 pk die met dezelfde
motor is uitgevoerd.
De meerprijs voor de PPO-gestookte
trekkers ligt rond 6.500 euro. Voor
Duitse omstandigheden moet men
deze prijs in het volgende perspectief
zien. In december 2007 betaalde
de Duits boer/loonwerker 1,25 euro
per liter voor zijn dieselolie, terwijl
een liter PPO 0,90 euro kostte. De
prijs van koolzaadolie is echter sterk
aan wisselingen onderhevig.
26 AgraPower AgraPower 27
Normering
De redenen waarom Deutz-Fahr en
Fendt nu pas met dergelijke trekkers
op de markt komen, heeft vooral te
maken met de grote vraag in met
name Duitsland en het feit dat er
nu een kwaliteitsnormering voor
koolzaadolie is. Deze norm, DIN V
51605, geldt alleen voor koolzaadolie
en beschrijft de eisen waar deze aan
moet voldoen bij gebruik als motorbrandstof.
Voor de bedoelde trekkers van Fendt
en Deutz-Fahr geldt een garantietermijn
van 24 maanden. Voorwaarde
is echter wel dat de gebruiker uitsluitend
genormeerde koolzaadolie
gebruikt en een olieverversingstermijn
van 250 in plaats van 500 uur
aanhoudt.
Het brandstofverbruik van bovengenoemde
trekkers is twee tot drie
hoger dan met dieselolie. Dit komt
door de iets lagere energiewaarden
van PPO ten opzichte van diesel.
Voor de uitlaatgassen geldt dat deze
in vergelijking met het gebruik van
dieselolie dertig procent minder uitstoot
van schadelijke roetdeeltjes opleveren.
PPO is zwavelvrij, waardoor
het niet behoort tot de veroorzakers
van zure regen. Voor de CO 2
- balans
geldt dat de extra productie van dit
broeikasgas nihil is omdat het uitgestoten
CO 2
door de plant is opgenomen
en zodoende weer in de kringloop
terugkomt. Daarnaast is PPO
als zodanig niet schadelijk voor het
milieu. Het breekt namelijk volledig
biologisch af in 21 dagen.
Toekomst
Momenteel zijn de prijzen voor PPO
sterk aan schommelingen onderhevig.
Dat maakt het niet gemakkelijk
duidelijk te stellen of het rijden op
deze brandstof rendabel is. Daarbij
komt nog het hele accijnsverhaal dat
in de diverse landen van de EU nog
onduidelijk is. Wanneer echter in
de toekomst de prijzen van fossiele
p PPO is een
natuurlijk product.
Het is zwavelvrij en
CO 2
-neutraal.
q Tijdens de Agritechnica
2007 in
Hannover werd op de
stand van Deutz-Fahr
de TCD 2012 aan het
publiek getoond. Deze
motor is geschikt voor
het gebruik van zowel
PPO als ‘gewone’
rode diesel.
brandstoffen de pan uit gaan rijzen,
is het goed mogelijk dat het verhaal
heel anders wordt. Ook hangt het er
nog maar vanaf of er grootschalig
PPO geproduceerd gaat worden, of
dat ieder voor zich zijn eigen voorraad
perst.
Voor wat de trekkers betreft, wil
Fendt het voorlopig bij de 820 Greentec
laten, maar sluit niet uit dat ook
andere types in de toekomst in deze
uitvoering leverbaar zullen zijn.
Deutz-Fahr wil in ieder geval Agrotron
M serie op termijn als ‘Natural
Power’-versie leveren. Ditzelfde is
eventueel ook mogelijk voor de TTVserie
met CVT-transmissie, omdat
deze met dezelfde motor is uitgerust.
Beide fabrikanten verwachten niet
dat het tweetanksysteem op 4-cilinder
trekkers zal worden opgebouwd.
Reden is dat deze over het algemeen
voor vrij lichte werkzaamheden
worden gebruikt, waardoor de belastingsgraad
van de motor te laag is
met alle gevolgen van dien.