Leerplan (pdf, 230.2k) - Groep T

ACE-GROEP T 

Centrum voor Volwassenenonderwijs 

Vesaliusstraat 13 

3000 Leuven 

Telefoon: 016/30 10 30 

Fax: 016/30 10 40 

Leerplan 

Graduaat 

Informatica 

Leerplan graduaat Informatica 1

Inhoudsopgave 

1. Structuur van de afdeling en de lessentabel (document 8) 3 

2. Beginsituatie 4 

3. Doelstellingen 5 

4. Leerinhouden: doel, inhoud en bibliografie 6 

Eerste jaar 

Programmeren met C++ 

Practicum C++ 

Computersystemen 

Bedrijfsmanagement 

Practicum informatietechnologie 

Practicum informatiemanagement 

Tweede jaar 

Besturingssystemen 

Computernetwerken 

Programmeren met JAVA 

Practicum JAVA 

Database systemen 

Practicum database systemen 

Systeemanalyse en -ontwerp 

Derde jaar 

Object georiënteerde informatiesystemen 

Practicum object georiënteerde informatiesystemen 

Practicum internettechnologie 

Management van informatiesystemen 

Ondernemingsproject 

5. Evaluatie 54 


Structuur van de afdeling en de lessentabel 

Afdeling: 

Categorie: 

Aantal weken: 

Duur van de lestijd: 

Informatica 

Economisch 

40 weken 

50 minuten 

Aantal studiejaren: 3 

Aantal lestijden: 1000 

- Eerste jaar: 360 

- Tweede jaar: 320 

- Derde jaar: 320 

Lessentabel: 

Zie bijlage. 


Beginsituatie 

Houders van een diploma of gehomologeerd getuigschrift van hoger secundair onderwijs of van een 

hogere secundaire technische leergang (HSTL) worden toegelaten tot het eerste jaar. 

Cursisten die niet in het bezit zijn van één van de bovenvermelde diploma's of getuigschriften, en 

die uiterlijk op 31 december van het kalenderjaar waarvoor men zich inschrijft de leeftijd van 21 

jaar bereiken, worden eveneens toegelaten indien ze slagen voor een toelatingsproef. 

Cursisten die al met succes hoger of universitair onderwijs volgden kunnen voor één of meerdere 

opleidingsonderdelen een vrijstelling krijgen. 

De ervaring leert dat motivatie en doorzettingsvermogen in vrijwel alle gevallen van 

doorslaggevend belang zijn. 


Doelstellingen 

De ingrijpende overgang naar een informatiesamenleving is zich aan het voltrekken. 

Het is moeilijk, om niet te zeggen onmogelijk, een moderne onderneming te beheren zonder gebruik 

te maken van informatietechnologie en informatiesystemen. 

Informatiesystemen zijn de laatste jaren immers geëvolueerd van louter administratieve systemen 

naar “mission critical” systemen die een grote impact hebben op de organisatie en competitiviteit 

van ondernemingen. 

Ook het profiel van de informaticus heeft in het laatste deccenium een grondige accentverschuiving 

ondergaan. De informaticus van vandaag staat in veel nauwer contact met de gebruikers van 

informatiesystemen. Hun rol wordt ook steeds belangrijker en veelzijdiger en is totaal niet meer te 

vergelijken met de technici van vroeger welke meer oog hadden voor de machines dan voor de 

onderneming. 

De opleiding probeert zo goed mogelijk in te spelen op deze veranderende rol met een programma 

dat voortdurend up-to-date wordt gehouden. Het is opgebouwd rond drie thema’s. 

In Informatietechnologie worden naast de “klassieke” technologieën eveneens de meer recente 

evoluties besproken zoals object georiënteerde databases en client-server systemen. 

Besturingssystemen en netwerken worden uitvoerig behandeld met uiteraard veel aandacht voor het 

internet. Ontwikkelen van Informatiesystemen geeft de studenten theoretische inzichten en 

praktische ervaring in het programmeren waarbij het klassieke methodische programmeren 

definitief vervangen werd door object based en object georiënteerd programmeren. Zo wordt er 

ruime aandacht besteed aan zowel C++ als Java. Er wordt eveneens veel aandacht besteed aan de 

analyse- en systeemontwikkelingsmethoden. Ook het ontwikkelen van internet- en 

intranetapplicaties komt uitvoerig aan bod. In Informatiemanagement wordt aangegeven op 

welke manier informatiesystemen passen in het geheel van de bedrijfsdoelstellingen en wordt de 

huidige kijk op het management van de informatica-afdeling en de controle, auditing en beveiliging 

van informatiesystemen behandeld. 

In de opleiding wordt een evenwicht nagestreefd tussen de theoretische benadering van de 

informatietechnologie en de praktische toepassing ervan. 


Leerinhouden: doel, inhoud en bibliografie 

Eerste jaar 

Programmeren met C++ 

Practicum C++ 

Computersystemen 

Bedrijfsmanagement 

Practicum informatietechnologie 



Programmeren met C++ (inclusief practicum) 1/4 

Situering in het studieprogramma 

Eerste jaar – 160 lestijden 

Doel 

In deze module wordt geleerd om op gestructureerde wijze programma's te ontwerpen en te 

schrijven. Dit gebeurt met de populaire hybride programmeertaal C++ die toelaat om zowel 

gestructureerd modulair als object georiënteerd te werken. In eerste instantie worden de 

belangrijkste programma- en gegevensstructuren behandeld. Gaandeweg leren de studenten meer 

omvangrijke problemen aan te pakken en komen speciale programmeringstechnieken aan bod. De 

cursus wordt opgebouwd aan de hand van programmavoorbeelden in C++. 

Deze basistechnieken worden in het tweede gedeelte uitgebreid met een inleiding tot object 

georiënteerd programmeren. 

De cursus bestaat voor de helft uit practica, waarbij de theorie letterlijk aan de praktijk wordt 

getoetst door de studenten zelf programma's te laten ontwikkelen, coderen en testen. 

Inhoud 

1. Inleiding 

1.1. Concrete informatie over de cursus en het gebruikte handboek 

1.2. Componenten van een computersysteem 

1.3. Programmaontwikkeling 

1.4. Taak van de programmeur 

1.5. Verloop van het creëren van programma’s 

1.6. Generaties programmeertalen 

2. Variabelen en constanten 

2.1. Pseudocode 

2.1.1. Commando’s 

2.1.2. Variabelen 

2.1.3. Constanten 

2.1.4. Uitdrukkingen 

2.2. C++ 

2.2.1. Voorbeeldprogramma 

2.2.2. Eerste C++ syntax 

2.2.3. Standaardtypes in C++ 

3. Waar, niet waar en for-loops 

3.1. Operatoren 

3.2. Iteratie 

4. Beslissingen en while-loops 

4.1. Voorwaardelijke instructie 

4.2. Iteratie 

4.3. Break, continue, go to 



5. Functies 

5.1. Eigenschappen van functies: prototype en definitie 

5.2. Functies in pseudocode 

5.3. Default argumenten 

5.4. Scope van variabelen bij functies 

5.5. Wijzigen van variabelen via de parameters 

5.5.1. Call by reference 

5.5.2. Call by value 

5.6. Function overloading 

6. Structures 

6.1. Specificatie en declaratie 

6.2. Initialisatie van structures 

6.3. Eigenschappen 

6.4. Voorbeelden 

7. Arrays en pointers 

7.1. Geïndiceerde variabelen 

7.2. Arrays 

7.3. Pointers 

7.4. Pointers bij functies: wijzigen van variabelen via de parameters 

7.5. Link tussen arrays en pointers 

7.6. Array als functie-argument 

8. Strings 

8.1. Definitie 

8.2. Stringconstante 

8.3. Invoeren van strings 

8.4. Invoerbuffer 

9. Klassen 

9.1. Kenmerken van een klasse 

9.2. Voorbeelden van klassen 

9.3. Klassen en functies 

9.4. Lidfuncties 

9.5. De eerste lidfunctie: de constructor 

10. Uitbreiding: objecten 

10.1. Definities 

10.2. Data hiding: private en public 

10.3. Lidfuncties 

10.4. Constructoren 

10.5. Constructoren zonder formele parameters 

10.6. Enkele voorbeelden op constructoren 

10.7. Constructoren met parameters 

10.8. Object als argument van een lidfunctie 

10.9. Object als functiewaarde 

10.10. Object als reference argument 

10.11. Voorbeelden 



11. Conversie, klassen en operatoren 

11.1. Constructor als hulp bij initialisatie 

11.2. Constructoren en conversie 

11.3. Operator overloading 

12. Uitbreiding: strings en meervoudige arrays 

12.1. Strings 

12.1.1. Adres van een string 

12.1.2. String als functiewaarde 

12.1.3. Functies op strings 

12.1.4. Const bij pointers gebruikt 

12.2. Meervoudige arrays 

12.2.1. Initialisatie 

12.2.2. Inlezen 

12.2.3. Meervoudige arrays als argument 

12.2.4. Enumeratietypes 

12.2.5. Array van strings 

13. Dynamisch geheugenbeheer 

13.1. Dynamische arrays 

13.2. Destructoren 

13.3. Copy constructor en assignment operator 

13.4. Strings en dynamisch geheugen 

14. Arrays, containers en lijsten 

14.1. Een array van objecten 

14.2. Pointers naar objecten 

14.3. Container klasse 

14.4. Een lijst van objecten 

14.5. Static leden 

15. Templates 

15.1. Functie-templates 

15.2. Klasse-templates 

15.3. Template voor een lineaire lijst 

16. Streams 

16.1. Standaard stream-objecten 

16.2. Een bestand maken en lezen m.b.v. een stream 

16.3. Strings en bestanden 

16.4. Testen van een stream 

16.5. Tegelijk lezen en schrijven naar een bestand 

16.6. Kopiëren van een bestand 



Handboek-Cursustekst 

Aan de slag met C++ 

Gertjan Laan 

Uitgeverij: Academic Service 

Transparanten 

Practicumtekst en opgavebundel 

Bibliografie 

Fundamenten van object georïenteerd programmeren in pseudocode en C++ 

Luc Janssens 

Uitgeverij: Sybex – 1999 


Computersystemen 1/7 



Doel 

Het doel van dit vak is een gedegen kennis op het gebied van computersystemen bij te brengen. 

Deze gedegen kennis omvat ondermeer volgende zaken: 

- de studenten moeten een zo actueel mogelijk beeld hebben van wat er vandaag bestaat en 

omgaat in de wereld van de computersystemen (met een nadruk op de personal computer 

wereld); 

- de studenten moeten een aantal termen/begrippen/schema’s begrijpen en met eigen woorden 

kunnen verklaren; 

- de studenten moeten een aantal blijvende concepten en technieken (vaak vakoverschrijdende 

concepten en technieken) kunnen toelichten; 

- de studenten moeten ook een aantal verbanden kunnen leggen (vb. waarom hier het gebruik van 

deze technologie, waarom kan je dit beter anders aansluiten, …); 

- bedoeling van dit vak is ook praktisch (naar wat ben ik op zoek, wat is nu een goede koop voor 

mij of voor het bedrijf waarvoor ik werk, …); 

- dit vak geeft ook ondersteuning aan andere vakken (zoals het methodisch programmeren, 

computernetwerken, …); 

- bedoeling is ook om te laten proeven van verschillende domeinen om zodanig interesse en 

motivatie op te wekken bij de studenten, waarbij deze interesse of motivering zich daarom niet 

hoeft te beperken tot computersystemen (vb. interesse voor software, netwerken, elektronica, 

…). 

Inhoud 

1. Basis 

1.1. Wat is een computer ? 

1.2. Hardware / Software 

1.3. Analoge / Digitale data 

1.4. Gegevensvoorstelling 

1.4.1. Eenheid van informatie 

1.4.2. Logische operaties 

1.4.3. Hexadecimale representatie 

1.4.4. Voorstelling van natuurlijke getallen 

1.4.5. Voorstelling van gehele getallen 

1.4.6. Voorstelling van reële getallen 

1.4.7. Voorstelling van lettertekens 

1.4.8. Voorbeelden 

1.5. Serieel / Parallel 

1.6. Bestandssystemen 



1.7. Evolutie 

1.7.1. Mainframe architectuur 

1.7.2. Minicomputers 

1.7.3. Personal Computers 

1.7.4. Netwerken 

1.7.5. Distributed Systems 

1.8. Wat is een Netwerk ? 

2. Geschiedenis 

2.1. De prehistorie 

2.2. De pioniers 

2.3. De eerste generatie 

2.4. De tweede generatie 

2.5. De derde generatie 

2.6. De vierde generatie 

2.7. De vijfde generatie 

3. Inleiding 

3.1. Moore’s law 

3.2. Abstractieniveaus (Toepassingsprogramma’s, Hoog-niveauprogrammeertalen, Machinetaal, 

Controlesignalen, Functionele blokken, Poortnetwerken, Transistors en verbindingen) 

3.2.1. Architectuur vs Organisatie 

3.2.2. Binaire compatibiliteit 

3.2.3. Broncodecompatibiliteit 

3.2.4. Platform 

3.2.5. Porteren 

3.2.6. Emuleren 

3.2.7. Java Virtuele Machine 

3.3. Soorten computers 

3.4. PC Types (Notebook, Desktop, Server, Legacy-free, All-in-one,Workstation, Thin clients, PDA, 

Ingebedde systemen) 

3.5. File server versus application server 

3.6. Richtlijnen voor PC’s (ACPI, PC99, PC2001) 

3.7. Belangrijkste subsystemen 

3.8. Marketing IT products 

3.9. Maten en gewichten 

3.9.1. Bussen 

3.9.2. Bussnelheid t.o.v. data transfer rate 

4. Processor subsysteem 

4.1. Inleiding processoren 

4.2. Bespreking van de Pentium II (DIB, pipelining, …) 

4.3. Bespreking van de program counter en van de stack pointer 

4.4. Adresbus, controlebus en databus 

4.5. CISC versus RISC 

4.6. Positionering van de processoren 

4.7. MMX, SSE, SSE2, 3DNow : principe van SIMD 

4.8. Multiprocessing 

4.9. Hyperthreading 

4.10. Clustering 

4.11. Packaging 

4.12. Trends 



5. Memory subsysteem 

5.1. Soorten geheugens en geheugenhiërarchie 

5.2. Registers 

5.3. Cache (taak, delen, werking, soorten) 

5.4. Hoofdgeheugen (taak, samenwerking met de processor, situering) 

5.5. Soorten geheugen 

5.5.1. Soorten ROM (ROM, PROM, EPROM, EEPROM, Flash) 

5.5.2. Soorten RAM (DRAM, SRAM) 

5.5.3. Opbouw en werking van DRAM 

5.5.4. Soorten DRAM (SDRAM, DDR-SDRAM, Direct RDRAM) 

5.6. Geheugen en performantie 

5.7. Error detectie en correctie 

5.8. Geheugenkaartjes 

5.9. Trends 

5.10. Secundair geheugen (hoofdstuk 7 Disk subsysteem en opslagmedia) 

5.11. Off-line geheugen (hoofdstuk 7 Disk subsysteem en opslagmedia) 

6. Moederborden en bus subsysteem 

6.1. Wat is een moederbord ? 

6.2. Moederbord vormfactoren 

6.3. Moederbordonderdelen 

6.3.1. Processor socket/slot 

6.3.2. Chipset 

6.3.3. Super I/O 

6.3.4. BIOS 

6.3.5. SIMM/DIMM sockets 

6.3.6. Bus slots: ISA-bus, PCI-bus, PCI-X, PCI Express, Hypertransport, PC-cards 

6.3.7. Plug and play 

6.3.8. VRM 

6.3.9. Batterij 

7. Standaardpoorten voor invoer en uitvoer – In- en uitvoerapparaten 

7.1. Wat is een I/O poort ? 

7.2. karakteristieken I/O 

7.3. Speciale I/O t.o.v. Memory Mapped I/O 

7.4. I/O poortadressen 

7.5. Soorten I/O 

7.5.1. Geprogrammeerde overdracht 

7.5.1.1. Actieve synchronisatie (polled I/O) 

7.5.1.2. Onderbrekingen (interrupts) 

7.5.2. Directe geheugentoegang (DMA) 

7.6. I/O poorten 

7.6.1. Seriële poort 

7.6.2. Infrarood poort 

7.6.3. Bluetooth 

7.6.4. Parallelle poorten 

7.6.5. USB 

7.6.6. IEEE 1394 FireWire 

7.6.7. PS/2 en spelpoort 



7.6.8. Overzicht poorten / connectors 

7.7. Invoerapparaten 

7.7.1. Keyboard 

7.7.2. Muis 

7.7.3. TrackPoint 

7.7.4. Joystick, gamepad, stuurwiel 

7.7.5. Scanner 

7.7.6. Lichtpen, aanraakscherm, barcodelezers 

7.7.7. Digitale camera’s 

7.8. Uitvoerapparaten 

7.8.1. Beeldscherm (hoofdstuk 8 grafisch subsysteem) 

7.8.2. Printers 

7.8.2.1. Impactprinters 

7.8.2.2. Non-Impactprinters 

8. Disk subsysteem en opslagmedia 

8.1. Principe van magnetische gegevensopslag 

8.2. Floppy 

8.3. Harde schijf 

8.3.1. Onderdelen 

8.3.2. Indeling 

8.3.3. Snelheden en tijden 

8.3.4. Formatteren 

8.3.4.1. Low-level 

8.3.4.2. High-level 

8.3.5. Partinionering 

8.3.6. Overbijvende disktermen 

8.4. Interfaces voor opslagapparaten 

8.4.1. ATA-interface 

8.4.2. Serial ATA 

8.4.3. SCSI 

8.4.4. Vergelijking SCSI versus EIDE 

8.5. Factoren bij diskperformantie 

8.6. RAID 

8.7. Soorten Storage (Bus attached storage, NAS, SAN) 

8.8. CD-ROM drive 

8.9. DVD 

8.10. ZIP 

8.11. LS-120 en HiFD 

8.12. MO-drives 

8.13. Tape backup 

9. Grafisch subsysteem 

9.1. Grafisch subsysteem: overzicht 

9.2. Grafisch subsysteem: werking 

9.3. Het beeldscherm 

9.3.1. Werking van de CRT-monitor 

9.3.2. Refresh rate 

9.3.3. Interlacing 



9.3.4. Resolutie 

9.3.5. Soorten maskers 

9.3.6. Soorten beeldbuizen 

9.3.7. Flat panels 

9.3.8. Vergelijking tussen TFT’s en CRT’s 

9.3.9. Analoge versus digitale interface 

9.3.10. Relatie pixel/karakter 

9.3.11. Waarop toezien bij de aankoop van een scherm (Dot Pitch, OSD, Moiré, Straling, ...) 

9.4. Videokaarten: componenten 

9.4.1. Videoprocessor 

9.4.2. Videogeheugen 

9.4.3. Videobusbreedte 

9.4.4. DAC 

9.4.5. Busconnector: AGP 

9.4.6. Videostuurprogramma 

9.5. 3D grafische acceleratoren 

9.6. Integrated graphics and memory controller 

10. Multimedia 

10.1. Analoge en Digitale signalen 

10.2. Omzetting van analoog naar digitaal 

10.3. Compressie van digitale signalen 

10.4. Afbeeldingen 

10.4.1. Bitmapafbeeldingen 

10.4.2. vectorafbeeldingen 

10.5. Geluid: een overzicht 

10.5.1. Waveform: analoge en digitale golfvorm 

10.5.2. MIDI 

10.5.3. MP3 

10.5.4. 3D Sound 

10.6. Video : overzicht en termen 

10.7. Video : Compressie / decompressie 

10.8. Internet Streaming Media 

10.9. Virtual Reality 


Cursustekst : Computersystemen 

Tom Sluys 

Installatie hardware 3/4 

B. Pinkster 

Uitgeverij: Academic Service – 2004 



Bibliografie 

Upgrading en Repairing PC’s 

S. Mueller 

Uitgeverij: Que Corporation 

How Computers Work 

R. White 

Uitgeverij: Ziff-Davis Press – Millenium edition 

Leer u zelf werken met computers 

G. Courter, A. Marquis 

Uitgeverij : Sybex – 1998 

Computersystemen en netwerken 

L. van Moergestel 

Uitgeverij : Academic Service – 1999 

USB explained 

S. MacDowell, M.D. Seyer 

Uitgeverij: Prentice Hall – 1999 

Computers: Tools for an Information Age 

H.L. Capron 


A Computer Graphics Industry Reference 

T. Masson 

Uitgeverij: New Riders – 1999 

Cursus Beginselen van Computerarchitectuur 

Prof. Koen De Bosschere 

Vakgroep ELIS 

Windows XP Grand Cru 

John Levine – Margaret Levine Young 

Uigeverij: Easy Computing - 2002 

Modern Operating Systems (second Edition) 

Andrew S. Tanenbaum 

Uitgeverij : Prentice Hall - 2001 

Tijdschriften 

Computer Magazine: VNU Business Publications 

Computer Totaal: IDG Communications Nederland 



C’t (Computer en Techniek): F&L Technical Publications 

PC World: Best of Publishing 

Elektuur (elektronica en computertechniek): Segment 

PC Magazine: Minoc Business Press (Ziff-Davis Media) 

Netwerk: NV Sparta (persgroep) 

Websites 

www.compaq.com 

www.toshiba.com 

www.dell.com 

www.gateway.com 

www.ibm.com 

www.acer.com 

www.intel.com 

www.amd.com 

www.tomshardware.com 

www.xircom.com 

www.palm.com 

www.3com.com 

www.iomega.com 

www.seagate.com 

www.sony.com 

www.philip`s.com 

www.eizo.com 

www.karbosguide.com 

www.nec.com 

www.hitachi.com 

www.microsoft.com 

www.kingston.com 

www.elsa.com 

www.matrox.com 

www.hercules.com 

www.ati.com 

www.digi.com 

www.zdnet.be 

www.asus.com 

www.whatis.com 

… 


Bedrijfsmanagement 1/3 



Doel 

Hoofddoelstelling van de module ‘Bedrijfsmanagement’ is de student(e) een basisinzicht te 

verschaffen in de voornaamste topics van het financieel management zodat hij/zij enerzijds in staat 

is financiële informatie te begrijpen en te interpreteren en anderzijds de financiële impact van 

beslissingen in zijn functie als informaticus kan inschatten en kan rapporteren aan het management. 

Meer specifiek wordt beoogd dat hij/zij in staat is de jaarrekening te lezen en te analyseren, de 

basismethoden van kostprijsberekening en investeringsanalyse te kunnen toepassen en vertrouwd is 

met de financieringsproblematiek van de onderneming. 

Als inleiding op de cursus wordt de student(e) vertrouwd gemaakt met de voornaamste 

managementtaken van het moderne management, zodat hij/zij zich beter kan integreren en beter kan 

functioneren in een onderneming. 

Inhoud 

1. Doelstellingen van de onderneming 

1.1. Doelstellingen 

1.2. Bedrijf als samenwerkingsverband van belanghebbenden 

1.3. Belanghebbenden en doelstellingen 

2. Managementfuncties 

2.1. Planning 

2.2. Organizing 

2.3. Leading 

2.4. Controlling 

3. Kostprijsberekening 

3.1. Directe en indirecte kosten 

3.1.1. Begripsomschrijvingen 

3.1.2. Verbijzonderingsmethoden 

3.2. Vaste en variabele kosten 

3.2.1. Definities en grafische voorstelling 

3.2.2. De winst-volumegrafiek en berekeningen 

3.2.3. Oefening HES 

4. Het evalueren van een investering 

4.1. Inleiding 

4.2. Evaluatie van de rendabiliteit van een investering 

4.2.1. De terugwinningstermijn 

4.2.2. De netto-actuele waarde 

4.2.3. De interne rendabiliteitsvoet 



5. Informatie t.b.v. de financiële besturing 

5.1. De informatiebehoefte 

5.2. De informatievoorziening 

5.3. De registratie van bezit en vermogen 

5.4. De registratie van opbrengsten en kosten 

5.5. Algemene beginselen t.a.v. balanswaardering en winstbepaling 

6. Vermogensvormen 


6.2. Voorziening in de vermogensbehoefte 

6.3. Eigen vermogen 

6.4. Vormen van vreemd vermogen 

6.5. Speciale financieringsvormen 

7. Keuze van de ondernemingsvorm 


7.2. De eenmanszaak 

7.3. De vennootschap 

7.4. De EVBA 


De cursustekst bestaat uit hoofdstukken genomen uit volgende handboeken: 

Financieel management: analyse, planning en beheer 

Drs. Th.A. Van Beek, ea. 

Uitgeverij: Stenfert Kroese, Antwerpen – 1992 – tweede herziene druk 

Elementaire bedrijfseconomie 

Prof.Dr. R. Slot 

Uitgeverij: Stenfert Kroese, Antwerpen 

Organiseren en leidinggeven 

Prof.Dr. D. Keuning 

Uitgeverij: Stenfert Kroese, Antwerpen 

Kostprijscalculatie in management 

Prof. Werner Bruggeman 

Uitgeverij Garant - 1993 



Bibliografie 

Handboek Financieel beheer 

E. Laveren 

Standaard Uitgeverij – 2002 

Financieel management : concepten en technieken 

A.B. Dorsman, L. Vanthienen 

Standaard Uitgeverij – 2000 

Gids voor het financieel beleid 

R Frederix, F. Vanaken, J.P. Van Kerkhoven 

Uitgeverij : MIM – 1995 

Fundamentals of corporate finance 

S. Ross, R. Westerfield, J. Jappe 

Uitgeverij: Mc. Graw-Hill – 1998 

Fundamentals of corporate finance 

R. Brealy, S. Myers 

Uitgeverij: R. Irwin - 1998 


Practicum informatietechnologie 1/7 




Doel 

In de eerste plaats worden de studenten vertrouwd gemaakt met de Windows NT-omgeving, leren 

ze werken met het internet en het intranet, en met de e-mail services die op campus Vesalius ter 

beschikking staan. Elke student krijgt namelijk bij inschrijving een NT-login en een e-mail-adres. 

De voornaamste doelstelling van dit practicum is de studenten op een gevorderd niveau te leren 

werken met de MS Office 2000-omgeving (Word, Excel, Access) waarbij de interactie tussen de 

verschillende onderdelen centraal staat. De studenten moeten, na het volgen van deze module, in 

staat zijn een helpdeskfunctie in dit domein uit te voeren. 

In het tweede gedeelte is het tevens de bedoeling om theoretische begrippen van het vak 

‘Bedrijfsmanagement’ praktisch in te oefenen m.b.v. cases die met excel worden uitgewerkt. 

Inhoud 

Deel 1: Windows NT 

1. Windows NT 

1.1. Inzicht verwerven in de NT-architectuur en de principes van een NT-netwerk 

1.2. Resources (disks, printers, servers, …) kunnen selecteren en gebruiken 

1.3. Verschillende aspecten van NT-beveiliging kunnen toepassen 

1.4. Elementaire problemen opsporen en oplossen 

Deel 2: Het internet 

1. Navigeren 

1.1. Navigeren via links 

1.2. Navigeren via bookmarks 

1.3. Navigeren via de afgelegde weg 

2. Opvragen van documenten 

2.1. Een verzoek onderbreken 

2.2. Pictures niet mee laten sturen 

2.3. Een pagina opnieuw opvragen 

2.4. Een pagina bewaren of printen 

3. Het begrip ‘homepage’ 




4. Adressen op het Internet 

4.1. De vindplaatsen: URL’s 

4.2. Navigeren via een URL 

4.3. Opbouw van een URL 

5. Informatie zoeken op het Internet: zoekmachines 

6. Gebruik van de e-mail server 

7. Nieuwsgroepen 

Deel 3: Microsoft Word Office 2000 

1. Afdrukken 

2. Autocorrectie 

3. Bewaren en oproepen van documenten 

4. Liniaal 

5. Rand en arcering 

6. Zoeken en vervangen 

7. Plakken en plakken speciaal 

8. Spelling- en grammaticacontrole 

9. Autotekst 

10. Opmaak van tekens 

10.1. Vet 

10.2. Onderstrepen 

10.3. Centreren 

10.4. Speciale tekens 

11. Opmaak van een alinea 

11.1. Marges wijzigen 

11.2. Tabinstellingen 

11.3. Uitvullen 

11.4. Harde en zachte return 

11.5. Arceren en omkaderen 

11.6. Opmaakprofielen 

11.7. Lijsten met opsommingstekens of nummering (meerdere niveaus) 




12. Werken in overzichtsweergave (outline) 

13. Tabellen 

13.1. Tabellen invoegen, tekenen en opmaken 

13.2. Berekeningen maken in een tabel 

14. Opmaak van secties 

14.1. Kolommen 

14.2. Kop- en voettekst 

15. Invoegen van afbeeldingen en van Excel-grafieken 

16. Voetnoten en indexen 

17. Het automatisch aanmaken van een inhoudstabel 

18. Mailmerge 

19. Sjablonen aanmaken 

20. Formulieren 

Deel 4: Microsoft Excel Office 2000 

1. Gegevensinvoer 

1.1. Meerdere cellen selecteren 

1.2. Gegevens invoeren en bewerken 

1.3. Gegevens in een cel bewerken 

1.4. Celverwijdering 

1.5. Ongedaan maken 

2. Gegevens opmaken 

2.1. Automatisch gegevens opmaken 

2.2. De opmaak van andere cellen kopiëren 

2.3. Gegevens opmaken m.b.v. de werkbalk 

2.4. De getalnotatie wijzigen 

2.5. Lettertype wijzigen 

2.6. Rijhoogte en kolombreedte veranderen 

2.7. De celuitlijning wijzigen 

2.8. Randen en kleuren toevoegen 

3. Formules samenstellen 

3.1. Rijen en kolommen automatisch optellen 

3.2. Eenvoudige formules maken 

3.3. Formules m.b.v. de Wizard Functies 

3.4. Een bereik 

3.5. Formules maken met relatieve en absolute celverwijzingen 




4. Grafieken maken van uw gegevens 

4.1. Grafieken maken in een werkblad 

4.2. Grafiektypen 

4.3. Grafiekgegevens wijzigen 

4.4. Grafiektype wijzigen 

4.5. Rasterlijnen en legenda 

4.6. Naar specifieke gegevens wijzen 

4.7. De grafiek toelichten 

5. Werkbladen en grafieken afdrukken 

5.1. Afdrukvoorbeeld 

5.2. Pagina instellingen 

5.3. Kop- en voetteksten 

5.4. Een werkblad afdrukken 

5.5. Een grafiekblad afdrukken 

6. Lijsten sorteren en beheren 

6.1. Gegevens filteren 

6.2. Automatische filter 

6.3. Uitgebreide filters 

6.4. Gegevens sorteren 

6.5. Databasefuncties 

7. Draaitabellen 

7.1. Een draaitabel maken 

7.2. Een draaitabel wijzigen 

8. Doel zoeken 

8.1. Alternatieven bekijken met gegevenstabellen 

8.2. Gegevens analyseren 

9. Gegevensuitwisseling met andere softwarepaketten 

9.1. Gegevens uitwisselen 

9.2. Afbeeldingen in Excel plaatsen 

9.3. Koppeling met andere toepassingen 

9.4. Uitwisseling met Word 

10. Cases in het kader van de cursus Bedrijfsmanagement 

10.1. Case 1: toepassing op het hoofdstuk ‘Kostprijsberekening’ – Break-even analyse 

10.2. Case 2: toepassing op het hoofdstuk ‘Kostprijsberekening’ – Kostenplaatsenmethode 

10.3. Case 3: toepassing op het hoofdstuk ‘Vermogensvormen’ – Liquiditeitenplanning (thesaurieplan) 

10.4. Case 4: toepassing op het hoofdstuk ‘Investeringsanalyse’ – Investeringsanalyse met omzet 

10.5. Case 5: toepassing op het hoofdstuk ‘Investeringsanalyse’ – Investeringsanalyse zonder omzet 




Deel 5: Microsoft Access Office 2000 

1. Gegevens toevoegen aan een database 

1.1. Definitie van een database 

1.2. Een database openen 

1.3. Een formulier openen 

1.4. Gegevens invoeren 

1.5. Naar een ander record gaan 

1.6. Een tabel openen 

1.7. Microsoft Access afsluiten 

2. Tabellen 

3. Definitie van een tabel 

3.1. Een tabel maken met een TabelWizard 

3.2. Records toevoegen in een gegevensblad van een tabel 

3.3. Een nieuwe tabel ontwerpen 

3.4. Een tabel ontwerpen in de ontwerpweergave 

3.5. Veldeigenschappen 

4. Gegevens koppelen en importeren 

4.1. Gegevens uit verschillende bronnen 

4.2. Een externe tabel koppelen 

4.3. Met gegevens in de gekoppelde tabel werken 

4.4. Een tabel importeren 

4.5. Een Excel werkblad koppelen 

5. Relaties 

5.1. Relaties tussen tabellen 

5.2. Definitie van referentiële integriteit 

5.3. Een opzoekveld maken 

5.4. Een relatie maken in het venster relaties 

5.5. Veel-op-veel relaties herkennen 

6. Query’s 

6.1. Definitie van een query 

6.2. Het maken en wijzigen van een query 

6.3. Een query maken en opslaan 

6.4. Instellen van de criteria voor de gewenste records 

6.5. Sorteren in een query 

6.6. Een veld verbergen 

6.7. Een query gebaseerd op gerelateerde tabellen 

6.8. Gegevens samenvatten 

6.9. Het maken van een berekening 




7. Qeury’s: uitbreiding 

7.1. Definitie van een parameterquery 

7.2. Een parameterquery maken 

7.3. Parameters gebruiken om een reeks records te vinden 

7.4. Een kruistabelquery maken 

8. Actiequeries 

8.1. Tabelmaakquery 

8.2. Bijwerkquery 

8.3. Toevoegquery 

8.4. Verwijderquery 

9. Formulieren 

9.1. Defintie van een besturingselement 

9.2. Het ontwerp van een formulier wijzigen 

9.3. Een label toevoegen 

9.4. Het formaat van de tekst en kleuren instellen 

9.5. Een afhankelijk besturingselement 

9.6. Een selectievakje maken 

9.7. Eigenschappen instellen 

9.8. Uitlijnen 

10. Formulieren: uitbreiding 

10.1. Definitie van het begrip OLE 

10.2. Een figuur toevoegen 

10.3. Een object uit een tabel inpassen in een kader 

10.4. Een subformulier 

10.5. Opdrachtknop maken 

10.6. Een keuzelijst met invoervak maken 

11. Rapporten 

11.1. Een detailrapport maken 

11.2. Het afdrukvoorbeeld bekijken 

11.3. Het ontwerp van een rapport 

11.4. Een groepsrapport 

12. Macro’s 

12.1. Definitie van een macro 

12.2. Macro’s maken 

12.3. Macro’s uitvoeren 

12.4. Autoexec macro 

12.5. Groepsmacro’s 




13. Modules 

13.1. Basisstructuren 

13.2. Iteratie met aanvangvoorwaarde 

13.3. Iteratie met afbreekvoorwaarde 

13.4. Begrensde iteratie 

13.5. Toekenningsopdracht in een procedure 

13.6. Invoeropdracht langs klavier 

13.7. Messagebox 

13.8. Functieprocedure 

13.9. Gebeurtenisprocedure 

13.10. Arrays 

Cursustekst-Handboek 


MS AccessXP 

Eric Cuypers, Eddy Van den Broeck 

Uitgeverij: De Boeck 



Tweede jaar 

Besturingssystemen 


Programmeren met JAVA 

Practicum JAVA 

Database systemen 

Practicum database systemen 

Systeemanalyse en -ontwerp 


Besturingssystemen 1/2 


Tweede jaar – 40 lestijden 

Doel 

Elke computergebruiker maakt rechtstreeks of onrechtstreeks gebruik van een besturingssysteem 

(Windows 2003, Linux of een ander besturingssysteem). Vraag je evenwel aan een 

computergebruiker wat een besturingssysteem doet, dan komt hij/zij vaak niet verder dan een 

beschrijving van de taken van Internet/Windows Explorer. De taken van een besturingssysteem zijn 

evenwel veel ruimer. 

De cursus reikt ideeën en concepten aan die in besturingsystemen worden gebruikt. De nadruk ligt 

op het begrijpen en kunnen redeneren met deze concepten zodoende dat de student inzicht verwerft 

om besturingssystemen vanuit verschillende standpunten te bekijken, vanuit het oogpunt van 

applicatie-ontwikkeling of systeembeheer. De toepassing van deze concepten in hedendaagse 

(netwerk)besturingssystemen worden besproken ter illustratie en ondersteuning van de concepten. 

Op deze manier passeren de besturingssystemen: Unix, Sun Solaris, Linux en Windows 2000, … de 

revue. 

In onze informatiemaatschappij vormt de verwerking en beschikbaarheid van data een kritische rol. 

De onbeschikbaarheid van computerservers en netwerk leidt vaak tot grote kosten/verliezen voor de 

bedrijfswereld. De laatste jaren is beveiliging van computersystemen en –netwerken cruciaal 

geworden. Tijdens het hoorcollege besturingssystemen wordt ingegaan op de verschillende 

aspecten van beveiliging en oplossingen om beveiligingsrisico’s te beperken. Daarnaast heeft 

beschikbaarheid ook een hardware en besturingssysteem dimensie. Individuele compterservers 

geven vandaag nog steeds geen garantie voor hoge beschikbaarheid. Een goed ontwerp van 

computersservers in een netwerk is de enige mogelijkheid om aan de strenge beschikbaarheid eisen 

te voldoen. 

Aanvullend op het hoorcollege worden praktijksessies voorzien waar de student via een hands-on 

training leert te werken met Linux respectievelijk een Windows 2000 netwerk. 

Inhoud 

1. Beheren van processen 

1.1. Procesmodel en procestoestanden 

1.2. Creëren en wisselen van processen 

1.3. Procesbeheer in Unix 

2. Multithreading 

2.1. User versus kernel threads 

2.2. Monoprocessor versus symmetrische multiprocessor 

2.3. Threadbeheer in Windows en Solaris 


Besturingssystemen 2/2 

3. Parallelle processen/threads 

3.1. Wederzijdse uitsluiting en synchronisatie 

3.2. Ondersteuning van wederzijdse uitsluiting 

3.2.1. Semaforen en monitoren 

3.2.2. Implementatie in Java 

4. Scheduling van processen/threads 

4.1. Types schedulers: korte, middellange en lange termijn scheduler 

4.2. Algoritmes voor scheduling: round robin, shortest job first, prioriteiten, … 

4.3. Preëmptieve versus non-preëmtieve multitasking 

4.4. Schedulen van processen/threads in Unix en in Windows 

5. Geheugenbeheer 

5.1. Pagineren en segmenteren van het geheugen 

5.2. Virtueel geheugen 

5.3. Toepassing van geheugenbeheer in Solaris en in Windows 

6. Bestands- en directorybeheer 

6.1. Bouw en werking van FAT en NTFS 

6.2. Unix nodebeheer 

7. Het ontwerpen van een oplossing voor hoge beschikbaarheid (resilient systems) 

7.1. Resilient topology/architectuur 

7.2. Clustertechnologie 

7.3. RAID-technologie 

8. Computer systeembeveiliging 

8.1. Concepten 

8.2. Soorten aanvallen 

8.3. Virussen 

8.4. Encryptie en authenticatie concepten 


Slides als leidraad voor het hoorcollege en de labs 

Operating Systems: achtergronden, werking en ontwerp 

William Stallings 


Bibliografie 

Inside Windows NT Server 

Drew Heywoord 

Uitgeverij: New Riders 

Operating System Concepts 

Silberschatz, Galvin 

Uitgeverij: Addison-Wesley 


Computernetwerken 1/3 



Doel 

Sinds het begin van de jaren ’90 heeft het wereldwijd uitwisselen van informatie een enorme vlucht 

genomen. Het Internet Protocol (IP), WWW en e-mail vormen de basis voor dit succes. Het IPprotocol 

is zo succesvol geworden dat het niet uitsluitend gebruikt wordt voor internetcommunicatie 

maar ook voor communicatie tussen computers in een kantooromgeving. 

De cursus reikt ideeën en concepten aan die in besturingsystemen worden gebruikt. De nadruk ligt 

op het begrijpen en kunnen redeneren met deze concepten zodoende dat de cursist inzicht verwerft 

om netwerken vanuit verschillende standpunten te bekijken, vanuit het oogpunt van applicatieontwikkeling 

of systeembeheer. De implementatie van deze concepten in de TCP/IP-stack en 

Ethernet worden besproken ondersteuning van de concepten. 

De scheiding tussen stand-alone en netwerkbesturingssystemen vervaagt. Besturingssystemen zoals 

Windows en Linux beheren zowel de individuele PC maar ook het netwerk. Bij netwerkbeheer ligt 

de klemtoon op het toegankelijk maken van resources: files, printer, fax, … via een netwerk. Voor 

beveiliging is de scheiding tussen besturingssysteem en netwerk moeilijk te maken. Vandaar dat we 

aansluitend op de bespreking van beveiliging in het vak besturingssystemen, aandacht besteden aan 

beveiliging van communicatie tijdens het vak netwerken. 

Tijdens labo sessies leert de student via hands-on training te werken met Linux respectievelijk een 

Windows 2000 in netwerk omgeving. 

Inhoud 

1. LAN-netwerken 

1.1. Ethernet 

1.2. Fast/Gigabit Ethernet 

1.3. Wireless LAN, Ethernet LAN 

1.4. LAN netwerkcomponenten: repeater, bridge, hub, switch 

1.5. PAN, Bluetooth 

2. Internetwerking 

2.1. IP-adressen, IP-mask 

2.2. IP v4 en IP v6 

2.3. RARP/ARP 

2.4. TCP/UDP 

3. Routing 

3.1. ICMP 

3.2. Routing concepten illustratief ondersteund via RIP en OSPF 



4. Internetbeveiliging 

4.1. VPN/Ipsec, SSL, S/MIME, PGP 

4.2. Kerberos 

5. Overzicht van internetdiensten 

5.1. WWW, http, HTML 

5.2. DNS 

5.3. E-mail services, SMTP, POP, IMAP 

5.4. FTP, TFTP 

5.5. Telnet 

5.6. SNMP 

5.7. BOOTP, DHCP 

5.8. LDAP 

6. Snelle internettoegang 

6.1. Kabelmodems 

6.2. ADSL, xDSL 

6.3. ISDN 


Slides als leidraad voor het hoorcollege en de labs 


Andrew S. Tanenbaum 

Uitgeverij: Prentice Hall 

Bibliografie 

ATM Networks 

Othmar Kyas 

Uitgeverij: Thomson Computer Press 

ATM Networks: concepts, protocols and applications 

R. Händel, M.N. Huber, S. Schröder 


Fast Ethernet: implementation and migration solutions 

Martin Memzow 

Uitgeverij: McGraw-Hill 

Ethernet: building a communications infrastructure 

H.G. Hegering, A. Läpple 


TCP/IP 

Dr. Sidnie Feit 

Uitgeverij: McGraw-Hill 



TCP/IP Blueprints 

R. Burk, M. Bligh, T. Lee 

Uitgeverij: Sams Publishing 

IPNG: Internet Protocol Next Generation 

S.O. Bradner, A. Mankin 


Designing Campus Networks 

T. Quin-Andry, K. Haller 

Uitgeverij: Cisco Press 

Interconnections: bridges and routers 

R. Perlman 


Netwerkbeveiliging en cryptografie: beginselen en praktijk 

W. Stallings 


Building Ethernet Firewalls 

D.B. Chapman, E.D. Zwicky 

Uitgeverij: O Reilly 


Programmeren met JAVA 1/2 



Doel 

Deze module heeft tot doel een goede basiskennis op te bouwen van de programmeertaal JAVA. Er 

wordt uitgegaan van een object georiënteerde aanpak. Er wordt voortdurend gerefereerd naar het 

object georiënteerd jargon, waarvan de programmeertaal JAVA een praktische toepassing is. 

Inhoud 

1. Inleiding tot objecten 

1.1. Overzicht OOP 

1.2. Wat is een object? 

1.3. Interface, abstractie, implementatie, inkapseling, messages & functies (methods), polymorfie 

1.4. Constructors, garbage collection, exception handling, multithreading, networking & internet 

1.5. OOA & OOD 

2. Alles is een object 

2.1. Overzicht van alle essentiële elementen om een JAVA-programma te kunnen schrijven 

2.2. Object referentie, creatie van een object 

2.3. Introductie van primitieve types, arrays, scoping, garbage collection 

2.4. Creatie van classes, functies, argumenten, return values 

2.5. Naam visibiliteit, gebruik van componenten uit andere bibliotheken 

2.6. Static, commentaar, embedded documentatie 

3. Controlling program flow 

4. Initialisatie en clean-up 

4.1. Constructoren 

4.2. Functie overloading 

4.3. Clean-up 

4.4. Initialisatie: automatische member initialisatie, array initialisatie, static initialisatie 

5. Verbergen van initialisatie 

5.1. Package, import keywords 

5.2. Directory paden, bestandsnaamgeving 

5.3. Keywords: public, private, protected 

5.4. Friendly 

6. Hergebruik van classes 

6.1. Overerving 

6.2. Base en derived classes 

6.3. Compositie (aggregatie) 


Programmeren met JAVA 2/2 

7. Polymorfie 

7.1. Creatie van een familie van types met overerving 

7.2. Manipulatie van objecten uit een familie via de base class 

7.3. Interface 

7.4. Inner classes 

8. Bewaren van objecten 

8.1. Arrays 

8.2. Collecties (v1.1 & v1.2) 

9. Foutafhandeling via uitzonderingen 

9.1. Try, catch 

9.2. Throw, throws 

9.3. Finally 

9.4. Standaard uitzonderingen versus zelfgemaakte 

10. Runtime type identification 

10.1. Exact type van een object determineren op basis van een base class referentie 

11. Doorgeven van objecten 

11.1. Consequenties van het doorgeven van objecten als argument van een functie 

11.2. Consequenties van het terug geven van objecten via de return waarde van een functie 

11.3. De string class 

12. Creatie van windows en applets 

12.1. AWT 

12.2. Applets 

12.3. JAVA beans 

12.4. Swing 

Handboek 

JAVA: how to program 

Deitel & Deitel 

Bibliografie 

Thinking in JAVA 

Bruce Eckel 


www.bruceEckel.com 

Standaard documentatie over JAVA 

www.java.sun.com 


Practicum JAVA 1/1 



Doel 

Deze module heeft tot doel een goede basiskennis op te bouwen van de programmeertaal JAVA 

door het praktisch inoefenen van de in de theorie behandelde onderwerpen. Er wordt uitgegaan van 

een object georiënteerde aanpak. Er wordt voortdurend gerefereerd naar het object georiënteerd 

jargon, waarvan de programmeertaal JAVA een praktische toepassing is. 

Inhoud 

1. Basiskennis m.b.t. de JAVA-syntax 

1.1. Kennismaking met de standaard JAVA-tools en de API: JAVA TM 2 Platform Std. Ed. v1.3 

1.2. Standaard I/O 

1.3. Relationele operatoren 

1.4. Wiskundige operatoren 

2. Basisoefeningen i.v.m. object georiënteerd programmeren 

2.1. Class Diagram leren opstellen 

2.2. Leren werken met objecten 

2.3. Leren werken met aggregaten 

3. Geavanceerde oefeningen i.v.m. object georiënteerd programmeren 

3.1. Oefeningen m.b.t. overerving 

3.2. Oefeningen m.b.t. polymorfie 

4. Project 

4.1. Uitgebreide oefening waarin alle aspecten aan bod komen 

4.2. Een opdracht conceptueel volledig uitwerken 

Bibliografie 

Practicumtekst 


Bruce Eckel 



Standaard documentatie over JAVA 

www.java.sun.com 


Database systemen 1/2 



Doel 

Deze module heeft een grondige studie van database systemen tot doel. De nadruk ligt op de 

huidige relationele systemen en SQL (Structured Query Language), de standaardtaal voor het 

gebruik van relationele databases. De studenten verwerven inzicht in de werking, de opzet en het 

onderhoud van een relationeel database management systeem. 

Inhoud 

1. Inleiding tot relationele databanken 

2. SQL 

2.1. DML 

2.2. DDL 

2.3. DCL 

2.4. Evolutie SQL 

3. Het relationele model 

3.1. Relationele databanken 

3.2. Integriteitsregels 

3.3. De 12 regels van CODD 

4. Procedurele database objecten 

4.1. Stored procedures 

4.2. Triggers 

5. Security 

6. Concurrency 

7. Recovery 

8. Optimalisatie 

9. Architectuur van database systemen 

10. Datawarehouses 

11. Embedded SQL 


Database systemen 2/2 

Handboek 

Het SQL Leerboek 

Rick F. van der Lans 


Bibliografie 

An introduction to database systems 

C.J. Date 

Uitgeverij: Addison Wesley 


Practicum database systemen 1/1 



Doel 

Het doel van dit practicum is de basistechnieken van een database systeem in de praktijk te leren 

toepassen. Ruime aandacht wordt besteed aan het inoefenen van SQL om eenvoudige en complexe 

zoekopdrachten te kunnen uitvoeren op een databank. Ook het ontwerpen en onderhouden van een 

database systeem aan de hand van SQL-Server komt uitgebreid aan bod. 

Inhoud 

1. DML – Eenvoudige en complexere query-opdrachten 

1.1. Kennismaking met een database systeem 

1.2. SQL-Server: aanloggen, databases en tabellen bekijken aan de hand van de Enterprise Manager 

1.3. Query Analyser: query-opdrachten uitvoeren op een database 

1.4. Acces als client voor SQL-Server: oefenen van SQL 

1.5. Acces als client voor SQL-Server: uitvoeren van query-opdrachten m.b.v. SQLlaboACE 

2. DML/DDL – Update en Insert 

2.1. Creëren van een eigen database m.b.v. stored procedures 

2.2. Wijzigen van gegevens in de eigen database 

2.3. Wijzigen van tabellen en eigenschappen van velden 

3. Enterprise Manager – Query Analyser – Grafische Tools 

3.1. Kennismaking met systeemtabellen van SQL-Server 

3.2. Kennismaking met triggers, stored procedures, rules, toekennen van rechten 

4. Project 

4.1. Ontwerp en creatie van een eigen database 

4.2. Authentificatiebeleid opstellen 

4.3. Gebruik van acces als interface naar de gebruiker: ODBC-connectie leggen met SQL-Server 



Bibliografie 

Het SQL Leerboek 

Rick F. van der Lans 



Systeemanalyse en -ontwerp 1/2 



Doel 

De hoofddoelstelling van deze module is de studenten inzicht te geven in de verschillende fasen en 

stappen van een informatiseringsproject. Meer specifiek leren de studenten werken met veel 

gebruikte modelleringstechnieken (ERD, DFD, …). Ook het leren kennen en het leren gebruiken 

van een ‘case tool’ behoort tot de doelstellingen van deze cursus. Op het einde van de cursus 

werken de studenten in groep aan een opgegeven project (uitwerken van de analyse m.b.v. een case 

tool). 

Inhoud 

1. Een raamwerk voor systeemanalyse 

2. Technieken voor modellering 

2.1. Technieken voor gegevensmodellering 

2.1.1. Gegevensanalyse en normalisatie 

2.1.2. Entity Relationship modellen 

2.1.3. Bedrijfsregels 

2.1.4. Oefeningen 

2.2. Technieken voor functiemodellering 

2.2.1. Data Flow diagramma’s 

2.2.2. Procesbeschrijvingen 

2.2.3. Beslissingstabellen 

2.2.4. Oefeningen 

2.3. Technieken voor communicatie 

2.3.1. Dialoogontwerp 

2.3.2. Graphical User Interfaces 

2.4. Technieken voor systeemontwerp 

2.5. Object georiënteerde analyse en ontwerp m.b.v. UML 

2.5.1. Use cases 

2.5.2. Klassemodellen 

2.5.3. Sequentiediagramma’s 

2.5.4. Statusdiagramma’s 

2.5.5. Activiteitendiagramma’s 

3. Uitwerken van een gevallenstudie 

3.1. Volgens de aangeleerde technieken in groepsverband (4 studenten) m.b.v. een case tool 

3.2. Bespreking van het analysedossier 


Systeemanalyse en -ontwerp 2/2 


Cursustekst 

Bibliografie 

System analysis and design methods - sixth edition, ISBN 0-07-121521-2, McGraw-Hill 

AIV – Informatiekunde voor het HBO, ISBN 90-395-1283-3, Academic Service 

Technieken voor informatievoorziening, ISBN 90-71996-61-1, Cap Volmac 

Databases ontwerpen, bouwen en gebruiken, ISBN 90-395-0574-8, Academic Service 

Ontwerpen van informatiesystemen, ISBN 90-6233-280-3, Academic Service 

Effectief GUI-ontwerp, ISBN 90-395-0903-4, Academic Service 

Data modeling for everyone, ISBN 1-904347-00-2, Curlingstone 

Objectgeoriënteerde domeinanalyse, ISBN 90-395-1579-4, Academic Service 

Gestructureerde analyse, ISBN 90-6233-559-4, Academic Service 

UML in 24 uren, ISBN 90-395-1344-9, Academic Service 

Tijdschriften: Informatie, Beleids Informatica Tijdschrift, Database Magazine 



Derde jaar 

Object georiënteerde informatiesystemen 

Practicum object georiënteerde informatiesystemen 

Practicum internettechnologie 

Management van informatiesystemen 

Ondernemingsproject 


Object georiënteerde informatiesystemen 1/3 


Derde jaar – 40 lestijden 

Doel 

Deze module heeft tot doel een goede basiskennis op te bouwen van gedistribueerde 

informatiesystemen. Er wordt uitgebreid ingegaan op de CORBA-technologie welke zich profileert 

als een algemeen aanvaarde standaard inzake gedistribueerde omgevingen. 

Inhoud 

1. Objecten: de volgende client/server revolutie 

1.1. Welke C/S software is nodig? 

1.2. Vergelijking van de verschillende technologieën 

1.2.1. SQL databases 

1.2.2. TP monitors 

1.2.3. Groupware 

1.2.4. Distributed objects 

2. Van gedistribueerde objecten naar componenten 

2.1. Objecten en gedistribueerde objecten 

2.2. Componenten 

2.2.1. Wat kunnen we er van verwachten? 

2.2.2. Wat is een component? 

2.2.3. Wat is een super component? 

2.2.4. Business objecten 

3. CORBA: een overzicht 

3.1. Distributed objects: CORBA stijl 

3.1.1. IDL 

3.1.2. Van system objects naar business object 

3.2. OMG’s architectuur 

3.2.1. ORB 

3.2.2. Object services 

3.2.3. OS middleware 

3.2.4. OS road map 

3.2.5. Gemeenschappelijke faciliteiten 

3.2.6. Applicatie/business objects 

4. CORBA 2.0: object bus 

4.1. Anatomie van een CORBA 2.0 ORB 

4.2. Static versus dynamic method invocations 

4.3. Server zijde van CORBA 

4.4. Object adapter 

4.5. BOA en andere object adapters 



5. CORBA meta data: IDL en interface repository 

5.1. CORBA IDL in detail 

5.2. CORBA 2.0 interface repository 

5.2.1. Het wat en het waarom 

5.2.2. IR classes 

5.2.3. Federated IR’s 

6. CORBA services: naming, events, life cycle 

6.1. Object naming service 

6.1.1. Definitie 

6.1.2. Werking 

6.2. Object trader service 

6.3. Object life cycle service 

6.3.1. Life cycle voorbeeld 

6.3.2. Life cycle interfaces 

6.3.3. Compound life cycle interfaces 

6.4. CORBA event service 

6.4.1. Leveranciers en gebruikers van events 

6.4.2. Het event kanaal 

6.4.3. Conclusie 

7. CORBA services: transactions & concurrency 

7.1. CORBA object transaction service 

7.1.1. Transacties 

7.1.2. Features 

7.1.3. Elementen van de service 

7.2. CORBA concurrency control service 

7.2.1. CCS & transacties 

7.2.2. Locks 

7.2.3. Locksets 

7.2.4. Geneste transactie & locking 

7.2.5. CCS interfaces 

7.2.6. Conclusie 

8. CORBA services: persistentie en object databases 

8.1. POS 


8.1.2. Single-level versus two-level 

8.1.3. POS: clients view 

8.1.4. Elementen van POS 

8.1.5. POS protocols 

8.2. ODMS 


8.2.2. Het waarom van ODMS 

8.2.3. Implementaties 

8.2.4. ODMG-93: standaard voor ODMS 

9. CORBA services: query en relaties 

9.1. Query service 

9.2. Collectie service 

9.3. Relationship service 



10. CORBA services: system management en security 

10.1. Externalization service 

10.2. Object licensing service 

10.3. Object property service 

10.4. Object time service 

10.5. Object security service 

10.6. Object change management service 

Handboek 

Enterprise Java Beans 2.1 

Stefan Denninger 

Uitgeverij: The Author’s Press 

Bibliografie 

Distributed systems: concepts and design 

George Coulouris 

Uitgeverij: Addison Wesley 


Practicum object georiënteerde informatiesystemen 1/3 



Deel 1 

Doel 

Inzicht verwerven in de fasen en de stappen van object georiënteerde systeemanalyse is de 

hoofddoelstelling van deze module. De studenten leren werken met UML (Unified Modeling 

Language), leren de mogelijkheden van een object georiënteerde case tool (Rational Rose en 

Together) kennen en gebruiken en vertalen een analysemodel naar een ‘Tree Tier Applicatie’ met 

behulp van JAVA. 

Inhoud 

1. Bespreking en inoefenen van de verschillende analysemodellen in UML 

1.1. Use case diagramma’s 

1.2. Klasse modellen 

1.3. Seqentie diagramma’s 

1.4. Collaboratie diagramma’s 

1.5. Componenten diagramma’s 

2. Bespreking van een aantal populaire design patterns (Strategy, Composition, Singleton, Factory, 

Facade, Observer, Adapter) 

3. Uitwerken van een oefening met de OO case tool Rational Rose 

4. Uitwerken van een oefening met de OO case tool Together 

5. Implementatie van een OO analyse (klasse diagramma’s & interactiediagramma’s ) in een OO 

taal (JAVA) 

6. Ontwerpen van een eenvoudige grafische gebruikersinterface in JAVA, event driven 

programmeren in JAVA 

7. Uitwerken van een ‘case study’ in UML en implementeren ervan in JAVA (uitgewerkt in 

groepsverband (4 studenten)) 




Cursustekst en opgavebundel 

Bibliografie 

Applying UML and patterns 

Craig Larman 




Deel 2 

Doel 

De geleerde principes van het eerste deel omzetten naar de praktijk aan de hand van een 

projectmatige opdracht die zo dicht mogelijk bij de realiteit aansluit. De studenten lossen 

softwarematig een praktisch probleem op door gebruik te maken van een object georiënteerde 

analyse. 

Inhoud 

1. Klassedefinities en –diagramma’s maken in Rational Rose 

2. Praktisch leren gebruik maken van o.a. use cases en sekwentiediagramma’s 

3. Ontwerp van een gebruiksvriendelijke en intuïtieve gebruikersinterface (met de tools binnen 

Forte voor JAVA) gebruik makend van de Swing API 

4. Implementatie van de software met behulp van de eerder gemaakte klassestructuur en 

sekwentiediagramma’s waarbij de design tool kan gebruikt worden voor het genereren van de 

skeletcode voor de applicatie 



Bibliografie 

UML in 24 uur 

J. Schmuller 


How to program in JAVA 



Bruce Eckel 




Practicum internettechnologie 1/3 



Doel 

De nood aan specialisten met kennis in het domein van web development laat zich de laatste jaren 

en maanden sterk voelen. Heel wat actoren profileren zich momenteel om in deze sector business 

op te zetten. 

De sterkte van deze module zal bijgevolg, naast de kwaliteit en actualiteit van het theoretisch 

gedeelte, voornamelijk liggen in de praktijkgerichtheid. 

De nadruk wordt gelegd op het zelfstandig ontwikkelen van webpagina’s in een step-by-step 

benadering. Van een eenvoudige statische webpagina in HTML gaan we gaandeweg naar 

interactieve, dynamische pagina’s, ontworpen met scripting talen (o.a. ASP). 

Naast het ontwerpmatige krijgt de student hoofdzakelijk het inzicht in de verschillende ‘authoring 

tools’ (CSS, JavaScript, ASP, …) aan de hand van opdrachten die hij op de web- en mailserver 

uitwerkt. 

Inhoud 

1. De HTML-taal 

1.1. Elementen 

1.2. Attributen 

1.3. Specificaties en ontwikkeling 

1.4. Opbouw 

1.5. Editors 

1.6. Controle en validatie 

2. Basis HTML-tags 

2.1. Commentaar 

2.2. Structureren van tekst 

2.3. Weergave van tekst 

2.4. Afbeeldingen en image maps 

2.5. Hyperlinks 

2.6. Lijsten 

2.7. Oefeningen op meta tags, image maps en hyperlinks 

3. Gevorderde HTML-tags 

3.1. Tabellen 

3.2. Frames 

3.3. Formulieren 

3.4. Mailto formulieren 

3.5. CGI formulieren 

3.6. Oefeningen frames 

3.7. Oefeningen formulieren (installate van ActivePerl op IIS) 



4. Cascading Style Sheets (CSS) 

4.1. Defintie: CSS-1, CSS-2 en CSS-P 

4.2. Style sheets verbinden met HTML 

4.3. Inline, stijlblok en stijlblad 

4.4. Structuur: selectors en pseudo-classes 

4.5. CSS en elementen 

4.6. Oefeningen op CSS-P en CSS-2 

5. Multimedia objecten 

5.1. JAVA applets 

5.2. Geluidsfragmenten 

5.3. Filmfragmenten 

5.4. CGI applicaties 

5.5. Oefeningen op navigatiemenu met JAVA applets 

6. JavaScript-algoritmen 

6.1. Basiselementen 

6.2. Gevorderde JavaScript-opdrachten 

6.3. Formulieren en JavaScript 

6.4. Gebeurtenissen 

6.5. Arrays 

6.6. Methods en properties 

6.7. Gevordere JavaScript-objecten 

6.8. Zelf gemaakte objecten 

6.9. Opdrachten in programmeren in JavaScript 

7. JavaScript-toepassingen 

7.1. Script element 

7.2. Externe scriptdocumenten 

7.3. Uitgebreide gebeurtenissen 

7.4. Voorbeelden in de praktijk 

8. Active Server Pages (ASP) 

8.1. Syntax van ASP 

8.2. Server-side scripting 

8.3. Selectie 

8.4. Iteraties 

8.5. Arrays 

8.6. Formulieren en ASP 

8.7. Andere objecten in ASP 

8.8. Oefening op het maken van cookies in ASP 

9. ASP en SQL (deel 1) 

9.1. Maken van een connectie 

9.2. Maken van eenvoudige recordsets 

9.3. SQL-statements in ActiveX Data Objects 

9.4. Formulieren en SQL-statements 

9.5. Toepassingen op het lezen van databanken 

9.6. Geïntegreerde oefening op webserver 



10. ASP en ADO (deel 2) 

10.1. Updaten van databanken met methodes 

10.2. Find methode 

10.3. AddNew methode 

10.4. Update en UpdateBatch methode 

10.5. Delete methode 

10.6. Updaten van databanken met SQL-strings en methods 

10.7. Geïntegreerde oefening op webserver 

10.8. Oefening op gebruikers login 

11. XML 

11.1. Definitie en overzicht van toepassingen 

11.2. ‘Well-formed’ XML-documenten 

11.3. ‘Valid’ XML-documenten (DTD en Entities 

11.4. XML-schema’s 

11.5. JAVA en XML (DOM-SAX) 

11.6. XSL en XSL-transformations 

11.7. Oefeningen op het maken van gevalideerde XML-documenten met de XML-editor 

11.8. Multimedia XML-applicatie - SMIL 

Bibliografie 

Dreamweaver 3 – Hands On Training 

Lynda Weinman, Caro Green 

Beginning ASP Databases 

John Kaufmann 

Uitgeverij: Wrox – 2000 

JavaScript Developers Guide 

Arman Daneh 

Uitgeverij: Sams.Net Publishing – 1999 

The ABC’s of JavaScript 

Lee Purcell, Mary Jane Mara 

Uitgeverij: Sybex – 1997 

HTML by Example 

Todd Stauffer 

Uitgeverij: Que - 1996 

http://www.dsdelft.nl/html/ 

Inside XML 

Steven Holzner 

Uitgeverij: New Riders - 2001 


Management van informatiesystemen 1/3 



Doel 

De cursus ‘Management van informatiesystemen’ geeft aan de studenten in eerste instantie een 

overzicht van de verschillende informatiesystemen en technologieën, met de bedoeling hen bewust 

te maken van het feit dat deze een vitale component van een succesvol bedrijf geworden zijn. 

Vervolgens wordt meer ingegaan op bedrijfstoepassingen (“e-business”, “e-commerce”, 

beslissingstoepassingen, …) en ontwikkelingsprocessen, zodat ze op de hoogte zijn van de nieuwste 

ICT trends. 

Tot slot wordt er in de cursus ook aandacht geschonken aan een aantal nieuwe 

managementuitdagingen (zoals veiligheid, privacy en jobs in de informatica wereld) en wordt ICT 

vanuit de juridische invalshoek bekeken. 

Inhoud 

Fundamentele concepten 

1. Fundamentele concepten van IS 


1.2. Informatiesystemen en technologie 

1.3. Bedrijfstoepassingen, ontwikkeling en management 

2. Concurreren met IT 


2.2. Fundamenten van strategisch voordeel 

Informatietechnologieën 

1. Computer hardware 


1.2. Computersystemen 

1.3. Computer randapparatuur 

2. Computer software 


2.2. Applicatiesoftware 

2.3. Systeemsoftware 

3. Data resource management 


3.2. Beheer van data 

3.3. Technische fundamenten van databank management 

4. Telecommunicatie en netwerken 


4.2. Overzicht van telecommunicatienetwerken 

4.3. Technische telecommunicatie alternatieven 



Bedrijfstoepassingen 

1. Het e-Business bedrijf 


1.2. Het internet, intranet en het extranet in een bedrijf 

1.3. Bedrijfscommunicatie en samenwerking 

2. e-Business systemen 


2.2. Cross-functional business systemen 

2.3. Functionele e-Business systemen 

3. e-Commerce systemen 


3.2. e-Commerce fundamenten 

3.3. e-Commerce applicaties 

4. Beslissingsondersteuning 


4.2. Beslissingssystemen 

Ontwikkelingsprocessen 

1. Ontwikkelen van e-Business strategieën 


1.2. e-Business planning fundamenten 

1.3. Implementeren van e-Business strategieën 

1.4. Implementatie 

2. Ontwikkelen van e-Business oplossingen 


2.2. Ontwikkelen van e-Business systemen 

2.3. Implementeren van e-Business systemen 

Management uitdagingen 

1. Veiligheid en ethische uitdagingen 


1.2. Veiligheid, ethische en sociale uitdagingen 

1.3. Veiligheid management van e-Business 

2. Bedrijf en wereldwijd management 


2.2. e-Business technologie management 

2.3. Wereldwijd e-Business technologie management 



Informaticarecht 

1. Informatica en intellectuele rechten 


1.2. Auteursrecht 

1.3. Softwarewet 

1.4. Bescherming van databanken 

1.5. Chipswet 

1.6. Internet domeinnamen 

2. Informatica en het verbintenissenrecht 

2.1. Elektronische handtekeningen 

2.2. Informatica en contracten 

2.3. Informatica en bewijsrecht 

2.4. Elektronische handel 

2.5. Aansprakelijkheden 

3. Bescherming van de persoonlijke levenssfeer 

3.1. Juridische bescherming van privé communicatie 

3.2. Verwerking van persoonsgegevens 

3.3. Informatica en strafrecht 


3.5. Nieuwe informaticamisdrijven 


Cursustekst 

Bibliografie 

Management Information Systems 

James A. O’Brien 

Uitgeverij: MacGraw-Hill Publishing Company 


Ondernemingsproject 1/1 



Doel 

Het ondernemingsproject wordt gerealiseerd in een onderneming, onder begeleiding van een 

promotor en copromotor uit de onderneming. 

Met het ondernemingsproject leveren de studenten het bewijs dat zij in staat zijn om: 

- een probleem, zowel in zijn praktische als theoretische dimensie te vatten; 

- de informatie, nodig om dit probleem op te lossen, zelfstandig te vinden en te hanteren; 

- de oplossingsmethoden te kiezen, correct te hanteren en zowel keuze als gebruik kunnen 

verantwoorden; 

- de gekozen oplossing aan de realiteit kunnen toetsen; 

- het project op een professionele manier kunnen communiceren in een schriftelijk rapport en 

een mondelinge presentatie voor een jury. 

Recente ondernemingsprojecten 

Programma voor het beheer van consultaties en materialen in een 

centrum voor pijnbegeleiding 

Browserapplicatie voor CD-kleinhandel ‘Music Tunnel’ 

Magtool: project and stockmanagement 

Online boekhandel: website en voorraadbeheer 

Web printing 

Wagenparkbeheer voor een transportbedrijf 

Migration tracking 

Informatisering van de productieplanning en de administratie 

Geïnformatiseerd systeem voor het beheer van retours en stalen 

Nacalculatie voor algemene bouwondernemingen 

Website voor de verhuisfirma Van Brussel 

Afsprakenbeheer 

Web based database driven sollicitatie-applicatie 

PlaTO: Placing a Tupperware Order – Management toot for home 

presentations 

Helpdeskapplicatie 

Croissy orderbeheer 

Offerte- en bestelsysteem voor Dionex nv 

Commercieel en logistiek beheerspakket 

Helpdesk 

H.-Hart Ziekenhuis – Roeselare 

Music Tunnel – Scherpenheuvel 

PBE – Lubbeek 

Xerox nv – Zaventem 

Steftrans nv – Herent 

Deloitte Consulting – Diegem 

Hoebreckx bvba – Linter 

A&C Systems – Berg 

ECQ Applications – Keerbergen 

Van Brussel & Zonen – Boechout 

Yves Rocher – Vilvoorde 

Belgische Technische Coöperatie – Brussel 

Tupperwareverdeler Dehaes – Kampenhout 

Securis – Zaventem 

Croissy nv – Haacht 

Dionex nv – Mechelen 

ITAT bvba – Leuven 

Ascom Hasler - Evere 


Evaluatie 

Per schooljaar worden twee examenzittijden georganiseerd. De eerste examenzittijd wordt verdeeld 

over twee ondervragingsperiodes op het einde van elk semester. De tweede examenzittijd wordt 

georganiseerd in augustus. 

Een cursist mag in de loop van hetzelfde schooljaar maximaal tweemaal examen afleggen over een 

bepaald vak. 

Naast een permanente evaluatie tijdens het jaar op basis van het uitvoeren van laboproeven, 

gevallenstudies, verslagen van bedrijfsbezoeken, bedrijfspractica, ... worden de colleges 

geëvalueerd door middel van een mondeling en/of schriftelijk examen. Het ondernemingsproject 

wordt enerzijds permanent geëvalueerd door de promotor (in samenspraak met de copromotor) en 

anderzijds door een team van juryleden op basis van de tekst, de presentatie en de verdediging van 

het project. 

De resultaten van zowel de permanente evaluatie als van de examens worden in rekening genomen 

voor de bepaling van het eindresultaat. Als gewichtsfactor wordt het aantal wekelijkse lestijden 

voor een bepaald vak genomen (20 punten per wekelijkse lestijd). Voor het ondernemingsproject 

van het derde studiejaar wordt een vast puntenaantal van 60 als maximale score in rekening 

genomen. 

Om te slagen voor een studiejaar moet de cursist ten minste 60% halen op het totaal aantal punten 

van het studiejaar. 

Cursisten die niet slagen voor de eerste examenzittijd worden verwezen naar de tweede 

examenzittijd met overdracht van het resultaat voor vakken waarop hij/zij minstens 12/20 scoort. 

Vakken met permanente evaluatie worden automatisch overgedragen naar de tweede examenzittijd 

tenzij de examencommissie anders beslist.

Leerplan (pdf, 230.2k) - Groep T

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?