Uw sociale zekerheid wanneer u zich verplaatst in de Europese Unie

Herziene 

uitgave 2002 

Sociale zekerheid en maatschappelijke integratie 

Uw sociale zekerheid 

wanneer u zich verplaatst 

in de Europese Unie 

Werkgelegenheid sociale zaken 

Europese Commissie

Uw sociale zekerheid 

wanneer u zich verplaatst 

in de Europese Unie 

Herziene uitgave 2002

De inhoud van deze publicatie geeft niet noodzakelijk de mening of het standpunt weer van de 

Europese Commissie, directoraat-generaal Werkgelegenheid en sociale zaken. 

Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw 

vragen over de Europese Unie 

Een nieuw gratis nummer: 

00 800 6 7 8 9 10 11 

Manuscript laatst bijgewerkt op 1 januari 2001. 

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op Internet via de Europaserver (http://europa.eu.int). 

Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. 

Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2003 

ISBN 92-894-2100-2 

Europese Gemeenschappen, 2003 

Overneming met bronvermelding toegestaan. 

Printed in Belgium 

GEDRUKT OP CHLOORVRIJ GEBLEEKT PAPIER

DE SOCIALEZEKERHEIDSSTELSELS 

IN DE LIDSTATEN 

Wanneer u als burger van één van de lidstaten van de Europese Unie 

in een andere lidstaat gaat werken, wonen of gewoon tijdelijk 

verblijven, zorgen de communautaire rechtsinstrumenten, en in het 

bijzonder Verordening (EEG) nr. 1408/71, ervoor dat u uw socialezekerheidsrechten 

niet verliest. Deze wetgeving stelt zich evenwel 

niet in de plaats van de socialezekerheidsstelsels van de lidstaten: ze 

coördineert de verschillende stelsels alleen. 

Deze handleiding geeft een korte beschrijving van de wijze waarop de 

socialezekerheidsstelsels van de verschillende lidstaten georganiseerd 

zijn en functioneren. Ze vermeldt ook de voorwaarden waaronder u 

recht hebt op de verschillende verstrekkingen en bespreekt de 

formaliteiten die u moet vervullen. 

De uitleg bij de socialezekerheidsstelsels van de verschillende 

lidstaten wordt afgesloten met een hoofdstukje over hoe u indien 

nodig verdere informatie kunt verkrijgen. 

Sinds de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte 

(EER) van kracht is geworden, worden burgers van IJsland, Liechtenstein 

en Noorwegen die in de Europese Unie werken of verblijven 

voortaan behandeld alsof ze burgers van een EU-lidstaat waren. Zo 

ook genieten EU-burgers die in IJsland, Liechtenstein of Noorwegen 

werken dezelfde socialezekerheidsrechten als de burgers van die 

landen. 

Deze handleiding bevat geen informatie over de communautaire 

bepalingen inzake sociale zekerheid die zijn opgenomen in Verordeningen 

(EEG) nr. 1408/71 en (EEG) nr. 574/72 betreffende de 

toepassing van de socialezekerheidsregelingen op loontrekkenden, 

zelfstandigen en hun gezinnen, die zich binnen de Gemeenschap 

verplaatsen. Deze informatie kunt u vinden in een handleiding die het 

Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen in 

1999 heeft gepubliceerd. De titel van deze handleiding is: Communautaire 

bepalingen inzake sociale zekerheid — Uw rechten als u zich 

verplaatst binnen de Europese Unie (ISBN 92-894-0210-5). 

Deze handleiding is normaal gezien beschikbaar bij de nationale 

socialezekerheidsorganisaties. Zo niet kan ze op het volgende adres 

worden verkregen: 

Europese Commissie 

Directoraat-generaal Werkgelegenheid en sociale zaken 

Sociale bescherming en sociale integratie 

Vrij verkeer van werknemers en coördinatie van socialezekerheidsstelsels 

B-1049 Brussel

INHOUD 

BELGIË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

Hoofdstuk I — WERKNEMERS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

2. Ziekte en moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 

3. Arbeidsongevallen en beroepsziekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 

4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 

5. Ouderdomspensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 

6. Overlijdensuitkering en uitkeringen aan nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 

8. Gezinsbijslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 

Hoofdstuk II — ZELFSTANDIGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 

1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 


3. Invaliditeitsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 

4. Pensioenverzekering (overlevingspensioen, ouderdomspensioen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 

5. Pensioen van de gewezen echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

6. Kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

7. Sociale verzekering tegen faillissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

8. Nadere inlichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 

DENEMARKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 




4. Vervroegd pensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 

5. Ouderdomspensioenen (folkepension) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 

6. Uitkering bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 

7. Werkloosheidsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 



DUITSLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 


2. Organen van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 


4. Uitkering voor personen die langdurig zorgbehoevend zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 


6. Invaliditeitspensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 


8. Uitkeringen aan nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 

9. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 

10. Gezinsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 

INHOUD 

5


GRIEKENLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 




4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 


6. Nabestaandenpensioenen en vergoeding van de begrafeniskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 



SPANJE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 




4. Blijvende invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 

5. Rustpensioenen en ouderdomspensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 

6. Uitkering bij overlijden en nabestaandenpensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 


9. Sociale diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 


FRANKRIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 

Hoofdstuk I — WERKNEMERS IN LOONDIENST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 




4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 

5. Uitkering bij ouderdom en voor nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 

6. Uitkering bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 


8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 

9. Aanvullende pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 

Hoofdstuk II — ZELFSTANDIGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 



3. Uitkeringen bij ouderdom, invaliditeit en aan nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 


IERLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 


2. Ziekte en zwangerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 

6 INHOUD


4. Arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 


6. Weduwe-/weduwnaarspensioenen en wezenpensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 

8. Gezinstoelagen (Family Benefits) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 

9. Niet-premiegebonden uitkeringen (Non-contributory payments) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 

10. Beslissingen betreffende aanspraken (Decisions on claims) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 


ITALIË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 


2. Socialezekerheidsorganen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 



5. Invaliditeits- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 


7. Pensioenen voor nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 

8. Werkloosheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 



LUXEMBURG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 

1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 


3. Hulpbehoevendheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 


5. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 

6. Ouderdom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 

7. Nabestaandenpensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 

8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 

9. Gezinstoelagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 


NEDERLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 


2. Ziekte en zwangerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 


4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 

5. Ouderdomsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 

6. Uitkeringen voor nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 

7. Aanvullende pensioenstelsels voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 

8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 



OOSTENRIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 


2. Organen van de sociale verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 

INHOUD 

7



5. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 

6. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 

7. Nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 

8. Verzorgingsuitkering (Pflegegeld) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 

9. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 


11. Nadere informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 

PORTUGAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 


2. Organisatie, inschrijving en financiering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 



5. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 

6. Uitkeringen bij ouderdom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 

7. Uitkeringen bij overlijden en pensioenen voor nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 

8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 


10. Premievrij stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 


FINLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 


2. Gezondheidszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 


4. Revalidatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 

5. Wettelijke pensioenstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 


7. Ouderschapstoelagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 


9. Nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 

ZWEDEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 




4. Uitkeringen bij invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 


6. Nabestaandenpensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 



9. Verdere inlichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 

VERENIGD KONINKRIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 




8 INHOUD

4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 

5. Ouderdomspensioen (Retirement Pension) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 

6. Uitkeringen aan weduwen en wezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 



9. Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 

10. Gibraltar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 


IJSLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 


2. Ziekteverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 

3. Moederschaps- en vaderschapsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 

4. Arbeidsongevallenverzekering en beroepsziekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 

5. Invaliditeitspensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 

6. Invaliditeitsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 


8. Overlijdensuitkeringen en kinderpensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 



11. Aanvullende bedrijfspensioenregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 


LIECHTENSTEIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 




4. Arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 

5. Ouderdom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 

6. Overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 


9. Aanvullende uitkeringen in het kader van de ouderdoms-, de nabestaandenen de 

arbeidsongeschiktheidsverzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 

10. Tegemoetkomingen wegens hulpbehoevendheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 

11. Moederschapstoelagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 

12. Steunbedragen voor blinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 


NOORWEGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 


2. Ziekte, moederschap en adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 



5. Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en -pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 

6. Uitvaartvergoedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 

7. Nabestaandenuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 

8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 


10. Uitkeringen voor gezinnen met kleine kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 


INHOUD 

9

BELGIË 

Het Belgische socialezekerheidsstelsel valt grosso 

modo uiteen in een stelsel voor werknemers en een 

voor zelfstandigen. Omdat ze zo verschillend zijn, 

worden die twee stelsels afzonderlijk behandeld. 

Hoofdstuk I heeft betrekking op de sociale zekerheid 

van de loontrekkende werknemers, terwijl het stelsel 

voor de zelfstandigen in hoofdstuk II wordt 

uiteengezet. 

Hoofdstuk I 

WERKNEMERS 

1. Algemeen 

De Belgische sociale zekerheid bestaat uit de 

volgende takken: 

— ziekte- en moederschapsverzekering (zie 

punt 2); 

— verzekering tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(punt 3); 

— invaliditeitsverzekering (punt 4); 

— ouderdomsverzekering (punt 5); 

— pensioenen voor nabestaanden en uitkeringen 

bij overlijden (punt 6); 

— werkloosheidsverzekering (punt 7); 

— gezinsbijslagen (punt 8). 

Hoe aansluiten? 

Zodra u als werknemer in België werkt, zal uw 

werkgever de nodige formaliteiten vervullen voor 

uw aansluiting bij de sociale zekerheid. U hoeft 

zich niet zelf tot een bepaalde instelling te 

wenden. 

De enige uitzondering is de ziektekosten- en 

ziekengeldverzekering: u kiest ofwel een van de 

verzekeringsfondsen (ziekenfonds/mutualiteit), of 

u laat zich inschrijven bij een regionaal bureau 

van de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering 

(CAAMI, Caisse auxiliaire d’assurance 

maladie-invalidité). In België bestaan er neutrale 

ziekenfondsen, beroepsgebonden ziekenfondsen, 

christelijke, socialistische en liberale ziekenfondsen. 

U mag uw lidmaatschap opzeggen en tot een 

ander verzekeringsorgaan toetreden op de eerste 

dag van elk kalenderkwartaal. Indien u evenwel 

nog geen twaalf maanden verzekerd was bij uw 

vorig verzekeringsorgaan, heeft het nieuwe verzekeringsorgaan 

van uw keuze het recht deze 

overschrijving te weigeren. Voor nadere inlichtingen 

hierover kunt u zich tot uw nieuw verzekeringsfonds 


Als u vroeger al bij de ziekteverzekering van een 

andere lidstaat van de EU was aangesloten, moet u 

de door het ziekenfonds van het land dat u verliet 

afgegeven formulieren E 104 en E 105 overhandigen 

aan uw Belgisch ziekenfonds. 

Zowel de ziekenfondsen (mutualiteiten) als de 

regionale bureaus van de Hulpkas worden hieronder 

„ziekenfondsen” genoemd. 

 

Premies (bijdragen) 

Uw werkgever houdt een bepaald percentage van 

uw loon of wedde in als socialezekerheidspremie, 

en stort dit bedrag aan de Rijksdienst voor Sociale 

Zekerheid (RSZ) (Office national de sécurité 

sociale — ONSS). De enige premie die u zelf 

betaalt, is de eventuele ziekenfondspremie voor 

de vrijwillige aanvullende verzekering. Aanvullende 

premies zijn niet verschuldigd als u zich 

aansluit bij de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, 

want die biedt alleen een verplichte 

verzekering. 

 

Recht van beroep 

Als u niet akkoord gaat met een beslissing van een 

socialezekerheidsinstelling, kunt u beroep aantekenen 

binnen een maand na de datum van de 

kennisgeving van die beslissing. Wanneer u in 

België woont, moet u het bezwaarschrift per 

aangetekende brief toezenden aan, of persoonlijk 

afgeven bij, de griffie van de Arbeidsrechtbank 

(Tribunal du travail) van het arrondissement waar 

u woont. Wanneer u in het buitenland woont, 

zendt u uw bezwaarschrift aan de Arbeidsrecht- 

BELGIË 

11

ank van het arrondissement van uw laatste 

woon- of verblijfplaats in België of naar de 

arbeidsrechtbank van het arrondissement waar u 

het laatst in België heeft gewerkt als u nooit in 

België heeft verbleven of gewoond. 

2. Ziekte en moederschap 

Momenteel vallen onder de ziekteverzekering: 

alle personen die legaal in België verblijven, dus 

met name ook werknemers, werklozen en gepensioneerden, 

zelfstandigen, werknemers in de 

publieke sector, invaliden, huispersoneel, studenten, 

alle personen die zijn ingeschreven in het 

register van natuurlijke personen (registre des 

personnes physiques) alsmede de personen te 

hunnen laste. 

Vrouwelijke werknemers, alsmede werkloze en 

arbeidsongeschikte vrouwen hebben daarenboven 

recht op uitkeringen in geval van moederschap. 

Onder bepaalde voorwaarden heeft u ook recht 

op prestaties van de ziekte- en moederschapsverzekering 

tijdens een verblijf in het buitenland. 

A. VERSTREKKINGEN VAN DE 

ZIEKTEVERZEKERING 

Om recht te hebben op verstrekkingen van de 

ziekteverzekering 

— moet u aangesloten zijn bij een ziekenfonds; 

— moeten uw premies een bepaald minimumbedrag 

bereiken, en 

— dient u, indien u uit een andere lidstaat komt, 

of uit een land waarmee België een overeenkomst 

betreffende het meetellen van verzekeringstijdvakken 

heeft gesloten, in de zes 

maanden vóór uw aansluiting bij het Belgische 

ziekenfonds aangesloten te zijn geweest 

bij het ziekteverzekeringsstelsel van 

die lidstaat of dat land. 

Zowel preventieve als curatieve zorgen worden 

vergoed overeenkomstig de officiële tarieven. 

 

Artsen en tandartsen 

In het algemeen kunt u zich rechtstreeks tot een 

door u gekozen arts of tandarts wenden, aan wie u 

zelf het honorarium betaalt. Dit wordt dan later 

terugbetaald, na indiening van het getuigschrift 

voor verstrekte hulp. 

In principe vergoedt het ziekenfonds 60 à 70 % 

van de honoraria van bijvoorbeeld raadplegingen 

en visites van geneesheren en specialisten. 

Indien u zich tot een arts of tandarts wendt die de 

tariefovereenkomst niet heeft ondertekend, valt 

het gedeelte van het honorarium dat het bedrag 

van de tarieven overschrijdt, te uwen laste. Uw 

ziekenfonds kan u op verzoek de lijst bezorgen 

van artsen en tandartsen die zich aan de officiële 

tarieven houden. 

Apotheek 

Voor farmaceutische producten op doktersrecept 

betaalt u een bepaald bedrag per recept. De 

hoogte hiervan hangt af van het sociale en 

therapeutische nut van de voorgeschreven medicijnen. 

Voor medicijnen hangt het door het 

ziekenfonds betaalde aandeel af van de categorie 

waartoe ze behoren (A, B, C, Cs, Cx of magistrale 

bereidingen). Als u een doktersvoorschrift afgeeft, 

betaalt u de apotheker normaal slechts het 

resterend bedrag dat niet door het ziekenfonds 

wordt vergoed. 

Ziekenhuis 

Als u naar het ziekenhuis moet, kunt u beter eerst 

bij uw ziekenfonds alle nodige inlichtingen vragen 

over de wijze waarop u die behandeling kunt 

verkrijgen. Bij spoedgevallen is dat natuurlijk niet 

nodig. 

Bij uw opname in het ziekenhuis betaalt u een 

vast bedrag. Daarna dient u enkel voor elke dag 

een geringe vaste bijdrage in de verblijfskosten te 

betalen. Ook betaalt u een vast bedrag per dag als 

eigen bijdrage in de kosten van de geneesmiddelen 

die u in het ziekenhuis krijgt. 

Fysiotherapeuten en verpleegkundigen 

Fysiotherapie wordt enkel vergoed indien de 

behandeling door een arts is voorgeschreven. In 

het algemeen betaalt het ziekenfonds maximaal 

60 % van de honoraria van fysiotherapeuten terug. 

Het ziekenfonds vergoedt 75 % van de honoraria 

voor verpleegkundige zorg. 

Hogere terugbetaling 

Bepaalde verzekerden, en de personen te hunnen 

laste, kunnen hogere bedragen ontvangen van hun 

verzekering wanneer zij in financiële problemen 

verkeren. Dit betreft gepensioneerden, weduwen 

en weduwnaars, wezen, invaliden, en ontvangers 

van een uitkering voor invaliden of andere sociale 

uitkeringen. 

B. UITKERINGEN VAN DE 

ZIEKTEVERZEKERING (ZIEKENGELD) 

Als u wegens ziekte niet kunt werken, moet u de 

medische verklaring van de behandelende arts aan 

de adviserende arts van uw ziekenfonds toezenden, 

uiterlijk de tweede dag na het begin van de 

arbeidsongeschiktheid. Indien u dat pas later doet, 

krijgt u het ziekengeld pas vanaf die latere datum. 

De adviseur van het ziekenfonds raamt de duur 

van uw arbeidsongeschiktheid. Hij kan u op ieder 

moment oproepen voor medische keuring. 

12 BELGIË

Tijdens het eerste jaar van uw arbeidsongeschiktheid 

heeft u recht op maximaal 60 % van het 

gederfde loon. De uitkering mag daarbij een 

bepaald maximum niet overschrijden. 

Als u na één jaar uw arbeid niet kunt hervatten, 

heeft u recht op een invaliditeitsuitkering (zie punt 

4). 

Voorwaarden 

Om recht te hebben op ziekengeld: 


— en in een periode van zes maanden 120 

dagen hebben gewerkt. Bepaalde perioden 

van inactiviteit, bijvoorbeeld wegens ziekte, 

betaald verlof enz., worden gelijkgesteld met 

arbeid. In andere lidstaten vervulde tijdvakken 

van arbeid kunnen worden meegeteld; 

— dient u de door uw werkgever verstrekte 

bijdragebon aan uw ziekenfonds te hebben 

afgegeven; 

— dient u zich te onderwerpen aan de controle 

van uw ziekenfonds; 

— dient u de hoedanigheid van verzekerde te 

hebben behouden. Daartoe moet u kunnen 

aantonen dat u in de loop van het 2e en 3e 

kwartaal voorafgaande aan het kwartaal 

waarin u om ziekengeld verzoekt, 120 dagen 

heeft gewerkt. Wanneer u niet aan deze 

voorwaarde voldoet, kunt u eventueel een 

voortgezette verzekering afsluiten; 

— moet u arbeidsongeschikt zijn verklaard. 

C. UITKERING BIJ MOEDERSCHAP 

Zwangere vrouwen hebben recht op 15 weken 

zwangerschapsverlof (17 weken bij geboorte van 

twee of meer kinderen). 

De prenatale rust begint op verzoek van de 

gerechtigde, ten vroegste zeven weken vóór de 

vermoedelijke bevallingsdatum, of negen weken 

bij zwangerschap van een tweeling of drieling. 

Daarvan mogen zes, respectievelijk acht, weken 

naar eigen keuze vóór of na de bevalling 

opgenomen worden. Vanaf de zevende dag voor 

de vermoedelijke bevallingsdatum is de toekomstige 

moeder verplicht alle arbeid stop te zetten of 

eventueel het werkloosheidsbureau op de hoogte 

te brengen. Daartoe geeft zij aan haar ziekenfonds 

een medische verklaring af, waarin staat dat ze 

normaal moet bevallen aan het eind van het 

gevraagde prenatale verlof. 

De postnatale rust duurt tot acht weken na de 

bevalling. 

Het bedrag van deze uitkering wordt als volgt 

vastgesteld: 

— loontrekkenden: 82 % van het loon tijdens de 

eerste 30 dagen, en 75 % vanaf de 31e dag; 

— werklozen en invaliden: 79,5 % tijdens de 

eerste 30 dagen, en 75 % vanaf de 31e dag. 


De voorwaarden voor het recht op een uitkering 

bij moederschap zijn dezelfde als voor de uitkering 

bij ziekte (zie hoger). 

3. Arbeidsongevallen en 

beroepsziekten 

A. ARBEIDSONGEVALLEN 

Alle werknemers, ook leerlingen en huispersoneel, 

zijn gedekt tegen arbeidsongevallen en 

ongevallen op de weg naar en van het werk. Uw 

werkgever dient daartoe een verzekering af te 

sluiten bij een erkende verzekeringsmaatschappij 

of bij een erkend gemeenschappelijk verzekeringsfonds. 

Elk arbeidsongeval moet door de werkgever of 

door de werknemer of één van zijn/haar gezinsleden 

binnen de tien dagen met een speciaal 

formulier worden aangegeven bij de verzekeraar 

en bij de inspecteur van de arbeidsveiligheid. 

Indien mogelijk wordt een attest van de dokter bij 

deze aangifte gevoegd. 

Bij een arbeidsongeval kunt u recht hebben op de 

volgende prestaties: 

— uitkering wegens tijdelijke of permanente, 

gedeeltelijke of totale arbeidsongeschiktheid, 

en in ernstige gevallen voor hulp van derden; 

— medische behandeling, ziekenhuisopname 

en prothesen; 

— reiskosten; 

— speciale uitkeringen bij dodelijk arbeidsongeval. 

Deze uitkeringen kunnen ook in een andere 

lidstaat van de EU worden uitbetaald. 

Uitkering wegens arbeidsongeschiktheid 

Na een bepaalde tijd gaat u ofwel weer aan het 

werk, of er treedt een consolidatie van de 

arbeidsongeschiktheid op. De raadgevend geneesheer 

van de verzekeraar stelt de datum van de 

consolidatie en het blijvende ongeschiktheidspercentage 

vast. 

Vóór de consolidatie wordt een dagvergoeding 

wegens tijdelijke algemene ongeschiktheid verleend; 

die bedraagt 90 % van uw gemiddeld 

dagloon. 

Vanaf de datum van de consolidatie wordt 

gedurende drie jaar een jaarvergoeding toegekend. 

Tijdens deze periode kan uw geval opnieuw 

worden onderzocht. Het bedrag van de vergoeding 

hangt af van uw percentage van arbeidson- 

BELGIË 

13

geschiktheid en van het loon dat u verdiende in 

het jaar voor het ongeval. 

Na afloop van deze drie jaren wordt de vergoeding 

in een lijfrente omgezet. U kunt betaling van 

eenderde van het kapitaal van de rente verzoeken, 

wanneer de ongeschiktheid ten minste 16 % 

bedraagt. De regeling moet in ieder geval bekrachtigd 

worden door het Fonds voor Arbeidsongevallen 

(Fonds des accidents du travail, FAT). 

Als u het niet eens bent met de voorstellen van de 

verzekeraar, kunt u de zaak aanhangig maken bij 

de Arbeidsrechtbank. 

Medische behandeling 

Een persoon die een arbeidsongeval heeft gehad, 

mag voor zijn medische en chirurgische behandeling 

zelf een arts, een ziekenhuis of een hospitaal 

kiezen, behalve indien de werkgever (of zijn 

verzekeraar) over een erkende medische, farmaceutische 

of ziekenhuisdienst beschikt. 

De verzorging die door uw werkgever (of de 

verzekeraar) wordt verleend, is kosteloos. Bij vrije 

keuze van arts of ziekenhuis worden de kosten 

voor de behandeling volledig en tegen het 

officiële tarief door de verzekering terugbetaald. 

 

Reiskosten 

De reiskosten van de verzekerde en van zijn 

gezinsleden worden onder bepaalde omstandigheden 

terugbetaald. 

Dodelijke ongevallen 

Als de werknemer overlijdt als gevolg van een 

arbeidsongeval of een ongeval op de weg naar of 

van het werk, kan dit aanleiding geven tot de 

volgende uitkeringen: 

— een begrafenisuitkering van 30 keer het 

gemiddeld dagloon, of de terugbetaling van 

alle kosten (met inbegrip van die voor 

administratieve formaliteiten) voor de overbrenging 

van de overledene naar de plaats 

waar hij zal worden begraven (land van 

herkomst); 

— een lijfrente voor de echtgeno(o)t(e) ten 

bedrage van 30 % van loon of wedde van 

de overleden verzekerde; 

— een tijdelijk pensioen voor de kinderen, 

gelijk aan 15 % of 20 % van het loon of 

salaris van de overleden verzekerde. Dit 

pensioen wordt toegekend tot de leeftijd 

van 18 jaar, of zolang het kind recht op 

kinderbijslag heeft. 

Betaling van de uitkering 

De uitkering wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

wordt op dezelfde dag betaald als u normaal 

uw loon zou hebben ontvangen. Na de consolidatie 

van de ongeschiktheid wordt de uitkering, 

afhankelijk van het geval, per kwartaal of per 

maand betaald. 

De pensioenen bij dodelijke ongevallen worden 

eveneens per kwartaal of per maand betaald. 

 

Inlichtingen 

Voor nadere inlichtingen kunt u zich wenden tot 

de verzekeraar van uw werkgever. Bij moeilijkheden 

neemt u contact op met de Controledienst 

van het Fonds voor Arbeidsongevallen (Fonds des 

accidents du travail), Troonstraat 100, B-1050 

Brussel. 

B. BEROEPSZIEKTEN 

Alle werknemers, en met name ook werklozen en 

invaliden die worden opgeleid of omgeschoold, 

zijn verzekerd tegen beroepsziekten. Als beroepsziekten 

worden erkend: ziekten die zijn opgenomen 

in een officiële lijst, en ziekten die 

rechtstreeks en hoofdzakelijk het gevolg zijn van 

de beroepsuitoefening, waarbij de getroffene 

zowel de blootstelling aan het risico als het 

oorzakelijk verband moet aantonen. Iedere werkgever 

dient zich te verzekeren bij het Fonds voor 

de Beroepsziekten (Fonds des maladies professionnelles, 

FMP), dat de prestaties toekent. 

 

Prestaties 

In geval van beroepsziekten worden de volgende 

prestaties toegekend: 

— uitkering bij tijdelijke of permanente, gehele 

of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid, en in 

ernstige gevallen voor hulp van derden; 

— uitkering bij tijdelijke of definitieve beëindiging 

van de beroepswerkzaamheden als 

preventieve maatregel. Het Fonds voor Beroepsziekten 

kan de werknemer toestemming 

geven om zijn beroepsbezigheid te staken 

wanneer een bijzondere aanleg voor een 

beroepsziekte, of de eerste symptomen ervan, 

medisch vastgesteld zijn. In dat geval heeft de 

verzekerde recht op een uitkering wegens 

volledige tijdelijke arbeidsongeschiktheid. 

Bovendien heeft hij/zij recht op omscholing; 

— uitkering in geval van overlijden van de 

verzekerde als gevolg van de beroepsziekte; 

— medische behandeling. De verzekerde is vrij 

in de keuze van de artsen die de geneeskundige 

zorgen verstrekken. Hij heeft recht 

op de volledige vergoeding van de kosten 

volgens de officiële tarieven; 

— vergoeding van reiskosten. 

De berekening en betaling van de prestaties 

gebeurt op dezelfde wijze als bij arbeidsongevallen 

(zie deel A). 

14 BELGIË

Formaliteiten 

De uitkering moet door de betrokkene of door zijn 

gevolmachtigde (de verzekeraar bijvoorbeeld) 

worden aangevraagd bij het Fonds voor de 

Beroepsziekten, met gebruikmaking van een 

officieel bij dit fonds te verkrijgen formulier. Bij 

een wijziging van de gezondheidstoestand kan dat 

fonds, op verzoek van de betrokkene of op eigen 

initiatief, het percentage van de arbeidsongeschiktheid 

herzien. 


het Fonds voor de Beroepsziekten (Fonds des 

maladies professionnelles), Sterrekundelaan 1, B- 

1210 Brussel. 

4. Invaliditeit 

Indien u na één jaar ziekte het werk nog niet kunt 

hervatten, kunt u aanspraak maken op een 

invaliditeitsuitkering tot uw pensioen (in het kader 

van de overgangsregeling ter gelijktrekking van de 

pensioenleeftijd van mannen en vrouwen is voor 

het moment de pensioenleeftijd van mannen op 

65 jaar bepaald en die van vrouwen op 62 jaar). 

De invaliditeitsuitkering bedraagt 65 % van het 

gederfde loon indien u personen ten laste heeft. 

Heeft u geen personen ten laste, dan wordt het 

bedrag verminderd tot 45 % of 40 %, naargelang 

het al dan niet om het verlies van uw enig 

inkomen gaat. De uitkering mag een bepaald 

bedrag niet overschrijden. 

Uitzondering: mijnwerkers die ten minste tien jaar 

in de mijnen hebben gewerkt, hebben vanaf de 

zevende maand van arbeidsongeschiktheid recht 

op een invaliditeitspensioen. 


Om recht te hebben op de invaliditeitsuitkering: 


— en in een periode van zes maanden 120 

dagen hebben gewerkt. Bepaalde perioden 

waarin u niet werkte, bijvoorbeeld wegens 

ziekte, betaalde vakantie enz., worden gelijkgesteld 

met tijdvakken van arbeid. De in 

andere lidstaten vervulde tijdvakken van 

arbeid kunnen worden meegeteld; 

— u dient de door uw werkgever verstrekte 

bijdragebon aan uw ziekenfonds te hebben 

afgegeven; 

— u dient zich te onderwerpen aan de controle 

van uw ziekenfonds; 

— u moet arbeidsongeschikt zijn verklaard. 

5. Ouderdomspensioenen 

Alle werknemers die in België met een arbeidsovereenkomst 

gewerkt hebben, vallen in principe 

onder de ouderdomsverzekering. Er bestaan evenwel 

bijzondere regelingen voor deeltijds huispersoneel. 

Uitkeringen: 

— ouderdomspensioen (rustpensioen/pension 

de retraite) voor werknemers; 

— verwarmingstoelage (allocation de chauffage), 

voor gepensioneerde mijnwerkers; 

— vakantiegeld (pécule de vacances) en aanvullend 

vakantiegeld (pécule de vacances 

complémentaire). 


Werknemers, zowel mannen als vrouwen, kunnen 

(als zij aan de minimumvoorwaarden inzake 

gewerkte perioden voldoen) vanaf hun zestigste 

met vervroegd pensioen. De normale pensioenleeftijd 

is voor mannen 65 jaar. Voor vrouwen is 

dat momenteel 62 jaar, maar in de periode tot 

2009 zal de pensioenleeftijd geleidelijk worden 

verhoogd tot 65 jaar. 

Uitzonderingen op die regel gelden voor mijnwerkers, 

die al vroeger recht hebben op een 

pensioen. 

Mannen die recht hebben op een conventioneel 

brugpensioen (vervroegd pensioen, prépension) 

krijgen hun ouderdomspensioen ten vroegste met 

65 jaar. 

Vrouwen in dezelfde situatie kunnen ook pas op 

de wettelijke pensioenleeftijd, momenteel dus 62 

jaar, aanspraak maken op een ouderdomspensioen; 

zoals hierboven aangegeven zal de pensioenleeftijd 

tegen 2009 ook voor vrouwen 65 jaar 

zijn. 

Formaliteiten 

De aanvraag moet ingediend worden bij het 

gemeentebestuur van uw woonplaats. Indien u 

in een andere lidstaat woont, wendt u zich tot de 

plaatselijke pensioendienst van dat land. Om 

vertragingen te vermijden, is het aan te bevelen 

om uw aanvraag al één jaar vóór het bereiken van 

de pensioenleeftijd in te dienen. 

Bedrag van het pensioen 

Het bedrag van uw ouderdomspensioen hangt 

enerzijds af van de duur van uw beroepsloopbaan 

als werknemer in België (met inbegrip van 

vakantie, ziekte en werkloosheid) en anderzijds 

van het daarvoor ontvangen loon. Op het ogenblik 

van de berekening van het pensioen wordt dat 

loon aangepast aan het peil van de levensduurte. 

Het ouderdomspensioen wordt als volgt berekend: 

per arbeidsjaar krijgen mannen 1/45e van het 

volledige pensioenbedrag. Voor vrouwen wordt 

het pensioen in 42en berekend, maar dit zal 

geleidelijk worden aangepast tot eveneens 1/45 

BELGIË 

15

op 1 januari 2009. De fractie bedraagt 1/40 voor 

zeelieden, 1/30 voor mijnwerkers met ten minste 

20 jaar mijndienst, en voor zeelieden met ten 

minste 168 maanden dienst op zee 1/14. Ook de 

tijdvakken van arbeid in een andere lidstaat 

worden eventueel meegeteld voor de berekening 

van het theoretisch pensioenbedrag. 

Het pensioen bedraagt 60 % van het loongemiddelde 

van de gehele loopbaan, en 75 % wanneer 

u een echtgeno(o)t(e) ten laste heeft. 

Het pensioen kan op twee manieren worden 

uitbetaald. Ofwel krijgt u een postwissel die bij 

u thuis kan worden geïnd, of u kunt het bedrag 

laten overschrijven op uw post- of bankrekening. 

Gepensioneerden mogen tot een bepaald bedrag 

bijverdienen, maar dat moet wel vooraf per 

aangetekende brief aan de Rijksdienst voor Pensioenen 

worden gemeld. Ook moet u, aangetekend, 

uw werkgever meedelen dat u al een 

pensioen ontvangt. 


de Rijksdienst voor Pensioenen (ONP, Office 

national des pensions), Zuidertoren, B-1060 Brussel. 

Uw ouderdomspensioen wordt niet uitbetaald 

zolang u nog een uitkering wegens ziekte, 

invaliditeit of onvrijwillige werkloosheid uit hoofde 

van een Belgische of buitenlandse socialezekerheidswetgeving 

ontvangt, noch als u een 

uitkering wegens loopbaanonderbreking ingevolge 

beroepsziekte of wegens verminderde arbeidscapaciteit 

ontvangt, of een aanvullende 

uitkering in het kader van een brugpensioen. 

6. Overlijdensuitkering en 

uitkeringen aan nabestaanden 

Bij overlijden van een verzekerde werknemer 

hebben de nabestaanden eventueel recht op de 

volgende uitkeringen: 

— één enkele uitkering voor de begrafeniskosten 

wordt, na overlegging van de bewijsstukken 

(verklaring van overlijden, kwitanties), 

toegekend aan de persoon die deze 

kosten heeft betaald; 

— het overlevingspensioen (pension de survie) 

dat wordt toegekend aan de echtgeno(o)t(e) 

van de werknemer; 

— het tijdelijk overlevingspensioen (pension de 

survie temporaire) dat wordt uitgekeerd aan 

de weduwe/weduwnaar die geen recht 

(meer) heeft op een overlevingspensioen. 


De overlevende echtgeno(o)t(e) van een werknemer 

heeft op 45-jarige leeftijd recht op een 

overlevingspensioen. Deze leeftijdsgrens valt weg 

indien de overlevende echtgeno(o)t(e) een kind 

ten laste heeft of minstens 66 % blijvend invalide 

is, of indien de overleden werknemer 20 jaar 

ondergronds in de mijnen heeft gewerkt. Daarenboven 

moet het huwelijk minstens één jaar 

hebben geduurd, tenzij er een kind uit het 

huwelijk is, of tenzij het overlijden te wijten was 

aan een ongeval of een beroepsziekte na de datum 

van het huwelijk, of tenzij er op het moment van 

overlijden een kind ten laste is waarvoor de 

echtgeno(o)t(e) gezinstoelagen ontving. 

Formaliteiten 

De aanvraag moet worden ingediend bij uw 

gemeentebestuur. Indien u in een andere lidstaat 

woont, dient u zich tot de plaatselijke pensioendienst 

van dat land te wenden. 

Het tijdelijk overlevingspensioen moet binnen de 

twaalf maanden na de dag van overlijden van de 

echtgenoot worden aangevraagd. De overlevende 

echtgeno(o)t(e) van een gepensioneerde hoeft 

evenwel geen aanvraag voor een (tijdelijk) overlevingspensioen 

in te dienen — dat zal hem/haar 

automatisch worden toegekend. 


Het pensioen dat aan de overlevende echtgeno(o)t(e) 

wordt verleend, bedraagt 80 % van het 

ouderdomspensioen dat de overleden echtgeno(o)t(e) 

ontving of zou hebben ontvangen. 

Het pensioen kan op twee manieren worden 

uitbetaald. Ofwel krijgt u een postwissel die bij 

u thuis kan worden geïnd, of u kunt het bedrag 

laten overschrijven op uw post- of bankrekening. 

Gepensioneerden mogen tot een bepaald bedrag 

bijverdienen, maar dat moet wel vooraf per 

aangetekende brief aan de Rijksdienst voor Pensioenen 

worden gemeld. Ook moet u, aangetekend, 

uw werkgever meedelen dat u al een 

pensioen ontvangt. Voor nadere inlichtingen kunt 

u zich wenden tot de Rijksdienst voor Pensioenen 

(Office national des pensions), Zuidertoren, B- 

1060 Brussel. 

Uw ouderdomspensioen wordt niet uitbetaald 

zolang u nog een uitkering wegens ziekte, 

invaliditeit of onvrijwillige werkloosheid uit hoofde 

van een Belgische of buitenlandse socialezekerheidswetgeving 

ontvangt, noch als u een 

uitkering wegens loopbaanonderbreking ingevolge 

beroepsziekte of wegens verminderde arbeidscapaciteit 

ontvangt, dan wel een aanvullende 

uitkering in het kader van een brugpensioen. 

7. Werkloosheid 

In principe zijn alle loontrekkenden verzekerd 

tegen werkloosheid, ongeacht hun aantal arbeids- 

16 BELGIË

uren per dag of per week. Dit geldt evenwel niet 

voor huispersoneel dat niet bij de werkgever 

inwoont, wanneer zij niet meer dan vier uur per 

dag bij eenzelfde werkgever werken, of niet meer 

dan 24 uur per week bij één of meer werkgevers. 


Om recht te hebben op werkloosheidsuitkeringen 

moet u aan de volgende voorwaarden voldoen: 

— u heeft een minimumaantal dagen gewerkt 

(tussen 312 en 624) in de loop van een 

bepaalde periode (tussen 18 en 36 maanden) 

voorafgaand aan uw aanvraag. De duur van 

die periode hangt af van uw leeftijd. De 

tijdvakken van arbeid in andere lidstaten 

kunnen in aanmerking worden genomen, op 

voorwaarde dat u in België werkloos werd; 

— u bent onvrijwillig werkloos en ontvangt geen 

loon of wedde door omstandigheden buiten 

uw wil; 

— u bent als werkzoekende ingeschreven bij het 

bevoegde arbeidsbureau, en u bent bereid elk 

werk te aanvaarden dat ten aanzien van uw 

beroeps- en persoonlijke situatie als passend 

kan worden beschouwd. In Vlaanderen is het 

bevoegde arbeidsbureau de VDAB, in Brussel 

is dat de ORBEM/BGDA en in Wallonië de 

FOREM; 

— u bent arbeidsgeschikt; 

— u meldt zich twee keer per maand bij het 

werkloosheidsbureau van de gemeente of 

van de plaatselijke instanties van het gebied 

waar u normaal woont; 

— u bent jonger dan 65 jaar; 

— uw normale woonplaats is in België en u 

woont ook echt in België. U mag eventueel 

gedurende een beperkte tijd in een andere 

lidstaat werk gaan zoeken zonder daarbij uw 

Belgische uitkering te verliezen. 

Bedrag en duur van de uitkering 

De dagvergoeding bedraagt normaal 1/26e van 

het plafond van het gederfde loon. Indien de 

werkloze aantoont dat hij een gezin ten laste heeft 

en de enige kostwinner is, heeft hij recht op 60 % 

van het gederfde loon, binnen de grenzen van een 

minimum (29,77 euro (1 201 BEF) in juni 1999) en 

een maximum (33,91 euro (1 368 BEF)) per dag. 

Een werkloze die aantoont zijn/haar enig inkomen 

te hebben verloren, heeft recht op 60 % van het 

vroegere loon gedurende het eerste jaar van de 

werkloosheid, en 44 % gedurende het tweede 

jaar. Een werkloze die geen gezin ten laste heeft 

en die niet het enig inkomen heeft verloren, heeft 

recht op 55 % van het vroegere loon gedurende 

het eerste jaar, en 35 % daarna, maar enkel 

gedurende een periode van drie maanden, die 

evenwel kan worden verlengd met een periode 

van drie maanden voor ieder jaar van werken vóór 

de periode van werkloosheid. Na deze periode 

van drie maanden en eventuele verlenging heeft 

hij recht op een forfaitaire toelage van 12,69 euro 

(512 BEF) per dag. 

Wat moet u doen om de 

werkloosheidsuitkeringen te ontvangen? 

U moet een aanvraag indienen bij de instantie die 

verantwoordelijk is voor de betaling van uw 

werkloosheidsuitkeringen. De beslissingen betreffende 

de toekenning van de uitkering worden 

genomen door de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening 

(RVA/ONEM) en de uitbetaling gebeurt 

ofwel door de erkende particuliere organen die 

door de vakbonden zijn opgericht (ACV/CSC, 

ABVV/FGTB, ACLVB/CGSLB) of door een rijksorgaan, 

de Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen 

(Caisse auxiliaire de paiement des allocations 

de chômage). 

De werkloze mag vrij kiezen welk orgaan de 

uitkeringen betaalt, en mag ook op elk ogenblik 

van keuze veranderen. 

Inhouding van de uitkering 

Indien u zonder geldige reden uw werkkring 

verlaten heeft, of ontslagen werd door eigen 

schuld, of als werkloze passende arbeid heeft 

afgewezen, kunnen uw uitkeringen gedurende 

een bepaalde periode worden ingehouden. Hoewel 

het recht op werkloosheidsuitkeringen in 

principe onbeperkt van duur is, kan de uitkering 

toch geschorst worden indien uw werkloosheid 

langer duurt dan 1,5-maal het regionaal gemiddelde 

voor personen van hetzelfde geslacht en 

dezelfde leeftijd. Deze schorsing kan worden 

opgelegd aan werklozen van minder dan 50 jaar 

die niet hun enige inkomen hebben verloren, geen 

gezin ten laste hebben en zich in de derde periode 

van werkloosheid bevinden, op voorwaarde dat 

hun belastbaar gezinsinkomen meer bedraagt dan 

15 784,42 euro (636 742 BEF) per jaar (vermeerderd 

met 631,38 euro (25 470 BEF) per persoon 

ten laste). 

8. Gezinsbijslagen 

Als werknemer, werkloze, invalide of gepensioneerde, 

heeft u recht op gezinsbijslagen. 

Tussen u en het kind moet er een familiale of een 

juridische band bestaan. Wanneer verschillende 

personen aanspraak kunnen maken op kinderbijslag 

voor een en hetzelfde kind, worden bepaalde 

regels inzake de voorrang gevolgd. 

Leeftijdsgrenzen 

Voor kinderen bestaat er steeds recht op kinderbijslag, 

zonder enige voorwaarde, tot 31 augustus 

BELGIË 

17

van het kalenderjaar waarin zij 18 worden. 

Daarna bestaat er recht op kinderbijslag voor 

kinderen in de volgende omstandigheden: 

— tot 25 jaar, indien zij een erkende en 

gecontroleerde leerovereenkomst hebben gesloten; 

— tot de leeftijd van 21 jaar, indien zij voor ten 

minste 66 % gehandicapt/arbeidsongeschikt 

zijn; 

— tot de leeftijd van 25 jaar, indien zij hoger 

onderwijs volgen; 

— tot de leeftijd van 25 jaar, indien zij na hun 

studie of leertijd als werkzoekende zijn 

ingeschreven, maar enkel gedurende maximaal 

180 of 270 kalenderdagen na het 

beëindigen van de studie of de leertijd. 

 

Op welke uitkeringen heeft u recht? 

Voor elk rechtgevend kind heeft u recht op 

gezinsbijslagen, waarvan het bedrag toeneemt 

bij ieder volgend kind. Vanaf het derde kind 

blijven de bedragen gelijk. 

Het recht op de basiskinderbijslag wordt voor de 

duur van elk kwartaal van het kalenderjaar vastgesteld 

op grond van de situatie van de rechthebbende 

in de loop van de „referentiemaand”. 

De referentiemaand is de tweede maand van het 

voorgaande kwartaal voor degene die reeds 

rechthebbende was, of de maand van het begin 

van het recht voor wie voor het eerst recht 

verkrijgt. 

U heeft ook recht op een leeftijdstoeslag voor 

kinderen vanaf 6, 12 en 18 jaar. 

Er bestaan bijzondere toeslagen voor gehandicapte 

kinderen, voor kinderen van een sedert meer 

dan zes maanden volledig uitkeringsgerechtigde 

werkloze, van gepensioneerden en van invalide 

werknemers. Een verhoogde kinderbijslag wordt 

toegekend voor halfwezen, indien de overlevende 

ouder geen nieuw huwelijk aangaat of geen nieuw 

huishouden vormt. 

Voor de toeslagen in verband met de sociale en 

beroepssituatie van de uitkeringsgerechtigde en de 

verhogingen voor kinderen van werklozen, invaliden 

en gepensioneerden gelden dezelfde toekenningsvoorwaarden 

als voor de basiskinderbijslag. 

Als het recht op toeslagen wordt erkend, omdat in 

een gegeven maand aan alle voorwaarden van de 

wet en de geldende regelingen is voldaan, worden 

de toeslagen uitgekeerd op de eerste dag van de 

daaropvolgende maand, voor de rest van het 

trimester en voor het volgende trimester. Daarna 

worden de toeslagen telkens voor een periode van 

drie maanden toegekend, wanneer op enig 

moment tijdens de tweede maand van het voorafgaande 

trimester aan de voorwaarden werd 

voldaan. 

De toeslagen voor gehandicapte kinderen en de 

verhoogde kinderbijslag worden niet meer toegekend 

vanaf de maand die volgt op die waarin de 

voorwaarden niet meer vervuld zijn. 

Een geboortetoelage wordt verleend bij de geboorte 

van een kind. Deze toelage kan worden 

aangevraagd vanaf de zesde zwangerschapsmaand 

en kan vanaf de tweede maand vóór de 

vermoedelijke geboortedatum betaald worden. 

Ten slotte wordt er nog een adoptiepremie 

verstrekt bij de adoptie van kinderen waarvoor u 

recht op kinderbijslag heeft. 

 

Wat moet u doen om de kinderbijslag te 

ontvangen? 

U moet een aanvraag indienen bij het Kinderbijslagfonds 

(Caisse de compensation) waarbij uw 

werkgever aangesloten is. De werkgever zal u het 

adres meedelen van deze instelling, waar u alle 

nodige inlichtingen kunt krijgen. 

De gezinsbijslag wordt betaald aan de persoon die 

het kind opvoedt, dit wil zeggen gewoonlijk de 

moeder. Gehuwde kinderen, ontvoogde kinderen, 

kinderen boven de 16 jaar en kinderen die zelf 

kinderen hebben waarvoor zij gezinsuitkeringen 

ontvangen, die een afzonderlijke woonplaats 

hebben en geen deel meer uitmaken van het 

huishouden van de persoon die hen heeft opgevoed, 

ontvangen zelf hun kinderbijslag. 

Indien uw gezin in een andere lidstaat dan België 

woont, dient u bij uw aanvraag een formulier 

E 401 te voegen, waarin de samenstelling van uw 

gezin is vermeld. 

De geboortetoelage moet worden aangevraagd bij 

de compensatiekassen (fondsen) voor gezinsbijslagen. 

Ook de gemeenten verstrekken geboortepremies, 

die cumulabel zijn met de bijslagen 

van het stelsel van gezinsbijslagen voor werknemers. 

18 BELGIË

Hoofdstuk II 

ZELFSTANDIGEN 

1. Inleiding 

Er bestaat in België een verplicht stelsel van 

sociale zekerheid voor zelfstandigen, dat de 

volgende takken omvat: 

— ziekteverzekering; 

— invaliditeitsverzekering; 

— ouderdomspensioenen en pensioenen voor 

nabestaanden; 

— kinderbijslag; 

— pensioenen voor gewezen echtgenoten; 

— sociale verzekering tegen faillissement. 

Onder dit stelsel vallen alle zelfstandigen en hun 

helpers. Zelfstandigen zijn personen die een 

beroep uitoefenen zonder daarbij door een 

arbeidsovereenkomst of door een statuut verbonden 

te zijn. Helpers zijn personen die een 

zelfstandige in de uitoefening van zijn beroep 

bijstaan of vervangen, zonder tegenover hem door 

een arbeidsovereenkomst te zijn gebonden. 

Als u als zelfstandige in België gaat werken, dient 

u uiterlijk 90 dagen na de aanvang van uw 

beroepsbezigheid toe te treden tot een sociaal 

verzekeringsfonds voor zelfstandigen. 

Premies 

U dient een socialezekerheidspremie te betalen. 

De berekening van deze premie, die in één keer 

voor alle takken van verzekering samen wordt 

geïnd, is gebaseerd op het nettoberoepsinkomen 

van de zelfstandige tijdens het derde kalenderjaar 

dat voorafgaat aan datgene waarvoor de premie 

verschuldigd is. De premie bedraagt 16,70 % van 

het deel van uw beroepsinkomen dat een jaarlijks 

vast te stellen plafond niet overschrijdt, en 12,27 % 

van het deel van uw beroepsinkomen dat dit 

plafond overschrijdt, tot het absolute plafond 

waarvan het bedrag eveneens jaarlijks wordt 

vastgesteld. 

Er dient in ieder geval een minimumpremie te 

worden betaald. Zelfstandigen in bijberoep, dat 

wil zeggen personen die daarnaast nog een ander 

hoofdberoep uitoefenen (als loontrekkende bijvoorbeeld) 

zijn geen bijdrage verschuldigd of 

betalen slechts een beperkte premie (12,99 %) 

voorzover hun beroepsinkomen als zelfstandige 

een bepaald, jaarlijks vastgesteld bedrag niet 

overschrijdt. Gepensioneerden die nog een beroep 

uitoefenen, zijn evenmin premies verschuldigd, 

of betalen slechts een verminderde bijdrage 

(12,99 %), afhankelijk van hun beroepsinkomen. 

Elk trimester moet u eenvierde van de jaarpremie 

betalen aan uw sociaal verzekeringsfonds (Caisse 

d’assurances sociales). 

Wanneer u in behoeftige omstandigheden verkeert 

of in een toestand die deze omstandigheden 

benadert, kunt u om vrijstelling vragen. Daartoe 

moet u per aangetekende brief of door overhandiging 

ter plaatse een verzoek bij uw sociaal 

verzekeringsfonds indienen. Het betreffende fonds 

zal dan een aantal gegevens verzamelen voordat 

het uw dossier naar de griffie van de Commissie 

voor Vrijstelling van Bijdragen doorstuurt (WTC 

III, 19e verdieping, Nederlandstalige afdeling, en 

18e verdieping, Franstalige afdeling, Simon Bolivarboulevard 

30, B-1000 Brussel), die over uw 

geval een uitspraak zal doen. Tegen het genomen 

besluit kan niet in beroep worden gegaan. Indiening 

van het verzoek dient plaats te hebben 

binnen twaalf maanden, gerekend vanaf de eerste 

dag van het kwartaal, volgend op het kwartaal 

waarop de door de aanvraag beoogde premie 

betrekking heeft. 

 

Recht van beroep 

Indien u niet akkoord gaat met een beslissing kunt 

u binnen één maand te rekenen vanaf de dag van 

kennisgeving een bezwaarschrift indienen, en dit 

hetzij per aangetekende brief versturen, hetzij 

persoonlijk afgeven bij de griffie van de Arbeidsrechtbank 

(Tribunal du travail) van uw arrondissement. 

Indien u niet meer in België woont, zendt u het 

bezwaarschrift naar de rechtbank van het arrondissement 

van uw laatste woonplaats in België. 


Deze tak van de sociale zekerheid geeft u recht 

op: 

— medische zorg; 

— uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid; 

— uitkering bij moederschap. 

Wie is verzekerd? 

Zelfstandigen, hun helpers, gepensioneerde zelfstandigen 

en weduwen/weduwnaars van zelfstandigen, 

wanneer de loopbaan van de overledene 

recht op overlevingspensioen zou hebben gegeven, 

zijn verzekerd wat gezondheidszorg betreft. 

Ook de personen te hunnen laste en volle wezen 

die kinderbijslag ontvangen, zijn verzekerd. 

BELGIË 

19

Tegen arbeidsongeschiktheid zijn verzekerd: alle 

zelfstandigen, met inbegrip van de personen die 

arbeidsongeschikt zijn en de personen die tot de 

voortgezette verzekering zijn toegelaten, maar 

met uitzondering van de gepensioneerden en de 

zelfstandigen die geen volledige premie betalen. 

Uitkering bij moederschap: vrouwelijke zelfstandigen, 

alsook de meewerkende echtgenotes van 

zelfstandigen, wanneer zij zich vrijwillig bij de 

arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben aangesloten. 


U moet zich bij een ziekenfonds laten inschrijven 

en tijdig uw premies hebben betaald. Om voor de 

uitkeringen in aanmerking te komen, is een 

wachttijd van zes maanden vereist, en moet u 

officieel arbeidsongeschikt zijn verklaard. 

Gezondheidszorg 

De verplichte verzekering dekt alleen de grote 

risico’s, dit wil zeggen met name de volgende 

prestaties: 

— de behandeling van sommige geestesziekten, 

tuberculose, kanker enz., 

— de zorg bij bevallingen, 

— ziekenhuisopname, 

— ernstige chirurgische ingrepen, 

— behandeling door een geneesheer-specialist, 

— klinische biologie, 

— functionele revalidatie en beroepsherscholing, 

— verblijfskosten in een herstellingsoord voor 

ouderen. 

Om zich tegen kleine risico’s te verzekeren (in het 

bijzonder ambulante zorg) kunnen zelfstandigen 

(dit is niet verplicht) een aanvullende verzekering 

bij hun ziekenfonds sluiten. 

De doktershonoraria betaalt u eerst zelf, waarna 

een percentage ervan tot een bepaald maximumbedrag 

door het ziekenfonds wordt terugbetaald, 

net zoals voor de werknemers. Bij opname in een 

ziekenhuis is een vast bedrag als eigen bijdrage 

verschuldigd. 

Uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid 

Bij arbeidsongeschiktheid wordt gedurende elf 

maanden een uitkering betaald, van de tweede tot 

en met de twaalfde maand. Gedurende de eerste 

maand krijgt u dus geen ziekengeld. De uitkering 

is een vast bedrag, dat slechts verschilt naargelang 

u al dan niet personen ten laste heeft. 


het ziekenfonds (mutualité) waarbij u bent aangesloten. 

 

Uitkering bij moederschap 

Voor de periode van rust voor en na de bevalling 

wordt een geïndexeerde uitkering van momenteel 

943,14 euro (38 046 BEF) toegekend. De aanvraag 

moet bij de medisch adviseur van uw ziekenfonds 

worden ingediend, samen met een kopie van de 

geboorteakte. 

3. Invaliditeitsverzekering 

Indien u na afloop van die elf maanden ziekengeld 

nog steeds arbeidsongeschikt bent, krijgt u een 

invaliditeitsuitkering. Deze uitkering is een vast 

bedrag, dat enkel verschilt naargelang u al dan 

niet personen ten laste heeft. 

 


U moet voldoen aan de voorwaarden voor het 

verkrijgen van de ziekte-uitkering bij arbeidsongeschiktheid. 

Bovendien moet u ook ongeschikt 

zijn verklaard voor het uitoefenen van welke 

beroepsbezigheden dan ook. 

 

Wat moet u doen om de 

invaliditeitsuitkering te verkrijgen? 

U moet uw toestand van invaliditeit officieel doen 

vaststellen. Hiertoe dient u een verklaring van 

arbeidsongeschiktheid in bij de geneesheer van 

uw ziekenfonds, per post of persoonlijk. Deze 

verklaring moet door uzelf en door uw behandelende 

geneesheer worden ingevuld, gedateerd 

en ondertekend. 

De uitkeringen worden betaald door het ziekenfonds, 

uiterlijk op de vijfde dag van de maand die 

volgt op de maand waarop de uitkering betrekking 

heeft. Wendt u voor nadere inlichtingen tot uw 

ziekenfonds. 

4. Pensioenverzekering 

(overlevingspensioen, 

ouderdomspensioen) 

De zelfstandigen en hun helpers alsmede de 

overlevende echtgenoten van zelfstandigen of 

helpers hebben recht op een ouderdomspensioen 

respectievelijk een overlevingspensioen. 

Ouderdomspensioenen worden toegekend aan de 

zelfstandigen zelf. Het bedrag wordt vastgesteld 

op basis van de beroepsloopbaan van de persoon 

in kwestie en de totale verdiensten gedurende die 

loopbaan. Overlevingspensioenen worden toegekend 

aan de langstlevende echtgeno(o)t(e) van de 

zelfstandige op basis van de beroepsloopbaan van 

de overledene. 

20 BELGIË


De pensioenleeftijd is 65 jaar voor mannen en 

voor vrouwen. Op verzoek kan de zelfstandige 

evenwel reeds vanaf zijn zestigste pensioen 

krijgen, maar dan wordt het pensioen wel met 

5 % per jaar vervroeging verminderd. 

De weduwe/weduwnaar die ten minste één jaar 

gehuwd was met een zelfstandige, heeft vanaf 45 

jaar recht op een overlevingspensioen. De leeftijdsvoorwaarde 

wordt niet gesteld indien de 

overlevende ten minste één kind ten laste heeft 

of ten minste 66 % arbeidsongeschikt is. 

Aanspraak op ouderdoms- of overlevingspensioen 

bestaat enkel voor hen die geen beroep uitoefenen. 

Een bezigheid waarvan de vergoeding een 

bepaald bedrag niet overschrijdt, is evenwel 

toegelaten. 

 

Wat moet u doen om een pensioen te 

krijgen? 

U moet een aanvraag indienen bij de burgemeester 

van de gemeente. Indien u in een andere 

lidstaat woont, kan de aanvraag ingediend worden 

bij het orgaan van de pensioenverzekering van die 

lidstaat. 

Het pensioen wordt elke maand betaald door de 

Rijksdienst voor Pensioenen (Office national des 

pensions, ONP), per postwissel of door overschrijving 

op uw rekening. Indien u niet in België 

woont, krijgt u uw pensioen per internationale 

postwissel. 

Nadere inlichtingen krijgt u bij het gemeentebestuur 

van uw woonplaats, of bij het: 

Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der 

Zelfstandigen (Institut national d’assurances sociales 

pour travailleurs indépendants), Jan Jacobsplein 

6, B-1000 Brussel. 

5. Pensioen van de gewezen 

echtgenoot 

Als zij bewijzen dat zij geen volledige beroepsloopbaan 

hebben gehad, kunnen gewezen echtgenoten 

in aanmerking komen voor een pensioen 

van hun voormalige echtgenoot uit hoofde van 

diens beroepsloopbaan als zelfstandige tijdens de 

jaren van hun huwelijk. 

Het pensioen van de gewezen echtgenoot gaat in 

beginsel in op de eerste van de maand, volgend op 

de maand waarin de aanvrager de 65 heeft 

bereikt. Het kan op dezelfde voorwaarden als 

een ouderdomspensioen vervroegd (maximaal vijf 

jaar) ingaan. 

6. Kinderbijslag 

Zelfstandigen en hun helpers hebben in principe 

recht op kinderbijslag. De leeftijdsgrens is in 

principe 18 jaar maar kan worden opgetrokken 

(leerovereenkomst en studenten: 25 jaar). Voor 

ernstig gehandicapte kinderen wordt kinderbijslag 

betaald tot 21 jaar. 

De volgende gezinsbijslagen kunnen worden 

uitgekeerd: 

— de gewone kinderbijslag. Het percentage is 

gelijk aan dat in het stelsel voor werknemers. 

Alleen voor het eerste kind is het percentage 

lager; 

— kinderbijslag voor wezen; 

— kinderbijslag voor kinderen van invalide 

zelfstandigen; 

— kinderbijslag voor gehandicapte kinderen. 

Er zijn ook leeftijdstoeslagen, die toegekend 

worden als een kind de leeftijd van 6, 12 en 18 

jaar bereikt, maar niet voor een enig kind noch 

voor de laatstgeborene. Ook bestaat er een 

geboortetoelage, waarvan het bedrag varieert naar 

gelang van de rang van het kind. 

Ten slotte kan bij adoptie van een kind een 

adoptietoelage worden toegekend. 

De uitkeringen worden toegekend onder dezelfde 

voorwaarden als in het stelsel voor werknemers 

(zie hoofdstuk I, punt 8). 

Wat moet u doen om gezinsbijslagen te 

krijgen? 

Indien u recht heeft op gezinsbijslagen moet u een 

aanvraag indienen bij het bevoegde orgaan, 

meestal het Sociaal Verzekeringsfonds (Caisse 

d’assurances sociales), of soms ook de Nationale 

Hulpkas (Caisse nationale auxiliaire). 

De gezinsbijslagen worden elke maand per 

postwissel of per overschrijving betaald. Wendt u 

voor nadere inlichtingen tot één van de reeds 

vermelde organen. 

7. Sociale verzekering tegen 

faillissement 

De sociale verzekering tegen faillissement biedt 

de handeldrijvende zelfstandige (bij faillissement) 

of de niet-handeldrijvende zelfstandige (indien 

een regeling met de schuldeisers is getroffen) een 

financiële ondersteuning gedurende twee maanden, 

en sociale zekerheid gedurende vier trimesters, 

indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan. 

Een aanvraag betreffende hulp van de sociale 

verzekering tegen faillissement dient te worden 

ingediend bij het Sociaal Verzekeringsfonds waarbij 

u laatstelijk was aangesloten. Dit moet 

BELGIË 

21

gebeuren voor het einde van het trimester volgend 

op dat waarin het vonnis van faillietverklaring is 

uitgesproken, of voor de niet-handeldrijvenden 

voor het einde van het trimester volgend op dat 

waarin de activiteiten als zelfstandige zijn gestaakt. 

8. Nadere inlichtingen 

De adressen van de instellingen die bevoegd zijn 

voor de verschillende takken van de sociale 

zekerheid zijn bij het desbetreffende punt van 

deze handleiding vermeld. U kunt bij hen terecht 

voor alle nadere inlichtingen. 

22 BELGIË

DENEMARKEN 


De sociale zekerheid in Denemarken omvat: 

— geneeskundige verzorging, ziekenhuisverpleging, 

kraamverzorging, zieken- en kraamgeld 

en revalidatie (zie punt 2); 

— uitkeringen en verstrekkingen bij arbeidsongevallen 

en beroepsziekten (punt 3); 

— vervroegd pensioen, algemeen ouderdomspensioen 

en aanvullend pensioen. Het vervroegd 

pensioen omvat ook de invaliditeitsregeling 

(punten 4 en 5); 

— uitkering bij overlijden (punt 6); 

— werkloosheidsuitkeringen (punt 7); 


Premies 

De Deense socialezekerheidsuitkeringen worden 

in hoofdzaak uit belastingen gefinancierd (belastingen 

die worden betaald aan de staat, de 

districten en de plaatselijke overheden). 

In 1994 werd een algemene socialezekerheidsbijdrage, 

de zogenaamde arbeidsmarktbijdrage, 

ingevoerd ter financiering van onder andere de 

uitgaven van de staat voor ziekte-, geboorte- en 

werkloosheidsuitkeringen alsmede het vervroegd 

pensioen en revalidatie. 

Werknemers en zelfstandigen betalen bijdragen 

aan de arbeidsmarktfondsen; deze drie fondsen 

werden in 1999 gefuseerd tot één Arbeidsmarktfonds 

(Arbejdsmarkedsfonden). 

De bijdrage bedraagt 8 % van het brutoloon van 

de werknemer; zelfstandigen betalen hetzelfde 

percentage, berekend op hun inkomsten uit 

activiteiten als zelfstandige. 

De werkgevers zijn verantwoordelijk voor de 

inning van de premies van hun werknemers, en 

moeten die (samen met aan de bron afgehouden 

belastingen) aan de belastingdiensten overmaken. 

De bijdragen aan het Arbeidsmarktfonds zijn geen 

eigenlijke sociale bijdragen, maar dienen ter 

financiering van uitkeringen die vroeger via 

belastingen werden gefinancierd. 

 

Wie valt onder de sociale zekerheid? 

Aangezien de meeste takken van de Deense 

sociale zekerheid verplicht zijn, bestaan er ook 

geen voorwaarden voor de opneming in de 

verschillende stelsels. Een uitzondering vormt de 

werkloosheidsverzekering (zie punt 7). 

 

Beroep 

In ieder punt wordt vermeld op welke wijze u 

tegen een beslissing van de diverse socialezekerheidsinstellingen 

in beroep kunt gaan. 


A. MEDISCHE VERZORGING 

Iedereen die in Denemarken woonachtig is, heeft 

recht op medische verzorging in een ziekenhuis 

en kraamverzorging, alsmede op verstrekkingen 

van de ziekteverzekering. 

 

Hoe wordt u in de ziekteverzekering 

opgenomen? 

Wanneer u naar Denemarken verhuist, dient u 

zich in uw woonplaats te laten inschrijven in het 

bevolkingsregister. Daardoor wordt u automatisch 

opgenomen in de ziekteverzekering. Zes weken 

na uw aankomst krijgt u recht op geneeskundige 

verzorging en ontvangt u uw ziekteverzekeringskaart. 

Was of bent u aangesloten bij een openbare 

ziekteverzekering in een andere lidstaat, dan kunt 

u de wachttijd van zes weken vermijden. U dient 

in uw woonplaats een bewijs voor te leggen van 

de ziekteverzekering waarbij u tot dan aangesloten 

was, bijvoorbeeld door middel van een 

formulier E 104, dat u bij uw vorige ziekenfonds 

kunt aanvragen. 

 

Twee vormen van verzekering 

Er zijn twee verzekeringsgroepen. U beslist zelf of 

u in groep 1 of groep 2 verzekerd wilt worden, en 

u kunt eenmaal per jaar van groep veranderen. 

Indien u voor groep 1 kiest, dient u zich te houden 

aan een bepaalde huisarts, die een overeenkomst 

heeft met het ziekenfonds. Als u een behandeling 

door een specialistische arts nodig hebt, dient u 

bij uw huisarts een doorverwijzing te vragen. 

Kiest u voor verzekering in groep 2, dan kunt u 

zelf vrij uw huisarts of specialist kiezen. U krijgt 

dan van het ziekenfonds een uitkering ter hoogte 

van de uitkering die het fonds voor een vergelijkbare 

behandeling van een patiënt in groep 1 

betaalt. De arts bepaalt zelf zijn honorarium. 

Kinderen onder de 16 jaar hebben dezelfde arts of 

verzekeringsvorm als hun ouders of voogd. 

DENEMARKEN 

23

Op welke uitkeringen hebt u recht? 

Geneeskundige verzorging 

— Verzorging door de door u gekozen huisarts, 

— verzorging door een specialist, na doorverwijzing 

door uw huisarts, 

— bepaalde verstrekkingen bij de tandarts, 

— fysiotherapie, na doorverwijzing door uw 

huisarts, 

— behandeling door een chiropractor, 

— voor bepaalde groepen patiënten: voetbehandeling, 

na doorverwijzing door uw huisarts, 

— voor bepaalde groepen patiënten: psychologische 

behandeling, na doorverwijzing 

door uw huisarts, 

— geneesmiddelen. 

Bezoeken aan arts en specialist zijn gratis voor 

personen in groep 1. 

Van de overige verstrekkingen betaalt de ziekteverzekering 

35 tot 65 %, in overeenstemming met 

de tarieven die tussen de ziekteverzekering en de 

verenigingen van behandelende artsen enz. zijn 

afgesproken. 

De uitkeringen voor geneesmiddelen hangen af 

van uw totale uitgaven aan erkende geneesmiddelen 

per jaar. Liggen deze jaarlijkse uitgaven 

onder de 500 DKK, dan ontvangt u geen enkele 

uitkering. De uitkering stijgt als volgt: voor 

uitgaven aan geneesmiddelen tussen 500 DKK 

en 1 200 DKK: 50 %, tussen 1 200 DKK en 2 800 

DKK: 75 %, boven de 2 800 DKK: 85 %. 

Voor kinderen onder de 18 jaar wordt altijd 

minstens 50 % van de uitgaven voor erkende 

geneesmiddelen vergoed. 

Behandeling in het ziekenhuis 

Als u in een ziekenhuis dient te worden behandeld, 

kunt u vrij kiezen tussen alle openbare 

ziekenhuizen in Denemarken die de betrokken 

behandeling verrichten. De behandeling zelf is 

gratis. 

In de meeste gevallen is voor opname in het 

ziekenhuis een verwijzing van uw huisarts nodig, 

behalve bij een ongeval of een acute aandoening. 

Hebt u een bijzonder gespecialiseerde behandeling 

nodig, bijvoorbeeld wegens een zeldzame of 

gecompliceerde aandoening, dan moet u altijd 

worden doorverwezen door een ziekenhuis in het 

district van uw woonplaats. 

Zwangerschapsonderzoek en 

kraamverzorging 

U hebt recht op gratis preventieve onderzoeken 

door de arts en vroedvrouw in verband met 

zwangerschap en geboorte. De bevalling in een 

ziekenhuis of andere openbare instelling dan wel 

hulp van een vroedvrouw bij de bevalling thuis is 

gratis. 

Medische behandeling tijdens een verblijf in 

het buitenland (rejsesygesikring) 

Gaat u op vakantie of studiereis in Europa voor 

maximaal een maand, dan bent u gedekt door de 

openbare reisziekteverzekering (rejsesygesikring). 

Deze dekt de kosten van acute geneeskundige 

verzorging of door een arts voorgeschreven 

repatriëring. 

 

Beroep 

Wanneer u het niet eens bent met een beslissing, 

kunt u in beroep gaan binnen een termijn van vier 

weken na ontvangst van die beslissing. 

Tegen de beslissingen van het bestuur van uw 

woonplaats inzake ziekteverzekering kunt u beroep 

aantekenen bij de Sociale Commissie (Det 

Sociale Nævn) van het staatsdistrict (statsamt) 

waaronder uw woonplaats valt. 

Tegen beslissingen van het district (amtskommune) 

inzake ziekteverzekering, ziekenhuisbehandeling 

en kraamverzorging kunt u beroep aantekenen bij 

de Sociale Klachtencommissie (Den Sociale Ankestyrelse). 

B. UITKERINGEN BIJ ZIEKTE 

(SYGEDAGPENGE — ZIEKENGELD) 

Recht op ziekengeld hebben alle personen met 

een eigen beroepsinkomen of met een vervangingsinkomen, 

zoals werkloosheidsuitkering, of 

een ander inkomen dat hoofdzakelijk uit de eigen 

arbeidsprestaties voortkomt. In de regel geldt de 

voorwaarde dat het inkomen in Denemarken aan 

belastingen onderworpen moet zijn. 


Het ziekengeld vormt een schadeloosstelling voor 

de inkomensderving bij arbeidsongeschiktheid als 

gevolg van ziekte of letsel (met inbegrip van 

arbeidsongevallen en beroepsziekten). Als werknemer 

hebt u recht op een uitkering vanaf de 

eerste dag van de ziekte. Indien u tijdens de laatste 

acht weken vóór uw afwezigheid bij een particuliere 

werkgever in dienst was, en in die periode 

ten minste 74 uur gewerkt hebt, is uw werkgever 

verplicht gedurende twee weken ziekengeld te 

betalen. 

Wanneer uw arbeidsongeschiktheid langer dan 

twee weken duurt of wanneer u bij het intreden 

van de arbeidsongeschiktheid geen recht op 

ziekengeld van uw werkgever hebt, dan betaalt 

de gemeente (kommune) uw ziekengeld, op 

voorwaarde dat u tijdens de laatste dertien weken 

24 DENEMARKEN

vóór uw ziekte in loondienst was, en tijdens die 

periode ten minste 120 uur hebt gewerkt. 

Als u zelfstandige bent, wordt uw ziekengeld 

vanaf de eerste afwezigheidsdag door de gemeente 

(kommune) betaald, maar enkel nadat u twee 

weken ziek bent geweest. Voorwaarde voor het 

recht op die uitkering is dat u gedurende ten 

minste zes van de laatste twaalf maanden, waarvan 

één maand onmiddellijk voor de afwezigheid 

wegens ziekte, grotendeels als zelfstandige hebt 

gewerkt. Elk ziektegeval moet uiterlijk één week 

na die periode van twee weken aan de gemeente 

zijn gemeld. 

Zelfstandigen kunnen daarnaast ook vrijwillig 

aanvullende verzekeringspremies betalen waardoor 

ze reeds uitkeringen krijgen tijdens die eerste 

twee weken van de ziekte. 

Bedrag van de uitkering 

Als u werknemer bent, wordt uw uitkering 

berekend op basis van het uurloon waarop u bij 

uw arbeid recht zou hebben gehad. Indien u 

zelfstandige bent, wordt uw uitkering berekend op 

grond van uw beroepsinkomsten als zelfstandige. 

Wel is er een maximumuitkering vastgesteld, die 

gebonden is aan het gemiddelde Deense loonpeil. 

Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid kan een 

verminderde dagvergoeding worden toegekend. 

De uitkering wordt per week betaald. 

Zelfstandigen die een vrijwillige verzekering afsloten, 

hebben recht op tweederde van de 

maximale uitkering, of zelfs op de volledige 

uitkering, naargelang hun inkomen. 

Onder bepaalde voorwaarden kan het ziekengeld 

ook worden betaald als u in een andere lidstaat 

gaat wonen. 

Wat moet u doen om deze uitkeringen te 

krijgen? 

Wanneer u recht hebt op ziekengeld van uw 

werkgever, moet u hem uw ziekte zo snel 

mogelijk melden en hem op zijn verzoek de 

nodige documenten voorleggen, zoals bijvoorbeeld 

een attest van de dokter. Indien dat doktersbriefje 

niet wordt bezorgd, vervalt uw recht op 

ziekengeld van de werkgever. 

Wanneer u recht hebt op ziekengeld van de 

gemeente (kommune) moet u ten laatste één week 

na de eerste dag van afwezigheid wegens ziekte, 

of na het stopzetten van de betaling door de 

werkgever, op een speciaal formulier een verklaring 

over de oorzaak van de arbeidsongeschiktheid 

indienen. De gemeente kan een geneeskundige 

verklaring vragen, die de arts met behulp 

van een speciaal formulier moet opstellen. 

Als een werkgever geheel of gedeeltelijk nalaat 

het ziekengeld te betalen en de gemeente dit niet 

gerechtvaardigd acht, betaalt de gemeente een 

voorschot op het ziekengeld uit. 

 

Duur van het ziekengeld 

De betaling van de uitkeringen wordt stopgezet als 

in de voorbije achttien maanden gedurende meer 

dan 52 weken ziekengeld is betaald. Noch de 

eerste twee weken van een ziekte, noch de 

uitkeringsperiode bij zwangerschap, geboorte of 

adoptie worden meegerekend. Er bestaan diverse 

mogelijkheden om de uitkeringsperiode na de 52 

weken nog te verlengen. 

Omdat het om een tijdelijke uitkering gaat, dient 

de gemeente uiterlijk na acht weken ziekte de 

toestand van de betrokkene opnieuw te beoordelen. 

Is een ontvanger van ziekengeld zes 

maanden met ziekenverlof geweest, dan moet de 

gemeente een begeleidingsplan opstellen. 

Personen die nog werken maar tevens een sociaal 

pensioen ontvangen, of die dat sociaal pensioen 

wegens hun zwakke gezondheid hadden kunnen 

aanvragen, of die al 67 (65) jaar zijn, hebben 

slechts korte tijd (13 weken per twaalf maanden) 

recht op ziekengeld. 

C. MOEDERSCHAP EN ADOPTIE 

Vrouwen die in Denemarken wonen, hebben 

recht op gratis hulp bij zwangerschap en bevalling. 

Deze verstrekkingen omvatten de preventieve 

onderzoeken, gratis vervoer in verband met 

onderzoeken en bevalling, de bevalling in het 

ziekenhuis of thuis, en de hulp van een vroedvrouw 

bij een bevalling thuis. 

Bovendien worden bij moederschap en adoptie 

ook uitkeringen toegekend. Een vrouw die de 

laatste dertien weken vóór haar afwezigheid 

wegens zwangerschap als werknemer ten minste 

120 uur werkte of aan de vereisten voor een 

zelfstandige activiteit voldoet, heeft recht op een 

zwangerschapsuitkering en een toelage voor geboorte 

of adoptie. Ook de tijdvakken van verzekering 

in andere lidstaten worden als tijdvakken van 

arbeid aangerekend. 

Deze uitkering kan vanaf vier weken voor de 

vermoedelijke datum van de bevalling tot 24 

weken na de geboorte worden toegekend, waarbij 

de laatste tien weken tussen de ouders kunnen 

worden verdeeld. Onafhankelijk daarvan heeft de 

vader recht op twee weken uitkering binnen de 

eerste 14 weken na de geboorte, en twee weken 

vanaf de 24e week naar de geboorte. 

Personen die een kind willen adopteren, kunnen 

eveneens uitkeringen ontvangen gedurende de 26 

weken die volgen op de aankomst van het kind in 

het gezin. Ook hierbij zijn de twee laatste weken 

voorbehouden voor de adoptievader. 

DENEMARKEN 

25

Het bedrag van de uitkering wordt berekend op 

dezelfde wijze als bij ziekengeld (zie punt B). 

Aanvragen voor een geboorte- of adoptie-uitkering 

moeten bij de gemeente worden ingediend, 

binnen de negen maanden na de datum van de 

geboorte of van de aankomst van het kind in het 

gezin. 

De geboorte- of adoptie-uitkering wordt door de 

gemeente (kommune) uitbetaald. De werkgever 

betaalt een uitkering bij afwezigheid voor preventief 

zwangerschapsonderzoek. 

D. REVALIDATIE-UITKERING 

Indien u als gevolg van een ziekte of een ongeval 

niet meer kunt werken, hebt u eventueel recht op 

een financiële toelage voor onderwijs, beroepsopleiding 

of omscholing, als dat nodig is om een 

nieuwe baan te vinden. Daarbij wordt rekening 

gehouden met uw mogelijkheden om voor uzelf 

en uw gezin te zorgen. 

Deze revalidatie-uitkering kan toegekend worden 

aan alle personen die in Denemarken wonen, op 

voorwaarde dat zij geen gelijkaardige financiële 

steun kunnen krijgen van de nationale instantie ter 

bevordering van de beroepsopleiding (Statens 

Uddannelsesstøtte) of op grond van een andere 

regeling buiten het kader van de sociale wetgeving. 

De revalidatie verloopt volgens een vooraf vastgesteld 

plan, en er wordt een vaste maandelijkse 

uitkering betaald. Personen onder de 25 jaar 

ontvangen een lager bedrag. Naast de uitkeringen 

voor het levensonderhoud kan ook nog een 

bedrag worden toegekend voor speciale uitgaven 

in verband met de opleiding, of eventueel voor 

uitgaven in verband met uw handicap, bijvoorbeeld 

voor onderwijsmateriaal of vervoer. 

Indien de revalidatie tijdens een opleiding in een 

bedrijf gebeurt, dan wordt de revalidatie-uitkering 

van het betaalde loon afgetrokken. 

De revalidatie-uitkering wordt betaald zolang het 

beroepsopleidingsplan wordt gevolgd, doch ten 

hoogste gedurende vijf jaar. 

Hoe krijgt u een revalidatie-uitkering? 

U vraagt de revalidatie-uitkering aan bij de 

afdeling Sociale zaken en volksgezondheid van 

uw gemeente. In speciale gevallen (hulpmiddelen) 

wordt de beslissing echter niet door de gemeente, 

maar door de amtskommune (het district) genomen. 

De gemeente kan u hierover nadere 

inlichtingen verstrekken. 

E. BEROEP 

Wanneer u het niet eens bent met een beslissing, 

kunt u in beroep gaan binnen een termijn van vier 

weken na ontvangst van die beslissing. 

Tegen beslissingen die de gemeenten en districten 

(amtskommuner) treffen op grond van de sociale 

wetgeving kunt u beroep aantekenen bij de 

Sociale Commissie (Det Sociale Nævn). Het 

beroep kan alleen worden aangetekend door de 

persoon op wie de beslissing betrekking heeft. 

Het beroep moet worden voorgelegd aan de 

Sociale Commissie waaronder de gemeente of 

amtskommune valt die de beslissing heeft genomen. 

Elk district (amt) heeft zijn eigen commissie, 

Kopenhagen en Frederiksberg hebben elk een 

afzonderlijke commissie. 

In de regel is geen verder beroep mogelijk tegen 

beslissingen van deze Sociale Commissie van 

beroep. 

De Sociale Klachtencommissie kan een zaak 

echter in behandeling nemen indien deze een 

principieel of algemeen belang lijkt te hebben. De 

persoon op wie de beslissing betrekking heeft, de 

gemeente of de amtskommune kunnen de Klachtencommissie 

verzoeken een zaak in behandeling 

te nemen. 



De verzekering arbeidsongevallen en beroepsziekten 

dekt alle personen die bij een werkgever 

in dienst zijn, zelfs als zij daarvoor geen loon 

ontvangen. Bepaalde categorieën van zelfstandigen 

(bv. vissers, scheepseigenaren) zijn eveneens 

verplicht verzekerd. Voor de verzekering tegen 

arbeidsongevallen en beroepsziekten moet een 

beroep gedaan worden op een door de staat 

erkende verzekeringsmaatschappij. 

De verzekering dekt alle ongevallen, alsook de 

schadelijke gevolgen die veroorzaakt worden door 

de beroepswerkzaamheden of de arbeidsomstandigheden, 

wanneer deze een blijvende of tijdelijke 

vermindering van de verdiencapaciteit als 

gevolg hebben. De verzekering dekt ook plotselinge 

letsels als gevolg van tilwerkzaamheden 

alsmede een aantal beroepsziekten die in een 

officiële lijst zijn opgenomen, alsmede de letsels 

die bij een levend geboren kind vóór de geboorte 

ontstaan zijn als gevolg van het werk van de 

moeder tijdens de zwangerschap, of als gevolg 

van schadelijke blootstelling van de ouders vóór 

de bevruchting. Ongevallen op de weg van en 

naar het werk worden evenwel niet gedekt. 

De werkgever dient het arbeidsongeval of de 

beroepsziekte binnen de negen dagen bij de 

verzekeringsmaatschappij te melden. Wanneer 

hij dat verzuimt, kan het slachtoffer van dit 

arbeidsongeval of die beroepsziekte, of eventueel 

zijn nabestaanden, zich binnen het jaar rechtstreeks 

tot de verzekeringsmaatschappij of tot het 

26 DENEMARKEN

Bestuur arbeidsongevallen en beroepsziekten (Arbejdsskadestyrelsen) 


 

Uitkeringen en verstrekkingen 

Dit zijn: 

— geneeskundige behandeling, revalidatie en 

hulpmiddelen; 

— vergoeding wegens verlies van de verdiencapaciteit 

(pensioen); 

— vergoeding wegens blijvende handicap; 

— vergoeding wegens verlies van de kostwinner 

(pensioen); 

— overbruggingsuitkering voor nabestaanden. 

Geneeskundige behandeling en revalidatie worden 

vergoed wanneer zij noodzakelijk zijn voor 

de best mogelijke genezing, of voor het consolideren 

van de resultaten van de behandeling. De 

kosten van behandeling en revalidatie worden 

enkel vergoed voorzover ze niet reeds door de 

ziekteverzekering betaald zijn, of geen deel 

uitmaken van een behandeling in een openbaar 

ziekenhuis. 

Indien het arbeidsongeval of de beroepsziekte 

enkel een arbeidsongeschiktheid van korte duur 

heeft veroorzaakt, wordt ziekengeld betaald (zie 

punt 2 B). Een jaar na het ongeval of het begin van 

de ziekte wordt indien mogelijk een definitieve 

beslissing genomen over de schadeloosstelling 

wegens het verlies van de verdiencapaciteit of 

wegens de blijvende handicap. 

Normaal gebeurt die schadeloosstelling in de 

vorm van een pensioen, maar indien de arbeidsongeschiktheid 

minder dan 50 % bedraagt, wordt 

een bedrag ineens uitbetaald. In andere gevallen 

kan op verzoek van de betrokkene een deel van de 

schadeloosstelling omgezet worden in een bedrag 

ineens. 

De vergoeding voor het verlies van de verdiencapaciteit 

is bedoeld als schadeloosstelling voor het 

verlies aan inkomsten ten gevolge van het 

arbeidsongeval of de beroepsziekte. Het bedrag 

ervan overbrugt het verschil tussen de inkomsten 

die de persoon had kunnen verdienen indien het 

ongeval of de ziekte niet had plaatsgevonden, en 

de inkomsten die hij geacht wordt te verdienen, 

het ongeval of de ziekte in aanmerking nemend. 

Deze schadeloosstelling wordt enkel betaald als 

het verlies van de verdiencapaciteit meer bedraagt 

dan 15 %. Bij volledig verlies van de verdiencapaciteit 

bedraagt de uitkering viervijfde van het 

jaarloon, bij gedeeltelijk verlies van de verdiencapaciteit 

wordt de uitkering proportioneel gekort. 

Er is evenwel een jaarlijks maximumbedrag vastgesteld. 

Op 67 (65) jaar heeft de betrokkene recht op een 

ouderdomspensioen (folkepension) en wordt de 

lopende arbeidsongeschiktheidsuitkering afgelost 

door een bedrag ineens. 

De vergoeding voor blijvende invaliditeit wordt 

toegekend voor blijvende handicaps in het dagdagelijkse 

leven, die toegeschreven worden aan 

de medische gevolgen van het ongeval/de ziekte. 

Het bedrag van die uitkering wordt vastgesteld aan 

de hand van de schadegraad, op basis van 

tarieftabellen. Deze vergoeding voor blijvende 

invaliditeit wordt meestal als bedrag ineens uitbetaald. 

De vergoeding wegens verlies van de kostwinner 

wordtuitbetaaldaandeoverlevendeechtgeno(o)t(e) 

of aan een andere nabestaande die door de 

overledene onderhouden werd. Bij de vaststelling 

van die uitkering wordt rekening gehouden met de 

mogelijkheden van de nabestaanden om zelf in 

hun levensonderhoud te voorzien. De uitkering 

wordt maximaal tien jaar lang betaald en bedraagt 

30 % van het jaarloon van de overledene. In 

principe ontvangt elk kind 10 % daarvan (20 % 

indien de overledene de enige kostwinner was) en 

dit tot het kind 18 jaar wordt (of 21 jaar als het 

onderwijs of een opleiding volgt). 

De overbruggingsuitkering is bestemd voor niet 

nader te omschrijven kosten bij het overlijden van 

echtgeno(o)t(e) of partner, en wordt als een vast 

bedrag ineens uitgekeerd. 

 

Betaling van de uitkeringen 

Bij ongevallen en schadelijke gevolgen betaalt de 

betrokken verzekeringsmaatschappij een pensioen 

of een bedrag ineens. Uitkeringen bij beroepsziekten 

en plotselinge letsels door tilwerkzaamheden 

worden uitbetaald door de instelling „Beroepsziekteverzekering 

van de arbeidsmarkt” (Arbejdsmarkedets 

Erhvervssygdomssikring). 

Indien u in een andere lidstaat van de Europese 

Unie woont, kunt u uw pensioen ook daar laten 

uitbetalen. 

 

Beroep 

Het Bestuur arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(Arbejdsskadestyrelsen) beslist of er al dan niet 

sprake is van een arbeidsongeval of een beroepsziekte, 

of er recht op een schadeloosstelling 

bestaat, en over het bedrag daarvan. Wanneer u 

het niet eens bent met deze beslissing, kunt u 

binnen de vier weken na ontvangst van de 

kennisgeving beroep aantekenen bij de Sociale 

Klachtencommissie (Den Sociale Ankestyrelse). 

Deze termijn wordt verlengd tot zes weken 

wanneer u in een ander Europees land verblijft. 

Het adres van deze instanties vindt u onder punt 9. 

DENEMARKEN 

27

4. Vervroegd pensioen 

Arbeidsongeschikten van wie de invaliditeit niet 

door een arbeidsongeval of een beroepsziekte 

werd veroorzaakt, hebben in het algemeen recht 

op een soort vervroegd rustpensioen dat førtidspension 

wordt genoemd. Op dit pensioen kunnen 

aanspraak maken: 

— Deense staatsburgers; 

— werknemers en zelfstandigen die staatsburger 

van een andere lidstaat zijn; 

— andere buitenlanders die tien jaar in Denemarken 

hebben gewoond. 

Pensioenbedrag 

Alle Deense pensioenen bestaan uit een basispensioen 

(grundbeløb) en een pensioentoelage 

(pensionstillæg). Voor het basispensioen wordt 

een onderzoek naar de eigen bestaansmiddelen 

uitgevoerd. Het aanvullend pensioen is gekoppeld 

aan het inkomen van zowel de gepensioneerde als 

zijn/haar echtgeno(o)t(e). 

Arbeidsongeschikten die een vervroegd pensioen 

(førtidspension) ontvangen, kunnen bovendien 

ook recht hebben op: 

— een invaliditeitstoeslag en eventueel een 

toeslag voor arbeidsongeschiktheid, voor 

geen van beide is een onderzoek naar de 

bestaansmiddelen vereist; 

— een verzorgings- of een verplegingstoelage 

indien zij voortdurende persoonlijke verzorging 

of verpleging behoeven. 

Voorwaarden voor het recht op de 

verschillende soorten pensioenen 

U hebt recht op een pensioen als u tussen uw 

vijftiende verjaardag en de dag van de pensioenaanvraag 

ten minste drie jaar in Denemarken hebt 

gewoond. Ook moet u jonger zijn dan 65 (67) jaar 

om voor een vervroegd pensioen in aanmerking te 

komen. 

Als u ten minste viervijfde van het tijdvak tussen 

uw vijftiende verjaardag en de aanvraag van het 

pensioen in Denemarken hebt gewoond, hebt u 

recht op een volledig vervroegd pensioen. Als u 

minder lang in Denemarken hebt gewoond, wordt 

het pensioenbedrag berekend als een breuk tussen 

enerzijds de tijd van wonen en anderzijds viervijfde 

van het tijdvak tussen uw 15e verjaardag en 

de datum van toekenning van het pensioen. 

U hebt recht op een volledig vervroegd pensioen 

als u viervijfde van de tijd tussen uw 15e 

verjaardag en de datum van toekenning van het 

pensioen in Denemarken hebt gewoond. 

Indien uw verdiencapaciteit als gevolg van een 

lichamelijk of geestelijk gebrek blijvend verminderd 

is, kunnen drie verschillende tarieven van 

vervroegd pensioen worden toegekend: het hoogste, 

het middelste of het algemeen tarief van het 

vervroegd pensioen. 

Het hoogste tarief van het vervroegd pensioen 

bevat het basisbedrag, de invaliditeitstoeslag en 

een toeslag wegens arbeidsongeschiktheid, en kan 

worden toegekend aan personen van 18 tot 60 

jaar met slechts een geringe verdiencapaciteit. 

Het middelste tarief van het vervroegd pensioen 

omvat het basispensioen en de invaliditeitstoeslag, 

en kan worden toegekend aan personen die de 

leeftijd van 60 jaar nog niet hebben bereikt en van 

wie de verdiencapaciteit met circa tweederde is 

verminderd, alsmede aan personen van 60 tot 65 

(67) jaar die nog slechts een geringe verdiencapaciteit 

hebben. 

Het gewone tarief van het vervroegd pensioen 

bestaat enkel uit het basisbedrag, en kan worden 

toegekend aan personen tussen 18 en 65 (67) jaar 

van wie de verdiencapaciteit om gezondheids- en/ 

of sociale redenen met ten minste de helft is 

verminderd, en aan personen tussen 50 en 65 (67) 

jaar indien hun gezondheids- en sociale toestand 

daartoe noopt. Als dit algemeen tarief wordt 

toegekend vóór de betrokkene 60 is geworden, 

krijgt hij/zij daar als extra ook het zogenoemde 

førtidsbeløb bij (toeslag bij het vervroegd 

pensioen). Het pensioen wordt dan forhøjet 

almindelig førtidspension (verhoogd algemeen 

vervroegd pensioen) genoemd. 

Een pensioentoeslag kan ook worden betaald 

indien de inkomsten van de gepensioneerde en 

zijn/haar echtgeno(o)t(e) een bepaalde grens niet 

overschrijden. 

Op 65 (67) jaar wordt het vervroegd pensioen 

automatisch omgezet in een algemeen ouderdomspensioen 

(folkepension, zie punt 5). 

Personen die ondanks een ernstige handicap een 

zodanig inkomen verdienen dat hun verdiencapaciteit 

niet als aanzienlijk verminderd kan worden 

beschouwd, krijgen een invaliditeitsuitkering (invaliditetsydelse) 

in plaats van het hoogste of 

middelste vervroegd pensioen. Deze toelage is 

bestemd om hun extra uitgaven bij de uitoefening 

van het beroep te dekken. 

 

Hoe vraagt u een pensioen aan? 

U dient de pensioenaanvraag in bij uw gemeentebestuur. 

De gemeente kan ook op eigen initiatief 

een pensioenaanvraagprocedure starten. Als u een 

vervroegd pensioen aanvraagt, kan de gemeente 

vragen dat uw dokter op een speciaal formulier 

een medische verklaring invult. Deze medische 

verklaring wordt door de gemeente betaald. 

Een vervroegd pensioen kan pas worden toegekend 

nadat alle activerings-, revalidatie- en behandelingsvoorstellen 

niets hebben opgeleverd. 

28 DENEMARKEN

Betaling van de pensioenen 

Het pensioen wordt op het eind van de betrokken 

maand betaald. De eerste betaling gebeurt ten 

vroegste op de eerste dag van de maand volgend 

op de indiening van de aanvraag. Het vervroegd 

pensioen kan echter pas worden uitbetaald op de 

eerste dag van de maand volgend op de beslissing 

omtrent de toekenning van het pensioen, maar ten 

laatste op de eerste dag van de maand na het 

verstrijken van drie maanden sinds het pensioendossier 

in behandeling is genomen. 

De pensioenen worden in de regel alleen betaald 

aan gepensioneerden die in Denemarken of in een 

van de andere lidstaten van de Europese Unie 

wonen. 

Beroep 

Wanneer u het niet eens bent met de beslissing 

van de gemeente over uw pensioenaanvraag, kunt 

u beroep aantekenen bij de plaatselijke Sociale 

Commissie (Det Sociale Nævn). 

Het beroep moet steeds binnen de vier weken 

worden ingediend. Zie verder onder punt 2, E — 

Beroep. 


(folkepension) 

In principe hebben alle inwoners van Denemarken 

recht op het algemeen ouderdomspensioen 

(folkepension) vanaf de leeftijd van 65 (67) jaar. 

Voor personen die op 1 juli 1999 of daarna zestig 

jaar waren, is de pensioenleeftijd 65 jaar. 

Bovendien bestaat er een verplicht aanvullend 

pensioenstelsel voor werknemers (ATP). 

A. OUDERDOMSPENSIOENEN 

(FOLKEPENSION) 

In Denemarken hebben volgende personen recht 

op deze pensioenen: 

— Deense staatsburgers; 

— werknemers en zelfstandigen die staatsburger 

van een andere lidstaat zijn; 

— andere buitenlanders die tien jaar in Denemarken 

hebben gewoond. 

Pensioenbedrag 

Het algemeen ouderdomspensioen bestaat uit een 

basisbedrag met daarbij eventueel een pensioentoeslag. 

Het basispensioen is afhankelijk van de 

bestaansmiddelen van de gepensioneerde uit 

persoonlijke arbeid. Bij de berekening van het 

pensioen wordt op dit inkomen een speciale aftrek 

toegepast. Het aanvullend pensioen is gekoppeld 

aan het gezamenlijke inkomen van de gepensioneerde 

en zijn/haar echtgeno(o)t(e). 


verschillende soorten pensioenen 

Om recht op een pensioen te hebben, moet u 

tussen uw vijftiende en uw 65e (67e) verjaardag 

ten minste drie jaar in Denemarken hebben 

gewoond. 

Het volledig algemeen ouderdomspensioen (folkepension) 

wordt toegekend aan personen die 

tussen hun vijftiende en 65e (67e) levensjaar 

gedurende veertig jaar in Denemarken hebben 

gewoond. Als die duur niet is bereikt, worden de 

pensioenrechten toegekend op basis van eenveertigste 

van het volledige pensioen voor ieder jaar 

van verblijf in Denemarken tussen het vijftiende 

en 65e (67e) levensjaar. 

Het algemeen ouderdomspensioen bestaat uit een 

basisbedrag met daarbij eventueel een pensioentoeslag. 

De pensioengerechtigde leeftijd is 65 (67) 

jaar. De pensioentoeslag wordt toegekend indien 

de inkomsten van de gepensioneerde (en zijn/haar 

eventuele echtgeno(o)t(e)) een bepaald bedrag 

niet overschrijden. 

Hoe vraagt u een pensioen aan? 

U dient de pensioenaanvraag in bij uw gemeentebestuur. 

Het speciale formulier daarvoor kunt u bij 

de gemeente verkrijgen. 

Betaling van de pensioenen 

Pensioenen worden op het einde van de betrokken 

maand uitbetaald. De eerste betaling gebeurt ten 

vroegste op de eerste dag van de maand volgend 

op de indiening van de aanvraag. De pensioenen 

worden in de regel alleen betaald aan gepensioneerden 

die in Denemarken of in een van de 

andere lidstaten van de Europese Unie wonen. 

Beroep 

Wanneer u het niet eens bent met de beslissing 

van de gemeente over uw pensioenaanvraag, kunt 

u beroep aantekenen bij de plaatselijke Sociale 

Commissie (Det Sociale Nævn). 

Het beroep moet steeds binnen de vier weken 

worden ingediend. Zie verder onder punt 2, E — 

Beroep. 

B. ARBEJDSMARKEDETS 

TILLÆGSPENSION (ATP) 

Alle personen tussen 16 en 66 die in Denemarken 

in loondienst werken, vallen onder het ATPstelsel, 

op voorwaarde dat zij ten minste negen 

uur per week werken. Werknemers die later als 

zelfstandige gaan werken, kunnen onder bepaalde 

voorwaarden de ATP-verzekering voortzetten. Zij 

betalen dan zelf de gehele premie. De premies 

voor het ATP-stelsel worden door werknemers en 

werkgevers gezamenlijk betaald. De werkgever 

DENEMARKEN 

29

etaalt tweederde, en de werknemer eenderde. 

De werkgever is evenwel ook aansprakelijk voor 

de betaling van de werknemer. 

ATP-leden die geen voltijdse baan hebben, betalen 

tweederde of eenderde van de volledige 

premie, of geen bijdrage. 

 

Betaling van het ATP-pensioen 

Het ATP-pensioen wordt ofwel als ouderdomspensioen 

(alderspension) ofwel als uitkering ineens 

bij het overlijden van de werknemer betaald. 

Het bedrag van de uitkeringen is gekoppeld aan 

de anciënniteit als verzekerde en aan het bedrag 

van de premies. 

Het ouderdomspensioen wordt normaal als een 

lopende uitkering betaald, maar bij kleine pensioenen 

kan een bedrag ineens worden uitgekeerd. 

Bij overlijden van de verzekerde werknemer wordt 

aan de weduwe/weduwnaar of aan de kinderen 

onder de 18 jaar een bedrag ineens uitgekeerd. De 

uitkering voor de weduwe/weduwnaar wordt 

berekend op basis van de kapitaalwaarde van de 

door de overledene verworven pensioenrechten, 

terwijl de wezenuitkering overeenstemt met een 

jaarsalaris van de overledene op het tijdstip van 

het overlijden. 

Het ATP-pensioen wordt op aanvraag vanaf 67 

jaar toegekend. Het wordt betaald als aanvulling 

op het folkepension (zie hierboven). 

Wanneer het ATP-pensioen pas na 67 jaar wordt 

aangevraagd, wordt het pensioenbedrag verhoogd 

met ongeveer 10 % per jaar uitstel, tot de leeftijd 

van 70 jaar is bereikt. Bij aanvraag vanaf 65 jaar 

wordt het pensioenbedrag overeenkomstig verminderd. 

 

Hoe vraagt u een ATP-pensioen aan? 

In de regel stuurt de ATP-administratie zelf een 

aanvraagformulier aan de mogelijke aanvragers. 

Het formulier is eveneens verkrijgbaar bij banken, 

spaarkassen, bij de gemeenten en het ATP-bureau. 

De aanvraag moet worden toegezonden aan het in 

punt 9 vermelde adres (zie Arbejdsmarkedets 

Tillægspension). 

Het ATP-pensioen wordt normaal aan het begin 

van elke maand op de bankrekening, de spaarrekening 

of de postrekening gestort. Kleine pensioenen 

kunnen ook één keer per jaar worden 

uitbetaald. 

Indien u het niet eens bent met een besluit van het 

ATP-bureau betreffende uw lidmaatschap, premies 

of pensioenrechten, kunt u binnen de vier weken 

beroep aantekenen bij de Commissie van beroep 

voor de ATP (Ankenævnet for Arbejdsmarkedets 

Tillægspension), zie punt 9. 

6. Uitkering bij overlijden 

Bij overlijden kan de ziekteverzekering een overlijdensuitkering 

uitbetalen indien de overledene 

recht had op uitkeringen van de ziekteverzekering. 

Het bedrag van de uitkering bij overlijden is 

afhankelijk van de gezinssituatie en de bestaansmiddelen 

van de overledene. Indien de overledene 

jonger was dan 18 jaar, ontvangen zijn 

nabestaanden een vaste geldsom, zonder onderzoek 

naar de bestaansmiddelen. 

7. Werkloosheidsverzekering 

Terwijl de andere takken van de sociale zekerheid 

verplicht zijn, is de werkloosheidsverzekering in 

principe vrijwillig. De werkloosheidsfondsen (arbejdsløshedskasser) 

hangen af van de vakverenigingen, 

en zijn onderverdeeld naar het beroep. Er 

bestaan 35 fondsen, waarvan twee voor zelfstandigen. 

Een van de werkloosheidsfondsen voor 

werknemers in loondienst is brancheoverschrijdend. 

Wanneer u bij de werkloosheidsverzekering van 

een andere lidstaat was aangesloten en in 

Denemarken gaat werken, dan moet u zich daar 

aansluiten bij het erkende werkloosheidsfonds van 

uw beroep. Anders hebt u geen recht op werkloosheidsuitkeringen 

in Denemarken. U kunt zich 

ook aansluiten bij het brancheoverschrijdende 

fonds. Als zelfstandige kunt u toetreden tot één 

van de twee werkloosheidsverzekeringen voor 

zelfstandigen. 

U kunt zich tot het Nationaal Arbeidsbureau 

(Arbejdsdirektoratet, zie punt 9) wenden voor 

inlichtingen over het werkloosheidsfonds dat voor 

uw beroep erkend is. 

Wie kan in de verzekering worden 

opgenomen? 

Personen tussen 16 en 63 jaar die in Denemarken 

wonen, kunnen in een erkend werkloosheidsfonds 

(arbejdsløshedskasse) worden opgenomen. De 

betrokkene dient aan te tonen dat hij/zij onmiddellijk 

vóór de opneming in het fonds: 

— werknemer was in het vakgebied van het 

fonds; 

— of een beroepsopleiding van ten minste 18 

maanden dan wel een beroepsopleiding in de 

zin van de wet op de basisberoepsopleiding 

heeft gevolgd (in dat geval kan de betrokkene 

worden opgenomen en verkrijgt hij/zij recht 

op daggeld een maand na de voltooiing van 

de opleiding); 

— of een activiteit als zelfstandige uitoefende; 

— of hielp bij de uitoefening van de zelfstandige 

activiteit van de echtgeno(o)t(e); 

— of de militaire dienstplicht vervulde; 

30 DENEMARKEN

— of een gemeenteambt vervulde als burgemeester, 

schepen/wethouder of voorzitter van 

een commissie, dan wel lid was van het 

Deense parlement, de regering of het Europees 

Parlement. 

Het is mogelijk als voltijds of deeltijds verzekerde 

te worden opgenomen, en de leden dienen een 

bijdrage tot de werkloosheidsverzekering te betalen. 

 

Bedrag van de werkloosheidsuitkering 

De werkloosheidsuitkering bedraagt 9 % van het 

laatste inkomen uit arbeid, met een maximum 

(voor het jaar 2000) van 570 DKK per dag of 2 850 

DKK per week. Voor in deeltijd verzekerden 

bedraagt de uitkering maximaal tweederde van 

de uitkering van een voltijds verzekerde, hetgeen 

voor het jaar 2000 overeenstemt met 380 DKK per 

dag of 19 000 DKK per week. 

Een lagere uitkering ten belope van 82 % van het 

hoogste uitkeringstarief geldt voor personen die op 

grond van een beroepsopleiding een uitkering 

krijgen, indien zij tijdens een periode van twaalf 

weken na afsluiting van de opleiding niet in 

aanzienlijke omvang gewerkt hebben. 

Voor zelfstandigen wordt de uitkering doorgaans 

berekend op grond van het gemiddelde inkomen 

van de betrokkene tijdens de twee beste afgesloten 

boekjaren van de voorbije vijf jaar activiteit. 

 


Om recht te hebben op de uitkering is vereist dat u 

werkloos bent en bij het arbeidsbureau (arbejdsformidlingen) 

als werkzoekende bent ingeschreven, 

dat u actief naar werk zoekt, en een baan 

kunt aannemen. 

Het recht op de werkloosheidsuitkeringen is 

normaal verworven na één jaar lidmaatschap 

van een erkend werkloosheidsfonds. Daarnaast 

dient u de eerste keer dat u een uitkering 

aanvraagt in loondienst te hebben gewerkt tijdens 

een periode die in totaal overeenstemt met de 

volledige werktijd in het betrokken beroep (doorgaans 

37 uur per week) gedurende minimaal 52 

weken tijdens de voorgaande drie jaar, of dient u 

tijdens een overeenkomstige periode in aanzienlijke 

mate een activiteit als zelfstandige te hebben 

uitgevoerd. 

Een verzekerde die aan de voorwaarden voldoet, 

ontvangt vier jaar lang een werkloosheidsuitkering, 

verdeeld over een éénjarige daggeldperiode 

en een driejarige actieve periode. 

Voor jongeren onder de 25 jaar duurt de daggeldperiode 

een half jaar en de actieve periode 

drieënhalf jaar. Wie ouder is dan 60, ontvangt 

maximaal tweeënhalf jaar lang daggeld. 

Verzekerings- en/of werkperioden in een andere 

lidstaat kunnen onder bepaalde voorwaarden 

worden meegeteld om recht te geven op daggeld 

enz., waaronder vervroegd pensioen. 

Vervroegdpensioenuitkering van de 

werkloosheidsverzekering 

Werknemers en zelfstandigen die lid zijn van een 

werkloosheidsfonds en die minimaal 60 maar nog 

geen 65 jaar zijn, kunnen een vervroegd pensioen 

krijgen. Vervroegd pensioen kan zowel aan 

werkenden als aan werklozen worden toegekend. 

De betrokken leden dienen in Denemarken, op 

Groenland, de Faeröereilanden of in een andere 

EER-land te wonen en moeten doorgaans in de 

loop van de voorgaande 30 jaar gedurende 25 jaar 

lid van een werkloosheidsfonds zijn geweest. 

Bovendien dienen zij tijdens deze periode vervroegdpensioenbijdragen 

te hebben betaald, en 

zij dienen bij de overgang naar vervroegd 

pensioen recht te hebben op daggeld. 

Nadere inlichtingen in verband met het vervroegd 

pensioen zijn verkrijgbaar bij het Nationaal 

Arbeidsbureau (Arbejdsdirektoratet). 

Beroep 

Tegen beslissingen van het werkloosheidsfonds 

over kwesties zoals lidmaatschap, uitkeringen 

enz. kunt u binnen vier weken beroep aantekenen 

bij de directeur van de werkloosheidsverzekering 

(Direktøren for Arbejdsløshedsforsikringen). Tegen 

bepaalde beslissingen van die directeur kunt u, 

eveneens binnen de vier weken, beroep aantekenen 

bij de Commissie van beroep (Arbejdsmarkedets 

Ankenævn). De adressen vindt u onder punt 9. 


Voor alle kinderen onder de 18 jaar wordt een 

kinderuitkering (børnefamilieydelse) betaald. Er 

bestaan drie tarieven: een voor kinderen van 0 tot 

3, een voor kinderen van 3 tot 7 en een voor 

kinderen van 7 tot 18 jaar. 

In speciale gevallen hebt u eventueel ook recht op 

een of meer soorten kinderbijslag (børnetilskud). 

De gewone kinderbijslag (ordinært børnetilskud) 

wordt toegekend voor kinderen van alleenstaanden, 

en voor kinderen waarvan beide ouders een 

algemeen of een vervroegd pensioen ontvangen. 

De leeftijdsgrens is 18 jaar. Een bijkomende 

kinderbijslag (ekstra børnetilskud) wordt toegekend 

aan de alleenstaande ouder van wie de 

kinderen de gewone kinderbijslag al ontvangen. U 

kunt slechts één bijkomende kinderbijslag ontvangen, 

ongeacht het aantal kinderen. 

De bijzondere kinderbijslag (særligt børnetilskud) 

wordt toegekend aan eenoudergezinnen en aan 

DENEMARKEN 

31

wezen, of voor kinderen van wie één of beide 

ouders een algemeen of een vervroegd pensioen 

ontvangen. Deze kinderbijslag kan samen met de 

gewone of met de aanvullende kinderbijslag 

worden toegekend. De leeftijdsgrens is 18 jaar. 

 


uitkeringen 

Kinderbijslag en kinderuitkering worden enkel 

toegekend indien: 

— het kind in Denemarken woont; 

— het kind ongehuwd is; 

— het kind niet in het kader van de wet op de 

sociale bijstand buiten de ouderlijke woning 

is ondergebracht, noch op een andere wijze 

uit openbare middelen wordt onderhouden. 

Voor het recht op de kinderuitkering is bovendien 

vereist dat de ouder die de ouderlijke macht heeft, 

volledig belastingplichtig is in Denemarken. 

Voor de kinderbijslag moet het kind, of de ouder 

die de ouderlijke macht uitoefent, bovendien ook 

de Deense nationaliteit bezitten of gedurende het 

laatste jaar (voor recht op de bijzondere kinderbijslag: 

de laatste drie jaar) zijn/haar normale 

woonplaats in Denemarken hebben gehad. 

Van de voorwaarden in verband met nationaliteit 

en woonplaats/domicilie in Denemarken kan 

worden afgeweken in die gevallen waarin de 

Gemeenschapswetgeving dat vereist. 

Wanneer uw kinderen in een andere lidstaat 

wonen terwijl u als werknemer of zelfstandige in 

Denemarken werkt, hebt u recht op de Deense 

uitkeringen. Wanneer de andere ouder een beroepsactiviteit 

uitoefent in het land waar de 

kinderen wonen, dan worden deze uitkeringen 

eerst en vooral door dat andere land betaald. 

Indien uw kinderen niet in Denemarken wonen, 

krijgt u van de afdeling Sociale zaken van de 

gemeente (socialforvaltning) een formulier E 401 

(verklaring inzake de samenstelling van het gezin). 

Op dit formulier moet een verklaring worden 

ingevuld van het bevolkingsregister of vergelijkbare 

autoriteit van de staat waar de kinderen 

wonen. Formulier E 401 met de verklaring van de 

samenstelling van het gezin moet ieder jaar 

opnieuw worden ingediend. 

 

Hoe krijgt u deze kinderuitkeringen en 

-bijslagen? 

De kinderuitkering en de kinderbijslag worden per 

kwartaal vooruitbetaald. Normaal wordt het geld 

overgemaakt aan de moeder van het kind. De 

kinderuitkering wordt betaald door het nationale 

bestuur voor douane en belastingen (Told- og 

Skattestyrelsen) terwijl de kinderbijslag betaald 

wordt door de gemeente. 

Zowel de kinderuitkering als de bijzondere kinderbijslag 

worden in de regel automatisch en zonder 

aanvraag toegekend. De bijkomende kinderbijslag 

(ekstra børnetilskud) en de gewone kinderbijslag 

(ordinært børnetilskud) voor kinderen van alleenstaanden 

kunnen enkel worden toegekend nadat 

een aanvraag is ingediend. Deze aanvraag dient u 

bij de gemeente in te dienen. 

Beroep 

Wanneer u het niet eens bent met een beslissing 

van de gemeente betreffende het recht op kinderuitkeringen 

of kinderbijslag, kunt u daartegen in 

beroep gaan bij de Sociale Commissie (Det 

Sociale Nævn), die in elk district (amt) bestaat. 

De voorwaarde met betrekking tot het betalen van 

belastingen wordt evenwel nagegaan door de 

belastingdienst van het district (told- og skatteregionen), 

en tegen die beslissing kunt u beroep 

aantekenen bij het nationale bestuur voor douane 

en belastingen (Told- og Skattestyrelsen). Het 

beroep moet steeds binnen de vier weken worden 

ingediend. 


Hieronder vindt u de lijst met adressen van de 

voornaamste socialezekerheidsorganen in Denemarken. 

Arbejdsmarkedets Ankenævn (Commissie van 

beroep voor de werkloosheidsverzekering) 

Nytorv 11-13 

DK-1450 København K 

Ankenævnet for Arbejdsmarkedets Tillægspension 

(ATP) (Commissie van beroep voor het aanvullend 

pensioenstelsel ATP) 

Holmens Kanal 20 


Arbejdsmarkedets Tillægspension (ATP) (Bureau 

voor het aanvullend pensioen voor werknemers 

ATP) 

Kongens Vænge 8 

DK-3400 Hillerød 

Arbejdsskadestyrelsen (Bestuur arbeidsongevallen 

en beroepsziekten) 

Æbeløgade 1 

Postboks 3000 

DK-2100 København Ø 

Told- og Skattestyrelsen (Bestuur douane en 

belastingen) 

Østbanegade 123 

DK-2100 København Ø 

Den Sociale Ankestyrelse 

(Sociale Klachtencommissie) 

Amaliegade 25 

Postboks 3042 


32 DENEMARKEN

Den Sociale Sikringsstyrelse 

(Socialeverzekeringscommissie) 

Landemærket 11 


Arbejdsdirektoratet (Nationaal Arbeidsbureau) 

Finsensvej 78 

DK-2000 Frederiksberg 

Socialministeriet (ministerie van Sociale Zaken) 

Holmens Kanal 22 


Sundhedsministeriet 

(ministerie van Volksgezondheid) 

Holbergsgade 6 


DENEMARKEN 

33

DUITSLAND 


In dit deel van de handleiding wordt uitgelegd 

welke rechten en plichten u in Duitsland heeft op 

het gebied van de sociale zekerheid, als werknemer 

of als zelfstandige. Voor nadere inlichtingen 

kunt u terecht bij de bevoegde verzekeringsorganen, 

die vermeld zijn in de lijst onder punt 

11. Ook de adressen en telefoonnummers van de 

verbindingsorganen met alle andere lidstaten van 

de Europese Unie op het gebied van de sociale 

zekerheid zijn in punt 11 vermeld. 

In deze handleiding vindt u nadere bijzonderheden 

over de volgende prestaties van de sociale 

zekerheid: 

— uitkeringen en verstrekkingen bij ziekte en 

moederschap (punt 3); 

— uitkeringen en verstrekkingen bij zorgbehoefte 

(punt 4); 

— uitkeringen en verstrekkingen bij arbeidsongevallen 


— pensioenen bij invaliditeit, ouderdom en 

overlijden (punten 6, 7 en 8); 

— uitkeringen bij werkloosheid (punt 9); 


Voor de nieuwe deelstaten gelden ten dele een 

paar specifieke regels die niet in deze handleiding 

zijn opgenomen. 

 


Zodra u begint te werken, doet uw werkgever het 

nodige om u bij de sociale zekerheid aan te 

melden. Eerst wordt u bij het ziekenfonds ingeschreven 

(Krankenkasse), dat op zijn beurt de 

organen van de pensioenverzekering en van de 

werkloosheidsverzekering op de hoogte stelt. U 

krijgt een verzekeringsnummer, en onder dat 

nummer zal het pensioenfonds uw tijdvakken 

van verzekering en uw socialezekerheidsbijdragen 

registreren. 

Als u voor het eerst begint te werken, krijgt u van 

het pensioenfonds een socialeverzekeringskaart 

(Sozialversicherungsausweis, SV-Ausweis), waarop 

uw achternaam, meisjesnaam, voornaam en 

uw verzekeringsnummer staan aangegeven. Bij 

bepaalde beroepen (bv. in de bouwsector) moet 

op de socialeverzekeringskaart een foto staan en 

moet u de kaart steeds bij zich hebben. 

Als zelfstandige moet u zelf het nodige doen voor 

uw inschrijving bij het voor u verantwoordelijke 

ziekenfonds (Krankenkasse), waar u ook alle 

nadere inlichtingen kunt krijgen. 

 

Premies 

U dient premies te betalen voor de ziekte- en 

moederschapsverzekering, voor de zorgen werkloosheidsverzekering 

en voor de invaliditeits-, 

ouderdomsen nabestaandenverzekering. Uw 

premie bedraagt een bepaald percentage van uw 

loon. Werknemer en werkgever betalen in principe 

elk de helft. Als zelfstandige dient u echter de 

volledige premie zelf te betalen. 

Uw werkgever is verantwoordelijk voor het storten 

van de premies. Uw deel wordt afgehouden bij 

elke uitbetaling van wedde of loon. 

U betaalt geen premies voor de verzekering tegen 

arbeidsongevallen (die worden door de werkgever 

betaald), noch voor de gezinsbijslagen (die uit de 

rijksbegroting gefinancierd worden). 

De premie voor de ziekteverzekering bedraagt 

gemiddeld 13 % van het gedeelte van uw loon dat 

een jaarlijks vast te stellen plafond (3 297,83 euro 

(6 450 DEM) per maand in 2000) niet overschrijdt. 

U betaalt zelf nog 1,7 % van uw loon als premie 

voor de zorgverzekering (Pflegeversicherung). Van 

deze premies wordt telkens de helft door de 

werkgever betaald, behalve indien u als zelfstandige 

werkt. 

In de pensioenverzekering voor arbeiders en 

bedienden bedraagt de premie 19,3 % (2000) 

van het loon dat een jaarlijks vastgesteld bedrag 

(4 397,11 euro (8 600 DEM) per maand in 2000) 

niet overschrijdt. De helft van de premie wordt 

door de werkgever betaald, behalve indien u 

zelfstandige bent. 

Voor de werkloosheidsverzekering wordt een 

premie van 6,5 % (2000) van het loon betaald, 

met dezelfde loongrens als voor de pensioenverzekering. 

De werkgever betaalt hiervan de helft. 

Voor de nieuwe deelstaten zijn de cijfers niet 

volledig gelijk. 

2. Organen van de sociale 

zekerheid 

Hierna vindt u de bevoegde organen voor de 

verschillende takken van de sociale zekerheid. De 

verzekeringsorganen hebben voor hun betrekkingen 

met de andere EU-lidstaten op het gebied van 

de sociale zekerheid speciale verbindingsorganen 

opgericht. Als u problemen of vragen heeft met 

betrekking tot de sociale zekerheid in Duitsland of 

in één of meer andere lidstaten, kunt u zich tot het 

bevoegde verbindingsorgaan wenden, waarvan de 

DUITSLAND 

35

adressen vermeld zijn in punt 11 van deze 

handleiding. 

 

Ziekte- en moederschapsverzekering 

In de meeste gevallen is het algemeen plaatselijk 

ziekenfonds (Allgemeine Ortskrankenkasse, AOK) 

van de plaats waar u werkt bevoegd. U kunt 

evenwel ook verzekerd zijn bij een aanvullend 

ziekenfonds (Ersatzkasse), een bedrijfsziekenfonds 

(Betriebskrankenkasse, BKK), een ziekenfonds 

voor specifieke beroepen (Innungskrankenkasse, 

IKK), de federale verzekeringsinstelling voor mijnwerkers 

(Bundesknappschaft) of het ziekenfonds 

voor de zeelieden (See-Krankenkasse). Nadere 

inlichtingen krijgt u van de desbetreffende ziekenfondsen 

of uw werkgever. 

 

Verzekering tegen arbeidsongevallen en 


Naargelang de bedrijfstak waaronder uw beroep 

of functie valt, bent u verzekerd bij een Berufsgenossenschaft 

voor de productiesector, de landbouw 

of de zeevaart. 

 

Pensioenverzekering 

Voor invaliditeit, ouderdom en overlijden bestaan 

er de volgende verzekeringsorganen: 

— een van de regionale verzekeringsbureaus 

(Landesversicherungsanstalten) voor arbeiders 

en bepaalde categorieën van zelfstandigen, 

met name de zelfstandige ambachtslieden, 

— de federale verzekeringsdienst voor bedienden 

(Bundesversicherungsanstalt für Angestellte), 

die de verzekering regelt van bedienden, 

zelfstandig werkende kunstenaars 

en publicisten, en bepaalde andere categorieën 

van zelfstandigen, 

— het federaal verzekeringsfonds voor mijnwerkers 

(Bundesknappschaft), voor de arbeiders 

en de bedienden van de mijnbouw, 

— het verzekeringsfonds voor zeelieden (Seekasse) 

voor het personeel van de zeevaart, 

bedienden en loodsen, 

— de verzekeringsdienst voor het spoor (Bahnversicherungsanstalt) 

voor arbeiders en bedienden 

van de Duitse spoorwegen (Deutsche 

Bahn AG). 

 

Werkloosheidsverzekering en 

gezinsbijslagen 

Zowel de werkloosheidsuitkeringen als de kinderbijslag 

worden beheerd door het Federaal Arbeidsbureau 

(Bundesanstalt für Arbeit) en zijn regionale 

arbeidsbureaus (Arbeitsämter). 


De ziekteverzekering helpt u en uw rechthebbende 

gezinsleden in geval van ziekte en moederschap. 

Daartoe bestaan de volgende uitkeringen 

en verstrekkingen: 

— verstrekkingen: medische behandeling, medicamenten, 

vroegtijdige opsporing en preventief 

onderzoek van ziekten (zie deel A); 

— uitkeringen van de ziekteverzekering (deel B); 

— uitkeringen en verstrekkingen bij moederschap 

(deel C). 

De ziekteverzekering verstrekt ook uitkeringen bij 

overlijden (zie punt 8). 

De volgende categorieën van personen zijn verplicht 

verzekerd: 

— werknemers die minder dan een bepaald 

bedrag verdienen, alsmede personen die een 

beroepsopleiding volgen; 

— werklozen die een uitkering van het arbeidsbureau 

ontvangen; 

— studenten en stagiaires, kunstenaars en publicisten; 

— pensioengerechtigden en pensioenaanvragers, 

van wie de vereiste verzekeringsduur 

is aangetoond (eventueel rekening houdend 

met tijdvakken in andere lidstaten). 

Personen met geringe inkomsten (maximaal 

322,11 euro (630 DEM) per maand) die minder 

dan 15 uur per week werken, zijn niet verzekerd. 

Onder bepaalde voorwaarden kunnen personen 

die niet meer door de verplichte verzekering 

gedekt zijn, vrijwillig tot het ziekteverzekeringsstelsel 

toetreden. Dat geldt ook voor personen die 

voor het eerst in Duitsland gaan werken, en van 

wie het inkomen meer bedraagt dan de loongrens 

voor de verplichte verzekering (3 297,83 euro 

(6 450 DEM) per maand in 2000). 

Als u een vrijwillig voortgezette verzekering 

wenst, moet u de aanvraag daartoe indienen 

binnen de drie maanden na het stopzetten van 

de verplichte verzekering. De vrijwillige verzekering 

moet worden aangevraagd bij het relevante 

ziekenfonds dat in punt 2 is vermeld. 

Verzekering van de gezinsleden 

Uw gezinsleden die in Duitsland verblijven, 

hebben recht op dezelfde verstrekkingen bij ziekte 

en moederschap als uzelf. Als gezinsleden worden 

normaal beschouwd: uw echtgenote en uw 

kinderen tot 18 jaar, alsook uw kinderen die niet 

werken, tot 23 jaar, of die studeren of een 

beroepsopleiding volgen, tot 25 jaar. Voorwaarde 

is dat zij geen eigen ziekteverzekering hebben, 

niet als zelfstandige werken, en hun inkomen niet 

hoger is dan een bepaald maximum (2000: 327,23 

euro (640 DEM) per maand). Iedere verandering in 

36 DUITSLAND

de omstandigheden die van belang kan zijn voor 

de toekenning van de prestaties (inkomen, verhuizing 

enz.) moet onmiddellijk aan het ziekenfonds 

worden meegedeeld. 

Ook uw gezinsleden die in een andere lidstaat 

wonen of tijdelijk in een andere lidstaat verblijven, 

kunnen aanspraak maken op prestaties van 

de ziekteverzekering. Over de formaliteiten daarvan 

kan uw ziekenfonds nadere inlichtingen 

verstrekken. 



 

Preventief onderzoek 

In het kader van de vroegtijdige opsporing van 

ziekten heeft u voor uzelf en uw gezinsleden recht 

op preventief onderzoek: 

— onderzoek voor het vroegtijdig opsporen van 

kinderziekten tot de leeftijd van zes jaar; 

alsook na voltooiing van het tiende levensjaar; 

— jaarlijks onderzoek voor de vroegtijdige 

opsporing van kanker bij vrouwen vanaf 20 

en bij mannen vanaf 45 jaar; 

— tweejaarlijks algemeen medisch onderzoek 

voor het vroegtijdig opsporen van met name 

ziekten van hart en bloedsomloop, nierziekten 

of diabetes, bij verzekerden vanaf 35 jaar. 

Daarnaast biedt het ziekenfonds ook nog medische, 

ambulante en klinische preventieve en 

revalidatiemaatregelen. 

 


Zolang u verzekerd bent, hebben u en uw 

gezinsleden recht op medische behandeling door 

huisartsen, specialisten en tandartsen. 

Vóór de dokter zijn onderzoek begint, legt u hem 

uw ziekteverzekeringskaart (Krankenversicherungskarte) 

voor. In een spoedgeval behandelt de 

arts u ook zonder die kaart, maar u moet dan wel 

de naam en het adres opgeven van het ziekenfonds 

waar u verzekerd bent. 

De behandeling geschiedt door de ziekenfondsartsen 

of ziekenfondstandartsen — meer dan 90 % 

van alle artsen zijn aangesloten —, waaruit u bij 

het begin van de behandeling of aan het begin van 

ieder kalenderkwartaal een keuze kunt maken. 

Een lijst van deze artsen krijgt u bij het ziekenfonds. 

Wanneer uw behandelende arts een verwijzing 

naar een specialist, een polikliniek of een soortgelijke 

inrichting noodzakelijk acht, geeft hij u een 

verwijskaart (Überweisungsschein). 

Geneesmiddelen, paramedische zorg en 

hulpmiddelen 

De geneesmiddelen worden voorgeschreven door 

de ziekenfondsarts en zijn in alle apotheken 

verkrijgbaar. In de regel betaalt u zelf 4,09, 4,60 

of 5,11 euro (8, 9 of 10 DEM) voor elk 

voorgeschreven geneesmiddel bij. Geneesmiddelen 

tegen verkoudheid en griep, alsook andere 

zogenaamde „bagatelgeneesmiddelen”, dient u 

volledig zelf te betalen. 

Daarnaast heeft de verzekerde ook recht op 

paramedische zorg, zoals fysiotherapie en massages. 

Vanaf de leeftijd van 18 jaar moet de 

verzekerde echter 15 % zelf bijbetalen. 

Brilglazen, prothesen en andere hulpmiddelen 

worden normaal door het ziekenfonds betaald — 

tot een bepaald bedrag. De recepten voor die 

hulpmiddelen moeten aan het ziekenfonds worden 

voorgelegd. 

Behandeling van het gebit 

De verzekerde betaalt zelf 50 % van het officieel 

tarief voor het honorarium dat tandtechnici en 

tandartsen in rekening brengen voor tandprothesen 

en kronen. Deze bijdrage daalt tot 15 % 

indien u zich jaarlijks preventief heeft laten 

onderzoeken en uit de toestand van uw gebit 

blijkt dat u uw tanden regelmatig verzorgt. 

Bij tandorthopedie (preventie en correctie van 

onregelmatigheden van de tanden) draagt de 

verzekerde zelf 20 % van de kosten. Dit bedrag 

van 20 % wordt de verzekerde na afloop van de 

behandeling terugbetaald. 

Thuisverpleging en gezinshulp 

Als het niet mogelijk is om u door een in uw gezin 

wonende persoon bij ziekte voldoende te verplegen 

en te verzorgen, verstrekt het ziekenfonds 

naast de medische behandeling ook nog de 

noodzakelijke thuisverpleging. U heeft daar enkel 

recht op als verpleging in een ziekenhuis niet 

mogelijk is. Principieel is het recht op thuisverpleging 

beperkt tot vier weken per ziektegeval. 

Als u wegens ziekte geen huishoudelijk werk kunt 

verrichten, kunt u ook een beroep doen op 

gezinshulp. Gezinshulp wordt evenwel alleen 

toegekend als in uw gezin een kind van minder 

dan 12 jaar woont, of een gehandicapt kind dat 

niet aan de hoede van een andere persoon van het 

huishouden kan worden toevertrouwd. 

Behandeling in een ziekenhuis 

U heeft recht op alle noodzakelijke behandelingen 

in een ziekenhuis, op voorwaarde dat een arts 

bevestigt dat u naar een ziekenhuis moet. Behalve 

in spoedgevallen moet u steeds op voorhand bij 

het ziekenfonds om dekking van de kosten vragen. 

DUITSLAND 

37

U betaalt, maximaal gedurende veertien dagen 

per kalenderjaar, zelf 8,69 euro (17 DEM) per dag 

aan het ziekenhuis als bijdrage in de kosten. 

 

Beëindiging van de 

verzekeringsaanspraken 

Als u niet meer verplicht verzekerd bent, kunt u 

nog maximaal een maand na het einde van uw 

aansluiting bij de verzekering aanspraak op 

verstrekkingen maken, voorzover u geen beroepsactiviteit 

uitoefent. 

 

Vervoerskosten 

Onder bepaalde voorwaarden kunnen de vervoerskosten 

in verband met een medische behandeling 

geheel of gedeeltelijk door het ziekenfonds 

vergoed worden. De verzekerde betaalt zelf 

12,78 euro (25 DEM) voor ieder vervoer. In het 

kader van de maatregelen voor bijzondere gevallen 

kan de verzekerde hiervan worden vrijgesteld. 

B. ZIEKENGELD (KRANKENGELD) 

Bij onvrijwillige arbeidsongeschiktheid wegens 

ziekte betaalt uw werkgever u tijdens de eerste 

zes weken meestal uw loon door. Als u ziek 

wordt, moet u dat onmiddellijk aan uw werkgever 

melden en hem vertellen hoelang u waarschijnlijk 

afwezig zal blijven. 

Uiterlijk op de derde dag van de arbeidsongeschiktheid 

moet uw dokter u onderzoeken en een 

verklaring opstellen ter bevestiging van uw arbeidsongeschiktheid, 

en met de vermelding van 

de vermoedelijke duur ervan. Hij stuurt deze 

verklaring naar uw ziekenfonds, terwijl uzelf een 

exemplaar ervan naar uw werkgever stuurt. 

Wanneer het loon niet (meer) door de werkgever 

wordt doorbetaald, komt u in aanmerking voor 

ziekengeld (Krankengeld) van het ziekenfonds. 

Het ziekengeld bedraagt 70 % van uw laatste 

normale loon of salaris (Regelentgelt), maar mag 

niet meer bedragen dan 90 % van uw laatste 

normale nettoarbeidsloon. 

Ziekengeld wordt uitbetaald tot het einde van de 

erkende arbeidsongeschiktheid. Voor één en dezelfde 

ziekte heeft u slechts gedurende maximaal 

78 weken in de loop van drie jaar recht op 

ziekengeld. Na afloop van die drie jaar kan onder 

bepaalde voorwaarden opnieuw een beroep 

worden gedaan op een uitkering voor de volgende 

drie jaar. 

Bij personen die andere uitkeringen ontvangen, 

bijvoorbeeld wegens arbeidsongeschiktheid of 

beroepsinvaliditeit, of uitkeringen uit het buitenland, 

wordt het ziekengeld geschrapt of verminderd. 

Een oproep voor een medische keuring moet stipt 

worden opgevolgd. Als u zonder ernstige reden 

niet verschijnt, kan de betaling van uw ziekengeld 

geschorst worden. 

U moet uw ziekenfonds meedelen dat u eventueel 

een andere uitkering (bv. een pensioen) ontvangt, 

of dat uw arbeidsongeschiktheid het gevolg is van 

een arbeidsongeval of van een beroepsziekte. 

Tijdens de gehele duur van uw arbeidsongeschiktheid 

mag u Duitsland enkel met toestemming van 

het ziekenfonds verlaten, anders kunt u uw 

uitkering verliezen. 

 

Ziekengeld voor ziekte van een kind 

Als uw wettelijk tegen ziekte verzekerd kind (tot 

12 jaar) ziek wordt en de arts van oordeel is dat 

het moet worden opgepast, dan heeft u in elk 

kalenderjaar voor elk kind en maximaal voor tien 

werkdagen (in totaal maximaal 25 werkdagen) 

aanspraak op ziekengeld, indien geen andere 

persoon in uw huishouden voor het kind kan 

zorgen. 

C. UITKERING BIJ MOEDERSCHAP 

Vrouwen die recht hebben op verstrekkingen bij 

ziekte (zie punt A) hebben ook recht op verstrekkingen 

tijdens de zwangerschap en na de bevalling. 

Als u zwanger bent, moet u een zwangerschapsbewijs 

(Mutterschaftspass) aanvragen, 

waarop onder meer aanwijzingen staan voor de 

verdere onderzoeken. De verstrekkingen bij moederschap 

omvatten: 

— hulp van de dokter alsmede assistentie van 

een vroedvrouw tijdens de zwangerschap en 

na de bevalling; 

— hulp van een vroedvrouw bij de bevalling, zo 

nodig ook hulp van een arts; 

— geneesmiddelen, verband en andere hulpmiddelen; 

— vergoeding van de kosten bij een bevalling in 

een ziekenhuis; 

— recht op thuisverpleging; 

— recht op hulp in het huishouden. 

Naast deze verstrekkingen heeft u eventueel ook 

nog recht op een uitkering. De zwangerschapsuitkering 

wordt betaald van zes weken vóór tot acht 

weken (bij vroegtijdige geboorten en meerlingen: 

twaalf weken) na de bevalling. Het bedrag ervan 

hangt af van uw loon en bedraagt hoogstens 12,78 

euro (25 DEM) per kalenderdag. Het eventuele 

verschil tussen zwangerschapsuitkering en loon 

wordt door de werkgever bijgepast. Deze uitkering 

wordt niet toegekend indien de werkgever uw 

loon doorbetaalt tijdens de periode vóór en na de 

bevalling. 

38 DUITSLAND

Als u bij uw verzekering geen recht heeft op 

moederschapsgeld, krijgt u een bevallingsuitkering 

van 76,69 euro (150 DEM). 

4. Uitkering voor personen die 

langdurig zorgbehoevend zijn 

(Leistungen bei 

Pflegebedürftigkeit) 

De wet inzake de verzekering met betrekking tot 

langdurige zorgbehoevendheid (Pflegeversicherungsgesetz) 

is op 1 januari 1995 van kracht 

geworden. De bedoeling is de verzorgingskosten 

te dekken van personen die langdurig op verpleging 

aangewezen zijn, zowel bij thuisverzorging 

als bij verzorging in een verpleeginstelling. Beide 

categorieën moeten wel zelf voor voeding en 

huisvesting betalen. 

De hoogte van de uitkeringen voor langdurige 

thuisverzorging hangt af van de mate waarin die 

persoon zorgbehoevend is, en van de vraag of de 

verzorging verstrekt wordt door een verpleegdienst 

dan wel door een persoon die door de 

betrokkene zelf wordt gekozen. Voor verzorging 

door een verpleegdienst bedraagt de uitkering 

maximaal 383,47 euro (750 DEM) per maand voor 

iemand die regelmatig verzorgd moet worden, 

920,33 euro (1 800 DEM) voor iemand die 

voortdurend verzorgd moet worden en 1 431,62 

euro (2 800 DEM) voor iemand die ononderbroken 

verzorgd en opgepast moet worden. Indien de 

verzorging gebeurt door iemand die door de 

betrokkene zelf is gekozen, bedraagt de maximumuitkering 

telkens ongeveer de helft. Bij tijdelijke 

afwezigheid van de normale verzorger zal het 

bevoegde fonds (Pflegekasse) eens per jaar gedurende 

maximaal vier weken een vervanger 

betalen. 

De verstrekkers van thuisverzorging zijn wettelijk 

verzekerd tegen ongevallen en zijn ook verplicht 

aangesloten bij de pensioenverzekering. De bijdrage 

wordt regelmatig betaald door het fonds van 

de zorgbehoevende. 

Voor de zorg voor langdurig zorgbehoevenden 

wordt maximaal 1 431,62 euro (2 800 DEM) per 

maand (gemiddeld 1 278,23 euro (2 500 DEM), 

1 687,26 euro (3 300 DEM) in uitzonderingsgevallen) 

betaald. 



U bent door de ongevallenverzekering gedekt 

tijdens uw beroepswerkzaamheden, alsook op 

weg naar en van het werk. Daartoe bestaan er 

enerzijds maatregelen ter voorkoming van arbeidsongevallen, 

en anderzijds worden prestaties 

verleend in geval van arbeidsongeval of beroepsziekte. 

Elk arbeidsongeval moet u onmiddellijk 

aan uw werkgever melden. 

Alle personen die werken met een arbeids-, 

dienst- of leerovereenkomst zijn verplicht verzekerd 

tegen ongevallen. Ook de kinderen die een 

kinderdagverblijf bezoeken, leerlingen tijdens 

algemeen schoolbezoek, alsmede de studenten 

van het hoger en het voortgezet onderwijs zijn 

door deze verzekering gedekt. 

Zelfstandigen die statutair niet tegen arbeidsongevallen 

en beroepsziekten verzekerd zijn, kunnen 

op vrijwillige basis tot het arbeidsongevallenstelsel 

toetreden. 

In het kader van de ongevallenpreventie bestaan 

er desbetreffende voorschriften op grond waarvan 

de werkgever verplicht is de werkplaatsen zo in te 

richten en te onderhouden, dat de werknemers 

beschermd zijn tegen ongevallen en beroepsziekten. 

Die voorschriften moeten nauwkeurig in 

acht worden genomen. 

Bij lichamelijke letsels zijn de volgende verstrekkingen 

en uitkeringen mogelijk: 

— eerste hulp en medische behandeling, 

— Verletztengeld ( = ongevallenuitkering wegens 

arbeidsongeval of beroepsziekte), 

— maatregelen voor de beroepsrevalidatie, 

— Verletztenrente ( = ongevallenpensioen wegens 

arbeidsongeval of beroepsziekte), 

— en in geval van overlijden: nabestaandenpensioenen, 

en uitkering bij overlijden. 

Het recht op deze prestaties ontstaat, indien de 

verzekerde een arbeidsongeval heeft of een beroepsziekte 

heeft opgelopen die door de verzekering 

gedekt is. 

Het slachtoffer of zijn nabestaanden hoeven deze 

prestaties niet aan te vragen, aangezien ze door 

het bevoegd orgaan van ambtswege worden 

verstrekt. De werkgever is verplicht alle ongevallen 

of beroepsziekten bij de Berufsgenossenschaft 

te melden. 

Curatieve behandeling en uitkering bij 

arbeidsongevallen (Verletztengeld) 

De curatieve behandeling omvat de medische 

behandeling, de verstrekking van geneesmiddelen, 

hulpmiddelen en prothesen en de behandeling 

in een ziekenhuis of een speciale medische 

instelling. 

De ongevallenuitkering wordt toegekend tijdens 

de gehele duur van de behandeling en bedraagt 

ongeveer 80 % van het gederfde loon. Deze 

uitkering wordt betaald in aansluiting op de 

periode van de doorbetaling van het loon, in 

beginsel hoogstens gedurende 78 weken. De 

DUITSLAND 

39

uitkering wordt stopgezet zodra u een ongevallenpensioen 

ontvangt. 

Steun voor het verkrijgen of behouden 

van werk 

Als steun voor het verkrijgen of behouden van 

werk (Berufshilfe) bestaan de volgende maatregelen: 

— steun voor het behouden of verkrijgen van 

een arbeidsplaats; 

— steun voor beroepskeuze, proefbanen, beroepsvoorbereiding 

en eventueel een wegens 

uw handicap vereiste basisopleiding; 

— beroepsopleiding en omscholing. 

In het kader van deze ondersteuning wordt als 

regel een overgangsuitkering (Übergangsgeld) 

toegekend. 

Pensioen wegens arbeidsongeval en 

beroepsziekte (Verletztenrente) 

Na stopzetten van de ongevallenuitkering (Verletztengeld) 

wordt een pensioen wegens arbeidsongeval 

of beroepsziekte toegekend, op voorwaarde 

dat uw verdiencapaciteit als gevolg van 

het ongeval gedurende meer dan 26 weken met 

ten minste 20 % is verminderd. Het bedrag van het 

pensioen is afhankelijk van het percentage van de 

vermindering van de verdiencapaciteit, en van uw 

vroeger arbeidsinkomen per jaar. 

Indien u als gevolg van het door de verzekering 

gedekte risico zorgbehoevend bent geworden, 

heeft u naast uw pensioen ook recht op een 

verzorgingsuitkering. 

Pensioenen voor nabestaanden 

(Hinterbliebenenrente) 

Als de verzekerde overlijdt als gevolg van het 

arbeidsongeval of de beroepsziekte, hebben de 

nabestaanden recht op een pensioen. Als weduwe/weduwnaar 

van een overleden verzekerde 

krijgt u van de ongevallenverzekering een nabestaandenpensioen. 

Dit pensioen bedraagt 40 % 

van het laatste bruto-inkomen van de overledene 

indien u 45 jaar of ouder bent, of invalide, of een 

kind opvoedt. Als u jonger bent dan 45 jaar en 

geen kind opvoedt, bedraagt het pensioen 30 % 

van het laatste brutoloon. Indien u zelf eigen 

inkomsten heeft, kan het pensioen verminderd 

worden wanneer uw inkomen een bepaald bedrag 

overschrijdt. 

Kinderen jonger dan 18 jaar hebben recht op een 

wezenpensioen (Waisenrente). Halve wezen (een 

kind waarvan één ouder overleden is) ontvangen 

20 % en volle wezen 30 % van het vroegere 

inkomen van de verzekerde. Het pensioen wordt 

doorbetaald tot 27 jaar voor kinderen die studeren. 

Onder bepaalde voorwaarden kunt u een afkoopsom 

(Abfindung) krijgen in plaats van een invaliditeitspensioen 

of een nabestaandenpensioen. Als u 

daarvoor belangstelling heeft, kunt u zich wenden 

tot de Berufsgenossenschaft waarvan u het pensioen 

ontvangt. 

 

Uitkering bij overlijden 

Bij overlijden als gevolg van een door de verzekering 

gedekt ongeval wordt een overlijdensuitkering 

(Sterbegeld) uitbetaald. Het bedrag van 

deze uitkering is gelijk aan 1/7 van de referentieindicator 

(in 2000 3 926,72 euro (7 680 DEM)). 

6. Invaliditeitspensioenen 

Alle personen die werken met een arbeids-, 

dienst- of leerovereenkomst en die verplicht zijn 

aangesloten bij de pensioenverzekering (Rentenversicherung) 

hebben ook een invaliditeitsverzekering. 

Voor personen die permanent gedurende 

een gering aantal uren arbeid verrichten, wordt 

door de werkgever een forfaitair bedrag betaald 

dat 12 % van de wettelijke pensioenverzekering 

en 10 % van de wettelijke ziekteverzekering 

uitmaakt. Het betreft hier personen die gewoonlijk 

minder dan 15 uur per week werken en die 

doorgaans niet meer dan 322,11 euro (630 DEM) 

verdienen. 

De verzekeringsplicht geldt ook voor moeders of 

vaders die hun eigen kind opvoeden. Voor 

kinderen die geboren zijn na 1 januari 1992 

worden de eerste drie jaren van de opvoeding ook 

als tijdvak van verzekering erkend. 

Eveneens verplicht verzekerd zijn de trekkers van 

vervangingsinkomens (ziekengeld, werkloosheidsuitkering, 

ongevallenuitkering en overgangsuitkering 

(Übergangsgeld)) voorzover de betrokkene 

reeds verplicht verzekerd was vóór het begin van 

die uitkering. 

Bepaalde categorieën van zelfstandigen (bv. ambachtslieden 

en publicisten) zijn ook verplicht 

verzekerd. De andere zelfstandigen hebben de 

mogelijkheid vrijwillig toe te treden tot het 

verplichte verzekeringsstelsel, maar dat moet dan 

wel gebeuren binnen de vijf jaar na de aanvang 

van hun loopbaan als zelfstandige. In dat geval 

zijn zij, zolang zij zelfstandig blijven, onderworpen 

aan dezelfde verzekeringsplicht als de loontrekkende 

werknemers. 

Ten slotte kunnen personen waarvoor de verzekeringsplicht 

op grond van de Duitse wetgeving niet 

(meer) geldt, zich vrijwillig aansluiten bij het 

wettelijk stelsel van de pensioenverzekering. EUburgers 

die ten minste één premie voor het Duitse 

pensioenstelsel hebben betaald, mogen ook na 

hun vertrek uit Duitsland vrijwillig verzekerd 

blijven. 

40 DUITSLAND

Let op: pensioenen worden enkel toegekend op 

aanvraag van de betrokkene. Die aanvraag moet 

bij het bevoegd socialezekerheidsorgaan worden 

ingediend (zie punt 2). 

 

Pensioen wegens algemene 

arbeidsongeschiktheid 

(Erwerbsunfähigkeit) 

Dit pensioen wordt toegekend wanneer de verdiencapaciteit 

van de verzekerde om medische 

redenen zodanig verminderd is, dat hij niet meer 

regelmatig werken kan. Het wordt ook toegekend 

als hij enkel nog geringe inkomsten heeft, — voor 

2000 niet meer dan 322,11 euro (630 DEM) per 

maand. 

Om recht te hebben op dit pensioen moet u 

gedurende ten minste 60 premiemaanden (wachttijd) 

verplicht verzekerd zijn geweest. Bovendien 

moet u aantonen dat u in de vijf laatste jaren vóór 

het begin van de invaliditeit, gedurende drie jaar 

verplicht verzekerd was. Die periode van vijf jaar 

kan worden verlengd met bijvoorbeeld tijdvakken 

van werkloosheid en van opvoeding van een eigen 

kind. 

Als de verzekerde arbeidsongeschikt wordt binnen 

de zes jaar na de beëindiging van de opleiding, 

gelden soepeler voorwaarden. 

 

Pensioen wegens beroepsinvaliditeit 

(Berufsunfähigkeit) 

Een verzekerde wordt beschouwd als beroepsinvalide 

wanneer zijn verdiencapaciteit om gezondheidsredenen 

minder dan de helft bedraagt 

van die van een gezonde verzekerde met dezelfde 

opleiding, kennis en bekwaamheden. 

De voorwaarden voor het recht op dit pensioen 

zijn dezelfde als die voor het algemeen invaliditeitspensioen. 

 

Bijverdiensten 

Als u naast uw pensioen ook nog werkt en 

bijverdient, kan dat leiden tot de schorsing van 

uw pensioen. Vraag steeds om raad bij het 

bevoegd pensioenorgaan vóór u een bijbaan 

neemt. 

 

Speciale regels voor mijnwerkers 

Verminderd arbeidsgeschikt betekent in de mijnbouw 

dat u wegens ziekte of invaliditeit niet 

langer in staat bent om zoals vroeger uw gewoon 

beroep of een gelijkaardig beroep in de mijnbouw 

uit te oefenen, tenzij u een gelijkwaardig beroep 

vindt buiten de mijnbouw. Bijverdiensten uit een 

beroep waarmee minder wordt verdiend dan met 

uw voormalig beroep in de mijnbouw, hebben 

geen nadelige gevolgen voor uw pensioen. 

Vanaf 50 jaar kan een mijnwerker een pensioen 

krijgen wanneer hij geen beroep meer uitoefent 

dat financieel evenwaardig is aan zijn werk in de 

mijnbouw. Om dit pensioen te krijgen moet u wel 

een wachttijd van 25 jaar aantonen. 

 

Revalidatiemaatregelen 

In de pensioenwetgeving wordt uitgegaan van het 

principe „revalidatie gaat vóór pensioen”. Indien 

de verdiencapaciteit van de verzekerde door 

middel van een revalidatiemaatregel kan worden 

gehandhaafd of verbeterd, dan zorgt de pensioenverzekering 

eerst voor medische of beroepsrevalidatie 

in plaats van een pensioen toe te kennen. 

 


Het pensioenbedrag wordt berekend aan de hand 

van de premies die u tijdens uw gehele verzekeringsloopbaan 

heeft betaald. Die verzekeringsloopbaan 

kan eventueel langer zijn dan uw totale 

tijd van arbeid, aangezien ook de premievrije 

tijdvakken (bv. schoolopleiding) in aanmerking 

worden genomen. 


Al wie verplicht aangesloten is bij de invaliditeitsverzekering 

(zie punt 6) is ook verplicht aangesloten 

bij de ouderdomsverzekering. 

Let op: een pensioen wordt enkel toegekend op 

aanvraag. Die aanvraag moet u indienen bij het 

bevoegde socialezekerheidsorgaan (zie punt 2). 

Het ouderdomspensioen is een soort beloning 

voor uw werk tijdens uw actief leven. Voorwaarde 

is, dat u een bepaalde leeftijd heeft bereikt en dat 

een minimumverzekeringsduur (wachttijd) vervuld 

is. 

Voor de wachttijden van 5, 15 en 25 jaar worden 

alle kalendermaanden in aanmerking genomen 

waarin u premies heeft betaald of een kind van 

minder dan drie jaar heeft opgevoed. Voor de 

wachttijd van 35 jaar worden ook de duur van de 

opleiding en de opvoeding van een kind onder de 

tien jaar in aanmerking genomen. 

Indien u bij het bereiken van de pensioengerechtigde 

leeftijd uw beroepsbezigheden beperkt 

zonder deze volledig stop te zetten, kunt u kiezen 

voor een gedeeltelijk ouderdomspensioen (eenderde, 

de helft of tweederde van het volledig 

pensioen). Ook kunt u beslissen uw pensioen nog 

niet meteen aan te vragen. Als u op 65 jaar beslist 

het ouderdomspensioen niet of slechts gedeeltelijk 

aan te vragen, wordt achteraf uw volledig 

pensioen verhoogd met 0,5 % per maand (6 % 

per jaar) voor het niet opgenomen gedeelte. 

DUITSLAND 

41

Gewoon ouderdomspensioen 

(Regelaltersrente) 

U kunt dit pensioen krijgen vanaf 65 jaar, indien u 

ten minste vijf verzekeringsjaren aantoont. 

Bij dit pensioen mag u onbeperkt bijverdienen. 

Vervroegde pensioenen 

Wie 35 verzekeringsjaren vervulde, heeft vanaf 63 

jaar recht op een ouderdomspensioen. Voor 

personen die geboren zijn na 31 december 1937 

wordt de leeftijdsgrens geleidelijk opgetrokken tot 

65 jaar. 

Ernstig gehandicapten, beroepsinvaliden of algemeen 

invaliden hebben recht op een ouderdomspensioen 

vanaf 60 jaar, na een wachttijd van 35 

jaar. 

Het ouderdomspensioen voor werklozen (Altersrente 

wegen Arbeitslosigkeit) of na een uitgroeibaan 

wordt toegekend aan verzekerden die aan de 

volgende voorwaarden voldoen: 

— de leeftijd van 60 jaar hebben bereikt; 

— werkloos zijn bij het begin van het pensioen 

en in totaal 52 weken werkloos zijn geweest 

na het bereiken van de leeftijd van 58 jaar en 

zes maanden of gedurende 24 kalendermaanden 

een uitgroeibaan hebben gehad; 

— 15 verzekeringsjaren aantonen; 

— in de loop van de laatste tien jaar ten minste 

acht jaar verplichte premies hebben betaald. 

Voor mijnwerkers gelden er bijzondere regels. Zij 

hebben op 60 jaar en na een wachttijd van 25 jaar 

recht op een ouderdomspensioen. 

Ouderdomspensioen voor vrouwen 

Vrouwelijke verzekerden kunnen vanaf 60 jaar 

met pensioen indien zij meer dan tien jaar 

verplicht verzekerd zijn geweest na hun veertigste 

verjaardag. Hun wachttijd is 15 jaar. Voor 

verzekerden die na 31 december 1940 geboren 

zijn, wordt de leeftijdsgrens echter geleidelijk 

opgetrokken tot 65 jaar. 

Optrekking van de leeftijdsgrens 

Onder bepaalde voorwaarden gelden er overgangsmaatregelen 

voor het optrekken van de 

leeftijdsgrens bij vervroegd pensioen. De overgangsmaatregelen 

hebben tot gevolg dat de leeftijdsgrens 

niet of minder snel wordt opgetrokken. 



van de socialezekerheidspremies die tijdens de 

gehele verzekeringsloopbaan zijn betaald. De 

verzekeringsloopbaan is eventueel langer dan de 

totale duur van uw arbeid, aangezien ook 

premievrije tijdvakken (bv. voor schoolopleiding 

of invaliditeitspensioen) worden aangerekend. 

8. Uitkeringen aan nabestaanden 

Wie bij de verplichte invaliditeitsverzekering is 

aangesloten (zie punten 6 en 7) is ook bij de 

verplichte nabestaandenverzekering aangesloten. 

Let op: u krijgt alleen een pensioen als u dit zelf 

aanvraagt. Die aanvraag moet bij het bevoegd 

socialezekerheidsorgaan worden ingediend (zie 

punt 2). 

Weduwe- en weduwnaarspensioen 

(Witwen- und Witwerrenten) 

Indien de echtgeno(o)t(e) van de overleden verzekerde 

45 jaar oud is, of beroeps- of algemeen 

invalide is, of een eigen kind of dat van de 

verzekerde opvoedt, ontvangt hij/zij een pensioen 

dat 60 % bedraagt van het pensioen dat de 

overledene zou hebben ontvangen (große Witwenrente). 

In alle andere gevallen ontvangt de langstlevende 

echtgeno(o)t(e) 25 % van het volledige pensioen 

dat de verzekerde zou hebben ontvangen (kleine 

Witwenrente). Voorwaarde is, dat de verzekerde 

vóór het overlijden een verzekeringsperiode van 

vijf jaar had vervuld, of dat hij/zij gepensioneerd 

was op het ogenblik van het overlijden. 

Wezenpensioen 

Indien één van de ouders nog in leven is, heeft de 

wees recht op 1/10 van het pensioen dat de 

overleden verzekerde zou hebben ontvangen. De 

vereiste verzekeringsperiode is dezelfde als voor 

de weduwen/weduwnaars. 

Indien beide ouders overleden zijn, bedraagt het 

wezenpensioen normaal 1/5 van pensioen dat de 

overleden verzekerde zou hebben ontvangen; het 

wordt bij overlijden van de verzekerde en van de 

andere ouder uitbetaald. 

Het wezenpensioen wordt normaal toegekend tot 

18 jaar, en bij school- of beroepsopleiding tot 27 

jaar. 

Wachttijd 

Voor de wachttijd van vijf jaar worden de 

kalendermaanden met vrijwillige en verplichte 

premies in aanmerking genomen. Wanneer de 

verzekerde overlijdt binnen de zes jaar na het 

beëindigen van zijn opleiding, gelden soepeler 

voorwaarden. 

Bijverdiensten 

Het pensioen van de weduwe/weduwnaar wordt 

verminderd indien haar/zijn eigen inkomen (inclusief 

eigen pensioen) een bepaald nettobedrag 

42 DUITSLAND

overschrijdt (tweede semester 2000 655,74 euro 

(1 282,51 DEM) per maand). Die inkomensgrens 

wordt verhoogd voor elk kind dat recht heeft op 

een wezenpensioen. 

Het wezenpensioen kan enkel na de leeftijd van 

18 jaar worden verminderd. Vanaf die leeftijd 

wordt rekening gehouden met het gedeelte van de 

eigen inkomsten van de wees dat een bepaald 

bedrag overschrijdt (tweede semester 2000 437,15 

euro (855 DEM)). 

 



van de socialezekerheidsbijdragen die de overleden 

verzekerde betaald heeft in de loop van zijn 

volledige verzekeringsloopbaan. De verzekeringsloopbaan 

is eventueel langer dan de volledige 

duur van zijn arbeid, aangezien ook premievrije 

tijdvakken (bv. de schoolopleiding) in aanmerking 


 


Bij overlijden van de verzekerde wordt een 

uitkering betaald ter compensatie van de begrafeniskosten, 

op voorwaarde dat de overledene op 1 

januari 1989 bij de ziekteverzekering was aangesloten. 

Die uitkering bedraagt 1 073,71 euro 

(2 100 DEM). 

Ook bij het overlijden van één van uw gezinsleden 

kan in bepaalde omstandigheden een 

uitkering bij overlijden van 536,86 euro (1 050 

DEM) worden toegekend. 


Alle werknemers, met inbegrip van de personen in 

opleiding, zijn tegen werkloosheid verzekerd. 

Voor banen van een beperkt aantal uren (minder 

dan 15 uur per week of een loon van maximaal 

322,11 euro (630 DEM) per maand) geldt de 

werkloosheidsverzekering niet. 

De werkloosheidsverzekering wordt beheerd door 

het Federale Arbeidsbureau (Bundesanstalt für 

Arbeit) dat ook de arbeidsbemiddeling en de 

revalidatie verzorgt. Dit bureau is ook bevoegd 

voor het toekennen van uitkeringen bij werkloosheid. 

Er bestaan twee soorten uitkeringen: 

— de werkloosheidsuitkering (Arbeitslosengeld), 

en 

— de werklozenbijstand (Arbeitslosenhilfe). 

 

Werkloosheidsuitkering 

Als u in dienstbetrekking of in opleiding werkt en 

uw baan verliest, heeft u in beginsel recht op een 

werkloosheidsuitkering op voorwaarde dat u: 

— zich bij het Arbeidsbureau (Arbeitsamt) als 

werkloze laat registreren en de uitkering 

aanvraagt; 

— per week geen of minder dan 15 uur arbeid 

verricht; 

— beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt 

(d.w.z. tot werken in staat en bereid alle 

passende arbeid te aanvaarden) en zelf actief 

op zoek bent naar werk; 

— de wachttijd heeft vervuld, dit wil zeggen u 

moet in de laatste drie jaar ten minste twaalf 

maanden premieplichtige arbeid hebben verricht. 

De duur van de werkloosheidsuitkering is afhankelijk 

van het tijdvak dat u premies heeft betaald, 

alsook van uw leeftijd: het varieert van zes 

maanden voor personen van minder dan 45 jaar 

die twaalf maanden gewerkt hebben in de laatste 

drie jaar, tot maximaal 32 maanden voor personen 

van meer dan 57 jaar die 64 maanden hebben 

gewerkt in de laatste zeven jaar. 

De uitkering wordt gedurende maximaal twaalf 

weken geschorst (Sperrzeit) als u: 

— zelf uw arbeidscontract beëindigd heeft; 

— het door het Arbeidsbureau aangeboden 

werk weigert; 

— weigert deel te nemen aan redelijke arbeidsinpassingsmaatregelen. 

Werklozenbijstand 

Naast de werkloosheidsuitkering heeft u recht op 

werklozenbijstand, indien u als behoeftig kunt 

worden beschouwd. 

Formaliteiten 

Als uitkerings- of bijstandstrekker bent u verplicht 

zich bij het Arbeidsbureau te melden telkens als u 

een oproep ontvangt. Wanneer u aan die oproep 

geen gevolg geeft, kan de werkloosheidsuitkering 

of de bijstand gedurende twee weken worden 

geschorst. Als u binnen de volgende 14 dagen 

opnieuw geen gevolg geeft aan een oproep, kan 

de uitkering gedurende ten minste vier weken 

worden geschorst. 

Ook bent u verplicht uit eigen beweging onmiddellijk 

alle wijzigingen in uw persoonlijke omstandigheden 

en in de omstandigheden van uw 

gezinsleden aan het Arbeidsbureau mee te delen, 

voorzover deze van invloed kunnen zijn op uw 

recht op uitkering (bv. de toekenning van een 

pensioen, opnieuw gaan werken). 

Andere uitkeringen 

Tijdens de werkloosheid betaalt de werkloosheidsverzekering 

in uw naam een aantal premies: 

— premies voor de ziekteverzekering. Voor uw 

rechten inzake ziekteverzekering zie punt 3; 

DUITSLAND 

43

— premies voor de sociale zorgverzekering; 

— premies voor de wettelijke pensioenverzekering. 

De werkloze die uitkering of bijstand ontvangt, is 

ook verzekerd tegen bepaalde ongevallen. 

10. Gezinsuitkeringen 

Al wie in Duitsland woont, heeft recht op kinderbijslag 

(Kindergeld) en op een opvoedingsuitkering 

(Erziehungsgeld) voor zijn kinderen. 

A. KINDERBIJSLAG 

Kinderbijslag wordt in de regel toegekend voor 

kinderen tot 18 jaar. Daarna kan het recht op 

kinderbijslag blijven bestaan: 

— voor kinderen die nog geen 21 jaar oud zijn, 

werkloos zijn en in Duitsland, een andere 

EU-lidstaat, in IJsland, Liechtenstein of Noorwegen 

voor arbeidsbemiddeling ter beschikking 

staan; 

— voor kinderen die nog geen 27 jaar oud zijn 

en studeren of een beroepsopleiding volgen, 

of zich in een overgangsfase bevinden van 

ten hoogste vier maanden tussen twee opleidingscycli, 

of vrijwillig gedurende één jaar 

sociale of ecologische dienstverlening verrichten; 

— voor kinderen die wegens een fysieke, 

mentale of psychische handicap niet in hun 

eigen onderhoud kunnen voorzien. 

Kinderen ouder dan 18 jaar geven geen recht op 

kinderbijslag, indien zij per kalenderjaar voor 

meer dan 6 657,02 euro (13 020 DEM) inkomsten 

hebben. 

Bedrag 

De kinderbijslag bedraagt 138,05 euro (270 DEM) 

per maand voor het eerste en het tweede kind, 

153,39 euro (300 DEM) voor het derde kind en 

178,95 euro (350 DEM) voor elk volgend kind. 

Let op: er wordt geen kinderbijslag uitgekeerd 

voor kinderen voor wie u of uw echtgeno(o)t(e) 

reeds soortgelijke uitkeringen ontvangt. Gezinsbijslagen 

die u in een andere lidstaat van de EU 

ontvangt, kunnen ertoe leiden dat uw recht op 

kinderbijslag in Duitsland geheel of gedeeltelijk 

vervalt. 

Aanvraag en uitbetaling 

Kinderbijslag wordt enkel op schriftelijk verzoek 

toegekend. Het formulier kunt u verkrijgen bij het 

Arbeidsbureau. 

De kinderbijslag wordt maandelijks door het 

Arbeidsbureau (gezinsfonds, Familienkasse) betaald. 

Het geld wordt overgeschreven op uw eigen 

rekening of op die van uw werkgever, die het aan 

u uitkeert. 

Alle veranderingen van gegevens die u op het 

aanvraagformulier heeft ingevuld en die van 

invloed kunnen zijn op uw recht op kinderbijslag 

(bv. stopzetten van de beroepsopleiding van uw 

kind), moet u ongevraagd en onmiddellijk aan het 

Arbeidsbureau meedelen. 

B. OPVOEDINGSTOELAGE 

(ERZIEHUNGSGELD) 

De opvoedingstoelage wordt gewoonlijk uitbetaald 

aan de moeder, en onder bepaalde omstandigheden 

ook aan de vader, op voorwaarde dat zij 

zelf het kind verzorgen en opvoeden. De ouder 

heeft recht op deze uitkering zolang hij of zij niet 

meer dan 19 uren per week werkt. De opvoedingsuitkering 

bedraagt maximaal 306,78 euro 

(600 DEM) per maand en is afhankelijk van de 

inkomsten van de ouders. De uitkering kan tot de 

24e levensmaand van het kind worden betaald. 

De uitkeringsbevoegdheid voor deze toelage 

verschilt naar gelang van de deelstaat. Inlichtingen 

hierover krijgt u bij uw ziekenfonds. 


Nadere inlichtingen krijgt u bij uw ziekenfonds 

(Krankenkasse), uw Berufsgenossenschaft, het bevoegd 

orgaan voor de pensioenverzekering, of uw 

Arbeidsbureau (Arbeitsamt). 

Voor de nieuwe deelstaten gelden ten dele 

specifieke regels die niet in deze handleiding zijn 

opgenomen. 

Ook de pensioenverzekering voor landbouwers, 

de verzekering voor ambachtslieden en de sociale 

verzekering voor kunstenaars en publicisten werden 

hier niet besproken. Voor nadere inlichtingen 

daarover kunt u zich tot de bevoegde verzekeringsorganen 


Hieronder volgen de namen en adressen van de 

verzekeringsinstellingen die als verbindingsorgaan 

optreden voor de verschillende takken van de 

sociale zekerheid. Indien u problemen of vragen 

heeft met betrekking tot de sociale zekerheid in 

Duitsland of in één of meer lidstaten, moet u zich 

tot het bevoegde verbindingsorgaan wenden. 

44 DUITSLAND

Takken van de sociale zekerheid; 

EU-lidstaat waarmee het verbindingsorgaan werkt 

Ziekteverzekering, alle landen 

Naam en adres van het verbindingsorgaan 

Deutsche Verbindungsstelle 

Krankenversicherung — Ausland 

Postfach 200464 

D-53134 Bonn 

Ongevallenverzekering, alle landen Hauptverband der gewerblichen Berufsgenossenschaften e. V. 

Postfach 2052 

D-53754 Sankt Augustin 

Werkloosheidsverzekering en gezinsuitkeringen, alle landen 

Arbeiderspensioenverzekering, Verenigd Koninkrijk 

en Ierland 

Arbeiderspensioenverzekering, Frankrijk en Luxemburg 

Arbeiderspensioenverzekering, Denemarken, Finland, 

Noorwegen en Zweden 

Arbeiderspensioenverzekering, België en Spanje 

Arbeiderspensioenverzekering, Italië 

Arbeiderspensioenverzekering, Portugal 

Arbeiderspensioenverzekering, Nederland en IJsland 

Arbeiderspensioenverzekering, Griekenland 

Arbeiderspensioenverzekering, Oostenrijk 

Bediendenpensioenverzekering, alle landen 

Mijnwerkersverzekering, alle landen 

Bundesanstalt für Arbeit 

Regensburger Straße 104 

D-90478 Nürnberg 

LVA Freie und Hansestadt Hamburg 

(LVA = Landesversicherungsanstalt = 

Verzekeringsbureau van de deelstaat) 

Überseering 10 

D-22297 Hamburg 

Tel. (49-40) 63 81-0 

LVA Rheinland-Pfalz 

Eichendorffstraße 4-6 

D-67346 Speyer 

Tel. (49-6232) 17-0 

LVA Schleswig-Holstein 

Ziegelstraße 150 

D-23556 Lübeck 

Tel. (49-451) 48 45-0 

LVA Rheinprovinz 

Königsallee 71 

D-40215 Düsseldorf 

Tel. (49-211) 937-0 

LVA Schwaben 

An der Blauen Kappe 18 

D-89152 Augsburg 

Tel. (49-821) 500-0 

LVA Unterfranken 

Friedenstraße 12/14 

D-97072 Würzburg 

Tel. (49-931) 802-0 

LVA Westfalen 

Gartenstraße 194 

D-48147 Münster 

Tel. (49-251) 238-0 

LVA Baden-Württemberg 

Adalbert-Stifter-Straße 105 

D-70437 Stuttgart 

Tel. (49-711) 848-1 

LVA Oberbayern 

Thomas-Dehler-Straße 3 

D-81737 München 

Tel. (49-89) 67 81-0 

Bundesversicherungsanstalt für Angestellte 

Ruhrstraße 2 

D-10709 Berlin 

Tel. (49-30) 865-1 

Bundesknappschaft 

Pieperstraße 14-28 

D-44789 Bochum 

Tel. (49-234) 304-0 

DUITSLAND 

45

GRIEKENLAND 


Het belangrijkste socialezekerheidsorgaan van 

Griekenland is het IKA (Idryma Koinonikon 

Asphaliseon — Instituut voor Sociale Verzekeringen), 

waarbij de meeste werknemers verzekerd 

zijn. Het verzekeringsstelsel van het IKA dekt alle 

werknemers die niet onder een van de kleine 

speciale verzekeringsstelsels vallen. 

Naast het IKA bestaan er bijzondere stelsels voor 

ambtenaren, voor bepaalde categorieën van werknemers 

(bv. bankpersoneel en journalisten), voor 

boeren, die onder het OGA vallen (Organismos 

Georgikon Asphaliseon — Nationaal Instituut van 

Landbouwverzekeringen) en voor zelfstandigen, 

die bij eigen verzekeringsfondsen (bv. TAE (Tameio 

Asphaliseos Emporon), TEVE enz.) verzekerd zijn. 

De adressen van deze organen vindt u in punt 9. 

Voor elk verzekeringsorgaan gelden andere regels. 

De socialezekerheidsprestaties en de voorwaarden 

en formaliteiten voor de toekenning ervan, 

verschillen van verzekeringsorgaan tot verzekeringsorgaan. 

Aangezien het IKA het grootste Griekse socialezekerheidsstelsel 

is en model staat voor de 

meeste andere stelsels, licht deze handleiding 

vooral de door het IKA aan zijn leden geboden 

sociale bescherming toe. Indien u een beroep 

uitoefent dat door een ander verzekeringsstelsel 

wordt gedekt, moet u zich tot de daarvoor 

bevoegde instelling wenden. Als u niet weet 

onder welk socialezekerheidsstelsel u valt, kan u 

inlichtingen vragen bij het plaatselijk IKA-bureau 

(ypokatástima) van uw woonplaats. 

Het IKA omvat de verzekeringstakken ziekte, 

moederschap en ouderdom, terwijl een bijzonder 

orgaan, het OAED (Organismos Apascholiseos 

Ergatikou Dynamikou — Instituut voor Tewerkstelling) 

voor de takken werkloosheid en gezinsbijslagen 

bevoegd is. De premies van het OAED 

worden evenwel ook door het IKA geheven. 

 

Welke risico’s worden door de Griekse 

sociale verzekering gedekt? 

Als u in Griekenland werkt, heeft u recht op 

socialezekerheidsprestaties onder dezelfde voorwaarden 

als de Griekse werknemers. Ook de in 

Griekenland wonende leden van uw gezin hebben 

recht op dezelfde prestaties als de gezinsleden van 

een Griekse werknemer. 

Het Griekse socialezekerheidsstelsel voor werknemers 

omvat de volgende prestaties: 

— verstrekkingen en uitkeringen bij ziekte en 

moederschap (zie punt 2); 

— verstrekkingen en uitkeringen bij arbeidsongevallen 



overlijden (punten 4, 5 en 6); 




Zodra u in Griekenland werkt, moet uw werkgever 

de nodige formaliteiten vervullen voor uw 

inschrijving bij het IKA (of bij het bevoegde 

speciale verzekeringsstelsel). 

Het uitvoeringsorgaan van de sociale zekerheid 

reikt u vervolgens een verzekeringsboekje of 

andere verzekeringsdocumenten uit. Als u bij het 

IKA verzekerd bent, krijgt u een verzekerings- en 

premiekaart met de initialen „DATE”. Bewaar 

deze kaart zorgvuldig; het is een bewijs dat u 

verzekerd bent en het zal de contacten met het 

verzekeringsorgaan en met uw werkgever vergemakkelijken. 

Indien u als zelfstandige werkt, moet u zich 

inschrijven bij de bevoegde socialezekerheidsinstelling 

(meestal TAE of TEVE). 

 

IKA-premies 

Uw socialezekerheidspremie wordt van uw loon 

afgetrokken. Een deel van de kosten draagt u zelf, 

de rest komt voor rekening van de werkgever. 

Beide delen worden evenwel samen betaald: uw 

werkgever moet de gehele premie overmaken aan 

het IKA, daarna trekt hij uw gedeelte van de 

premie van uw loon af. 

Wat te doen indien u het met een 

beslissing van het IKA niet eens bent? 

Indien u het niet eens bent met een beslissing van 

het bevoegde bureau van het IKA, kan u daartegen 

bezwaar aantekenen bij de plaatselijke administratieve 

commissie van uw IKA-bureau, en dit 

binnen 30 dagen na ontvangst van die beslissing. 

Voor een bezwaar tegen een pensioenbeslissing is 

de termijn drie maanden. Voor beslissingen in 

verband met verstrekkingen bij ziekte is de termijn 

evenwel één maand. 

Indien u het ook niet eens bent met de beslissing 

van die administratieve commissie, kan u binnen 

de 60 dagen na ontvangst van de beslissing bij de 

bevoegde administratieve rechter beroep aantekenen. 

GRIEKENLAND 

47


Het IKA verleent: 

— verstrekkingen bij ziekte: medische behandeling, 

geneesmiddelen en ziekenhuisbehandeling 

(punt A); 

— ziekengeld: uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid 

wegens ziekte (punt B); 

— uitkeringen bij moederschap (punt C). 

Wanneer u (of uw gezinsleden) in een andere 

lidstaat verblijft (verblijven), heeft u onder bepaalde 

omstandigheden toch nog recht op prestaties. 

A. VERSTREKKINGEN BIJ ZIEKTE 

Volgende personen hebben recht op verstrekkingen 

van de ziekteverzekering van het IKA-stelsel: 

— werknemers die bij het IKA verzekerd zijn; 

— gepensioneerden die onder het IKA-stelsel 

vallen, dit wil zeggen alle personen die een 

invaliditeits-, ouderdoms- of nabestaandenpensioen 

ontvangen; 

— personen die een pensioen ontvangen uit een 

bijzonder fonds en die tijdens hun beroepsloopbaan 

tegen ziekte verzekerd waren; 

— de personen ten laste van verzekerden en 

gepensioneerden; 

— werklozen die een werkloosheidsuitkering 

ontvangen. 


Om recht op verstrekkingen te hebben, moet u 

aantonen dat u tijdens het kalenderjaar voorafgaand 

aan de dag waarop u zich ziek heeft 

gemeld of tijdens de laatste periode van 15 

maanden, met aftrekking van het aantal werkdagen 

tijdens de laatste drie maanden, ten minste 

50 dagen gewerkt heeft. 

Een „werkdag” komt overeen met een verzekeringsdag. 

De jaarlijkse betaalde vakantiedagen 

worden als werkdagen aangerekend. Voor het 

vaststellen van het recht op verstrekkingen bij 

ziekte, worden ook de dagen waarop ziekte- of 

werkloosheidsuitkeringen betaald werden, meegeteld 

als verzekeringsdagen. Zo nodig kunnen 

ook tijdvakken van verzekering die in een andere 

lidstaat van de EU vervuld zijn, bij de verzekeringstijdvakken 

van Griekenland worden geteld, 

ondanks het feit dat die mogelijkheid in de 

nationale regelgeving niet wordt voorzien. Inlichtingen 

over de formaliteiten die daarbij in acht 

genomen worden, krijgt u bij uw plaatselijke IKAbureau. 

Gezondheidsboekje 

Meestal moet u uw gezondheidsboekje voorleggen 

als u verstrekkingen wenst voor uzelf of voor 

uw gezinsleden, anders kan de arts, de apotheker 

of het ziekenhuis niet weten of u al dan niet 

verzekerd bent. 

Zodra u verzekerd bent, moet u uw persoonlijk 

gezondheidsboekje aanvragen. Ook moet u een 

aanvraag indienen voor een gezondheidsboekje 

voor gezinsleden die te uwen laste komen, die 

ook recht hebben op een afzonderlijk gezinsgezondheidsboekje. 

Verstrekkingen 

U heeft recht op de volgende verstrekkingen: 

— medische behandeling; 

— geneesmiddelen; 

— behandeling in een ziekenhuis; 

— paraklinisch onderzoek; 

— therapieën; 

— gebruikelijke en speciale hulp- en kunstmiddelen, 

met inbegrip van prothesen; 

— geneeskrachtige baden. 

U kan deze verstrekkingen krijgen vanaf het begin 

van uw ziekte, en dat zolang u er recht op heeft. 

De duur van dat recht is in uw gezondheidsboekje 

vermeld. Ook indien een bepaalde ziekte langer 

dan de periode van het recht duurt, worden de 

verstrekkingen voortgezet tot u genezen wordt 

verklaard (voortgezette behandeling). 

Uw aandeel in de kosten van de verstrekkingen is 

vastgelegd in de IKA-verordening en kan nooit 

meer dan 25 % van het totale bedrag zijn. Voor 

nadere inlichtingen over de verstrekkingen en over 

de, eventueel verschuldigde, eigen bijdrage in de 

kosten van de behandeling, kan u zich tot het 

plaatselijk IKA-bureau wenden. 

B. ZIEKENGELD 

Alle voor uitkeringen bij ziekte verzekerde werknemers 

hebben recht op ziekengeld. 


U heeft recht op ziekengeld als u sedert ten minste 

drie dagen niet meer werken kan wegens een 

ziekte die niet aan uw eigen schuld te wijten is, en 

u tijdens het kalenderjaar voorafgaand aan de dag 

waarop u zich ziek heeft gemeld of tijdens de 

laatste periode van 15 maanden, met aftrekking 

van het aantal werkdagen tijdens de laatste drie 

maanden van die periode van 15 maanden, ten 

minste honderd dagen gewerkt heeft. 

Een „werkdag” is een dag van arbeid of van 

verzekering. De dagen van het jaarlijks betaald 

verlof worden als werkdagen beschouwd. Voor 

het vaststellen van het recht op ziekengeld, 

worden de dagen waarop een werkloosheidsuitkering 

betaald werd niet meegeteld als verzekeringsdagen. 

Zo nodig worden tijdvakken van 

48 GRIEKENLAND

verzekering die u in een andere lidstaat van de EU 

heeft vervuld, bij de in Griekenland vervulde 

verzekeringstijdvakken geteld, ondanks het feit dat 

die mogelijkheid in de regels van het IKA niet 

wordt voorzien. In dat geval kan u bij uw 

plaatselijk IKA-bureau informeren naar de nodige 

formaliteiten. 


Het ziekengeld bedraagt in de regel 50 % van het 

referteloon van de categorie van verzekerden 

waarbij u ingedeeld bent op grond van uw 

gemiddeld loon over de laatste 30 werkdagen 

van het aan de ziekmelding voorafgaande kalenderjaar. 

Het basistarief van het ziekengeld wordt per ten 

laste komend gezinslid met 10 % verhoogd, maar 

kan in totaal niet meer dan 70 % zijn van het 

referteloon van uw categorie van verzekerden. 

Ook is er een maximumbedrag voor het ziekengeld 

vastgesteld. 

Indien u voor rekening van het IKA in een 

openbaar of particulier ziekenhuis wordt behandeld, 

en geen personen ten laste heeft, wordt het 

ziekengeld met tweederde gekort. 

Het ziekengeld wordt slechts toegekend vanaf de 

vierde dag nadat de arbeidsongeschiktheid bij het 

bevoegde orgaan is gemeld. 

Duur van de uitkering 

Bij 100 werkdagen wordt ten hoogste 182 dagen 

ziekengeld betaald voor één en dezelfde ziekte of 

enige andere ziekte in dezelfde periode. Bij 300 

werkdagen gedurende de twee jaar voorafgaand 

aan de dag waarop u zich ziek heeft gemeld, 

wordt ten hoogste 360 dagen ziekengeld betaald 

voor dezelfde ziekte. 

Die periode kan tot ten hoogste 720 dagen 

worden verlengd wanneer u in totaal 4 500 dagen 

heeft gewerkt, of wanneer u 1 500 dagen gewerkt 

heeft, waarvan 600 dagen in de vijf jaar vóór de 

ziekmelding. Als de arbeidsongeschiktheid aan 

tuberculose te wijten is, kan tot 360 dagen 

ziekengeld worden toegekend. 

Formaliteiten 

Voor het toekennen van ziekengeld moet u de 

volgende bescheiden voorleggen: 

— een arbeidsongeschiktheidsattest dat opgesteld 

is door een IKA-dokter; 

— uw verzekerings- en premiekaart (DATE); 

— uw persoonlijk gezondheidsboekje; 

— het gezinsgezondheidsboekje; 

— een verklaring van de werkgever over de 

vermoedelijke duur van uw arbeidsongeschiktheid. 

C. MOEDERSCHAPSVERZEKERING 

Bij de geboorte van een kind worden een geboortetoelage 

en een zwangerschapsuitkering verleend. 

De geboortetoelage kan worden aangevraagd 

door een vrouw die zelf verzekerd is of een 

pensioen ontvangt, en door een man die zelf 

verzekerd is of een pensioen ontvangt, van wie de 

echtgenote als ten laste komend gezinslid medeverzekerd 

is. 

De zwangerschapsuitkering daarentegen wordt 

enkel gegeven aan vrouwen die zelf aangesloten 

zijn bij de ziekte- en moederschapsverzekering 

(rechtstreeks verzekerden). 

Geboortetoelage 

De geboortetoelage is een vast bedrag dat bij de 

geboorte van een kind wordt toegekend. Om de 

geboortetoelage te ontvangen, moet het gezondheidsboekje 

van de verzekerde vrouw of het 

gezinsgezondheidsboekje van de echtgenote van 

een IKA-verzekerde of een IKA-gepensioneerde, 

samen met de geboorteakte van het pasgeboren 

kind worden voorgelegd. 

Om recht te hebben op de geboortetoelage moet u 

ten minste 50 dagen gewerkt hebben tijdens het 

voorafgaande kalenderjaar of de laatste periode 

van 15 maanden, met aftrekking van het aantal 

werkdagen tijdens de laatste drie maanden van die 

periode van 15 maanden. 

Zwangerschapsuitkering 

Het bedrag van deze uitkering is hetzelfde als dat 

van het ziekengeld (zie punt B), met inbegrip van 

de toeslagen voor ten laste komende personen. 

Voor de zwangerschapsuitkering is evenwel geen 

maximumbedrag vastgesteld. 

Tijdens uw zwangerschapsverlof wordt deze uitkering 

betaald vanaf 56 dagen vóór de vermoedelijke 

datum van de bevalling tot 56 dagen na de 

geboorte van het kind. 

Voorwaarden voor het recht op 

zwangerschapsuitkering 

Om de uitkering te krijgen moet u ten minste 200 

dagen gewerkt hebben tijdens de laatste twee jaar 

vóór de bevalling, en moet u bovendien echt uw 

werk onderbroken hebben. 

Een „werkdag” komt overeen met een verzekeringsdag. 

Ook de dagen van de jaarlijkse betaalde 

vakantie worden als werkdagen beschouwd. De 

dagen waarop u ziekengeld of een werkloosheidsuitkering 

kreeg, worden daarentegen niet meegerekend. 

Zo nodig kunnen de tijdvakken van 

verzekering die u in een andere lidstaat van de 

EU heeft vervuld, bij de in Griekenland vervulde 

worden geteld, ondanks het feit dat in de regels 

GRIEKENLAND 

49

van het IKA niet in deze mogelijkheid wordt 

voorzien. Inlichtingen over de nodige formaliteiten 

kan u vragen bij het plaatselijke IKA-bureau. 



Als werknemer bent u in het IKA-stelsel verzekerd 

bij: 

— ongevallen tijdens uw werk of in verband met 

uw werk (arbeidsongevallen); 

— ongevallen op de weg van en naar uw werk 

(worden als arbeidsongevallen beschouwd); 

— ongevallen die geen arbeidsongevallen zijn; 

— ziekten die veroorzaakt zijn door schadelijke 

invloeden tijdens uw werk, op voorwaarde 

dat zij op de lijst van de beroepsziekten 

vermeld staan. 

Ongevallen en beroepsziekten vormen geen aparte 

tak van de verzekering. De daardoor veroorzaakte 

ziekte of tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

wordt gedekt door het ziekteverzekeringsstelsel 

(zie 2 A en 2 B), terwijl invaliditeit en overlijden 

gedekt worden door het pensioenstelsel (zie 4 en 

6). 

Wel worden bij ongevallen (en in het bijzonder 

arbeidsongevallen) of beroepsziekten minder 

strenge voorwaarden gesteld voor de toekenning 

van de verzekeringsprestaties. 

Arbeidsongevallen 

U heeft recht op uitkeringen én verstrekkingen, 

ongeacht de duur van uw verzekering. U heeft dus 

recht op de prestaties zonder dat daarvoor een 

bepaald aantal werkdagen wordt vereist. 

Indien u door een arbeidsongeval alleen maar 

tijdelijk en gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent, 

wordt dit ongeval als een ziektegeval behandeld. 

Wel zijn daarbij een paar speciale regels van 

toepassing. 

Als u niet kunt aantonen dat u tijdens het 

kalenderjaar vóór het ongeval 30 dagen heeft 

gewerkt, wordt uw uitkering berekend op basis 

van het referteloon van de categorie van verzekerden 

waartoe u volgens uw dagloon op de 

datum van het ongeval behoorde. De uitkering 

wordt toegekend vanaf de dag waarop het ongeval 

bij het verzekeringsorgaan gemeld werd. Er zijn 

geen drie dagen wachttijd zoals bij ziekte, behalve 

indien de arbeidsongeschiktheid niet langer 

dan drie dagen duurt. 

Indien het arbeidsongeval een blijvende invaliditeit 

of de dood als gevolg heeft, ontvangt u een 

invaliditeitspensioen, of ontvangen de personen te 

uwen laste een nabestaandenpensioen (zie punten 

4 en 6). 

Overige ongevallen (buiten het werk) 

In het algemeen heeft u al recht op uitkeringen en 

verstrekkingen van zodra u de helft van het 

normaal vereiste aantal werkdagen heeft vervuld. 

Melding van het ongeval 

U moet elk ongeval onmiddellijk (doen) melden 

aan uw werkgever en aan uw plaatselijk IKAbureau. 

Het ongeval moet in elk geval binnen vijf 

dagen worden gemeld. Nadere inlichtingen krijgt 

u van uw plaatselijk IKA-bureau. 

Beroepsziekten 

Beroepszieken worden gelijkgesteld met slachtoffers 

van arbeidsongevallen. Dientengevolge 

worden ook aan hen de prestaties (medische 

behandeling, ziekengeld, pensioenen) toegekend 

zonder rekening te houden met hun aantal werkdagen. 

Om een beroep op de regeling voor beroepsziekten 

te kunnen doen, moet u aantonen dat u 

lijdt aan een chronische ziekte die op de officiële 

lijst der beroepsziekten staat, of dat u ziek bent als 

gevolg van één van de in die lijst vermelde 

beroepsbezigheden. 

De plaatselijke gezondheidsdiensten van IKA 

dienen na te gaan of uw geval beantwoordt aan 

de voorwaarden voor de erkenning als beroepsziekte. 


In de regel wordt een pensioen voor volledige 

invaliditeit toegekend aan werknemers met een — 

blijvende of tijdelijke — invaliditeit van meer dan 

80 %. De verzekerde die invalide wordt verklaard, 

heeft recht op een volledig pensioen. 

Om recht te hebben op een pensioen voor 

volledige invaliditeit moet u aan de volgende 

voorwaarden voldoen: 

— het bevoegde IKA-bureau moet u een verklaring 

afgeven waaruit blijkt dat uw capaciteit 

een inkomen te verwerven met ten minste 4/5 

verminderd is (invaliditeitsgraad 80 %); 

— deze verminderde arbeidsgeschiktheid moet 

ten minste één jaar duren; 

— u moet of a) in totaal ten minste 4 500 dagen 

gewerkt hebben, of b) 1 500 dagen gewerkt 

hebben, waarvan ten minste 600 dagen in de 

vijf jaar vóór de vaststelling van de invaliditeit. 

Een „werkdag” komt overeen met een verzekeringsdag, 

met inbegrip van de betaalde vakantiedagen. 

De tijdvakken van verzekering in een andere 

lidstaat van de EU worden bij de in Griekenland 

50 GRIEKENLAND

vervulde tijdvakken van verzekering geteld. Indien 

u tijdvakken van verzekering in een andere lidstaat 

vervuld heeft, moet u dit in uw pensioenaanvraag 

vermelden en daarbij alle verzekeringsbescheiden 

voegen die in uw bezit zijn. 

Formaliteiten 

Samen met uw aanvraag voor een invaliditeitspensioen 

legt u de volgende documenten aan uw 

plaatselijk IKA-bureau voor: 

— al uw verzekeringsdocumenten (gezondheidsboekje, 

DATE enz.); 

— een verklaring omtrent de datum van het 

staken van uw arbeid; 

— voor gehuwden met minderjarige kinderen: 

een verklaring van de burgerlijke stand 

omtrent uw huwelijk en de geboorte van 

uw kinderen; 

— als u studerende of arbeidsongeschikte kinderen 

heeft: een verklaring van de onderwijsinstelling, 

of een verklaring van de bevoegde 

gezondheidsdienst; 

— een fotokopie van de door de politie verstrekte 

identiteitskaart. 

Pensioen voor gewone invaliditeit 

Dit pensioen wordt toegekend bij een invaliditeit 

van meer dan 67 % maar minder dan 80 %. Dat 

pensioen bedraagt 75 % van het invaliditeitspensioen. 

Als de verzekerde 6 000 dagen heeft 

gewerkt, of als de invaliditeit hoofdzakelijk aan 

psychologische aandoeningen te wijten is, krijgt 

hij/zij het volledige invaliditeitspensioen. 

Pensioen voor gedeeltelijke invaliditeit 

Dit pensioen wordt toegekend aan verzekerden bij 

wie een invaliditeit van meer dan 50 % maar 

minder dan 67 % is vastgesteld. Dit pensioen 

bedraagt 50 % van het volledige invaliditeitspensioen. 

Als de invaliditeit hoofdzakelijk aan 

psychologische aandoeningen te wijten is, krijgt 

hij/zij 75 % van het volledige pensioen. 


Om recht te hebben op een ouderdomspensioen 

moet u een bepaalde leeftijd hebben bereikt, een 

bepaald aantal dagen hebben gewerkt en in 

sommige gevallen ook aan bijzondere voorwaarden 

voldoen. 

Als u ten minste 4 500 dagen gewerkt heeft, krijgt 

u een volledig pensioen op 65 jaar (60 jaar voor 

vrouwen). Als u ten minste 10 000 dagen gewerkt 

heeft, krijgt u het volledig pensioen al vanaf 62 

jaar (57 jaar voor vrouwen). 

Als u een zwaar en ongezond beroep heeft 

uitgeoefend, krijgt u het volledige pensioen op 

60 jaar (55 jaar voor vrouwen). Daarvoor moet u 

wel ten minste 4 500 dagen hebben gewerkt, 

waarvan 4/5 in een zwaar en ongezond beroep, 

en ten minste 1 000 van die werkdagen moeten in 

de periode van tien jaar vóór ofwel de pensioenleeftijd 

ofwel het moment van indiening van de 

pensioenaanvraag vallen. 

Als u ten minste 10 500 dagen (nagenoeg 35 jaar) 

in loondienst heeft gewerkt, krijgt u al op 58 jaar 

een volledig pensioen (mannen en vrouwen). 

Vanaf 29 december 2000 heeft de verzekerde die 

10 500 verzekeringsdagen in loondienst heeft 

gewerkt, waarvan 7 500 dagen in een zwaar en 

ongezond beroep, en zijn 55e levensjaar heeft 

bereikt, recht op een volledig pensioen. Bij het 

bereiken van zijn 53e levensjaar heeft hij recht op 

een pensioen verminderd met 0,005 % van het 

volledige pensioen voor elke maand die hij van 

bovengenoemde grens verwijderd is. 

Als u moeder bent van een ongehuwd kind van 

minder dan 18 jaar, kan u vanaf 55 jaar het 

volledige pensioen krijgen, op voorwaarde dat u 

5 500 dagen gewerkt heeft en geen eigen 

pensioen ontvangt, noch van het IKA, noch van 

een andere verzekeringsinstelling. 

In bepaalde omstandigheden kan het pensioen 

twee of zelfs vijf jaar vroeger worden toegekend, 

maar dan wordt het bedrag wel met 0,5 % 

verminderd voor elke tot de normale leeftijdsgrens 

ontbrekende maand. Nadere inlichtingen over 

verlaagde pensioenen krijgt u van uw plaatselijk 

IKA-bureau. 



Bij de vaststelling van het recht op een 

ouderdomspensioen kan rekening worden gehouden 

met maximaal 200 dagen ziekengeld en 200 

dagen werkloosheidsuitkering, op voorwaarde dat 

die toegekend werden tijdens de tien aan de 

aanvraag voorafgaande jaren. Indien nodig kunnen 

ook de tijdvakken waarin een invaliditeitspensioen 

werd uitgekeerd, in aanmerking worden 

genomen. 


lidstaat van de EU kunnen bij de in Griekenland 

vervulde tijdvakken worden geteld. Indien u ooit 

in een andere lidstaat verzekerd was, moet u dit in 

uw pensioenaanvraag vermelden, en daarbij alle 

verzekeringsbescheiden voegen die in uw bezit 

zijn. 

Formaliteiten 

Om een ouderdomspensioen aan te vragen, moet 

u samen met het juiste aanvraagformulier de 

volgende bescheiden voorleggen aan uw plaatselijk 

IKA-bureau: 

— al uw verzekeringsdocumenten (gezondheidsboekje, 

DATE enz.); 

GRIEKENLAND 

51

— een verklaring omtrent de datum van het 

staken van uw arbeid; 

— voor gehuwden met minderjarige kinderen: 

een verklaring van de burgerlijke stand 

omtrent uw huwelijk en de geboorte van de 

kinderen; 

— als u studerende of arbeidsongeschikte kinderen 

heeft: een verklaring van de onderwijsinstelling, 

of een verklaring van de bevoegde 

gezondheidsdienst; 

— uw geboortedatum zoals aangegeven op uw 

identiteitsbewijs. 

 

Hoogte van het ouderdomsen het 

invaliditeitspensioen 

Het basisbedrag van het ouderdomsen het 

invaliditeitspensioen wordt vastgesteld aan de 

hand van het aantal werkdagen van de verzekerde 

en de categorie van verzekerden waartoe hij/zij 

behoort, op grond van de hoogte van het loon 

tijdens de laatste vijf jaar voorafgaand aan de 

pensionering. 

Bovenop dit bedrag komen toeslagen voor: a) de 

echtgeno(o)t(e), indien hij/zij niet werkt en geen 

pensioen ontvangt; b) de kinderen (ten hoogste 

drie), indien zij ongehuwd zijn, niet werken, geen 

pensioen ontvangen, nog geen 18 jaar zijn, of nog 

geen 24 jaar (indien ze onderwijs volgen aan een 

hogeschool of universiteit in het binnen- of 

buitenland), of volledig arbeidsongeschikt zijn en 

de arbeidsongeschiktheid vóór het 18e levensjaar 

is ontstaan en hiervoor aan de andere echtgeno(o)t(e) 

geen toeslag wordt toegekend, indien 

hij/zij een pensioen ontvangt. 

6. Nabestaandenpensioenen en 

vergoeding van de 

begrafeniskosten 

De gezinsleden van een verzekerde hebben recht 

op een pensioen indien hij tot aan zijn dood in 

totaal 4 500 dagen heeft gewerkt, of indien hij 

1 500 dagen heeft gewerkt, waarvan 300 in de vijf 

laatste jaren voor het overlijden. Bij overlijden 

door een arbeidsongeval hebben de gezinsleden 

altijd recht op een pensioen, ongeacht het aantal 

arbeidsdagen. Wanneer het overlijden te wijten is 

aan een ongeval dat niet als een arbeidsongeval 

kan worden beschouwd, wordt de helft van het 

vastgestelde aantal arbeidsdagen vereist. 

Gezinsleden van een overledene die reeds een 

IKA-pensioen wegens ouderdom of invaliditeit 

ontvingen, krijgen automatisch het nabestaandenpensioen, 

zonder dat het aantal werkdagen 

nog wordt nagetrokken. 




lidstaat worden bij de in Griekenland vervulde 

tijdvakken van verzekering geteld. Indien u ooit in 

een andere lidstaat verzekerd was, moet u dit in 

uw pensioenaanvraag vermelden en er alle in uw 

bezit zijnde verzekeringsdocumenten bijvoegen. 

 

Gezinsleden 

Bij overlijden van een IKA-verzekerde of IKAgepensioneerde 

hebben de volgende leden van 

het gezin (rechtgevende leden) recht op een 

nabestaandenpensioen: a) de nog levende echtgeno(o)t(e), 

in eerste instantie voor drie jaar, 

daarna wordt het pensioen verlengd indien hij/ 

zij op het moment van overlijden van de 

verzekerde/gepensioneerde ten minste 40 jaar 

oud was; b) de kinderen, indien zij ongehuwd 

zijn, niet werken, geen pensioen ontvangen, nog 

geen 18 jaar zijn, of nog geen 24 jaar (indien ze 

onderwijs volgen aan een hogeschool of universiteit 

in het binnen- of buitenland), volledig wees 

zijn, of indien zij ten laste kwamen van de 

overleden ouder, indien deze door de andere 

ouder was verlaten; volledig arbeidsongeschikte 

kinderen die vóór het 18e levensjaar arbeidsongeschikt 

zijn geworden, hebben recht op een 

nabestaandenpensioen ongeacht hun leeftijd; c) 

kleinkinderen en stiefkinderen, wezen indien zij 

ten laste kwamen van de overledene; d) ouders en 

stiefouders, indien zij hoofdzakelijk ten laste 

kwamen van de overledene. 

Als de verzekerde echtgenoot in de eerste zes 

maanden van het huwelijk overlijdt, heeft de 

weduwe of weduwnaar geen recht op een 

pensioen. Wel krijgt de weduwe een pensioen 

indien de dood veroorzaakt werd door een 

ongeval, of indien uit het huwelijk een kind 

geboren werd of een kind door huwelijk gewettigd 

werd, of als er sprake is van zwangerschap. 

Als de gepensioneerde echtgenoot in de eerste 24 

maanden van het huwelijk overlijdt, heeft de 

weduwe of weduwnaar geen recht op een 

pensioen. 

 

Bedrag van de pensioenen 

Het weduwe- of weduwnaarspensioen bedraagt 

70 % van het ouderdomspensioen waarop de 

overledene recht zou hebben gehad (of indien hij/ 

zij al gepensioneerd was, het ouderdomspensioen 

dat hij/zij ontving). Bij een nieuw huwelijk vervalt 

het recht op het weduwe-/weduwnaarspensioen. 

Het wezenpensioen bedraagt 20 % van het 

ouderdomspensioen waarop de overledene recht 

zou hebben gehad. Volle wezen ontvangen een 

pensioen van 60 %. 

52 GRIEKENLAND

Het totaalbedrag van de nabestaandenpensioenen 

van de rechthebbende gezinsleden mag niet meer 

bedragen dan het volledig pensioen waarop de 

overledene recht zou hebben gehad. Volle wezen 

kunnen niet méér ontvangen dan 80 % van het 

pensioen van de overledene. Als het totaal van de 

pensioenen deze grens overschrijdt, wordt elk 

pensioen evenredig verminderd. 

 

Formaliteiten 

Voor het aanvragen van een nabestaandenpensioen 

zijn dezelfde documenten vereist als voor het 

ouderdomspensioen (zie punt 5). Bovendien moet 

een overlijdensakte en een verklaring over de 

samenstelling van het gezin van de overledene 

(verstrekt door de gemeente) worden ingediend. 

Het pensioen moet bij het plaatselijk IKA-bureau 

worden aangevraagd. Indien u in een andere 

lidstaat verblijft, kan u die aanvraag indienen bij 

het plaatselijke orgaan van de pensioenverzekering. 

 

Vergoeding van de begrafeniskosten 

Bij overlijden van de verzekerde ontvangt de 

weduwe, de weduwnaar of degene die de 

begrafeniskosten heeft betaald, als vergoeding 

een vast bedrag, gelijk aan acht keer het refertedagloon 

van de hoogste verzekeringscategorie. 

De vergoeding voor de begrafeniskosten wordt 

toegekend voor verzekerden en gepensioneerden 

van het IKA-stelsel, alsook voor verzekerden en 

gepensioneerden van andere verzekeringsstelsels, 

voorzover zij onder de IKA-ziekteverzekering 

vielen. 

Bij overlijden van een gezinslid van deze personen 

worden de begrafeniskosten niet vergoed, 

tenzij hij/zij een overlijdenspensioen ontving. 

De vergoeding voor de begrafeniskosten wordt 

toegekend indien de verzekerde 100 dagen had 

gewerkt in het jaar voor zijn overlijden, of in de 

periode van 15 maanden voor zijn overlijden, met 

aftrekking van de laatste drie maanden. Indien de 

overledene gepensioneerd was, wordt vereist dat 

hij/zij verzekerd was tegen ziekte. 

Om de vergoeding voor de begrafeniskosten te 

ontvangen, moet de weduwe of weduwnaar bij 

het plaatselijk IKA-bureau de verzekerings- en 

premiekaart (DATE) of het pensioenboekje van 

zijn/haar overleden echtgeno(o)t(e) indienen, alsmede 

zijn/haar gezondheidsboekje, en een officiele 

overlijdensakte. Verder is voor de vergoeding 

van de begrafeniskosten ook een verklaring van de 

begrafenisonderneming in verband met de hoogte 

van de kosten nodig. 


Voor de werkloosheidsverzekering is het Instituut 

voor Tewerkstelling (OAED) bevoegd dat de 

volgende prestaties verleent: 

— werkloosheidsuitkering; 

— ziekengeld. 

Alle werknemers die onder de ziekteverzekering 

van een socialezekerheidsinstelling vallen, zijn 

automatisch ook gedekt door de werkloosheidsverzekering. 


U heeft recht op een werkloosheidsuitkering 

indien u: 

— zonder uw toedoen ontslagen werd; 

— arbeidsgeschikt en bereid tot werken bent; 

— ten minste 16 jaar bent; 

— zich persoonlijk bij het Arbeidsbureau heeft 

gemeld; 

— beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt; 

— aantoont dat u tijdens de laatste 14 maanden 

vóór uw ontslag ten minste gedurende 125 

dagen een werkloosheidsverzekering had, 

waarbij de dagen van de laatste twee 

maanden niet meetellen. 

Indien u voor het eerst een werkloosheidsuitkering 

aanvraagt, moet u daarnaast aantonen dat u 

tijdens de laatste twee jaar vóór uw werkloosheid 

per jaar 80 verzekeringsdagen heeft vervuld. Zo 

nodig worden uw arbeidsdagen van een andere 

EU-lidstaat meegerekend, op voorwaarde dat u 

het formulier E 301 voorlegt, dat door de werkloosheidsverzekering 

van het land waar u het 

laatst werkte aan u is uitgereikt. 


De werkloosheidsuitkering bestaat uit een basisuitkering, 

met toeslagen voor de ten laste komende 

gezinsleden. De basisuitkering bedraagt 

40 % van het loon dat u verdiende op het tijdstip 

van ontslag. Kantoorpersoneel ontvangt 50 % van 

het laatste salaris, maar nooit minder dan 2/3 van 

het loon van een ongeschoolde arbeider. 

De basisuitkering wordt met 10 % verhoogd voor 

elk gezinslid ten laste. 


De duur van de werkloosheidsuitkering hangt af 

van uw aantal werkdagen tijdens de 14 voorgaande 

maanden. 

Als u ten minste 125 dagen gewerkt heeft, 

ontvangt u de uitkering gedurende vijf maanden; 

bij 150 werkdagen is dat zes maanden; bij 200 

werkdagen acht maanden; bij 220 werkdagen tien 

maanden en bij 250 werkdagen twaalf maanden. 

GRIEKENLAND 

53

De werkloosheidsuitkering wordt toegekend voor 

25 dagen per maand. U kan na het verstrijken van 

de vermelde uitkeringsduur pas opnieuw een 

werkloosheidsuitkering ontvangen, wanneer u 

eerst weer het vereiste aantal dagen heeft gewerkt. 

De uitkering wordt geschorst zodra u opnieuw 

gaat werken, of indien u tijdelijk arbeidsongeschikt 

bent. 

Het recht op een werkloosheidsuitkering vervalt 

bij overlijden van de werkloze, bij toekenning van 

een pensioen, bij blijvende arbeidsongeschiktheid 

en indien de werkloze niet via het Arbeidsbureau 

beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. 

Formaliteiten 

Om een werkloosheidsuitkering te krijgen, moet u 

zich binnen de 60 dagen na het stopzetten van uw 

werk persoonlijk bij het Arbeidsbureau van uw 

woonplaats als werkloze melden, en daar de 

werkloosheidsuitkering aanvragen. 

De werkloosheidsuitkering wordt enkel toegekend 

indien het Arbeidsbureau u niet aan passend werk 

kan helpen. 

Bij de aanvraag voegt u de volgende documenten: 

— uw verzekeringsboekje (het door IKA uitgereikte 

DATE-verzekeringsboekje, of een ander 

bewijs van verzekering); 

— een bewijsstuk betreffende het beëindigen 

van de arbeidsovereenkomst; 

— een verklaring dat u geen ander werk verricht 

en dat u nieuwe werkzaamheden aan het 

Arbeidsbureau zal melden; 

— het gezondheidsboekje van uw gezinsleden. 

Ziekte tijdens de werkloosheid 

Voor het recht op de prestaties van de ziekteverzekering 

worden de dagen waarover u werkloosheidsuitkering 

ontvangt, door uw ziekenfonds 

als arbeidsdagen aangemerkt. 

Indien u arbeidsongeschikt wordt door ziekte 

terwijl u een werkloosheidsuitkering ontvangt, 

dan ontvangt u nog vijf dagen een werkloosheidsuitkering, 

zonder evenwel voor diezelfde dagen 

ziekengeld te ontvangen. Als uw ziekte langer dan 

vijf dagen duurt, dan wordt de werkloosheidsuitkering 

geschorst en ontvangt u in de plaats 

daarvan ziekengeld, voorzover u daarop recht 

heeft bij uw ziekenfonds. 

U komt uit een andere EU-lidstaat om in 

Griekenland werk te zoeken 

Indien u in een andere lidstaat werkloosheidsuitkeringen 

ontvangt en toestemming heeft om in 

Griekenland werk te zoeken, moet u zich binnen 

zeven dagen na uw aankomst in Griekenland 

persoonlijk bij het Arbeidsbureau melden, als u 

verder uw werkloosheidsuitkering wenst te ontvangen. 

Daartoe moet u vóór uw vertrek naar 

Griekenland een formulier E 303 invullen en dit 

bij het Arbeidsbureau indienen. 

Als u naar een andere EU-lidstaat gaat 

om werk te zoeken 

Als u een Griekse werkloosheidsuitkering ontvangt 

en in andere lidstaten werk gaat zoeken, 

behoudt u het recht op die Griekse werkloosheidsuitkering, 

op voorwaarde dat u ten minste al vier 

weken vóór uw vertrek als werkzoekende in 

Griekenland ingeschreven was. U heeft nog 

gedurende maximaal drie maanden recht op de 

Griekse werkloosheidsuitkering. Keert u evenwel 

binnen deze termijn van drie maanden niet naar 

Griekenland terug, dan verliest u dat recht. 


Indien u in loondienst werkt en bij het IKA, het 

OAED of een ander wettelijk verzekeringsstelsel 

voor werknemers aangesloten bent, dan heeft u 

eventueel recht op kinderbijslagen van het Instituut 

voor Tewerkstelling (OAED). 

U heeft recht op kinderbijslag voor uw kinderen 

die in Griekenland of in een andere lidstaat van de 

EU wonen op voorwaarde dat: 

— u werknemer bent en ten minste één kind ten 

laste heeft; 

— u in het afgelopen kalenderjaar ten minste 50 

dagen heeft gewerkt, en daarover premies 

heeft betaald; 

— u niet reeds op grond van een collectieve 

arbeidsovereenkomst van uw werkgever een 

hoger bedrag aan gezinsuitkeringen ontvangt 

dan het OAED-tarief. 

Volgende personen hebben recht op kinderbijslag: 

— de ouders (vader of moeder), voor hun 

ongehuwde kinderen ten laste, voorzover 

die kinderen nog geen 18 jaar of, als zij 

studeren, nog geen 22 jaar zijn, of als de 

kinderen arbeidsongeschikt zijn (zonder leeftijdsgrens). 

De moeder wordt als rechthebbende 

beschouwd als zij wel de voorwaarden 

vervult terwijl de vader om één of andere 

reden geen recht heeft op OAED-uitkeringen; 

— de grootvader of grootmoeder, broer of zus, 

oom of tante, voorzover zij volle of halve 

wezen onderhouden. Voor halve wezen 

wordt de kinderbijslag enkel aan hen toegekend 

indien de langstlevende ouder zelf niet 

voldoet aan de voorwaarden voor het recht 

op kinderbijslag. 


U krijgt kinderbijslag vanaf de geboorte van uw 

eerste kind, en dat voor al uw kinderen. Het 

54 GRIEKENLAND

edrag hangt af van het aantal kinderen en van het 

jaarlijks inkomen van uw gezin. 

In bepaalde omstandigheden kan het bedrag van 

de kinderbijslag verhoogd worden, bijvoorbeeld 

voor een ouder van wie de echtgeno(o)t(e) 

overleden of invalide is, of zijn militaire dienstplicht 

vervult, en eveneens voor de ouder die 

buitenechtelijke of invalide kinderen heeft, of die 

de zorg draagt voor volle wezen. 

Formaliteiten 

U moet bij het plaatselijk OAED-bureau een 

aanvraag indienen en daarbij uw verzekeringsboekje 

(het DATE-verzekeringsboekje van IKA of 

een ander verzekeringsboekje) voegen, alsmede 

het geboorteattest van uw kind. 

Als u kinderbijslag aanvraagt voor kinderen die in 

een andere lidstaat wonen, moet u formulier E 401 

indienen, waaruit de samenstelling van uw gezin 

blijkt. Nadere inlichtingen over gezinsbijslagen 

kan u vragen bij uw plaatselijk OAED-bureau. 


Het grootste uitvoeringsorgaan van de Griekse 

sociale zekerheid is het IKA. Het IKA is bevoegd 

voor alle takken van de sociale zekerheid, behalve 

voor de werkloosheidsverzekering en de kinderbijslag, 

waarvoor het OAED bevoegd is. Indien u 

in Griekenland verblijft en vragen heeft over uw 

rechten en plichten inzake de sociale zekerheid, 

dient u zich te wenden tot het plaatselijk bureau 

(ypokatastima) van het IKA. 

Sommige categorieën van personen vallen niet 

onder het IKA. De meesten vallen dan onder de 

TAE (zelfstandigen, met name handelaars), de 

TEVE (zelfstandigen, met name kleine winkeliers), 

de TSMEDE (ingenieurs) of de OGA (landbouwers). 

Naast deze grote verzekeringsorganen bestaan 

er nog tal van bijzondere stelsels voor 

specifieke takken van het bedrijfsleven. Als u 

onder een van deze stelsels valt, kan u nadere 

inlichtingen vragen bij het IKA. 

IKA — Idryma Koinonikon Asphaliseon 

(Instituut voor de Sociale Verzekering) 

Agiou Konstantinou 8 

GR-10241 Athene 

Tel. (30-1) 523 60 61 

OAED — Organismos Apascholiseos Ergatikou 

Dynamikou 

(Organisatie voor Arbeidsbemiddeling van Werknemers) 

Ethnikis Antistasis Ano Kalamaki 

Athene 

Tel. (30-1) 994 28 10-19 

TAE — Tameio Asphaliseos Emporon 

(Verzekeringsfonds voor handelaren) 

Voulis 8-10 


Tel. (30-1) 322 83 91 

TEVE — Tameio Epangelmation Viotechnon Elladas 

(Verzekeringsfonds voor zelfstandige ambachtslieden 

enz.) 

Agiou Konstantinou 5 


Tel. (30-1) 523 33 30 

TSMEDE — Tameio Syntaxeon Michanikon ke 

Ergolipton Dimosion Ergon 

(Pensioenfonds voor ingenieurs) 

Kolokotroni 4 


Tel. (30-1) 324 65 86 

OGA — Organismos Georgikon Asphaliseon 

(Verzekeringsfonds voor de landbouw) 

Patision 30 


Tel. (30-1) 360 70 11 

GRIEKENLAND 

55

SPANJE 


Het Spaanse socialezekerheidsstelsel bestaat uit 

twee niveaus of soorten stelsels: premiegebonden 

en premievrije stelsels. 

Premiegebonden stelsels 

Er zijn zes grote premiegebonden stelsels: 

— een algemeen stelsel voor alle werknemers in 

loondienst die niet onder een bijzonder 

stelsel vallen en voor bepaalde categorieën 

ambtenaren; en 

— vijf bijzondere stelsels, namelijk voor de 

landbouw, voor zelfstandigen, voor huispersoneel, 

voor mijnwerkers en voor zeelieden. 

Daarnaast bestaan er nog bijzondere premiegebonden 

stelsels voor ambtenaren en een speciale 

studentenverzekering (seguro escolar). 

Al deze stelsels zijn verplicht: elke werknemer 

moet premie betalen aan het stelsel waaronder 

zijn beroep ressorteert. Niemand kan voor één en 

hetzelfde beroep tegelijkertijd bij twee stelsels 

aangesloten zijn. 

Premievrije stelsels 

De premievrije prestaties zijn bestemd voor 

personen die bijstand nodig hebben en niet over 

voldoende bestaansmiddelen beschikken, maar 

die nog nooit of nog niet lang genoeg sociale 

premies hebben betaald om recht te hebben op de 

prestaties van een premiegebonden stelsel. 

Premievrije prestaties zijn onder andere: 

— medische verstrekkingen; 

— rust- en invaliditeitspensioenen; 

— werkloosheidsuitkeringen; 

— uitkeringen voor kinderen ten laste. 

Naast bovengenoemde prestaties krijgen bepaalde 

categorieën personen aanvullende sociale steun 

van de staat en van sommige regionale en 

plaatselijke instanties. Het gaat dan vooral om 

bejaarden en gehandicapten. 

Vrijwillige verzekering 

In Spanje kan men niet vrijwillig toetreden tot het 

algemene socialezekerheidsstelsel. Wel is het 

mogelijk het lidmaatschap van één van de 

verplichte verzekeringsstelsels (zowel algemeen 

als bijzonder) vrijwillig voort te zetten na de 

stopzetting van de beroepswerkzaamheden. Deze 

vrijwillige voortzetting van de verzekering gebeurt 

op basis van een contract, convenio especial 

(speciale overeenkomst) genoemd, tussen de 

betrokkene en het provinciale kantoor van het 

Algemeen Fonds voor de Sociale Zekerheid 

(Dirección Provincial de la Tesorería General de 

la Seguridad Social) of het provinciale kantoor van 

het Sociaal Instituut voor Zeelieden (Dirección 

Provincial del Instituto Social de la Marina). De 

adressen van deze instellingen vindt u in punt 10. 

Inschrijving 

Als u voor het eerst in Spanje werkt, moet u zich 

laten inschrijven bij de sociale zekerheid en zich 

binnen de wettelijk vastgestelde termijnen aanmelden 

bij het stelsel waar u onder valt. Als 

zelfstandige moet u dat zelf doen. Bent u werknemer 

in loondienst, dan moet uw werkgever 

hiervoor zorgen. 

Inschrijving bij de sociale zekerheid is verplicht en 

vindt eenmalig plaats als u voor de eerste keer 

gaat werken. De inschrijving is voor de rest van 

uw arbeidsleven geldig. 

Bij inschrijving ontvangt u een bewijs van 

inschrijving (documento de afiliación), waarop 

uw persoonsgegevens en die van uw gezinsleden 

en een inschrijvingsnummer vermeld staan. Dit 

document moet u zorgvuldig bewaren. 

Na de inschrijving kan uw loopbaan zich nog 

vaak wijzigen (ander werk, werkloosheid, militaire 

dienst enz.). Al deze wijzigingen beïnvloeden 

uw verzekeringsstatus. Zodra u begint met 

werken, betaalt u sociale premies en bent u dus 

verzekerd. Tijdvakken van arbeid/verzekering 

worden altas genoemd. Tijdvakken waarin niet 

wordt gewerkt, worden bajas genoemd. 

De alta-status is vrijwel altijd een voorwaarde om 

recht te hebben op prestaties van de sociale 

zekerheid. Bepaalde situaties zijn echter gelijkgesteld 

aan verzekeringstijdvakken (en dus ook alta), 

ook al werkt u op dat ogenblik niet. 

Premies 

De door elke werknemer te betalen socialezekerheidspremie 

is een bepaald percentage van de 

premiegrondslag. De premietarieven veranderen 

nagenoeg ieder jaar. 

In het algemene stelsel komt de premiegrondslag 

nagenoeg overeen met het werkelijke loon van de 

werknemer. Wel is er een minimumbedrag vastgesteld 

dat gelijk is aan het minimumloon (SMI) 

voor een volledige baan, en een maximumbedrag 

van iets meer dan vijfmaal het minimumloon. 

In het bijzonder stelsel voor zelfstandigen wordt 

alleen premie betaald voor niet-beroepsgebonden 

risico’s, zoals ziekte. Ze kunnen zich vrijwillig 

SPANJE 

57

verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid door de 

desbetreffende premies te betalen. De verzekerde 

kiest zelf zijn/haar eigen premiegrondslag; deze 

moet ergens tussen de minimum- en de maximumgrondslag 

liggen. 

Werknemers in loondienst zijn niet verantwoordelijk 

voor de afdracht van hun sociale premies: dat 

is de taak van hun werkgever. De werkgever 

maakt dus zowel zijn eigen aandeel in de premie 

als dat van de werknemer over. De werknemersbijdrage 

wordt, net zoals de inkomstenbelasting, 

op het brutoloon van de werknemer ingehouden. 

Zelfstandigen zijn daarentegen zelf verantwoordelijk 

voor de afdracht van hun premies. 

 

Uitvoeringsorganen van de sociale 

zekerheid 

Er bestaan zes uitvoeringsorganen van de sociale 

zekerheid: het Algemeen Fonds voor de Sociale 

Zekerheid (TGSS), het Nationaal Instituut voor de 

Sociale Zekerheid (INSS), het Nationaal Instituut 

voor de Volksgezondheid (Insalud), het Instituut 

voor Migratie en Sociale Dienstverlening (Imserso), 

het Nationaal Arbeidsbureau (INEM) en 

het Sociaal Instituut voor Zeelieden (ISM). 

De adressen van de provinciale kantoren van de 

bovengenoemde organen vindt u in punt 10. 

De taak van het Algemeen Fonds voor de Sociale 

Zekerheid (Tesorería General de Seguridad Social) 

bestaat in het inschrijven van ondernemingen, het 

inschrijven van zowel werknemers als zelfstandigen 

en het bevestigen van hun alta-status, het 

innen van de premies, het betalen van alle 

uitkeringen en het verstrekken van de formulieren 

E 101, E 102 en E 103 overeenkomstig de 

wetgeving inzake migrerende werknemers. 

Het Nationaal Instituut voor de Sociale Zekerheid 

(INSS) is verantwoordelijk voor het toekennen en 

berekenen van alle uitkeringen (met uitzondering 

van de werkloosheidsuitkeringen) van alle stelsels 

(behalve het bijzonder stelsel voor zeelieden en 

de premievrije ouderdomsen invaliditeitspensioenen). 

Het Nationaal Instituut voor de Volksgezondheid 

(Insalud) is verantwoordelijk voor het verstrekken 

van medische zorg. Daartoe beschikt het niet 

alleen over een eigen netwerk van consultatiebureaus, 

maar heeft het ook overeenkomsten 

gesloten met andere medische centra. Insalud 

werkt in heel Spanje, met uitzondering van de 

hierna genoemde autonome gemeenschappen 

waar het toekennen van de medische verstrekkingen 

aan de volgende organen is toevertrouwd: 

— Andalusië: de Andalusische gezondheidsdienst 

(SAS); 

— Catalonië: het Catalaans Instituut voor de 

Volksgezondheid (ICS, Institut Català de la 

Salut); 

— Valencia: de Valenciaanse gezondheidsdienst 

(Servasa); 

— Baskenland: de Baskische gezondheidsdienst 

(Osakidetza); 

— Navarra: de gezondheidsdienst van Navarra 

(Osasunbidea); 

— Galicië: de Galicische gezondheidsdienst 

(Sergas); 

— Canarische Eilanden: de gezondheidsdienst 

van de Canarische Eilanden (Sercasa). 

Het Instituut voor Migratie en Sociale Diensten 

(Imserso) regelt de premievrije pensioenen en de 

uitkeringen aan bejaarden en gehandicapten, met 

uitzondering van verstrekkingen van zuiver medische 

aard. Deze diensten worden verzorgd door 

de autonome gemeenschappen, behalve in Ceuta 

en Melilla. 

Het Nationaal Arbeidsbureau (INEM) is verantwoordelijk 

voor de toekenning en uitbetaling van 

de werkloosheidsuitkeringen, voor de arbeidsbemiddeling 

via de arbeidsbureaus, voor de 

beroepsopleiding en voor het werkgelegenheidsbeleid 

in het algemeen. 

Het Sociaal Instituut voor Zeelieden (ISM) beheert 

het bijzonder stelsel voor zeelieden en verleent de 

nodige bijstand en prestaties aan deze personen. 

Via zijn kantoren (zie punt 10) is het ISM ook 

verantwoordelijk voor arbeidsbemiddeling voor 

zeelieden en het toekennen van werkloosheidsuitkeringen. 

 

Beroep 

Als u het niet eens bent met een beslissing van een 

socialezekerheidsorgaan, kunt u bij dat orgaan 

een administratieve klacht indienen. U moet dit 

doen binnen dertig dagen na de datum waarop u 

van de beslissing in kennis bent gesteld. Indien het 

socialezekerheidsorgaan uw klacht afwijst, kunt u 

zich wenden tot de socialezekerheidsrechtbank 

(Juzgado de lo social) van uw woonplaats. Als u 

het ook niet eens bent met de beslissing van deze 

rechtbank, kunt u in beroep gaan bij een hogere 

rechtbank (Tribunal Superior de Justicia) van de 

autonome gemeenschap waaronder de betrokken 

socialezekerheidsrechtbank valt. 

 

Invloed van feitelijke scheiding, 

echtscheiding en verlating van het gezin 

op de socialezekerheidsuitkeringen 

Die gezinssituaties kunnen met betrekking tot de 

sociale zekerheid tot heel wat verwikkelingen 

leiden. Om hiervoor een oplossing te vinden, kunt 

u het best advies inwinnen bij de provinciale 

58 SPANJE

kantoren van de betrokken uitvoeringsorganen 

(INSS, ISM, INEM enz.). 

Indien uw recht op gezondheidszorg afgeleid was 

van een hoofdverzekerde (meestal uw echtgeno(o)t(e)) 

met wie u inmiddels niet meer samenwoont, 

kunt u voor uzelf en uw inwonende 

kinderen een eigen socialezekerheidskaart aanvragen 

bij het provinciale kantoor van het INSS 

waaronder uw woonplaats valt. 

Als u in een bijzondere gezinssituatie verkeert, 

worden alle wezenpensioenen, gezinsbijslagen, 

uitkeringen voor gehandicapten en in het algemeen 

alle prestaties voor minderjarigen of arbeidsongeschikten 

uitbetaald aan de persoon die 

de minderjarige of de gehandicapte ten laste heeft. 


A. MEDISCHE VERSTREKKINGEN 

In het stelsel van sociale zekerheid wordt medische 

zorg verstrekt aan de volgende categorieën 

personen: 

— werknemers die bij de sociale zekerheid 

aangesloten zijn en zich in een alta- of 

daarmee gelijkgestelde situatie bevinden, 

ook al is de werkgever zijn verzekeringsverplichtingen 

niet nagekomen; 

— pensioengerechtigden en personen die een 

doorlopende socialezekerheidsuitkering ontvangen; 

— de echtgeno(o)t(e) of de persoon met wie de 

verzekerde ten minste sinds een jaar voorafgaand 

aan de aanvraag samenwoont, de 

kinderen, broers en zusters van de verzekerde 

of van zijn/haar echtgeno(o)t(e), op voorwaarde 

dat zij bij de verzekerde inwonen en 

door hem/haar worden onderhouden, dat zij 

niet meer dan tweemaal het minimumloon 

verdienen en dat ze niet al op een andere 

grond recht hebben op medische verstrekkingen; 

— personen die van tafel en bed gescheiden zijn 

of gescheiden zijn, zoals hierboven beschreven, 

die op het moment waarop de scheiding 

van tafel en bed of de echtscheiding van 

kracht werd, bij hun echtgeno(o)t(e) waren 

medeverzekerd, mits zij niet op een andere 

grond recht hebben op bijstand; 

— Spaanse emigranten die gedurende een tijdelijk 

verblijf in Spanje of bij hun definitieve 

terugkeer een vrijwillige ziektekostenverzekering 

afsluiten, omdat ze anders geen recht 

op prestaties hebben; 

— Spanjaarden en buitenlanders van bepaalde 

nationaliteiten die in Spanje wonen en niet 

over voldoende bestaansmiddelen beschikken. 

De rechthebbendealsmedezijn/haarechtgeno(o)t(e) 

en kinderen hebben recht op medische verstrekkingen 

vanaf de eerste dag dat hij/zij een 

premiebetaler van de sociale zekerheid wordt. 

 

Hoe vraagt u die medische 

verstrekkingen aan? 

Voor het ontvangen van geneeskundige verzorging 

dient u normaal een geldige socialezekerheidskaart 

over te leggen, de zogenaamde tarjeta 

individual sanitaria. 

De medische behandeling wordt uitsluitend verleend 

door het eigen netwerk van de sociale 

zekerheid en door de medische centra waarmee 

een overeenkomst gesloten is. De behandeling in 

andere centra wordt in het algemeen niet door de 

sociale verzekering betaald. 

 

Soorten medische verstrekkingen 

Het algemene stelsel dekt zowel de medische 

behandeling bij u thuis als in een medisch 

centrum of ziekenhuis. U kunt zich rechtstreeks 

tot een huisarts, kinderarts of tandarts wenden. 

Voor de overige specialisten is een verwijskaart 

van uw huisarts vereist. Binnen het basisgebied 

van zijn/haar woonplaats mag de patiënt zijn/haar 

eigen huisarts en kinderarts kiezen, voorzover die 

artsen nog niet het maximale aantal patiënten 

hebben overschreden dat op grond van de 

kenmerken van het basisgebied is vastgesteld. 

Ziekenhuisopname en spoedeisende behandeling 

in een eerstehulpcentrum (met of zonder opname) 

vallen ook onder deze verzekering. Behalve in 

noodgevallen heeft de patiënt een verwijsbrief van 

de huisarts nodig om in het ziekenhuis opgenomen 

te worden. Wanneer de zieke niet met een 

normaal transportmiddel naar het ziekenhuis kan 

worden gebracht, betaalt de sociale zekerheid de 

kosten van het ziekenvervoer (ambulance). 

Geneeskundige behandeling is in het algemeen 

kosteloos. Psychiatrische en tandheelkundige behandelingen 

worden echter niet volledig vergoed. 

Aan bepaalde gerechtigden, met name gepensioneerden 

en personen die een uitkering trekken 

wegens arbeidsongeval of beroepsziekte, worden 

geneesmiddelen in geval van een poliklinische 

behandeling gratis verstrekt. In de overige gevallen 

betaalt de patiënt zelf een deel van de kosten 

van het geneesmiddel (meestal 40 %). Geneesmiddelen 

die verstrekt worden tijdens een ziekenhuisbehandeling 

zijn gratis. 

Het socialezekerheidsstelsel betaalt ook voor 

chirurgische en orthopedische prothesen, en voor 

mechanisch voortgedreven voertuigen ten behoeve 

van gehandicapten. Tandprothesen en 

brillen worden niet vergoed. 

SPANJE 

59

Revalidatiebehandelingen op voorschrift van de 

geraadpleegde arts worden volledig vergoed. 

 

Speciale regels van de bijzondere stelsels 

Het bijzondere stelsel voor zeelieden kent een 

aantal speciale bepalingen in verband met ziekte 

en ongevallen aan boord en in buitenlandse 

havens. Nadere inlichtingen hierover zijn verkrijgbaar 

bij het Sociaal Instituut voor Zeelieden (ISM) 

(voor adressen zie punt 10). 

Zeeschepen kunnen tot slot op elk moment van de 

dag via de radio om geneeskundig advies vragen 

aan het radio-medisch centrum van het Sociaal 

Instituut voor Zeelieden (ISM). 

 

Buitenlandse reizen 

Indien u recht heeft op de Spaanse medische 

verstrekkingen en op reis wilt naar een andere 

lidstaat van de EU of de EER, moet u vooraf een 

speciaal formulier bij het provinciaal kantoor van 

het Nationaal Instituut voor de Sociale Zekerheid 

(INSS) aanvragen. 

 

Speciale programma’s voor 

gehandicapten 

Het socialezekerheidsstelsel biedt kosteloze geneeskundige 

verzorging en gratis medicamenten 

aan alle gehandicapten die anders via dit stelsel 

geen recht op dergelijke hulp zouden hebben. Zij 

mogen ook een beroep doen op de programma’s 

voor medisch-functionele revalidatie en psychotherapeutische 

behandeling, op psychologische 

hulp en advies, op algemeen en bijzonder 

onderwijs, op beroepsrevalidatie enzovoort. 

Vanaf de leeftijd van 3 jaar wordt er bij een 

invaliditeitsgraad van minimaal 33 % ook een 

mobiliteitsvergoeding of een vergoeding voor de 

transportkosten toegekend aan personen die geen 

gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer. 

B. UITKERINGEN BIJ ZIEKTE, 

MOEDERSCHAP EN 

RISICOZWANGERSCHAP 

Werknemers hebben recht op een uitkering bij 

tijdelijke arbeidsongeschiktheid, bij moederschap 

en in geval van een risicozwangerschap. 

Tijdelijke arbeidsongeschiktheid kan veroorzaakt 

worden door een gewone ziekte of een gewoon 

ongeval of door een arbeidsongeval of beroepsziekte, 

met inbegrip van eventuele observatietijd. 

De uitkering bij moederschap wordt toegekend 

aan werkneemsters die zijn aangesloten bij een 

socialezekerheidsstelsel, en wel tijdens de periode 

van rust voorafgaand aan de geboorte, adoptie of 

opname in het gezin van een pleegkind. 

De uitkering bij risicozwangerschap beschermt de 

werkende vrouw tijdens de periode waarin haar 

arbeidscontract wordt opgeschort indien zij, vanwege 

de negatieve invloed van het werk op haar 

gezondheid of die van de foetus, van functie moet 

veranderen en deze functieverandering door omstandigheden 

niet mogelijk is. 

Recht op deze uitkeringen hebben enkel de 

werknemers die actieve premiebetalers (alta) zijn 

of daarmee gelijkgesteld zijn. Wanneer de tijdelijke 

arbeidsongeschiktheid het gevolg is van een 

arbeidsongeval of een beroepsziekte, wordt de 

werknemer altijd als een actieve premiebetaler 

beschouwd. 

Als de tijdelijke arbeidsongeschiktheid het gevolg 

is van een gewoon ongeval, een arbeidsongeval of 

een beroepsziekte, is er geen wachttijd (minimumpremietijdvak) 

vereist. Bij een gewone ziekte 

zijn er wel 180 premiedagen in de vijf voorgaande 

jaren nodig. Bij moederschap is aansluiting en 

premiebetaling vereist, evenals 180 premiedagen 

in de laatste vijf jaar voor de bevalling of voor de 

dag van de gerechtelijke of administratieve beslissing 

tot toewijzing van een pleegkind of het 

gerechtelijk besluit tot goedkeuring van de adoptie. 

Wachttijd en maximumduur 

In principe wordt de uitkering pas na een wachttijd 

van vier dagen toegekend. In de praktijk 

betalen veel werkgevers gedurende deze korte 

periode het loon echter gewoon door. Er is geen 

wachttijd wanneer de tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

het gevolg is van een arbeidsongeval, een 

beroepsziekte of zwangerschap. 

Bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid als gevolg van 

een ongeval of ziekte, ongeacht de oorzaak 

hiervan, wordt de uitkering gedurende een periode 

van twaalf maanden toegekend. Deze 

periode kan met zes maanden worden verlengd 

als verwacht wordt dat de werknemer in deze 

periode alsnog genezen zal worden verklaard. 

Bij observatieperiodes na een arbeidsongeval 

wordt de uitkering voor zes maanden toegekend 

met een mogelijke verlenging van nogmaals zes 

maanden. 

In bepaalde omstandigheden kan de uitkering 

worden toegekend voor een periode van ten 

hoogste 30 maanden vanaf het begin van de 

arbeidsongeschiktheid. 

Bij zwangerschap wordt de uitkering toegekend 

voor een periode van 16 weken (die bij een 

meerlinggeboorte kan worden verlengd tot 18 

weken). Bij adoptie of bij opname in het gezin 

(hetzij voorafgaand aan een adoptie hetzij permanent) 

van kinderen tot 6 jaar, wordt de uitkering 

gedurende een ononderbroken periode van 16 

weken toegekend. Deze periode kan in geval van 

60 SPANJE

adoptie of opname in het gezin van meerdere 

kinderen worden verlengd met twee weken voor 

elk kind, vanaf het tweede kind. 

 

Hoogte van de uitkering 

Als de tijdelijke arbeidsongeschiktheid het gevolg 

is van een arbeidsongeval of beroepsziekte, 

bedraagt de uitkering 75 % van de berekeningsgrondslag 

(base reguladora) naar gelang van de 

betaalde premies in een bepaalde periode. 

Bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid door een 

gewoon ongeval of een gewone ziekte, bedraagt 

de uitkering vanaf de vierde tot en met de 

twintigste dag 60 % van de berekeningsgrondslag 

(dagelijkse bijdragegrondslag in de voorgaande 

maand) en daarna 75 %. 

Bij moederschap bedraagt de uitkering 100 % van 

de berekeningsgrondslag (premiegrondslag van de 

maand voorafgaand aan de maand waarin het 

verlof is ingegaan). 

In geval van een risicozwangerschap bedraagt de 

uitkering 75 % van de toepasselijke berekeningstoeslag, 

te betalen vanaf de dag dat het arbeidscontract 

wordt opgeschort. 

Bij gewone ongevallen of ziekten betaalt de 

werkgever het ziekengeld vanaf het begin van de 

uitkering tot de vijftiende dag. Vanaf de zestiende 

dag betaalt het INSS of de partnerorganisatie ofwel 

rechtstreeks uit aan de betrokkene, ofwel via de 

werkgever. Bij een arbeidsongeval of beroepsziekte 

betaalt het INSS of de partnerorganisatie 

(Mutua de Accidentes de Trabajo y Enfermedades 

Profesionales) de uitkering vanaf de dag volgend 

op de ziekmelding en moet de werkgever het 

volledige salaris voor de dag van de ziekmelding 

uitbetalen. Bij moederschap en risicozwangerschap 

betaalt het INSS vanaf de eerste dag uit. 

 

Speciale regels van de bijzondere stelsels 

In het bijzonder stelsel voor zelfstandigen begint 

de uitkering voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

wegens ziekte of ongeval pas op de vijftiende dag 

nadat het werk is neergelegd. Dit ziekengeld 

bedraagt van de vijftiende tot en met de twintigste 

dag 60 % van de maandelijkse berekeningsgrondslag 

en vanaf de eenentwintigste dag 75 % van de 

berekeningsgrondslag. 



Het Spaanse socialezekerheidsstelsel kent geen 

aparte tak voor arbeidsongevallen en beroepsziekten. 

Bovenop de hierboven beschreven prestaties 

heeft de werknemer dan echter recht op 

andere speciale uitkeringen. 

Een arbeidsongeval is een lichamelijk letsel dat de 

werknemer oploopt tijdens of als gevolg van de 

arbeid, of een ziekte die niet als beroepsziekte kan 

worden beschouwd aangezien deze niet als 

zodanig op de speciale lijst van beroepsziekten 

staat vermeld, maar die wel het gevolg is van de 

uitoefening van het beroep. Ook ongevallen op 

weg van en naar het werk worden als arbeidsongevallen 

beschouwd. Onder beroepsziekte wordt 

verstaan iedere ziekte die op bovengenoemde lijst 

van beroepsziekten voorkomt. 

 


Voor de medische behandeling worden grotendeels 

de in punt 2 A genoemde regels gevolgd, 

maar die worden wel veel ruimer geïnterpreteerd. 

Ook de gratis verstrekking van geneesmiddelen en 

alle voor de revalidatie vereiste maatregelen 

vallen hieronder. 

 

Tijdelijke arbeidsongeschiktheid en 

uitkeringen bij arbeidsongevallen 

Indien het arbeidsongeval of de beroepsziekte 

leidt tot tijdelijke arbeidsongeschiktheid, zijn de 

in punt 2 B genoemde regels van toepassing. Het 

speciale geval waarbij ze te wijten zijn aan de 

nalatigheid van de werkgever, wordt verderop 

uiteengezet. 

Bij blijvende invaliditeit zijn de in punt 4 

uiteengezette regels van toepassing. Daarnaast 

kan ook een eenmalige uitkering worden toegekend. 

Definitieve letsels, verminkingen en misvormingen 

die door een arbeidsongeval of een 

beroepsziekte zijn veroorzaakt, en die de werknemer 

lichamelijke beperkingen opleggen zonder 

tot blijvende invaliditeit te leiden, geven recht op 

een vergoeding in de vorm van een eenmalige 

uitkering. Voorwaarde is wel dat ze op de officiële 

lijst van letsels, verminkingen enz. voorkomen. 

 


Bij overlijden ten gevolge van een arbeidsongeval 

of een beroepsziekte wordt, naast de normale in 

punt 6 beschreven uitkering, tevens een bijzondere 

eenmalige uitkering verstrekt. De weduwe/ 

weduwnaar ontvangt een bedrag dat gelijk is aan 

zesmaal de berekeningsgrondslag. Elke wees 

ontvangt een bedrag dat gelijk is aan één 

maandelijkse berekeningsgrondslag. In gevallen 

waar er geen weduwe of weduwnaar is, worden 

de zes maandelijkse uitkeringen onder de wezen 

verdeeld. Indien er evenmin wezen zijn die recht 

hebben op die uitkering, ontvangen de vader en 

de moeder van de overledene een bedrag van 

twaalf maandelijkse berekeningsgrondslagen als 

beide ouders nog in leven zijn, en van negen 

maandelijkse berekeningsgrondslagen als slechts 

één van de ouders nog in leven is. 

SPANJE 

61

Nalatigheid van de werkgever 

Alle uitkeringen wegens arbeidsongeval of beroepsziekte 

worden met 30 % tot 50 % verhoogd 

indien het ongeval of de ziekte te wijten is aan 

nalatigheid van de werkgever op het gebied van 

arbeidsveiligheid en -hygiëne. 

Zelfs indien de werkgever zijn verzekeringsplichten 

niet is nagekomen, worden toch uitkeringen 

en verstrekkingen bij arbeidsongeval of beroepsziekte 

toegekend. 

4. Blijvende invaliditeit 

Een werknemer wordt blijvend invalide genoemd 

wanneer hij/zij, na het afronden van de voorgeschreven 

behandeling en na medisch genezen te 

zijn verklaard, toch nog ernstige en waarschijnlijk 

blijvende anatomische of functionele afwijkingen 

vertoont, waardoor hij/zij geheel of gedeeltelijk 

arbeidsongeschikt wordt. 

Invaliditeitsuitkeringen worden toegekend aan 

personen jonger dan 65 jaar of aan personen 

ouder dan 65 jaar die invalide verklaard zijn maar 

geen recht hebben op een ouderdomspensioen. 

Nadat een gerechtigde de leeftijd van 65 jaar heeft 

bereikt, wordt de uitkering voor blijvende invaliditeit 

ouderdomspensioen genoemd. Dit heeft 

echter geen gevolgen voor de voorwaarden van 

de uitkering. 


Op het ogenblik dat de invaliditeit optreedt, moet 

de persoon in kwestie premieplichtige arbeid 

verrichten of zich in een daarmee gelijkgestelde 

(alta-) toestand bevinden. Aan die voorwaarde 

wordt altijd geacht te zijn voldaan wanneer de 

invaliditeit het gevolg is van een arbeidsongeval of 

een beroepsziekte. Bij volledige blijvende invaliditeit 

of bij ernstige invaliditeit ten gevolge van 

een gewoon ongeval of ziekte wordt deze voorwaarde 

niet gesteld, mits ten minste 15 premiejaren 

vervuld zijn, waarvan drie binnen de 

periode van tien jaar voorafgaand aan de officiële 

vaststelling van de invaliditeit. 

Er wordt geen minimumpremietijdvak vereist 

wanneer de invaliditeit het gevolg is van een 

gewoon ongeval, een arbeidsongeval of een 

beroepsziekte. Wanneer deze daarentegen het 

gevolg is van een gewone ziekte, moeten er wel, 

afhankelijk van de leeftijd, gedurende een bepaald 

aantal jaren socialezekerheidspremies betaald 

zijn. 

Invaliditeitsgraad en hoogte van de 

uitkering 

Bij blijvende gedeeltelijke ongeschiktheid (33 % 

of meer) voor het gewoonlijk door de betrokkene 

uitgeoefend beroep, wordt een vast bedrag uitgekeerd 

dat gelijk is aan 24 keer de maandelijkse 

berekeningsgrondslag van de uitkering bij tijdelijke 


Bij blijvende algehele ongeschiktheid voor het 

gewoonlijk uitgeoefend beroep bestaat de uitkering 

in een pensioen dat gelijk is aan 55 % van de 

berekeningsgrondslag. Voor ouderen dan 55 jaar 

die moeite hebben om werk te vinden, bedraagt 

de uitkering 75 % van de berekeningsgrondslag. 

Bij volledige blijvende ongeschiktheid voor iedere 

vorm van werk („absolute invaliditeit”), is de 

uitkering een pensioen gelijk aan 100 % van de 


Bij zware invaliditeit, dit wil zeggen absolute 

invaliditeit waarbij de betrokkene voortdurend 

hulp van derden behoeft voor zijn dagelijkse 

levensverrichtingen zoals eten, aankleden enz., is 

de uitkering een pensioen dat gelijk is aan 150 % 

van de berekeningsgrondslag. 

Premievrij invaliditeitspensioen 

Gehandicapten die onvoldoende inkomsten hebben 

en nooit of niet lang genoeg socialezekerheidspremies 

betaald hebben en dus geen premiegebonden 

pensioen hebben opgebouwd, 

kunnen desalniettemin een premievrij invaliditeitspensioen 

ontvangen. 

Om recht te hebben op dat premievrije invaliditeitspensioen 

moet de betrokkene: 

— ouder zijn dan 18 jaar en jonger dan 65; 

— gedurende ten minste vijf jaar legaal op het 

Spaanse grondgebied hebben verbleven, 

waarvan twee jaar onmiddellijk voorafgaand 

aan de pensioenaanvraag; 

— een handicap hebben of aan een chronische 

ziekte lijden en daardoor ten minste 65 % 

invalide zijn; 

— niet beschikken over voldoende inkomsten. 

Indien de invaliditeitsgraad wegens handicap of 

chronische ziekte ten minste 75 % bedraagt, en de 

betrokkene voortdurend hulp van derden nodig 

heeft, kan een aanvullend pensioen van 50 % 

worden toegekend. 

5. Rustpensioenen en 

ouderdomspensioenen 

Premiegebonden rustpensioen 

U heeft recht op een premiegebonden rustpensioen 

indien u verzekerd bent en zich in een 

alta- of daarmee gelijkgestelde toestand bevindt 

(bv. onvrijwillige werkloosheid), voldoet aan de 

voorwaarden wat betreft leeftijd (65 jaar) en 

premieafdracht (ten minste 15 jaar, waarvan twee 

jaar tijdens de 15 jaar onmiddellijk voorafgaand 

aan uw pensionering) en stopt met werken. 

62 SPANJE

U heeft ook recht op dit rustpensioen indien u 

verzekerd bent en zich op het moment van 

pensionering niet in een alta- of daarmee gelijkgestelde 

toestand bevindt, mits u voldoet aan de 

voorwaarden wat betreft leeftijd (65 jaar) en 

premieafdracht (ten minste 15 jaar, waarvan twee 

jaar tijdens de 15 jaar onmiddellijk voorafgaand 

aan uw pensionering). 

 

Hoogte van het pensioen 

Indien u gedurende 15 jaar premies heeft betaald, 

bedraagt uw pensioen 50 % van de berekeningsgrondslag. 

Voor het vijftiende tot en met het 

vijfentwintigste jaar krijgt u voor elk bijkomend 

jaar 3 % extra, en vanaf het zesentwintigste jaar 

2 % extra. Zo wordt met 35 premiejaren 100 % 

bereikt. Met ingang van 1 januari 2002 is de 

berekeningsgrondslag gelijk aan het quotiënt van 

uw premiegrondslagen over de 180 aan de 

pensioendatum voorafgaande maanden, gedeeld 

door 210. Voor de laatste 24 maanden telt de 

nominale waarde van de berekeningsgrondslagen; 

voor de rest van de periode worden de berekeningsgrondslagen 

aangepast aan de stijging van de 

consumptieprijsindex. 

Aan het begin van het jaar worden alle pensioenen 

aangepast op basis van de consumptieprijsindex. 

Voor nadere inlichtingen over uw 

huidig of toekomstig pensioen kunt u zich wenden 

tot het provinciale kantoor van het Nationaal 

Instituut voor de Sociale Zekerheid (INSS) of van 

het Sociaal Instituut voor Zeelieden (ISM). De 

adressen vindt u in punt 10. 

 

Vervroegd pensioen en gedeeltelijk 

pensioen 

Vervroegde uittreding (d.w.z. vóór de leeftijd van 

65 jaar) met behoud van het volledig pensioen is 

mogelijk voor zwaar, ongezond of gevaarlijk werk 

(bv. in de mijnbouw, bij de spoorwegen of op een 

schip). 

Werknemers die vóór 1 januari 1967 bij één van 

de gemeenschappelijke arbeidersfondsen (Mutualidades 

Laborales) aangesloten waren, mogen 

vanaf hun zestigste jaar met pensioen, met 

toepassing van de desbetreffende verlagingscoëfficiënt. 

Als u aangesloten bent bij de Mutualidades 

del Mar, kunt u op 55-jarige leeftijd met pensioen 

gaan. Ook dan ontvangt u een lager pensioen. 

Vanaf 60 jaar tot de leeftijd waarop het pensioenrecht 

ingaat, bestaat de mogelijkheid van een 

gedeeltelijke pensionering, mits: 

— de werknemer met zijn werkgever een 

contract voor halve dagen afsluit, waarbij 

de arbeidsduur en het salaris met ten minste 

30 % en ten hoogste 77 % worden verminderd, 

en 

— het bedrijf een vervangingsovereenkomst sluit 

met een werkloze, waarbij het verplicht is ten 

minste het desbetreffende aantal arbeidsuren 

te handhaven tot de datum van pensionering 

van de vervangen werknemer. 

Premievrij rustpensioen 

Bejaarden die niet over voldoende inkomsten 

beschikken en nog nooit of niet lang genoeg 

premie hebben betaald om recht te hebben op een 

premiegebonden pensioen, komen in aanmerking 

voor een premievrij rustpensioen. 

De voorwaarden voor dit ouderdomspensioen zijn 

dat de persoon in kwestie: 

— ouder is dan 65 jaar; 

— legaal op het Spaanse grondgebied heeft 

gewoond gedurende ten minste tien jaar in 

de periode tussen zijn/haar 16e verjaardag en 

de datum waarop het pensioen wordt aangevraagd, 

waarvan ten minste twee jaar onmiddellijk 

voorafgaand aan de aanvraag; 

— niet beschikt over voldoende inkomsten. 

Minimumpensioenen en SOVIouderdomspensioenen 

Wanneer uw pensioen (of, indien u meer dan één 

pensioen ontvangt, de som van uw pensioenen) 

lager is dan het vastgestelde „minimumpensioen”, 

ontvangt u een aanvullend pensioen dat gelijk is 

aan het verschil tussen het minimumpensioen en 

het pensioen dat u ontvangt, mits u geen inkomen 

uit arbeid en/of kapitaal boven een bepaald 

bedrag ontvangt. Deze aanvulling heeft geen 

consolideerbaar karakter. De hoogte van het 

minimumpensioen wordt aan het begin van elk 

jaar vastgesteld. 

Personen die vóór 1967 in Spanje hebben gewerkt 

en voldoen aan de voorwaarden van de toentertijd 

geldende wetgeving (verplichte ouderdomsen 

invaliditeitsverzekering — SOVI), hebben recht op 

een pensioen op grond van genoemde regeling, 

het zogenoemde SOVI-ouderdomspensioen. Dit 

pensioen mag niet worden gecumuleerd met een 

pensioen op grond van een andere regeling. 

6. Uitkering bij overlijden en 

nabestaandenpensioenen 

Overlijdensuitkeringen en nabestaandenpensioenen 

worden uitbetaald aan de nabestaanden van 

een overledene die: 

— zich in een alta- of daarmee gelijkgestelde 

toestand bevond, en over ten minste 500 

dagen in de loop van de vijf jaar vóór het 

overlijden premie heeft betaald, indien het 

overlijden te wijten was aan een gewone 

ziekte. Als het overlijden het gevolg was van 

SPANJE 

63

een ongeval (arbeidsongeval of gewoon 

ongeval) of aan een beroepsziekte, dan wordt 

die minimumpremieduur niet vereist; 

— zich niet in een alta- of daarmee gelijkgestelde 

toestand bevond, mits hij/zij gedurende 

minimaal 15 jaar premie heeft betaald; 

— een premiegebonden ouderdomspensioen 

ontving; 

— tijdelijk arbeidsongeschikt was ofwel een 

revalidatie-uitkering of een premiegebonden 

pensioen voor blijvende invaliditeit ontving; 

— een werknemer was die ten gevolge van een 

gewoon ongeval of een arbeidsongeval vermist 

wordt, in omstandigheden die zijn 

overlijden doen vermoeden, en van wie 90 

dagen na het ongeval nog geen levensteken is 

ontvangen. In dit geval is echter geen sprake 

van een overlijdensuitkering. 


Bij overlijden wordt een tegemoetkoming in de 

begrafeniskosten toegekend. 

Weduwe- en weduwnaarspensioenen 

Als de overledene slechts één keer gehuwd is 

geweest, wordt het weduwe- of weduwnaarspensioen 

aan de langstlevende wettelijke echtgeno(o)t(e) 

toegekend. Als de overledene verscheidene 

keren gehuwd is geweest, wordt het 

pensioenbedrag, naar evenredigheid van de duur 

van de huwelijken, vastgesteld op basis van de 

daadwerkelijke inkomsten van de overleden verzekerde. 

Het pensioen wordt zonder onderscheid 

aan mannen en vrouwen toegekend. 

Het pensioen is gelijk aan 45 % van de berekeningsgrondslag. 

Die berekeningsgrondslag wordt 

afgeleid van het laatste loon van de overleden 

verzekerde (indien hij/zij overleed als gevolg van 

een arbeidsongeval of een beroepsziekte) of van 

zijn/haar premiegrondslag (in alle andere gevallen). 

Indien de overledene al gepensioneerd was, 

wordt dezelfde berekeningsgrondslag gebruikt als 

voor het berekenen van zijn/haar pensioen. 

Wezenpensioenen 

Een wezenpensioen wordt toegekend aan de 

kinderen van de overledene of, in bepaalde 

gevallen, aan de kinderen van zijn/haar langstlevende 

echtgeno(o)t(e), op voorwaarde dat deze 

kinderen jonger dan 18 jaar of gehandicapt zijn. 

Zij hebben tevens recht op wezenpensioen als zij 

jonger dan 21 of 23 jaar zijn als geen van de 

ouders meer in leven is, mits zij geen betaald werk 

verrichten, hetzij als zelfstandige hetzij in loondienst. 

Als zij wel betaald werk verrichten, moet 

hun inkomen op jaarbasis lager zijn dan 75 % van 

het minimumloon en wordt het pensioen telkens 

op jaarbasis vastgesteld. Het recht op wezenpensioen 

vervalt op het ogenblik dat het kind de 

leeftijd van 18 jaar bereikt; in de bovenvermelde 

gevallen geldt een leeftijdsgrens van 21 of 23 jaar. 

Het wezenpensioen bedraagt voor elke wees 20 % 

van de berekeningsgrondslag, die op dezelfde 

wijze wordt vastgesteld als bij het weduwe- en 

weduwnaarspensioen. Als er geen overlevende 

echtgeno(o)t(e) is, wordt het weduwe- of weduwnaarspensioen 

bij het wezenpensioen opgeteld. 

Levenslange of tijdelijke uitkeringen aan 

andere verwanten 

Onder bepaalde voorwaarden kunnen ook uitkeringen 

worden toegekend aan bepaalde verwanten 

van de overledene (ouders, broers en zusters 

enz.) die financieel van de overledene afhankelijk 

waren. De hoogte van die uitkering is voor elk van 

hen gelijk aan het wezenpensioen. 

Cumulatie met andere uitkeringen 

Cumulatie van het weduwe- en weduwnaarspensioen 

met andere inkomsten of met een zelf 

opgebouwd pensioen is toegestaan. Het recht op 

het weduwe- en weduwnaarspensioen houdt 

evenwel op te bestaan bij een nieuw huwelijk. 

Een wezenpensioen wegens overlijden van de ene 

ouder kan gecumuleerd worden met een wezenpensioen 

wegens het overlijden van de andere 

ouder. 

Tenzij het kind gehandicapt is, mag nadat het de 

leeftijd van 18 jaar heeft bereikt, het wezenpensioen 

niet worden gecumuleerd met inkomsten uit 

arbeid die hoger liggen dan 75 % van het 

minimumloon voor personen ouder dan 18 jaar. 


Werknemers in loondienst die kunnen en willen 

werken maar hun arbeidsplaats hebben verloren, 

of van wie de normale werktijd (en het loon) met 

ten minste eenderde is gekort, hebben recht op 

een werkloosheidsuitkering. Er bestaat dus volledige 

en gedeeltelijke werkloosheid. Er zijn twee 

verschillende soorten uitkeringen: ten eerste de 

premiegebonden uitkering en ten tweede, voor 

wie daar geen recht (meer) op heeft, de premievrije 

uitkering (werkloosheidsuitkering). 

De werkloosheidsuitkeringen worden toegekend, 

uitbetaald en gecontroleerd door het Nationaal 

Arbeidsbureau (INEM), met uitzondering van de 

uitkeringen voor personen die onder het bijzonder 

stelsel voor zeelieden vallen; deze uitkeringen 

worden door het Sociaal Instituut voor Zeelieden 

beheerd. 

Premiegebonden uitkeringen 

U heeft recht op een premiegebonden werkloosheidsuitkering 

indien u: 

64 SPANJE

— op het ogenblik dat u werkloos werd als een 

actieve premiebetaler beschouwd werd, of 

zich in een daarmee gelijkgestelde toestand 

bevond; 

— in de laatste zes jaar voordat u werkloos werd 

ten minste twaalf maanden premie heeft 

betaald; 

— zich bij een arbeidsbureau heeft laten inschrijven 

en een werkloosheidsuitkering 

heeft aangevraagd; 

— niet ouder bent dan 65 jaar, mits u voldoet 

aan de vereisten voor toekenning van een 

ouderdomspensioen; 

— niet uit eigen beweging uw baan heeft 

opgezegd of een baan hebt geweigerd. 


De duur van de uitkering hangt af van de duur van 

de periode waarover u socialezekerheidspremies 

heeft betaald. U heeft recht op de minimumduur 

van 120 uitkeringsdagen indien u ten minste 360 

dagpremies heeft betaald. De maximumduur van 

720 dagen wordt toegekend indien u meer dan 

2 160 dagpremies heeft betaald. 

Werklozen die zich naar een andere lidstaat 

begeven om daar werk te zoeken, behouden het 

recht op de Spaanse werkloosheidsuitkering gedurende 

maximaal drie maanden. 

Hoogte van de werkloosheidsuitkering 

Bij volledige werkloosheid bedraagt de uitkering 

tijdens de eerste 80 dagen 70 % van de berekeningsgrondslag, 

en vervolgens 60 % daarvan, 

steeds binnen de grenzen van een minimum- en 

een maximumbedrag. De berekeningsgrondslag is 

gelijk aan de gemiddelde premiegrondslag van de 

laatste zes maanden. Bij gedeeltelijke werkloosheid 

wordt de uitkering evenredig verminderd. 

Personen die een werkloosheidsuitkering ontvangen, 

hebben tevens recht op medische verstrekkingen. 

Met betrekking tot de andere socialezekerheidsprestaties 

wordt de periode van werkloosheidsuitkering 

gelijkgesteld met een 

premietijdvak. 

Bijstandsuitkeringen 

Een bijstandsuitkering kan worden toegekend aan 

personen die geen recht hebben op een premiegebonden 

uitkering omdat ze niet lang genoeg 

premie hebben betaald, alsmede aan personen die 

recht hebben gehad op de premiegebonden 

uitkering maar die na afloop van de uitkeringsduur 

nog geen werk hebben gevonden. De premievrije 

uitkering wordt enkel toegekend aan werkzoekenden 

van wie de inkomsten minder dan 75 % van 

het minimumloon bedragen, op voorwaarde dat 

zij ten minste een maand bij het Arbeidsbureau 

(INEM) zijn ingeschreven en geen door het INEM 

aangeboden passende arbeid of beroepsopleiding 

hebben geweigerd. Bovendien moet de betrokkene 

voldoen aan een aantal bijkomende voorwaarden, 

zoals: 

— zijn/haar recht op een premiegebonden 

werkloosheidsuitkering is afgelopen en hij/ 

zij heeft gezinsleden ten laste; of 

— hij/zij is ouder dan 45 jaar en heeft gedurende 

twaalf maanden of langer een premiegebonden 

uitkering ontvangen en heeft geen 

gezinsleden ten laste; of 

— hij/zij is ouder dan 52 jaar en voldoet aan alle 

voorwaarden voor de pensionering, behalve 

leeftijd; of 

— hij/zij heeft gedurende minimaal drie tot 

maximaal twaalf maanden premie betaald, 

ofwel is een uit het buitenland teruggekeerde 

emigrant, ofwel is uit de gevangenis ontslagen, 

en heeft in al deze gevallen geen 

recht op een premiegebonden werkloosheidsuitkering. 

De duur van deze uitkering varieert van 3 tot 30 

maanden, naar gelang van de leeftijd van de 

betrokkene en het feit of deze al dan niet personen 

ten laste heeft. Indien de werkloze ouder is dan 52 

jaar en voldoet aan de wettelijke voorwaarden, 

kan de uitkering verlengd worden tot de datum 

van pensionering. 

In de regel bedraagt de premievrije uitkering 75 % 

van het minimumloon. De rechthebbenden hebben 

tevens recht op medische verstrekkingen. 


Alle personen die in Spanje werken en/of wonen 

hebben recht op een uitkering voor elk kind ten 

laste dat jonger is dan 18 jaar. Voor ernstig 

gehandicapte kinderen bestaat er geen leeftijdsgrens. 

Indien beide ouders overleden zijn of hun 

kinderen verlaten hebben, wordt de uitkering aan 

de kinderen toegekend. 

Behalve voor gehandicapte kinderen, ontvangen 

de ouders geen kinderbijslag als het gezinsinkomen 

een bepaald bedrag overschrijdt. Indien 

één van de ouders zijn werk opgeeft om een 

pasgeboren kind op te voeden, wordt het eerste 

jaar daarvan door de sociale zekerheid beschouwd 

als een premietijdvak. 

Tevens worden er eenmalige uitkeringen uitbetaald 

bij de geboorte van een kind (vanaf het derde 

kind en afhankelijk van een inkomensgrens) en bij 

de geboorte van een meerling (geboorte van twee 

of meer kinderen). 

9. Sociale diensten 

Het Spaanse socialezekerheidsstelsel verleent verder 

de volgende sociale diensten: 

SPANJE 

65

— opname in een bejaardentehuis; 

— gezinshulp; 

— vakanties en verblijven in kuuroorden; 

— een netwerk van centra en clubs voor gepensioneerden; 

— opname in tehuizen voor lichamelijk en 

geestelijk gehandicapten; 

— revalidatievoorzieningen; 

— er is een dienst voor sociale huisvesting voor 

de bemanning van koopvaardij- en vissersschepen, 

die voor hun werk tijdelijk in 

Spaanse havens moeten verblijven. Deze 

biedt accommodatie in de zogenaamde 

Casas del Mar in de belangrijkste havens. 

Voor meer informatie over deze dienst kunt u 

contact opnemen met het Sociaal Instituut 

voor Zeelieden (ISM). 

Voor nadere inlichtingen over deze sociale dienstverlening 

kunt u zich wenden tot het Nationaal 

Instituut voor Sociale Diensten (Imserso). 


Werknemers die van oordeel zijn dat hun rechten 

op het gebied van de sociale zekerheid geschonden 

zijn (bv. wanneer zij niet door hun werkgever 

verzekerd werden) of die menen dat hun werkgever 

de wetgeving inzake veiligheid en hygiëne 

niet naleeft, kunnen zich wenden tot de Inspectie 

voor Arbeid en Sociale Zekerheid (Inspección de 

Trabajo y Seguridad Social). In iedere provinciehoofdstad 

is een kantoor van deze inspectie 

gevestigd; het adres vindt u in het telefoonboek 

onder Delegación Provincial de Trabajo (Provinciaal 

Arbeidsbureau). 

Ook kunt u zich wenden tot de Ombudsman 

(Defensor del Pueblo), een door de Spaanse 

grondwet opgerichte instelling ter verdediging 

van de fundamentele rechten van de burgers. De 

Ombudsman houdt toezicht op de werking van de 

overheidsinstanties, ook op die voor de sociale 

zekerheid. Het centrale adres is: c/Eduardo Dato, 

31, Madrid. 

Hierna volgen de adressen van de voornaamste 

socialezekerheidsorganen in elke Spaanse provincie. 

PROVINCIALE INSS-KANTOREN 

A Coruña c/ Marcial del Adalid, 3 y 7 

E-15005 A Coruña 

Cádiz 

Plaza de la Constitución, s/n 

E-11008 Cádiz 

Álava c/ Eduardo Dato, 36 

E-01005 Vitoria-Gasteiz 

Albacete Avda. de España, 27 

E-02002 Albacete 

Alicante c/ Churruca, 26 

E-03003 Alicante 

Almería Plaza Emilio Pérez, 4 

E-04001 Almería 

Asturias c/ Santa Teresa de Jesús, 8 y 10 

E-33007 Oviedo 

Ávila Avda. de Portugal, 4 

E-05001 Ávila 

Badajoz Ronda del Pilar, 10 

E-06002 Badajoz 

Baleares c/ Pere Dezcallar i Net, 3 

E-07003 Palma de Mallorca 

Barcelona c/ Sant Antoni Maria Claret, 5-11 

E-08037 Barcelona 

Burgos c/ Trinidad, 4 y 6 

E-09003 Burgos 

Cáceres c/ San Pedro de Alcántara, 1 

E-10001 Cáceres 

Cantabria Avda. Calvo Sotelo, 8 

E-39002 Santander 

Castellón Plaza Juez Borrull, 14 

E-12003 Castellón de la Plana 

Ceuta c/ Real, 20 

E-51001 Ceuta 

Ciudad Real c/ General Aguilera, 6 

E-13001 Ciudad Real 

Córdoba c/ Córdoba de Veracruz, 4 

E-14008 Córdoba 

Cuenca Parque de San Julián, 7 

E-16002 Cuenca 

Girona c/ Santa Eugenia, 40 

E-17005 Girona 

Granada Carretera de Armilla, 33 

E-18006 Granada 

Guadalajara c/ Carmen, 2 

E-19001 Guadalajara 

Guipúzcoa c/ Podavines, 1 y 3 

E-20010 Donostia-San Sebastián 

Huelva c/ San José, 1 y 3 

E-21002 Huelva 

66 SPANJE

PROVINCIALE INSS-KANTOREN 

Huesca c/ San Jorge, 34 y 36 

E-22003 Huesca 

Jaén Avenida de Madrid, 70 

E-23009 Jaén 

Pontevedra c/ O Grove, 4 

E-36209 Vigo 

Salamanca Plaza de los Bandos, 3 y 4 

E-37002 Salamanca 

La Rioja c/ Sagasta, 2 

E-26001 Logroño 

Santa Cruz 

de Tenerife 

c/ General Gutiérrez, 4 

E-38003 Santa Cruz de Tenerife 

Las Palmas c/ Pérez del Toro, 89 

E-35004 Las Palmas 

León Avenida de la Facultad, 1 

E-24004 León 

Lleida Pasaje Pompeyo, 2 

E-25006 Lleida 

Lugo Plaza del Ferrol, 11 

E-27001 Lugo 

Madrid c/ Serrano, 102 

E-28006 Madrid 

Málaga c/ Esperanto, 1 

E-29007 Málaga 

Melilla c/ General Marina, 18 

E-52001 Melilla 

Murcia Avda. de Alfonso X el Sabio, 15 

E-30008 Murcia 

Navarra c/ Conde Olivet, 7 

E-31003 Pamplona-Iruña 

Ourense c/ Concejo, 1 

E-32003 Ourense 

Segovia Plaza Reina Doña Juana, 1 

E-40001 Segovia 

Sevilla c/ Sánchez Perrier, 2 

E- 42001 Sevilla 

Soria c/ San Benito, 17 

E-42001 Soria 

Tarragona Rambla Nova, 84 

E-43003 Tarragona 

Teruel c/ Joaquín Arnau, 22 

E-44001 Teruel 

Toledo Callejón del Moro, 4 

E-45001 Toledo 

Valencia c/ Bailén, 46 

E-46007 Valencia 

Valladolid c/ Gamazo, 5 

E-47004 Valladolid 

Vizcaya Gran Vía, 89 

E-48011 Bilbao 

Zamora Avenida Requejo, 23 

E-49012 Zamora 

Palencia 

c/ Miguel Primo de Rivera, s/n 

E-34001 Palencia 

Zaragoza c/ Dr. Cerrada, 6 

E-50005 Zaragoza 

PROVINCIALE INEM-KANTOREN 

A Coruña Avenida del Ejército, 12 y 14 

Álava Pintor Jesús Apellaniz, 11 

Albacete c/ Cid, 31 

Alicante c/ San Juan Bosco, 15 

Almería Avenida Cabo de Gata, 120 

Asturias 

Comandante Caballero, s/n 

Ávila Plaza de Santa Ana, 7 

Badajoz Avenida de Colón, 6 

Baleares c/ Gremi de Sabaters, 39 

Barcelona Parc Estació del Nord, s/n 

Bilbao c/ Gran Vía, 50 

Burgos c/ San Pablo, 8 

Cáceres Avenida de la Hispanidad, 3 

Cádiz 

Cantabria 

Granja de San Ildefonso, s/n 

c/ Vargas, 53 (Santander) 

Castellón Avenida Pérez Galdós, 19 

Ceuta 

Avenida de Nuestra Señora 

de Otero, 14 

Ciudad Real c/ Echegaray, 3 

Córdoba 

Avenida Conde Vallellano, s/n 

Cuenca c/ Fermín Caballero, 3 

Girona Plaza Marqués de Camps, 1 

Granada c/ Mirlo, 4 

Guadalajara 

Guipúzcoa c/ Oquendo, 16 

Huelva c/ Rascón, 2 

Avenida del Ejército, 12, 3ª planta 

SPANJE 

67

PROVINCIALE INEM-KANTOREN 

Huesca c/ Agustín de Carrera, 2 

Jaén Plaza de San Francisco, 2 

La Rioja c/ Pío XII, 33 

Las Palmas c/ Velázquez, 10 

León Gran Vía de San Marcos, 27 

Lleida Avenida de Cataluña, 2 

Lugo Ronda de la Muralla, 58 

Madrid Espartinas, 10 

Málaga Avenida de Andalucía, 23 

Melilla Álvaro de Bazán, 14 y 16 

Murcia Plaza Vinadel, 10 

Navarra Avenida de Zaragoza, 12 

Ourense Parque de San Lázaro, 12 

Palencia Avenida de Simón Nieto, 10 

Pontevedra Cánovas del Castillo, 18 

Salamanca Avenida de Carlos I, 78-92 

Santa Cruz 

de Tenerife 

c/ Tomé Cano, 12 

Segovia Avenida Fernández Ladreda, 31 

Sevilla Avenida Blas Infante, 4 

Soria c/ Santa Teresa de Jesús, 9 

Tarragona Rambla Nova, 95 

Teruel Nicanor Villalta, 22 

Toledo c/ Covarrubias, 20 

Valencia 

Valladolid 

c/ Trinidad, s/n 

Vizcaya Gran Vía, 50 

c/ Jesús Rivero Meneses, s/n 

Zamora Plaza de Alemania, 3 

Zaragoza Capitán Portolés, 1, 3 y 5 

PROVINCIALE EN REGIONALE INSALUD-KANTOREN 

Autonome gemeenschap Aragon 

Huesca c/ San Jorge, 65 

Teruel c/ Joaquín Arnau, 22 

Zaragoza Paseo María Agustín, 16 

Autonome gemeenschap Asturië (regionaal kantoor) 

Oviedo Plaza del Carbayon, 1-2 

Autonome gemeenschap Balearen (regionaal 

kantoor) 

Palma de Mallorca Reina Esclaramunda, 9 

Autonome gemeenschap Cantabrië (regionaal 

kantoor) 

Santander 

Avenida Cardenal Herrera Oria, s/n 

Autonome gemeenschap Castilla-La Mancha 

Albacete Carretera Peñas San Pedro, 2 

Ciudad Real c/ Alarcos, 10 

Cuenca c/ Colón, 12 

Guadalajara c/ Ferial, 31 

Toledo Miguel de Cervantes, 4 

Autonome gemeenschap Castilla-Leon 

Ávila c/ Doctor Fleming, 3 

Burgos Avenida de los Reyes Católicos, 15 

León Juan Lorenzo Segura, 3 

Palencia Martín Calleja, 15 

Salamanca Avenida de Mirat, 28-32 

Segovia Paseo Conde de Sepúlveda, 1 

Soria Paseo del Espolón, 2 

Valladolid Galatea, 3 

Zamora Avenida Príncipe de Asturias, 47-49 

Autonome gemeenschap Extremadura 

Badajoz Avenida de Huelva, 8 

Cáceres San Pedro de Alcántara, 3 

68 SPANJE

PROVINCIALE EN REGIONALE INSALUD-KANTOREN 

Autonome gemeenschap Madrid (regionaal kantoor) 

Madrid c/ Sagasta, 6 

Autonome gemeenschap Murcia (regionaal kantoor) 

Regionaal kantoor Ceuta 

Ceuta Avenida de la Marina Española, 13 

Regionaal kantoor Melilla 

Melilla 

c/ Pablo Vallesca, s/n, Edificio Ánfora 

Murcia c/ Pinares, 6 

Autonome gemeenschap La Rioja (regionaal 

kantoor) 

Logroño c/ Bretón de los Herreros, 33 

AUTONOME GEMEENSCHAPPEN MET EEN EIGEN GEZONDHEIDSDIENST 

Instituto Catalán de la Salud (Catalaans gezondheidsinstituut) 

Barcelona c/ Manso, 19 

Girona c/ Santa Clara, 33-35 

Lleida 

Carretera Torrebonica, s/n 

Tarragona Avenida Prat de la Riba, 39 

Servicio Andaluz de Salud (Andalusische gezondheidsdienst) 

Almería c/ San Leonardo, 7 

Cádiz Avenida de María Auxiliadora, 2 

Córdoba Calle de la República Argentina, 34 

Granada Avenida del Sur, 13 

Servicio Vasco de Salud (Osakidetsa) (Baskische 

gezondheidsdienst) 

Álava Avenida de Santiago, 11 

Guipúzcoa Avenida de Navarra, 4 

Vizcaya c/ María Díaz de Haro, 60 

Castellón Plaza Huerto Sogueros, 12 

Valencia Gran Vía Fernando el Católico, 74 

Servicio Gallego de Salud (Galicische gezondheidsdienst) 

A Coruña c/ Durán Loriga, 3 

Lugo c/ Doctor Portela, 13 

Ourense c/ Juan XXIII, 31-33 

Pontevedra c/ La Coruña, 24 

Servicio Navarro de Salud (osasumbidea) (gezondheidsdienst 

van Navarra) 

Pamplona c/ Irunlarrea, 39 

Servicio Canario de Salud (gezondheidsdienst van 

de Canarische Eilanden) 

Las Palmas 

de Gran Canaria 

Santa Cruz de 

Tenerife 

Paseo de Lugo esquina a Pérez del Toro 

c/ Méndez Nuñez, 14 

Servicio Valenciano de Salud (gezondheidsdienst 

van Valencia) 

Alicante c/ Girona, 26 

SPANJE 

69

PROVINCIALE ISM-KANTOREN 

A Coruña 

Alicante 

Avenida de Ramón y Cajal 

Muelle de Poniente, s/n 

Lugo Carril de los Loureiros, 17 

Madrid c/ Churruca, 2 

Almería c/ Muelle, 39 

Málaga 

Puente del Carmen 

Baleares c/ Muelle Viejo, 15 

Melilla Avenida de la Marina Española, 7 

Barcelona c/ Albareda, 1 

Palma de Mallorca 

Muelle Viejo 

Bilbao c/ Virgen de Begoña, 32 

San Sebastián c/ Marinos, 1 

Cádiz 

Cartagena 

Castellón 

Avenida de Vigo 

Muelle de Alfonso XII 

Plaza de Miguel Peris y Segarra 

(El Grao) 

Santa Cruz de 

Tenerife 

Santander 

Avenida de Anaga 

Avenida Sotileza 

Sevilla c/ Fernando IV, 1 

Ceuta Muelle Cañonero Dato, 20 

Tarragona c/ Francisco Bastos, 19 

Gijón 

Príncipe de Asturias 

Valencia Avenida del Puerto, 300 

Huelva Avenida de Hispanoamérica, 9 

Vigo (Pontevedra) Avenida Orillamar, 51 

Las Palmas c/ León y Castillo, 322 

Villagarcía 

de Arosa 

Avenida de la Marina, 23 

70 SPANJE

FRANKRIJK 

Het Franse stelsel van sociale zekerheid omvat de 

volgende stelsels: 

— het algemene stelsel, dat meer dan 80 % van 

de bevolking dekt, in totaal ongeveer 47 

miljoen personen; 

— de bijzondere stelsels, die dekking bieden 

tegen een specifiek risico (doorgaans ouderdomsverzekering, 

aangezien de overige risico’s 

door het algemene stelsel worden 

gedekt) of tegen alle risico’s. Deze afzonderlijke 

stelsels van ouderdomsverzekering kunnen 

worden aangevuld met verplichte of 

vrijwillige bijkomende pensioenregelingen, 

al naargelang het stelsel; 

— het landbouwstelsel, dat landbouwers en hun 

werknemers tegen alle risico’s dekt, in totaal 

5 miljoen personen; 

— de werkloosheidsverzekering, die alle werknemers 

in loondienst betreft, wordt door 

paritaire organen beheerd; 

— naast de basisouderdomsverzekering voor 

werknemers in loondienst bestaan er tot slot 

verplichte aanvullende verzekeringsstelsels. 

In deze nota wordt aandacht besteed aan de 

bepalingen voor werknemers van het algemene 

stelsel en voor zelfstandigen. Valt uw beroepsactiviteit 

onder een ander stelsel, dan kunnen de 

uitkeringen, voorwaarden en te vervullen formaliteiten 

afwijken van wat in deze gids is vermeld. 

U neemt derhalve het best contact op met uw 

ziekenfonds. 

In deze nota wordt verwezen naar een maximumbedrag 

van de sociale zekerheid, dat in de loop 

der jaren geleidelijk is verdwenen uit de bepalingen 

betreffende de berekening van de bijdragen. 

Het bestaat momenteel nog voor een deel van de 

ouderdomsverzekeringsbijdrage en wordt voornamelijk 

gebruikt als rekenkundige referentie in de 

aanvullende stelsels voor werkloosheidsverzekering. 

Het dient verder als referentie voor de 

uitkeringen. Op 1 januari 2001 bedroeg het 

2 279,11 euro (14 950 FRF) per maand en 

27 349,35 euro (179 400 FRF) per jaar. 

Hoofdstuk I 

WERKNEMERS IN LOONDIENST 


Het algemene Franse stelsel van de sociale 

zekerheid dekt: 

— alle risico’s voor werknemers in loondienst in 

de industrie en handel, met uitzondering van 

zij die onder een bijzonder stelsel vallen; 

— gezinsbijslagen voor de gehele in Frankrijk 

woonachtige bevolking. Landbouwers en hun 

werknemers ontvangen gezinsbijslagen van 

de landbouwverzekeringsfondsen waarbij zij 

aangesloten zijn; 

— uitsluitend bepaalde risico’s (voornamelijk 

ziektekosten en moederschap) voor diverse 

categorieën personen alsmede voor bepaalde 

personen die onder een bijzonder stelsel 

vallen, maar tegen alle risico’s gedekt zijn; 

— uitsluitend het risico van ziektekosten en 

moederschap/bevallingskosten voor alle personen 

die duurzaam en regelmatig in Frankrijk 

wonen en niet onder een andere verplicht 

stelsel voor ziektekosten en moederschap 

vallen (algemene ziektekostenverzekering, 

couverture maladie universelle, CMU). 

Het algemene stelsel biedt dekking voor: 

— ziekte-moederschap (zie punt 2); 

— arbeidsongevallen en beroepsziekten (punt 

3); 

— invaliditeit (punt 4); 

— ouderdom en overlijden van de echtgenoot 

(punt 5); 

— overlijden (punt 6); 


Het algemene socialezekerheidsstelsel wordt aangevuld 

door een stelsel van werkloosheidsverzekering 

(punt 8) en aanvullende pensioenverzekeringen 

(punt 9). 

Aansluiting bij het 

socialezekerheidsstelsel 

Zodra een werkgever in Frankrijk u in dienst 

neemt, moet hij een verklaring (déclaration 

FRANKRIJK 

71

préalable à l’embauche) indienen bij het voor hem 

bevoegde orgaan dat de socialezekerheidsbijdragen 

int (Union de recouvrement des cotisations de 

sécurité sociale et d’allocations familiales, Urssaf). 

Met deze verklaring wordt u ingeschreven bij de 

sociale zekerheid en aangesloten bij de werkloosheidsverzekering. 

Voor de aanvullende pensioenverzekering 

wordt u aangesloten bij het 

verzekeringsfonds waar uw bedrijf lid van is. 

Het orgaan van de sociale zekerheid verstrekt u 

dan een inschrijvingskaart. Uw ziekteverzekeringsfonds 

stuurt u een getuigschrift waaruit blijkt 

dat u recht hebt op ziektekostenverzekering, met 

een magneetkaart die carte vitale wordt genoemd. 

 

Premies 

U draagt een bepaald percentage van uw loon af 

als socialezekerheidspremie. Uw werkgever houdt 

die premie op uw loon in, en betaalt het bedrag 

aan het orgaan dat de socialezekerheidspremies 

moet innen. 

 

Wat doet u als u het niet eens bent met 

een beslissing van een orgaan? 

Indien u het niet eens bent met een beslissing van 

uw verzekeringsfonds (caisse), kan u daartegen in 

beroep gaan bij de Arbitragecommissie (Commission 

de recours amiable) van uw verzekeringsfonds, 

en dit binnen de twee maanden na de 

kennisgeving van de door u betwiste beslissing. 

Wanneer het fonds u zijn beslissing niet binnen 

een maand heeft meegedeeld, betekent dit dat uw 

verzoek verworpen is. Als u de zaak wil voortzetten, 

kan u zich vervolgens binnen de twee 

maanden wenden tot de Rechtbank voor sociale 

zekerheid (Tribunal des affaires de sécurité sociale). 

Als uw beroep niet binnen deze termijn 

ingediend is, wordt de beslissing van de Arbitragecommissie 

definitief. 


De Franse ziekteverzekering omvat (A) verstrekkingen 

(soins de santé — medische verzorging) en 

(B) uitkeringen (indemnités journalières — dagvergoedingen) 

die toegekend worden bij arbeidsongeschiktheid 

wegens ziekte. Moederschap valt 

onder een apart verzekeringsstelsel (C). 

A. VERSTREKKINGEN 

Recht op medische verzorging hebben personen 

die een bezoldigde of daarmee gelijk te stellen 

activiteit uitoefenen, werklozen en gepensioneerden 

alsmede personen die op duurzame en 

regelmatige wijze in Frankrijk woonachtig zijn 

en op geen enkele andere wijze recht hebben op 

verstrekkingen in natura van de ziekteverzekering, 

alsmede de personen te hunnen laste. 

 


Het recht op geneeskundige verzorging is normaal 

gebaseerd op beroeps- of daarmee gelijk te stellen 

criteria. Er geldt een aantal voorwaarden: u dient 

een bepaald aantal uren gewerkt te hebben of een 

bepaald bedrag aan bijdragen te hebben betaald. 

Wie niet langer voldoet aan de voorwaarden om 

als verzekerde of rechthebbende dekking van de 

sociale zekerheid te verkrijgen, behoudt niettemin 

vier jaar lang het recht op verstrekkingen in natura 

van het stelsel waaronder hij viel, behalve als hij 

op een bepaald ogenblik weer aan de voorwaarden 

voor het verplichte stelsel voldoet. 

In sommige gevallen krijgt u recht op verstrekkingen 

in natura zonder dat daar een bijdrage 

tegenover hoeft te staan: dat is het geval als u 

een éénouderuitkering of een uitkering voor 

volwassene gehandicapten ontvangt. 

Voorts heeft iedereen die op basis van het in 

Frankrijk wonen bij het algemene stelsel is 

aangesloten recht op verstrekkingen in natura 

zonder andere voorwaarden dan die dat zij op 

duurzame en regelmatige wijze in Frankrijk 

moeten wonen. Deze personen zijn overigens al 

naargelang hun inkomen (de inkomsten die 

worden meegeteld, zijn specifiek omschreven, 

maximumbedrag van 6 402,86 euro (42 000 FRF) 

per jaar in 2000 om vrijgesteld te worden) 

onderworpen aan de specifieke overeenkomstige 

CMU-bijdragen. 

 

Terugbetalingen 

U en de personen die te uwen laste zijn (echtgenoot, 

kinderen jonger dan 20 jaar, samenlevende 

partner, persoon ten laste die in de woning van de 

verzekerde woont) hebben recht op de terugbetaling 

van de kosten van een medische behandeling. 

Voor alle niet in het ziekenhuis verstrekte zorgen 

die deel uitmaken van een bepaalde lijst en voor 

elk terugbetaalbaar product bestaat een zogenaamd 

tarif de responsabilité. Op basis van dit 

tarief worden de kosten vergoed. Voorts geldt in 

de Franse wetgeving het principe dat de verzekerden 

een deel van de kosten voor hun rekening 

nemen. Deze eigen bijdrage heet ticket modérateur: 

het is een percentage van de terugbetaalbare 

kosten dat hetzij door de verzekerde zelf 

moet worden betaald, hetzij door het ziekenfonds 

of een andere vrijwillige aanvullende verzekering 

waarbij hij aangesloten is. 

Sinds 1 januari 2000 gelden de volgende terugbetalingstarieven: 

— 80 % van de kosten van behandeling in het 

ziekenhuis; 

— 70 % van de erelonen van artsen en de kosten 

van ambulante behandeling in het ziekenhuis; 

72 FRANKRIJK

— 60 % van de erelonen voor paramedici en de 

kosten van laboratoriumonderzoeken; 

— 100 % van de in een bepaalde lijst opgenomen 

medicijnen die door geen andere 

middelen kunnen worden vervangen; 

— 65 % van de kosten van medicijnen met een 

wit etiket; 

— 35 % van de kosten van medicijnen met een 

blauw etiket (voor kleine aandoeningen); 

— 65 % voor reiskosten en andere doktersvoorschriften 

(van oogarts of orthopedist). 

In bepaalde gevallen kunnen de kosten voor 100 % 

van het tarif de responsabilité worden vergoed, 

zodat de patiënt geen eigen bijdrage hoeft te 

betalen. Dit geldt voor patiënten met een langdurige 

ziekte, bepaalde chirurgische ingrepen en 

voor personen die een invaliditeitspensioen of een 

pensioen wegens een arbeidsongeschiktheid van 

meer dan 66,6 % ontvangen. 

De verzekerde betaalt zelf voor de medische 

zorgen en legt daarbij zijn verzekeringskaart carte 

vitale voor. Met behulp daarvan kan de behandelaar 

de desbetreffende documenten opstellen en 

elektronisch aan het betrokken ziekenfonds 

(caisse primaire) doorsturen. Zo kunnen de kosten 

sneller worden vergoed. Beschikt de behandelaar 

niet over de vereiste apparatuur, dan worden de 

documenten op papier opgesteld. Deze documenten 

dient u vervolgens bij uw ziekenfonds in, 

dat u volgens het geldende tarief de kosten 

vergoedt. 

Voor bepaalde speciale voorzieningen, zoals de 

verstrekking van prothesen, heeft u de voorafgaande 

toestemming van uw ziekenfonds nodig. 

De kosten van de door de arts voorgeschreven 

geneesmiddelen worden door het ziekenfonds 

vergoed. Het is ook mogelijk een gedeelte van 

de kosten rechtstreeks door het ziekenfonds te 

doen betalen. In dat geval betaalt u de apotheker 

slechts het gedeelte van de kosten dat niet ten 

laste van het ziekenfonds valt. 

Opname in een ziekenhuis 

U kan zelf uw ziekenhuis kiezen, maar als u kiest 

voor een erkend particulier ziekenhuis dat niet 

door de officiële tarieven gebonden is, moet u zelf 

alle honoraria en kosten voorschieten. Voor 

nadere inlichtingen wendt u zich tot uw ziekenfonds. 

Indien de kosten van opname in het ziekenhuis 

voor 100 % vergoed worden, moet u bij opneming 

in een ziekenhuis of in een medisch-sociale 

inrichting een vast bedrag zelf betalen (sinds 1 

januari 1996 is dat 10,67 euro (70 FRF) per dag). 

Bepaalde categorieën van patiënten zijn vrijgesteld 

van deze forfaitaire bijdrage, met name 

zwangere vrouwen tijdens de laatste vier maanden 

van de zwangerschap en pasgeboren baby’s, 

gehandicapte kinderen, gehandicapte jongeren 

die verblijven in speciale opvoedings- of opleidingsinstituten, 

en personen die behandeld worden 

voor een arbeidsongeval of beroepsziekte. 

Aanvullende verzekering 

U kan voor de kosten die niet door de verplichte 

verzekering worden gedekt een aanvullende ziektekostenverzekering 

afsluiten bij een ziekenfonds 

(caisse mutuelle), een voorzorginrichting (institution 

de prévoyance) of een verzekeringsmaatschappij 

(compagnie d’assurance) (84 % van de 

Fransen beschikken over een dergelijke verzekering). 

Overigens is iedereen die krachtens de 

algemene ziekteverzekering (couverture maladie 

universelle) verzekerd is en van wie het inkomen 

een bepaalde grens niet overschrijdt, gratis aanvullend 

verzekerd. 

B. UITKERINGEN 

Alle werknemers hebben vanaf de vierde dag van 

het ziekteverzuim recht op ziekengeld wanneer zij 

arbeidsongeschikt zijn als gevolg van ziekte. Ook 

werklozen hebben recht op ziekengeld zolang zij 

een werkloosheidsuitkering ontvangen. Als uw 

aansluiting bij de sociale zekerheid afloopt, kan u 

toch nog een jaar lang aanspraak maken op 

uitkeringen van de ziekteverzekering indien u 

geen lid bent van een andere verplichte verzekering. 


Om tijdens een basisperiode van zes maand vanaf 

het begin van de ziekte ziekengeld te krijgen, 

moet u tijdens de drie kalendermaanden voor de 

werkonderbreking ten minste 200 uur hebben 

gewerkt of moet u op uw salaris van de zes 

maanden vóór het ziekteverlof premies hebben 

betaald voor een bedrag dat overeenkomt met dat 

voor een salaris van 1 015 keer het SMIC 

(minimumuurloon). 

Na die eerste zes maanden kan het ziekengeld 

verder worden toegekend indien u tijdens de 

twaalf kalendermaanden voor het ziekteverlof ten 

minste 800 uur heeft gewerkt, waarvan ten minste 

200 uur tijdens de eerste drie maanden, of indien 

u op uw salaris van de twaalf kalendermaanden 

voor het ziekteverlof premies heeft betaald voor 

een bedrag dat overeenstemt met dat voor een 

salaris van 2 030 keer het SMIC, waarvan 1 015 

keer het SMIC tijdens de eerste zes maanden van 

die periode. 

Bovendien moet u op het ogenblik van de 

werkonderbreking ten minste twaalf maanden bij 

de Franse sociale zekerheid ingeschreven zijn. 

Sommige tijdvakken waarin u niet gewerkt heeft, 

worden gelijkgesteld met tijdvakken van arbeid 

(bv. betaalde vakantie, ziekteverlof enz.). 

FRANKRIJK 

73

Zo nodig kunnen ook de tijdvakken van arbeid (of 

premiebetaling) die u in andere lidstaten van de 

EU vervuld heeft, in aanmerking worden genomen. 

Daartoe moet u bij uw Frans ziekenfonds het 

formulier E 104 indienen, dat u vóór uw vertrek 

naar Frankrijk aangevraagd had bij het ziekenfonds 

van het land dat u verliet. 

Om ziekengeld te krijgen, dient u eventueel een 

medische keuring door uw ziekenfonds te ondergaan. 

 

Tarief van de uitkering 

De dagvergoeding is gelijk aan 50 % van uw 

gemiddeld dagloon van de drie maanden die aan 

uw aanvraag voorafgaan, zonder dat een door de 

sociale zekerheid vastgesteld bedrag mag worden 

overschreden; het bedraagt 2/3 van hetzelfde 

bedrag vanaf de 31e dag werkonderbreking indien 

u drie kinderen ten laste heeft. Vanaf de zevende 

maand van ononderbroken uitbetaling is het 

bedrag respectievelijk 51,49 % en 68,66 % van 

de bovengenoemde bedragen. 

Voor de eerste drie dagen wordt geen ziekengeld 

toegekend. Voor sommige langdurige ziekten kan 

u de uitkering gedurende drie jaar ontvangen. 

 

Documenten voor het aanvragen van het 

ziekengeld 

Bij een werkonderbreking (begin van de onderbreking 

dan wel verlenging) dient u het door uw arts 

ingevulde avis d’arrêt de travail (bericht van 

werkonderbreking) verder in te vullen, de eerste 

twee delen van dit document binnen de 48 uur 

aan uw ziekenfonds toe te sturen, en het derde 

deel aan uw werkgever. 

U moet bij uw ziekenfonds tevens een verklaring 

van uw werkgever indienen waarop uw werkduur 

en uw loon van vóór de werkonderbreking zijn 

vermeld, zodat uw ziekenfonds uw dagvergoeding 

kan berekenen. 

C. VERZEKERING BIJ MOEDERSCHAP 

De moederschapsverzekering omvat de volledige 

vergoeding van sommige medische verstrekkingen 

voor moeder en kind en een uitkering voor 

arbeidsongeschiktheid wegens zwangerschap. 

Werkneemsters in loondienst, werkloze werkneemsters 

die werkloosheidsuitkeringen (hebben) 

ontvangen, gepensioneerde vrouwen en echtgenoten 

en dochters ten laste van verzekerden, 

hebben allen recht op medische verzorging. 

Enkel de werkneemsters in loondienst en de 

werkloze werkneemsters die werkloosheidsuitkeringen 

(hebben) ontvangen, hebben daarenboven 

ook nog recht op de uitkering. 


U (of de verzekerde van wie uw recht afgeleid is) 

moet ten minste tien maanden vóór de vermoedelijke 

bevallingsdatum bij de verzekering ingeschreven 

zijn, en moet bewijzen dat op de 

vermoedelijke datum van de bevruchting of op 

de datum waarop het prenataal moederschapsverlof 

begon, voldaan was aan de voorwaarden 

voor de vergoeding van de medische behandeling 

en de toekenning van ziekengeld (zie de punten A 

en B). 

Geneeskundige verzorging 

De kosten van de volgende verstrekkingen met 

betrekking tot zwangerschap, bevalling en de 

daaropvolgende zorgen worden voor 100 % vergoed: 

verzorging, geneesmiddelen, bevalling in 

het ziekenhuis, kosten van de voorgeschreven 

preventieve en postnatale controleonderzoeken. 

Uitkeringen 

Uw dagvergoeding (indemnité journalière) wordt 

berekend op grond van het loon van de drie 

maanden die aan het zwangerschapsverlof voorafgingen, 

met een door de sociale zekerheid 

vastgesteld maximaal bedrag. Van dit loonbedrag 

worden de wettelijk en krachtens de CAO 

verplichte bijdragen en de algemene sociale 

bijdrage (contribution sociale généralisée) afgetrokken. 

Normaliter loopt de dagvergoeding van zes weken 

vóór de bevalling (acht weken bij een problematische 

zwangerschap of vanaf het derde kind, 

twaalf weken voor tweelingen, vierentwintig 

weken voor drielingen en meer) tot tien weken 

na de bevalling (18 weken vanaf het derde kind, 

tweeëntwintig weken voor een meerling (2 kinderen 

of meer)). 

Voor inlichtingen over formaliteiten en bewijsstukken 

kan u zich wenden tot uw ziekenfonds 

(caisse de maladie) en uw kinderbijslagfonds 

(caisse d’allocations familiales). U dient zich ook 

tot deze organismen te wenden indien u zich naar 

een andere lidstaat begeeft. 



De verzekering tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten 

dekt de arbeidsongevallen die veroorzaakt 

zijn door uw werk, of gebeurd zijn naar 

aanleiding van uw werk, en de ongevallen op weg 

van en naar het werk, alsmede de bij het werken 

opgelopen ziekten die op de officiële lijst van 

beroepsziekten staan of die na een onderzoek 

door een commissie ter erkenning van beroepsziekten 

zijn erkend als rechtstreeks met het werk 

verband houdende ziekten. 

74 FRANKRIJK

Uw werkgever moet onmiddellijk in kennis gesteld 

worden van het ongeval en hij moet de 

namen en adressen krijgen van de getuigen ervan. 

De werkgever bezorgt u dan een arbeidsongevallenformulier 

dat u recht geeft op de nodige 

verstrekkingen in natura (verzorging) zonder dat 

u deze kosten hoeft voor te schieten. 

De beroepsziekten die voorkomen op de officiële 

lijst, alsmede de ziekten die door de regionale 

commissies als beroepsziekten zijn erkend, geven 

recht op exact dezelfde verstrekkingen en uitkeringen 

als de arbeidsongevallen. Wanneer u aan 

één van deze ziekten lijdt, moet u, binnen de 15 

dagen na de datum van het stopzetten van het 

werk, aangifte daarvan doen bij uw fonds. Bij 

deze verklaring voegt u twee exemplaren van het 

doktersattest. Na een medische keuring zal het 

fonds u meedelen welke beslissing genomen is. 

Bij arbeidsongeval of beroepsziekte heeft u recht 

op medische behandeling en op een dagvergoeding, 

en eventueel op een pensioen wegens 

blijvende invaliditeit. Indien u overlijdt, hebben 

uw nabestaanden recht op een pensioen. 

 


Op vertoon van het door uw werkgever opgestelde 

document met betrekking tot het arbeidsongeval 

ontvangt u, behalve bij overschrijding van 

het tarief, gratis geneeskundige verzorging, geneesmiddelen, 

ziekenhuisverpleging en technische 

hulpmiddelen. 

In bepaalde omstandigheden kan u ook een 

revalidatiebehandeling of een herscholing volgen. 

 

Uitkering 

U heeft recht op een dagvergoeding vanaf de 

eerste dag van uw arbeidsongeschiktheid. Deze 

uitkering bedraagt de eerste 28 dagen 60 % van 

uw brutodagloon en vervolgens 80 % daarvan, 

met als maximumbedrag 0,834 % van het jaarlijks 

maximumbedrag van de sociale zekerheid. 

In geval van recidief wordt het ongevalformulier 

niet door uw werkgever, maar door uw ziekenfonds 

verstrekt. 

Pensioen bij blijvende 

arbeidsongeschiktheid 

Wanneer het ongeval of de beroepsziekte een 

blijvende gedeeltelijke of volledige arbeidsongeschiktheid 

veroorzaakt, heeft u recht op een 

pensioen. Het bedrag daarvan wordt berekend 

op basis van uw inkomen tijdens de twaalf 

maanden vóór de arbeidsongeschiktheid, en van 

het percentage van uw blijvende arbeidsongeschiktheid. 

Bedraagt de blijvende arbeidsongeschiktheid 

minder dan 10 %, dan wordt u als 

vergoeding een kapitaal uitgekeerd. 

Pensioen bij overlijden 

Het fonds betaalt pensioenen aan de echtgeno(o)t(e), 

de kinderen en, onder bepaalde voorwaarden, 

ook aan de ouders van de overledene. De 

pensioenen bedragen een bepaald percentage 

van het jaarloon van de overleden verzekerde, 

namelijk 30 % voor de echtgeno(o)t(e) (in 

bepaalde gevallen 50 %), 15 % voor één kind, 

30 % voor twee kinderen, en 10 % per kind vanaf 

het derde kind. 

Het totaal van de toegekende pensioenen dat aan 

de nabestaanden van een slachtoffer van een 

arbeidsongeval wordt uitbetaald, mag niet meer 

bedragen dan 85 % van het jaarloon van de 

overledene. 

 


Ontvangt u als gevolg van een arbeidsongeval een 

pensioen voor een permanente arbeidsongeschiktheid 

van minstens 66,6 %, dan hebt u, zonder 

eigen bijdrage (ticket modérateur), recht op 

verstrekkingen in natura van de ziekte- en moederschapsverzekering. 

Hetzelfde geldt als u een 

nabestaandenpensioen ontvangt. 

 

Betalingen buiten Frankrijk 

Indien u naar een andere lidstaat van de EU 

terugkeert, daar verblijft of er gaat wonen, kunnen 

deze pensioenen en uitkeringen ook ginder 

worden uitbetaald. 


De invaliditeitsverzekering heeft ten doel u een 

pensioen toe te kennen als schadeloosstelling voor 

blijvende arbeidsongeschiktheid en het aldus 

gederfde loon. Dit pensioen wordt enkel tijdelijk 

toegekend, en kan op elk moment worden 

herzien. Het invaliditeitspensioen kan enkel aan 

de rechtstreeks verzekerde worden toegekend. 


U heeft enkel recht op een invaliditeitspensioen 

indien u aan de volgende zes voorwaarden 

voldoet. 

— Uw arbeidsgeschiktheid of verdiencapaciteit 

is met ten minste tweederde verminderd. 

— U bent jonger dan 60 jaar. 

— U moet aantonen dat u voldoet aan de 

voorwaarden inzake aansluiting bij een ziekenfonds, 

betaling van bijdragen en gewerkte 

tijdvakken of inzake de betaling van daggeld 

door de ziekenverzekering voor een periode 

van meer dan zes maanden (zie punt 2 B). Zo 

nodig kunnen ook tijdvakken van arbeid of 

premies in andere lidstaten in aanmerking 


FRANKRIJK 

75

— Uw gezondheidstoestand moet door een 

medisch attest worden bevestigd. 

— U moet zich aan alle gevraagde medische 

keuringen onderwerpen. 

 


Het bedrag van het pensioen is afhankelijk van uw 

resterende mogelijkheden tot het uitoefenen van 

een beroep. 

Indien u nog fit genoeg bent om een inkomen te 

verdienen, bedraagt uw pensioen 30 % van uw 

gemiddeld loon over de tien beste jaren gedeeld 

door tien indien u minimaal tien jaren heeft 

gewerkt, met een bepaald maximumbedrag. Indien 

u niet in staat bent enig beroep uit te oefenen, 

zal uw pensioen 50 % bedragen van uw gemiddeld 

loon van de tien beste jaren gedeeld door tien 

indien u minimaal tien jaren heeft gewerkt, 

eveneens met een bepaald maximumbedrag. Uw 

pensioen wordt verhoogd indien u voor de 

normale activiteiten van het dagelijks leven een 

beroep moet doen op de hulp van derden. 

Uw pensioen kan worden herzien, geschorst of 

ingetrokken wegens medische redenen, en het kan 

ook worden geschorst of verminderd wanneer u 

opnieuw een bepaald inkomen verdient met 

werken. Met 60 jaar wordt het pensioen omgezet 

in een ouderdomspensioen wegens arbeidsongeschiktheid 

(pension de substitution). 

Indien u in twee of meer lidstaten verzekerd was, 

wordt het bedrag van uw pensioen vastgesteld 

volgens de communautaire voorschriften. Die 

communautaire regels zijn ook van toepassing 

indien u of leden van uw gezin in een andere 

lidstaat wonen of daar tijdelijk verblijven. 

 


Indien u een invaliditeitspensioen trekt, hebben u 

en uw gezinsleden recht op terugbetaling van de 

medische kosten bij ziekte of moederschap. Voor 

uzelf wordt 100 % van het officieel tarief terugbetaald. 

5. Uitkering bij ouderdom en 

voor nabestaanden 

De tak ouderdomsverzekering van het algemeen 

stelsel verleent twee soorten uitkeringen en verstrekkingen: 

— op premiebetaling berustende uitkeringen 

van de verzekering, bijvoorbeeld ouderdomspensioenen 

en nabestaandenpensioenen; 

— niet op premiebetaling berustende uitkeringen, 

met name de bijstandsuitkeringen waarvoor 

uw bestaansmiddelen worden nagegaan 

(zie verder). 

Ouderdomspensioen 

Bij de berekening van het ouderdomspensioen 

wordt uitgegaan van drie elementen: het gemiddeld 

jaarloon, het pensioenpercentage en de 

verzekeringsduur. 

— Het gemiddeld jaarloon wordt berekend op 

grond van de gewogen beste jaren van uw 

loopbaan. Sinds de wet van 22 juli 1993 op 1 

januari 1994 van kracht werd, stijgt het 

aantal meegerekende jaren regelmatig. Het 

kan uiteenlopen van 11 (voor verzekerden 

die na 1934 zijn geboren) tot 24 (voor 

verzekerden die in 1947 zijn geboren). In 

2008 zal het aantal jaren, ongeacht het 

geboortejaar, 25 bedragen. In het jaar 2000 

werden voor verzekerden die in 1940 zijn 

geboren 17 jaren meegeteld. 

— Het pensioenpercentage ligt tussen 25 % en 

50 %, al naargelang de tijdvakken waarin u 

verzekerd bent geweest in alle stelsels samen 

en naargelang uw leeftijd. Vanaf 60 jaar kan 

u een ouderdomspensioen met het maximale 

percentage verkrijgen als u kan aantonen dat 

u in een of meer basispensioenstelsels een 

bepaald aantal verzekeringstijdvakken of 

daarmee overeenstemmende erkende perioden 

heeft verworven, zulks al naargelang uw 

geboortejaar. Sinds 1 januari 1994 wordt dit 

aantal tijdvakken voor verzekerden die na 

1934 geboren zijn geleidelijk met één 

trimester per jaar verhoogd tot vanaf 1 januari 

2003 het aantal van 160 trimesters is bereikt, 

ongeacht het geboortejaar. In het jaar 2000 

moesten in 1940 geboren verzekerden een 

totaal van 157 trimesters kunnen aantonen. 

Ook verzekeringstijdvakken die u onder een 

stelsel van sociale zekerheid van een staat 

van de Europese Economische Ruimte heeft 

verworven, worden in aanmerking genomen 

voor de vaststelling van het pensioenpercentage 

vanaf 60 jaar. 

Wanneer de verzekeringsduur niet tussen 60 

en 65 jaar wordt bereikt, wordt het maximumpercentage 

(50 %) verminderd. Dit 

maximumpercentage wordt echter ongeacht 

de verzekeringsduur automatisch verkregen 

wanneer de verzekerde de leeftijd van 65 jaar 

bereikt of wanneer hij voor het bereiken van 

deze leeftijd arbeidsongeschikt wordt verklaard. 

Hetzelfde voordeel wordt vanaf 60 

jaar onder bepaalde voorwaarden aan werkende 

huisvrouwen toegekend. 

— Voor de berekening van het pensioenbedrag 

blijft de verzekeringsduur in het stelsel vastgesteld 

op 150 kwartalen (onder verzekeringsduur 

wordt verstaan verzekeringsduur in 

het algemeen stelsel, inclusief met verzekeringstijdvakken 

gelijkgestelde perioden 

(werkloosheidsperioden, militaire dienst, perioden 

tijdens welke ziekengeld, invaliditeits- 

76 FRANKRIJK

pensioen en ongevallenrente voor een blijvende 

arbeidsongeschiktheid van minstens 

66,66 % wordt ontvangen)). Wanneer de 

verzekeringsduur minder dan 150 kwartalen 

bedraagt, is het pensioen gelijk aan zoveel 

honderdvijftigsten als de verzekerde verzekeringskwartalen 

in het algemeen stelsel heeft. 

Minimum- en maximumbedrag van het 

ouderdomspensioen 

Elke verzekerde waarvan het pensioen op grond 

van het volledige percentage wordt berekend, kan 

aanspraak maken op een minimumpensioen, 

genaamd minimum contributif. Wanneer het 

pensioen op grond van het volledige percentage 

maar voor een verzekeringsduur in het stelsel van 

minder dan 150 kwartalen wordt berekend, wordt 

dit minimumpensioen vastgesteld naar rata van de 

effectieve verzekeringsduur in het algemeen stelsel. 

De pensioenen die vanaf 60 jaar worden toegekend, 

mogen niet hoger zijn dan de helft van de 

hoogste loongrens waarover premies verschuldigd 

zijn. 

Onder bepaalde voorwaarden wordt het pensioen 

verhoogd als: 

— de gepensioneerde drie of meer kinderen 

heeft opgevoed; 

— de gepensioneerde vóór de leeftijd van 65 

jaar een beroep moet doen op de hulp van 

derden om de normale dagelijkse activiteiten 

te kunnen verrichten; 

— de gepensioneerde een echtgeno(o)t(e) in de 

leeftijd van ten minste 65 jaar, of 60 jaar in 

geval van arbeidsongeschiktheid, ten laste 

heeft. 

Nabestaandenpensioen 

Een nabestaandenpensioen (pension de réversion) 

wordt toegekend aan weduwen/weduwnaars van 

ten minste 55 jaar, van wie het inkomen een 

bepaald bedrag niet overschrijdt. Dit pensioen 

bedraagt 54 % van het ouderdomspensioen van de 

overleden echtgeno(o)t(e). Cumulatie van dit 

pensioen met eigen ouderdomsen invaliditeitsuitkeringen 

is binnen bepaalde grenzen mogelijk. 

Een ander pensioen (pension de veuve ou de veuf) 

wordt toegekend aan weduwen/weduwnaars die 

al blijvend invalide zijn op het ogenblik van het 

overlijden van hun echtgeno(o)t(e), die recht had 

op een ouderdoms- of invaliditeitspensioen. Dit 

pensioen kan worden toegekend als de langstlevende 

nog geen 55 jaar is. 

Indien de echtgenoot van een verzekerde overledene 

geen recht heeft op een nabestaandenpensioen, 

kan onder bepaalde voorwaarden een 

weduwe- of weduwnaarsuitkering (allocation 

veuvage) worden toegekend om de (her)integratie 

op de arbeidsmarkt mogelijk te maken. Deze 

uitkering wordt maximaal twee jaar lang betaald 

aan personen jonger dan 55 jaar en is onderworpen 

aan een vermogenstoets. Deze uitkering 

kan vijf jaar lang worden betaald indien de 

aanvrager op het moment van overlijden van de 

echtgenoot reeds 50 jaar was. In dat geval wordt 

de uitkering uitbetaald tot de betrokkene 55 jaar 

wordt. 

Bij welk orgaan vraagt u deze 

uitkeringen aan? 

Het ouderdomspensioen, het nabestaandenpensioen 

(pension de réversion) en de weduwe-/ 

weduwnaarsuitkering worden op de volgende 

adressen aangevraagd: 

— in Parijs en omstreken: bij de Caisse nationale 

d’assurance vieillesse des travailleurs salariés 

(Nationaal Fonds voor de Ouderdomsverzekering 

van Werknemers); bij het ziekenfonds 

van Île-de-France voor de weduwe-/weduwnaarsuitkering 

voor invaliden; 

— in de provincie: services „vieillesse” (afdeling 

Ouderdomsverzekering) van de Caisse régionale 

d’assurance maladie (Regionaal Ziekenfonds); 

— in Straatsburg: Caisse régionale d’assurance 

vieillesse de Strasbourg (het Gewestelijk 

Fonds van Straatsburg voor de Ouderdomsverzekering). 

Dat orgaan moet de ontvangst van uw aanvraag 

bevestigen. 

Wanneer u in een andere lidstaat woont, moet u 

de aanvraag indienen bij het orgaan van de 

pensioenverzekering van dat land. 

 

Niet premieafhankelijke uitkeringen 

Er bestaan ook uitkeringen die niet afhankelijk zijn 

van de betaling van ouderdomspensioenpremies. 

Deze zijn: 

— uitkering aan huismoeders (allocation aux 

mères de famille); 

— toeslag voor gepensioneerden van wie het 

pensioen lager is dan het minimumbedrag; 

— secours viager (lijfrente); 

— speciale ouderdomsuitkering; 

— aanvullende uitkering van het Nationaal 

Ouderdomsfonds. 

Om deze uitkeringen te ontvangen moet u aan de 

volgende voorwaarden voldoen: 

— ten minste 65 jaar zijn (voor arbeidsongeschikten: 

60 jaar); 

— op duurzame en regelmatige wijze in Frankrijk 

wonen; 

FRANKRIJK 

77

— inkomsten hebben die een bepaald bedrag 

niet overschrijden; 

— gedurende een bepaalde tijd als werknemer 

of zelfstandige hebben gewerkt. 

De uitkering van het ouderdomsfonds is bedoeld 

als een aanvulling op de verschillende ouderdomsuitkeringen 

voor personen uit de laagste 

inkomenscategorie. Voor leeftijd, woonplaats en 

bestaansmiddelen worden dezelfde voorwaarden 

gesteld als hierboven. De FNS-uitkering wordt 

uitbetaald door hetzelfde orgaan dat de aan te 

vullen ouderdomsuitkering toekent. 

Secundaire rechten 

Wanneer u een ouderdomspensioen of een ouderdomsuitkering 

ontvangt, heeft u voor uzelf en uw 

medeverzekerden tevens recht op geneeskundige 

verzorging. Deze verstrekkingen worden u door 

het plaatselijk ziekenfonds van uw woonplaats 

verleend op vertoon van het pensioenbewijs of 

van het betalingsstrookje van uw pensioen. 

Verzekering in twee of meer lidstaten 

Indien u in twee of meer lidstaten verzekerd was, 

wordt het bedrag van uw pensioen berekend 

volgens de communautaire regels. 

6. Uitkering bij overlijden 

Bij het overlijden van de verzekerde betaalt de 

overlijdensverzekering aan de personen die op de 

dag van het overlijden daadwerkelijk geheel en 

blijvend ten laste waren, een vaste geldsom uit. 

Indien binnen een maand geen rangorde wordt 

ingeroepen, wordt deze som toegekend aan de 

echtgeno(o)t(e) van wie de overledene niet wettelijk 

of feitelijk gescheiden was, of anders aan de 

nakomelingen en, indien de verzekerde geen 

overlevende echtgenoot noch nakomelingen had, 

aan de verwanten in stijgende lijn. 

Op het tijdstip van zijn overlijden moet de 

verzekerde voldoen aan de voorwaarden om 

verstrekkingen in natura van de ziekteverzekering 

te verkrijgen, dan wel een vervangende uitkering 

ontvangen of een invaliditeitspensioen dan wel 

lijfrente krachtens de wet op de arbeidsongevalverzekering, 

zulks voor een arbeidsongeschiktheid 

van ten minste 66,66 %. De voorwaarden voor het 

verkrijgen van de overlijdensuitkering zijn dezelfde 

als die voor het verkrijgen van de verstrekkingen 

van de ziekteverzekering (zie punt 

2 A); de overledene moet eraan hebben voldaan. 

Welke documenten heeft u nodig? 

U moet de overlijdensuitkering aanvragen op een 

speciaal formulier dat u bij uw ziekenfonds (caisse 

primaire d’assurance maladie) haalt. Dit formulier 

dient u in, samen met een overlijdensakte, de 

inschrijvingskaart van de overledene, een verklaring 

over het laatste loon van de verzekerde, een 

fiche familiale d’état civil (een uittreksel uit het 

bevolkingsregister betreffende de samenstelling 

van het gezin) en eventueel ook een document 

waarin verklaard wordt dat u op de dag van het 

overlijden geheel en blijvend ten laste van de 

verzekerde was. 

Bedrag van de overlijdensuitkering 

De uitkering bedraagt 90-maal het dagelijks 

basisloon van de verzekerde, vastgesteld zoals 

voor de dagvergoeding bij ziekte. Het mag niet 

minder bedragen dan 1 % van het jaarlijkse 

maximumbedrag van de sociale zekerheid en niet 

meer dan een kwart van datzelfde bedrag. Voor 

nadere inlichtingen kan u contact opnemen met 

uw ziekenfonds. 


De Franse wetgeving voorziet in de volgende 

uitkeringen: 

— de eigenlijke kinderbijslag (allocation familiale); 

— de uitkering voor jonge kinderen (allocation 

pour jeune enfant); 

— de gezinstoeslag (complément familial); 

— de huisvestingstoelage (allocation de logement); 

— de bijzondere opvoedingsuitkering (allocation 

d’éducation spéciale); 

— de kostwinnerstoelage (allocation de soutien 

familial); 

— de uitkering aan het begin van het nieuwe 

schooljaar (allocation de rentrée scolaire); 

— de toelage aan alleenstaande ouders (allocation 

de parent isolé); 

— de opvoedingsuitkering (allocation parentale 

d’éducation); 

— de adoptie-uitkering (allocation d’adoption); 

— de ouderlijke aanwezigheidsuitkering (allocation 

de présence parentale). 


U heeft recht op de Franse gezinsbijslagen als u en 

uw gezin in Frankrijk wonen en u ten minste één 

kind volledig en voortdurend ten laste heeft. Voor 

de kostwinnerstoelage, de toelage aan alleenstaande 

ouders, de uitkering voor jonge kinderen, 

de adoptietoelage, de huisvestingstoelage en de 

gezinstoeslag mag u bovendien niet meer verdienen 

dan een bepaald bedrag. 

De eigenlijke kinderbijslag (allocation familiale) 

wordt pas vanaf het tweede kind toegekend, maar 

bepaalde uitkeringen zoals de huisvestingstoelage, 

de uitkering aan het begin van het nieuwe 

78 FRANKRIJK

schooljaar, de bijzondere opvoedingsuitkering, de 

uitkering voor jonge kinderen en de toelage aan 

alleenstaande ouders kunnen vanaf het eerste kind 


Als u werknemer of zelfstandige in Frankrijk bent 

of er werkloosheidsuitkeringen ontvangt en als uw 

echtgeno(o)t(e) met uw kinderen in een andere 

lidstaat van de Europese Unie woont en er niet 

werkt, heeft u recht op de hierna opgesomde 

gezinsbijslagen, met uitzondering van de opvoedingsuitkering, 

de huisvestingstoelage, de uitkering 

voor jonge kinderen tot de leeftijd van drie 

jaar, en de adoptie-uitkering. Als uw echtgeno(o)t(e) 

in die andere lidstaat wel een beroep uitoefent, 

heeft u recht op de gezinsuitkeringen van dat 

andere land, met eventueel een aanvullende 

uitkering van Frankrijk. 

Wie heeft recht op gezinsbijslag? 

De gezinsbijslagen worden toegekend voor alle 

kinderen tot 20 jaar, op voorwaarde dat het kind 

niet werkt of een loon ontvangt dat lager is dan 

55 % van het minimumloon (SMIC). Er wordt geen 

gezinsbijslag toegekend voor het eerste kind. 

Vanaf 11 jaar en opnieuw vanaf 16 jaar worden 

toeslagen toegekend, met uitzondering van het 

oudste kind van een gezin met twee kinderen. 

Gezinnen met drie of meer kinderen krijgen deze 

toeslagen voor alle kinderen. 

Aanvraag 

U moet uw aanvraag indienen bij het kinderbijslagfonds 

(Caisse d’allocations familiales) van de 

woonplaats van uw gezin. 

Welke bewijsstukken u nodig heeft voor elk van 

de hierboven vermelde uitkeringen, kan u lezen in 

de Guide des allocations familiales (handleiding 

gezinsbijslagen) die uitgegeven is door het kinderbijslagfonds, 

of u kan zich wenden tot de Caisse 

de mutualité sociale agricole (Sociaal Fonds voor 

de Landbouw) van uw woonplaats. 


Wanneer u in Frankrijk werkloos wordt, moet u 

zich onmiddellijk als werkzoekende laten inschrijven 

bij het dichtstbijzijnde plaatselijk kantoor van 

het Assedic (Association pour l’emploi dans 

l’industrie et le commerce — Vereniging voor 

Werkgelegenheid in Handel en Industrie), teneinde 

uw werkloosheidsuitkeringen te ontvangen 

en uw recht op de socialezekerheidsprestaties te 

behouden. 

Uw afdeling van Assedic zal u een aanvraagformulier 

voor de uitkeringen toezenden, dat u 

moet invullen en terugsturen samen met een 

verklaring van uw voormalige werkgever over de 

verbreking van de arbeidsovereenkomst. 

Als u voldoet aan de voorwaarden, zal Assedic de 

aan u verschuldigde werkloosheidsuitkering uitbetalen. 

Deze werkloosheidsuitkering wordt allocation 

unique dégressive (AUD — afnemende 

eenheidsuitkering) genoemd. 

Als uw recht op werkloosheidsuitkering verlopen 

is, of u niet langer voldoet aan de voorwaarden 

om dergelijke uitkeringen te verkrijgen, kan u 

eventueel, na een vermogenstoets, werkloosheidsbijstand 

krijgen. 


Om recht te hebben op een uitkering van de 

werkloosheidsverzekering moet u voldoen aan de 

volgende voorwaarden: 

— buiten uw schuld uw betrekking verloren 

hebben; 

— ingeschreven zijn als werkzoekende, en u 

aan de vereiste controles onderwerpen; 

— daadwerkelijk een voortdurend werk zoeken; 

— lichamelijk arbeidsgeschikt zijn; 

— niet ouder zijn dan 60 jaar, of als u niet 

voldoet aan de voorwaarden voor een pensioen 

op 60 jaar: niet ouder zijn dan 65 jaar; 

— aantonen dat u de laatste acht maanden ten 

minste vier maanden bij het werkloosheidsverzekeringsstelsel 

aangesloten bent geweest. 

De referentieperiode voor de vaststelling van 

de aansluitingsduur bedraagt twee jaar voor 

personen jonger dan 50 jaar en drie jaar voor 

personen ouder dan 50 jaar. Hoe langer u 

bent aangesloten, hoe langer u uitkeringen 

ontvangt. Tijdvakken van arbeid die in een 

andere lidstaat vervuld zijn, worden ook in 

aanmerking genomen op voorwaarde dat u 

formulier E 301 voorlegt, dat u werd verstrekt 

door het orgaan van de werkloosheidsverzekering 

van het laatste land waar u hebt 

gewerkt. 

Duur en bedrag van de uitkering 

De duur van het recht op werkloosheidsuitkering 

hangt af van de voorafgaande verzekeringsduur en 

van de leeftijd van de werkzoekende. 

Grosso modo hebben personen ouder dan vijftig 

langer recht op de uitkering dan personen die 

jonger zijn dan 50 jaar. Om recht te hebben op de 

minimumperiode van vier maanden moet u vier 

verzekeringsmaanden hebben vervuld (of 676 uur 

hebben gewerkt) tijdens de laatste acht maanden. 

De langste uitkering (60 maanden) wordt toegekend 

aan werklozen van meer dan 55 jaar, die 

tijdens de voorgaande drie jaar meer dan 27 

maanden verzekerd waren (en dus meer dan 4 563 

uur hebben gewerkt). 

Eerst wordt gedurende een zekere tijd een uitkering 

aan het „normale” (volledige) tarief toege- 

FRANKRIJK 

79

kend, daarna wordt de uitkering afgebouwd. Die 

eerste periode aan normaal tarief duurt eenderde 

tot de helft van de volledige uitkeringsduur, de 

tweede periode, met afnemende uitkering, de rest 

van de uitkeringsduur. Het normale tarief van de 

dagvergoeding is een percentage van het brutodagloon 

dat u vroeger verdiende en waarover u 

bijdragen heeft betaald. Dat percentage varieert 

van 57,4 % bij een relatief hoog inkomen tot 75 % 

bij een relatief laag inkomen. Na afloop van die 

eerste periode wordt de uitkering elke vier maand 

met een bepaald percentage verminderd (meestal 

15 %). Daarbij wordt de uitkering nooit lager dan 

het door de staat vastgestelde bestaansminimum. 

Nadere inlichtingen krijgt u bij uw Assedicbureau. 

Gedeeltelijke werkloosheid 

Er worden eventueel ook uitkeringen toegekend 

als het werkaanbod in uw onderneming vermindert 

of wegvalt wegens gebrek aan afzetmogelijkheden 

of als gevolg van bevoorradingsmoeilijkheden, 

van een ongeval of van 

slechte weersomstandigheden. 

Werknemers van de bouw en de openbare werken 

krijgen speciale vergoedingen als niet kan worden 

gewerkt als gevolg van het slechte weer. Die 

uitkeringen worden door uw werkgever betaald. 

Werk zoeken in het buitenland 

Indien u uit een andere lidstaat in Frankrijk werk 

komt zoeken, of in Frankrijk werkloos wordt en 

naar een andere lidstaat werk gaat zoeken, dient u 

de communautaire regels te raadplegen. 

9. Aanvullende pensioenen 

Naast het basispensioen (1 er étage du 1 er pilier) 

staat het aanvullend pensioen (2 e étage du 1 er 

pilier), dat verplicht is voor alle werknemers die 

onder het algemeen of het landbouwstelsel vallen. 

Niet-kaderpersoneel betaalt bijdragen over zijn 

volledig salaris met een maximum van driemaal 

het maximumbedrag van de sociale bijdrage, aan 

het overkoepelende systeem ARRCO (Association 

de régime de retraite complémentaire) dat 90 

pensioeninstellingen omvat. Kaderleden betalen 

tot het maximumbedrag van de sociale zekerheid 

bijdragen aan het ARRCO-stelsel en daarboven 

over hun gehele salaris tot een maximum van 

achtmaal het maximumbedrag aan het stelsel van 

de AGIRC (Association générale des institutions de 

retraites de cadres), die 45 pensioeninstellingen 

omvat. Deze aanvullende stelsels worden op 

onafhankelijke wijze paritair beheerd door de 

sociale partners volgens het omslagstelsel. 

De bijdragen die u gedurende uw loopbaan 

betaalt, worden omgezet in pensioenpunten. 

Deze worden elk jaar berekend door alle betaalde 

bijdragen te delen door de prijs per punt (of het 

referentiesalaris) voor het desbetreffende jaar. 

Het bedrag van uw pensioen hangt af van het 

aantal punten dat tijdens uw loopbaan op uw 

rekening wordt geboekt. Uw pensioen wordt 

berekend door dit aantal punten te vermenigvuldigen 

met de waarde op het tijdstip van pensionering. 

In de aanvullende pensioenstelsels is de leeftijd 

voor volledige pensionering 65 jaar. Onder 

bepaalde voorwaarden kan het aanvullend pensioen 

reeds vanaf 60 jaar worden uitbetaald zonder 

aftrek. 

Ook zijn er nabestaandenpensioenen voor weduwen, 

weduwnaars, wezen jonger dan 21 jaar en 

ex-echtgenoten. 

Vanaf 1 januari 2000 vallen zowel het AGIRC- als 

het ARRCO-stelsel onder de toepassing van Verordening 

(EEG) nr. 1408/71, net als de basisstelsels 

van de sociale zekerheid. De bepalingen van deze 

verordening gelden dan ook voor de aanvullende 

stelsels. 

80 FRANKRIJK

Hoofdstuk II 

ZELFSTANDIGEN 


In Frankrijk vallen de zelfstandigen die geen 

landbouwers zijn onder een ander socialezekerheidsstelsel 

dan de loontrekkenden. Alle zelfstandigen 

die geen landbouwers zijn, vallen onder 

één en dezelfde ziekte- en moederschapsverzekering. 

Daarentegen bestaat er een groot aantal 

pensioenverzekeringen voor ouderdom, invaliditeit 

en nabestaanden. Naar gelang van de beroepscategorie 

waartoe u behoort, valt u onder het 

verzekeringsstelsel voor ambachtslieden, handelaren-industriëlen 

of vrije beroepen. 

Zelfstandigen die geen landbouwers zijn, hebben 

recht op de volgende verstrekkingen en uitkeringen: 

— verzekering bij ziekte en moederschap (zie 

punt 2); 

— ouderdoms-, invaliditeits- en nabestaandenpensioenen 

(punt 3); 

— gezinsuitkeringen. Zelfstandigen ontvangen 

dezelfde gezinsuitkeringen als loontrekkenden, 

en onder dezelfde voorwaarden (zie 

hoofdstuk I, punt 7). 

Er bestaan geen bijzondere uitkeringen of verstrekkingen 

voor arbeidsongevallen, noch voor 

werkloosheid. U kan echter vrijwillig bijdragen 

betalen aan het algemene stelsel voor het risico 

van arbeidsongevallen. 

 

Wie wordt als zelfstandige beschouwd? 

In de regel worden personen van de volgende 

categorieën beschouwd als zelfstandigen: 

— ambachtslieden die in het beroepsregister 

(Répertoire des métiers, RM) ingeschreven 

zijn als zelfstandige ondernemer of als 

beheerder of compagnon van een bedrijf 

dat in het beroepsregister moet worden 

opgenomen; 

— handelaren en industriëlen die in het handelsregister 

(Registre du commerce, RC) zijn 

ingeschreven of die als handelaar aan de 

beroepsbelasting onderworpen zijn; 

— zelfstandigen die één van de beroepen 

uitoefenen die niet onder het algemeen 

stelsel van de sociale zekerheid vallen, en 

die niet behoren tot één van de hierboven 

genoemde groepen zelfstandigen. 

 

Aansluiting bij het verzekeringsstelsel 

Uw aansluiting bij de bovenvermelde socialezekerheidsstelsels 

is verplicht. Ambachtslieden en 

handelaars of industriëlen moeten zich binnen de 

15 dagen na de aanvang van hun werkzaamheden 

in Frankrijk, laten inschrijven in het handelsregister 

(RC) of in het beroepsregister (RM) om 

recht te hebben op de prestaties van de verzekering 

ziekte-moederschap. 

Bovendien moet u zich binnen de twee maanden 

laten inschrijven bij het regionale verzekeringsfonds 

(caisse mutuelle régionale) waaronder u 

ressorteert. Dit fonds laat u vervolgens weten hoe 

u kan aansluiten bij het erkend verzekeringsorgaan 

van uw keuze. 

 

Premies en bijdragen 

Als premie en bijdragen betaalt u een bepaald 

percentage van uw beroepsinkomen. De premie 

voor de basisouderdomsverzekering van de vrije 

beroepen is daarentegen een vast bedrag. 

De premie voor de ziekteverzekering wordt halfjaarlijks 

geïnd, op 1 april en op 1 oktober. 

Ambachtslieden, handelaars en industriëlen betalen 

een aanvullende bijdrage aangezien zij recht 

hebben op daggeld. 

Let op: betaal uw premies stipt op tijd, want 

anders moet u wellicht een boete betalen. 

Voor de pensioenverzekering verschillen de premies 

naar gelang van het stelsel. Voor de vrije 

beroepen variëren de premies ook nog naar 

gelang van de beroepssector. Normaal dient u 

ieder halfjaar uw premie te betalen aan het fonds 

waarbij u aangesloten bent. 

Tot slot dient u als zelfstandige een bijdrage voor 

gezinsbijslagen te betalen aan de Union de 

recouvrement de sécurité sociale et d’allocations 

familiales (Unie voor de inning van de bijdragen 

voor sociale zekerheid en gezinsbijslagen, Urssaf). 


Verzekerden die nog werken of die al een 

pensioen voor zelfstandigen ontvangen, alsmede 

in het algemeen de personen te hunnen laste, 

hebben recht op de uitkeringen en verstrekkingen 

van de ziekte- en moederschapsverzekering. 

FRANKRIJK 

81


De regelgeving voorziet in dezelfde verstrekkingen 

bij ziekte en moederschap als die van het 

algemeen stelsel (zie punt 2 A van hoofdstuk I). 

Om uw kosten vergoed te krijgen, moet u de 

documenten in verband met de verleende behandeling 

indienen bij uw verzekeringsfonds of 

verzekeringsmaatschappij. Zelfstandigen krijgen 

op dezelfde wijze als werknemers een verzekeringskaart 

(carte vitale). De behandelingsdocumenten 

kunnen dus elektronisch worden doorgestuurd 

indien de behandelaar over de apparatuur 

beschikt om gebruik te maken van de verzekeringskaart. 

Er worden ook uitkeringen betaald: 

— bij moederschap ontvangen de verzekerde 

vrouwen een hersteluitkering (gelijk aan een 

maandelijks maximumbedrag van de sociale 

zekerheid), die in twee schijven wordt uitbetaald 

en vaste daguitkeringen bij onderbreking 

van hun beroepsactiviteit voor minimaal 

30 opeenvolgende dagen. De daguitkering 

bedraagt 1/60e van het maandelijks maximumbedrag 

van de sociale zekerheid. 

Meewerkende echtgenotes krijgen een hersteluitkering 

(gelijk aan het maximumbedrag 

van de sociale zekerheid, uitbetaald in twee 

schijven) en een vervangingsvergoeding gelijk 

aan de reële vervangingskosten, met een 

maximum van 1 085,44 euro (7 120 FRF); 

— verzekerden die een ambachtelijke, handelsof 

industriële activiteit uitoefenen, hebben 

recht op uitkeringen bij ziekte of ongeval 

tijdens de eerste 90 verzuimdagen (wachttijd 

van drie dagen bij opname in het ziekenhuis 

en zeven dagen bij ongeval of ziekte). De 

daguitkering bedraagt 1/720 van het beroepsinkomen 

van de voorgaande drie jaren. Als 

maximum geldt 1/720 van het jaarlijks 

maximumbedrag van de sociale zekerheid. 

Voor nadere inlichtingen wendt u zich tot uw 

regionaal verzekeringsfonds of verzekeringsmaatschappij 

of tot de CANAM (Caisse nationale 

d’assurance maladie des professions indépendantes 

— Nationaal Fonds voor de ziekteverzekering 

van zelfstandige beroepen), Centre Pleyel, Tour 

Ouest, F-93521 Saint-Denis Cedex 1, tel. (33) 

149 33 38 00. 

3. Uitkeringen bij ouderdom, 

invaliditeit en aan 

nabestaanden 

Voor de zelfstandigen bestaat er een hele reeks 

stelsels voor ouderdomsen invaliditeitsverzekering 

en voor verzekering bij overlijden. De 

uitkeringen en verstrekkingen, de voorwaarden 

voor de toekenning ervan, en de tarieven, zijn 

voor ieder stelsel anders. In deze handleiding kan 

derhalve slechts een kort overzicht worden 

gegeven; voor nadere inlichtingen wendt u zich 

tot de volgende instellingen: 

— indien u handelaar of industrieel bent, tot het 

beroepsfonds waaronder u ressorteert of tot 

de Caisse nationale Organic, 9, rue Jadin, F- 

75832 Paris Cedex 17, tel. (33) 140 53 00; 

— indien u een ambacht uitoefent, tot de 

délégation départementale (vertegenwoordiging 

in het departement) van de plaats waar u 

werkt, of tot de Caisse nationale Cancava, 28, 

boulevard de Grenelle, F-75737 Paris Cedex 

15, tel. (33) 145 79 86 47; 

— indien u een vrij beroep uitoefent, tot de 

beroepsafdeling waaronder u ressorteert (13 

in totaal) of tot de Caisse nationale CNAVPL, 

102, rue de Miromesnil, F-75003 Paris, tel. 

(33) 144 95 01 50. 

Het stelsel voor handelaren en 

industriëlen 

De pensioenverzekering voor handelaren en 

industriëlen verleent de volgende uitkeringen. 

— Ouderdomspensioen voor de verzekerde en 

een pensioen voor de echtgeno(o)t(e) van de 

verzekerde. U kan dit pensioen aanvragen 

vanaf 60 jaar. Voor verzekeringstijdvakken na 

1 januari 1973 wordt het bedrag van het 

pensioen op dezelfde wijze vastgesteld als in 

het algemeen stelsel voor loontrekkenden 

(zie hoofdstuk I, punt 5). In het verplicht 

aanvullend stelsel voor echtgenoten heeft uw 

echtgeno(o)t(e) recht op een pensioen wanneer 

u de pensioenleeftijd bereikt dan wel 

overlijdt. 

— Invaliditeitspensioen. Bij volledige invaliditeit, 

waardoor geen enkele beroepsactiviteit 

meer mogelijk is, heeft u recht op een 

invaliditeitspensioen. 

— Uitkering bij overlijden. Bij overlijden vóór 

het bereiken van de pensioengerechtigde 

leeftijd wordt aan de personen te uwen laste 

een overlijdensuitkering toegekend. 

— Aanvullend pensioen (facultatief). U kan, op 

vrijwillige basis, premies betalen voor een 

aanvullend pensioenstelsel. Hierbij heeft u 

de keuze uit zeven premiecategorieën. 

— Bij uw overlijden heeft uw weduwe/weduwnaar 

dan recht op een nabestaandenpensioen 

(pension de réversion, survie) aan dezelfde 

voorwaarden als voor het algemene stelsel 

gelden. 

Stelsel voor ambachtslieden 

Het stelsel voor ambachtslieden verleent de 

volgende uitkeringen. 

82 FRANKRIJK

— Ouderdomspensioen. Zelfde regels als voor 

handelaren en industriëlen. 

— Verplicht aanvullend ouderdomspensioen. 

De ambachtslieden zijn verplicht premies te 

betalen voor een aanvullend pensioenstelsel. 

Als u de pensioengerechtigde leeftijd heeft 

bereikt, uw ambachtelijke werkzaamheden 

stopzet en een basispensioen ontvangt, zal 

een aanvullend ouderdomspensioen worden 

toegekend. 

— Nabestaandenpensioen. De weduwe/weduwnaar 

van de overleden verzekerde heeft 

recht op een nabestaandenpensioen (pension 

de réversion) vanaf 55 jaar. Dit pensioen 

bedraagt 54 % van het basispensioen dat de 

verzekerde zou hebben ontvangen; de weduwe/weduwnaar 

ontvangt tevens een pensioen 

uit hoofde van het aanvullend pensioen. 

— Pensioen bij invaliditeit of ongeschiktheid tot 

het uitoefenen van het beroep. Bij volledige 

invaliditeit hebben de verzekerde ambachtslieden 

recht op een invaliditeitspensioen, dat 

50 % bedraagt van het vroeger verdiende 

gemiddeld basisinkomen, met als maximum 

het maximale bedrag van de sociale zekerheid, 

maar niet lager mag zijn dan een 

bepaald minimum. Op 60 jaar wordt het 

invaliditeitspensioen omgezet in een ouderdomspensioen. 

Aan de verzekerde kan ook 

gedurende maximaal drie jaar een tijdelijk 

pensioen worden toegekend wegens ongeschiktheid 

tot het uitoefenen van het eigen 

beroep. 

— Uitkering bij overlijden. Bij uw overlijden 

wordt een uitkering toegekend aan de personen 

te uwen laste. 

 

Vrije beroepen 

Indien u een vrij beroep uitoefent, heeft u normaal 

recht op: 

— een ouderdomspensioen. U krijgt een basispensioen 

(allocation de base) op 65 jaar, of 

als u arbeidsongeschikt bent reeds op 60 jaar; 

u ontvangt ook een aanvullend pensioen; 

— toeslag of pensioen voor echtgenoten. Wanneer 

uw echtgeno(o)t(e) de pensioengerechtigde 

leeftijd bereikt, kan u bij uw pensioen 

een vaste toeslag krijgen. Na uw dood 

ontvangt uw weduwe/weduwnaar een uitkering 

die gelijk is aan de helft van het bedrag 

dat u ontving of zou hebben ontvangen 

indien u de leeftijd van 65 jaar had bereikt; 

— verzekering bij invaliditeit of overlijden. 

Deze verzekering bestaat niet voor alle 

beroepscategorieën; vraag dus inlichtingen 

aan de voor uw geval bevoegde afdeling. 


In deze handleiding worden bij elke tak van de 

sociale zekerheid telkens de bevoegde socialezekerheidsorganen 

vermeld. U kan zich tot deze 

organen wenden voor alle nadere inlichtingen. De 

adressen van de plaatselijke bureaus vindt u in het 

telefoonboek van uw woonplaats. 

FRANKRIJK 

83

IERLAND 


De uitkeringen in het kader van de Ierse sociale 

zekerheid kunnen globaal in drie categorieën 

worden onderverdeeld: 

— premiegebonden uitkeringen (in het kader 

van de sociale verzekeringen) die toegekend 

worden op basis van een PRSI-loopbaan (Pay- 

Related Social Insurance = loongerelateerde 

uitkeringen). Voor iedere uitkering is een 

bepaald aantal PRSI-premies vereist; 

— niet-premiegebonden uitkeringen (in het kader 

van de sociale voorzieningen) die toegekend 

worden op basis van een onderzoek 

naar de bestaansmiddelen. De uitkeringen in 

het kader van de sociale voorzieningen zijn 

bedoeld voor personen die niet in aanmerking 

komen voor de uitkeringen in het kader 

van de sociale verzekeringen (zie hoofdstuk 

9); 

— een beperkt aantal algemene uitkeringen 

zoals de kinderbijslag, die noch van PRSIpremies 

noch van de bestaansmiddelen van 

de aanvrager afhankelijk zijn. 

Iedereen komt in aanmerking voor een socialezekerheidsuitkering, 

zolang hij/zij voldoet aan de 

gestelde voorwaarden. Behalve voorwaarden inzake 

de verzekeringsloopbaan of de bestaansmiddelen, 

kunnen voor bepaalde uitkeringen ook 

nog andere voorwaarden gelden. Om bijvoorbeeld 

voor een werkloosheidsuitkering in aanmerking 

te komen, moet u beschikbaar zijn voor de 

arbeidsmarkt en zelf naar werk zoeken. De Ierse 

wetgeving kent geen bijzondere socialezekerheidsregelingen 

voor afzonderlijke categorieën 

werknemers. 

Beschikbare uitkeringen en 

verstrekkingen 

Wie in Ierland verblijf houdt, heeft recht op 

bepaalde voorzieningen van de gezondheidszorg 

(zie hoofdstuk 2 A) en op kinderbijslag (hoofdstuk 

8). 

Daarnaast kunnen de verzekerden en hun gezinsleden 

ook nog een beroep doen op de volgende 

verstrekkingen, uitkeringen, pensioenen en toelagen: 

— bepaalde uitkeringen voor medische behandelingen, 

ziekengeld en zwangerschapsuitkering 

(hoofdstuk 2 B, C en D); 

— uitkeringen in verband met arbeidsongevallen 

(hoofdstuk 3); 

— arbeidsongeschiktheidspensioenen (hoofdstuk 

4); 

— ouderdomspensioenen (hoofdstuk 5); 

— weduwe-/weduwnaars- en wezenpensioenen 

(hoofdstuk 6); 

— werkloosheidsuitkeringen (hoofdstuk 7). 

Wie niet voldoet aan de voorwaarden voor de 

uitkeringen van (sommige van) deze verzekeringsstelsels, 

kan eventueel aanspraak maken op nietpremiegebonden 

regelingen die naast bijna alle 

beschikbare verzekeringsstelsels bestaan (hoofdstuk 

9). 


In het algemeen zijn alle werknemers en zelfstandigen 

van meer dan 16 jaar, die nog niet de 

pensioengerechtigde leeftijd (66) hebben bereikt, 

verzekerd. Werknemers die minder dan 38,09 

euro (30 IEP) per week verdienen (dit geldt voor 

alle beroepen) of die ouder zijn dan 66 jaar, zijn 

alleen verzekerd tegen eventuele arbeidsongevallen. 

De PRSI-premies van de werknemers 

De premie voor de PRSI (de aan het loon 

gekoppelde sociale verzekeringen) is een bepaald 

percentage van het brutoweekinkomen van de 

werknemer. Werkgever en werknemer betalen elk 

een deel van de premie, maar sommige werknemers 

met een laag loon zijn vrijgesteld van de 

betaling van (een gedeelte van) hun premie. 

Uw werkgever is wettelijk aansprakelijk voor de 

betaling van de gehele PRSI-premie. Hij dient 

evenwel het werknemersaandeel van de premie 

op uw loon of salaris in te houden. 

Het gewoonlijk door de werknemer te betalen 

gedeelte van de PRSI-premie bestaat uit twee 

verschillende onderdelen: de bijdrage sociale 

verzekeringen en de bijdrage gezondheidszorg 

(die beide geheven worden op het volledige 

inkomen). Voor de premies gelden verschillende 

tarieven naar gelang van uw beroep; zij worden 

contribution classes (premiecategorieën) genoemd. 

Het betalen van de bijdrage aan de gezondheidszorg 

is niet verplicht indien: 

— de werknemer in het bezit is van een 

medische kaart en recht heeft op kosteloze 

gezondheidszorg; 

— een werknemer een weduwe-/weduwnaarspensioen, 

uitkering voor eenoudergezinnen 

(One Parent Family Payment (OPFP)), een 

uitkering voor verlaten echtgenotes (Deserted 

Wife’s Benefit), een nabestaandenpensioen 

uit een lidstaat van de Europese Economische 

IERLAND 

85

Ruimte of uit een land waarmee Ierland een 

bilaterale overeenkomst inzake sociale zekerheid 

heeft gesloten, ontvangt. 

De PRSI-premies voor zelfstandigen 

Zelfstandigen betalen als PRSI-premie een percentage 

van hun bruto-inkomen, na aftrek van de 

pensioenbijdragen en na de investeringsaftrek. 

Zelfstandigen met een laag inkomen betalen een 

vaste premie. 

Bij de meeste zelfstandigen wordt de PRSI-premie 

geïnd door de belastingdienst (Revenue Commissioners). 

Indien u wegens te geringe inkomsten 

geen belastingaangifte hoeft in te dienen, kunt u 

uw PRSI-premie betalen aan het ministerie van 

Sociale en Gezinszaken (Department of Social, 

Community and Family Affairs). 

 

Gecrediteerde premies (PRSI Credits) 

Om aanspraak te kunnen maken op de premiegebonden 

uitkeringen (van de sociale verzekeringen) 

moet u voorheen gewerkt hebben en PRSIpremies 

hebben betaald. Indien u in de loop van 

uw werkzame leven gedurende twee volle belastingjaren 

geen PRSI-premies heeft betaald en u 

ook geen gecrediteerde (fictieve) premies hebt 

ontvangen, kunt u geen gecrediteerde premies 

meer krijgen tot u opnieuw gedurende ten minste 

26 weken heeft gewerkt en PRSI-premies heeft 

betaald. 

Om de toekomstige rechten van de werknemers 

op uitkeringen en pensioenen te beschermen, kent 

het ministerie van Sociale en Gezinszaken in 

bepaalde omstandigheden fictieve PRSI-premies 

toe. Die premies worden meestal toegekend aan 

personen die socialezekerheidsuitkeringen ontvangen 

wegens werkloosheid, ziekte of pensionering, 

alsook aan personen die cursussen van FÁS 

(de nationale scholingsdienst) volgen. Bovendien 

worden ook speciale fictieve premies (pre-entry 

credits genoemd) toegekend aan personen die 

voor het eerst gaan werken. Ook kunnen er 

studentenpremies worden toegekend. 

 

Organisatie 

De premies en bijdragen van werknemers en 

werkgevers (uitgezonderd de bijdrage voor gezondheidszorg) 

worden betaald aan het socialeverzekeringsfonds 

(Social Insurance Fund), dat 

daarnaast ook bijdragen ontvangt van de staat. 

De regelingen in het kader van de sociale 

verzekeringen worden door middel van dit fonds 

gefinancierd, dat door het ministerie van Sociale 

en Gezinszaken wordt beheerd. De niet-premiegebonden 

uitkeringen daarentegen worden door 

de staat gefinancierd. 

De verstrekkingen van de gezondheidszorg worden 

gefinancierd door de staat en uit de bijdragen 

van de gezondheidszorg. Acht regionale diensten 

voor de gezondheidszorg (Regional Health Authorities) 

die onder toezicht van het ministerie van 

Gezondheid en Kinderen (Department of Health 

and Children) in Dublin vallen, beslissen over de 

toekenning van de verstrekkingen. De toekenning 

van afvloeiingsuitkeringen valt onder de bevoegdheid 

van het ministerie van Bedrijfsleven, Handel 

en Werkgelegenheid (Department of Enterprise, 

Trade and Employment) in Dublin (zie hoofdstuk 

11). 

Hoe kunt u zich aansluiten bij het 

socialezekerheidsstelsel? 

Als u gaat werken in Ierland, dient u bij de 

plaatselijke instantie voor de sociale zekerheid 

(Social Welfare Local Office) onmiddellijk een 

PPSN-nummer (sociaal-fiscaalnummer) aan te 

vragen. Dit nummer hebt u nodig voor al uw 

contacten met overheidsdiensten, zoals in verband 

met de belastingaftrek sociale verzekeringen 

of de verstrekkingen van de gezondheidszorg. Als 

u al over een RSI-nummer beschikt, hoeft u geen 

PPSN-nummer aan te vragen, aangezien het RSInummer 

automatisch in het PPSN-nummer wordt 

omgezet. Als u een PPSN-nummer hebt ontvangen, 

moet u zich in verbinding stellen met het 

plaatselijke belastingkantoor om uw belastingzaken 

te regelen. 

Ga na of u ingeschreven bent en stel uw 

werkgever in kennis van uw PPSN-nummer, zodat 

uw PRSI-premies niet foutief worden geboekt. 

Het PPSN-nummer dient altijd te worden vermeld 

bij het aanvragen van uitkeringen en verstrekkingen 

en bij elk schriftelijk contact met het 

ministerie van Sociale en Gezinszaken. Daardoor 

kan uw dossier snel worden gevonden en doet er 

zich bij de betaling geen onnodige vertraging 

voor. 

Vrijwillige verzekering 

Wanneer u niet langer verplicht verzekerd bent en 

de leeftijd van 66 jaar nog niet heeft bereikt, kunt 

u uw aanspraak op bepaalde uitkeringen zoals 

pensioenen behouden door op vrijwillige basis 

premies te betalen. Dat is evenwel alleen mogelijk 

als u gedurende ten minste 156 weken gewerkt en 

PRSI-premies betaald heeft, en u die vrijwillige 

verzekering bovendien binnen een bepaalde 

termijn na de stopzetting van uw verplichte 

verzekering heeft aangevraagd. 

Voorwaarden PRSI-premies 

Voor de verstrekkingen van de gezondheidszorg, 

voor uitkeringen en verstrekkingen in verband met 

arbeidsongevallen en beroepsziekten en voor 

kinderbijslag worden geen voorwaarden gesteld 

inzake het betalen van PRSI-premies. Voor de 

meeste andere uitkeringen is dat wel het geval. 

86 IERLAND

Om recht te kunnen doen gelden op tijdelijke 

uitkeringen (zoals bij arbeidsongeschiktheid, 

zwangerschap, werkloosheid enz.) moet u sinds 

uw aansluiting bij de verzekering ten minste 39 

PRSI-weekpremies betaald hebben en moet u in 

het premiejaar (van 6 april van het ene jaar tot 5 

april van het volgende jaar) dat voorafging aan het 

uitkeringsjaar (kalenderjaar) waarin u de aanvraag 

indient, ten minste 39 PRSI-premies betaald of 

fictief ontvangen hebben. 

Voor permanente uitkeringen zoals weduwe-/ 

weduwnaarspensioen, arbeids- en ouderdomspensioenen 

geldt als voorwaarde dat u ten minste 

156 PRSI-weekpremies heeft betaald (260 weken 

voor het arbeidsongeschiktheidspensioen en voor 

het gemengde pensioen (Mixed Insurance Pro- 

Rata Pension)), en bovendien moet u een vastgesteld 

minimumjaargemiddelde van betaalde of 

gecrediteerde premies kunnen aantonen. 

De verzekeringperiodes die in een andere lidstaat 

van de Europese Unie of een land binnen de 

Europese Economische Ruimte (EER) vervuld zijn, 

kunnen in aanmerking worden genomen, zodat u 

voldoet aan de premievoorwaarden voor Ierse 

uitkeringen en verstrekkingen. Daartoe dient u de 

formulieren te overleggen die u gekregen heeft 

van de verzekeringsinstanties van het land dat u 

hebt verlaten, bijvoorbeeld het formulier E 104 

voor uitkeringen in het geval van ziekte, zwangerschap 

en overlijden, zwangerschaps- en nabestaandenuitkering 

en het formulier E 301 voor de 

werkloosheidsuitkeringen. 

2. Ziekte en zwangerschap 


GEZONDHEIDSZORG 

In het algemeen zijn de verstrekkingen van de 

gezondheidszorg gebaseerd op het inkomen. Er 

bestaan twee categorieën van rechthebbenden: de 

volledig rechthebbenden (categorie 1) en de 

beperkt rechthebbenden (categorie 2). 

 

Categorie 1: volledig rechthebbenden, 

houders van een medische kaart 

Categorie 1 bestaat uit personen die volgens het 

oordeel van de Chief Executive Officer van de 

betrokken dienst voor de gezondheidszorg (Health 

Board) niet zelf kunnen betalen voor de door een 

huisarts verleende diensten ten behoeve van 

henzelf en de personen te hunnen laste. Deze 

categorie van rechthebbenden wordt dikwijls 

aangeduid als houders van een medische kaart 

(medical card), omdat zij zo’n kaart krijgen om 

hun recht op verstrekkingen aan te tonen. Er 

bestaan inkomensrichtlijnen aan de hand waarvan 

wordt vastgesteld of iemand hiervoor in aanmerking 

komt; deze richtlijnen worden elk jaar 

gewijzigd. 

Houders van een medische kaart hebben recht op 

de volgende voorzieningen: 

— hulp van een huisarts; 

— alle ziekenhuisdiensten voor zaalpatiënten; 

— gespecialiseerde medische behandelingen in 

poliklinieken; 

— tand-, oog- en oorheelkundige behandeling; 

— de voorgeschreven geneesmiddelen, medische 

en chirurgische hulpmiddelen, prothesen 

en tand-, oog- en oorheelkundige hulpmiddelen; 

— kraamzorg en zuigelingen- en kleuterzorg; 

— een uitkering aan de moeder voor ieder 

nieuw geboren kind. 

 

Categorie 2: beperkt rechthebbenden 

Wie niet behoort tot de categorie van de volledig 

rechthebbenden, heeft een beperkt recht op 

gezondheidszorg. In categorie 2 heeft men recht 

op: 

— alle ziekenhuisdiensten voor zaalpatiënten 

(waarbij bepaalde kosten in rekening kunnen 

worden gebracht); 

— gespecialiseerde medische behandeling (met 

uitzondering van tandheelkundige behandelingen 

en van de meeste routinebehandelingen 

in verband met oog- en oorheelkunde) in 

poliklinieken (waarbij bepaalde kosten in 

rekening kunnen worden gebracht); 

— kraamzorg en zuigelingen- en kleuterzorg, 

met inbegrip van de hulp van een huisarts 

tijdens de zwangerschap, en de zorg van de 

huisarts voor moeder en kind tot zes weken 

na de geboorte; 

— terugbetaling van de kosten van geneesmiddelen 

die een bepaald bedrag te boven gaan; 

— geneesmiddelen voor de behandeling van 

bepaalde ziekten die onder het stelsel van de 

langdurige ziekten vallen. 

 

Verstrekkingen die kosteloos zijn voor 

iedereen 

Alle in Ierland verblijf houdende personen hebben 

recht op de volgende kosteloze verstrekkingen: 

— verpleging in ziekenhuis voor kinderen die 

aan bepaalde langdurige ziekten lijden; 

— geneesmiddelen voor personen met bepaalde 

handicaps; 

— ziekenhuisverpleging en diagnostische en 

preventieve maatregelen met betrekking tot 

besmettelijke ziekten. 

IERLAND 

87

Uitkeringen van de diensten voor de 

gezondheidszorg 

— De thuiszorguitkering (Domiciliary Care Allowance) 

voor gehandicapte kinderen van het 

tijdstip van geboorte tot 16 jaar, die aanzienlijk 

meer zorg en hulp behoeven dan andere 

kinderen van dezelfde leeftijd; 

— de onderhoudstoelage bij besmettelijke ziekten 

(Infectious Diseases Maintenance Allowance) 

wordt afhankelijk van het inkomen 

verstrekt aan personen die behandeld worden 

voor tuberculose en bepaalde andere besmettelijke 

ziekten. 

Personen die gezondheidszorg nodig hebben, 

kunnen deze aanvragen bij de dienst voor de 

gezondheidszorg (Health Board) van hun district 

(voor adressen zie hoofdstuk 11). 

B. UITKERINGEN MEDISCHE 

BEHANDELINGEN EN 

VOORZIENINGEN (TREATMENT 

BENEFITS) 

Dit stelsel omvat de volgende behandelingen en 

voorzieningen: 

— tandheelkundige hulp en verstrekkingen (behandeling 

van het gebit en verstrekkingen van 

kunstgebitten); 

— oogheelkundige hulp en verstrekkingen (controle 

van het gezichtsvermogen en verstrekking 

van brillen); 

— verstrekking van gehoorapparaten en contactlenzen. 

Deze staan ter beschikking van verzekerden die 

voldoen aan de voorwaarden inzake premiebetaling, 

alsmede van hun echtgenoten ten laste. Een 

deel van de kosten dient u zelf te betalen. 

Om in aanmerking te komen voor deze behandelingen 

en voorzieningen, dient u aan de 

volgende voorwaarden in verband met de PRSIpremie 

te voldoen, die afhankelijk van leeftijd 

verschillen. 

— Jonger dan 21 jaar: 39 betaalde PRSI-weekpremies 

sinds u voor het eerst bent beginnen 

te werken; 

— 21-24 jaar: 39 betaalde PRSI-weekpremies 

sinds u voor het eerst bent beginnen te 

werken en 39 weken ( 1 ) betaalde of fictieve 

PRSI-weekpremies in het belastingjaar waarop 

uw aanvraag is gebaseerd; 

( 1 ) In het geval van 39 betaalde of fictieve weekpremies, moet u er 

ten minste 13 zelf hebben betaald in 

— het belastingjaar waarop de aanvraag is gebaseerd, of 

— een van de twee voorafgaande belastingjaren, of 

— ieder jaar volgend op het desbetreffende belastingjaar 

(eventueel het lopende belastingjaar, maar geen combinatie 

van twee willekeurige belastingjaren). 

— 25-65 jaar: 260 betaalde PRSI-weekpremies, 

39 betaalde PRSI-premies sinds u voor het 

eerst bent beginnen te werken en 39 ( 1 ) 

betaalde of fictieve PRSI-weekpremies in het 

belastingjaar waarop uw aanvraag is gebaseerd; 

— 66 jaar en ouder: 260 betaalde PRSI-weekpremies, 

39 betaalde PRSI-weekpremies 

sinds u voor het eerst bent beginnen te 

werken en 39 ( 1 ) betaalde of fictieve PRSIweekpremies 

in een van de twee laatste 

belastingjaren vóór het bereiken van de 

leeftijd van 66 jaar. 

C. ZIEKENGELD (CASH SICKNESS BENEFIT) 

De arbeidsongeschiktheidsuitkering wordt wekelijks 

betaald, zolang de verzekerde arbeidsongeschikt 

is. Indien de arbeidsongeschiktheid het 

gevolg is van een arbeidsongeval of een beroepsziekte, 

kan in plaats daarvan een arbeidsongevallen- 

en beroepsziekte-uitkering (Injury Benefit) 


Om in aanmerking te komen voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

moet u: 

— arbeidsongeschikt zijn; 

— voldoen aan de voorwaarden inzake de 

premies. 

De arbeidsongeschiktheidsuitkering wordt doorgaans 

vanaf de vierde dag van de ziekte toegekend. 

U heeft recht op die uitkering zolang u 

arbeidsongeschikt bent en de pensioengerechtigde 

leeftijd nog niet heeft bereikt, op voorwaarde dat u 

ten minste 260 PRSI-weekpremies heeft betaald. 

Als dat niet het geval is, wordt de uitkering na 52 

weken arbeidsongeschiktheid stopgezet. De tijdvakken 

van verzekering of de daarmee gelijkgestelde 

tijdvakken die in een andere lidstaat of 

een EER-land zijn vervuld, kunnen zo nodig 

meegeteld worden. 

De arbeidsongeschiktheidsuitkering moet binnen 

zeven dagen na het begin van de arbeidsongeschiktheid 

worden aangevraagd. Hiertoe moet u 

aan het ministerie van Sociale en Gezinszaken 

(Department of Social, Community and Family 

Affairs) een verklaring van arbeidsongeschiktheid 

sturen, die bij de meeste artsen verkrijgbaar is. 

Gewoonlijk moet er voor elke week van arbeidsongeschiktheid 

een nieuwe verklaring naar het 

ministerie worden gestuurd. 

De arbeidsongeschiktheidsuitkering wordt samen 

met de toelage voor volwassenen en kinderen ten 

laste, wekelijks door middel van een postcheque 

uitbetaald. Langdurig rechthebbenden worden 

wekelijks betaald door middel van een cheque, 

een boekje met betaalopdrachten die wekelijks bij 

een plaatselijk postkantoor kunnen worden geïnd, 

of het bedrag wordt rechtstreeks op hun bankrekening 

gestort. 

88 IERLAND

Uw arbeidsongeschiktheidsuitkering kan u ook in 

een andere lidstaat van de Europese Unie buiten 

Ierland worden betaald, op voorwaarde dat u uw 

laatste verzekeringsplichtige arbeid in Ierland 

verricht hebt. 

D. ZWANGERSCHAPSUITKERING 

De zwangerschapsuitkering wordt toegekend aan 

vrouwen die werk in loondienst verrichten dat valt 

onder de Maternity Protection of Employees Act 

van 1994, vanaf de eerste dag waarop het 

zwangerschapsverlof ingaat. Sinds 1997 komen 

ook vrouwelijke zelfstandige werknemers in aanmerking 

voor een zwangerschapsuitkering. 

Om aanspraak te kunnen maken op deze uitkering 

moet u: 

— ten minste 39 PRSI-weekpremies hebben 

betaald, en 

— ten minste 39 PRSI-weekpremies hebben 

betaald of fictief ontvangen in het in aanmerking 

komende belastingsjaar, of 39 PRSIweekpremies 

hebben betaald in de twaalf 

maanden vóór de eerste dag van het zwangerschapsverlof. 

Verzekeringsperiodes of gelijkgestelde periodes 

die in een andere lidstaat van de Europese Unie 

of een EER-land zijn vervuld, kunnen in aanmerking 

worden genomen, zodat u voldoet aan de 

voorwaarden voor de toekenning van de zwangerschapsuitkering. 

De zwangerschapsuitkering moet ten minste tien 

weken voor de vermoedelijke datum van de 

bevalling worden aangevraagd. Het formulier 

krijgt u bij de plaatselijke instantie voor de sociale 

zekerheid (Social Welfare Office); het moet door 

uw arts en door uw werkgever worden ingevuld, 

en daarna naar het ministerie van Sociale en 

Gezinszaken (Department of Social, Community 

and Family Affairs) worden gestuurd. 

De zwangerschapsuitkering wordt gedurende 18 

weken toegekend, waarvan ten minste vier weken 

voor en vier weken na de verwachte geboortedatum 

moeten liggen. De betaling geschiedt 

wekelijks door middel van een postcheque of 

het bedrag wordt op een bankrekening gestort. De 

uitkering bedraagt 70 % van het inkomen in het 

relevante belastingjaar, met een vastgesteld minimum- 

en maximumbedrag per week. Dat belastingjaar 

wordt vastgesteld op grond van de 

aanvangsdatum van het zwangerschapsverlof. 

U heeft ook recht op de kraam-, zuigelingen- en 

kleuterzorg van uw plaatselijke dienst voor de 

gezondheidszorg(HealthBoard)(ziehoofdstuk2A). 

Gezondheids- en veiligheidsuitkering 

(Health & Safety Benefit) 

De gezondheids- en veiligheidsuitkering wordt 

toegekend aan vrouwen die zwanger zijn, onlangs 

zijn bevallen of borstvoeding geven en niet door 

kunnen werken als gevolg van het risico voor hun 

gezondheid en veiligheid en die van hun werkgever 

gezondheids- en veiligheidsverlof (Health & 

Safety Leave) hebben gekregen. 

Een werknemer wordt door de werkgever gezondheids- 

en veiligheidsverlof toegekend, wanneer de 

werkgever een risico voor de gezondheid, de 

veiligheid, de zwangerschap of de borstvoeding 

van de werkneemster niet kan voorkomen of aan 

deze geen alternatieve (risicovrije) taken kan 

toewijzen. 

U komt hiervoor in aanmerking als u: 

— een zwangere werkneemster bent die blootgesteld 

is aan bepaalde risico’s op het werk of 

als u nachtarbeid verricht ( 1 ); 

— een werkneemster bent die gedurende de 

voorafgaande 14 weken bevallen bent en 

nachtarbeid verricht ( 1 ); 

— borstvoeding geeft (tot maximaal 26 weken 

na de bevalling) en blootgesteld bent aan 

bepaalde risico’s op het werk (bijzonderheden 

betreffende de risico’s in kwestie 

kunnen worden aangevraagd bij de dienst 

voor gezondheid en veiligheid (Health and 

Safety Authority)); 

— krachtens artikel 18 van de Maternity Protection 

Act van 1994 gezondheids- en veiligheidsverlof 

hebt gekregen; 

— en voldoet aan de voorwaarden in verband 

met de PRSI-premies. 

Om in aanmerking te komen moet u: 

— ten minste 13 weken PRSI-premies hebben 

betaald gedurende de twaalf maanden voorafgaande 

aan het vermoedelijke tijdstip van 

de bevalling, of 

— 39 weken PRSI-premies hebben betaald sinds 

u voor het eerst bent beginnen te werken en 

in het desbetreffende jaar 39 PRSI-premies 

hebben betaald of fictief hebben ontvangen. 

Uw werkgever is verplicht u tijdens de eerste 21 

dagen van het gezondheids- en veiligheidsverlof 

door te betalen. U ontvangt vervolgens tijdens het 

resterende gedeelte van het gezondheids- en 

veiligheidsverlof de uitkering. De betaling geschiedt 

door middel van een postcheque of het 

( 1 ) Krachtens de Health & Safety at Work (pregnant employees, etc.) 

Regulations van 1994 geldt als nachtarbeid „…arbeid gedurende 

de periode van 23.00 uur tot 06.00 uur de volgende dag, indien: 

a) de werknemer gewoonlijk minimaal drie uur werkt gedurende 

voornoemde periode; 

b) ten minste 25 % van de maandelijkse arbeidsduur van de 

werkgever binnen de voornoemde periode valt”. 

IERLAND 

89

edrag wordt rechtstreeks op uw bankrekening 

gestort. 



Uitkeringen en verstrekkingen in verband met 

arbeidsongevallen en beroepsziekten worden toegekend 

aan verzekerden die tijdens hun arbeid het 

slachtoffer zijn geworden van een arbeidsongeval, 

of die een erkende beroepsziekte hebben opgelopen. 

Er kan een arbeidsongevallen- en beroepsziekte-uitkering 

(Injury Benefit) worden toegekend, 

of een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

(Disablement Benefit), een toeslag wegens nietinzetbaarheid 

(Unemployability Supplement), alsmede 

het recht op medische verzorging en 

uitkeringen aan nabestaanden. 

 

Arbeidsongevallen- en beroepsziekteuitkering 

(Injury Benefit) 

De arbeidsongevallen- en beroepsziekte-uitkering 

wordt betaald zolang u arbeidsongeschikt bent, 

maar maximaal gedurende 26 weken vanaf de 

datum van het ongeval of het begin van de 

beroepsziekte. Indien u na die 26 weken nog 

steeds arbeidsongeschikt bent, hebt u eventueel 

recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

(Disability Benefit) (zie hoofdstuk 2 C). 

Uw werkgever moet in kennis worden gesteld van 

het arbeidsongeval. Ook moet u een verklaring 

van arbeidsongeschiktheid zenden naar het ministerie 

van Sociale en Gezinszaken (Department 

of Social, Community and Family Affairs), op een 

speciaal formulier dat bij de meeste artsen 

verkrijgbaar is. Voor iedere week van arbeidsongeschiktheid 

moet een attest worden ingediend. 

De arbeidsongevallen- en beroepsziekte-uitkering, 

met eventuele toeslagen voor volwassenen 

en kinderen ten laste (zie hoofdstuk 8), wordt 

doorgaans vanaf de vierde dag van de arbeidsongeschiktheid 

uitgekeerd. De betaling vindt wekelijks 

per postcheque plaats. 

 

De arbeidsongeschiktheidsuitkering 

(Disablement Benefit) en de toeslag 

wegens niet-inzetbaarheid 

(Unemployability Supplement) 

Een arbeidsongeschiktheidsuitkering wordt toegekend 

bij achteruitgang van lichamelijke of geestelijke 

vermogens als gevolg van een arbeidsongeval 

of beroepsziekte, zelfs als u daardoor niet 

arbeidsongeschikt bent. Deze uitkering moet 

binnen drie maanden worden aangevraagd, anders 

kunt u het recht op een gedeelte ervan 

verliezen. 

De toeslag wegens niet-inzetbaarheid wordt toegekend 

aan personen die de arbeidsongeschiktheidsuitkeringontvangen,dieblijvendarbeidsongeschikt 

zijn, en die geen recht hebben op een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

(zie hoofdstuk 2 C). 

Medische zorg 

Het stelsel van arbeidsongevallen en beroepsziekten 

dekt de kosten van medische zorg die 

meer bedragen dan de reeds door de regionale 

diensten voor de gezondheidszorg betaalde kosten 

of de kosten die niet onder de uitkering medische 

behandelingen en voorzieningen (Treatment Benefit) 

vallen (zie hoofdstuk 2). 

Indien de medische zorg verstrekt wordt wegens 

een arbeidsongeval of een beroepsziekte, moet 

het ministerie daarvan binnen zes weken in kennis 

worden gesteld. 

Uitkeringen aan nabestaanden (Death 

Benefits) 

De uitkeringen aan nabestaanden (Death Benefits) 

worden betaald wanneer een verzekerde overlijdt 

als gevolg van een arbeidsongeval of een beroepsziekte. 

Deze uitkeringen kunnen ook ten goede 

komen aan personen ten laste van iemand die ten 

tijde van zijn/haar overlijden een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

ontving, omdat hij/zij voor 

50 % of meer afgekeurd was, ongeacht de 

doodsoorzaak. Deze uitkeringen zijn: 

— weduwe-/weduwnaarspensioen (Widow’s/ 

Widower’s Pension); 

— wezenpensioen (Orphan’s Pension); 

— pensioenen voor ouders ten laste van de 

overleden verzekerde (Dependent Parent’s 

Pensions); 

— begrafenisuitkering (Funeral Grant). 

Deze uitkeringen moeten binnen drie maanden na 

het overlijden worden aangevraagd, en wel op 

een formulier dat verkrijgbaar is bij het ministerie 

van Sociale en Gezinszaken. Bij een aanvraag op 

een later tijdstip kan uw recht op de uitkeringen 

vervallen zijn. 

Betalingen in of door verschillende 

lidstaten van de Europese Unie 

De arbeidsongeschiktheidsuitkering en de andere 

hierboven genoemde uitkeringen kunnen u verder 

worden uitbetaald als u naar een andere lidstaat 

verhuist. Wel moet u de instantie waarvan u de 

uitkeringen ontvangt, tijdig van uw vertrek op de 

hoogte brengen, zodat de uitbetaling in een 

andere lidstaat geregeld kan worden. 

Er bestaan bijzondere regels voor de toekenning 

van uitkeringen wanneer een beroepsziekte het 

gevolg is van uw beroepsbezigheden in meer dan 

één lidstaat, of wanneer die ziekte verergerd is. 

90 IERLAND

Indien u denkt dat deze regels op u van toepassing 

zijn, moet u zich tot uw plaatselijke instantie voor 

de sociale zekerheid wenden. 

4. Arbeidsongeschiktheid 

Een wekelijks uitbetaald arbeidsongeschiktheidspensioen 

(Invalidity Pension) komt in de plaats van 

de arbeidsongeschiktheidsuitkering (Disability Benefit), 

indien vastgesteld wordt dat de verzekerde 

blijvend arbeidsongeschikt is en voldoet aan de 

voorwaarden inzake de PRSI-premies. 

Om in aanmerking te komen voor het arbeidsongeschiktheidspensioen 

moet u: 

— sedert 1953 ten minste 260 PRSI-weekpremies 

hebben betaald, en 

— in het lopende belastingjaar ten minste 48 

PRSI-weekpremies hebben betaald of fictief 

hebben verworven. 

In het algemeen kunt u pas een arbeidsongeschiktheidspensioen 

krijgen nadat u eerst gedurende 

ten minste twaalf maanden een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

ontvangen heeft. In bepaalde 

omstandigheden wordt het pensioen 

eerder toegekend. 

Indien u in Ierland woont, wordt het arbeidsongeschiktheidspensioen 

met inbegrip van de toelagen 

voor ten laste komende volwassenen en 

kinderen, betaald door middel van een boekje met 

betaalopdrachten, die wekelijks bij het postkantoor 

van uw keuze kunnen worden geïnd. Indien u 

niet in Ierland woont, wordt het pensioen gewoonlijk 

met een maandelijkse cheque betaald. 


Arbeidspensioen 

Het arbeidspensioen wordt toegekend vanaf 65 

jaar aan personen die hun voltijdse beroepsbezigheid 

hebben beëindigd, en die voldoen aan de 

voorwaarden inzake PRSI-premies. 

Wie tussen 65 en 66 jaar is, voldoet aan de 

voorwaarde voor het arbeidspensioen zolang hij 

of zij geen loon van 38,09 euro (30 IEP) of meer 

per week ontvangt als werknemer, noch een 

inkomen van 3 174,35 euro (2 500 IEP) of meer 

per jaar als zelfstandige. Deze voorwaarde geldt 

niet voor personen van 66 jaar en ouder. 

Volgens de voorwaarden in verband met de PRSIpremies 

moet u: 

— al verzekerd zijn geweest vóór de leeftijd van 

55 jaar, en 

— ten minste 156 premies betaald hebben, en 

— in de loop van een bepaalde periode een 

minimumjaargemiddelde van 24 PRSI-weekpremies 

hebben betaald of fictief hebben 

ontvangen, of sedert 1979 een jaarlijks 

gemiddelde van 48 PRSI-weekpremies hebben 

betaald of fictief hebben ontvangen. 

De voorwaarden om in aanmerking te komen voor 

een arbeidspensioen zullen met ingang van 6 april 

2002 veranderen: 

— als iemand tussen 6 april 2002 en 5 april 

2012 65 jaar wordt, moet hij/zij ten minste 

260 op een volledige betrekking gebaseerde 

pensioenpremies hebben betaald; 

— als iemand met ingang van 6 april 2012 65 

jaar wordt, moet hij/zij ten minste 520 op een 

volledige betrekking gebaseerde pensioenpremies 

hebben betaald, of indien hij/zij 260 

volledige pensioenpremies heeft betaald, kan 

de rest van de vereiste 520 volledige pensioenpremies 

worden voldaan door middel van 

verhoogde vrijwillige bijdragen. 

 

Pro-ratapensioen 

Iemand die niet in aanmerking komt voor een 

volledig arbeidspensioen kan een pro-ratapensioen 

ontvangen. Om aanspraak te kunnen maken 

op een pro-ratapensioen moet men hebben gewerkt 

en verblijf hebben gehouden in een land 

waar de EU-verordeningen van toepassing zijn of 

waarmee Ierland een bilaterale overeenkomst 

inzake de sociale zekerheid heeft gesloten. Voor 

dit pensioen kunnen de Ierse verzekeringstijdvakken 

en de verzekeringstijdvakken in een ander 

land worden samengevoegd. Aan de hand van een 

speciale formule wordt berekend of men aanspraak 

kan doen gelden op een pro-ratapensioen. 

Eventueel heeft u ook aanspraak op een pensioen 

van het andere land of de andere landen waar u 

hebt gewerkt. Zowel de beslissing dienaangaande 

als de uitbetaling vallen onder de verantwoordelijkheid 

van dat land of die landen. 

Deze voorwaarde geldt niet na het bereiken van 

de pensioengerechtigde leeftijd, dat wil zeggen de 

leeftijd waarop u recht hebt op het premiegebonden 

ouderdomspensioen (Old Age Contributory 

Pension) (zie hierna). 

Het arbeidspensioen dient binnen drie maanden 

vóór het bereiken van de 65-jarige leeftijd te 

worden aangevraagd, of binnen drie maanden na 

het staken van de verzekeringsplichtige arbeid, 

indien u langer werkt. Het aanvraagformulier is 

verkrijgbaar bij alle plaatselijke diensten van de 

sociale zekerheid en postkantoren. 

De betaling, met inbegrip van de toelagen voor 

volwassenen en kinderen ten laste (zie hoofdstuk 

8), vindt plaats door middel van een boekje met 

betaalopdrachten die wekelijks in een postkantoor 

kunnen worden geïnd, indien u in Ierland woont, 

of het bedrag kan op een bankrekening worden 

gestort. 

IERLAND 

91

De weduwe/weduwnaar van een arbeidspensioentrekker 

(van wie het pensioen een toelage voor 

zijn/haar echtgeno(o)t(e) omvatte) heeft na het 

overlijden van de verzekerde automatisch recht op 

een nabestaandenpensioen. 

Het arbeidspensioen kan ook in het buitenland 

worden uitbetaald. Indien u voornemens bent in 

het buitenland te gaan wonen, dient u voor uw 

vertrek contact op te nemen met het kantoor van 

de Pensioendienst (Pensions Services Office) in 

Sligo. 

Premiegebonden ouderdomspensioen 

(Old Age Contributory Pension) 

Dit pensioen kan worden toegekend vanaf de 

pensioengerechtigde leeftijd (66 jaar) aan verzekerden 

die voldoen aan de voorwaarden inzake 

PRSI-premies. Ook indien de betrokkene blijft 

werken, heeft hij recht op dit ouderdomspensioen. 

Het kan evenwel niet samen met een arbeidspensioen 


Het premiegebonden ouderdomspensioen dient 

binnen drie maanden vóór het bereiken van de 

pensioengerechtigde leeftijd te worden aangevraagd 

op een formulier dat verkrijgbaar is bij 

het plaatselijk kantoor van de dienst voor de 

sociale zekerheid (Social Welfare). 

Aan PRSI-premies zijn de volgende voorwaarden 

verbonden: 

— u moet al voordat u 56 werd, zijn begonnen 

met het betalen van premies in het kader van 

de sociale verzekeringen; 

— u moet ten minste 156 op een volledige 

betrekking gebaseerde premies hebben betaald, 

of als het jaarlijkse gemiddelde tussen 

10 en 19 ligt ten minste 260 volledige 

premies; 

— een jaarlijks gemiddelde van ten minste 48 

op een volledige betrekking gebaseerde betaalde 

en/of fictieve premies vanaf 1979 tot 

het einde van het belastingjaar waarin u 66 

jaar wordt, geeft u recht op een maximumpensioen 

(dit is alleen van toepassing als u op 

of na 6 april 2002 de pensioengerechtigde 

leeftijd bereikt); 

— een jaarlijks gemiddelde van ten minste 10 

betaalde en/of fictieve weekpremies vanaf 

1953 (of vanaf het tijdstip waarop premieplichtige 

arbeid werd verricht) tot het einde 

van het belastingjaar voordat u 66 wordt. Een 

jaarlijks gemiddelde van 10 op een volledige 

betrekking gebaseerde weekpremies geeft u 

recht op het minimumtarief van het premiegebonden 

ouderdomspensioen. 

De voorwaarden om in aanmerking te komen voor 

een premiegebonden ouderdomspensioen zullen 

met ingang van 6 april 2002 veranderen: 

— als u tussen 6 april 2002 en 5 april 2012 66 

jaar wordt, dient u ten minste 260 op een 

volledige betrekking gebaseerde premies te 

hebben betaald, ongeacht het jaarlijkse gemiddelde; 

— als u na 5 april 2012 66 wordt, moet u 

minimaal 520 volledige premies hebben 

betaald, of kunnen als u minimaal 260 

volledige premies hebt betaald, de ontbrekende 

260 premies door verhoogde vrijwillige 

bijdragen gecompenseerd worden. 

Voor personen die enige tijd stoppen met werken 

om te zorgen voor een kind van maximaal 12 jaar 

of een gehandicapte kan bij de berekening van het 

jaarlijkse gemiddelde van de betaalde PRSIpremies 

een periode van werk in loondienst van 

ten hoogste twintig jaar buiten beschouwing 

worden gelaten. 

De betaling van de uitkering, die ook de toeslagen 

omvat voor de ten laste komende volwassenen en 

kinderen (zie hoofdstuk 8), vindt plaats door 

middel van een boekje met betaalopdrachten die 

wekelijks in een postkantoor kunnen worden 

geïnd, indien u in Ierland woont, of die op een 

bankrekening kan worden gestort. 

Het premiegebonden ouderdomspensioen kan 

ook in het buitenland worden betaald. Als u 

voornemens bent in het buitenland te gaan 

wonen, dient u zich voor uw vertrek in verbinding 

te stellen met het Pension Services Office in Sligo, 

of uw plaatselijk Social Welfare Office. 

 

Gereduceerde pensioentarieven 

Indien u op grond van uw Ierse socialeverzekeringstijdvakken 

niet voldoet aan de voorwaarden 

inzake de PRSI-premiebetaling voor het arbeidspensioen 

of het premiegebonden ouderdomspensioen, 

kunt u toch nog aanspraak maken op een 

gereduceerd pensioentarief indien u gewerkt hebt 

in een andere lidstaat van de Europese Unie, een 

EER-land of een land waarmee Ierland een 

bilaterale overeenkomst inzake de sociale zekerheid 

heeft gesloten. 

De in dat land vervulde socialeverzekeringstijdvakken 

kunnen samengevoegd worden met uw 

Ierse socialeverzekeringstijdvakken, zodat u dan 

recht heeft op een pro-rata-arbeidspensioen of een 

premiegebonden ouderdomspensioen. Eventueel 

hebt u ook aanspraak op een pensioen van het 

andere land of de andere landen waar u hebt 

gewerkt. In dat geval wordt dat pensioen vastgesteld 

en betaald door dat land of die landen. 

De landen waarmee Ierland een bilaterale overeenkomst 

inzake de sociale zekerheid heeft gesloten, 

zijn Australië, Canada (Quebec), Nieuw- 

Zeeland, Oostenrijk, de Verenigde Staten en 

Zwitserland. De opmerkingen hierboven in verband 

met het arbeidspensioen en het premiege- 

92 IERLAND

onden ouderdomspensioen zijn ook van toepassing 

op het nabestaandenpensioen (zie hoofdstuk 

6). Nadere inlichtingen over al deze pensioenen 

krijgt u bij alle plaatselijke kantoren van de Social 

Welfare. 

In sommige gevallen kunnen personen die in 

Ierland zowel de volledige als de aangepaste 

PRSI-premies hebben betaald, ook aanspraak 

maken op een pensioen tegen verminderd tarief 

bij het bereiken van de leeftijd van 66 jaar (of 

jonger dan 66 jaar indien de betrokkene weduwe 

of weduwnaar is geworden vóór die leeftijd). 

Gereduceerde pensioentarieven — 

Speciaal halftariefpensioen (Special 

Half-Rate Pension) voor personen die 

vóór 1953 premies hebben betaald 

Als u vóór 1953 volledige socialeverzekeringspremies 

hebt betaald, kunt u aanspraak maken op een 

speciaal premiegebonden ouderdomspensioen tegen 

half tarief. Hiertoe moet u 260 volledige 

premies hebben betaald. 

Deze 260 premies kunnen zijn gebaseerd op: 

— alleen vóór 1953 betaalde premies, of 

— een combinatie van vóór en na 1953 betaalde 

premies. 

Bij de berekening van het aantal premies van voor 

1953 tellen twee betaalde premies als drie. 

Buiten Ierland vervulde 

verzekeringstijdvakken 

Verzekeringstijdvakken en daarmee gelijkgestelde 

tijdvakken die in een andere lidstaat van de 

Europese Unie of een EER-land vervuld zijn, 

kunnen ook in aanmerking worden genomen, 

zodat wordt voldaan aan de voorwaarden die 

door de Ierse wet zijn gesteld. Indien een 

gepensioneerde vroeger in een andere lidstaat 

verzekerd was, wordt zijn pensioen berekend in 

overeenstemming met de communautaire voorschriften. 

Indien u buiten Ierland verblijft, moet u uw 

pensioenaanvraag sturen naar de instantie van de 

pensioenverzekering van de lidstaat waar u 

woont. Als u recht hebt op een Iers pensioen, 

wordt u dat door middel van een betaalopdracht 

uitbetaald. 

6. Weduwe-/ 

weduwnaarspensioenen en 

wezenpensioenen 

Weduwe-/weduwnaarspensioen 

Dit pensioen wordt uitgekeerd aan een weduwe of 

weduwnaar, ongeacht zijn of haar leeftijd, indien 

voldaan is aan de premievoorwaarden ofwel van 

de verzekering van zijn of haar overleden echtgeno(o)t(e), 

ofwel van zijn of haar eigen verzekering. 

In het kort gelden met betrekking tot de PRSIpremies 

de volgende voorwaarden: 

— tot het overlijden of het tijdstip waarop hij/zij 

de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, 

moeten minstens 156 PRSI-premies zijn betaald; 

— in de drie of de vijf belastingjaren vóór het 

overlijden van de echtgeno(o)t(e) of vóór het 

bereiken van zijn/haar pensioengerechtigde 

leeftijd moeten gemiddeld 39 PRSI-weekpremies 

betaald of fictief toegekend zijn, of 

— voor het minimumpensioen moeten er vanaf 

het begin van het werkzame leven tot het 

einde van het belastingjaar dat voorafgaat 

aan het jaar van overlijden of van het 

bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd 

van de overledene jaarlijks gemiddeld 24 

PRSI-premies zijn betaald of fictief toegekend 

zijn. Voor het maximumpensioen moeten 

een jaargemiddelde van 48 PRSI-weekpremies 

betaald of fictief toegekend zijn. 

Het pensioen wordt uitbetaald zolang de weduwe/ 

weduwnaar niet hertrouwt of niet met een nieuwe 

partner samenwoont, en totdat hij of zij een 

ouderdomspensioen of een arbeidspensioen ontvangt 

dat gelijk is aan of hoger is dan het 

weduwe-/weduwnaarspensioen. 

Dit pensioen moet binnen drie maanden na het 

overlijden van de echtgeno(o)t(e) worden aangevraagd 

op een formulier dat bij elk kantoor van de 

Social Welfare of elk postkantoor verkrijgbaar is. 

De uitkeringen, die toelagen voor kinderen ten 

laste omvatten (zie hoofdstuk 8), worden betaald 

door middel van een boekje met betaalopdrachten, 

die wekelijks op het postkantoor van uw 

keuze kunnen worden geïnd, indien u in Ierland 

woont of worden elektronisch naar een bankrekening 

overgemaakt. 

Het weduwe-/weduwnaarspensioen kan in het 

buitenland uitbetaald worden. Indien u voornemens 

bent in het buitenland te gaan wonen, dient 

u zich vóór uw vertrek in verbinding te stellen met 

de Pensioendienst (PSO) in Sligo. 

Tijdvakken van verzekering en daarmee gelijkgestelde 

tijdvakken die in een andere lidstaat van 

de Europese Unie of een EER-land vervuld zijn, 

kunnen ook in aanmerking worden genomen voor 

de voorwaarden van de Ierse wetgeving. Indien 

een weduwe of weduwnaar in een andere lidstaat 

verzekerd is geweest, wordt zijn of haar pensioen 

berekend in overeenstemming met de communautaire 

voorschriften. 

IERLAND 

93

Premiegebonden wezenuitkering 

De premiegebonden wezenuitkering wordt toegekend 

indien beide ouders overleden zijn, of indien 

één ouder overleden is en de andere het kind heeft 

verlaten, niet de zorg ervoor op zich genomen 

heeft of weigert deze zorg op zich te nemen. Een 

van de ouders of een stiefouder moet ook ten 

minste 26 PRSI-premies betaald hebben. 


De overlijdensuitkering wordt toegekend in het 

geval van het overlijden van: 

— een verzekerde; 

— de echtgeno(o)t(e) van een verzekerde; 

— de weduwe/weduwnaar van een verzekerde; 

— een kind (van minder dan 18 jaar) van een 

verzekerde. 

Bij het overlijden van een volwassene kan een 

overlijdensuitkering toegekend worden op grond 

van de PRSI-premieloopbaan van de overledene of 

van zijn/haar echtgeno(o)t(e). Bij overlijden van 

een kind wordt een overlijdensuitkering betaald 

indien een van de ouders of de persoon met wie 

het kind gewoonlijk samenwoonde voldoet aan de 

voorwaarden inzake PRSI-premies. 

De aanvraag dient binnen twaalf maanden na de 

datum van het overlijden ingediend te worden, op 

een formulier dat bij elk plaatselijk kantoor van de 

Social Welfare verkrijgbaar is. Voor nadere 

inlichtingen kunt u zich wenden tot het ministerie 

van Sociale en Gezinszaken (zie hoofdstuk 11). 

Uitkeringen en pensioenen na overlijden 

Indien de overledene een van de volgende 

uitkeringen ontving: 

— arbeidsongeschiktheidsuitkering (Disability 

Benefit); 

— arbeidsongeschiktheidspensioen (Invalidity 

Pension); 

— werkloosheidsuitkering (Unemployment Benefit); 

— arbeidsongevallen- en beroepsziekte-uitkering 

(Injury Benefit); 

— arbeidspensioen (Retirement Pension); 

— premiegebonden ouderdomspensioen (Contributory 

Old-Age Pension); 

— uitkering bij vervroegde uittreding (Pre-Retirement 

Allowance); 

— werklozensteun (Unemployment Assistance); 

— arbeidsongeschiktheidstoelage (Disability Allowance); 

— blindenpensioen (Blind Person’s Pension); 

— socialebijstandsuitkering (aanvullende bijstand) 

(Supplementary Welfare Allowance); 

— toeslag wegens niet-inzetbaarheid (Unemployability 

Supplement), 

en in deze uitkering een toeslag opgenomen was 

voor een volwassene ten laste (zie hoofdstuk 8), of 

waarin die toeslag zou zijn opgenomen indien de 

echtgeno(o)t(e) van de overledene niet reeds een 

(premievrij) ouderdomspensioen, een zorgtoelage 

(Carer’s Allowance) of een blindenpensioen had 

ontvangen, dan wordt de betaling van de uitkering 

nog gedurende zes weken na het overlijden 

voortgezet. De melding van het overlijden bij 

het plaatselijk kantoor van de Social Welfare geldt 

tegelijkertijd als aanvraag. 

Bij overlijden van een volwassene ten laste, voor 

wie een toeslag ter aanvulling van een invaliditeitsuitkering, 

een werkloosheidsuitkering of een 

arbeidsongevallen- en beroepsziekte-uitkering 

werd uitgekeerd, of aan wie deze toeslag zou zijn 

uitgekeerd indien hij/zij niet reeds het nietpremiegebonden 

ouderdomspensioen of het blindenpensioen 

ontving, kan de uitkering van die 

toeslag voor volwassenen ten laste aan de langstlevende 

echtgeno(o)t(e) gedurende zes weken na 

het overlijden worden voortgezet. 

Bij overlijden van een kind waarvoor een toeslag 

voor kinderen ten laste werd uitgekeerd ter 

aanvulling van een van de socialezekerheidsuitkeringen, 

kan de toeslag voor het kind ten laste 

gedurende zes weken na het overlijden aan de 

rechthebbende worden voortgezet. 


De werkloosheidsuitkering wordt wekelijks betaald 

aan werkloze verzekerden. Om in aanmerking 

te komen voor de werkloosheidsuitkering 

dient u: 

— te voldoen aan de voorwaarden inzake de 

PRSI-premies; 

— arbeidsgeschikt te zijn en beschikbaar te zijn 

voor de arbeidsmarkt; 

— daadwerkelijk op zoek te zijn naar werk. 

Tijdvakken van verzekering of gelijkgestelde tijdvakken 

die in een andere lidstaat of een EER-land 

zijn vervuld, kunnen in aanmerking worden 

genomen, op voorwaarde dat u sinds uw terugkeer 

naar Ierland ten minste één socialeverzekeringspremie 

heeft betaald. 

In sommige omstandigheden kan uw werkloosheidsuitkering 

voor een bepaalde periode stopgezet 

worden, bijvoorbeeld als u uw werk door 

uw eigen schuld verloren heeft, of als u een 

aanbod van passend werk niet heeft aanvaard. 

Gewoonlijk wordt vanaf de vierde dag van de 

werkloosheid een werkloosheidsuitkering toegekend. 

Als u evenwel in de voorafgaande dertien 

weken reeds een aanvraag voor ziekengeld of 

94 IERLAND

werkloosheidsuitkering hebt ingediend, kunt u al 

vanaf de eerste dag van de werkloosheid uw 

uitkering ontvangen. Normaal wordt de werkloosheidsuitkering 

gedurende ten hoogste 390 

dagen betaald. Als u ouder bent dan 65 jaar en 

ten minste 156 premies voor verzekeringsplichtige 

arbeid heeft betaald, kan de uitkering worden 

voortgezet tot het bereiken van de pensioengerechtigde 

leeftijd (66 jaar). 

De werkloosheidsuitkering moet al op de eerste 

dag van de werkloosheid worden aangevraagd bij 

het plaatselijk kantoor van de Social Welfare. 

Indien deze instantie meer dan tien km (6 mijl) 

van uw woonplaats verwijderd is, mag u de 

aanvraag per post verzenden. Inkomstenbelastingformulieren 

zoals formulier P 60 (belastingaangifte) 

kunnen ter staving van uw aanvraag worden 

verlangd. 

De werkloosheidsuitkering wordt wekelijks met 

terugwerkende kracht per in een postkantoor te 

innen postwissel betaald, per cheque overgemaakt 

of per elektronische overschrijving rechtstreeks op 

uw bankrekening gestort. 

Als u in Ierland een werkloosheidsuitkering 

ontvangt en voornemens bent om in een andere 

lidstaat werk te gaan zoeken, of als u voornemens 

bent in Ierland werk te komen zoeken terwijl u 

een werkloosheidsuitkering in een andere lidstaat 

ontvangt, kunt u de communautaire voorschriften 

dienaangaande raadplegen. 

Afvloeiingsregelingen (Redundancy 

Payments) 

De meeste verzekerden vallen onder het stelsel 

van de afvloeiingsregeling, dat beheerd wordt 

door het ministerie van Bedrijfsleven, Handel en 

Werkgelegenheid (Department of Enterprise, 

Trade and Employment). 

De verzekerde werknemer die zijn/haar werk 

verliest wegens overtolligheid ontvangt, indien 

aan bepaalde voorwaarden is voldaan, een uitkering 

in de vorm van een bedrag ineens. Dat bedrag 

wordt berekend aan de hand van de duur van zijn/ 

haar arbeid bij de werkgever die hem/haar 

ontslagen heeft, alsmede aan de hand van zijn/ 

haar leeftijd en van het loon op het tijdstip van de 

kennisgeving van het ontslag. 

Gewoonlijk wordt iemand als overtollig beschouwd 

wanneer het ontslag te wijten is aan de 

volledige of gedeeltelijke opheffing van de arbeidsplaats, 

of als de werkgever minder werknemers 

nodig heeft met zijn/haar kwalificaties. 

NB: De aanspraken in dit stelsel hangen af van de 

duur van uw werkzaamheden bij een werkgever 

in Ierland, en niet van voorwaarden inzake 

premies. De communautaire verordeningen inzake 

de erkenning van verzekeringstijdvakken in het 

buitenland zijn hier dus niet van toepassing. 

Indien de uitkering voor overtollig geworden 

personeel hoger is dan 19 046,07 euro (15 000 

IEP) kunt u gedurende maximaal negen weken 

worden uitgesloten van het recht op werkloosheidsuitkeringen. 

Deze bepaling geldt niet voor 

personen van 55 jaar of ouder. 

8. Gezinstoelagen (Family 

Benefits) 

Kinderbijslag (Child Benefit) 

De kinderbijslag wordt niet toegekend op grond 

van verzekering of inkomen, maar wordt toegekend 

voor ieder kind onder de 16 jaar. De 

leeftijdsgrens is verhoogd tot 19 jaar als het kind 

een volledige dagopleiding volgt, of gehandicapt 

is. 

Als u verzekeringsplichtige arbeid in Ierland 

verricht, of in Ierland een uitkering of een 

pensioen krachtens de Ierse wetgeving ontvangt, 

komt u in aanmerking voor de kinderbijslag van 

het ministerie van Sociale en Gezinszaken, zelfs 

als de kinderen in een andere lidstaat wonen. 

De kinderbijslag wordt maandelijks uitgekeerd, 

vanaf de eerste dag van de maand die volgt op de 

maand waarin het kind geboren is of in Ierland 

komt wonen. Normaal moet een van de ouders 

binnen drie maanden na die datum een aanvraag 

indienen op een formulier dat bij alle plaatselijke 

kantoren van de Social Welfare verkrijgbaar is. 

Bij de geboorte van meerlingen wordt de ouder/ 

voogd bij de geboorte en wanneer het kind 4 en 

12 jaar wordt een speciaal bedrag ineens uitgekeerd. 

Adoptie-uitkering 

Een adoptie-uitkering wordt toegekend aan een 

adoptiemoeder of aan een alleenstaande die een 

kind adopteert. Zowel werknemers als zelfstandigen 

die voldoen aan bepaalde voorwaarden 

inzake PRSI-premies op grond van hun eigen 

verzekering, komen hiervoor in aanmerking. 

Werknemers komen voor de uitkering in aanmerking 

als zij adoptieouder zijn en krachtens de wet 

op het adoptieverlof van 1995 recht hebben op 

adoptieverlof en voldoen aan de voorwaarden 

inzake PRSI-premies. 

Om voor de uitkering in aanmerking te komen 

dient u: 

— voordat uw kind in uw gezin wordt opgenomen 

ten minste 39 PRSI-weekpremies te 

hebben betaald; of 

— sinds u voor het eerst bent beginnen te 

werken minstens 39 PRSI-weekpremies te 

hebben betaald en in het in aanmerking 

komende belastingjaar voorafgaande aan het 

jaar waarin uw adoptieverlof ingaat 

IERLAND 

95

39 PRSI-weekpremies te hebben betaald of 

fictief ontvangen. 

U dient de adoptie-uitkering vijf weken voordat u 

met adoptieverlof wilt gaan aan te vragen. De 

betaling vindt plaats per postcheque of het bedrag 

wordt rechtstreeks op uw bankrekening gestort. 

Aanvulling op het gezinsinkomen (Family 

Income Supplement) 

De aanvulling op het gezinsinkomen (FIS) is een 

wekelijkse belastingvrije uitkering voor gezinnen, 

met inbegrip van eenoudergezinnen, die laagbetaalde 

arbeid verrichten. 

Om voor deze uitkering in aanmerking te komen 

dient u: 

— een werknemer met een voltijdse betrekking 

in loondienst te zijn, die 19 uur of meer per 

week of 38 uur of meer per twee weken 

werkt; 

— minimaal een rechtgevend kind te hebben 

dat gewoonlijk bij u woont en door u wordt 

onderhouden/ondersteund; 

— over een inkomen te beschikken dat niet 

hoger is dan een voorgeschreven wettelijk 

maximum. 

Een voltijdse betrekking wil zeggen een betrekking 

met een naar verwachting minimale duur van drie 

maanden. Tijdelijk werk zoals seizoensarbeid en 

werk in het kader van overheidsprogramma’s telt 

niet als voltijdse arbeid. 

Als inkomen worden beschouwd: 

— uw belastingplichtig inkomen (brutoloon 

minus belasting, PRSI-werknemerspremies, 

bijdragen aan het ouderdomspensioen (echtgeno(o)t(e)/partner)); 

— andere inkomsten van echtgeno(o)t(e)/partner 

uit arbeid (overurenbonussen, provisie enz.); 

— inkomsten van echtgeno(o)t(e)/partner uit 

zelfstandige arbeid; 

— inkomen van echtgeno(o)t(e) uit bedrijfspensioenen; 

— andere inkomsten van echtgeno(o)t(e)/partner 

uit onder andere bijstandsuitkeringen of 

uitkeringen van instanties voor de gezondheidszorg, 

met uitzondering van de wettelijk 

uitgezonderde uitkeringen (bv. kinderbijslagen). 

Uitkeringen voor personen ten laste 

Mannen en vrouwen hebben gelijke rechten ten 

aanzien van de uitkeringen voor een echtgeno(o)t(e) 

en kinderen ten laste. Er bestaan verschillende 

vormen van uitkeringen voor volwassenen en 

kinderen ten laste. In sommige gevallen worden 

de uitkeringen voor kinderen over de beide ouders 

verdeeld. 

— Volwassenen ten laste: als u gehuwd bent of 

als man en vrouw samenwoont met een 

partner en u in het levensonderhoud van die 

persoon voorziet, wordt hij/zij beschouwd als 

persoon te uwen laste, en kunt u een 

aanvraag indienen voor een uitkering voor 

hem/haar, op voorwaarde dat aan bepaalde 

voorwaarden is voldaan. Als alleenstaande, 

weduwe/weduwnaar of gescheiden levende 

gehuwde die de echtgeno(o)t(e) niet onderhoudt 

en evenmin door die echtgeno(o)t(e) 

wordt onderhouden, heeft u eventueel recht 

op een toeslag voor een volledig of hoofdzakelijk 

door u onderhouden persoon die 

ouder is dan 16 jaar en die zorgt voor uw te 

uwen laste komend kind dat bij u woont. 

— Kinderen ten laste: voor ieder ten laste 

komend kind kunt u een extra uitkering 

aanvragen. 

Een kind van jonger dan 18 jaar dat bij u woont, 

wordt beschouwd als een kind te uwen laste. 

Indien u een pensioen of bijstandsuitkering 

wegens werkloosheid tegen langlopend tarief 

ontvangt, blijft ook een kind tussen 18 en 22 te 

uwen laste, zolang het volledig dagonderwijs 

volgt. Onder bepaalde omstandigheden kunnen 

ook toeslagen voor kinderen ten laste worden 

toegekend voor kinderen die 18 jaar of ouder zijn, 

gedurende ten hoogste drie maanden nadat zij de 

middelbare school hebben voltooid. 

Kinderen die volledig onderwijs volgen, kunnen 

tot en met hun 22e levensjaar te uwen laste 

blijven. 

9. Niet-premiegebonden 

uitkeringen (Non-contributory 

payments) 

Als u in Ierland woont en niet voldoende premies 

heeft betaald om in aanmerking te komen voor de 

uitkeringen van de sociale verzekeringen, of als u 

daar niet langer recht op hebt, kunt u in plaats 

daarvan aanspraak maken op een niet-premiegebonden 

uitkering. 

Om in aanmerking te komen voor deze uitkering, 

moet u voldoen aan de voorwaarden met betrekking 

tot het onderzoek naar de bestaansmiddelen, 

die een bepaald bedrag niet mogen overschrijden. 

Niet-premiegebonden uitkeringen omvatten: 

— werkloosheidssteun (Unemployment Assistance) 

voor werklozen die niet in aanmerking 

komen voor de werkloosheidsuitkering; 

— niet-premiegebonden ouderdomspensioen 

(Old Age Non-Contributory Pension) voor 

personen die niet in aanmerking komen voor 

het premiegebonden ouderdomspensioen; 

96 IERLAND

— arbeidsongeschiktheidstoelage (Disability Allowance); 

— blindenpensioen (Blind Person’s Pension) 

vanaf 18 jaar; 

— niet-premiegebonden weduwe-/weduwnaarspensioen 

(Widow’s/Widower’s (Non- 

Contributory) Pension) dat bestemd is voor 

weduwen/weduwnaars die niet in aanmerking 

komen voor het premiegebonden weduwe-/weduwnaarspensioen 

(Widow’s/Widower’s 

(Contributory) Pension); 

— niet-premiegebonden wezenpensioen (Orphan’s 

Non-Contributory Pension) voor wezen 

die niet in aanmerking komen voor het 

premiegebonden wezenpensioen; 

— uitkeringen voor eenoudergezinnen (One- 

Parent Family Payment); 

— zorguitkering (Carer’s Allowance) voor de 

verzorgers van bejaarden of gehandicapten; 

— aanvullend gezinsinkomen dat bestemd is 

voor echtparen of alleenstaanden die minstens 

19 uur per week of 38 uur per twee 

weken in loondienst werken. 

10. Beslissingen betreffende 

aanspraken (Decisions on 

claims) 

De bevoegde ambtenaren (Deciding Officers) van 

het ministerie nemen beslissingen aangaande 

aanspraken op de diverse socialezekerheidsuitkeringen 

die worden beheerd door het ministerie 

van Sociale en Gezinszaken en aangaande kwesties 

in verband met de verzekeringsplicht. 

De beslissingen in verband met het (on)vermogen 

om voor de voorzieningen van de gezondheidszorg 

te betalen (hoofdstuk 2 A) berusten uitsluitend 

bij het hoofd van de dienst voor de volksgezondheid 

(Chief Executive Officer van de 

Health Board). 

U kunt na kennisgeving van een beslissing van de 

bevoegde ambtenaar tegen die beslissing in 

beroep gaan door het ministerie van Sociale en 

Gezinszaken binnen 21 dagen mee te delen dat u 

bezwaar aantekent. De zaak wordt dan verwezen 

naar het bureau van de Social Welfare belast met 

de behandeling van bezwaren (Social Welfare 

Appeals Office), dat volledig onafhankelijk werkt 

van het ministerie van Sociale en Gezinszaken. 

Indien hij/zij dat wenselijk acht, kan de ambtenaar 

van dat bureau (de Appeals Officer) de zaak 

mondeling behandelen; bij die behandeling mag u 

zelf aanwezig zijn en een verklaring afleggen, of u 

mag zich ook doen vertegenwoordigen. 

De behandeling van de zaak is informeel en niet 

openbaar. Aanwezig zijn: de met de behandeling 

van uw bezwaar belaste ambtenaar (Appeals 

Officer), de indiener van het bezwaar (u zelf), en 

iedere persoon die u ter ondersteuning van uw 

zaak verzocht hebt u te vergezellen. In bepaalde 

gevallen kan de Appeals Officer ook getuigen 

horen, om een beter beeld te krijgen van alle 

bijzonderheden van de zaak. 

De ambtenaar van het ministerie die de beslissing 

heeft genomen (Deciding Officer), moet de redenen 

voor de weigering van uw aanvraag uiteenzetten. 

U krijgt ruimschoots de gelegenheid om te 

antwoorden op de aangevoerde redenen, en om 

uw zaak te verdedigen met het oog op een 

gunstige beschikking. 

Bij de behandeling van een bezwaarschrift in 

verband met werkloosheidsuitkeringen of werkloosheidssteun, 

kunnen ook deskundigen (Assessors) 

aanwezig zijn. Deze deskundigen worden 

door de vakbonden en de werkgeversorganisaties 

aangewezen om de Appeals Officer bij te staan. 


De tarieven van de PRSI-premies en de bedragen 

van uitkeringen, pensioenen en toeslagen veranderen 

voortdurend. De op dit ogenblik geldende 

tarieven kunt u vinden in de brochure SW 19, die 

gratis bij elk plaatselijk kantoor van de Social 

Welfare verkrijgbaar is. 

Nadere inlichtingen over de stelsels die door het 

ministerie van Sociale en Gezinszaken beheerd 

worden, vindt u in de brochure Guide to Social 

Welfare Services (SW 4) die eveneens gratis bij uw 

plaatselijk kantoor van de Social Welfare verkrijgbaar 

is. 

Deze brochure bevat tevens een lijst met adressen 

van plaatselijke informatiecentra, de plaatselijke 

kantoren van de Social Welfare, een lijst van de 

bureaus van de gezondheidszorg en van informatiebrochures 

die uitgebreider ingaan op de 

verschillende aspecten van het socialezekerheidsstelsel. 

Deze brochures zijn gratis verkrijgbaar bij uw 

plaatselijk kantoor van de Social Welfare. 

Informatie 

Department of Social, Community and Family 

Affairs 

Aras Mhic Dhiarmada 

Dublin 1 

Ireland 

Tel. (353-1) 874 84 44 

E-mail: info@www.welfare.ie 

IERLAND 

97

Andere in deze handleiding vermelde 

ministeries en diensten 

Department of Enterprise, Trade and 

Employment 

Davitt House 

65A Adelaide Road 


Ireland 

Department of Health and Children 

Hawkins House 

Hawkins Street 


Ireland 

Health & Safety Authority 

10 Hogan Place 


Ireland 

 

Diensten voor de gezondheidszorg 

Health Board Gebied Adres hoofd van de dienst 

Eastern Regional 

Health Authority 

Dublin City and County, Counties Kildare and Wicklow 

Canal House, Canal Road 


Midland Counties Laois, Longford, Offaly, and Westmeath Arden Road 

Tullamore, County Offaly 

Mid-Western 

Limerick City and County, Counties Clare and Tipperary 

(N.R.) 

31-33 Catherine Street 

Limerick 

North-Eastern Counties Cavan, Louth, Meath and Monaghan Navan Road, Kells, County Meath 

North-Western Counties Donegal, Leitrim and Sligo Manorhamilton, County Leitrim 

South-Eastern 

Waterford City and County, Counties Carlow, Kilkenny, 

Tipperary (S.R.) and Wexford 

Lacken, Dublin Road 

Kilkenny 

Southern Cork City and County and County Kerry Cork Farm Centre, Dennehys Cross, 

Wilton Road, Cork 

Western Counties Galway, Mayo and Roscommon Merlin Park Regional Hospital, 

Galway 

98 IERLAND

ITALIË 


Dit deel van de gids geeft een toelichting op 

markante aspecten van het Italiaanse socialezekerheidsstelsel. 

Verdere informatie kan worden 

ingewonnen bij de socialezekerheidsorganen, die 

in punt 2 zijn opgenomen (enti previdenziali). In 

de volgende punten kan de werknemer informatie 

vinden over: 

— ziekte-, moederschaps- en tuberculoseverzekering 

(punt 3); 

— arbeidsongevallen- en beroepsziekteverzekering 

(punt 4); 

— verplichte algemene verzekering: arbeidsongeschiktheid, 

ouderdom en nabestaanden 

(punten 5 tot en met 7); 


— gezinsuitkeringen (punt 9). 

Aansluiting bij de verplichte algemene 

verzekering 

Als u in loondienst werkt, vervult uw werkgever 

alle noodzakelijke formaliteiten. Als u zelfstandige 

bent, dient u zelf voor inschrijving bij het 

bevoegde socialezekerheidsorgaan te zorgen. 

Deze organen worden besproken in punt 2. 

Daadwerkelijk betaalde premies 

Als u in loondienst werkt 

De premies worden berekend door op het 

inkomen in ieder inkomenstijdvak het wettelijk 

vastgestelde percentage toe te passen. De hoogte 

van het percentage verschilt van sector tot sector 

(industrie, handel, ambachtelijke sector, bankwezen, 

verzekeringen enz.) van kwalificatie, 

aantal werknemers, plaats van vestiging enzovoort. 

Om het belastbaar inkomen voor de berekening 

van de premies te bepalen, wordt alles wat de 

werknemer van de werkgever in geld of natura 

bruto, dus vóór inhoudingen, uit zijn arbeidsverhouding 

ontvangt, als inkomen beschouwd. Alleen 

de uitdrukkelijke in de wet genoemde 

bestanddelen worden niet in aanmerking genomen. 

De beloning per eenheid (uur, dag of maand, 

afhankelijk van het type arbeidsverhouding) mag 

niet lager zijn dan het minimum dat voor de 

beroepsgroep waartoe de betreffende werknemer 

behoort, is vastgesteld. 

De premies worden door de werkgever aan het 

nationale socialezekerheidsorgaan INPS (Istituto 

Nazionale della Previdenza Sociale) gestort (ook 

het deel ten laste van de werknemer). 

De premies worden met een gestandaardiseerd 

betalingsformulier bij de bank of de post aan het 

INPS gestort. 

De premies moeten vóór de 15e van de maand 

gestort zijn, dit wil zeggen normaliter de 15e van 

de maand, volgend op de maand waarop het 

inkomen betrekking heeft. 

De maandelijkse aangifteformulieren worden 

door de bank of het postkantoor waar de premies 

worden gestort, of in bepaalde gevallen rechtstreeks 

naar het INPS gestuurd. Op het formulier 

DM 10/2 kunnen de door de werkgever voor de 

werknemer aan het INPS voorgeschoten bedragen 

in mindering worden gebracht (loonaanvullingen, 

uitkeringen in verband met ziekte of moederschap, 

gezinsbijslagen enz.). 

Sedert 1999 moet met betrekking tot het in 1998 

ontvangen inkomen een voor iedere werknemer 

op naam gestelde (INPS- FISCO) standaardverklaring 

worden gebruikt. 

Als u zelfstandige bent 

Sedert 1 januari 1993 wordt de premie berekend 

op basis van het hele inkomen uit ondernemersactiviteit, 

zoals dat voor de IRPEF (Imposta sul 

Reddito delle Persone Fisiche) is opgegeven voor 

het jaar waarop de premie betrekking heeft. 

De premie is ook verschuldigd door meewerkende 

gezinsleden. Deze storten een lager percentage als 

zij nog geen 21 jaar zijn. Bovendien zijn een 

minimum- en een maximumjaarinkomen vastgesteld 

waartussen premie moet worden betaald. 

Voor de boeren, landbouwarbeiders, pachters en 

voor elk van de vier bij de wet ingestelde 

inkomensgroepen waarin de boerenbedrijven op 

grond van hun inkomen zijn ingedeeld, is vanaf 1 

juli 1990 een premie op basis van een percentage 

van het gemiddelde overeengekomen belastbare 

inkomen als premie vastgesteld (dit inkomen 

wordt jaarlijks bij ministerieel decreet bepaald). 

Dit percentage is lager voor bedrijven in bergstreken 

en agrarische probleemgebieden. 

Met ingang van 1 januari 1993 worden de premies 

voor prestaties van de nationale gezondheidszorg 

rechtstreeks door de Erario (de schatkist) op basis 

van de jaarlijkse inkomenopgave geïnd. 

 

Vrijwillige premies 

Verzekerden die hun werk in loondienst of als 

zelfstandige onderbreken of beëindigen, kunnen 

ITALIË 

99

hun rechten uit hoofde van een arbeidsongeschiktheids-, 

ouderdomsen nabestaandenverzekering 

al dan niet verder opbouwen door vrijwillig 

premie te betalen. Deze premies zijn bij de wet 

gelijkgesteld aan de verplichte premies. 

Om vrijwillig premie te mogen betalen, moet aan 

het volgende vereiste worden voldaan: in de vijf 

jaar vóór de datum van aanvraag moet drie jaar 

premie zijn betaald. 

Zelfstandigen mogen vanaf de 1e zaterdag na de 

datum van indiening van het verzoek voor 

onbepaalde tijd premie betalen. Op basis van 

het gemiddelde inkomen in het laatste jaar vóór 

de verlening van de toestemming, met inachtneming 

van een ondergrens van 40 % van het op 1 

januari van het betreffende jaar geldende minimumpensioen, 

wordt het premiebedrag vastgesteld. 

Stortingen voor een lagere groep dan waarin 

men is ingedeeld, leiden tot een evenredige 

vermindering van het aantal weken dat voor de 

verzekerde wordt erkend. 

De premies worden een keer per kwartaal met een 

postwissel of aan het loket van de gemachtigde 

bank betaald. 

Premies voor het inkopen van nietverzekerde 

tijdvakken 

Voor sommige niet-vervulde verzekeringstijdvakken 

kunt u eventueel een speciale premie betalen 

(riscatto). Dat kan evenwel alleen, als er een 

specifieke reden is waarom die tijdvakken niet 

verzekerd werden. Zo kan de wettelijke studieduur 

voor een academische titel worden „ingekocht” 

of de perioden waarin u in een land werkte 

waarmee Italië geen socialezekerheidsovereenkomst 

heeft gesloten. Als u al vijf jaar lang 

premies hebt betaald, kunt u bovendien de 

tijdvakken van zwangerschapsverlof inkopen, alsook 

de tijdvakken waarin u niet kon werken 

omdat u een gehandicapte verzorgde. 

Fictieve premies 

In enkele gevallen kunnen premies ook worden 

bijgeschreven als ze niet daadwerkelijk zijn 

betaald. Met fictieve premies kunnen pensioenrechten 

worden verworven of kan het pensioenbedrag 

worden verhoogd. 

Fictieve premies voor de ziektekosten- en de 

werkloosheidsverzekering tellen mee om recht 

op een anciënniteitspensioen te krijgen (na 35 jaar 

premiebetaling). Voor het ouderdomspensioen (na 

40 jaar premiebetaling) tellen alle tijdvakken van 

fictieve premies mee. 

Fictieve premies worden bijgeschreven voor: 

— militaire dienst, 

— vervolging op grond van politieke overtuiging 

of ras, 

— ziekten en ongevallen, 

— werkloosheid, 

— tuberculose, 

— zwangerschap en moederschap, 

— aanvulling op het loon (Cassa Integrazione 

Guadagni), 

— mobiliteit, 

— natuurrampen, 

— gratis bloeddonatie, 

— persoonlijk verlof voor de uitoefening van 

een overheidsambt of vakbondswerk. 

2. Socialezekerheidsorganen 

De verschillende verzekeringen worden door de 

volgende instellingen beheerd. 

 

Ziektekostenverzekering (met inbegrip 

van tuberculose) en 

moederschapsverzekering 

De gezondheidszorg (medische behandeling) 

wordt verleend door ASL, de plaatselijke afdeling 

van de gezondheidsdienst (Azienda Sanitaria 

Locale) in uw woonplaats. De ASL maakt deel 

uit van de Nationale Gezondheidsdienst (Servizio 

Sanitario Nazionale). Bij een eventuele verhuizing 

moet u zich bij de ASL van uw nieuwe woonplaats 

laten inschrijven. Indien u bij de zeevaart of de 

burgerluchtvaart werkt, wordt de zorg u door een 

speciale afdeling van het ministerie van Volksgezondheid 

(Ministero della Sanità — Ufficio di 

Sanità Marittima o Aerea) verstrekt. 

Het zieken- en moederschapsgeld wordt door het 

INPS betaald. Indien u bij de zeevaart werkt, 

wordt het ziekengeld betaald door het Ipsema 

(Istituto di Previdenza per il Settore Marittimo), het 

socialezekerheidssorgaan voor de zeevaart. 

 

Verzekering arbeidsongevallen en 


De prestaties van de gezondheidszorg worden 

verleend door de organen voor de ziektekostenverzekering. 

De uitkeringen voor de slachtoffers van arbeidsongevallen 

en beroepsziekten worden betaald 

door het provinciaal bureau van het INAIL (Istituto 

Nazionale per l’Assicurazione contro gli Infortuni 

di Lavoro), het Nationaal Instituut voor de 

Verzekering tegen Arbeidsongevallen. Als u in de 

zeevaart of de burgerluchtvaart werkt, ontvangt u 

deze uitkeringen van het Fonds voor Zeelieden 

(Cassa Marittima) waarbij u bent aangesloten. 

100 ITALIË

Verzekering arbeidsongeschiktheid, 

ouderdom en nabestaanden 

(pensioenen) 

Vrijwel alle werknemers in loondienst in de 

particuliere sector en enkele categorieën werknemers 

bij de overheid zijn bij het INPS verplicht 

verzekerd tegen ouderdom, arbeidsongeschiktheid, 

overlijden, werkloosheid, tuberculose en 

ziekten. 

De volgende categorieën zelfstandigen zijn eveneens 

verplicht verzekerd — maar alleen tegen 

ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden: 

zelfstandige landbouwers, landbouwarbeiders, 

pachters, ambachtslieden en handelaren evenals 

in het beroepsregister ingeschreven verloskundigen, 

uitoefenaren van een vrij beroep en personen 

die als hoofdberoep boer hebben. 

Werkers in personele diensten en thuiswerkers 

genieten dezelfde bescherming als de werknemers 

in loondienst, respectievelijk met uitzondering 

van de prestaties bij ziekte en een loonaanvullende 


Ten slotte worden door het INPS enkele speciale 

socialezekerheidsfondsen voor specifieke categorieën 

werknemers beheerd: het spoor- en trampersoneel, 

belastinginners alsmede het personeel 

van de telefoon, de ENEL, de particuliere elektriciteits- 

en gasbedrijven, de luchtvaartmaatschappijen 

en geestelijken (van de katholieke kerk en 

andere religies). 

In Italië bestaan de volgende socialezekerheidsorganen. 

 

Socialezekerheids- en bijstandsorganen 

van de overheid 

— Het nationaal socialezekerheidsorgaan — 

INPS 

— Het nationaal orgaan voor de verzekering 

tegen arbeidsongevallen — INAIL 

— Het nationale socialezekerheidsorgaan voor 

werknemers in overheidsdienst — INPDAP 


de zeevaart — Ipsema 


de werknemers bij de PT — IPOST 


leidinggevend personeel in de industrie — 

INPDAI 


werknemers in het amusementsbedrijf — 

Enpals 


apothekers — ENPAF 

Geprivatiseerde socialezekerheids- en 

bijstandsorganen 


dierenartsen (ENPAV) 


werknemers en beambten in de landbouw — 

Enpaia 


ingenieurs en architecten anders dan in 

loondienst — Inarcassa 


de rechterlijke macht 


afgestudeerden in de handelswetenschappen 

— CNPADC 


notarissen, Via Rubicone 11, Rome 


artsen — ENPAM 


arbeidsconsulenten — ENPACL 


de gezondheidszorg voor Italiaanse wezen — 

Onaosi 


koeriers — FASC 

— Het nationale orgaan voor de sociale zekerheid 

voor Italiaanse journalisten „Giovanni 

Amendola” — INPGI 


accountants en marktdeskundigen — CNPR 


handelsvertegenwoordigers — Enasarco 


psychologen — ENPAP 


hts’ers in de industrie — EPPI 


biologen — ENPAB 


agronomen, bosbouwkundig ingenieurs, chemici 

en geologen — EPAB 


De verzekering bij ziekte en moederschap geeft 

recht op de volgende uitkeringen en verstrekkingen: 

— verstrekkingen (medische behandeling) bij 

ziekte (punt A); 

— aanvullende verstrekkingen: bijzondere soorten 

gezondheidszorg; 

— uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid door 

ziekte (punt B); 

ITALIË 

101

— gezondheidszorg en uitkeringen bij arbeidsverzuim 

wegens moederschap (punt C); 

— bovendien is er een bijzondere regeling voor 

tuberculose (punt D). 

 

Algemene voorwaarden 

Italiaanse burgers alsmede de staatsburgers van 

andere lidstaten van de EU hebben recht op de 

voorzieningen van de ziekte- en moederschapsverzekering 

wanneer zij in Italië wonen en bij de 

plaatselijke gezondheidsdienst (ASL) in het district 

waar zij wonen, zijn ingeschreven. 

Indien u in Italië verzekerd bent en in een andere 

lidstaat een medische behandeling ontvangt, of 

indien u ziekengeld in Italië krijgt maar in een 

andere lidstaat woont, zijn de communautaire 

voorschriften van toepassing. 


GEZONDHEIDSZORG 

(GENEESKUNDIGE BEHANDELING) 

Alle in Italië wonende Italiaanse staatsburgers, alle 

in Italië werkende buitenlanders alsmede de 

gezinsleden te hunnen laste hebben recht op 

medische zorg. 

Die zorg omvat: 

— behandeling door een huisarts, thuis of in 

zijn/haar praktijk; 

— behandeling door een kinderarts, een verloskundige/gynaecoloog; 

— behandeling door een specialist (ook tandarts) 

in een openbare of particuliere polikliniek 

waarmee de nationale gezondheidsdienst 

een overeenkomst heeft gesloten; 

— opneming in een ziekenhuis (ook voor een 

bevalling), zowel in openbare medische 

inrichtingen (ziekenhuizen, klinieken enz.) 

als in particuliere medische inrichtingen 

waarmee de nationale gezondheidsdienst 

een overeenkomst heeft gesloten; 

— geneesmiddelen. 

Het verstrekken van medische hulp geschiedt voor 

onbepaalde tijd. 

Hoe worden die verstrekkingen 

verleend? 

De geneeskundige verstrekkingen kunnen al dan 

niet rechtstreeks verleend worden. In het eerste 

geval worden de medische behandeling en de 

medicijnen gratis door de plaatselijke gezondheidsdienst 

(ASL) of hiertoe gemachtigde doktoren 

of apothekers verstrekt. In het tweede geval 

daarentegen dient de patiënt eerst zelf voor die 

verstrekkingen te betalen en krijgt hij deze 

achteraf vergoed. 

Meestal wordt de medische hulp rechtstreeks door 

de plaatselijke afdelingen van de gezondheidsdienst 

(ASL) beheerde inrichtingen en diensten 

verleend. 

Medische hulp van de huisarts 

De algemene geneeskundige hulp wordt rechtstreeks 

verleend, ofwel in de praktijkruimte van de 

huisarts ofwel bij de patiënt thuis indien deze het 

bed moet houden. U kunt zich uitsluitend wenden 

tot uw huisarts of in diens afwezigheid tot zijn 

plaatsvervanger. 

Indien u zich tijdelijk niet in uw woon- of 

verblijfplaats bevindt, kunt u zich, zo nodig, 

wenden tot een van de artsen ter plaatse met 

wie de gezondheidsdienst een overeenkomst heeft 

gesloten, maar dan moet u wel de kosten van de 

behandeling eerst zelf betalen. Vergoeding hiervan 

heeft plaats binnen de vastgestelde tarieven. 

Voor spoedgevallen is er ’s nachts en op zon- en 

feestdagen een wachtdienst. 

De hulp van een kinderarts wordt verleend tot de 

leeftijd van 12 jaar. 

Geneesmiddelen 

Farmaceutische producten worden rechtstreeks 

door de apotheker tegen afgifte van het doktersrecept 

verstrekt. Dat recept mag uitgeschreven 

zijn door een huisarts of door een specialist die 

voor de gezondheidsdienst werkt. 

De meeste geneesmiddelen staan vermeld in de 

farmacopee (Prontuario Terapeutico); zij zijn 

onderverdeeld in twee categorieën. De eerste 

categorie van geneesmiddelen is volledig kosteloos 

en omvat geneesmiddelen die bestemd zijn 

voor de behandeling van spoedgevallen, gevaarlijke 

ziekten en aandoeningen die tot arbeidsongeschiktheid 

leiden of chronisch zijn. Voor de 

overige geneesmiddelen moet u bij aankoop aan 

de apotheker een deel van de kosten betalen. 

Tevens wordt voor ieder recept een vast bedrag in 

rekening gebracht. 

Wanneer de arts u een geneesmiddel voorschrijft 

dat niet in de farmacopee is opgenomen, moet u 

dat volledig zelf betalen. 

Specialistische hulp en 

ziekenhuisverpleging 

Specialistische hulp wordt rechtstreeks verstrekt 

door los van de ASL staande overheidsstructuren 

of particuliere instellingen die een overeenkomst 

met de gezondheidsdienst hebben gesloten. De 

patiënt dient een eigen bijdrage in de kosten van 

het diagnose- en laboratoriumonderzoek te betalen. 

De ziekenhuisverpleging in de openbare ziekenhuizen 

en in privé-klinieken waarmee een over- 

102 ITALIË

eenkomst is gesloten, is volledig kosteloos. Bij 

opname moet een aanvraag van de huisarts 

worden voorgelegd, behalve natuurlijk in spoedgevallen. 

Voor de opneming in een particuliere 

kliniek waarmee de gezondheidsdienst een overeenkomst 

heeft gesloten, is voorafgaande toestemming 

van uw plaatselijke gezondheidsdienst 

noodzakelijk. 

Ziekenhuisverpleging is kosteloos, maar indien u 

als patiënt om speciale voorzieningen vraagt 

(eenpersoonskamer, telefoon, televisie) zijn de 

extra kosten voor uw rekening. 

Aanvullende prestaties 

Aanvullende prestaties worden in het algemeen 

niet rechtstreeks verleend en slechts een deel 

hiervan wordt vergoed. Het gaat hierbij uitsluitend 

om hydrothermale kuren, bepaalde orthopedische 

behandelingen, protheses en bepaalde vormen 

van instrumentele diagnostiek. Om hiervoor in 

aanmerking te komen, moet u bij uw plaatselijke 

afdeling een aanvraag en een briefje van uw 

behandelende geneesheer indienen. 

Hoe krijgt u recht op medische zorg? 

Om recht te hebben op medische zorg moet u zijn 

ingeschreven bij de gezondheidsdienst (ASL) van 

uw woonplaats. 

Bij de inschrijving kiest u een arts uit een lijst van 

de bij de nationale gezondheidsdienst aangesloten 

artsen. Als u hulp nodig heeft, gaat u in de regel 

naar de praktijk van die arts, maar als u het bed 

moet houden kunt u een visite van de dokter 

vragen. 

B. UITKERINGEN 

Ziekengeld 

Ziekengeld vervangt het loon en wordt aan 

werknemers uitbetaald vanaf de vierde dag van 

ziekte gedurende ten hoogste 180 dagen per jaar 

(over de eerste drie dagen ontvangt u dus geen 

uitkering behalve bij een recidief). Voor tijdelijke 

werknemers gelden nog meer beperkingen. 

Het ziekengeld wordt — enkele categorieën 

werknemers uitgezonderd — direct door de 

werkgever uitbetaald en in mindering gebracht 

op de premies die aan het INPS moeten worden 

gestort. Het ziekengeld bedraagt maximaal 50 % 

van het inkomen voor de eerste twintig dagen 

ziekte en wordt daarna tot 66,6 % opgetrokken. 

Vele arbeidsovereenkomsten voorzien in een 

aanvulling op het ziekengeld door de werkgever. 

Als bewijs van zijn ziekte moet de werknemer een 

in tweevoud door de behandelend geneesheer 

opgesteld ziekenbriefje binnen twee dagen na 

afgifte aan het INPS (de voor zijn woonplaats 

bevoegde afdeling) doen toekomen. De eerste 

kopie vermeldt natuurlijk de prognose en de 

diagnose en de tweede kopie is aan de werkgever 

gericht en vermeldt de duur van de ziekte. 

Als de werknemer ten onrechte afwezig is als de 

controlerend geneesheer op bezoek komt, verliest 

hij zijn ziekengeld tot de tiende dag en als hij voor 

de tweede keer afwezig is, ontvangt hij gedurende 

de resterende periode slechts 50 % van het 

ziekengeld. 

Als het ziekenbriefje te laat wordt ontvangen, 

wordt over die dagen geen ziekengeld betaald. 

C. PRESTATIES BIJ MOEDERSCHAP 

De prestaties bij moederschap omvatten zowel 

medische behandelingen als uitkeringen. Op de 

medische behandeling zijn de algemene regels 

van punt A van toepassing. De algemene verloskundige 

hulp wordt rechtstreeks en kosteloos in de 

poliklinieken van de plaatselijke gezondheidsdienst 

verstrekt. Die hulp kan ook door een 

vroedvrouw waarmee de gezondheidsdienst een 

overeenkomst gesloten heeft, ten huize van de 

vrouw verleend worden. 

 

Moederschapsuitkering 

Voor de gehele duur van het verplichte zwangerschapsverlof 

(twee maanden vóór de uitgerekende 

bevallingsdatum, en drie maanden na de geboorte) 

hebben werkneemsters recht op een moederschapsuitkering 

en betaalt het INPS u, via uw 

werkgever, een dagvergoeding. 

Werkneemsters die een kind van nog geen 6 jaar 

hebben geadopteerd of aan wie een kind in die 

leeftijd is toegewezen, hebben recht op maximaal 

drie maanden. Ook deze vergoeding wordt 

normaliter rechtstreeks door de werkgever betaald 

en op de aan het INPS verschuldigde premies in 

mindering gebracht. De vergoeding in de periode 

waarin niet mag worden gewerkt, bedraagt 80 % 

van het inkomen. In het eerste jaar na de geboorte 

heeft u (of uw man, mits werknemer) bovendien 

recht op een vrijwillige loopbaanonderbreking 

van maximaal zes maanden; voor deze periode 

die niet in één blok hoeft te worden opgenomen, 

ontvangt u een vergoeding van 30 % van uw 

inkomen. Moeders die een kind van nog geen 3 

jaar hebben geadopteerd of aan wie een kind in 

die leeftijd is toegewezen, hebben ook recht op 

deze uitkering. 

Ook vrouwen die als zelfstandige werken (zelfstandige 

landbouwers, pachters, ambachtslieden 

en vrouwen in de handel) ontvangen in de twee 

maanden vóór de uitgerekende datum en drie 

maanden na de geboorte direct van het INPS een 

dagvergoeding. 

ITALIË 

103

D. VERZEKERING TUBERCULOSE 

Voor tuberculosepatiënten bestaat er een bijzonder 

verzekeringsstelsel en een ziekte- en moederschapsverzekering 

(zie de punten A, B en C). Dit 

stelsel omvat zowel de medische behandeling als 

de uitkeringen. Op de medische behandeling zijn 

de algemene regels van punt A van toepassing. 

 

Uitkeringen bij tuberculose 

De uitkeringen worden op bepaalde voorwaarden 

aan werknemers en hun gezinsleden met tuberculose 

(echtgenoot, kinderen, broers, zusters, 

ouders en daaraan gelijkgeschakelden) toegekend 

mits de betrokkene minstens een jaar van zijn 

beroepsleven verzekerd is geweest. 

De betreffende uitkeringen bestaan uit een dagvergoeding 

tijdens de behandelperiode wanneer de 

betrokkene geen recht heeft op zijn hele loon; een 

postsanatoriumuitkering na een verpleegperiode 

of een poliklinische behandeling van minimaal 60 

dagen gedurende twee jaar. In geval van een 

poliklinische behandeling mag de betrokkene 

minstens zestig dagen — niet per se aan een stuk 

— niet gewerkt hebben; een toelage voor levensonderhoud 

en behandeling gedurende twee jaar 

voor de uitkeringsgerechtigde wiens verdiencapaciteit 

in zijn oude beroep als gevolg van de 

tuberculose tot minder dan de helft is teruggelopen 

en die niet continu een normaal fulltimeinkomen 

ontvangt. De uitkering kan zonder tijdslimiet 

telkens voor twee jaar worden verlengd als 

aan de vereisten wordt voldaan; en verder een 

kersttoelage als de betrokkene op grond van 

tuberculose minstens één dag in de maand 

december medische of economische hulp ontvangt. 



Alle werkers die beroeps- of handelsactiviteiten 

verrichten die volgens de Italiaanse wet tot 

arbeidsongevallen of beroepsziekten kunnen leiden, 

zijn tegen deze risico’s verzekerd. Buiten de 

wettelijke vastgestelde „beroepsziekten” worden 

ook die ziekten gedekt, waarvan de werknemer 

het oorzakelijk verband met het werk kan 

aantonen. Recente wettelijke bepalingen hebben 

de toepassingssfeer van de verzekering tot andere 

categorieën werkers uitgebreid (managers, beroepssporters 

en werknemers in loondienst) en 

tot degenen die uitsluitend huishoudelijk werk 

verrichten (de zogeheten huisvrouwenverzekering). 

Bovendien zal er een commissie worden ingesteld 

die periodiek — jaarlijks — de lijst met beroepsziekten 

moet herzien. 

Elk arbeidsongeval moet u onmiddellijk aan uw 

werkgever melden. Als de door het ongeval 

veroorzaakte letsels niet binnen de drie dagen 

genezen zullen zijn, is de werkgever verplicht het 

ongeval binnen de twee dagen nadat hij ervan in 

kennis is gesteld, aan het INAIL te melden. Een 

dodelijk ongeval, of een ongeval dat vermoedelijk 

de dood als gevolg zal hebben, moet hij echter al 

binnen de 24 uur per telegram aan het INAIL 

melden. 

U hebt recht op geneeskundige verzorging en op 


Op de medische verzorging is de regeling die in 

punt 3 A uiteengezet is, volledig van toepassing. 

NB: Om een uitkering te krijgen of deze te 

behouden, mag u nooit zonder geldige reden 

een noodzakelijk geachte medische behandeling 

weigeren, ook niet nadat uw pensioen al is 

toegekend. Ter vermindering van uw invaliditeit 

verstrekt het INAIL, automatisch of op verzoek, 

kosteloos bepaalde prothesen. 

Hieronder volgen de door het INAIL verstrekte 

uitkeringen waarop u zelf, of bij uw overlijden uw 

nabestaanden recht hebben: 

— uitkering wegens tijdelijke algehele arbeidsongeschiktheid, 

— directe uitkering wegens blijvende arbeidsongeschiktheid, 

— overgangsuitkering bij silicose en asbestose, 

— uitkering voor nabestaanden en begrafenisuitkering, 

— aanvulling op de directe uitkering wegens 

blijvende arbeidsongeschiktheid, 

— verzorgingstoelage indien voortdurend hulp 

van derden nodig is, 

— speciale voortgezette maandelijkse toelage, 

— eindejaarsuitkering, 

— prothesen en hulpmiddelen, 

— hydrothermale en fangokuren alsmede verblijven 

in een voor de betrokkene beter 

klimaat, 

— officiële schriftelijke dankbetuigingen en eervolle 

onderscheidingen, 

— poliklinische behandeling. 

Hieronder wordt uiteengezet waaruit de voornaamste 

prestaties bestaan. 

Blijvende arbeidsongeschiktheid 

Boven een bepaald percentage blijvende arbeidsongeschiktheid 

als gevolg van een ongeval of een 

beroepsziekte verstrekt het INAIL de verzekerde 

een maandelijkse uitkering als schadeloosstelling. 

In dit verband wordt op een belangrijke recente 

vernieuwing in de regeling gewezen: terwijl tot 

dusver alleen de financiële gevolgen van de 

104 ITALIË

schade werden vergoed, wordt de werknemers 

thans schadeloos gesteld voor alle door hem 

geleden blijvende lichamelijke en geestelijke 

schade. Het INAIL keert thans een eenmalige 

uitkering uit bij een biologische schade tussen de 

6 %-15 % en een verzorgingstoelage bij een 

schade boven de 16 %. De schadeloosstelling 

voor aantasting van de gezondheid is bedoeld als 

compensatie voor het feit dat de werknemer 

affectief, sociaal, politiek, cultureel, godsdienstig 

enz. minder kan dan voorheen. 

Als de schade aan de gezondheid meer dan 15 % 

bedraagt, wordt ervan uitgegaan dat deze aantasting 

ook gevolgen heeft voor het vermogen om 

met arbeid inkomen te genereren: daarom worden 

in deze gevallen ook de financiële gevolgen van 

de biologische schade voor de werknemer vergoed. 

De hoogte van de uitkering wordt berekend op 

basis van het loon in het jaar vóór het ongeval of 

het intreden van de beroepsziekte en het percentage 


De uitkeringen wegens blijvende arbeidsongeschiktheid 

worden jaarlijks herzien. 

Tijdens de eerste twee jaar kan het arbeidsongeschiktheidspercentage 

automatisch of op uw verzoek 

op elk gewenst ogenblik worden onderzocht; 

daarna is herziening om het jaar mogelijk. Bij het 

verzoek om herziening moet een medische verklaring 

worden gevoegd. Het bedrag van de uitkering 

wordt voor ieder ten laste komend kind met 

eentwintigste verhoogd. 

Verzorgingstoelage 

In geval van blijvende volledige arbeidsongeschiktheid 

waarbij voortdurend verzorging nodig 

is, wordt een maandelijkse uitkering verstrekt als 

deze verzorging niet rechtstreeks door het INAIL 

in de plaats van de verpleging in een ziekenhuis of 

een andere instelling wordt geboden. De toelage 

is een aanvulling op het invaliditeitspensioen. 

Nabestaandenpensioen 

Als de werknemer ten gevolge van een arbeidsongeval 

of een beroepsziekte overlijdt, hebben 

zijn nabestaanden recht op een uitkering die gelijk 

is aan een bepaald percentage van zijn laatste 

jaarinkomen. Die percentages zijn: 

— 50 % voor de nagelaten echtgenoot; 

— 20 % voor elk kind beneden de 18 jaar. Dit 

wezenpensioen wordt verlengd tot 21 jaar 

indien het kind een middelbare school 

bezoekt, en tot 26 jaar indien het aan een 

universiteit studeert; 

— 40 % voor volle wezen; 

— 20 % voor elk van beide ouders die tot aan 

zijn/haar dood ten laste van de verzekerde 

kwamen, mits hij/zij geen echtgenoot of 

kinderen heeft nagelaten; 

— 20 % voor elk van de broers en zusters die tot 

het tijdstip van overlijden ten laste van de 

verzekerde kwamen, mits hij/zij geen echtgenoot 

of kinderen heeft nagelaten. 

Begrafenisuitkering 

Aan de nabestaanden die kunnen aantonen dat zij 

als gevolg van het overlijden van de verzekerde 

bijzondere kosten hebben gemaakt, wordt een 

som ineens als begrafenisuitkering toegekend. 

5. Invaliditeits- en 

arbeidsongeschiktheidsuitkeringen 

Alle werknemers in loondienst alsmede enkele 

categorieën van zelfstandigen (onafhankelijke 

boeren, landarbeiders, pachters, ambachtslieden 

en handelaren) zijn verzekerd tegen invaliditeit. 

Ook als u zelfstandige bent of een vrij beroep 

uitoefent (bv. dat van arts) heeft u recht op een 

pensioen, maar de regels variëren per beroepsgroep. 

Nadere inlichtingen krijgt u bij uw socialezekerheidsorgaan 

(zie punt 2). 

De gewone 

arbeidsongeschiktheidsuitkering 

Voor de normale arbeidsongeschiktheidsuitkering 

geldt als voorwaarde dat uw verdiencapaciteit als 

gevolg van ziekte of een fysiek of geestelijk gebrek 

blijvend met ten minste tweederde verminderd is. 

De uitkering wordt toegekend voor drie jaar en 

kan na bestudering door het INAIL — op verzoek 

van u — telkens met drie jaar worden verlengd. 

Nadat de uitkering drie keer achtereenvolgens is 

toegekend, wordt zij omgezet in een definitieve 

uitkering die niet overdraagbaar is op de nabestaanden. 

Om recht te hebben op deze uitkering moet u ten 

minste vijf jaar verzekerd zijn geweest en vijf jaar 

premie hebben betaald, waarvan ten minste drie 

jaar in de vijf jaar vóór de aanvraag. 

Als gevolg van de wet op de hervorming van de 

pensioenen is vanaf 1 september 1995 cumulatie 

van de gewone arbeidsongeschiktheidsuitkering 

en een lijfrente tot een bedrag ter hoogte van die 

uitkering ten gevolge van die tot invaliditeit 

leidende gebeurtenis niet meer toegestaan. 

Dit geldt niet voor gunstigere socialezekerheidsuitkeringen 

die vóór 1 september 1995 zijn 

ingegaan. Deze worden echter bij komende 

verhogingen zo lang niet opgetrokken tot het 

verschil met de uitkeringen van na die datum is 

verdwenen. Bovendien wordt vanaf 1 september 

ITALIË 

105

1995 in de gevallen van cumulatie van de 

arbeidsongeschiktheidsuitkering met inkomen uit 

werk in loondienst, als zelfstandige of als ondernemer 

boven een bepaalde grens 25 % tot 50 % 

op de uitkering in mindering gebracht. Ook in dit 

geval blijven de gunstigere socialezekerheidsuitkeringen 

van vóór 1 september 1995 onverlet tot 

het verschil door toekomstige verhogingen van de 

uitkeringen van na 1 september 1995 verdwenen 

is. 

Als u in loondienst werkt, wordt bij het bereiken 

van de pensioengerechtigde leeftijd de arbeidsongeschiktheidsuitkering 

in een ouderdomspensioen 

omgezet als aan de verzekerings- en premievoorwaarden 

is voldaan en de arbeidsverhouding 

wordt beëindigd. Voor de pensioenrechten maar 

niet voor het percentage worden ook de tijdvakken 

waarin u niet gewerkt hebt maar een 

arbeidsongeschiktheidsuitkering ontving, meegerekend. 

 

Het gewone invaliditeitspensioen 

Indien u als gevolg van een ziekte of een 

lichamelijk of geestelijk gebrek, volledig en 

blijvend arbeidsongeschikt bent, hebt u recht op 

een gewoon invaliditeitspensioen. 

Om recht te hebben op dit pensioen moet u ten 

minste vijf jaar verzekerd zijn geweest en vijf jaar 

premie hebben betaald, waarvan ten minste drie 

jaar in de vijf jaar vóór de aanvraag. Het pensioen 

is overdraagbaar op de nabestaanden. 

Het gewone invaliditeitspensioen mag niet gecumuleerd 

worden met inkomen uit werk als 

zelfstandige of in loondienst, met werkloosheidsuitkeringen 

en andere inkomenvervangende of 

-aanvullende uitkeringen. 

Het pensioen bestaat uit de arbeidsongeschiktheidsuitkering 

vermeerderd met een toeslag, evenredig 

aan het aantal jaren dat premie zou zijn 

betaald, als u tot het bereiken van de pensioengerechtigde 

leeftijd zou hebben gewerkt. Ten 

gevolge van de wet op de hervorming van het 

pensioenstelsel is vanaf 1 september 1995 cumulatie 

van het gewone invaliditeitspensioen en een 

als gevolg van die tot invaliditeit leidende 

gebeurtenis uitbetaalde lijfrente tot een bedrag 

ter hoogte van die uitkering niet meer toegestaan. 






verdwenen. 

Deze arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en invaliditeitspensioenen 

worden betaald vanaf de eerste 

dag van de maand, volgend op de aanvraag, of het 

ontstaan van de invaliditeit of arbeidsongeschiktheid. 

 

Maandelijkse verzorgingsuitkering 

Wanneer bij blijvende volledige arbeidsongeschiktheid 

de betrokkene bij elke stap een begeleider 

nodig heeft of zichzelf niet kan verzorgen, 

heeft hij op grond van de verplichte verzekering 

tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten — op 

aanvraag — recht op een niet-overdraagbare 

toelage. 

De aanvraag moet vergezeld gaan van stukken 

waaruit de invaliditeit blijkt. Cumulatie met de 

door het INAIL verleende uitkering is niet toegestaan. 


Alle werknemers in loondienst alsmede enkele 

categorieën van zelfstandigen (kleine boeren, 

pachters en landarbeiders, ambachtslui en handelaren) 

hebben recht op een ouderdomspensioen. 

Ook als u zelfstandige bent of een vrij beroep 

uitoefent (bv. dat van arts) heeft u recht op een 

pensioen, maar de regels variëren van beroepsgroep 

tot beroepsgroep. Nadere inlichtingen krijgt 

u bij uw socialezekerheidsorgaan (zie punt 2). 

Er bestaan twee soorten ouderdomspensioenen: 

het „anciënniteitspensioen” (pensione di anzianità) 

en het eigenlijke ouderdomspensioen (pensione 

di vecchiaia). 

 

Anciënniteitspensioen 

U hebt recht op een anciënniteitspensioen van de 

algemene verplichte verzekering voor werknemers 

in loondienst als u de pensioengerechtigde leeftijd 

hebt bereikt en/of het in de wet genoemde aantal 

jaren premie hebt betaald. In het jaar 2000 is de 

pensioengerechtigde leeftijd 55 jaar en bedraagt 

het aantal premiejaren 35. Dit pensioen wordt 

ongeacht uw leeftijd toegekend, indien u ten 

minste 37 jaar premies heeft betaald. 

De datum waarop het anciënniteitspensioen 

ingaat, hangt af van de datum waarop in de 

afgelopen periode de vereiste rechten zijn opgebouwd. 

Als de rechten vóór 31 maart 2000 zijn opgebouwd, 

gaat het in op 1 juli 2000 maar alleen 

voor personen die op 30 juni 57 jaar of ouder zijn. 

Als de rechten zijn opgebouwd vóór 30 juni 2000, 

gaat het in op 1 oktober 2000 maar alleen voor 

personen die op 30 september 2000 57 jaar of 

ouder zijn. Als de rechten vóór 31 oktober 2000 

zijn opgebouwd, gaat het in op 1 januari 2001 en 

als dat vóór 31 december 2000 het geval is, op 1 

april 2001. 

Voor enkele beroepsgroepen blijven zowel de 

toegangs- als de ingangsvereisten voor/van pensioen 

van de oude regeling van kracht. 

106 ITALIË

Ouderdomspensioen 

Vanaf 1 januari 2000 wordt het ouderdomspensioen 

uitbetaald bij het bereiken van de pensioengerechtigde 

leeftijd. De pensioenleeftijd voor 

loontrekkenden en zelfstandigen die minstens 19 

jaar verzekerd zijn geweest en premie hebben 

betaald, is 65 jaar voor mannen en 60 jaar voor 

vrouwen. Voor loontrekkenden is het recht op 

pensioen gekoppeld aan het einde van de dienstbetrekking. 

Het ouderdomspensioen gaat in op de eerste dag 

van de maand, volgend op het bereiken van de 

pensioengerechtigde leeftijd, of op de eerste dag 

van de maand, volgend op het tijdstip waarop aan 

de minimumvoorwaarden betreffende verzekering 

en premie is voldaan. 

Op aanvraag van de betrokkene gaat het pensioen 

in op de eerste dag van de maand volgende op de 

maand van indiening van de aanvraag, als op die 

datum de vereiste rechten zijn opgebouwd. 

7. Pensioenen voor nabestaanden 

Als de overledene niet rechtstreeks pensioen 

genoot maar op het tijdstip van overlijden aan 

de vereisten betreffende verzekering en premiebetaling 

voor een gewone arbeidsongeschiktheidsuitkering, 

invaliditeitspensioen of aan de 

vóór 1993 geldende voorwaarden voor ouderdomspensioen 

voldeed, bestaat er eventueel recht 

op een nabestaandenpensioen. 

Na aanvraag gaat het pensioen in op de eerste dag 

van de maand volgende op het overlijden van de 

gepensioneerde of verzekerde werknemer. 

Rechthebbenden zijn: de echtgenoot, kinderen 

die op het tijdstip van overlijden minderjarig 

waren of studeerden of indien de overledene geen 

echtgenoot of kinderen naliet, of indien deze geen 

recht hebben op het pensioen aan de ouders mits 

deze op het tijdstip van het overlijden minstens 65 

jaar waren en geen direct of indirect pensioen 

genoten en aan de overleden ten laste kwamen of 

ongehuwde broers en zusters van de overledene 

die op het tijdstip van overlijden van de betrokkene 

invalide waren, geen rechtstreeks of indirect 

pensioen genoten en ten laste aan de overledene 

kwamen. 

Het nabestaandenpensioen bedraagt een percentage 

van het pensioen dat de overleden verzekerde 

ontving of zou hebben ontvangen. De echtgenote 

ontvangt 60 % van dit pensioen, terwijl ieder kind 

20 % ontvangt wanneer de echtgenoot nog leeft, 

en 40 % indien alleen de kinderen recht hebben 

op pensioen en 60 % als maar een kind recht heeft 

op pensioen. Ouders, broers of zusters van de 

overledene, die recht hebben op een nabestaandenpensioen, 

ontvangen 15 %. 

De som van die percentages mag niet meer 

bedragen dan 100 % van het directe pensioen. 

Bij pensioenen die sedert 1 september 1995 zijn 

ingegaan, is het percentage van 60 % tot 70 % 

opgetrokken. Sedert 1 september 1995 moeten de 

nabestaandenpensioenen met 25 % à 50 % 

worden gekort als het inkomen van de rechthebbende 

een bepaalde grens overschrijdt. Met 

ingang van diezelfde datum is cumulatie van de 

aan de verplichte algemene verzekering ten laste 

komende overdraagbare pensioenen die als gevolg 

van een bedrijfsongeval of een beroepsziekte 

worden betaald, en een lijfrente op grond van 

dezelfde invalidiserende gebeurtenis tot het bedrag 

van de uitkering niet meer toegestaan. 






verdwenen. 

 

Berekening van het pensioen 

Sedert de hervorming in 1995 wordt het pensioen 

op grond van de premies berekend. 

 

Middelloonstelsel 

Dit stelsel is sedert 1 januari 1996 op alle 

verzekerde werknemers van toepassing. 

Op grond van dit stelsel: 

— worden de voor elke werknemer gestorte 

premies samengeteld. Voor de werknemers in 

loondienst is de premie op 33 % van het 

belastbaar inkomen vastgesteld en voor zelfstandigen 

op 20 %; 

— worden de te storten premies jaarlijks aangepast 

met een percentage, gelijk aan de 

gemiddelde toename van het nominale BBP 

in de afgelopen vijf jaar. Dit percentage 

wordt door ISTAT berekend; 

— wordt het aldus verkregen bedrag (het premiekapitaal 

plus de aanpassing) vermenigvuldigd 

met een korting voor de leeftijd van 

de werknemer op het tijdstip waarop het 

pensioen ingaat. Tussen de 57 en 65 jaar 

varieert de korting van 4,720 % tot 6,136 %, 

afhankelijk van het aantal jaren dat de 

betrokkene naar verwachting nog pensioen 

zal trekken. 

Voor degenen die een pensioen krijgen dat 

uitsluitend op het middelloonstelsel gebaseerd is, 

geldt een premie- en pensioengrondslag van 

68 172,31 euro (132 000 000 ITL) per jaar. Uit 

hoofde van het middelloonstelsel uitbetaalde 

pensioenen kunnen niet met een minimumpensioen 

worden aangevuld. 

ITALIË 

107

Gemengd stelsel 

In het geval van de werknemers die op 31 

december 1995 minder dan 18 jaar premie 

hadden betaald, wordt het pensioen voor de 

periode tot en met 31 december 1995 berekend 

op basis van het eindloonstelsel, zij het dat dit 

vanaf 1 januari 1996 op basis van het premiestelsel 

gebeurt. 

Eindloonstelsel 

In het geval van werknemers die minstens 18 jaar 

premie hebben betaald, wordt ook voor het 

tijdvak na 31 december 1995 het pensioen op 

basis van het eindloonstelsel berekend, zij het dat 

ook dit bij Wet nr. 335 ten dele is gewijzigd, te 

weten de premieperiode. 

Het maximumpensioen wordt bereikt na 40 jaar 

premiebetaling. Voor elk jaar premie betalen krijgt 

u recht op 2 % van het gemiddelde voor het 

pensioen in aanmerking genomen inkomen. 

Voor inkomens boven een bepaald plafond gelden 

lagere percentages. 

Facultatief 

Verzekerden die minstens 15 jaar premie hebben 

betaald, waarvan vijf jaar op grond van het 

nieuwe stelsel, mogen kiezen. Dit recht mag 

echter alleen in het jaar 2001 worden uitgeoefend. 

Minimumpensioen 

Het minimumpensioen is een aanvulling die de 

staat via het INPS aan de gepensioneerde betaalt 

wanneer het uit de berekening van de gestorte 

premies resulterende pensioen heel laag is (onder 

een „fictief minimum”). In dit geval wordt het 

verschuldigde pensioenbedrag verhoogd („aangevuld”) 

tot een jaarlijks wettelijk vast te stellen 

bedrag. 

Inkomensgrenzen 

De pensioenen na 1 januari 2000 

Wie hebben recht op aanvulling tot het minimum: 

— ongehuwden of degenen wier huwelijk wettelijk 

is ontbonden of die de facto gescheiden 

zijn en een eigen inkomen hebben van 

minder dan 9 680,16 euro (18 743 400 ITL) 

(tweemaal het jaarbedrag van het minimumpensioen 

van het INPS, berekend op grond 

van het bedrag in de maand januari 2000); 

— gehuwden en personen wier huwelijk niet 

wettelijk is ontbonden of die niet de facto 

gescheiden zijn met 

a) een inkomen van maximaal 9 680,16 euro 

(18 743 400 ITL); 

b) personen wier inkomen samen met dat 

van de echtgenoot maximaal 19 360,32 

euro (37 486 800 ITL) per jaar bedraagt 

(het viervoudige van het jaarbedrag aan 

minimumpensioen van het INPS). 

Pensioenen die ingegaan zijn vóór 1 januari 

2000 

— Bij de pensioenen die vóór 1994 zijn 

ingegaan, wordt voor de aanvulling tot het 

minimum alleen rekening gehouden met het 

inkomen van de gepensioneerde; 

— bij de pensioenen die in 1994 zijn ingegaan, 

wordt zowel rekening gehouden met het 

inkomen van de pensioentrekker als met dit 

inkomen en dat van de echtgenoot samen. 

Het gezamenlijke inkomen moet minder 

bedragen dan het vijfvoudige van het minimumpensioen 

van het INPS per jaar: voor het 

jaar 2000 is dat 24 200,40 euro (46 858 500 

ITL); 

— bij de pensioenen die sedert 1995 zijn 

ingegaan, mag het eigen inkomen samen 

met dat van de echtgenoot maximaal viermaal 

het minimumpensioen van het INPS 

bedragen. Voor het jaar 2000 is dat 19 360,32 

euro (37 486 800 ITL). 

Aan gehuwden kan in ieder geval geen aanvulling 

tot het minimum worden gegeven als het persoonlijk 

inkomen boven de wettelijk vastgestelde grens 

ligt, ook niet als het samengetelde inkomen 

daaronder ligt. 

Naar analogie hiervan kan evenmin een aanvulling 

worden toegekend als het persoonlijk inkomen 

onder voornoemde grens ligt maar het 

samengetelde inkomen daarboven. 

Sociaal pensioen en sociale uitkering 

Vóór 1 januari 1996 werd aan burgers boven de 

vijfenzestig jaar (Italianen en onderdanen uit de 

Europese Gemeenschappen) die zonder een of 

andere vorm van verzekering op het Italiaans 

grondgebied woonden en wier inkomen, dat van 

de echtgenoot meegerekend, onder het wettelijk 

vastgestelde minimum lag, een sociaal pensioen 

toegekend. 

Sinds 1 januari 1996 krijgen de onderdanen boven 

de vijfenzestig jaar wier inkomen, dat van de 

echtgenoot meegerekend, onder het wettelijk 

vastgestelde minimum ligt, een zogenaamde 

„sociale uitkering” in de plaats van het verhoogde 

sociaal pensioen. 

8. Werkloosheidsuitkeringen 

Onvrijwillig werklozen die twee jaar verzekerd 

zijn geweest en daarvan in de afgelopen twee jaar 

één jaar premie hebben betaald, ontvangen voor 

elke dag werkloosheid, 30 dagen per maand (28 

of 29 dagen voor februari) zon- en feestdagen 

108 ITALIË

meegerekend, een dagvergoeding van 30 % van 

het gemiddelde inkomen in de afgelopen drie 

maanden. Deze uitkering wordt maximaal 180 

dagen uitbetaald. 

Werklozen die twee jaar verzekerd zijn geweest 

en minstens 78 dagen hebben gewerkt waarover 

zij premie hebben afgedragen, hebben in het 

daarop volgende jaar maximaal gedurende evenveel 

dagen recht op een uitkering als zij hebben 

gewerkt. Zij hebben recht op 30 % van het 

gemiddelde inkomen in het afgelopen jaar. 

Andere specifieke uitkeringen zijn de gewone 

werkloosheidsuitkering voor Italiaanse werknemers 

die naar Italië zijn teruggekeerd, en de 

speciale werkloosheidsuitkeringen voor werknemers 

die door bouwbedrijven zijn ontslagen, en 

voor Italiaanse grensarbeiders in Zwitserland. 

Er geldt een bijzondere regeling voor agrarische 

werknemers. 

Werklozen met een werkloosheidsuitkering ontvangen 

op dezelfde voorwaarden een 

gezinstoelage als actieven. Alle werkloosheidsuitkeringen 

worden rechtstreeks door het orgaan 

verstrekt. 

 

Mobiliteitsuitkering 

Bovendien bestaat er een „mobiliteitsuitkering”. 

Recht hierop hebben werknemers die onder de 

Cassa Integrazione Guadagni Straordinaria vallen 

en niet in het eigen bedrijf kunnen worden 

geplaatst of wegens inkrimping of sluiting van 

hun bedrijf zijn ontslagen. Zij moeten wel aan 

bepaalde anciënntiteitsvereisten voldoen. 

De betreffende werklozen hebben minimaal 

twaalf maanden recht op deze uitkering, werknemers 

boven de 40 jaar 24 maanden en werknemers 

boven de 50 jaar 36 maanden. In Zuid- 

Italië (de Mezzogiorno) wordt deze periode nog 

met twaalf maanden verlengd en in sommige 

gevallen duurt dit recht tot het ouderdoms- of 

anciënniteitspensioen. 

Deze vorm van „langdurige mobiliteit” is uitgebreid 

tot werknemers in enkele noodlijdende 

productiesectoren. 

De uitkering is in het eerste jaar gelijk aan de 

buitengewone aanvullende uitkering en bedraagt 

daarna 80 %. De uitkering kan vervroegd en in 

één keer worden opgenomen door werknemers 

die van plan zijn zelf of met anderen een bedrijf te 

beginnen. 

De tijdvakken waarin een mobiliteitsuitkering 

werd ontvangen, tellen mee voor het pensioen. 

De werkloze met een mobiliteitsuitkering die in 

deeltijd of voor bepaalde tijd gaat werken, behoudt 

zijn recht op die uitkering maar ontvangt 

geen uitkering voor de dagen waarop hij werkt. 

Werkloosheidstoelage 

Sedert enkele jaren is voor werknemers die op de 

mobiliteitslijst staan of al twee jaar op werkloosheidslijsten 

staan, waaruit mensen voor sociaal 

relevante projecten van de overheid worden 

gerekruteerd, een werkloosheidstoelage ingevoerd. 

Niet-cumuleerbaar 

De gewone en de buitengewone werkloosheidsuitkeringen, 

waaronder de mobiliteitsuitkering en 

de werkloosheidstoelage, zijn niet cumuleerbaar 

met directe pensioenen en de bedragen zijn aan 

een maximum gebonden. 

Inkomensaanvulling 

De gewone aanvulling door de Cassa Integrazione 

Guadagni — mits de plaatselijke Provinciale 

Commissie hiermee instemt — is bedoeld voor 

arbeiders, beambten en kaderpersoneel van industriële 

ondernemingen in het algemeen maar ook 

van industriële en ambachtelijke bedrijven in de 

bouwnijverheid en de steenhouwerssector als 

deze ten gevolge van gebeurtenissen buiten de 

schuld van de ondernemer en de werknemers of 

bepaalde tijdelijke marktsituaties moeten inkrimpen 

of hun productieactiviteit moeten staken. 

Buitengewone uitkering 

De buitengewone aanvulling — waarvoor een 

decreet van de minister van Werkgelegenheid 

nodig is — is ingevoerd ter bescherming van het 

inkomen van arbeiders en beambten in industriële 

ondernemingen (de bouwnijverheid en de steenhouwerssector 

inbegrepen) die als gevolg van 

herstructurering, reorganisatie, omschakeling, 

slecht lopende zaken, faillissement, surseance 

van betaling en gedwongen opheffing hun deuren 

moeten sluiten. 

Voorwaarde is wel dat de bedrijven in de zes 

maanden, voorafgaand aan hun aanvraag, gemiddeld 

vijftien mensen in dienst hadden. 

Er zijn tijdelijk verdere uitbreidingen tot bedrijven 

in bijzondere categorieën gepland. 

Deze regeling is ook van toepassing op ondernemingen 

in de handel met meer dan 200 

werknemers en bedrijven in de ambachtelijke 

sector met meer dan 15 werknemers als het bedrijf 

waaraan zij overwegend leveren, bijzondere inkomensaanvulling 

van de Cassa Integrazione 

Guadagni ontvangt. 

Buitengewone loonaanvulling duurt maximaal 18 

maanden bij faillissementen, twaalf maanden in 

geval van een crisissituatie en 24 maanden bij 

herstructureringen, behoudens verlengingen, als 

voorzien in de verschillende wettelijke bepalingen. 

ITALIË 

109

In vijf jaar mag een productie-eenheid nooit 

langer dan 36 maanden deze steun ontvangen: 

de dagen van gewone en buitengewone steun 

samengeteld. In vele gevallen kunnen bedrijven in 

aanmerking komen voor een vrijstelling van deze 

limiet. 

De bedrijven zijn bovendien zowel verplicht om 

een pakket van uit te voeren maatregelen op te 

stellen waaronder ook eventuele maatregelen om 

de sociale gevolgen te ondervangen, als om de 

werknemers die voor een uitkering van de Cassa 

Integrazione in aanmerking komen, te laten 

rouleren. 

De gewone en buitengewone loonaanvulling is 

vastgesteld op 80 % van het loon waarop zij voor 

de niet-gewerkte uren recht zouden hebben 

gehad. 

Zowel de buitengewone als de gewone uitkering 

mag per maand een bepaald maximum niet 

overschrijden. Dit plafond wordt jaarlijks vastgesteld. 

Incompatibiliteit 

De werknemer die een loonaanvullende uitkering 

ontvangt en daarnaast bezoldigde arbeid verricht 

zonder dit van tevoren aan het bevoegde kantoor 

van het INPS te hebben meegedeeld, verliest zijn 

recht op uitkeringen en tegen de werkgever die 

iemand met een loonaanvullende uitkering in 

dienst neemt, worden sancties getroffen. 

Voor de bouw en de agrarische sector gelden 

aparte regels. 

De tijdvakken waarover loonaanvulling is betaald, 

tellen mee voor het pensioen. 

 

Repatriëringsuitkering 

De werknemer van buiten de Gemeenschap die 

niet over de benodigde middelen beschikt om 

naar huis terug te keren, heeft recht op verstrekking 

van die middelen door het INPS. Bovendien 

mag hij zodra hij zijn arbeid in Italië heeft 

beëindigd en het Italiaanse grondgebied heeft 

verlaten, om uitbetaling van de premies vragen die 

hij aan verplichte sociale zekerheid heeft betaald 

(vermeerderd met 5 % per jaar) als hierover in 

internationale verdragen niets geregeld is. 


Als u in loondienst werkt, gepensioneerd bent of 

een uitkering uit hoofde van werk in loondienst 

ontvangt, hebt u recht op gezinsbijslag. 

De hoogte hiervan hangt af van het aantal 

gezinsleden en het gezinsinkomen mits het in 

aanmerking genomen inkomen voor minstens 

70 % uit inkomen uit arbeid in loondienst bestaat. 

Het gezin bestaat uit de aanvrager van de toelage, 

de niet wettelijk of de facto gescheiden echtgenoot 

en de kinderen of daaraan gelijkgestelde 

beneden de 18 jaar en arbeidsongeschikten 

ongeacht hun leeftijd. 

Het bedrag van de gezinstoelage varieert van een 

minimum van 10,33 euro (20 000 ITL) tot een 

maximum van 227,24 euro (440 000 ITL) per 

maand, belastingvrij. 

Met ingang van 1 juli 1994 is de maandelijkse 

toelage voor ieder kind, met uitzondering van het 

eerste, met 10,33 euro (20 000 ITL) verhoogd. 

Met ingang van 1 januari 1995 is de toelage 

opgetrokken met 43,38 euro (84 000 ITL) voor 

ieder kind met uitzondering van de eerste twee 

kinderen. 

Met ingang van 1 januari 1996 is de gezinstoelage 

voor gezinnen met minderjarige kinderen en 

eenoudergezinnen verhoogd terwijl het recht op 

de uitkering en de toeslagen is uitgebreid tot 

gezinnen van minimaal drie personen met een 

inkomen in de twee schijven na de twee reeds 

bestaande inkomensschijven. De verhoging met 

43,38 euro (84 000 ITL) is op 1 januari 1996 

ingegaan. 

Met ingang van 1 januari 1997 is de uitkering voor 

gezinnen met minderjarige kinderen en gezinnen, 

bestaande uit arbeidsongeschikte kinderen, 

broers, zusters of kleinkinderen verhoogd. Bovendien 

is de kring van rechthebbenden uitgebreid. 

In aanmerking genomen wordt het inkomen in het 

jaar, dat voorafgaat aan 1 juli en op 30 juni 

eindigt. 

Ter bepaling van het gezinsinkomen moeten alle 

vormen van inkomen van alle gezinsleden boven 

de 1 032,91 euro (2 miljoen ITL) — vóór aftrek van 

lasten en belasting — worden opgegeven, met 

inbegrip van de inkomens die apart belast worden 

en de belastingvrije inkomens. Enkele vormen van 

inkomen vallen hier echter buiten. 

Ieder jaar worden op 1 juli de inkomensgrenzen 

voor de uitkering opgetrokken met het door ISTAT 

berekende percentage waarmee de consumptieprijzen 

gemiddeld in het referentiejaar ten opzichte 

van het jaar daarvoor gestegen zijn. 

Op zelfstandige landbouwers, landbouwarbeiders, 

pachters en enkele beroepsgroepen zelfstandigen 

is nog steeds de vorige regeling van 

toepassing, terwijl voor de gepensioneerden een 

aparte regeling en voor de zelfstandigen nog 

steeds de regeling van de procentuele toeslag op 

het pensioen geldt. 

Formaliteiten 

Om bovengenoemde uitkeringen te krijgen, moet 

u zich tot het bevoegde kantoor van het INPS in 

110 ITALIË

uw district wenden. Als u in andere lidstaten hebt 

gewerkt, moet u dit in de aanvraag vermelden: het 

pensioenbedrag wordt berekend volgens de communautaire 



Meer inlichtingen kunt u krijgen bij het provinciaal 

kantoor van het INPS van uw woonplaats en 

van de andere organen die de verplichte vormen 

van sociale zekerheid en sociale bijstand beheren 

(zie punt 2), waarvan de adressen in het telefoonboek 

van Rome staan. 

Het hoofdkantoor en het directoraat-generaal van 

het Istituto Nazionale della Previdenza Sociale 

zijn gevestigd in Via Ciro il Grande, 21 — I-00144 

Roma. 

Voor zaken in verband met internationale betrekkingen 

en overeenkomsten kunt u zich wenden tot 

het INPS — D.C. Prestazioni 

Area Internazionale 

Via della Frezza, 17 

I-00186 Roma. 

ITALIË 

111

LUXEMBURG 

1. Algemeen 

Het Luxemburgse socialezekerheidsstelsel voorziet 

in de volgende prestaties: 

— prestaties bij ziekte en moederschap (zie punt 

2); 

— prestaties bij hulpbehoevendheid (zie punt 

3); 

— prestaties bij arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(zie punt 4); 

— uitkeringen bij invaliditeit en ouderdom en 

aan nabestaanden (zie punt 5, 6 en 7); 

— werkloosheidsuitkeringen (zie punt 8); 

— gezinstoelagen (zie punt 9). 

Informatie over de organen die bevoegd zijn om 

deze uitkeringen en verstrekkingen te verlenen, 

vindt u in elk van de onderstaande punten (zie ook 

de lijst aan het einde van het hoofdstuk). 

Aansluiting 

Bent u werknemer, dan moet de werkgever, zodra 

u in Luxemburg begint te werken, de nodige 

formaliteiten vervullen voor uw aansluiting bij het 

socialezekerheidsstelsel. U hoeft dus persoonlijk 

geen stappen te ondernemen. Indien u voor eigen 

rekening werkt, moet u zichzelf aanmelden bij het 

Centre commun de la sécurité sociale (Gemeenschappelijk 

Centrum voor de sociale zekerheid). 

Premies 

U betaalt premies voor de ziekte-, moederschaps-, 

zorgen pensioenverzekering (ouderdom, invaliditeit, 

nabestaanden). Die premies bedragen een 

bepaald percentage van uw beroepsinkomen. De 

helft van de premie komt te uwen laste, de andere 

helft komt voor rekening van uw werkgever. 

Voor de vaststelling van de premie van de 

zorgverzekering worden ook inkomsten uit vermogen 

in aanmerking genomen. Deze premie 

komt geheel voor uw rekening. 

Uw werkgever is verantwoordelijk voor het 

overmaken van de premie; uw deel houdt hij in 

op uw loon. Als u zelfstandige bent, dan bent u 

zelf voor de betaling van alle premies verantwoordelijk. 

U hoeft geen premies te betalen voor de ongevallenverzekering, 

de gezinstoelagen of de werkloosheidsverzekering. 

Beroep 

U kunt tegen iedere beslissing van een bevoegd 

orgaan bezwaar maken bij het beheersorgaan van 

die instelling, en wel binnen veertig dagen na 

kennisgeving van de beslissing. Bent u het vervolgens 

nog steeds niet eens met de definitieve 

beslissing, dan kunt u binnen veertig dagen na 

kennisgeving van die beslissing een bezwaarschrift 

indienen bij de Conseil arbitral des 

assurances sociales (Arbitrageraad voor de sociale 

verzekeringen). Tegen een beslissing van de 

Arbitrageraad kan beroep worden aangetekend 

bij de Conseil supérieur des assurances sociales 

(Hoge Raad voor de sociale verzekeringen), ook 

binnen veertig dagen na kennisgeving van de 

beslissing van de Arbitrageraad. 

Wanneer het daarentegen werkloosheidsuitkeringen 

betreft, moet uw beroep per aangetekend 

schrijven binnen een termijn van 40 dagen na 

kennisgeving van de beslissing gericht worden tot 

een door de minister van Arbeid ingestelde 

bijzondere commissie. Tegen beslissingen van 

deze commissie kan binnen dezelfde termijn een 

bezwaarschrift worden ingediend bij de Arbitrageraad 

en kan beroep worden aangetekend bij de 

Hoge Raad voor de sociale verzekeringen. 


U valt onder de ziekte- en moederschapsverzekering 

indien u al dan niet in loondienst een 

beroepsbezigheid uitoefent of indien u: 

— leerling bent in het kader van het leerlingwezen; 

— een ziekte-, moederschapsof ongevallenuitkering 

ontvangt; 

— een werkloosheidsuitkering ontvangt; 

— een ouderdoms-, invaliditeits- of nabestaandenpensioen 

ontvangt; 

— een uitkering wegens een arbeidsongeval of 

een beroepsziekte ontvangt en uw verdiencapaciteit 

met ten minste 50 % verminderd 

is; 

— een nabestaandenpensioen van de ongevallenverzekering 

ontvangt; 

— als jongere aan vrijwilligerswerk deelneemt; 

— gezinslid van een in Luxemburg woonachtige 

verzekerde bent. 

De ziekte-/moederschapsverzekering voorziet in: 

— verstrekkingen bij ziekte; 

— ziekengeld; 

— uitkeringen bij moederschap; 

— vergoeding van begrafeniskosten. 

LUXEMBURG 

113


Voor de ziekteverzekering geldt geen wachttijd. 

Om recht te hebben op de uitkeringen bij 

moederschap daarentegen, moet de betrokken 

vrouw ten minste zes maanden verzekerd zijn 

geweest in de loop van het jaar voorafgaande aan 

de bevalling. De in een andere lidstaat vervulde 

tijdvakken van verzekering worden zo nodig in 

aanmerking genomen. 


U kunt in aanmerking komen voor de volgende 

verstrekkingen: 

— medische en tandheelkundige verzorging; 

— paramedische behandeling (verpleging, fysiotherapie 

enz.); 

— laboratoriumanalysen en -onderzoek; 

— tandprothesen, orthopedische en andere prothesen; 

— geneesmiddelen; 

— visuele hulpmiddelen (brillen, contactlenzen 

enz.); 

— verbandartikelen, hulpmiddelen en andere 

benodigdheden; 

— verblijf in het ziekenhuis; 

— kuren voor de behandeling van een ziekte of 

ter bevordering van het herstel; 

— revalidatie; 

— terugbetaling van reis- en transportkosten. 

Deze verstrekkingen worden, zonder beperking 

van de duur, verleend vanaf het begin van de 

ziekte en zolang u verzekerd blijft. Wanneer u niet 

meer aangesloten bent bij de verzekering, blijft u 

recht hebben op die verstrekkingen gedurende de 

lopende maand en de drie daaropvolgende 

maanden (zes maanden voor ziekten waarvoor u 

reeds in behandeling bent). 

In principe worden de verstrekkingen volledig 

terugbetaald op basis van een tarief dat wordt 

overeengekomen tussen de ziekenfondsen en de 

zorgaanbieders (artsen, verpleegkundigen, ziekenhuizen 

enz.). Voor sommige verstrekkingen wordt 

van de verzekerde een eigen bijdrage verlangd. Zo 

betaalt u per periode van 28 dagen zelf 20 % van 

de kosten van het eerste huisbezoek van een arts. 

Voor de volgende visites en voor consulten betaalt 

u 5 % van het tarief. 

Geneesmiddelen worden tot 78 % vergoed, maar 

geneesmiddelen voor de behandeling van langdurige 

ziekten of bij ziekenhuisverpleging worden 

volledig terugbetaald. Van sommige niet essentiële 

farmaceutische producten (zoals vitaminepreparaten) 

wordt slechts 40 % vergoed. Bij een 

ziekenhuisopname betaalt u zelf een vast bedrag 

per dag als eigen bijdrage. Deze eigen bijdrage is 

niet verschuldigd bij ziekenhuisopname van een 

kind onder de 18 jaar. 

Kosten voor verstrekkingen die niet noodzakelijk 

worden geacht, worden niet vergoed. Zo worden 

bijvoorbeeld maar twee consulten of visites per 

zeven dagen vergoed, behalve als het fonds 

toestemming voor méér heeft verleend. De extra 

kosten voor verpleging eerste klas in het ziekenhuis 

en voor consulten op afspraak dient u zelf te 

betalen. 

 

Formaliteiten 

U bent volledig vrij in de keuze van de 

zorgaanbieder (arts, ziekenhuis enz.). 

Bij consulten of visites dient u de legitimatiekaart 

te tonen die u bij uw inschrijving van de 

verzekering heeft gekregen. 

Voor bepaalde verstrekkingen is voorafgaande 

toestemming van het ziekenfonds nodig, die 

dikwijls wordt verleend na een positief advies 

van de Contrôle médical de la sécurité sociale 

(medische controle van de sociale zekerheid); 

inlichtingen daarover krijgt u bij uw ziekenfonds. 

 

Betaling van de verstrekkingen 

In principe betaalt u zelf alle rekeningen voor de 

ontvangen zorgen; die rekeningen dient u in bij 

uw ziekenfonds, dat u de kosten terugbetaalt, 

eventueel na aftrek van uw eigen bijdrage. 

Kosten voor ziekenhuisopname, operaties, geneesmiddelen 

en laboratoriumanalysen en -onderzoeken 

worden door het ziekenfonds rechtstreeks 

aan de arts of de instelling betaald. Voor 

deze verstrekkingen betaalt u dus enkel het bedrag 

dat niet door het ziekenfonds wordt vergoed. 

B. ZIEKENGELD 

Het ziekengeld (indemnité pécuniaire de maladie) 

wordt toegekend vanaf de eerste verzuimdag, en 

gedurende ten hoogste 52 weken. Het is gelijk aan 

het loon dat u zou hebben ontvangen indien u 

verder had gewerkt. Die uitkering wordt niet 

betaald als uw werkgever uw loon doorbetaalt. 

 

Betaling van de uitkering 

Het ziekengeld wordt maandelijks uitbetaald, in 

het algemeen via uw werkgever, en wel gedurende 

de maand waarin uw ziekte is begonnen, en 

in de eerste drie daaropvolgende maanden. 

Daarna wordt het ziekengeld rechtstreeks door 

het ziekenfonds uitbetaald. 

Indien u zelfstandige bent, hebt u pas recht op 

ziekengeld vanaf de eerste dag van de vierde 

maand volgende op die waarin de arbeidsongeschiktheid 

is gemeld. 

114 LUXEMBURG

Formaliteiten 

Om ziekengeld te ontvangen moet u binnen de 

drie dagen van uw ziekteverlof een doktersattest 

indienen. Indien de arbeidsongeschiktheid slechts 

één dag duurt, hoeft geen doktersattest te worden 

overgelegd, mits u zich diezelfde dag nog ziek 

meldt. 

Eén deel van het doktersattest stuurt u naar het 

ziekenfonds, het andere naar uw werkgever. Als 

uw attest te laat wordt ingediend, heeft u slechts 

recht op ziekengeld vanaf de dag waarop de 

arbeidsongeschiktheid is gemeld. 

Eventueel kan de arts van het ziekenfonds u 

oproepen voor een medische keuring; als u zich 

daar niet meldt, wordt de betaling stopgezet. 

C. UITKERINGEN BIJ MOEDERSCHAP 

De kosten in verband met de geboorte van een 

kind worden vergoed door middel van een vast 

bedrag bij de bevalling (forfait d’accouchement). 

Dit vast bedrag omvat de hulp van een arts en een 

vroedvrouw, het verblijf in het ziekenhuis, de 

geneesmiddelen, en de speciale babyvoeding. 

Aan vrouwen, al dan niet in loondienst, wordt een 

zwangerschapsuitkering toegekend gedurende 

een periode van 16 weken, waarvan acht voor 

en acht na de bevalling. Deze uitkering wordt ook 

uitbetaald als de vrouw voor of na de bevalling is 

vrijgesteld van haar werk omdat dit een gevaar 

voor haar gezondheid had kunnen opleveren. Het 

bedrag van deze uitkering is gelijk aan het loon 

dat de vrouw zou hebben ontvangen indien zij 

verder had gewerkt. De uitkering wordt evenwel 

niet toegekend indien de werkgever het loon 

doorbetaalt. 

Formaliteiten 

Om de vaste vergoeding voor de bevallingskosten 

te krijgen, dient u de geboorteakte van het kind 

voor te leggen. 

Om de zwangerschapsuitkering te ontvangen 

gedurende de acht weken vóór de bevalling, dient 

u het ziekenfonds een doktersattest voor te leggen 

waarin de vermoedelijke datum van de bevalling 

is vermeld. 

D. VERGOEDING VOOR 

BEGRAFENISKOSTEN 

Bij het overlijden van een verzekerde of van een 

van zijn gezinsleden keert het bevoegde ziekenfonds 

een vaste vergoeding voor de begrafeniskosten 

uit aan de persoon die de begrafeniskosten 

heeft betaald, op vertoon van de rekeningen en de 

verklaring van overlijden van de overledene. De 

vergoeding wordt met de helft verminderd in het 

geval van overlijden van kinderen onder de zes 

jaar en tot eenvijfde voor doodgeborenen. 

Uitkeringen en verstrekkingen in een 

andere lidstaat 

Indien u in Luxemburg verzekerd bent, hebben u 

en uw gezinsleden bij verblijf in een andere 

lidstaat in principe recht op gezondheidszorg 

aldaar. Ook kunt u daar uitkeringen trekken. 

Bevoegde organen 

De ziekte-/moederschapsverzekering wordt beheerd 

door de volgende organen: 

— Union des caisses de maladie (UCM); 

— Caisse de maladie des ouvriers, met plaatselijke 

kantoren in de belangrijkste steden van 

het land (CMO); 

— Caisse de maladie des employés privés 

(CMEP); 

— Caisse de maladie des fonctionnaires et 

employés publics (CMFEP); 

— Caisse de maladie des fonctionnaires et 

employés communaux (CMFEC); 

— Caisses de maladie de l’ARBED (voor de 

werknemers van de SA ARBED); 

— Entraide médicale des chemins de fer luxembourgeois 

(EMCFL); 

— Caisse de maladie des professions indépendantes 

(CMPI); 

— Caisse de maladie agricole (CMA). 

De gezinsleden van een verzekerde ontvangen 

uitkeringen en verstrekkingen van het ziekenfonds 

waarbij de verzekerde is aangesloten. 

De Union des caisses de maladie is bevoegd voor 

alle meer algemene aangelegenheden. 

De ziekenfondsen zijn bevoegd voor: 

— de terugbetaling van de door de verzekerden 

voorgeschoten medische kosten; 

— de uitbetaling van het vaste bedrag bij de 

bevalling; 

— de uitbetaling van het ziekengeld, de moederschapsuitkering 

en de vergoeding van de 

begrafeniskosten. 

3. Hulpbehoevendheid 

Als u aangesloten bent bij een Luxemburgs 

ziekenfonds, valt u automatisch onder de zorgverzekering. 


U wordt als hulpbehoevend beschouwd indien u 

door ziekte of een lichamelijke, geestelijke of 

mentale handicap regelmatig hulp van een derde 

nodig heeft voor de dagelijkse levensverrichtingen. 

De dagelijkse levensverrichtingen zijn: 

LUXEMBURG 

115

— op het gebied van de lichaamshygiëne: zich 

wassen, tanden poetsen, huidverzorging, 

naar het toilet gaan; 

— op het gebied van de voeding: het bereiden 

van aangepaste maaltijden, eten, drinken; 

— op het gebied van de mobiliteit: opstaan, naar 

bed gaan, van houding veranderen, zich aanen 

uitkleden, zich verplaatsen, staan, trappen 

lopen, uitgaan en thuiskomen. 

De hulp bij de dagelijkse levensverrichtingen 

moet ten minste drieënhalf uur per week in beslag 

nemen en de hulpbehoevendheid moet naar alle 

waarschijnlijkheid meer dan zes maanden duren 

of onomkeerbaar zijn. 

 

Verstrekkingen en uitkeringen bij 

hulpbehoevendheid 


Een medewerker van de thuiszorg komt bij u aan 

huis om u te helpen bij de dagelijkse levensverrichtingen 

en huishoudelijke taken, om u te 

steunen en van advies te dienen. 

Als u in een verpleeginrichting verblijft, hebt u ook 

recht op de verstrekkingen. 


Als u nog thuis woont en de thuiszorg verleend 

wordt door iemand uit uw omgeving, kunnen de 

verstrekkingen van de thuiszorg vervangen worden 

door een uitkering. U moet het geld dat u 

ontvangt dan betalen aan de persoon uit uw 

omgeving die voor u zorgt. Deze persoon heeft 

recht op een pensioenverzekering indien hij of zij 

nog geen 65 jaar is. De premie daarvoor wordt 

door de zorgverzekering betaald. Hiertoe moet u 

deze persoon aanmelden bij het Centre commun 

de la sécurité sociale. 

Indien u in een verpleeginrichting verblijft, hebt u 

geen recht op een uitkering. 

Andere prestaties 

Vast bedrag voor noodzakelijke producten, apparaten 

en aanpassing van de woning. 

 

Formaliteiten 

Om voor de verstrekkingen en uitkeringen van de 

zorgverzekering in aanmerking te komen, moet u 

een aanvraagformulier invullen waarbij een blanco 

medisch rapport is gevoegd dat moet worden 

ingevuld door uw behandelend arts. Dit formulier 

en het medisch rapport moeten worden opgestuurd 

aan de Cellule d’évaluation et d’orientation 

(eenheid Beoordeling en oriëntatie). Als uw 

dossier compleet is, deelt de Cellule d’évaluation 

u de datum mee waarop de mate van uw 

hulpbehoevendheid wordt beoordeeld. De beoordeling 

omvat: 

— een medische beoordeling door de arts van 

de eenheid, 

— een beoordeling van de hulpbehoevendheid 

door een ander lid van de eenheid. 

Op grond van deze beoordeling noteert de 

eenheid uw behoefte aan hulp op een standaardlijst, 

die de basis vormt voor het hulpplan dat 

bestemd is voor de medewerkers van een door u 

gekozen thuiszorginstelling of van de verpleeginrichting 

waar u verblijft. 

Het hulpplan en de standaardlijst worden in de 

vorm van een advies aan de Union des caisses de 

maladie toegezonden, die u in kennis stelt van de 

genomen beslissing. 

Betaling van de verstrekkingen 

De verstrekkingen komen rechtstreeks voor rekening 

van de zorgverzekering. Als u in een 

verpleeginrichting verblijft, hoeft u alleen de 

hotelkosten te betalen. 

De uitkeringen en het vaste bedrag voor noodzakelijke 

producten worden op uw rekening 

overgemaakt. 


De zorgverzekering wordt beheerd door de Union 

des caisses de maladie, die bevoegd is tot het 

nemen van elk besluit ten aanzien van de 

zorgverzekering op basis van het advies van de 

Cellule d’évaluation et d’orientation. 

De Cellule d’évaluation et d’orientation stelt de 

mate van hulpbehoevendheid vast en bepaalt 

welke hulp u nodig heeft. Zij bestaat uit een team 

waarvan de leden tot verschillende beroepsgroepen 

behoren: artsen, verpleegkundigen, psychologen, 

ergotherapeuten, fysiotherapeuten, maatschappelijk 

werkers. 



Iedereen die al dan niet in loondienst een 

beroepsbezigheid uitoefent, is verzekerd tegen 

arbeidsongevallen en beroepsziekten. Deze verzekering 

dekt de ongevallen die gebeuren tijdens 

het werk, de ongevallen tijdens het woon-werkverkeer 

en de beroepsziekten. 

Een arbeidsongeval is een ongeval dat gebeurt 

tijdens het werk of naar aanleiding daarvan. Een 

ongeval tijdens het woon-werkverkeer is een 

ongeval dat gebeurt op de normale weg van of 

naar het werk. Als een verzekerde op wie de 

Luxemburgse wetgeving van toepassing is, buiten 

het grondgebied van het groothertogdom een 

ongeval krijgt op weg van of naar zijn werk, 

116 LUXEMBURG

wordt dat beschouwd als een ongeval op Luxemburgs 

grondgebied. 

Er bestaat een officiële lijst van beroepsziekten, 

maar ook niet op deze lijst voorkomende ziekten 

waarvan kan worden aangetoond dat ze door het 

werk veroorzaakt zijn, komen voor schadeloosstelling 

in aanmerking. 

Deze verzekering verleent: 

— verstrekkingen bij ongeval of beroepsziekte; 

— uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid (uitkering 

en pensioen); 

— uitkeringen aan nabestaanden, als het ongeval 

of de beroepsziekte tot de dood van de 

verzekerde heeft geleid (begrafenisuitkering 

en pensioen). 


De verstrekkingen omvatten geneeskundige hulp, 

geneesmiddelen, ziekenhuisverpleging en levering 

van alle hulpmiddelen en prothesen die 

bijdragen tot een doeltreffende behandeling. Deze 

verstrekkingen worden zonder beperking van de 

duur en zonder eigen bijdrage toegekend volgens 

dezelfde regels als die welke gelden voor verstrekkingen 

van de ziekteverzekering (zie punt 2 A 

hierboven). 


Zolang uw arbeidsongeschiktheid als gevolg van 

het ongeval of de beroepsziekte niet langer duurt 

dan 13 opeenvolgende weken, heeft u recht op 

een uitkering die gelijk is aan het loon dat u zou 

hebben verdiend indien u verder had gewerkt. 

Na 13 weken arbeidsongeschiktheid heeft u recht 

op een pensioen, dat berekend wordt op basis van 

uw premieplichtig jaarinkomen over de twaalf 

kalendermaanden voorafgaand aan het arbeidsongeval 

of de beroepsziekte. Indien u in de 

landbouw werkte, wordt uw pensioen berekend 

op basis van het standaardinkomen dat jaarlijks bij 

wet wordt vastgesteld. 

Bij volledige arbeidsongeschiktheid bedraagt het 

pensioen 85,6 % van uw jaarinkomen (volledig 

pensioen). Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid 

krijgt u, afhankelijk van de ongeschiktheidsgraad, 

een gedeelte van dat pensioen. 

Indien u een pensioen ontvangt voor een arbeidsongeschiktheid 

van ten minste 50 %, wordt dat 

bedrag met 10 % vermeerderd voor ieder kind ten 

laste van minder dan 18 jaar. Die toeslag wordt 

toegekend tot 27 jaar indien uw kind studeert, en 

zonder leeftijdsgrens indien het kind als gevolg 

van lichamelijke of geestelijke gebreken niet in 

staat is zelf in zijn onderhoud te voorzien. Ook uw 

kinderen die op het grondgebied van een andere 

lidstaat wonen, tellen mee voor de toekenning van 

die toeslag. Wel mogen pensioen en toeslag 

samen niet meer bedragen dan het loon dat u 

vroeger verdiende. 

Uitkeringen aan nabestaanden 

Deze uitkeringen omvatten: 

— een overlijdensuitkering; 

— een pensioen voor de langstlevende echtgenoot; 

— een pensioen voor de wezen. 

Onder bepaalde voorwaarden wordt een pensioen 

uitgekeerd aan de gescheiden echtgenoot, aan 

verwanten in opgaande lijn, aan de kleinkinderen 

of aan andere verwanten. 

De overlijdensuitkering bedraagt 1/15e van het 

jaarloon van de overledene. 

De weduwe/weduwnaar ontvangt een pensioen 

dat gelijk is aan 42,8 % van dit jaarloon (53,5 % 

indien de langstlevende ten minste 50 % arbeidsongeschikt 

is). 

Het wezenpensioen bedraagt 21,4 % van dit 

jaarloon. Het wordt toegekend tot en met de 

leeftijd van 18 jaar (indien het kind studeert tot 27 

jaar, geen leeftijdsgrens indien de wees gebrekkig 

is). Het aan andere naaste familieleden toegekende 

pensioen mag in totaal niet meer bedragen 

dan 32,1 % van het vroegere loon van de 

overledene. 

Het totaal van alle nabestaandenpensioenen mag 

niet meer bedragen dan 85,6 % van het vroegere 

loon van de overledene. 

De pensioenen worden automatisch aan de kosten 

van levensonderhoud en periodiek aan de loonontwikkeling 

aangepast. 

Afkoop van de uitkeringen 

Na drie jaar worden pensioenen die toegekend 

zijn voor minder dan 10 % arbeidsongeschiktheid, 

automatisch omgezet in een uitkering ineens 

(afkoop), waarvan het bedrag afhangt van uw 

leeftijd. Onder bepaalde voorwaarden kunt u zelf 

om deze regeling verzoeken indien uw arbeidsongeschiktheid 

tussen 10 en 40 % ligt. Bij een 

arbeidsongeschiktheid van meer dan 40 % kunt u 

eventueel een hypotheeklening krijgen. 

Wanneer de weduwe/weduwnaar opnieuw in het 

huwelijk treedt, wordt het maandelijks uitgekeerde 

pensioen automatisch afgekocht met een 

vast bedrag. 

Formaliteiten 

U moet uw werkgever onmiddellijk op de hoogte 

brengen van een arbeidsongeval. Bovendien moet 

uw arbeidsongeschiktheid bij het ziekenfonds 

worden gemeld, binnen dezelfde termijn als het 

ziekteverlof (zie punt 2 B). 

LUXEMBURG 

117

Betaling van de prestaties 

Alle kosten voor medische hulp, geneesmiddelen, 

ziekenhuisopname enz. worden door de ongevallenverzekering 

rechtstreeks aan de zorgverleners 

betaald. 

De uitkeringen worden op dezelfde wijze betaald 

als in het kader van de ziekteverzekering (zie punt 

2 B hierboven), behalve dat zij via het ziekenfonds 

aan de werkgever worden terugbetaald in het 

geval van personen wier loon bij arbeidsongeschiktheid 

wordt doorbetaald. 

De pensioenen worden maandelijks vooruitbetaald. 

Indien u in Luxemburg een arbeidsongeval heeft 

gehad en in een andere lidstaat verblijft, of naar 

die andere lidstaat terugkeert of verhuist, behoudt 

u ook daar uw recht op verstrekkingen. Daartoe 

vraagt u vóór uw vertrek een formulier E 123 aan 

bij de Luxemburgse ongevallenverzekering. Uw 

uitkeringen en pensioenen worden rechtstreeks in 

dat land uitbetaald. 


Het bevoegde orgaan is de Association d’assurance 

contre les accidents, dat in twee afdelingen is 

opgesplitst. De Section industrielle (afdeling Industrie) 

is bevoegd voor alle verzekerden, met 

uitzondering van personen die in de landbouw 

werkzaam zijn; deze vallen onder de Section 

agricole et forestière (afdeling Land- en bosbouw). 


U bent verzekerd tegen invaliditeit indien u al dan 

niet in loondienst een beroepsbezigheid uitoefent 

of indien u: 


— een ziekte-, moederschapsof ongevallen- of 

beroepsziekte-uitkering ontvangt; 



ontvangt; 


— ouderschapsverlof geniet. 

De invaliditeitsuitkering wordt betaald in de vorm 

van een pensioen. 


Om recht te hebben op een invaliditeitspensioen 

moet u: 

— twaalf maanden verzekerd zijn geweest 

tijdens de drie jaar die aan de begindatum 

van de invaliditeit voorafgaan; 

— erkend zijn als invalide, hetgeen betekent dat 

u ongeschikt werd voor het beroep dat u het 

laatst uitoefende, en ook geen ander werk 

kan verrichten dat overeenstemt met uw 

mogelijkheden en vaardigheden. 

Tijdvakken van verzekering die in een andere 

lidstaat van de EU vervuld zijn, worden eveneens 

in aanmerking genomen. 

Als u invalide werd als gevolg van een ongeval 

(arbeidsongeval of niet) of als gevolg van een 

beroepsziekte die u heeft opgelopen terwijl u 

verzekerd was, dan heeft u steeds recht op een 

invaliditeitspensioen, zelfs als u nog niet de 

normaal vereiste twaalf maanden verzekerd was. 

 


Het invaliditeitspensioen bestaat uit een vast 

basisbedrag, waarvan u 1/40e krijgt voor elk 

verzekeringsjaar (met een maximum van 40 jaar), 

met daarbij een proportionele toeslag van 1,78 % 

van het beroepsinkomen dat de verzekerde 

gedurende zijn gehele loopbaan in Luxemburg 

heeft aangegeven. 

Daarbij komt nog een speciaal vast bedrag voor 

zoveel veertigsten als er jaren ontbreken tussen 

het begin van het pensioen en de leeftijd van 65 

jaar, alsmede een speciale proportionele toeslag 

voor de jaren tussen het begin van het pensioen en 

de leeftijd van 55 jaar. De speciale proportionele 

toeslag bedraagt 1,78 % van het gemiddelde 

beroepsinkomen dat u vóór de invaliditeit verdiende. 

Indien uw invaliditeitspensioen lager is dan het bij 

wet vastgestelde persoonlijke minimumpensioen, 

krijgt u een aanvulling gelijk aan 1/40e van dit 

minimumpensioen voor elk jaar dat u verzekerd 

bent geweest, op voorwaarde dat u ten minste 20 

jaar verzekerd bent geweest. 

 

Formaliteiten 

Voor het pensioen moet u een aanvraag indienen 

bij het bevoegde orgaan onder gebruikmaking van 

een speciaal formulier van die instelling. De 

nodige bewijsstukken worden in dat formulier 

vermeld. 

Indien u in een andere lidstaat woont, kunt u de 

aanvraag indienen bij het orgaan van de pensioenverzekering 

van dat land. 

De pensioenen worden per maand vooruitbetaald. 

Indien u in een andere lidstaat woont, wordt uw 

pensioen u rechtstreeks in dat land uitbetaald. 

 


Arbeiders zijn verzekerd bij de Établissement 

d’assurance contre la vieillesse et l’invalidité 

(Instelling voor ouderdomsen invaliditeitsverzekering). 

118 LUXEMBURG

Employés en zelfstandige hoofdarbeiders (artsen, 

architecten, advocaten, notarissen, journalisten, 

boekhouders enz.) zijn verzekerd bij de Caisse de 

pension des employés privés (Pensioenfonds voor 

employés/bedienden in de privé-sector). 

Zelfstandigen zijn verzekerd bij de Caisse de 

pension des artisans, commercants et industriels 

(Pensioenfonds voor ambachtslieden, neringdoenden 

en industriëlen), landbouwers bij de Caisse de 

pension agricole (Landbouwpensioenfonds). 

6. Ouderdom 

U bent tegen ouderdom verzekerd als u al dan niet 

in loondienst een beroepsbezigheid uitoefent of 

als u: 


— een ziekte-, moederschapsof ongevallen- of 

beroepsziekte-uitkering ontvangt; 



ontvangt; 


— ouderschapsverlof geniet. 



moet u: 

— ten minste 120 maanden verzekerd zijn 

geweest; 

— en de leeftijd van 65 jaar hebben bereikt. 

Onder bijzondere voorwaarden met betrekking tot 

de verzekeringsduur kan het ouderdomspensioen 

vervroegd worden toegekend, met name vanaf 57 

of 60 jaar. 

Tijdvakken van verzekering die in een andere 

lidstaat van de EU zijn vervuld, worden eveneens 

in aanmerking genomen. 

 


Het ouderdomspensioen bestaat uit een vast 

basisbedrag waarvan 1/40e verworven wordt per 

verzekeringsjaar (met een maximum van 40 jaar), 

met daar bovenop een proportionele verhoging 

van 1,78 % van het beroepsinkomen dat u 

gedurende uw gehele verzekeringsloopbaan in 

Luxemburg heeft aangegeven. 

Indien uw ouderdomspensioen lager is dan het bij 

wet vastgestelde persoonlijke minimumpensioen, 

krijgt u een aanvulling gelijk aan 1/40e van dit 

minimumpensioen voor elk jaar dat u verzekerd 

bent geweest, op voorwaarde dat u ten minste 20 

jaar verzekerd bent geweest. 

Formaliteiten 

De te vervullen formaliteiten zijn dezelfde als 

onder punt 5. 


De bevoegde organen zijn dezelfde als onder 

punt 5. 

7. Nabestaandenpensioenen 

U bent verzekerd als u de nabestaande (weduwe, 

weduwnaar, wees, gescheiden echtgenoot) bent 

van een persoon die onder de ouderdoms-/ 

invaliditeitsverzekering viel. De uitkeringen aan 

nabestaanden worden verleend in de vorm van 

pensioenen. 

Voorwaarden voor het verkrijgen van de 


Om recht te hebben op een nabestaandenpensioen, 

moet de verzekerde tijdens de drie jaar 

vóór zijn overlijden ten minste twaalf maanden 

verzekerd zijn geweest. Deze wachttijd geldt niet 

indien het overlijden het gevolg is van een 

ongeval van welke aard ook of van een erkende 

beroepsziekte. Ook de tijdvakken van verzekering 

die in andere lidstaten zijn vervuld, worden 

meegerekend. 

Er is evenwel geen nabestaandenpensioen verschuldigd 

aan weduwen/weduwnaars die minder 

dan een jaar vóór het pensioen of het overlijden 

van de verzekerde met hem of haar in het 

huwelijk zijn getreden, of die gehuwd zijn op 

het ogenblik dat de verzekerde al recht had op een 

ouderdoms- of invaliditeitspensioen. Toch zijn er 

een paar gevallen waarin het pensioen ook in 

deze omstandigheden wordt toegekend (bv. bij 

overlijden als gevolg van een ongeval, of als er 

een kind uit dit huwelijk is geboren). 


Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen 

het pensioen voor de langstlevende echtgeno(o)t(e), 

en het wezenpensioen. 

Het pensioen voor de langstlevende echtgenoot 

bestaat uit de gehele som van het vaste bedrag en 

het speciale vaste bedrag waarop de verzekerde 

recht had of zou hebben gehad, plus drievierde 

van de proportionele toeslagen en speciale 

proportionele toeslagen waarop de verzekerde 

recht had of zou hebben gehad. Indien de 

langstlevende echtgeno(o)t(e) hertrouwt, wordt 

het pensioen afgekocht door middel van een 

uitkering ineens. 

Het wezenpensioen bedraagt eenderde van het 

vaste bedrag en het speciale vaste bedrag, plus 

eenvierde van de proportionele toeslagen en 

LUXEMBURG 

119

speciale proportionele toeslagen waarop de verzekerde 

recht had of zou hebben gehad. Indien 

beide ouders overleden zijn, krijgt de wees een 

dubbel pensioen. 

Het wezenpensioen wordt toegekend tot de leeftijd 

van 18 jaar. Voor studerenden wordt het 

wezenpensioen betaald tot 27 jaar. Indien de wees 

wegens een lichamelijke of geestelijke handicap 

niet in zijn levensonderhoud kan voorzien, bestaat 

er geen leeftijdsgrens. 

Het totaal van alle pensioenen aan nabestaanden 

mag niet meer bedragen dan het pensioen dat de 

overledene op het tijdstip van zijn overlijden 

ontving of zou hebben ontvangen. 

Formaliteiten 

De te vervullen formaliteiten zijn dezelfde als 

onder punt 5. 


De bevoegde organen zijn dezelfde als onder 

punt 5. 


Indien u in Luxemburg werkt, bent u verzekerd 

tegen het risico van werkloosheid. 

Om recht te hebben op een werkloosheidsuitkering 

moet u: 

— onvrijwillig werkloos zijn; 

— arbeidsgeschikt zijn en bereid zijn elk werk 

in overeenstemming met uw bekwaamheden 

te aanvaarden; 

— tussen 16 en 64 jaar oud zijn; 

— geen ouderdoms-, invaliditeits- of volledig 

ongevallenpensioen ontvangen; 

— als werkzoekende ingeschreven zijn bij een 

openbaar arbeidsbureau (Bureau de placement 

public); 

— in de loop van de twaalf aan de werkloosheid 

voorafgaande maanden ten minste 26 weken 

in Luxemburg hebben gewerkt. Wanneer er 

in die twaalf maanden ook tijdvakken van 

arbeidsongeschiktheid vallen, wordt de tijdsduur 

dienovereenkomstig verlengd. Dat geldt 

ook voor militaire dienstplicht of tijdvakken 

met werkloosheidsuitkering. 

Als u niet voldoet aan de voorwaarde van minimaal 

26 weken arbeid, maar tevoren wel in een 

andere lidstaat heeft gewerkt, kunnen de tijdvakken 

van verzekering of arbeid die u daar heeft 

vervuld, worden meegerekend. Daartoe dient u bij 

het Arbeidsbureau (Administration de l’emploi) 

het formulier E 301 in, dat u kunt krijgen bij de 

werkloosheidsverzekering van het land waar u 

vroeger werkte. Indien u dit formulier niet bezit, 

zal het Arbeidsbureau het zelf aanvragen bij het 

juiste orgaan van het andere land. 

Bedrag van de werkloosheidsuitkering 

De werkloosheidsuitkering bedraagt 80 % van uw 

vroeger loon en wordt verhoogd tot 85 % als u 

kinderen ten laste heeft. De werkloosheidsuitkering 

kan echter niet meer bedragen dan tweeenhalve 

keer het wettelijk minimumloon. Als u in 

de loop van twaalf maanden langer dan 182 

kalenderdagen werkloos bent, mag de werkloosheidsuitkering 

niet meer bedragen dan twee keer 

dat minimumloon. 

Inkomsten uit gelegenheidswerk of bijbaantjes 

worden afgetrokken van de werkloosheidsuitkering. 

Per periode van 24 maanden krijgt u maximaal 

365 dagen werkloosheidsuitkering. 

Formaliteiten 

U moet zich vanaf de eerste dag van werkloosheid 

inschrijven als werkzoekende bij het Arbeidsbureau 

(Administration de l’emploi) of bij een van 

de bijkantoren, of bij de gemeentesecretarie van 

uw woonplaats. Daar moet u ook binnen de eerste 

twee weken van de werkloosheid een aanvraag 

voor een werkloosheidsuitkering indienen. 

Zodra deze formaliteiten vervuld zijn, wordt vanaf 

de eerste dag van de werkloosheid de werkloosheidsuitkering 

betaald. 

Als u zich niet vanaf de eerste dag van de 

werkloosheid als werkzoekende laat inschrijven, 

heeft u pas recht op een uitkering vanaf de dag van 

de inschrijving. Als u niet binnen twee weken een 

aanvraag voor een werkloosheidsuitkering indient, 

zal de uitkering voor een periode van niet meer 

dan 14 kalenderdagen vóór de aanvraag worden 

uitbetaald. 

Betaling van de werkloosheidsuitkering 

De werkloosheidsuitkering wordt op het einde van 

elke week van werkloosheid per postwissel betaald. 

Indien u een Luxemburgse werkloosheidsuitkering 

trekt, blijft u die houden als u zich naar een of 

meer lidstaten begeeft om daar werk te zoeken, op 

voorwaarde dat u vóór uw vertrek gedurende ten 

minste vier weken als werkzoekende in Luxemburg 

ingeschreven was. Vóór uw vertrek vraagt u 

bij het Arbeidsbureau het formulier E 303 aan. 

Bevoegd orgaan 

Het bevoegde orgaan voor het behandelen van de 

aanvragen en het betalen van de uitkeringen is het 

Arbeidsbureau (Administration de l’emploi), dat 

zijn hoofdkantoor heeft in de stad Luxemburg, met 

bijkantoren in Esch-sur-Alzette, Diekirch en Wiltz. 

120 LUXEMBURG

9. Gezinstoelagen 

Elk kind dat in Luxemburg wordt opgevoed en 

daar zijn wettelijke woonplaats heeft, geeft recht 

op kinderbijslag. U heeft ook recht op kinderbijslag 

voor kinderen die in een andere lidstaat van 

de EU worden opgevoed, als uzelf in Luxemburg 

in loondienst werkt. 

Er wordt kinderbijslag toegekend voor alle kinderen 

tot de leeftijd van 18 jaar. Studenten krijgen 

kinderbijslag tot de leeftijd van 27 jaar, en er 

bestaat geen leeftijdsgrens voor kinderen met een 

lichamelijke of geestelijke handicap. 

Er bestaan drie soorten gezinsuitkeringen: 

— de normale kinderbijslag; 

— de aanvullende kinderbijslag; 

— de uitkering aan het begin van het schooljaar. 

Het bedrag van de normale kinderbijslag hangt af 

van het aantal kinderen van het gezin. Er worden 

leeftijdstoeslagen toegekend voor kinderen van 6, 

respectievelijk 12 jaar. 

Naast die normale kinderbijslag wordt ook nog 

een aanvullende kinderbijslag toegekend voor 

kinderen van minder dan 18 jaar met een geestelijke 

of lichamelijke handicap van ten minste 50 % 

ten opzichte van normale kinderen van dezelfde 

leeftijd. Er is geen leeftijdsgrens voor kinderen die 

niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. 

De uitkering aan het begin van het schooljaar 

(allocation de rentrée scolaire) wordt tijdens de 

maand augustus betaald voor elk kind van ten 

minste 6 jaar oud. Het bedrag van die uitkering 

verschilt naar gelang van de leeftijd van het kind 

en van het aantal kinderen. 

Formaliteiten 

U moet een aanvraag indienen bij het Kinderbijslagfonds. 

De aanvraagformulieren kunt u afhalen 

bij het Kinderbijslagfonds of op het gemeentehuis. 

Op het aanvraagformulier staat vermeld welke 

bewijsstukken vereist zijn. 

Indien uw kinderen niet bij u in Luxemburg 

wonen, moet u bij uw aanvraag ook het formulier 

E 401 voegen, waarop de samenstelling van uw 

gezin wordt vermeld. 

Betaling van de gezinstoelagen 

Met uitzondering van de uitkering aan het begin 

van het schooljaar, worden de kinderbijslagen 

maandelijks aan de ouders betaald, indien het 

kind opgevoed wordt door beide ouders die 

samen een huishouding vormen. Wanneer de 

ouders gescheiden leven, wordt de uitkering 

betaald aan de ouder die het kind onder zijn 

hoede heeft. 


Geboortetoelage 

Bij de geboorte van een kind heeft u recht op een 

geboortetoelage (allocation de naissance), die 

gedeeltelijk als zwangerschapsgeld, gedeeltelijk 

als kraamgeld en gedeeltelijk als uitkering na de 

geboorte wordt betaald. 

De zwangerschapsuitkering wordt alleen uitbetaald 

aan zwangere vrouwen die tijdens de 

zwangerschap de door de wet voorgeschreven 

medische onderzoeken laten verrichten. 

Voor het eigenlijke kraamgeld is vereist dat het 

kind in Luxemburg geboren wordt en dat de 

moeder tijdens de acht weken die volgen op de 

bevalling een postnataal onderzoek ondergaat. 

De uitkering na de geboorte wordt enkel toegekend 

indien de zes door de wet voorgeschreven 

medische onderzoeken uitgevoerd zijn vóór het 

kind twee jaar wordt. 

Opvoedingstoelage 

Een opvoedingstoelage wordt toegekend aan 

iedere persoon die: 

— zijn/haar wettelijke woonplaats in Luxemburg 

heeft en daar ook daadwerkelijk woont, 

of communautair onderdaan is en in Luxemburg 

werkt, of gezinslid van zo’n werknemer 

is; 

— in zijn/haar gezin een of meer kinderen 

opvoedt waarvoor kinderbijslag wordt toegekend; 

— zich vooral bezighoudt met de opvoeding 

van de kinderen in het eigen gezin, zonder 

een beroep uit te oefenen als werknemer of 

zelfstandige, of wel een beroep uitoefent 

maar samen met de echtgeno(o)t(e) niet meer 

verdient dan een bepaald bedrag; 

— ten minste de helft minder gaat werken om 

een of meer kinderen groot te brengen; in dit 

geval wordt de helft van de toelage verstrekt. 

De opvoedingstoelage wordt maandelijks betaald 

vanaf de maand volgend op het eind van het 

zwangerschapsverlof of na afloop van de zwangerschapsuitkering. 

De toelage wordt toegekend 

tot het kind twee jaar wordt. Zij wordt evenwel 

doorbetaald aan degenen die in hun gezin ten 

minste drie kinderen opvoeden, en zulks zolang 

één van die kinderen minder dan vier jaar is. 

Ouderschapsuitkering 

Iedereen die in zijn gezin een of meer kinderen 

onder de vijf jaar opvoedt waarvoor kinderbijslag 

wordt betaald, kan aanspraak maken op ouderschapsverlof. 

De aanvragende ouder moet zijn of haar beroepsbezigheid 

volledig staken of de voor hem of haar 

LUXEMBURG 

121

normale maandelijkse arbeidsduur met ten minste 

de helft verminderen (deeltijdouderschapsverlof). 

Als hij geen werknemer is, moet de aanvrager in 

Luxemburg een zelfstandige activiteit uitoefenen 

op het moment van de geboorte of adoptie van het 

kind. Als hij werknemer is, moet hij minstens een 

jaar voor het begin van het ouderschapsverlof bij 

een en dezelfde onderneming in Luxemburg 

werken (arbeidsovereenkomst met een maandelijkse 

arbeidsduur gelijk aan ten minste de helft 

van de normaal in dit bedrijf geldende arbeidsduur). 

De duur van het ouderschapsverlof is zes maanden 

per kind. Bij deeltijdouderschapsverlof kan de 

duur verlengd worden tot twaalf maanden. 

Elke werkende ouder heeft een individueel recht 

op ouderschapsverlof, maar een van de ouders 

moet het ouderschapsverlof aansluitend aan het 

moederschapsverlof opnemen. Deeltijdouderschapsverlof 

kan echter tussen beide ouders 

verdeeld worden zodat er altijd iemand bij het 

kind is. 

Ouderschapsverlof geeft recht op een vaste uitkering 

die tijdens de hele duur van het verlof in 

maandelijkse termijnen wordt uitbetaald. De 

uitkering is vrijgesteld van belastingen en sociale 

premies, behalve de ziektepremie en de premie 

voor de zorgverzekering. De premie voor de 

pensioenverzekering komt voor rekening van de 

staat. 

 

Bevoegd orgaan 

Alle gezinstoelagen worden betaald door de 

Caisse nationale des prestations familiales (Nationaal 

Fonds voor gezinsbijslagen). 


Indien u vragen heeft over uw rechten of plichten 

met betrekking tot de sociale zekerheid, kunt u 

zich wenden tot het uitvoeringsorgaan dat de 

desbetreffende sector van de Luxemburgse sociale 

zekerheid beheert. De namen van deze organen 

vindt u in elk van de hierboven vermelde punten; 

de juiste adressen vindt u in onderstaande lijst of 

in het telefoonboek. Zie ook de website van de 

Luxemburgse sociale zekerheid: http://www. 

secu.lu/homepage.html. 

 

Nuttige adressen 

Postadres Adres Telefoon (352) Fax (352) 

Ministère de la sécurité sociale 

http://www.etat.lu/MSS/ 

L-2936 Luxembourg 26, rue Ste Zithe 

L-2763 Luxembourg 

478-1 478-63 28 

Inspection générale de la sécurité 

sociale 

BP 1308 


26, rue Ste Zithe 


478-1 478-62 25 

Cellule d’évaluation et d’orientation 

L-2974 Luxembourg 125, route d’Esch 


478-60 60 478-60 61 

Ministère de la famille L-2919 Luxembourg 12-14, avenue Emile 

Reuter 


478-1 478-65 70 

Ministère du travail et de l’emploi L-2939 Luxembourg 26, rue Ste Zithe 


478-1 478-63 25 

Centre commun de la sécurité 




401 41-1 40 44 81 

122 LUXEMBURG


Union des caisses de maladie BP 1023 


125, route d’Esch 


49 83 31-1 49 83 32 

Contrôle médical de la sécurité 


BP 1342 


125, route d’Esch 


401 41-20 60 40 78 62 

Conseil arbitral des assurances 

sociales 

16, bd de la Foire 


45 32 86 44 32 66 

Conseil supérieur des assurances 

sociales 

2-4, rue Beck 


26 26 05-1 26 26 05 38 

Caisse de maladie des ouvriers L-2973 Luxembourg 125, route d’Esch 


401 12-1 40 06 11 

Caisses de maladie de l’ARBED L-4006 Esch/Alzette 53 13-37 00 53 13-37 99 

Caisse de maladie des fonctionnaires 

et employés publics 

L-2091 Luxembourg 32, avenue Marie- 

Thérèse 


45 16 81 45 67 50 

Caisse de maladie des employés 

privés 



401 13-1 48 76 17 

Caisse de maladie des fonctionnaires 

et employés communaux 

BP 328 


20, avenue Emile 

Reuter 


45 05 15 45 02 01-222 

Entraide médicale des chemins de 

fer luxembourgeois 

BP 1803 


15, place de la Gare 


49 90-33 05 49 90-45 01 

Caisses sociales des classes 

moyennes 

39, rue Glesener 


40 52 02-1 40 52 02-230 

Caisses de sécurité sociale de la 

profession agricole 

L-2969 Luxembourg 2, rue du Fort Wallis 


40 51 15-1 48 56 85 

Établissement d’assurance contre 

la vieillesse et l’invalidité 



26 19 14-1 49 53 33 

LUXEMBURG 

123


Caisse de pension des employés 

privés 

L-2096 Luxembourg 1a, bd Prince Henri 


22 41 41-1 46 40 73 

Association d’assurance contre les 

accidents 

— section industrielle L-2976 Luxembourg 125, route d’Esch 


26 19 14-1 49 53 35 

— section agricole et forestière L-2970 Luxembourg 125, route d’Esch 

L-1471 Luxembourg 26 19 14-1 

49 53 35 

Caisse nationale des prestations 

familiales 

BP 394 


1a, bd Prince Henri 


47 71 53-1 47 71 53-328 

Administration de l’emploi BP 2208 


10, rue Bender 


478-53 00 40 61 40 

124 LUXEMBURG

NEDERLAND 


De Nederlandse sociale zekerheid bestaat uit de 

volgende verzekeringstakken: 

— ziekte- en zwangerschapsverzekering (zie 

punt 2); 

— arbeidsongeschiktheidsverzekering (punt 4); 

— ouderdomsverzekering (punt 5); 

— nabestaandenverzekering (punt 6); 

— werkloosheidsverzekering (punt 8); 

— kinderbijslagverzekering(punt 9). 

Er bestaat geen speciaal stelsel voor arbeidsongevallen 

en beroepsziekten (punt 3) en er is een 

groot aantal aanvullende pensioenstelsels (punt 7). 


Als regel zijn alle werknemers en zelfstandigen 

verzekerd. 

De zelfstandigen evenwel 

— zijn niet verzekerd tegen werkloosheid; 

— ontvangen geen uitkeringen van de ziekteverzekering; 

— zijn ziekenfondsverzekerd voorzover zij nog 

geen 65 jaar oud zijn en zij verzekerd zijn 

ingevolgde de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering 

zelfstandigen (WAZ) en hun 

belastbaar inkomen niet meer bedraagt dan 

een bepaald maximum (per 1 januari 

2000 19 058,77 euro (42 000 NLG)). 


Zodra u als werknemer in Nederland werkt, bent u 

zonder meer in alle hiervoor genoemde verzekeringen 

opgenomen. 

Er is echter één uitzondering: voor de ziekenfondsverzekering 

kunt u zelf kiezen bij welk 

ziekenfonds in uw woonplaats u zich laat 

inschrijven. Bij uw inschrijving laat het ziekenfonds 

u uit een lijst met adressen van artsen, 

tandartsen en apothekers een keuze maken. U 

ontvangt daarna van het ziekenfonds een bewijs 

van inschrijving, dat u goed moet bewaren. 

Wanneer u als zelfstandige werkt en uw bedrijf in 

Nederland gevestigd is, of u daar uw beroep 

uitoefent, bent u van rechtswege opgenomen in de 

meeste nationale verzekeringsstelsels. U valt 

evenwel niet onder de werkloosheidsverzekering, 

en voor wat de ziekteverzekering betreft, heeft u, 

indien u als zelfstandige niet verzekerd bent 

ingevolge de Ziekenfondswet, enkel recht op de 

prestaties van de AWBZ (Algemene Wet bijzondere 

ziektekosten — zie punt 2). 

Wat u verder te doen staat 

Vraag meteen aan uw werkgever bij welke 

uitvoeringsinstelling hij aangesloten is. Met deze 

uitvoeringsinstelling krijgt u namelijk te maken in 

geval van arbeidsongeschiktheid of werkloosheid. 

Indien u een zelfstandige bent, krijgt u in geval 

van arbeidsongeschiktheid eveneens met een 

uitvoeringsinstelling te maken. 

Een andere organisatie die voor u van belang kan 

zijn, is de Sociale Verzekeringsbank, tot waar u 

zich moet wenden voor uw kinderbijslag of, als u 

65 wordt, voor uw ouderdomspensioen. (Woont u 

bij het bereiken van de pensioengerechtigde 

leeftijd buiten Nederland, dan wordt uw pensioendossier 

behandeld door de vestiging waaronder 

uw woonland valt.) Bij uw eventueel 

overlijden krijgen ook uw nabestaande en/of 

kinderen te maken met de Sociale Verzekeringsbank. 

Verder kunt u nog het adres van de arbeidsvoorziening 

noteren. Tot dat bureau moet u zich 

wenden als u werkloos wordt; het helpt u bij het 

zoeken naar ander werk. 

Premies 

Als u werknemer in loondienst bent, betaalt uw 

werkgever de premie voor de verschillende 

socialezekerheidswetten. Het door u verschuldigde 

deel van de premie houdt hij op uw loon 

in. Indien u uitkeringen ingevolge de sociale 

zekerheid ontvangt, moet het uitvoeringsorgaan 

in bepaalde gevallen daarop verzekeringspremie 

inhouden. 

Als u een zelfstandige bent, ontvangt u een 

premieaanslag. Met uitzondering van de ziekenfondspremie 

worden dan alle bijdragen door de 

belastingdienst geïnd. 

Voor de ziekenfondsverzekering wordt de nominale 

premie direct geïnd door uw ziekenfonds. 

Uw werkgever of de uitvoeringsinstelling in 

kwestie kan u inlichten over de door u te betalen 

premies. 

Wat te doen als u het niet eens bent met 

een beslissing van een 

uitvoeringsorgaan? 

Als u het niet eens bent met een beslissing van een 

verzekeringsorgaan kunt u in beroep gaan tegen 

de beslissing. Dit doet u door binnen een 

bepaalde termijn tegen de beslissing bezwaar 

aan te tekenen bij het orgaan dat de beslissing 

heeft genomen. Het orgaan is dan gehouden de 

NEDERLAND 

125

eslissing in heroverweging te nemen en te 

beslissen op het bezwaarschrift. U kunt — opnieuw 

binnen een bepaalde termijn — tegen de 

beslissing op bezwaar beroep aantekenen bij de 

sector bestuursrecht van de rechtbank die op het 

beslissingsdocument van het orgaan staat aangegeven. 

In deze beslissing staat ook vermeld binnen 

welke termijn u in beroep moet gaan. 

Beroep wordt ingesteld door bij de arrondissementsrechtbank 

een beroepschrift in te dienen, 

waarin u te kennen geeft het niet eens te zijn met 

de beslissing van het uitvoeringsorgaan, en vraagt 

een nieuwe beslissing te nemen. Hierbij dient een 

afschrift van de bestreden beslissing te worden 

gevoegd. 

Heeft de arrondissementsrechtbank een uitspraak 

gedaan waarmee u het opnieuw niet eens bent, 

dan kunt u meestal nog in hoger beroep gaan bij 

de Centrale Raad van Beroep, Vrouwe Justitiaplein 

1, Postbus 16002, 3500 DA Utrecht, binnen zes 

weken na de dag waarop de uitspraak is bekendgemaakt. 

U keert definitief naar uw eigen land 

terug of u wenst naar een andere lidstaat 

te gaan 

De duur van uw verzekering in Nederland is 

wellicht van belang voor de beoordeling van uw 

aanspraken met betrekking tot de sociale zekerheid 

van het land waar u heengaat. Vraag daarom 

vóór uw vertrek aan de uitvoeringsinstelling en het 

ziekenfonds de bescheiden die u in dat land nodig 

kunt hebben. 

Recht op prestaties in andere lidstaten 

van de Europese Unie 

Een werknemer die in Nederland woont en die 

— gezinsleden heeft die in een andere lidstaat 

wonen; of 

— tijdelijk in een andere lidstaat verblijft; of 

— zijn woonplaats naar een andere lidstaat 

overbrengt; of 

— werkloos is en in een andere lidstaat werk 

gaat zoeken, 

kan een beroep doen op sommige communautaire 

voorschriften betreffende de ziekte- en zwangerschapsverzekering. 

Nadere inlichtingen 


de verschillende uitvoeringsorganen. 

In de hierop volgende punten 2 tot en met 9 

worden de verschillende verzekeringsstelsels van 

Nederland behandeld. Alle uitkeringen en verstrekkingen 

worden besproken en er wordt uitgelegd 

hoe u ze kunt krijgen. 

2. Ziekte en zwangerschap 


De geneeskundige verzorging valt onder twee 

verschillende verzekeringsstelsels die elkaar aanvullen: 

enerzijds is er de ziekenfondsverzekering, 

anderzijds de AWBZ (Algemene Wet bijzondere 

ziektekosten). 


In beginsel valt u onder de ziekenfondsverzekering 

wanneer u in dienstbetrekking werkt en uw 

loon een voor dat jaar vastgesteld bedrag niet 

overschrijdt of wanneer u als zelfstandige werkzaam 

bent en u verzekerd bent ingevolge de WAZ 

en uw belastbaar inkomen niet meer bedraagt dan 

een bepaald maximum (per 1 januari 

2000 19 058,77 euro (42 000 NLG)). Voorts kunt 

u ziekenfondsverzekerd zijn indien u in Nederland 

woont en een langlopende socialeverzekeringsuitkering 

ontvangt. Onder bepaalde omstandigheden 

zijn ook de leden van uw gezin 

medeverzekerd. In het algemeen blijft u ook ná 

65 jaar ziekenfondsverzekerd indien u al verzekerd 

was bij het bereiken van die leeftijd. 

Na inschrijving bij een ziekenfonds heeft u recht 

op medische verzorging. Van het ziekenfonds 

ontvangt u een bewijs van inschrijving, waarmee 

u zich bij het inroepen van hulp als verzekerde 

kan legitimeren. 

Iedereen die in Nederland woont of werkt is 

AWBZ-verzekerd. Voor een verzekerde bestaat 

recht op zorg vanaf de inschrijving bij een AWBZuitvoeringsorgaan. 

Door uw inschrijving bij een 

ziekenfonds bent u automatisch ook ingeschreven 

bij de AWBZ-verzekering. 

Op welke prestaties heeft u recht? 

Uw ziekenfonds kan u uitvoerig inlichten over het 

volledige verstrekkingenpakket van de ziekenfondswet 

en de AWBZ. 

Verzekerden ingevolge de 

ziekenfondswet hebben onder andere 

recht op: 

Medisch-specialistische zorg 

Deze verstrekking omvat: 

— Medisch-specialistische zorg, verleend door 

of vanwege een ziekenhuis, al dan niet 

gepaard gaande met verblijf in de laagste 

klasse van het ziekenhuis gedurende het 

etmaal, verpleging, verzorging, paramedische 

hulp of farmaceutische hulp. Onder 

deze zorg wordt begrepen bepaalde vormen 

van transplantatie en vergoeding van kosten 

verband houdend met het verkrijgen van het 

meest passende transplantatiemateriaal. 

126 NEDERLAND

— Medisch-specialistische zorg, verleend zonder 

enig gebruik van ziekenhuisfaciliteiten. 

Verloskundige hulp 

Verloskundige hulp gebeurt in beginsel door een 

verloskundige. Alleen wanneer geen verloskundige 

beschikbaar is of wanneer er een medische 

noodzaak bestaat kan een huisarts of een specialist 

de verloskundige hulp verlenen, zo nodig in 

een kliniek of in een ziekenhuis. 

Farmaceutische hulp 

Farmaceutische hulp omvat geneesmiddelen en 

voedingsmiddelen bestemd voor medische toepassing 

en verbandmiddelen. In beginsel geldt een 

vergoedingslimiet voor de kosten van geneesmiddelen 

uit de desbetreffende groep van therapeutisch 

onderling vervangbare geneesmiddelen. Indien 

een verzekerde een geneesmiddel kiest dat 

duurder is dan deze limiet, moet hij zelf het 

verschil bijbetalen. 

Ziekenvervoer 

Het ziekenfonds vergoedt ziekenvervoer per 

ambulance, taxi of particuliere auto mits het 

gebeurt op medische indicatie. De behandelend 

arts geeft daarvoor een verklaring af. Verder vallen 

onder deze aanspraak de kosten van openbaar 

vervoer in de laagste klasse indien het vervoer 

betreft van of naar een instelling van gezondheidszorg. 

In bepaalde gevallen kan het ziekenfonds 

toestemmen in bijzonder vervoer, bijvoorbeeld 

per helikopter. 

Personen die AWBZ-verzekerd zijn, 

hebben onder meer recht op: 

Opname en verder verblijf in een ziekenhuis 

Verpleging in ziekenhuizen — niet zijnde een 

psychiatrisch ziekenhuis of een psychiatrische 

afdeling van een algemeen of academisch ziekenhuis 

— komt ten laste van de AWBZ, zodra deze 

verpleging meer dan één jaar duurt. 

Opname en verder verblijf in een verpleeginrichting 

of een inrichting voor mensen met een 

lichamelijk handicap 

De hulp omvat het verblijf in de inrichting, 

verpleging, verzorging gedurende het etmaal, 

geneeskundige behandeling onder verantwoordelijkheid 

van een verpleeghuisarts, revalidatie, 

reactivering, fysiotherapie en bezigheidstherapie. 

Zorg voor lichamelijk gehandicapten omvat tevens 

de door de inrichting georganiseerde en 

gewaarborgde verpleging in gezinnen. 

Dagbehandeling in een verpleeginrichting 

Dagbehandeling in een verpleeginrichting heeft 

het doel de verzekerde in staat te stellen zich zo 

lang mogelijk in zijn eigen milieu te handhaven. 

Dagbehandeling in een verpleeginrichting is aangewezen 

voor mensen met een lichamelijke — 

dan wel een geestelijke — aandoening waarvan 

de nodige behandeling niet volledig in het eigen 

milieu kan plaatsvinden. 

Thuiszorg 

Thuiszorg omvat noodzakelijke verpleging, verzorging, 

begeleiding en voorlichting ten huize van 

de verzekerde in verband met ziekte, herstel, 

invaliditeit, ouderdom, overlijden of een psychosociaal 

probleem. Voorts omvat deze zorg het in 

bruikleen verstrekken van verpleegartikelen gedurende 

een termijn van maximaal 26 weken. 

Psychiatrische zorg in een psychiatrisch 

ziekenhuis 

De hier bedoelde zorg omvat onderzoek, advisering 

en voorlichting, behandeling, observatie en 

begeleiding. Voorts omvat deze verpleging en 

verzorging gedurende het etmaal in een therapeutisch 

leefklimaat. 

Zorg aan moeder en kind 

Deze aanspraak omvat begeleiding, voorlichting 

en andere zorg tijdens de zwangerschap en 

gedurende de eerste levensjaren regelmatig systematisch 

onderzoek naar de gezondheidstoestand 

van het kind. Uitgezonderd is kraamzorg 

in de zin van het Verstrekkingenbesluit ziekenfondsverzekering. 

In beginsel dekt de AWBZ de kosten van de 

behandeling, verpleging en verzorging bij langdurige 

ziekte of ernstig gebrek. 

B. ZIEKENGELD VOOR WERKNEMERS 

 

Aanspraak op ziekengeld tijdens de 


Als u wegens ziekte of ongeval niet kan werken, 

heeft u aanspraak op ziekengeld in het kader van 

de Ziektewet. Het recht op ziekengeld bestaat 

echter niet over perioden van arbeidsongeschiktheid 

waarin de werknemer op grond van het 

Burgerlijk Wetboek recht heeft op doorbetaling 

van het loon. Als de werknemer werkzaam is op 

een arbeidsovereenkomst, moet de werkgever in 

principe gedurende maximaal 52 weken zijn loon 

doorbetalen, tot een bepaald maximum (153,07 

euro (337,33 NLG) per dag). De werknemer heeft 

recht op doorbetaling van 70 % van zijn loon, 

maar ten minste op het voor hem geldende 

wettelijke minimumloon. Afhankelijk van wat 

bepaald is in een arbeidsovereenkomst of CAO, 

kan de werkgever schriftelijk overeenkomen om 

twee wachtdagen toe te passen. 

NEDERLAND 

127

De werknemer heeft recht op ziekengeld als de 

dienstbetrekking op de eerste ziektedag of in de 

loop van de periode van verplichte loondoorbetaling 

eindigt. Per datum einde dienstbetrekking 

wordt dan direct ziekengeld uitgekeerd, mits ten 

minste twee wachtdagen zijn doorgemaakt. Onder 

deze categorie vallen bepaalde oproepkrachten 

en werknemers met een arbeidsovereenkomst 

voor bepaalde tijd. Anderen hebben recht op 

ziekengeld vanaf de eerste ziektedag. 

De werknemer met recht op ziekengeld, moet 

zich zo spoedig mogelijk (niet later dan op de 

tweede ziektedag) bij zijn werkgever (laten) ziek 

melden zodra hij wegens ziekte het werk moet 

staken of niet op het werk kan komen. De regels 

voor ziekmelding krijgt de werknemer van de 

werkgever te horen. 

De werknemer moet controle mogelijk maken. Hij 

moet in principe thuis zijn op de in de controlevoorschriften 

aangegeven tijdstippen. 

De werknemer die aanspraak maakt op ziekengeld 

en van wie de controle op zijn arbeidsongeschiktheid 

dus is opgedragen aan een uitvoeringsinstelling, 

moet zich houden aan de voorschriften 

van het LISV. 

De uitkering van ziekengeld eindigt in elk geval 

op de eerste dag van de maand waarin u 65 jaar 

wordt; op deze datum gaat het ouderdomspensioen 

in. 

Aanspraak op ziekengeld na het einde 

van de verzekering 

Voor ziektegevallen die gemeld zijn binnen één 

maand na het einde van de verzekering, bestaat 

onder bepaalde voorwaarden nog recht op ziekengeld. 

Dit ziekengeld komt voor rekening van de 

uitvoeringsinstelling waarbij uw laatste werkgever 

aangesloten was. 

Bij toekenning van ziekengeld bestaat eveneens 

weer recht op geneeskundige verzorging. 

Recht op ziekengeld als u Nederland 

heeft verlaten 

Wanneer u Nederland voorgoed verlaten heeft om 

u in een andere lidstaat te vestigen, bestaat voor 

een ziektegeval dat begonnen is binnen één 

maand na het einde van de verzekering overeenkomstig 

de Nederlandse Ziektewet, onder bepaalde 

voorwaarden nog recht op ziekengeld. Het 

ziekengeld kan alleen geexporteerd worden naar 

de EU/EER-landen, de Nederlandse Antillen, 

Aruba of een land waarmee Nederland een 

verdrag heeft. 

Aan de Nederlandse verzekering kunnen echter in 

geen geval aanspraken worden ontleend, indien 

recht op uitkering bij ziekte bestaat ingevolge de 

wetgeving van het land van vestiging. Mocht u 

binnen één maand na het einde van de Nederlandse 

ziekteverzekering ziek worden, dan moet u 

— dat direct schriftelijk aan uw laatste werkgever 

in Nederland melden, en 

— mededeling doen aan het ziekteverzekeringsorgaan 

van uw woonplaats. 

In dat geval raden wij u aan er uitdrukkelijk op te 

wijzen dat u uitkeringen op grond van de Nederlandse 

ziektewet wenst aan te vragen. Deel 

daarom mee bij welke uitvoeringsinstelling u 

verzekerd bent geweest, en verzoek het orgaan 

van uw woonplaats een aanvraag om ziekengeld 

in te dienen bij die uitvoeringsinstelling. 

Als u recht heeft op ziekengeld, heeft de uitvoeringsinstelling 

het recht u geregeld medisch te 

laten keuren. 

C. UITKERINGEN EN VERSTREKKINGEN 

BIJ ZWANGERSCHAP 

Voor de verzekerde werkneemster zelf 

Indien u als werkneemster zelf in Nederland 

verzekerd bent, heeft u bij zwangerschap recht 

op een zwangerschapsuitkering die gelijk is aan 

het volle dagloon. Gedurende uw zwangerschapsverlof 

van 16 weken heeft u recht op een uitkering 

van 100 % van uw loon, die u uitbetaald wordt 

door de uitvoeringsinstelling waarbij uw werkgever 

is aangesloten. Om hiervoor in aanmerking 

te komen, moet u vooraf bij die uitvoeringsinstelling 

een zwangerschapsverklaring afgeven. Als u 

aansluitend aan deze uitkering nog arbeidsongeschikt 

bent als gevolg van de zwangerschap of de 

bevalling, wordt diezelfde uitkering (100 % van 

het dagloon) nog gedurende maximaal 52 weken 

doorbetaald. Ook als u voorafgaand aan het 

bevallingsverlof ziek wordt als gevolg van de 

zwangerschap, betaalt de uitvoeringsinstelling 

ziekengeld uit, eveneens ter hoogte van 100 % 

van het dagloon. 

Bovendien heeft u recht op gratis verloskundige 

hulp en gedeeltelijke vergoeding van de kraamzorg 

door het ziekenfonds, indien u verzekerd 

bent ingevolge de Nederlandse ziekenfondsverzekering. 

Uw ziekenfonds kan u hier meer over 

vertellen. Wilt u van de diensten van een kraamcentrum 

gebruikmaken, dan wendt u zich uiterlijk 

vijf maanden vóór de vermoedelijke bevalling tot 

een kruisvereniging. 

 

Voor in Nederland wonende gezinsleden 

Indien uw vrouw en dochters voor het Nederlandse 

ziekenfonds medeverzekerd zijn, hebben 

ook zij aanspraak op gratis verloskundige hulp en 

op de gedeeltelijke vergoeding van de kraamzorg. 

Zij dienen zich uiterlijk vijf maanden vóór de 

vermoedelijke datum van bevalling met een 

kruisvereniging in verbinding te stellen. 

128 NEDERLAND



In Nederland bestaat er geen aparte verzekering 

tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten. Indien 

u als gevolg van een arbeidsongeval of 

beroepsziekte niet meer werken kan, dan is de 

regeling bij ziekte van toepassing (zie punt 2 B). 

Daarna komt u eventueel in aanmerking voor een 

arbeidsongeschiktheidsuitkering (zie punt 4). 

Zelfstandigen die in Nederland wonen, zijn 

verzekerd in het kader van de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering 

zelfstandigen (WAZ); op 

grond van deze wet hebben zij na 52 weken 

inkomensverlies als gevolg van gehele of gedeeltelijke 

arbeidsongeschiktheid, recht op een vaste 

uitkering (zie punt 4). 

Ook heeft u recht op geneeskundige verstrekkingen 

van het ziekenfonds, voorzover uw verdiensten 

niet boven de loongrens liggen, en dit zowel 

bij de verplichte als bij de vrijwillige verzekering 

(zie punt 2, ziekteverzekering). 


Werknemers die in Nederland wonen 

Indien u gedurende 52 weken ziek bent geweest, 

heeft u onder bepaalde voorwaarden recht op een 

WAO-uitkering (Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering). 

Dit is het geval wanneer u na 

afloop van die 52 weken nog steeds niet werken 

kunt. De WAO-uitkering wordt toegekend door de 

uitvoeringsinstelling waarbij uw werkgever is 

aangesloten. 

Het bedrag en de duur van de uitkering zijn 

afhankelijk van uw leeftijd en van de mate van 

arbeidsongeschiktheid. Als u bij het begin van de 

WAO-uitkering al 33 jaar was, krijgt u gedurende 

een bepaalde tijd een uitkering die gebaseerd is 

op uw laatste loon of wedde. Deze periode duurt 

van zes maanden voor personen van 33-37 jaar, 

tot zes jaar voor personen van 58 jaar en ouder. 

Het percentage van uw laatste loon of wedde dat 

u als uitkering ontvangt, is afhankelijk van de mate 

van arbeidsongeschiktheid. Het varieert van 14 % 

van het dagloon bij een arbeidsongeschiktheid 

van 15-25 %, tot 70 % van het dagloon bij een 

arbeidsongeschiktheid van 80-100 %. Het dagloon 

is evenwel aan een bepaald maximum 

gebonden. In bijzondere gevallen kan het percentage 

van 70 % worden verhoogd tot 100 %, 

namelijk als u voortdurend verzorging en oppas 

nodig heeft. 

Indien u na afloop van deze eerste periode van 

WAO nog steeds niet werken kunt, zal u een 

uitkering worden toegekend tot uw 65e, en wel 

telkens voor een periode van vijf jaar. Het basisbedrag 

van deze uitkering is berekend op basis 

van het officieel minimumloon en van uw mate 

van arbeidsongeschiktheid. In de regel krijgt u 

daar bovenop nog een supplement, dat berekend 

is op basis van uw laatste loon of wedde, en ook 

afhangt van de leeftijd waarop u arbeidsongeschikt 

werd. 

In de maand mei wordt een vakantietoeslag van 

8 % uitbetaald, en de uitkeringsbedragen worden 

aan de algemene loonontwikkeling aangepast. De 

WAO-uitkering kan worden herzien als de arbeidsongeschiktheid 

toeneemt of afneemt. 

De regelingen en de voorzieningen om te bevorderen 

dat WAO-gerechtigden kunnen terugkeren 

in het arbeidsproces staan in de Wet op de 

(re)integratie arbeidsgehandicapten en de Wet 

inschakeling werkzoekenden. 

De WAO-uitkering wordt beëindigd: 

— op de eerste dag van de maand waarin u 65 

wordt; 

— zodra uw arbeidsongeschiktheid daalt tot 

beneden 15 %; 

— op de eerste dag van de maand na de 

overlijdensdatum (voor de uitkering bij overlijden, 

zie punt 6). 

Uw uitvoeringsinstelling moet beoordelen of u, en 

zo ja, in welke mate, arbeidsongeschikt bent. Om 

dit te kunnen beoordelen kan de uitvoeringsinstelling 

u oproepen voor een medische keuring. 

Na één jaar WAO-uitkering wordt men verzocht 

zich opnieuw medisch te laten onderzoeken. 

Wanneer u tevens verzekerd was in één of meer 

andere lidstaten, moet u dit onmiddellijk aan uw 

uitvoeringsinstelling doorgeven. Daarbij dient u 

zo veel mogelijk gegevens te vermelden, waaronder 

in ieder geval de volledige naam en het 

adres van de instelling waarbij u verzekerd was. 

Het bedrag van de uitkering wordt dan berekend 

in overeenstemming met de communautaire 


Indien u als werknemer WAO-uitkeringen ontvangt 

voor een arbeidsongeschiktheid van 45 % of 

meer, bent u gewoonlijk verplicht verzekerd bij 

een ziekenfonds. Uw uitvoeringsinstelling kan u 

hierover inlichten. 

 

Als u in Nederland WAO-uitkering krijgt 

en naar uw eigen land wilt terugkeren of 

in een andere lidstaat wilt gaan wonen 

Zolang u aan de voorwaarden voldoet, kan u de 

WAO-uitkering krijgen. Om moeilijkheden te 

voorkomen, is het raadzaam uw vertrek tijdig 

mee te delen aan uw uitvoeringsinstelling en aan 

uw ziekenfonds. 

NEDERLAND 

129

Als u invalide wordt terwijl u niet meer 

in Nederland verzekerd bent 

Het is mogelijk dat u in dat geval toch nog recht 

heeft op een Nederlandse WAO-uitkering. Dit is 

afhankelijk van de soort invaliditeitsuitkering 

waarop u recht heeft in het land waar u dan 

woont. Meestal wordt dan een lagere Nederlandse 

WAO toegekend. Als regel moet u de invaliditeitsuitkering 

aanvragen in het land waar u woont. 

Aan het orgaan waarbij u deze uitkering vraagt, 

moet u opgeven dat u ook in Nederland verzekerd 

bent geweest. Dit orgaan zal in sommige gevallen 

in Nederland informeren of u nog recht heeft op 

een WAO-uitkering, en u daarover inlichten. 

Zelfstandigen 

Zelfstandigen zijn tegen het invaliditeitsrisico 

verzekerd in het kader van de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering 

zelfstandigen (WAZ). Onder 

bepaalde voorwaarden, met name inzake 

leeftijd en inkomen, heeft de zelfstandige recht 

op een WAZ-uitkering na 52 weken van volledige 

of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. 

Die uitkering is gebaseerd op de gronslag. Dit is 

het winstinkomen in het boekjaar voorafgaand 

aan de arbeidsongeschiktheid. Daarnaast is de 

hoogte van de WAZ-uitkering afhankelijk van de 

mate van arbeidsongeschiktheid. 

De uitkeringen worden maandelijks betaald door 

de uitvoeringsinstelling waaronder het beroep van 

de verzekerde ressorteert. 

Voor nadere inlichtingen wendt u zich tot de 

bevoegde uitvoeringsinstelling. 

5. Ouderdomsverzekering 

Als u in Nederland woont of werkt, bent u 

verzekerd krachtens de Algemene Ouderdomswet 

(AOW). In het algemeen hebben alle mannen en 

vrouwen recht op ouderdomspensioen vanaf het 

ogenblik dat zij 65 jaar worden. 

De individuele pensioenen zijn vaste bedragen, 

die tweemaal per jaar aangepast worden aan de 

loonontwikkeling. De pensioenen worden eens 

per maand betaald. Voorts is er jaarlijks in de 

maand mei een vakantietoeslag. 

Op de vaste pensioenbedragen wordt een korting 

toegepast voor elk jaar waarover u niet verzekerd 

was. Dat betekent dat u voor elk vol jaar van 

wonen of werken in Nederland 2 % van het volle 

pensioen verwerft. 

Onder bepaalde voorwaarden is ook een vrijwillige 

AOW-verzekering in het buitenland mogelijk. 

Informatie hieromtrent krijgt u bij de Sociale 

Verzekeringsbank, kantoor Verzekeringen, afdeling 

Vrijwillige verzekering, Van Heuven Goedhartlaan 

1, Postbus 1100, 1180 BH Amstelveen 

(tel. (31-20) 656 56 56). Tijdig aanvragen is hierbij 

een vereiste, te weten binnen één jaar nadat men 

in het buitenland is gaan wonen, of binnen één 

jaar nadat men in Nederland is gaan wonen of 

werken. De in het land van herkomst wonende 

echtgenoten/partners zijn echter niet verzekerd. 

Zodra u ouderdomspensioen ontvangt en daarnaast 

niet meer werkt, bent u in Nederland vaak 

nog verplicht verzekerd voor de ziekenfondsverzekering. 

Uw ziekenfonds kan u hierover 

inlichten. 

Hoe een pensioen aanvragen? 

Enkele maanden vóór uw 65e verjaardag ontvangt 

u, als u op dat moment in Nederland woont, een 

speciaal formulier waarmee u een ouderdomspensioen 

aanvraagt bij de Sociale Verzekeringsbank. 

Als uit de aanvraag blijkt dat u vroeger in 

andere lidstaten verzekerd was, wordt zo nodig 

namens u in die landen een ouderdomspensioen 

aangevraagd. Het bedrag van het buitenlandse 

pensioen wordt berekend volgens de communautaire 

regels. Wordt een dergelijk pensioen toegekend, 

dan ontvangt u hiervan bericht via de 

Sociale Verzekeringsbank. Het bedrag van het 

Nederlandse ouderdomspensioen wordt niet beinvloed 

door de toekenning van een buitenlandse 


Het Nederlandse ouderdomspensioen gaat in op 

de eerste dag van de maand waarin de 65-jarige 

leeftijd wordt bereikt. Wanneer uw aanvraag meer 

dan een jaar later wordt ingediend, kan dit 

financieel nadelig zijn. 

Pensioenen voor personen die in een 

andere lidstaat wonen 

Ook als u in een andere lidstaat woont, behoudt u 

uw aanspraak op het ouderdomspensioen dat u in 

Nederland heeft verworven. U kunt dit pensioen 

aanvragen bij het pensioenorgaan van het land 

waar u woont. Dat orgaan kan u ook vertellen of u 

in dat land aanspraak heeft op geneeskundige 

verzorging bij ziekte. 

6. Uitkeringen voor 


Zolang u in Nederland woont of werkt, bent u 

verzekerd ingevolge de Nederlandse nabestaandenverzekering. 

Als u niet meer in Nederland woont of werkt, kunt 

u zich hiervoor vrijwillig verzekeren. Een verzoek 

om te worden toegelaten tot de vrijwillige 

verzekering moet worden ingediend binnen een 

jaar nadat men in het buitenland is gaan wonen. 

Voor nadere inlichtingen hierover kan men terecht 

bij de Sociale Verzekeringsbank, kantoor Verzekeringen, 

afdeling Vrijwillige verzekering, Postbus 

130 NEDERLAND

1100, 1180 BH Amstelveen (tel. (31-20) 

656 56 56). 

De nabestaandenverzekering, geregeld in de 

Algemene Nabestaandenwet (ANW), kent verschillende 

uitkeringen, en wel een nabestaandenuitkering, 

halfwezenuitkering, wezenuitkering en 

een verzorgingsuitkering. 

Recht op nabestaandenuitkering heeft de nabestaande 

van een overleden verzekerde indien hij/ 

zij bij zijn overlijden: 

— een ongehuwd kind onder de 18 jaar heeft of 

in verwachting is, of 

— arbeidsongeschikt is (niet in staat is om met 

passend werk 55 procent van een normaal 

loon te verdienen), of 

— geboren is vóór 1 januari 1950. 

Tot de kinderen onder de 18 jaar van de nabestaande 

worden gerekend al haar eigen kinderen 

en verder pleegkinderen, dat wil zeggen kinderen 

van een ander die als een eigen kind worden 

verzorgd of opgevoed. De nabestaandenuitkering 

eindigt als de nabestaande geen ongehuwd kind 

meer heeft, dan wel hij/zij niet langer arbeidsongeschikt 

is. 

Het pensioen eindigt in elk geval met ingang van 

de eerste dag van de maand waarin de nabestaande 

65 jaar wordt. In de regel ontstaat dan 

aanspraak op een ouderdomspensioen. 

Bij hertrouwen, geregistreerd partnerschap en 

samenwonen vervalt het recht op de nabestaandenuitkering. 

Het recht op nabestaandenuitkering eindigt 

slechts gedeeltelijk als de ANW-gerechtigde een 

gezamenlijke huishouding gaat voeren met een 

hulpbehoevende, met het doel om deze te 

verzorgen. De nabestaande houdt dan recht op 

een inkomensafhankelijke verzorgingsuitkering 

van 50 % van het nettominimumloon. Dit geldt 

ook als de ANW-gerechtigde zelf hulpbehoevend 

is. 

De nabestaandenuitkering bedraagt maximaal 

70 % van het minimumloon en is afhankelijk 

van het inkomen van de nabestaande. 

De ouder of verzorger die een ongehuwde halfwees 

onder de 18 jaar in zijn huishouden 

verzorgt, heeft recht op de halfwezenuitkering. 

Een halfwees is een kind van wie één ouder is 

overleden. 

De halfwezenuitkering eindigt als het jongste kind 

18 jaar wordt, tot het huishouden van een ander 

gaat behoren of als de ouder of verzorger een 

éénouderpensioen gaat ontvangen op grond van 

de AOW. De halfwezenuitkering eindigt ook als 

het kind wordt geadopteerd door de (nieuwe) 

echtgenoot van de overgebleven ouder. 

De halfwezenuitkering bedraagt 20 % van het 

minimumloon en is niet afhankelijk van het 

inkomen. Een nabestaande met een kind onder 

de 18 jaar kan hiermee een uitkering krijgen van 

maximaal 90 % van het minimumloon. 

Recht op wezenuitkering bestaat als regel alleen 

voor volle wezen van wie zowel de vader als de 

moeder zijn overleden. De wezen moeten jonger 

zijn dan zestien jaar; daarmee worden gelijkgesteld 

wezen van 16 tot 21 jaar die schoolgaand 

zijn of die meer dan 19 uur per week het 

huishouden verzorgen waartoe minstens één 

andere wees behoort en wezen van 16 en 17 jaar 

die invalide zijn. 

De uitkeringen zijn direct gekoppeld aan het 

minimumloon en variëren naar gelang de leeftijd 

van de wees. Er zijn drie leeftijdscategorieën: 

kinderen jonger dan 10 jaar, kinderen van 10 tot 

16 jaar en kinderen van 16 tot 21 jaar. De 

wezenuitkering is onafhankelijk van eventueel 

ander inkomen. 

De uitkeringsbedragen worden tweemaal per jaar 

aangepast in samenhang met de loonontwikkeling. 

De uitbetaling geschiedt eens per maand. 

Jaarlijks wordt in mei een vakantietoeslag toegekend. 

Bij overlijden van een verzekerde dienen zijn/haar 

in Nederland wonende nabestaanden zo spoedig 

mogelijk nabestaanden- respectievelijk (half)wezenuitkering 

aan te vragen bij de Sociale Verzekeringsbank. 

Indien de aanvraag meer dan een 

jaar na het overlijden van de verzekerde wordt 

ingediend, kan dit financieel nadeel opleveren. 

Ook aan in een andere lidstaat wonende nabestaanden 

of (half)wezen kunnen uitkeringen worden 

toegekend. Deze kunnen worden aangevraagd 

bij het uitvoeringsorgaan van het land 

waar de nabestaande of (half)wees woont. Dit 

orgaan zorgt voor doorzending aan de Sociale 

Verzekeringsbank. 

Indien een nabestaandenuitkering wordt toegekend, 

kan daarnaast aanspraak op kinderbijslag 

bestaan. De Sociale Verzekeringsbank kan ook 

hierover nadere inlichtingen verstrekken. 

De hoogte van de nabestaandenuitkering kan 

worden beïnvloed door de nabestaandenuitkering 

van een ander land. Indien recht bestaat op 

nabestaandenuitkeringen uit een andere lidstaat, 

worden de uitkeringen berekend volgens de 

communautaire regels. 

Nabestaanden die een nabestaandenuitkering of 

een tijdelijke nabestaandenuitkering ontvangen, 

zijn in het algemeen verzekerd ingevolge de 

Nederlandse ziekenfondsverzekering. 

NEDERLAND 

131

Overlijden na het einde van de 


Ook bij overlijden nadat de Nederlandse verzekering 

is geëindigd, kan nog recht bestaan op een 

Nederlandse nabestaandenuitkering. Voorwaarde 

is dan wel dat op de verzekerde de pensioenregeling 

van een andere lidstaat van toepassing 

was of dat de nabestaande recht heeft op een 

nabestaandenuitkering van een andere lidstaat. 

De hoogte van het pensioen is onder meer 

afhankelijk van de door de overledene in Nederland 

vervulde verzekeringstijdvakken. Belanghebbenden 

dienen de uitkeringen aan te vragen bij 

het pensioenorgaan van het land waar de nabestaande 

woont. Dit orgaan zorgt voor doorzending 

aan de Sociale Verzekeringsbank. 

Wanneer de aanvraag meer dan een jaar na het 

overlijden van de verzekerde wordt ingediend, 

kan dit financieel nadeel opleveren. De Sociale 

Verzekeringsbank onderzoekt of aan de voorwaarden 

voor het recht op uitkering is voldaan en gaat 

tevens na of aanspraak bestaat op kinderbijslag. 

De hoogte van de nabestaandenuitkering kan 

worden beïnvloed door de nabestaandenuitkering 

van een ander land. Indien recht bestaat op 

nabestaandenuitkering uit een andere lidstaat, 

worden de uitkeringen berekend volgens de 

communautaire regels. Het pensioenorgaan van 

het woonland kan de nabestaande inlichten 

omtrent zijn/haar aanspraken op geneeskundige 

verzorging bij ziekte. 


Komt u als werknemer te overlijden, dan wordt 

aan uw nabestaanden een uitkering verstrekt over 

de resterende dagen van de maand van overlijden 

en de twee maanden daarna. De uitkering 

bedraagt 100 % van het dagloon waarop het 

ziekengeld was gebaseerd. Ontving u WAO (zie 

punt 4), dan wordt eveneens een overlijdensuitkering 

verstrekt. Deze bedraagt dan 100 % van het 

dagloon bij een arbeidsongeschiktheid van 80- 

100 %, en is gelijk aan de WAO-uitkering bij een 

lagere graad van arbeidsongeschiktheid. 

7. Aanvullende pensioenstelsels 

voor werknemers 

Indien u in Nederland werkt, kan ook nog een 

aanvullende pensioenregeling op u van toepassing 

zijn. U kunt bij uw werkgever informeren of dit 

het geval is, en welke uw rechten uit deze regeling 

zijn. 

Voor vele bedrijfstakken geldt in Nederland een 

verplichte bedrijfspensioenregeling. Dit is onder 

meer het geval in de metaalindustrie, de bouwnijverheid, 

het schildersbedrijf, de landbouw, het 

grafisch bedrijf, de horeca, het beroepsvervoer 

over de weg, de koopvaardij, de zeevisserij, de 

textielindustrie en de gezondheidszorg. In totaal 

zijn er ongeveer 60 verplichte bedrijfspensioenregelingen. 

Ook is het mogelijk dat uw werkgever een 

aanvullende pensioenregeling heeft die alleen 

voor zijn onderneming geldt, of dat hij een 

overeenkomst met een levensverzekeringsmaatschappij 

heeft gesloten. Het toezicht op deze 

aanvullende regelingen wordt uitgeoefend door 

de Verzekeringskamer, John F. Kennedylaan 32, 

Postbus 929, 7301 BD Apeldoorn (tel. (31-55) 

355 08 88). 

Op deze aanvullende regelingen zijn de bepalingen 

van Verordeningen (EEG) nr. 1408/71 en (EEG) 

nr. 574/72 niet van toepassing. Over het behoud 

van verworven rechten uit de aanvullende pensioenregelingen 

kan het volgende worden meegedeeld. 

— Indien u ten minste één jaar aan een 

aanvullende pensioenregeling heeft deelgenomen, 

krijgt u bij de beëindiging van uw 

deelneming aanspraak op een ouderdomspensioen, 

uit te keren bij het bereiken van de 

pensioengerechtigde leeftijd. Als deze pensioenregeling 

ook nabestaandenpensioenen 

omvat, is er tevens een aanspraak op een 

nabestaandenuitkering ontstaan. 

— Indien u korter dan een jaar aan een 

aanvullende pensioenregeling heeft deelgenomen, 

zijn er twee mogelijkheden: ofwel 

heeft u aanspraak op een pensioen, zoals 

hierboven werd uiteengezet, ofwel worden 

de door u betaalde premies voor de ouderdomsverzekering 

terugbetaald. Welke van 

deze twee mogelijkheden in een bepaald 

geval op u van toepassing is, hangt af van de 

inhoud van de regeling waaraan u heeft 

deelgenomen. Uw werkgever zal u daarover 

kunnen informeren. Bij beëindiging van deelneming 

krijgt u een bewijsstuk waarin de 

verworven aanspraken zijn vermeld. 

Als u Nederland voorgoed verlaat, bestaat de 

mogelijkheid dat uw pensioenaanspraken vervangen 

worden door de uitbetaling van een bedrag 

ineens. Het hangt van de inhoud van de regeling 

waaraan u heeft deelgenomen af, hoe in een 

bepaald geval gehandeld zal worden. 

Uitkeringen uit aanvullende pensioenregelingen 

moeten worden aangevraagd bij het betrokken 

bedrijfs- of ondernemingspensioenfonds, of bij de 

levensverzekeringsmaatschappij waarbij de voorziening 

is ondergebracht. Geschillen welke voortvloeien 

uit de toepassing van een aanvullende 

pensioenvoorziening dienen aan de burgerlijke 

rechter te worden voorgelegd. 

132 NEDERLAND


Indien u in Nederland onvrijwillig werkloos 

wordt, heeft u aanspraak op een werkloosheidsuitkering, 

geregeld in de Werkloosheidswet 

(WW). 

Daartoe is vereist dat u in het tijdvak van 39 

weken vóór uw eerste dag van werkloosheid 

gedurende ten minste 26 weken op ten minste 

één dag per week als werknemer in Nederland 

heeft gewerkt. Indien u niet aan deze voorwaarde 

voldoet, kunnen tijdvakken waarin u in een 

andere lidstaat verzekerd was, worden meegeteld. 

De Werkloosheidswet omvat drie uitkeringen: 

— een loongerelateerde uitkering van maximaal 

vijf jaar, afhankelijk van het arbeidsverleden. 

Om in aanmerking te kunnen komen voor 

deze uitkering is tevens vereist dat u in de vijf 

jaar vóór het jaar waarin uw eerste werkloosheidsdag 

ligt, in vier jaar over ten minste 

52 dagen per jaar loon heeft ontvangen; 

— een vervolguitkering van maximaal twee jaar 

(bij begin werkloosheid jonger dan 57,5 jaar) 

of drieënhalf jaar (bij begin werkloosheid 

57,5 jaar of ouder); 

— een kortdurende uitkering van zes maanden. 

Voor deze uitkering kunt u in aanmerking 

komen wanneer u geen recht heeft op een 

loongerelateerde uitkering. 

Wanneer u niet aan de voorwaarden voor een 

werkloosheidsuitkering voldoet, of wanneer u 

geen recht meer hebt op bovenstaande uitkeringen, 

kunt u onder bepaalde voorwaarden in 

aanmerking komen voor een bijstandsuitkering 

van de gemeente waar u woont. De hoogte van 

deze uitkering is afhankelijk van uw gezinssituatie 

en van de bestaansmiddelen van u en van uw 

eventuele partner. 


De loongerelateerde uitkering bedraagt 70 % van 

het vroegere dagloon van de werknemer. De 

vervolguitkering en de kortdurende uitkering 

bedragen 70 % van het voor de werknemer, 

gezien zijn leeftijd, geldende wettelijke minimumloon. 

Wanneer uw uitkering lager uitvalt dan het 

minimumloon, kunt u in bepaalde gevallen in 

aanmerking komen voor een toeslag op uw 

uitkering krachtens de Toeslagenwet. 

Om voor werkloosheidsuitkering in aanmerking te 

komen, dient u onmiddellijk aangifte van de 

werkloosheid te doen bij de uitvoeringsinstelling 

waarbij uw werkgever is aangesloten. Binnen de 

eerste week van de werkloosheid moet u bij 

dezelfde uitvoeringsinstelling een uitkering aanvragen. 

Daarbij moet u een bewijs van inschrijving 

als werkzoekende bij de Arbeidsvoorziening 

overleggen. Indien u zich hieraan niet houdt, kan 

de uitkering geweigerd worden. 

De uitkering eindigt in elk geval op de eerste dag 

van de maand waarin u 65 jaar wordt; u kan dan 

in de regel aanspraak maken op een ouderdomspensioen. 

Werkloos en ziek 

Indien u ziek wordt terwijl u een werkloosheidsuitkering 

ontvangt, dient u dit direct te melden bij 

de uitvoeringsinstelling waarvan u de uitkering 

ontvangt. 

Zolang u werkloosheidsuitkering ontvangt, blijft u 

in de regel aanspraak houden op geneeskundige 

verzorging van het ziekenfonds. 

Als u werk gaat zoeken buiten Nederland 

Indien u een werkloosheidsuitkering ontvangt in 

Nederland, maar werk wilt zoeken in een andere 

lidstaat, zijn de communautaire voorschriften op u 

van toepassing. 


Wanneer u in Nederland woont of werkt, heeft u 

in beginsel recht op kinderbijslag vanaf het eerste 

kind. Kinderbijslag wordt toegekend voor eigen 

kinderen, voor stiefkinderen en voor pleegkinderen, 

op voorwaarde dat zij jonger zijn dan 16 jaar 

en in de zin van de Nederlandse wetgeving te 

uwen laste komen. 

Voor kinderen van meer dan 16 jaar zijn er 

bijkomende voorwaarden: het kind moet studeren, 

of invalide zijn, of werkloos, of de huishouding 

voor zijn/haar ouders verzorgen. Ook gelden 

er dan meestal onderhoudsvereisten: afhankelijk 

van de mate waarin de ouders voor het onderhoud 

zorgen, wordt het bedrag van de gezinsbijslag 

naar boven of naar beneden aangepast. 

Datum van de aanspraak 

Bepalend voor het recht op kinderbijslag is, dat de 

aanvrager op de eerste dag (peildatum) van het 

kwartaal van de aanvraag verzekerd is. Op deze 

datum moet eveneens voldaan zijn aan de 

voorwaarden voor het verkrijgen van kinderbijslag. 

Bedrag van de kinderbijslag 

Het bedrag van de kinderbijslag is afhankelijk van 

de gezinsgrootte en van de leeftijd van de 

kinderen op de eerste dag van elk kwartaal 

(peildatum). 

Aanvragen van de kinderbijslag 

Om voor kinderbijslag in aanmerking te komen, 

dient u een volledig ingevulde en ondertekende 

NEDERLAND 

133

aanvraag in te dienen bij het districtskantoor van 

de Sociale Verzekeringsbank waaronder de woonplaats 

ressorteert. Deze formulieren zijn bij alle 

postkantoren en bij de Sociale Verzekeringsbank 

verkrijgbaar. 

Na de eerste aanvraag dienen alleen wijzigingen 

welke van belang kunnen zijn voor het recht op 

kinderbijslag te worden doorgegeven aan het 

districtskantoor van de Sociale Verzekeringsbank. 

De kinderbijslag wordt na afloop van elk kwartaal 

uitbetaald. 

Wanneer de kinderen behoren tot de huishouding 

van een echtpaar, kan de aanvraag naar keuze 

door de moeder of door de vader worden 

ingediend. Wanneer de ouders gescheiden zijn 

of gescheiden leven, moet de aanvraag ingediend 

worden door de ouder die de kinderen verzorgt en 

opvoedt. 

Kinderen die in een ander land verblijven 

Indien uw kinderen in een andere lidstaat 

verblijven, zijn de communautaire voorschriften 

van toepassing. Voor nadere inlichtingen kunt u 

zich wenden tot de Sociale Verzekeringsbank. 


In een speciale folder „Sociale zekerheid in 

Nederland — Stand van zaken” kunt u nadere 

gegevens vinden omtrent de geldende premietarieven 

en het bedrag van de pensioenen en de 

kinderbijslagen. Deze folder verschijnt regelmatig 

en is gratis verkrijgbaar in het Nederlands, Frans, 

Engels en Duits. 

U kunt deze folder aanvragen bij het Voorlichtingscentrum 

sociale verzekering, Catharijnesingel 

47, Postbus 19260, 3501 DG Utrecht, Nederland, 

tel. (31-30) 230 67 55. 

134 NEDERLAND

OOSTENRIJK 


Dit deel van de gids is bedoeld om u informatie te 

geven over uw rechten en plichten als werknemer 

of zelfstandige op het gebied van de sociale 

zekerheid in Oostenrijk. Voor nadere inlichtingen 

kunt u terecht bij de bevoegde socialezekerheidsorganen 

(zie hoofdstuk 2) of verbindingsorganen. 

Adressen en telefoonnummers van deze voor de 

contacten met alle andere lidstaten van de EU op 

het gebied van de sociale zekerheid bevoegde 

verbindingsorganen vindt u in hoofdstuk 11. 

In de volgende hoofdstukken vindt u nadere 

bijzonderheden over de volgende prestaties van 

de sociale zekerheid: 

— prestaties bij ziekte en moederschap (hoofdstuk 

3), 

— prestaties bij arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(hoofdstuk 4), 


overlijden (hoofdstuk 5, 6 en 7), 

— verzorgingsuitkeringen (hoofdstuk 8), 

— werkloosheidsuitkeringen (hoofdstuk 9), 

— gezinsuitkeringen (hoofdstuk 10). 

Aanmelding 

Zodra u begint te werken, doet uw werkgever het 

nodige om u bij de sociale zekerheid aan te 

melden. Eerst wordt u bij het ziekenfonds aangemeld, 

waarna u ook bij de ongevallen-, pensioenen 

werkloosheidsverzekering wordt ingeschreven. 

U krijgt een verzekeringsnummer waaronder uw 

verzekeringstijdvakken en het premieplichtige 

loon worden geregistreerd. 

Na de aanmeldingsprocedure ontvangt u van uw 

werkgever een kopie van de door het ziekenfonds 

bevestigde aanmelding. 

Indien u zelfstandige bent, gelden bijzondere 

bepalingen voor de aanmelding en de bijdragen. 

Hierover kunt u bij de voor u bevoegde socialezekerheidsinstelling 

informatie krijgen. 

Bijdragen 

Als werknemer moet u bijdragen voor de ziekte-, 

werkloosheids- en pensioenverzekering (invaliditeit, 

ouderdom en overlijden) betalen. Deze 

bedragen vertegenwoordigen een bepaald percentage 

van uw loon. Werkgever en werknemer 

betalen elk de helft. Uw werkgever is evenwel 

verantwoordelijk voor het storten van de bijdragen. 

Uw deel wordt ingehouden bij de uitbetaling 

van het loon. 

Bijdragen voor de ongevallenverzekering (deze 

worden door uw werkgever betaald) en voor 

kinderbijslag hoeft u niet te betalen. 

Als zelfstandige dient u bijdragen voor de ziekte-, 

ongevallen- en pensioenverzekering te betalen. 

De bijdragen worden betaald van het loon (ook 

van de 13e en 14e maand) of, in het geval van 

zelfstandigen, van het inkomen (eventueel een 

minimumbedrag) en bedragen niet meer dan een 

jaarlijks vast te stellen plafond (2000: 3 662,71 

euro (50 400 ATS) per maand, 14-maal per jaar, 

voor zelfstandigen en 3 139,47 euro (43 200 ATS) 

per maand voor loontrekkenden). 

Voor bedienden is dit bijvoorbeeld: 

— 6,9 % ziekteverzekering, 

— 1,4 % ongevallenverzekering, 

— 6 % werkloosheidsverzekering, 

— 22,8 % pensioenverzekering. 

2. Organen van de sociale 


De hieronder genoemde organen zijn de in de 

verschillende takken van de sociale zekerheid 

bevoegde socialezekerheidsinstellingen. Voor de 

betrekkingen met andere lidstaten van de Europese 

Unie op het gebied van de sociale zekerheid 

zijn verbindingsorganen ingesteld. Indien u problemen 

of vragen heeft met betrekking tot de 

sociale zekerheid in Oostenrijk of in een of meer 

andere lidstaten, kunt u zich tot het bevoegde 

orgaan of verbindingsorgaan richten, waarvan de 

adressen vermeld zijn in hoofdstuk 11. 

Ziekteverzekering (met inbegrip van 

moederschap) 

Voor deze verzekering sluit u zich aan bij de 

plaatselijke ziekenfondsen (één per deelstaat), de 

verzekeringsinstelling voor de Oostenrijkse mijnbouw, 

de verzekeringsinstelling voor de Oostenrijkse 

spoorwegen of de verzekeringsinstelling 

voor het overheidspersoneel en de ziekteverzekeringsinstelling 

voor de overige ambtenaren, of, 

indien u zelfstandige bent, bij de socialeverzekeringsinstelling 

voor het bedrijfsleven of de socialeverzekeringsinstelling 

voor de landbouwers. Behandelingen 

in ziekenhuizen vallen in het algemeen 

onder de verantwoordelijkheid van 

deelstaatfondsen die in iedere deelstaat bestaan. 

Ongevallenverzekering 

Afhankelijk van de bedrijfstak waarin het beroep 

of de activiteit wordt uitgeoefend, bent u 

OOSTENRIJK 

135

aangesloten bij de algemene ongevallenverzekeringsinstelling 

(ook voor zelfstandigen), de 

verzekeringsinstelling van de Oostenrijkse spoorwegen, 

de verzekeringsinstelling van het 

overheidspersoneel en bij de ongevallenverzekeringsinstelling 

voor de overige ambtenaren of de 

socialeverzekeringsinstelling van de landbouwers. 

Pensioenverzekering 

Afhankelijk van het beroep of de activiteit bent u 

voor invaliditeit, ouderdom en overlijden bij de 

volgende organen verzekerd: 

— de pensioenverzekeringsinstelling voor werknemers, 

— de pensioenverzekeringsinstelling voor bedienden, 

— de verzekeringsinstelling voor de Oostenrijkse 

mijnbouw, 

— de verzekeringsinstelling voor de Oostenrijkse 

spoorwegen, 

— de socialeverzekeringsinstelling voor het bedrijfsleven, 

— de socialeverzekeringsinstelling voor de 

landbouwers, 

— de overheid voor de specifieke stelsels voor 

ambtenaren. 

Werkloosheidsverzekering 

Werkloosheidsuitkeringen worden door de dienst 

voor de arbeidsmarkt en zijn regionale bureaus 

verstrekt. 

Kinderbijslag 

Hiervoor is het bureau voor de kinderbijslag van 

uw plaatselijke belastingdienst bevoegd. 


De ziekteverzekering biedt u en uw rechthebbende 

gezinsleden dekking bij ziekte en moederschap. 

Hiertoe is in de volgende prestaties 

voorzien: 

— prestaties in natura: medische behandeling, 

geneesmiddelen en preventief onderzoek (zie 

hoofdstuk A); 

— ziekengeld (hoofdstuk B); 

— uitkeringen bij moederschap (hoofdstuk C). 

In geval van overlijden van de verzekerde of een 

gezinslid kan, indien de nabestaanden behoeftig 

zijn, een bijdrage in de begrafeniskosten tot een 

bedrag van 436,04 euro (6 000 ATS) worden 

betaald. 

In de ziekteverzekering zijn de volgende categorieën 

van personen verplicht verzekerd: 

— werknemers en personen die een opleiding 

volgen; 

— werklozen die uitkeringen van het bureau 

voor de arbeidsmarkt ontvangen; 

— zelfstandigen; 

— gepensioneerden en pensioenaanvragers. 

Personen met een loon dat in zijn totaliteit onder 

het minimum ligt (2000: 289,02 euro (3 977 ATS) 

per maand) zijn niet verzekeringsplichtig. Alle in 

Oostenrijk woonachtige personen hebben recht 

zich vrijwillig te verzekeren. 

 

Gezinsverzekering 

Uw in Oostenrijk wonende gezinsleden hebben 

recht op dezelfde prestaties van de ziekteverzekering 

als uzelf. Als gezinsleden worden in de regel 

beschouwd: uw echtgeno(o)t(e) en kinderen tot en 

met 18 jaar (bij een school- of beroepsopleiding 

tot en met 27 jaar). Voorwaarde is dat de 

gezinsleden niet zelf een ziekteverzekering hebben. 

Elke verandering in de omstandigheden die 

voor de toekenning van de prestaties van belang 

kan zijn, dient onverwijld aan het ziekenfonds te 

worden gemeld. Met ingang van 1 januari 2001 

zijn gezinsleden — met uitzondering van kinderen 

en kleinkinderen — gratis in de sociale ziekteverzekering 

„meeverzekerd”, indien er sprake is van 

bijzondere omstandigheden, zoals bijvoorbeeld 

de zorg voor kinderen. Voor personen die niet 

onder deze voorwaarden vallen, dient de verzekerde 

een bijzondere extra bijdrage van 3,4 % te 

betalen. 

Gezinsleden die in een andere lidstaat wonen of 

daar tijdelijk verblijven, kunnen in aanmerking 

komen voor prestaties van de ziekteverzekering. 

Over de formaliteiten daarvan kan uw ziekenfonds 

u nadere inlichtingen verstrekken. 

A. PRESTATIES VAN DE 


Preventief onderzoek 

In het kader van de vroegtijdige herkenning van 

ziekten heeft u voor uw gezinsleden en uzelf recht 

op een preventief onderzoek naar bepaalde 

ziekten: 

— onderzoek voor het vroegtijdig herkennen 

van ziekten bij jongeren tot en met 19 jaar; 

— jaarlijks preventief onderzoek voor het vroegtijdig 

herkennen van kanker, diabetes en harten 

vaatziekten. 

Daarnaast betaalt het ziekenfonds ook kuren en 

revalidatiemaatregelen. 

 


Zolang u verzekerd bent, hebben uw gezinsleden 

en uzelf recht op een medische behandeling door 

huisartsen, specialisten en tandartsen. 

136 OOSTENRIJK

Vóór de behandeling moet u een ziekteverzekeringskaart, 

die u van uw werkgever of uw ziekenfonds 

krijgt, aan de arts voorleggen. Voor iedere 

ziekteverzekeringskaart, respectievelijk voor iedere 

kaart voor tandheelkundige behandeling (zie 

tandheelkundige behandeling en prothesen) wordt 

met ingang van 1 januari 1997 in het verzekeringsstelsel 

voor werknemers een eigen bijdrage 

van de verzekerde van 3,63 euro (50 ATS) 

verlangd (uitgezonderd zijn kinderen, gepensioneerden 

en mensen in de bijstand). In dringende 

gevallen behandelt uw arts u ook zonder deze 

kaart; in dit geval moet u hem meedelen bij welk 

ziekenfonds u verzekerd bent en de ziekteverzekeringskaart 

achteraf indienen. 

De behandeling geschiedt door ziekenfondsartsen 

of ziekenfondstandartsen — de meerderheid van 

alle artsen — waaruit u bij het begin van de 

behandeling, aan het begin van elk trimester 

(regionale ziekenfondsen) of elke maand een 

keuze kunt maken. Een lijst van deze artsen krijgt 

u bij uw ziekenfonds. U kunt echter ook een 

beroep doen op niet door het ziekenfonds erkende 

artsen. In dit geval worden uw kosten vergoed tot 

het bedrag dat het ziekenfonds voor de behandeling 

door een ziekenfondsarts had moeten betalen. 

Ingeval uw arts een doorverwijzing naar een 

specialist, een ziekenhuis of een soortgelijke 

instelling noodzakelijk acht, geeft hij u een 

verwijskaart. 

Geneesmiddelen, paramedische zorg en 

hulpmiddelen 

Geneesmiddelen worden door de ziekenfondsarts 

voorgeschreven en zijn in alle apotheken verkrijgbaar. 

In de regel wordt voor elk voorgeschreven 

geneesmiddel een bijdrage van 3,27 euro (45 ATS) 

(2000) betaald. 

Brillen, prothesen en andere hulpmiddelen worden 

in de regel tot een bepaald bedrag door het 

ziekenfonds betaald. 

Tandheelkundige behandeling en 

prothesen 

Het ziekenfonds vergoedt conservatieve en heelkundige 

behandelingen, kaakorthopedische behandelingen, 

alsook noodzakelijke prothesen (bv. 

metalen prothesen). Prothesen worden evenwel 

niet geheel door het ziekenfonds vergoed. Een 

deel moet de verzekerde zelf betalen. Dit geldt 

ook voor kaakorthopedische behandelingen. 

Thuisverpleging 

De sociale ziekteverzekering vergoedt een aantal 

medische prestaties door gediplomeerde verpleegsters 

of verzorgers op voorschrift van de arts (bv. 

het toedienen van injecties, voeding per infuus, de 

verzorging van wonden enz.). 

Ziekenhuisverpleging 

Voor bepaalde ziekten heeft u recht op ziekenhuisverpleging. 

Deze wordt in het dichtstbijzijnde 

ziekenhuis op grond van contractuele regelingen 

tussen ziekenfondsen en ziekenhuizen verstrekt. 

Ziekenhuisverpleging is niet aan een tijdsduur 

gebonden en valt onder de algemene tariefklasse. 

Gezinsleden krijgen in het verzekeringsstelsel 

voor werknemers tijdens de eerste vier weken 

10 % van de kosten van de verplegingstarieven 

terugbetaald. De verzekerde zelf hoeft slechts een 

kleine dagelijkse bijdrage aan het ziekenhuis te 

betalen (voor hoogstens 28 kalenderdagen per 

jaar). 

Vanaf het begin van de vijfde week is ziekenhuisverpleging 

voor verzekerden en gezinsleden 

kosteloos. Ook de kosten van het ziekenvervoer 

worden door het ziekenfonds vergoed. 

Voor een ambulante behandeling in een ziekenhuis 

moet met ingang van 1 januari 2001 een 

bijdrage van 10,90 euro à 18,17 euro (150 ATS, 

respectievelijk 250 ATS) (maximaal 72,67 euro 

(1 000 ATS) per jaar) worden betaald (uitgezonderd 

zijn medische noodgevallen, moederschap, 

mensen in de bijstand enz.). 

Reiskosten 

Onder bepaalde voorwaarden kunnen voor een 

medische behandeling noodzakelijke reiskosten 

geheel of gedeeltelijk door het ziekenfonds 

worden vergoed. 

B. ZIEKENGELD 

Bij arbeidsongeschiktheid wegens ziekte geeft de 

ziekteverzekering werknemers vanaf de vierde 

dag van de arbeidsongeschiktheid recht op ziekengeld, 

en wel voor éénzelfde schadegeval en 

voor maximaal 78 weken. 

Het ziekengeld wordt berekend op grond van het 

laatst genoten loon (tot de maximale bijdragegrondslag). 

Het bedraagt 50 %, vanaf de 43e dag 

60 % van het loon, en kan bovendien, voorzover 

dit is voorzien in de statuten van het ziekenfonds, 

met een bepaald percentage voor de echtgeno(o)t(e) 

worden verhoogd; het verhoogde ziekengeld mag 

in totaal niet meer dan 75 % bedragen. 

Bij doorbetaling van het loon uit hoofde van 

arbeidsrechtelijke voorschriften (tot twaalf weken 

volledige loondoorbetaling en daarna gedurende 

bepaalde tijd doorbetaling van de helft van het 

volledige loon) wordt het ziekengeld geschorst. 


Vrouwen die recht hebben op prestaties van de 

ziekteverzekering (zie hoofdstuk A), hebben ook 

recht op prestaties tijdens de zwangerschap, 

OOSTENRIJK 

137

alsook bij en na de bevalling. Wanneer u zwanger 

bent, kunt u een zwangerschapsverklaring aanvragen, 

die informatie geeft over diverse onderzoeken 

vóór en na de geboorte. De prestaties bij 

moederschap omvatten: 

— begeleiding door een arts en assistentie van 

een vroedvrouw tijdens de zwangerschap en 

na de bevalling; 

— hulp van een vroedvrouw en zo nodig van 

een arts bij de bevalling; 

— geneesmiddelen en andere hulpmiddelen; 

— verpleging in een ziekenhuis of kraamkliniek 

gedurende maximaal tien dagen (indien zich 

in de loop van de zwangerschap of bij de 

bevalling complicaties voordoen waardoor 

een langere opname noodzakelijk is, wordt 

ook deze vergoed). 

Vrouwen in dienstbetrekking hebben voor de duur 

van een werkverbod (in principe acht weken vóór 

en acht weken na de bevalling) recht op weekgeld. 

Voor de berekening van het weekgeld wordt 

het nettoloon van de laatste drie maanden in 


Bij doorbetaling van het loon wordt het weekgeld 

geschorst. 

In dit verband wordt erop gewezen dat er in 

Oostenrijk nu ook aanspraak kan worden gemaakt 

op in-vitrofertilisatie. In een aparte wet zal worden 

vastgelegd onder welke voorwaarden hierop aanspraak 

kan worden gemaakt. 



De ongevallenverzekering biedt u dekking tijdens 

uw beroepswerkzaamheden en op de weg van en 

naar het werk. De verzekering omvat maatregelen 

ter voorkoming van arbeidsongevallen, en prestaties 

in geval van arbeidsongevallen. Een arbeidsongeval 

moet onverwijld aan de werkgever 

worden gemeld, die verplicht is het ongeval aan 

de ongevallenverzekering te melden. 

Alle personen met een arbeids- of leerovereenkomst, 

alsook een groot gedeelte van de zelfstandigen, 

zijn verplicht verzekerd tegen ongevallen. 

Ook kinderen die middelbare scholen 

bezoeken en studenten die een opleiding volgen 

aan hogescholen zijn door deze verzekering 

gedekt. 

In het kader van de ongevallenpreventie bestaan 

er speciale voorschriften die de werkgever verplichten 

de werkplekken zo in te richten en te 

onderhouden dat de werknemers beschermd zijn 

tegen ongevallen en beroepsziekten. Deze voorschriften 

dienen strikt te worden nageleefd. 

Bij arbeidsongevallen en beroepsziekten komen 

de volgende prestaties in aanmerking: 

— eerste hulp en medische behandeling, 

— uitkeringen op korte termijn, 

— medische, beroepsgerichte en sociale revalidatiemaatregelen, 

— ongevallenpensioenen wegens arbeidsongevallen 

en beroepsziekten (Versehrtenrenten), 

— nabestaandenpensioenen (Hinterbliebenenrenten) 

en bijdrage in de begrafeniskosten 

bij overlijden, 

— eenmalige integriteitsvergoeding (Integritätsabgeltung). 

Een arbeidsongeval doet het recht op een schadeloosstelling 

ontstaan (ongeval in het woon-werkverkeer). 

Voor beroepsziekten geldt dezelfde 

regeling als voor arbeidsongevallen. 

Medische behandeling en kortlopende 


Medische behandeling omvat de behandeling 

door een arts, de verstrekking van geneesmiddelen 

en hulpmiddelen zoals prothesen, alsmede de 

verpleging in een ziekenhuis of een speciale 

medische instelling. 

In eerste instantie heeft u recht op de voor ziekte 

in geval van arbeidsongeschiktheid vastgestelde 

uitkeringen (loondoorbetaling of ziekengeld). Is 

het bedrag van het ongevallenpensioen wegens 

arbeidsongevallen en beroepsziekten (Versehrtenrente) 

echter hoger, dan wordt het verschil betaald. 

Bij verpleging in een ziekenhuis of een 

speciale medische instelling heeft u recht op 

gezins- of daggeld, aangezien het ongevallenpensioen 

wegens arbeidsongevallen en beroepsziekten 

in dit geval geschorst wordt. 

Revalidatie 

Beroepsgerichte revalidatiemaatregelen omvatten 

met name: 

— steun voor het behouden of het verkrijgen 

van een arbeidsplaats, 

— bijen omscholing. 

Tijdens de opleiding wordt een overgangsuitkering 

toegekend. 

Sociale revalidatiemaatregelen omvatten de meest 

uiteenlopende vormen van steun (bv. het aanpassen 

van een woning voor gehandicapten of het 

verhogen van de mobiliteit). 

Ongevallenpensioen wegens 

arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(Versehrtenrente) 

Indien uw verdiencapaciteit als gevolg van het 

arbeidsongeval of de beroepsziekte gedurende 

138 OOSTENRIJK

meer dan drie maanden met ten minste 20 % 

(scholieren en studenten: 50 %) verminderd is, 

heeft u na uw periode van arbeidsongeschiktheid 

— ten laatste vanaf de 27e week — recht op een 

ongevallenpensioen wegens arbeidsongevallen en 

beroepsziekten. In geval van een vermindering 

van uw verdiencapaciteit met 100 % heeft u recht 

op 66 2/3 % van de berekeningsgrondslag (in 

principe het gemiddeld verzekerd inkomen van 

het vorige jaar), of op een met de vermindering 

overeenkomend gedeelte als maandelijks pensioen. 

De pensioenen worden 14-maal per jaar 

betaald (twaalf maandelijkse bedragen en extra 

uitkeringen in mei en oktober). 

Bij ernstige invaliditeit kan bovenop het pensioen 

een toeslag van 20 % (respectievelijk 50 % bij 

arbeidsinvaliditeit van minstens 70 %) worden 

toegekend. Voor elk kind ten laste van minder dan 

18 jaar (bij school- of beroepsopleidingen minder 

dan 27 jaar) wordt een kindertoelage van 10 % 

van het pensioen betaald. Voorwaarde voor deze 

toeslagen is dat uw verdiencapaciteit met ten 

minste 50 % verminderd is. 

Indien u als gevolg van het ongeval of de 

beroepsziekte zorgbehoevend bent geworden, 

kunt u naast het pensioen ook een verzorgingsuitkering 

ontvangen. 

Indien het arbeidsongeval of de beroepsziekte het 

gevolg is van een grove nalatigheid in het naleven 

van de voorschriften inzake de bescherming van 

de werknemer, ontvangt u naast het pensioen ook 

een eenmalige integriteitsvergoeding (Integritätsabgeltung) 

in verhouding tot de graad van 

vermindering van de lichamelijke of geestelijke 

integriteit. 

Onder bepaalde voorwaarden kan in plaats van 

een invaliditeitspensioen een afkoopsom worden 

betaald. 

 

Pensioenen voor nabestaanden 

(Hinterbliebenenrente) 

Als echtgeno(o)t(e) van een verzekerde die is 

overleden als gevolg van een arbeidsongeval of 

een beroepsziekte heeft u recht op een pensioen 

voor nabestaanden van de ongevallenverzekering. 

Indien u de normale pensioenleeftijd heeft bereikt 

of zelf ten minste voor de helft arbeidsongeschikt 

bent, bedraagt dit 40 % van de berekeningsgrondslag 

van de overledene. Bent u jonger, dan 

bedraagt het pensioen 20 % van de berekeningsgrondslag. 

Kinderen onder de 18 jaar (bij school- of beroepsopleidingen 

27 jaar) ontvangen een wezenpensioen. 

Halfwezen ontvangen 20 %, volledige wezen 

30 % van de berekeningsgrondslag van de 


 

Uitkering bij overlijden (Sterbegeld) 

Bij overlijden als gevolg van een arbeidsongeval 

of een beroepsziekte wordt een gedeelte van de 

begrafeniskosten vergoed aan degene die deze 

heeft betaald. 


 

Verzekerden 

Personen met een arbeids- of leerovereenkomst en 

een loon boven de minimumgrens (2000: 289,02 

euro (3 977 ATS) per maand), alsmede een groot 

aantal zelfstandigen zijn in het kader van de 

wettelijke pensioenverzekering ook voor invaliditeit 

verplicht verzekerd. Alle niet verplicht verzekerde 

personen die hun woonplaats in Oostenrijk 

hebben, kunnen vrijwillig toetreden tot de 

Oostenrijkse pensioenverzekering. Na afloop van 

een verplichte verzekering kan deze onafhankelijk 

van de woonplaats vrijwillig worden voortgezet. 

Let erop dat pensioenen in principe alleen op 

aanvraag worden toegekend. Een aanvraag moet 

bij het bevoegde socialezekerheidsorgaan worden 

ingediend (zie hoofdstuk 2). 

 

Invaliditeitsgraad 

— Bedienden en arbeiders die overwegend 

geschoolde beroepen hebben uitgeoefend: 

vermindering van de arbeidsgeschiktheid om 

gezondheidsredenen tot minder dan de helft 

van de arbeidsgeschiktheid van een gezonde 

verzekerde in hetzelfde beroep (beroepsbescherming); 

— zelfstandigen: blijvend onvermogen om regelmatig 

zijn bedrijf uit te oefenen om 

gezondheidsredenen; 

— andere verzekerden: onvermogen om door 

middel van enige activiteit op de algemene 

arbeidsmarkt een loon van minstens de helft 

te verdienen van het loon dat een gezonde 

verzekerde door deze activiteit zou kunnen 

verdienen; 

— verzekerden vanaf de leeftijd van 57 jaar die 

als gevolg van ziekte of andere gebreken of 

een zwakke lichamelijke of geestelijke conditie 

niet in staat zijn om hun functie te 

vervullen die ze in de afgelopen 180 kalendermaanden 

gedurende minimaal 120 kalendermaanden 

achtereen hebben uitgeoefend. 

 

Wachttijd 

Voor uitkeringen van de Oostenrijkse pensioenverzekering 

is een minimum aan verzekeringstijdvakken 

vereist. Als verzekeringstijdvakken komen 

in aanmerking: 

OOSTENRIJK 

139

— tijdvakken waarin bijdragen zijn betaald uit 

hoofde van een verplichte of vrijwillige 

verzekering (Beitragszeiten); 

— tijdvakken waarin geen bijdragen zijn betaald 

(Ersatzzeiten), bv. wegens het ontvangen van 

werkloosheidsuitkeringen of ziekengeld, militaire 

dienst of de opvoeding van kinderen 

(in Oostenrijk tot maximaal vier jaar per 

kind); 

— om school- of studieperioden te laten meetellen 

is een overeenkomstige premiebetaling 

achteraf noodzakelijk, waarbij deze perioden 

dan als tijdvakken gelden waarin uit hoofde 

van een vrijwillige verzekering bijdragen zijn 

betaald. 

Voorzover niet aan speciale voorwaarden moet 

zijn voldaan, heeft u recht op alle uitkeringen van 

de pensioenverzekering wanneer een zogenaamde 

„eeuwige aanspraak” (ewige Anwartschaft) 

bestaat. Dit is het geval indien — 

onafhankelijk van de cumulatie van verzekeringstijdvakken 

— 180 bijdragemaanden of 

— 300 verzekeringsmaanden (voor maanden 

waarin geen bijdragen zijn betaald evenwel 

pas vanaf 1 januari 1956) zijn vervuld. 

Indien geen „eeuwige aanspraak” bestaat, heeft u 

recht op invaliditeitsuitkeringen indien u in de 

loop van de laatste 120 kalendermaanden 60 

verzekeringsmaanden heeft vervuld; indien de 

invaliditeit is ingetreden na de leeftijd van 50 

jaar, wordt de wachttijd maandelijks met één 

verzekeringsmaand verhoogd, en de kalenderperiode 

met twee maanden (tot 180 maanden in de 

laatste 360 kalendermaanden vanaf de leeftijd van 

60 jaar). 


Het bedrag van het pensioen in Oostenrijk is in 

principe afhankelijk van twee factoren: 

— het bedrag van de betaalde bijdragen (de 

berekeningsgrondslag wordt berekend uit het 

gemiddelde van de 180 „beste” bijdragemaanden, 

waarbij eerder betaalde bijdragen 

worden aangepast aan de economische ontwikkeling); 

— de duur van de verzekeringstijdvakken (2 % 

van de berekeningsgrondslag per jaar, met 

een maximum van 80 %). 

Tijdvakken waarin geen bijdragen zijn betaald 

wegens de opvoeding van kinderen leiden tot een 

pensioenverhoging met een vast bedrag. 

Wanneer het pensioen met inbegrip van andere 

inkomsten lager ligt dan het zogenaamde richttarief, 

dan komt u, indien u in Oostenrijk woonachtig 

bent, in aanmerking voor een aanvullende 

vergoeding (richttarieven 2000: 604,06 euro 

(8 312 ATS) voor alleenstaanden en 861,83 euro 

(11 859 ATS) voor echtparen). 

De Oostenrijkse pensioenen worden 14-maal per 

jaar betaald (twaalf maandbedragen en extra 

uitkeringen in mei en oktober). 

Zorgbehoevende gepensioneerden kunnen naast 

het pensioen ook een verzorgingsuitkering ontvangen 

(zie hoofdstuk 8). 

Wanneer de invaliditeit reeds vóór de leeftijd van 

56 ½ jaar intreedt, wordt het pensioen tot maximaal 

60 % van de berekeningsgrondslag verhoogd. 

Bijzondere regelingen voor mijnwerkers 

In het speciale stelsel voor de mijnwerkers is 

voorzien in bijzondere uitkeringen. Het is raadzaam 

u hiervoor tot de verzekeringsinstelling voor 

de Oostenrijkse mijnbouw te richten. 

Revalidatiemaatregelen 

De pensioenverzekering omvat de meest uiteenlopende 

medische, beroeps- of sociale revalidatiemaatregelen 

om het prestatievermogen van de 

verzekerde te herstellen en hem opnieuw een 

passende plaats in het beroeps- en economische 

leven te laten innemen. 

6. Leeftijd 

Verzekerde 

Voor de ouderdomsverzekering en de vereisten 

voor een aanvraag hiertoe wordt u verwezen naar 

hoofdstuk 5. 

Wachttijd 

Voor de ook bij ouderdomspensioenen mogelijke 

vervulling van de wachttijd door de „eeuwige 

aanspraak” en de volgens de Oostenrijkse wetgeving 

in aanmerking komende verzekeringstijdvakken 

wordt verwezen naar hoofdstuk 5. Voorzover 

niet aan extra voorwaarden moet zijn 

voldaan, is de wachttijd vervuld wanneer de 

laatste 360 kalendermaanden 180 verzekeringsmaanden 

bevatten. 

Gewoon ouderdomspensioen 

Vanaf de leeftijd van 60 jaar (voor vrouwen) en 65 

jaar (voor mannen) heeft u recht op een gewoon 

ouderdomspensioen. De pensioensgerechtigde 

leeftijd van vrouwen zal tussen 2024 en 2033 

stapsgewijs worden opgetrokken tot de pensioensgerechtigde 

leeftijd van mannen. 

Vervroegde ouderdomspensioenen 

De voorziene leeftijd voor de volgende gevallen 

zal van 55 jaar (voor vrouwen) worden 

140 OOSTENRIJK

opgetrokken tot 56 ½ jaar, respectievelijk van 60 

jaar (voor mannen) tot 61 ½ jaar, waarbij de 

opgetrokken leeftijdsgrens pas op 1 oktober 2002 

bereikt zal zijn. De leeftijdsgrens van vrouwen zal 

daarnaast tussen 2019 en 2028 stapsgewijs 

worden opgetrokken tot de leeftijdsgrens voor 

mannen: 

— in geval van werkloosheid: indien u in de 

loop van de laatste 15 maanden ten minste 

52 weken werkloosheidsuitkeringen of ziekengeld 

heeft ontvangen; 

— in geval van een lang verzekeringstijdvak: 

vereist zijn 450 verzekeringsmaanden; 

— deeltijds pensioen (Gleitpension): voorwaarden 

zijn de voor het vervroegd ouderdomspensioen 

in geval van een lang verzekeringstijdvak 

geldende verzekeringstijdvakken, alsook 

een deeltijdovereenkomst met betrekking 

tot een later uitgeoefende deeltijdse activiteit. 

Afhankelijk van de werktijd wordt het pensioen 

voor 50 % of 80 % toegekend. 

Daarnaast gelden nog een aantal bijkomende 

voorwaarden die afwijken van de algemene 

voorwaarden voor een gewoon ouderdomspensioen, 

zodat het in ieder geval aanbeveling verdient 

om contact op te nemen met de desbetreffende 

verzekeringsinstelling. 

Met uitzondering van het deeltijds pensioen 

vervallen de vervroegde pensioenen bij het aanvatten 

van een beroepsactiviteit. 

 


Voor de factoren die de hoogte van het pensioen 

bepalen, wordt verwezen naar hoofdstuk 5. Per 

jaar wordt 2 % van de berekeningsgrondslag 

toegekend. Met ingang van 1 januari 2003 wordt 

het aantal verzekeringsmaanden dat bij de berekening 

van de berekeningsgrondslag voor een 

vervroegd pensioen in aanmerking wordt genomen 

al naargelang de leeftijd van de betrokkenen 

van 180 tot 216 verhoogd. Wordt het pensioen 

voor het 60e levensjaar (vrouwen), respectievelijk 

het 65e levensjaar (mannen) genomen, dan 

worden voor ieder jaar vóór de normale pensioengerechtigde 

leeftijd drie procentpunten van 

het pensioenbedrag afgetrokken. 

Voor de bijzondere uitkeringen voor mijnwerkers 

wordt verwezen naar hoofdstuk 5. 

7. Nabestaanden 

 

Verzekerden 

Voor een verzekering voor nabestaanden en de 

voorwaarden voor een aanvraag hiertoe wordt 

verwezen naar hoofdstuk 5. 

 

Wachttijd 

Hier geldt dezelfde wachttijd als voor invaliditeitsuitkeringen 

(zie hoofdstuk 5). 

 

Weduwe- en weduwnaarspensioen 

Voorzover de langstlevende echtgenoot bij het 

overlijden van de verzekerde de leeftijd van 35 

jaar heeft bereikt of uit het huwelijk een kind is 

geboren, wordt een pensioen toegekend van 0 % 

tot 60 % (afhankelijk van de overige inkomsten 

van de overlevende) van het pensioen waarop de 

overledene recht had (gehad) (zie hoofdstuk 5 en 

6). Ook bij dit pensioen kan een aanvullende 

toelage of een verzorgingsuitkering worden verstrekt 

(zie hoofdstuk 5 en 8). 

 

Wezenpensioen 

Voor halfwezen bedraagt het wezenpensioen 

24 %, voor wezen waarvan beide ouders overleden 

zijn, 36 % van het pensioen waarop de 

overledene recht had of zou hebben gehad (zie 

hoofdstuk 5 en 6). De richttarieven voor de 

aanvullende toelagen (zie hoofdstuk 5) voor 

wezenpensioenen zijn afhankelijk van de leeftijd 

van de wees (2000: 225,58 euro (3 104 ATS) tot 

604,06 euro (8 312 ATS)). Ook bij wezenpensioenen 

kan een verzorgingsuitkering worden 

toegekend (zie hoofdstuk 8). 

Het wezenpensioen wordt toegekend vanaf de 

leeftijd van 18 jaar, in geval van een opleiding 

maximaal tot de leeftijd van 27 jaar. 

8. Verzorgingsuitkering 

(Pflegegeld) 

Indien u in Oostenrijk woonachtig bent en 

uitkeringen van de bondsregering ontvangt, zoals 

pensioenen van de wettelijke pensioenverzekering, 

ambtenarenpensioenen of ongevallenpensioenen, 

en u door een handicap duurzame hulp 

nodig heeft, komt u op grond van de bondswet op 

de verzorgingsuitkering in aanmerking voor een 

verzorgingsuitkering. Deze wordt toegekend door 

de dienst die ook de basisuitkering betaalt (bv. de 

pensioenverzekeringsinstelling), waar u derhalve 

uw aanvraag moet indienen. Naar gelang van de 

mate waarin u zorgbehoevend bent, zijn zeven 

niveaus van verzorgingsuitkeringen vastgesteld (in 

2000 van 145,35 euro (2 000 ATS) tot 1 531,51 

euro (21 074 ATS) per maand — 12-maal per jaar). 

Voorzover u van de bondsregering geen uitkering 

ontvangt, die op grond van de bondswet op de 

verzorgingsuitkering aanleiding kan geven tot een 

verzorgingsuitkering, wordt door de Oostenrijkse 

bondsstaten in het kader van de sociale bijstand 

een overeenkomstige verzorgingsuitkering gewaarborgd. 

OOSTENRIJK 

141


De werkloosheidsverzekering omvat werknemers, 

personen in opleiding en thuiswerkers met een 

loon boven de minimumgrens (2000: 289,02 euro 

(3 977 ATS) per maand). 

De controle op en de uitbetaling van de werkloosheidsuitkeringen 

worden uitgevoerd door de 

dienst voor de arbeidsmarkt. Bedoeld zijn met 

name: 

— werkloosheidsuitkeringen en 

— werklozenbijstand. 

Verder geeft de dienst voor de arbeidsmarkt 

informatie over het recht op uitkeringen, verzorgt 

hij de arbeidsbemiddeling en de bevordering van 

de opleiding en de bijscholing van werklozen. 

Werkloosheidsuitkering 

In principe heeft u recht op een uitkering wanneer 

u in dienstbetrekking werkt en uw baan verliest, 

en u 

— uw werkloosheid meldt bij de dienst voor de 

arbeidsmarkt en een aanvraag voor een 

uitkering indient; 

— beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt; dat 

wil zeggen tot werken in staat en bereid om 

alle passende arbeid te aanvaarden; 

— een minimaal verzekeringstijdvak heeft vervuld: 

in de loop van de laatste 24 maanden 

vóór de werkloosheid moet u minstens 52 

weken hebben gewerkt met een verplichte 

werkloosheidsverzekering. Indien u meerdere 

werkloosheidsuitkeringen heeft ontvangen, 

wordt het verzekeringstijdvak beperkt en 

moet u in een periode van twaalf maanden 

slechts 26 weken hebben gewerkt met verplichte 

werkloosheidsverzekering. Ook voor 

jongeren (beneden de 25 jaar) worden de 

vereiste arbeidstijdvakken beperkt tot 26 

weken in een periode van twaalf maanden. 


van de periode waarin u gewerkt heeft en 

van uw leeftijd. Zij telt minimaal 20 weken en 

wordt verhoogd tot 

— 30 weken indien u in een periode van 260 

weken drie jaar heeft gewerkt; 

— 39 weken over de laatste 520 weken, indien 

u ten minste 40 jaar oud bent en 

— 52 weken indien u over een periode van 15 

jaar negen jaar heeft gewerkt en indien u ten 

minste 50 jaar oud bent, en 

— 78 weken indien u over een periode van 25 

jaar 15 jaar heeft gewerkt en indien u ten 

minste 55 jaar (vrouwen), respectievelijk 60 

jaar (mannen) of ouder bent. 

Indien u een opleiding ter verhoging van uw 

beroepskwalificaties weigert of bewust belet, 

worden sancties in de vorm van een schorsing 

van de werkloosheidsuitkering opgelegd, waardoor 

de duur van het recht op uitkering verkort 

wordt (met ten minste zes weken). De werkloosheidsuitkering 

wordt toegekend vanaf de dag 

van de aanvraag. Indien u echter zonder geldige 

reden zelf ontslag heeft genomen, wordt de 

werkloosheidsuitkering vier weken later uitbetaald. 

 

Werklozenbijstand 

Wanneer u als behoeftig kunt worden beschouwd, 

heeft u in aansluiting op de werkloosheidsuitkering 

recht op werklozenbijstand. Arbeidsgeschiktheid 

en -bereidheid blijven als voorwaarde 

gelden. Bovendien moet u uw noodsituatie 

kunnen aantonen. Van een noodsituatie is sprake 

wanneer uit het beschikbare gezinsinkomen niet 

aan de levensnoodzakelijke behoeften kan worden 

voldaan. 

 

Formaliteiten 

In de loop van de uitkeringsperiode moet u zich 

op overeengekomen tijdstippen melden bij de 

dienst voor de arbeidsmarkt om sollicitaties met 

uw begeleider te bespreken. 

Alle veranderingen in uw persoonlijke omstandigheden 

en die van uw gezinsleden die van invloed 

kunnen zijn op het recht op uitkering (bv. het 

begin van een activiteit, een verandering in de 

inkomenspositie) dienen onverwijld en spontaan 

bij de dienst voor de arbeidsmarkt te worden 

gemeld. 

 


Tijdens de werkloosheid betaalt de werkloosheidsverzekering 

in uw naam de ziekte- en pensioenverzekeringsbijdragen. 

U bent ook verzekerd 

tegen bepaalde ongevallen. De uitkering in verband 

met gederfd inkomen door insolventie 

(Insolvenz-Ausfallgeld) wordt uitbetaald door de 

Federale Bureaus voor sociale bijstand (Bundessozialämter). 

Deze uitkering wordt toegekend in 

geval van faillissement of vereffening van een 

onderneming om de werknemer te beschermen 

tegen inkomensderving of vertraging in de uitbetaling 

van gewettigde loonvorderingen. 



Rechthebbenden 

Oostenrijkse staatsburgers die in Oostenrijk woonachtig 

zijn of daar hun hoofdverblijfplaats hebben, 

ontvangen voor hun kinderen (dat wil zeggen 

nakomelingen, geadopteerde kinderen en hun 

nakomelingen, stiefkinderen en pleegkinderen) 

142 OOSTENRIJK

kinderbijslag indien deze bij hen inwonen of 

indien zij grotendeels in hun onderhoud voorzien. 

Personen voor wie de communautaire bepalingen 

gelden, worden gelijkgesteld met Oostenrijkse 

staatsburgers. 

 

Algemene voorwaarden 

Recht op kinderbijslag heeft u: 

— in principe tot het kind meerderjarig is; 

— voor kinderen die een opleiding volgen in het 

kader van het leerlingwezen of aan een 

school voor beroepsonderwijs een vervolgopleiding 

doen in beginsel tot maximaal de 

leeftijd van 26 jaar (indien ze echter militaire 

of vervangende dienst hebben gedaan of 

indien ze een kind ter wereld hebben 

gebracht, respectievelijk op de dag waarop 

ze 26 jaar worden zwanger zijn, of indien ze 

ernstig gehandicapt zijn, wordt tot en met de 

leeftijd van 27 jaar kinderbijslag betaald); 

— zonder leeftijdsgrens voor kinderen die door 

een handicap naar verwachting blijvend 

arbeidsongeschikt zijn indien deze handicap 

is ingetreden vóór de leeftijd van 21 jaar of in 

de loop van een latere beroepsopleiding, 

doch vóór de leeftijd van 27 jaar. 

Recht op kinderbijslag heeft u bv. niet wanneer uw 

kind vanaf de leeftijd van 19 jaar eigen inkomsten 

heeft die een bepaald bedrag per maand overschrijden. 

 

Bedrag 

Het bedrag van de kinderbijslag wordt vastgesteld 

op grond van de leeftijd van het kind. Daarnaast 

wordt nog een extra bedrag toegekend, als er voor 

twee of meer kinderen kinderbijslag wordt verkregen. 

Wanneer het om een zwaar gehandicapt 

kind gaat, wordt de kinderbijslag maandelijks met 

een bepaald bedrag verhoogd. 

 

Aanvraag en uitbetaling 

Kinderbijslag wordt alleen op aanvraag toegekend, 

met terugwerkende kracht tot maximaal vijf 

jaar. De aanvraag moet worden ingediend bij de 

bevoegde belastingdienst, waar u ook voor 

verdere informatie terecht kunt, door middel van 

een formulier (voor staatsburgers van de lidstaten 

een E 401-formulier). In principe wordt de kinderbijslag 

om de twee maanden, telkens in de eerste 

maand, door de belastingdienst via een geautomatiseerde 

procedure betaald. 

Ontvangers van kindertoelagen zijn verplicht, 

feiten waardoor het recht daarop vervalt, alsook 

veranderingen in voor het recht op kindergeld 

belangrijke gegevens, binnen een maand na het 

bekend worden daarvan aan de bevoegde belastingdienst 

te melden. 

B. ANDERE UITKERINGEN 

Bonus in het kader van de moederkindpas 

Het gaat hierbij om een eenmalige uitkering die 

toegekend wordt als het kind één jaar wordt en de 

in de moeder-kindpas voorziene medische onderzoeken 

tijdens de zwangerschap, respectievelijk 

van het kind plaats hebben gevonden. 

Op deze bonus kan aanspraak worden gemaakt 

door de ouder die in hoofdzaak met de zorg voor 

het kind belast is (referentiedag is de eerste 

verjaardag van het kind). De ouder moet in 

Oostenrijk woonachtig zijn en het kind moet — 

met uitzondering van het EU-gebied — permanent 

in Oostenrijk verblijven. 

Het kind of een van beide ouders die met het kind 

in een gemeenschappelijke huishouding leven, 

moet de Oostenrijkse nationaliteit hebben. Indien 

dit niet het geval is, dient de ouder in de drie jaar 

vóór de eerste verjaardag van het kind permanent 

in Oostenrijk te zijn geweest. 

Personen die onder de bepalingen van de Gemeenschap 

vallen, zijn in beginsel met Oostenrijkers 

gelijkgesteld. 

Het belastbare gezinsinkomen mag in het jaar dat 

het kind geboren wordt een bepaald bedrag niet te 

boven gaan. 

De aanvraag moet bij de belastingdienst van de 

woonplaats worden ingediend binnen een termijn 

van twee jaar, te rekenen vanaf de dag waarop het 

kind een jaar oud is geworden. 

 

Toelage voor kleine kinderen 

Deze toelage wordt in het eerste levensjaar van 

het kind maandelijks (maximaal twaalf keer) 

uitgekeerd aan de ouder die in het eerste levensjaar 

in hoofdzaak voor het kind zorgt, indien deze 

noch weekgeld, noch een opvoedingstoelage of 

soortgelijke uitkeringen ontvangt. 

Het kind of de ouder dient de Oostenrijkse 

nationaliteit te bezitten — indien dit niet het 

geval is, dient de ouder in de drie jaar vóór de 

geboorte van het kind permanent in Oostenrijk te 

zijn geweest —, de ouder dient in Oostenrijk 

woonachtig te zijn en het kind moet — afgezien 

van het EU-gebied — permanent in Oostenrijk 

verblijven. 




Het belastbare gezinsinkomen mag niet boven een 

bepaald bedrag per maand uitkomen (dit bedrag 

gaat omhoog voor ieder kind waarvoor kinderbijslag 

wordt verkregen). 

OOSTENRIJK 

143

De aanvraag moet bij de belastingdienst van de 

woonplaats worden ingediend binnen een termijn 

van twee jaar, te rekenen vanaf de geboorte van 

het kind. 

Toelage voor meerdere kinderen 

Deze maandelijkse toelage wordt naast de kinderbijslag 

uitbetaald vanaf het derde kind, indien het 

belastbare gezinsinkomen in het kalenderjaar vóór 

het jaar waarin de aanvraag wordt ingediend een 

bepaald bedrag niet te boven gaat. 




De toelage voor meerdere kinderen moet ieder 

jaar opnieuw bij de aangifte van de inkomstenbelasting 

(voor werknemers) bij de belastingdienst 

van de woonplaats worden aangevraagd. 

C. OPVOEDINGSTOELAGE 

(KARENZGELD) 

Een opvoedingstoelage ontvangt u als vervanging 

voor het inkomen gedurende de periode van de 

opvoeding van uw kind, indien u hiervoor uw 

loopbaan onderbreekt of uw normale werktijd 

vermindert. Analoog met de werkloosheidsuitkering 

is een beroepsactiviteit met een werkloosheidsverzekering 

van ten minste één jaar 

vereist. De arbeidstijdvakken worden beperkt tot 

26 weken indien u meerdere aanvragen heeft 

ingediend, en tot 20 weken voor jonge moeders/ 

vaders beneden de 25 jaar. Vaders bij wie het kind 

inwoont, kunnen enkel een opvoedingstoelage 

ontvangen indien de moeder hiervan afziet en zij 

aan de andere genoemde voorwaarden voldoen. 

De opvoedingstoelage bedraagt in 2000 ten 

minste 406,82 euro (5 598 ATS) per maand; aan 

alleenstaande ouders of indien de partner een laag 

inkomen heeft, wordt een extra bedrag van 180,30 

euro (2 481 ATS) per maand toegekend. 

U kunt uw beroepsactiviteit ook in het kader van 

een deeltijdbaan voortzetten, waardoor het bedrag 

van uw maandelijkse opvoedingstoelage 

evenwel wordt beperkt. In geval van een loopbaanonderbreking 

wordt de opvoedingstoelage 

maximaal tot de achttiende levensmaand van het 

kind, en in geval van een deeltijdbetrekking 

maximaal tot de derde verjaardag toegekend. 

De toelage wordt uitgekeerd door uw ziekenfonds. 

11. Nadere informatie 

Indien u verder nog vragen heeft, kunt u zich 

richten tot uw ziekenfonds, uw ongevallenverzekering, 

de pensioenverzekeringsinstelling, het 

regionaal bureau van de dienst voor de arbeidsmarkt 

of uw plaatselijke belastingdienst of bureau 

voor de kinderbijslag. Bijzonderheden betreffende 

de sociale verzekering voor zelfstandigen en 

landbouwers zijn in deze gids niet opgenomen. 

Hierover kunt u bij de bevoegde verzekeringsinstellingen 

nadere informatie krijgen. 

Hieronder vindt u de namen en adressen van 

instellingen die optreden als verbindingsorgaan in 

de verschillende takken van de sociale zekerheid. 

Indien u problemen of vragen heeft in verband 

met de sociale zekerheid in Oostenrijk of in één of 

meer andere lidstaten, kunt u zich ook tot het 

bevoegde verbindingsorgaan richten. 

Tak van de sociale zekerheid 

Naam en adres van het verbindingsorgaan 

Ziekte-, ongevallen- en 

pensioenverzekering 

Hauptverband der österreichischen 

Sozialversicherungsträger 

Verbindungsstelle 

Kundmanngasse 21 

A-1031 Wien 

Tel. (43-1) 711 32-0 


Bundesministerium für Wirtschaft und 

Arbeit, Sektion VI 

Stubenring 1 

A-1010 Wien 

Tel. (43-1) 711 00-0 

Gezinsuitkeringen 

Bundesministerium für soziale Sicherheit 

und Generationen, Abteilung V/I 

Franz-Josefs-Kai 51 

A-1010 Wien 

Tel. (43-1) 711 00-0 

144 OOSTENRIJK

PORTUGAL 


Het Portugese stelsel van solidariteit en sociale 

zekerheid garandeert het recht van allen op 

sociale zekerheid en bestaat uit drie substelsels: 

het substelsel van sociale bescherming van de 

burgers, het substelsel van sociale bescherming 

van het gezin, en het substelsel voor voorzorg ( 1 ). 

1.1. Het substelsel van sociale bescherming van 

de burgers bestaat uit het solidariteitsstelsel en de 

sociale actie en is bedoeld om de grondrechten 

inzake sociale bescherming van de burgers in het 

algemeen te verzekeren, met name van personen 

die behoeftig zijn, een handicap hebben of met 

sociale uitsluiting bedreigd worden. 

 

Het solidariteitsstelsel 

Krijgt concreet vorm door het gegarandeerd 

minimuminkomen, de sociale uitkeringen bij 

invaliditeit, ouderdom en voor weduwen/weduwnaars, 

en de sociale bijslagen. 

 

De sociale actie 

Krijgt concreet vorm door uitkeringen in bepaalde 

gevallen, en in bijzondere omstandigheden ook 

verstrekkingen, het gebruik of de vergoeding van 

diensten en apparaten, en de ondersteuning van 

programma’s ter bestrijding van armoede en 

sociale uitsluiting. 

1.2. Het substelsel van sociale bescherming van 

het gezin bestrijkt iedereen en is gericht op het 

compenseren van toegenomen lasten voor gezinnen, 

in de volgende gevallen: 

— gezinslasten (punt 9), 

— handicaps (punt 9), 

— afhankelijkheid (punt 9). 

1.3. Het substelsel voor voorzorg is gebaseerd op 

wettelijk verplichte bijdragen en heeft tot doel 

verlies van inkomsten uit beroepsactiviteiten te 

compenseren. Het bestaat uit de socialezekerheidsstelsels 

voor alle werknemers en zelfstandigen 

en uit het vrijwillige stelsel, waarbij zich 

personen kunnen aansluiten die geen beroepsactiviteit 

uitoefenen, of die dat wel doen maar niet 

onder andere verplichte stelsels vallen. 

( 1 ) De wet die de algemene grondslagen legt voor het stelsel van 

solidariteit en sociale zekerheid is in februari 2001 van kracht 

geworden, maar het ontbreekt nog aan uitvoeringsbepalingen. 

Zolang de nieuwe regels nog niet zijn gepubliceerd, blijft de 

eerdere wetgeving van kracht. De informatie over de stelsels en 

de prestaties onder de punten 3 tot en met 10 zal mogelijkerwijs 

nog aangepast moeten worden. 

De begunstigden van de socialezekerheidsstelsels 

vallen onder de nationale gezondheidszorg, die 

medische zorg verstrekt (zie punt 3 A). 

De socialezekerheidsstelsels 

De socialezekerheidsstelsels dekken verplicht de 

werknemers en de zelfstandigen, en voorzien in 

de volgende eventualiteiten: 

— ziekte (zie punt 3 B), 

— moederschap, vaderschap en adoptie 

(punt 3 C), 

— arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(punt 4), 

— invaliditeit (punt 5), 

— ouderdom (punt 6), 

— overlijden en nabestaanden (punt 7), 

— werkloosheid (punt 8). 

Burgers van een andere lidstaat van de EU die in 

Portugal werken, vallen in de regel onder een 

socialezekerheidsstelsel. Onder bepaalde voorwaarden 

kunnen de verzekeringstijdvakken die 

zij in één of meer andere lidstaten hebben vervuld 

door de Portugese verzekeringsorganen in aanmerking 

worden genomen bij het vaststellen van 

hun recht op Portugese prestaties, of bij de 

berekening van het bedrag van hun uitkering. 

Het vrijwillige stelsel 

Het vrijwillige stelsel dekt personen in de actieve 

leeftijd die geen beroep uitoefenen, of die dat wel 

doen maar niet door de verplichte socialezekerheidsstelsels 

gedekt zijn, en die zich bij dit stelsel 

willen aansluiten. 

Ambtenaren 

Ambtenaren vallen onder een eigen stelsel, zowel 

ten aanzien van de sociale zekerheid als van de 

gezondheidszorg. Het stelsel van de gezinsuitkeringen 

is evenwel hetzelfde voor alle werknemers, 

ook voor de ambtenaren. 

2. Organisatie, inschrijving en 

financiering 

Socialezekerheidsorganen 

De toekenning van socialezekerheidsuitkeringen 

valt onder bevoegdheid van het Nationaal Centrum 

voor de pensioenen (Centro Nacional de 

Pensões) en de Districtcentra voor solidariteit en 

sociale zekerheid (Centros Distritais de Solidariedade 

e Seguranca Social, CDSSS). Het eerste 

orgaan beheert alle verstrekkingen en uitkeringen 

PORTUGAL 

145

waarop de verzekerden recht hebben bij invaliditeit 

of ouderdom; bij overlijden van de verzekerde 

kent het een pensioen toe aan de nabestaanden. 

Nagenoeg alle overige prestaties worden toegekend 

via de Districtcentra voor solidariteit en 

sociale zekerheid, die elk voor hun eigen district 

bevoegd zijn. 

De beroepsziekten vallen onder een afzonderlijke 

instelling: het Nationaal Centrum voor bescherming 

tegen beroepsrisico’s. 

De adressen van die organen vindt u in punt 11. 

Het verstrekken van gezondheidszorg (medische 

behandeling) behoort tot de verantwoordelijkheid 

van de gezondheidscentra (centros de saúde), die 

onder de nationale gezondheidszorg vallen, en 

niet tot de diensten van het stelsel van solidariteit 

en sociale zekerheid behoren. Dit stelsel dekt 

arbeidsongevallen niet; dit risico wordt gewoonlijk 

gedekt door een overeenkomst tussen uw 

werkgever en een verzekeringsmaatschappij. 

In de autonome regio Madeira is het Centrum 

sociale zekerheid Madeira bevoegd voor de 

toekenning van de socialezekerheidsprestaties, 

terwijl het Regionale Gezondheidscentrum bevoegd 

is voor de gezondheidszorg. Deze organen 

zijn gevestigd in Funchal. 

In de autonome regio Azoren is het Centrum voor 

uitkeringen van het Instituut voor het beheer van 

de socialezekerheidsstelsels, waar de begunstigde 

ingeschreven is, bevoegd voor de toekenning van 

uitkeringen bij ziekte en moederschap en de 

gezinsbijslagen, terwijl het Centrum voor de coordinatie 

van uitgestelde uitkeringen van het 

Instituut voor het beheer van de socialezekerheidsstelsels 

bevoegd is voor invaliditeits- en 

ouderdomspensioenen en uitkeringen voor nabestaanden. 

Het departement Internationale betrekkingen en 

overeenkomsten op het gebied van de sociale 

zekerheid (Departamento de Relacões Internacionais 

de Seguranca Social, zie punt 11) fungeert als 

verbindingsorgaan tussen de Portugese socialezekerheidsorganen 

en hun buitenlandse tegenhangers. 

Ook heeft dit orgaan tot taak de buitenlanders 

die in Portugal komen werken in te lichten 

over hun rechten en plichten op het gebied van de 

sociale zekerheid. 

 

Inschrijving 

Werknemers hebben enkel recht op uitkeringen of 

verstrekkingen indien zij bij het socialezekerheidsstelsel 

zijn ingeschreven. U moet zich laten 

inschrijven bij het districtcentrum van de plaats 

waar uw werkgever gevestigd is. Die inschrijving 

geldt voor uw gehele leven, ook als u later niet 

meer werkt. 

Uw werkgever is verplicht ervoor te zorgen dat u 

wordt ingeschreven. 

De werknemer is verplicht het begin van zijn 

werkzaamheden of van zijn arbeidsovereenkomst 

met een nieuwe werkgever te melden bij het 

districtcentrum. Doet u dat niet, dan kunt u 

mogelijk uw rechten op bepaalde verstrekkingen 

verliezen. 

Als u werkt als zelfstandige, moet u zelf zorgen 

voor uw inschrijving bij het districtcentrum van 

uw woonplaats (zie punt 11). 

Bijdragen/premies 

Zowel de werknemer als de werkgever moeten 

premies betalen voor de socialezekerheidsstelsels. 

In de regel betaalt uw werkgever zowel uw als zijn 

premie aan het districtcentrum, en trekt hij 

vervolgens het werknemersaandeel af van het 

loon. Ofwel draagt hij maandelijks 34,75 % van 

het loon af aan het districtcentrum, waarvan 11 % 

ten laste van de werknemer komt. 

Zelfstandigen betalen 25,4 % van hun inkomen 

als premie indien ze enkel bij het verplichte stelsel 

aangesloten zijn, of 32 % indien ze voor het 

ruimere stelsel hebben gekozen. 

Bij de wet zijn voor bepaalde gevallen lagere 

premies vastgesteld, met name voor non-profitinstellingen 

en voor economisch zwakke sectoren. 

De financiering van de verzekering tegen arbeidsongevallen 

komt volledig ten laste van uw werkgever. 

De gezondheidszorg wordt door de staat 

gefinancierd. 

De verzekering tegen arbeidsongevallen is verplicht 

voor zelfstandigen. 

Geschillen 

Indien u meent in uw rechten als verzekerde te 

zijn aangetast, kunt u een bezwaarschrift indienen 

bij de instantie die bevoegd is om u die prestatie 

waarop u recht meent te hebben, toe te kennen. 

Indien uw aanvraag om een uitkering of een 

verstrekking, of uw bezwaarschrift, afgewezen 

wordt, of indien uw inschrijving in het algemeen 

stelsel geweigerd werd, kunt u zich tot de 

Administratieve Rechtbank (Tribunal Administrativo) 

wenden voor de erkenning van uw rechten. 



De voorzieningen op het gebied van de gezondheidszorg 

zijn zowel van preventieve als van 

curatieve aard; ze omvatten naast de consulten 

van huisartsen en van specialisten ook de visites 

aan huis, de behandelingskosten, aanvullende 

diagnoses, gespecialiseerde behandelingen, 

146 PORTUGAL

farmaceutische producten, aanvullende therapeutische 

hulpmiddelen zoals brillen, oogprothesen 

en tandprothesen, opname in een ziekenhuis 

enzovoort. 

Alle staatsburgers van Portugal en van de andere 

lidstaten van de EU die aangesloten zijn bij de 

nationale gezondheidsdienst, hebben recht op 

deze verstrekkingen. Zij worden trouwens verstrekt 

voor de gehele duur van de ziekte, zonder 

beperking in de tijd. 


De gezondheidszorg wordt doorgaans verstrekt in 

de gezondheidscentra (centros de saúde) en de 

bijhuizen daarvan. Indien de gezondheidscentra u 

niet binnen de 72 uur kunnen behandelen, heeft u 

het recht een beroep te doen op een ziekenfondsarts. 

In noodgevallen kunt u ook een beroep doen op 

de dichtstbijzijnde hulpdienst (Servico de Atendimento 

Permanente, SAP) en/of op een openbaar 

ziekenhuis. 

Indien u meer dan drie maanden dient te wachten 

alvorens te worden opgenomen in een openbaar 

ziekenhuis, mag u zich laten behandelen in één 

van de particuliere ziekenhuizen waarmee de 

nationale gezondheidsdienst een overeenkomst 

heeft gesloten. 

U betaalt zelf een vaste bijdrage in de kosten van 

de meeste behandelingen, met name voor consulten 

(zowel in de gezondheidscentra als in de 

aangesloten ziekenhuizen) en voor elke bijkomende 

diagnose. Alle kosten die bovenop dat 

vaste bedrag komen, worden door de gezondheidsdienst 

gedragen. 

Veel personen zijn echter vrijgesteld van de 

betaling van die vaste bijdrage, met name 

degenen die behoren tot de volgende categorieën: 

— vrouwen tijdens de zwangerschap of het 

bevallingsverlof, 

— kinderen tot en met 12 jaar, 

— gepensioneerden van wie het pensioen niet 

hoger is dan het nationaal minimumloon, 

alsmede hun gezinsleden, 

— werklozen die bij de arbeidsbureaus ingeschreven 

zijn, alsmede hun echtgenote en 

kinderen ten laste, 

— werknemers die niet meer verdienen dan het 

nationaal minimumloon, alsmede hun echtgenote 

en kinderen ten laste, 

— de meeste gehandicapten of langdurig of 

ongeneeslijk zieken, 

— personen die een maandelijkse lijfrente ontvangen. 

Bovendien moeten geen eigen bijdragen worden 

betaald bij opname en behandeling in ziekenhuizen 

en verpleegeenheden van gezondheidscentra. 

 


Geneesmiddelen die voorgeschreven zijn door 

één van de medische instanties kunnen bij elke 

apotheek worden afgehaald op voorlegging van 

het recept. De staat betaalt een bepaald percentage 

van dat geneesmiddel, terwijl uzelf de rest 

betaalt. Het percentage dat door de staat wordt 

vergoed, hangt af van de indeling van het 

desbetreffende geneesmiddel in één van de drie 

schalen; het varieert van 20 % tot 100 %. 

Voor bijkomende medische hulpmiddelen en 

prothesen (zoals brillen) vergoedt de gezondheidsdienst 

een bepaald bedrag; naar gelang van de 

omstandigheden zijn daarvoor bepaalde percentages 

vastgesteld. 

 

De verstrekking van medische hulp in 

andere lidstaten van de EU 

Indien u in Portugal werkt, en uw gezinsleden ten 

laste recht hebben op de Portugese gezondheidszorg 

maar op het grondgebied van een andere 

lidstaat verblijven, moet u een formulier E 109 

aanvragen bij het Districtcentrum voor solidariteit 

en sociale zekerheid (CDSSS) waaronder u ressorteert. 

Twee exemplaren van dit formulier stuurt u 

naar uw gezinsleden met het oog op hun 

inschrijving bij het ziekteverzekeringsorgaan van 

hun woonland, zodat zij daar ook recht hebben 

op de voorzieningen van de gezondheidszorg. 

Indien u tijdelijk naar een andere lidstaat trekt 

terwijl u in Portugal werkt, moet u vóór uw vertrek 

formulier E 111 aanvragen bij uw Districtcentrum 

voor solidariteit en sociale zekerheid. 


Indien u tijdelijk arbeidsongeschikt bent om een 

andere reden dan arbeidsongeval of beroepsziekte 

(zie punt 4), kunt u in aanmerking komen voor 

ziekengeld. 

 

Voorwaarden en duur 

Om recht te hebben op het ziekengeld, moet u 

gedurende ten minste zes kalendermaanden 

(eventueel met onderbrekingen) in loondienst 

hebben gewerkt. Bovendien moet u in de loop 

van de vier maanden vóór het ziekteverlof ten 

minste twaalf dagen in loondienst hebben gewerkt. 

Als werknemer krijgt u geen ziekengeld voor de 

eerste drie dagen verzuim, maar in geval van 

tuberculose of ziekenhuisopname tijdens de eerste 

drie verzuimdagen wordt het ziekengeld vanaf de 

eerste dag betaald. 

PORTUGAL 

147

De uitkering wordt beperkt tot maximaal 1 095 

dagen, en na afloop daarvan kan u eventueel een 

beroep doen op het stelsel van de invaliditeitsverzekering 

(zie punt 5). Bij tuberculose wordt de 

uitkering voor de gehele duur van de arbeidsongeschiktheid 

toegekend. 

Het ziekengeld voor zelfstandigen die voor de 

uitgebreidere beschermingsregeling hebben gekozen, 

loopt maximaal 365 dagen (behalve bij 

tuberculose) en wordt niet uitgekeerd gedurende 

de eerste 30 dagen arbeidsongeschiktheid, behalve 

bij ziekenhuisopname en tuberculose. 


De dagvergoeding bij ziekte bedraagt 65 % van 

uw gemiddeld dagloon van de laatste zes maanden 

die voorafgingen aan de tweede maand vóór 

de maand waarin de arbeidsongeschiktheid begon. 

Wanneer het ziekteverlof langer dan 365 

opeenvolgende dagen duurt, wordt de dagvergoeding 

opgetrokken tot 70 %. Bij tuberculose wordt 

80 % of zelfs 100 % van het gemiddelde loon 

toegekend. De uitkering kan nooit lager zijn dan 

30 % van het minimumloon, behalve indien uw 

vroeger gemiddeld inkomen lager was dan het 

minimumloon. In dat geval is de uitkering even 

hoog als uw vroeger loon. 

Formaliteiten 

Indien een ziekte of een ongeval een tijdelijke 

arbeidsongeschiktheid als gevolg heeft, zal het 

gezondheidscentrum van de streek waar u woont 

een verklaring van arbeidsongeschiktheid opstellen. 

De begunstigde dient de verklaring van 

tijdelijke arbeidsongeschiktheid door te geven 

aan het Districtcentrum voor solidariteit en sociale 

zekerheid waaronder hij of zij valt. Het CDSSS zal 

vervolgens het ziekengeld vaststellen en uitbetalen. 

C. MOEDERSCHAP, VADERSCHAP EN 

ADOPTIE 

De geboorte of de adoptie van een kind, alsook 

werkverzuim om voor minderjarige of gehandicapte 

kinderen te zorgen, of om voor ernstig 

gehandicapten of chronisch zieken te zorgen, of 

de geboorte van kleinkinderen, kan recht geven 

op de volgende uitkeringen: 

— uitkering bij moederschap; 

— vaderschapsuitkering; 

— adoptie-uitkering; 

— uitkering bij zorg voor zieke of gehandicapte 

kinderen; 

— uitkering bij zorg voor ernstig gehandicapten 

of chronisch zieken; 

— uitkering bij ouderschapsverlof; 

— uitkering bij speciaal verlof voor grootouders; 

— uitkering bij bijzondere risico’s; 

— gezondheidszorg (zie punt A). 

Een werkende vrouw die onder een van de 

socialezekerheidsstelsels valt, heeft bij de geboorte 

van een kind recht op de moederschapsuitkering. 

Vaders die in loondienst werken, hebben recht op 

een uitkering voor vaderschapsverlof gedurende 

de eerste maand na de geboorte van een kind. 

Verder hebben zij, evenals zelfstandigen, ook 

recht op deze uitkering wanneer het moederschapsverlof 

na de geboorte van het kind onderbroken 

wordt wegens een fysieke of mentale 

ziekte van de moeder, of wegens haar overlijden, 

en ook indien de ouders daar gezamenlijk toe 

besluiten. 

Als een verzekerde (man of vrouw) een kind van 

minder dan vijftien jaar oud adopteert, heeft hij/zij 

recht op een adoptie-uitkering wanneer zij/hij 

haar/zijn beroepsbezigheden neerlegt om dat kind 

te verzorgen. 

Wanneer een kind van minder dan 10 jaar (of 

ongeacht de leeftijd, indien het een gehandicapt 

kind betreft) ziek wordt of een ongeval krijgt, heeft 

de moeder of vader recht op een verzorgingsuitkering. 

Werknemers hebben recht op een uitkering voor 

zorg voor geadopteerde of stiefkinderen die 

ernstig gehandicapt of chronisch ziek zijn en 

nog geen twaalf jaar oud zijn. 

Vaders die werknemer zijn, hebben recht op een 

ouderschapsverlofuitkering gedurende de eerste 

twee weken, op voorwaarde dat dit verlof 

onmiddellijk op het moederschapsof vaderschapsverlof 

volgt. 

Werknemers kunnen verlof opnemen bij de geboorte 

van kleinkinderen, indien de ouders 

jongeren tot 16 jaar zijn, op voorwaarde dat zij 

met deze samenwonen, en hebben dan ook recht 

op de uitkering bij speciaal grootouderschapsverlof. 

Werkneemsters hebben recht op een uitkering 

voor specifieke risico’s ter compensatie van de 

inkomensderving tijdens het verlof wegens zwangerschap, 

bevalling en lactatie, in geval van een 

risico voor de gezondheid en de veiligheid van de 

vrouw, en bij vrijstelling van nachtarbeid. 

Voorwaarden en duur van de uitkeringen 

Om recht te hebben op deze uitkeringen moet u 

ten minste zes maanden in loondienst hebben 

gewerkt. 

De moederschapsuitkering wordt betaald gedurende 

120 dagen, waarvan 90 dagen direct op de 

bevalling dienen te volgen. Na de bevalling dient 

ten minste zes weken verplicht moederschaps- 

148 PORTUGAL

verlof te worden opgenomen. Bij abortus heeft 

men recht op minimaal 14 en maximaal 30 dagen 

verlof. Er zijn ook nog andere bepalingen betreffende 

de geboorte van tweelingen, klinische 

risico’s voor moeder of kind en opname in het 

ziekenhuis van moeder of kind. 

De uitkering voor vaderschapsverlof loopt gedurende 

vijf dagen, opeenvolgend of met onderbrekingen, 

en de uitkering bij ouderschapsverlof 

15 dagen, op voorwaarde dat het verlof onmiddellijk 

op het moederschapsof vaderschapsverlof 

volgt. De uitkering bij adoptie loopt 100 dagen, en 

de uitkering bij verzorging van zieke of gehandicapte 

kinderen wordt gedurende maximaal 30 

dagen per jaar en per kind toegekend. 

De duur van de uitkeringen bij zorg voor ernstig 

gehandicapten en chronisch zieken is zes maanden, 

verlengbaar tot een maximum van vier jaar, 

en de duur van de uitkering voor speciaal verlof 

voor grootouders is maximaal 30 dagen. 

De uitkering bij specifieke risico’s wordt uitbetaald 

zolang dat nodig is om blootstelling te 

vermijden, en gedurende 112 dagen bij vrijstelling 

van nachtarbeid. 

Bedrag van de uitkeringen 

De uitkeringen bij moederschap, vaderschap, 

ouderschapsverlof en speciaal verlof voor grootouders 

bedragen 100 % van uw gemiddelde loon 

in de zes maanden die voorafgaan aan de tweede 

maand vóór het ontstaan van het recht op de 

uitkering. Deze uitkering kan niet minder bedragen 

dan 50 % van het minimumloon. 

De uitkeringen bij zorg voor zieke minderjarige of 

gehandicapte kinderen, bij zorg voor ernstig 

gehandicapten en chronisch zieken, en bij specifieke 

risico’s, bedragen 65 % van het referentieloon. 

De uitkering bij zorg voor ernstig gehandicapten 

en chronisch zieken kan niet meer 

bedragen dan het hoogste minimumloon. 

Formaliteiten 

U moet deze uitkeringen aanvragen bij uw 

Districtcentrum (CDSSS) binnen de zes maanden 

vanaf de eerste dag van het werkverzuim. 

Uw aanvraag moet door bewijsstukken worden 

gestaafd. Ook moet u een verklaring van de 

gezondheidsdienst en/of een uittreksel van de 

burgerlijke stand voorleggen. 



De werkgever is verplicht zijn werknemers tegen 

arbeidsongevallen te verzekeren. Over het algemeen 

wordt de verantwoordelijkheid daarvoor 

overgedragen aan verzekeringsmaatschappijen, 

aangezien de sociale zekerheid die risico’s niet 

dekt. 

Zelfstandigen zijn verplicht zich tegen arbeidsongevallen 

te verzekeren. 

Daarentegen heeft het algemeen socialezekerheidsstelsel 

wel voorzieningen in geval van beroepsziekten. 

Hoewel er dus verschillende verzekeraars zijn, 

worden bij arbeidsongevallen nagenoeg dezelfde 

verstrekkingen en uitkeringen verleend als bij 

beroepsziekten: 

— medische en chirurgische behandeling, geneesmiddelen 

en andere gezondheidszorg, 

zoals ziekenhuisopname, verpleging enz.; 

— vergoeding wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid; 

— voorlopig pensioen; 

— vergoeding en pensioen bij blijvende arbeidsongeschiktheid; 

— uitkering bij ernstige blijvende arbeidsongeschiktheid; 

— uitkering bij sterfgeval en vergoeding van de 

begrafeniskosten; 

— pensioen voor nabestaanden; 

— aanvullende pensioenuitkering; 

— aanvullende uitkeringen in juli en december; 

— uitkering voor aanpassing van de woning; 

— uitkering voor het volgen van beroepsopleidingscursussen. 

Al wie in loondienst werkt, ongeacht het feit of de 

arbeid al dan niet met winstoogmerken wordt 

verricht en, bij hun overlijden, de leden van hun 

gezin, hebben recht op deze prestaties. Bij 

beroepsziekten kan de verzekering bovendien tot 

de zelfstandigen worden uitgebreid. 

Voorwaarden en duur van de uitkering 

Een ongeval wordt normaliter beschouwd als een 

arbeidsongeval indien het plaatsvindt op de 

werkplek tijdens de werkuren, en een lichamelijk 

letsel, een functionele storing of een ziekte heeft 

veroorzaakt die leidt tot de dood of tot een gehele 

of gedeeltelijke, blijvende of tijdelijke vermindering 

van de arbeidsgeschiktheid en de verdiencapaciteit. 

Uitkeringen en verstrekkingen bij beroepsziekte 

kunnen worden toegekend aan een werknemer 

die een beroepsziekte heeft opgelopen als gevolg 

van de risico’s door de aard van zijn werk, of als 

gevolg van de risico’s waaraan hij in zijn gebruikelijke 

werkomgeving is blootgesteld. Bovendien 

stelt de lijst van de officiële beroepsziekten de 

maximumduur vast tussen de beëindiging van de 

blootstelling aan het risico, en het tijdstip waarop 

de ziekte zich openbaart. 

PORTUGAL 

149

De uitkeringen en verstrekkingen worden voortgezet 

zolang de gevolgen van het ongeval of de 

ziekte niet verdwenen zijn. 

 

Bedrag 

Het bedrag van de uitkeringen hangt af van de 

aard en de graad van de arbeidsongeschiktheid, 

van het vroegere basisloon van de verzekerde, en 

in bepaalde gevallen ook van het aantal gezinsleden 

ten laste. 

 

Formaliteiten 

Bij een arbeidsongeval dient u zich te wenden tot 

de verzekeringsmaatschappij waarbij uw werkgever 

verzekerd is, of tot de maatschappij waarnaar 

hij u verwijst. Gewoonlijk moeten daarbij 

bepaalde termijnen in acht worden genomen, en 

de formaliteiten verschillen naar gelang van de 

maatschappij. Het is dus beter reeds tevoren 

ingelicht te zijn over wat u bij een arbeidsongeval 

moet doen. 

Indien u door een beroepsziekte getroffen wordt, 

moet u een aanvraag indienen bij het Nationaal 

Centrum voor bescherming tegen beroepsrisico’s 

(in punt 11 vindt u het adres). 

Gewoonlijk zorgen de openbare gezondheidsdiensten 

voor alles wat verband houdt met de 

medische kant (zie punt 3 A). Uw behandelende 

arts zal beoordelen of uw ziekte al dan niet 

verband houdt met uw beroep; die verklaring is 

onmisbaar om voor deze specifieke voorzieningen 

in aanmerking te komen. 

Voor de overlijdensuitkering moeten de overlijdensakte 

en de kwitanties in verband met de 

begrafeniskosten worden ingediend. 


Bij invaliditeit heeft u eventueel recht op: 

— een invaliditeitspensioen; 

— een toeslag wegens afhankelijkheid. 

Een invaliditeitspensioen kunt u aanvragen indien 

uw blijvende arbeidsongeschiktheid zo erg is, dat 

u niet meer dan éénderde kan verdienen van het 

loon dat u normaal zou hebben ontvangen bij de 

voltijdse uitoefening van uw beroep. 

U heeft geen recht op een invaliditeitspensioen 

indien uw arbeidsongeschiktheid het gevolg is van 

een arbeidsongeval of een beroepsziekte, of 

wanneer u voldoet aan de voorwaarden voor 

een ouderdomspensioen. 

Alle werknemers die aangesloten zijn bij een op 

premies berustende socialezekerheidsregeling 

kunnen aanspraak maken op de invaliditeitsuitkeringen. 

 

Voorwaarden en duur 

Om recht te hebben op een invaliditeitspensioen 

moet u ten minste vijf jaar socialezekerheidspremies 

hebben betaald. Voor die berekening worden 

enkel jaren met ten minste 120 premiedagen in 

aanmerking genomen. Uw recht op de uitkeringen 

blijft gehandhaafd zolang de redenen voor de 

erkenning van uw invaliditeit blijven bestaan, 

maar ten hoogste tot op de datum waarop dit 

pensioen omgezet wordt in een ouderdomspensioen. 

Wanneer na afloop van de maximumduur voor het 

ziekengeld (1 095 dagen) vastgesteld wordt dat uw 

arbeidsongeschiktheid van blijvende aard is, kunt 

u overgaan naar de invaliditeitsverzekering. 

Om recht te hebben op de toeslag wegens 

afhankelijkheid moet u afhankelijk zijn van de 

hulp van een andere persoon voor de vervulling 

van basisbehoeften. Deze afhankelijkheid dient te 

worden geattesteerd door het Centrum voor de 

verificatie van arbeidsongeschiktheid, dat zal 

vaststellen of het afhankelijkheid van de eerste of 

de tweede graad betreft. 

 

Bedrag 

Het invaliditeitspensioen wordt als volgt berekend: 

voor ieder kalenderjaar waarin u ten minste 

120 premiedagen heeft betaald, ontvangt u 2 % 

van het gemiddelde loon dat u heeft ontvangen in 

de tien hoogstbetaalde van de 15 laatste jaren. Het 

pensioen bedraagt nooit minder dan 30 % en 

nooit meer dan 80 % van uw voorafgaande 

gemiddelde inkomen. Er is een gegarandeerd 

minimum, dat naar gelang van het aantal jaren 

waarin bijdragen zijn betaald, varieert van 65 % 

tot 100 % van het nationaal minimuminkomen. 

Indien het pensioen minder bedraagt dan de 

gegarandeerde minima, wordt het verschil bijgepast 

door een sociale toeslag ten bedrage van het 

verschil tussen het gegarandeerd minimum en het 

pensioen van het algemene stelsel. 

In december krijgen de pensioengerechtigden een 

kersttoelage en in juli een 14e maand; beide 

bedragen zijn gelijk aan één maand pensioen. 

Het invaliditeitspensioen van het algemeen stelsel 

mag eventueel gecumuleerd worden met andere 

invaliditeits- of ouderdomspensioenen van andere 

sociale regelingen, met name met de uitkeringen 

in verband met arbeidsongevallen en beroepsziekten. 

Ook mag een invaliditeitspensioen gecumuleerd 

worden met een arbeidsinkomen. De 

som van het pensioen en de inkomsten uit een 

beroep mag niet meer bedragen dan het gemiddeld 

loon dat als basis voor de pensioenberekening 

heeft gediend. Bij overschrijding van dit 

bedrag wordt het surplus van het pensioen 

afgetrokken. 

150 PORTUGAL

Het bedrag van de afhankelijkheidstoeslag bedraagt 

50 % van het sociale pensioen in situaties 

van afhankelijkheid van de eerste graad, en 90 % 

in situaties van afhankelijkheid van de tweede 

graad. 

 

Formaliteiten 

Het invaliditeitspensioen en de afhankelijkheidstoeslag 

moeten worden aangevraagd bij het 

Districtcentrum van uw woonplaats, met gebruikmaking 

van de daarvoor bestemde formulieren en 

met de daarin verlangde bewijsstukken (kopieën 

van uw identiteitsbewijs en van uw belastingbetalerkaart, 

en voor de afhankelijkheidstoeslag 

ook bewijsstukken betreffende de identiteit van de 

persoon of organisatie die hulp verleent). 

6. Uitkeringen bij ouderdom 

Bij ouderdom kan recht ontstaan op: 

— een ouderdomspensioen; 


Alle werknemers die bij een op premies berustend 

socialezekerheidsstelsel aangesloten zijn, hebben 

recht op de ouderdomsuitkeringen. 

 

Voorwaarden en duur van de uitkering 


moet u de pensioengerechtigde leeftijd hebben 

bereikt en lang genoeg socialezekerheidsbijdragen 

hebben betaald. 

De pensioenleeftijd is 65 jaar, zowel voor mannen 

als voor vrouwen. Onder bepaalde voorwaarden 

kan echter eerder aanspraak worden gemaakt op 

een pensioen. Indien men al op 55-jarige leeftijd 

het pensioen aanvraagt (en 30 jaar heeft gewerkt), 

wordt een korting toegepast. Indien men daarentegen 

pas met 65 pensioen aanvraagt (en ten 

minste 40 jaar heeft gewerkt), ontvangt men een 

bonus in de vorm van een verhoging van het 

pensioenbedrag. Er bestaan nog andere bepalingen 

die vervroegd pensioen mogelijk maken voor 

bepaalde categorieën werknemers. Onder bepaalde 

voorwaarden mogen werklozen reeds een 

ouderdomspensioen aanvragen vanaf 60 jaar. 


moet u bovendien aantonen dat u ten minste 15 

jaar bijdragen heeft betaald. Daarvoor worden 

enkel de jaren met ten minste 120 premiedagen in 


Het ouderdomspensioen wordt voor de rest van 

het leven uitbetaald. 

Wat de toeslag wegens afhankelijkheid betreft, 

gelden dezelfde voorwaarden als wanneer die 

toeslag bij een invaliditeitspensioen wordt toegekend 

(zie punt 5). 

Bedrag 

Het ouderdomspensioen wordt als volgt berekend: 

voor ieder kalenderjaar waarin u ten minste 120 

premiedagen heeft betaald, ontvangt u 2 % van 

het gemiddelde loon dat u heeft ontvangen in de 

tien hoogstbetaalde van de 15 laatste jaren. Het 

pensioen bedraagt nooit minder dan 30 % en 

nooit meer dan 80 % van uw voorafgaande 

gemiddelde inkomen. Er is een gegarandeerd 

minimum, dat naar gelang van het aantal jaren 

waarin bijdragen zijn betaald, varieert van 65 % 

tot 60 % van het nationaal minimuminkomen. 

Indien het pensioen minder bedraagt dan de 

gegarandeerde minima, wordt het verschil bijgepast 

door een sociale toeslag ten bedrage van het 

verschil tussen het gegarandeerd minimum en het 

pensioen van het algemene stelsel. 

In december ontvangen de gepensioneerden een 

kerstpremie en in juli een 14e maand; beide 

bedragen zijn gelijk aan één maand pensioen. 

Het ouderdomspensioen mag gecumuleerd worden 

met beroepsinkomsten. 

 

Formaliteiten 

Om uw ouderdomspensioen aan te vragen, zendt 

u het daarvoor bestemde formulier naar het 

Nationaal Centrum voor pensioenen (het adres 

vindt u in punt 11) of naar het Districtcentrum 

voor solidariteit en sociale zekerheid van de streek 

waar u werkt of woont, met de daarin verlangde 

bewijsstukken (kopieën van uw identiteitsbewijs 

en van uw belastingbetalerkaart). Voor het aanvragen 

van de afhankelijkheidstoeslag dient u het 

daarvoor bestemde formulier te gebruiken en de 

bovengenoemde bewijsstukken bij te voegen, en 

ook bewijsstukken betreffende de identiteit van de 

persoon of organisatie die hulp verleent. 

7. Uitkeringen bij overlijden en 

pensioenen voor 


De op premies berustende socialezekerheidsstelsels 

kunnen bij overlijden van één van hun 

verzekerden aan de nabestaanden de volgende 

uitkeringen toekennen: 

— het nabestaandenpensioen; 

— de overlijdensuitkering; 


Recht op de nabestaandenuitkeringen hebben in 

de eerste plaats de langstlevende echtgeno(o)t(e), 

ex-echtgeno(o)t(e), de daarmee gelijkgestelde persoon, 

en de kinderen of de personen die daarmee 

gelijkgesteld zijn. Indien deze er niet zijn, kunnen 

de uitkeringen toegekend worden aan bloedverwanten 

of aangetrouwde familieleden die ten tijde 

PORTUGAL 

151

van het overlijden ten laste van de verzekerde 

kwamen. 


Zowel de overledene als zijn nabestaanden 

moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. 

De verzekerde moet ten minste 36 maanden 

bijdragen hebben betaald op het ogenblik van 

zijn/haar overlijden. De (ex-)echtgeno(o)t(e) moet 

normaal ten minste één jaar met de overledene 

gehuwd zijn geweest, en bij scheiding van tafel en 

bed of bij echtscheiding moet de (ex-)echtgeno(o)t(e) 

op de datum van overlijden alimentatie 

hebben ontvangen. De met een echtgeno(o)t(e) 

gelijkgestelde persoon moet ten minste twee jaar 

met de overledene samengeleefd hebben, en een 

wettelijk erkend recht op alimentatie hebben. De 

kinderen of gelijkgestelde personen hebben recht 

op het pensioen tot de leeftijd van 18 jaar; dit 

wordt verlengd tot 25 of 27 jaar wegens studies, 

terwijl het onbeperkt is bij gehandicapte kinderen 

die als zodanig recht hebben op gezinsuitkeringen. 

De overlijdensuitkering wordt toegekend aan de 

gezinsleden van de overledene, zonder garantieperiode. 

Indien niemand van de familieleden recht heeft op 

de overlijdensuitkering, kan een vergoeding voor 

de begrafeniskosten uitgekeerd worden aan degene 

die aantoont deze kosten te hebben betaald. 

De toeslag wegens afhankelijkheid wordt uitbetaald 

aan rechthebbenden op een nabestaandenpensioen 

die zich in een situatie van afhankelijkheid 

bevinden en niet zelfstandig de handelingen 

van het dagelijks leven kunnen verrichten. 

Bedrag 

Het nabestaandenpensioen bedraagt een percentage 

van het pensioen dat de verzekerde ontving 

of zou hebben ontvangen als uitkering bij 

arbeidsongeschiktheid of ouderdom op de datum 

van zijn overlijden. Dit percentage bedraagt: 

— 60 % voor de (ex-)echtgeno(o)t(e) of 70 % 

voor beiden; 

— 20 %, 30 % of 40 % voor de kinderen en de 

gelijkgestelde personen, naargelang er een, 

twee of meer begunstigden zijn. Deze 

percentages worden opgetrokken tot 40 %, 

60 % of 80 % indien er geen overlevende 

pensioengerechtigde (ex-)echtgeno(o)t(e) is. 

In december en juli krijgen de gepensioneerden 

een kersttoelage en een veertiende maand, die 

beiden gelijk zijn aan één maand pensioen. 

De overlijdensuitkering wordt in één keer betaald 

en is gelijk aan zesmaal een referentieloon ter 

hoogte van ten minste het nationaal minimumloon. 

De helft daarvan wordt betaald aan de (ex-) 

echtgeno(o)t(e) en de helft aan de kinderen of met 

hen gelijkgestelden. Indien er geen nabestaanden 

van een van deze categorieën zijn, wordt het 

volledige bedrag aan de andere categorie uitbetaald. 

Het bedrag van de toeslag wegens afhankelijkheid 

wordt geïndexeerd op het bedrag van het sociale 

pensioen van het algemene stelsel en varieert naar 

gelang van de mate van afhankelijkheid: eerste 

graad — 50 % van het sociale pensioen; tweede 

graad — 90 %. 

Formaliteiten 

U kunt nabestaandenpensioen en/of een overlijdensuitkering 

aanvragen met behulp van een 

speciaal formulier dat u stuurt naar het Nationaal 

Centrum voor pensioenen of naar het Districtcentrum 

(CDSSS) van uw woonplaats. In punt 11 vindt 

u de adressen van deze organen. 

Bij de aanvraag moeten de geboorteakte en een 

overlijdensverklaring van de verzekerde alsmede 

een fotokopie van het identiteitsbewijs van de 

aanvrager worden gevoegd. 

De uitkering wegens afhankelijkheid dient aangevraagd 

te worden bij het districtcentrum van de 

woonplaats van de aanvrager, eveneens met 

identiteitsbewijs, met gebruikmaking van het 

daarvoor bestemde formulier. Het systeem voor 

de beoordeling van invaliditeit/arbeidsongeschiktheid 

van het CDSRSS bepaalt of er sprake is van 

een situatie van afhankelijkheid en over de mate 

van afhankelijkheid. 


Bij onvrijwillige werkloosheid heeft u recht op een 

of meer van deze drie uitkeringen: 

— de gewone werkloosheidsuitkering (subsídio 

de desemprego); 

— de sociale werkloosheidsuitkering (subsídio 

social de desemprego); 

— de uitkering bij gedeeltelijke werkloosheid 

(subsídio de desemprego parcial). 


Om recht te hebben op de uitkering moet u tot 

werken in staat zijn, beschikbaar zijn voor de 

arbeidsmarkt, en ingeschreven zijn bij uw plaatselijk 

arbeidsbureau (centro do emprego). 

U heeft recht op een werkloosheidsuitkering 

indien u in de 24 maanden vóór het begin van 

de werkloosheid ten minste 540 dagen in loondienst 

heeft gewerkt. 

Voor de sociale werkloosheidsuitkering moet u in 

de twaalf maanden die aan het begin van de 

werkloosheid voorafgaan ten minste 180 dagen in 

loondienst hebben gewerkt. Deze uitkering wordt 

152 PORTUGAL

ook toegekend indien u na afloop van de gewone 

werkloosheidsuitkering nog geen werk heeft gevonden. 

De sociale werkloosheidsuitkering wordt 

evenwel alleen toegekend aan werknemers met 

een gezinsinkomen dat per hoofd niet meer 

bedraagt dan 80 % van het gegarandeerd minimumloon. 

De duur van de werkloosheidsuitkering hangt af 

van de leeftijd van de werknemer, en varieert van 

twaalf tot 30 maanden. Begunstigden van 45 jaar 

en ouder ontvangen de uitkering twee maanden 

langer voor elke vijf jaar betaald werk in de 20 

jaar voorafgaande aan de werkloosheid. 

De sociale werkloosheidsuitkering duurt even 

lang, behalve als ze toegekend is na afloop van 

een vroeger toegekende gewone werkloosheidsuitkering; 

in dat geval wordt de uitkeringsduur 

gehalveerd. Vanaf 55 jaar wordt de sociale werkloosheidsuitkering 

doorbetaald tot 60 jaar, waarna 

een ouderdomspensioen kan worden aangevraagd. 

Er zijn verder bepalingen die de overstap 

naar een ouderdomspensioen vanaf 55 jaar 

mogelijk maken voor begunstigden die 50 jaar of 

ouder waren op het moment dat zij werkloos 

werden, maar in dat geval wordt het bedrag van 

het pensioen gekort. 

Men heeft recht op een uitkering bij gedeeltelijke 

werkloosheid indien men een werkloosheidsuitkering 

ontvangt, een parttimearbeidsovereenkomst 

sluit, en voldoet aan andere voorwaarden 

betreffende de hoogte van het loon en het aantal 

gewerkte uren. 

Deze uitkering gaat in vanaf het begin van de 

parttimearbeidsovereenkomst en de duur is de 

resterende duur van de lopende werkloosheidsuitkering. 

 

Bedrag 

Het dagtarief van de werkloosheidsuitkering is 

65 % van het referentieloon, dat overeenkomt met 

het gemiddeld daginkomen van de laatste twaalf 

kalendermaanden voorafgaande aan de tweede 

maand vóór het begin van de werkloosheid. De 

werkloosheidsuitkering mag evenwel niet minder 

bedragen dan het minimumloon (behalve indien 

het referentieloon lager was dan het minimumloon), 

en mag ook niet meer bedragen dan 

driemaal datzelfde minimumloon. 

De sociale werkloosheidsuitkering bedraagt tussen 

80 % en 100 % van het hoogste wettelijk 

gegarandeerde minimumloon, afhankelijk van de 

vraag of de begunstigde alleenstaand is of een 

gezin heeft, en kan niet meer bedragen dan het 

referentieloon. 

Het bedrag van de uitkering bij gedeeltelijke 

werkloosheid komt overeen met het verschil 

tussen de werkloosheidsuitkering, vermeerderd 

met 25 %, en de voor het werk in deeltijd 

ontvangen beloning. 

Formaliteiten 

Werkloosheidsuitkeringen dienen te worden aangevraagd 

bij het CDSSS waaronder de betrokkene 

valt, of dat van zijn woonplaats, en wel binnen de 

eerste 90 dagen van de werkloosheid, met gebruikmaking 

van het daartoe bestemde formulier, 

plus een verklaring van de werkgever waaruit de 

werkloosheid en de hoogte van het laatst ontvangen 

loon blijken, plus een verklaring van het 

arbeidsbureau van de woonplaats, waaruit blijkt 

dat de arbeidsgeschiktheid en de beschikbaarheid 

voor de arbeidsmarkt zijn beoordeeld. 


De volgende uitkeringen kunnen worden toegekend: 

— gezinsuitkering voor kinderen en jongeren; 

— uitkering voor het bezoeken van instellingen 

voor speciaal onderwijs; 

— levenslange maandelijkse uitkering; 

— uitkering voor hulp van derden; 

— begrafenisuitkering (bedrag ineens). 

De begrafenisuitkering wordt toegekend bij het 

overlijden van de verzekerde of van de volgende 

gezinsleden: zijn/haar echtgeno(o)t(e), kinderen 

ten laste, kinderen die de levenslange maandelijkse 

uitkering ontvangen, en ouders of grootouders 

ten laste. In alle gevallen dienen de 

uitgaven aangetoond te worden. 

Kinderen en gelijkgestelde personen (stiefkinderen, 

geadopteerde kinderen, pleegkinderen enz.) 

hebben recht op alle uitkeringen op permanente 

basis. 

Voor eenzelfde feit kan slechts één uitkering 

worden toegekend, ook als er verschillende 

uitkeringsgerechtigden zijn. 

De gezinsuitkering voor kinderen en jongeren 

wordt verhoogd indien er sprake is van een 

handicap. Deze uitkering is hoger gedurende de 

eerste twaalf maanden van het leven en kan 

worden aangepast vanaf het derde rechthebbende 



Om in aanmerking te komen voor deze uitkeringen 

dient u gewerkt te hebben en bijdragen te 

hebben betaald in de loop van de twaalf maanden 

voorafgaande de tweede kalendermaand voor de 

indiening van de aanvraag of het moment van 

verificatie van het voor de toekenning bepalende 

feit (deze voorwaarde geldt niet voor gepensioneerden). 

Verder is het ook een voorwaarde 

dat het gezinslid ten laste van de begunstigde 

PORTUGAL 

153

komt en geen beroepsactiviteit uitoefent die onder 

het verplichte stelsel van sociale bescherming valt. 

De gezinsuitkering voor kinderen en jongeren 

wordt betaald tot het zestiende levensjaar is 

voltooid (of tot 24 jaar voor gehandicapte 

kinderen). De uitkering kan echter ook nog 

worden verlengd tot 18, 20 of 24 jaar, indien de 

kinderen zijn ingeschreven bij een instelling voor 

voortgezet of hoger onderwijs, of een beroepsopleiding 

volgen, en daarvoor geen studiebeurs, 

opleidingstoelage of stagevergoeding ontvangen 

(van meer dan tweederde van het minimumloon). 

De gehandicaptentoelage wordt betaald voor 

gehandicapte kinderen van jonger dan 24 jaar 

die een instelling voor speciaal onderwijs (ook 

internaten) bezoeken of specifieke individuele 

pedagogische of therapeutische bijstand nodig 

hebben. 

De uitkering voor het bezoeken van een instelling 

voor speciaal onderwijs wordt betaald voor 

gehandicapte kinderen van jonger dan 24 jaar 

die een dergelijke particuliere instelling bezoeken 

(met of zonder winstoogmerk) en ook buiten die 

instelling individuele bijstand nodig hebben. 

De levenslange maandelijkse uitkering wordt 

toegekend aan kinderen van ouder dan 24 jaar 

die een handicap hebben waardoor zij niet in 

staat zijn zelf in hun levensonderhoud te voorzien. 

De uitkering voor hulp van derden wordt toegekend 

aan kinderen waarvoor de gezinsuitkering 

voor kinderen is toegekend, en aan jongeren met 

een gehandicaptentoeslag of een levenslange 

maandelijkse uitkering, die hulp nodig hebben 

en ontvangen van een derde persoon, gedurende 

ten minste zes uur per dag, om in elementaire 

behoeften te voorzien. 

De duur van deze langdurige uitkeringen varieert. 

Voor kinderen vanaf 16 jaar wordt de gezinsuitkering 

voor kinderen en jongeren alleen betaald 

indien regelmatig wordt aangetoond dat het kind 

een van de genoemde soorten onderwijs volgt. 

De gehandicaptentoelage wordt toegekend tot 24 

jaar, terwijl de levenslange uitkering voor onbeperkte 

duur betaald wordt, namelijk zolang het 

gehandicapte kind geen premievrij invaliditeitspensioen 

ontvangt. 

 

Bedrag 

Het bedrag van de gezinsuitkering voor kinderen 

en jongeren wordt bepaald aan de hand van drie 

schalen, geïndexeerd op het nationaal minimumloon 

(salário mínimo nacional, SMN): 

— schaal 1: tot 1,5 keer het SMN, 

— schaal 2: van 1,5 tot 8 keer het SMN, 

— schaal 3: meer dan 8 keer het SMN. 

Het bedrag van de gehandicaptentoelage wordt 

bepaald aan de hand van drie leeftijdscategorieën, 

en dat van de uitkering voor het bezoeken van een 

instelling van speciaal onderwijs varieert naar 

gelang van de hoogte van de maandelijkse kosten 

en het gezinsinkomen. De overige uitkeringen 

bestaan uit een vast bedrag, dat normaal elk jaar 

wordt aangepast. 

Formaliteiten 

Gezinsuitkeringen moeten worden aangevraagd 

bij het districtcentrum (CDSSS), binnen zes 

maanden na de datum van het feit dat recht geeft 

op de betreffende uitkering, met gebruikmaking 

van het daartoe bestemde formulier, en met de 

daarin aangegeven bewijsstukken, met name: 

— het geboorteattest of een identiteitsbewijs van 

het kind voor wie u de uitkering vraagt; 

— een fotokopie van de schoolpas, collegekaart, 

of ander vergelijkbaar bewijsstuk van inschrijving 

bij de onderwijsinstelling (gezinsuitkering 

voor kinderen en jongeren van 16- 

24 jaar); 

— een medische verklaring van de bevoegde 

instanties, indien het kind gehandicapt is; 

— een medische verklaring dat het gehandicapte 

kind speciale verzorging behoeft, indien u 

een uitkering voor het bezoeken van een 

instelling voor speciaal onderwijs aanvraagt; 

— een overlijdensakte, voor de betreffende 

uitkering; 

— een medische verklaring en een kopie van het 

identiteitsbewijs van de persoon die hulp 

verleent, voor de uitkering voor hulp van 

derden. 

Als u in loondienst werkt, heeft u recht op de 

Portugese gezinsuitkeringen voor uw gezinsleden 

die in andere lidstaten van de EU wonen. Nadere 

inlichtingen kunt u krijgen bij uw districtcentrum. 

10. Premievrij stelsel 

Het solidariteitsstelsel van het substelsel van 

sociale bescherming van de burgers voorziet in 

de volgende uitkeringen: 

— invaliditeit: 

sociaal invaliditeitspensioen 

toeslag wegens afhankelijkheid 

— ouderdom: 

sociaal ouderdomspensioen 


— overlijden: 

weduwe-/weduwnaarspensioen 

wezenpensioen 


— gezinsuitkeringen: 

154 PORTUGAL

gezinsuitkering voor kinderen en jongeren 

met gehandicaptentoelage 

uitkering voor het bezoeken van een 

instelling voor speciaal onderwijs 

uitkering voor hulp van derden 

— gegarandeerd minimuminkomen. 

Rechthebbenden 

Het premievrij pensioen wordt toegekend aan 

personen van 65 jaar of ouder, en aan personen 

ouder dan 18 jaar, die blijvend en volledig 

arbeidsongeschikt zijn. 

De toeslag wegens afhankelijkheid wordt toegekend 

aan rechthebbenden op een premievrij 

invaliditeitspensioen, ouderdomspensioen of nabestaandenpensioen 

die voldoen aan de in punt 5 

genoemde voorwaarden voor deze uitkering. 

Het weduwe-/weduwnaarspensioen wordt toegekend 

aan de echtgeno(o)t(e) van een gepensioneerde 

die vóór zijn/haar overlijden een premievrij 

pensioen ontving, op voorwaarde dat die 

weduwe/weduwnaar geen recht heeft op een 

pensioen uit eigen hoofde. Minderjarige wezen 

hebben recht op een wezenpensioen. 

De premievrije gezinsuitkeringen worden aan 

dezelfde categorieën van kinderen en jongeren 

toegekend als de overeenkomstige uitkeringen uit 

het op premies berustende stelsel van punt 9. 

Het gegarandeerd minimuminkomen is bedoeld 

voor individuele personen en gezinnen die zich in 

ernstige financiële problemen bevinden; om in 

aanmerking te komen, dient men in Portugal 

woonachtig te zijn, 18 jaar oud te zijn, en aan 

nog andere voorwaarden te voldoen. De ernst van 

de situatie wordt beoordeeld aan de hand van 

bepaalde criteria (bv. of het inkomen van een 

alleenstaande lager is dan het sociaal pensioen). 


Deze uitkeringen worden alleen toegekend aan 

personen die niet vallen onder het op premies 

berustend stelsel, of die wel bij dat stelsel aangesloten 

zijn maar niet voldoen aan de voorwaarden 

voor de uitkering op het ogenblik van de 

verzekerde gebeurtenis. Bovendien worden deze 

uitkeringen enkel toegekend aan personen die in 

Portugal wonen en die in financiële moeilijkheden 

verkeren. 

De premievrije uitkeringen worden betaald zolang, 

ten eerste, voldaan is aan de toekenningsvoorwaarden 

van het premievrije stelsel. Ten 

tweede wordt de betaling van pensioenen en 

gezinsuitkeringen stopgezet onder dezelfde voorwaarden 

als in het op premies berustend stelsel, 

met name rekening houdend met de leeftijd, het 

bezoeken van een onderwijsinstelling, het verdwijnen 

van de arbeidsongeschiktheid, overlijden. 

Bedrag 

Er wordt een vast bedrag toegekend als invaliditeits- 

en ouderdomspensioen, en dat bedrag wordt 

gewoonlijk elk jaar aangepast. Ook het wezenpensioen 

is een vast bedrag, dat evenwel afhankelijk 

is van het aantal kinderen. Het weduwe-/ 

weduwnaarspensioen bedraagt 60 % van het 

premievrij ouderdomspensioen. 

Het bedrag van de gezinsuitkeringen wordt toegekend 

onder dezelfde voorwaarden als voor het 

algemene stelsel gelden. 

De toeslag wegens afhankelijkheid wordt toegekend 

op basis van de volgende percentages: 

situatie van afhankelijkheid van de eerste graad — 

45 % van het sociaal pensioen; situatie van 

afhankelijkheid van de tweede graad — 85 % 

van het sociaal pensioen. 

Het bedrag van het gegarandeerd minimuminkomen 

wordt geïndexeerd op het sociaal pensioen 

van het premievrije stelsel, varieert afhankelijk 

van de samenstelling van het gezin en het 

gecombineerde inkomen daarvan, en is gelijk 

aan het verschil tussen dat inkomen en het als 

minimum voor gezinnen vastgestelde bedrag. 

Formaliteiten 

Alle uitkeringen van het premievrij stelsel moeten 

aangevraagd worden bij het Districtcentrum voor 

solidariteit en sociale zekerheid van uw woonplaats. 

Bij die aanvraag moeten de nodige documenten 

worden gevoegd (geboorteattest, identiteitsbewijs), 

alsmede een verklaring betreffende de 

inkomsten en de bewijsstukken die in de vorige 

punten voor de overeenkomstige uitkeringen zijn 

vermeld. 


Nadere inlichtingen kunt u verkrijgen bij het 

districtcentrum (Centro Distrital de Solidariedade 

e Seguranca Social, CDSSS) van uw woonplaats. 

De adressen van de hoofdkantoren van deze 

centra zijn: 

PORTUGAL 

155

Districten 

Adressen 

Districten 

Adressen 

Aveiro 

Rua Dr. Alberto Soares Machado 

P-3804-504 Aveiro 

Leiria Largo da República, 3 

P-2414-001 Leiria 

Beja Rua Professor Bento Jesus Caraca, 25 

— Apartado 44 

P-7801-951 Beja 

Braga 

Praca da Justica 

P-4717-505 Braga 

Braganca Praca Professor Cavaleiro Ferreira — 

Apartado 209 

P-5301-859 Braganca 

Castelo Branco 

Rua da Carapalha, Bloco 2 A 

P-6000-164 Castelo Branco 

Coimbra Rua Abel Dias Urbano, 2 

P-3001-519 Coimbra 

Évora 

Rua Chafariz d’El Rei, 22 — Apartado 

23 

P-7002-551 Évora 

Faro Rua Infante D. Henrique, 34 

P-8000-363 Faro 

Lisboa Av. Afonso Costa, 6 a 8 

P-1900-034 Lisboa 

Portalegre Praca João Paulo II, 7 — 

Apartado 18 

P-7301-959 Portalegre 

Porto Av. da Boavista, 900 

P-4100-112 Porto 

Santarém Largo do Milagre, 49 a 51 — 

Apartado 28 

P-2000-069 Santarém 

Setúbal Praca da República — Apartado 47 

P-2900-587 Setúbal 

Viana do Castelo Rua da Bandeira, 600 

P-4901-866 Viana do Castelo 

Vila Real Rua D. Pedro de Castro, 110 — 

Apartado 208 

P-5000-669 Vila Real 

Guarda 

Av. Coronel Orlindo de Carvalho 

P-6300-680 Guarda 

Viseu Av. António José de Almeida, 15 

P-3514-509 Viseu 

In alle grote steden zijn bijkantoren van deze 

districtcentra, en ook die bureaus kunnen u 

inlichtingen verschaffen. 

Hieronder het adres van de belangrijkste andere 

socialezekerheidsorganen: 

Centro Nacional de Pensões 

(Nationaal Pensioencentrum) 

Campo Grande, 6 

P-1771 Lisboa Codex 

Centro Nacional de Proteccão contra os Riscos 

Profissionais (Nationaal Centrum voor de bescherming 

tegen beroepsrisico’s) 

Av. da República, 25 — 1 Esq. 

P-1000 Lisboa 

Departamento de Relacões Internacionais de 

Seguranca Social (departement Internationale betrekkingen 

op het gebied van sociale zekerheid) 

Rua da Junqueira, 112 

P-1302 Lisboa Codex 

156 PORTUGAL

FINLAND 


De Finse sociale zekerheid omvat wettelijke 

rechten voor wie in Finland werkt en woont. De 

sociale zekerheid heeft tot doel een inkomen te 

garanderen in geval van ziekte, arbeidsongeschiktheid, 

werkloosheid en ouderdom alsmede bij de 

geboorte van een kind of het overlijden van een 

kostwinner. De sociale zekerheid omvat de wettelijke 

pensioenen, de ziekteverzekering, de verzekering 

tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten, 

de werkloosheidsverzekering, gezinsbijslagen 

en openbare gezondheidszorg. 

De hoofdlijnen van de sociale zekerheid in het 

jaar 2000 worden hieronder uiteengezet. 

— Gezondheidszorg en ziekteverzekering 

A. Openbare gezondheidszorg 

B. Ziekteverzekering 

— Arbeidsongevallen en beroepsziekten 

— Revalidatie 

— Wettelijke pensioenstelsels 

A. Invaliditeitspensioenen 

B. Gezinsbijslagen 

C. Werkloosheidspensioenen 

D. Ouderdomspensioenen 

E. Hoogte van de pensioenuitkeringen 

F. Aanvraagprocedure en beroep 

— Werkloosheidsuitkeringen 

A. Daguitkering bij werkloosheid 

B. Arbeidsmarktontwikkelingsstelsel 

— Ouderschapstoelagen 

— Gezinsbijslagen 

A. Kinderbijslag 

B. Moederschapstoelage 

— Nuttige adressen 

Wie heeft recht op 

socialezekerheidsuitkeringen? 

Iedereen die permanent in Finland woont, heeft 

recht op uitkeringen van de sociale zekerheid. 

Alle in Finland wonende personen hebben recht 

op pensioenverzekering (volkspensioen), gezondheidszorg 

en ziekteverzekeringsuitkeringen, 

ouderschapsuitkeringen en gezinsbijslag alsmede 

werkloosheidsverzekering. Voor sommige uitkeringen 

moet de betrokkene een bepaalde tijd in 

Finland hebben gewoond. 

Voor een deel van de sociale zekerheid moet de 

betrokkene in Finland werken of hebben gewerkt. 

Het bedrijfspensioenstelsel en de verzekering 

tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten zijn 

uitsluitend op werken gebaseerd. 

 

Organisatie van de sociale zekerheid 

Het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid 

is verantwoordelijk voor de regelgeving 

inzake sociale zekerheid en de algemene uitbouw 

van het socialezekerheidsstelsel. Bij de tenuitvoerlegging 

van de sociale zekerheid zijn verschillende 

instanties betrokken. Een bijzonderheid van 

het stelsel is dat bepaalde onderdelen van de 

sociale verzekering door particuliere verzekeringsmaatschappijen 

worden beheerd. 

Het socialezekerheidsstelsel voor in Finland 

woonachtige personen wordt beheerd door een 

onafhankelijk publiekrechtelijk orgaan: de Socialeverzekeringsinstelling 

(Kansaneläkelaitos, afgekort 

Kela). Administratief gezien staat deze instelling 

onder controle van het Finse parlement. 

De plaatselijke autoriteiten zijn verantwoordelijk 

voor de dienstverlening met betrekking tot gezondheidszorg. 

De bedrijfspensioenverzekeringen voor werknemers 

in de particuliere sector zijn in handen van 

pensioenverzekeringsinstellingen, pensioenfondsen 

en pensioenstichtingen. De coördinerende 

instantie voor bedrijfspensioenstelsels is het Centraal 

Orgaan Pensioenzekerheid Eläketurvakeskus 

(ETK). Deze instelling is ook bevoegd voor 

internationale pensioenen verzekeringsaangelegenheden. 

Toezicht op de verzekerings- en 

pensioeninstellingen wordt uitgeoefend door het 

Bureau voor verzekeringstoezicht, Vakuutusvalvontavirasto. 

De pensioenverzekering van staatsambtenaren 

wordt beheerd door een dienst van het ministerie 

van Financiën, Valtiokonttori. Voor de pensioenen 

van plaatselijke ambtenaren zorgt het pensioenorgaan 

van de plaatselijke autoriteiten, kuntien 

eläkevakuutus. 

De verzekering tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten 

voor werknemers uit de particuliere 

sector wordt beheerd door de instellingen voor 

beroepsongevallenverzekering (tapaturmavakuutuslaitokset). 

De ongevallenverzekering voor 

staatsambtenaren wordt verzorgd door het ministerie 

van Financiën (Valtiokonttori). De overkoepelende 

organisatie is de Federatie van ongevallenverzekeraars 

(Tapaturmavakuutuslaitosten liitto). 

Deze fungeert onder andere uit hoofde van de 

FINLAND 

157

internationale verplichtingen van Finland als 

orgaan van de woon- of verblijfplaats. 

De Socialeverzekeringsinstelling (Kela) is verantwoordelijk 

voor de basisvoorziening bij werkloosheid. 

Met de vakverenigingen samenwerkende 

werkloosheidsfondsen zijn verantwoordelijk 

voor het beheer van de inkomensgekoppelde 

uitkering bij werkloosheid. De werknemers kunnen 

zich vrijwillig bij deze fondsen aansluiten. 

Tegen beslissingen in verband met sociale zekerheid 

kan beroep worden aangetekend. Hoe en bij 

welke instantie voor de diverse uitkeringen beroep 

kan worden aangetekend, wordt in de volgende 

hoofdstukken uiteengezet. 

 

Financiering van de sociale zekerheid 

De socialezekerheidsuitkeringen worden gefinancierd 

uit de socialezekerheidspremies van de 

werkgevers, de werknemers en de verzekerden 

en uit bijdragen van de staat en van de plaatselijke 

autoriteiten. 

Kinderbijslagen en de basisvoorziening bij werkloosheid 

worden door de staat gefinancierd. Het 

geld voor de inkomensgebonden werkloosheidsverzekering 

komt uit bijdragen van de werkgevers 

en werknemers aan de werkloosheidsverzekering, 

uit de bijdragen van de leden van de werkloosheidsfondsen 

en uit staatsmiddelen. De plaatselijke 

autoriteiten financieren de diensten voor 

gezondheidszorg uit de plaatselijke belastingen en 

de betalingen van de gebruikers. Daarnaast betaalt 

de staat aan de plaatselijke autoriteiten een 

bijdrage ter financiering van sociale en gezondheidszorg. 

De pensioenen worden gefinancierd 

uit de verzekeringsbijdragen van de werkgevers en 

de werknemers alsmede uit staatsmiddelen. Aan 

de financiering van de ziekteverzekeringen dragen 

zowel de verzekerden als de werkgevers en de 

staat bij. Gepensioneerden betalen hogere ziekteverzekeringsbijdragen. 

De ongevallenverzekering 

wordt betaald uit de verzekeringsbijdragen van de 

werkgevers. 

2. Gezondheidszorg 

A. OPENBARE GEZONDHEIDSZORG 

Alle in Finland woonachtige personen hebben 

recht op basisgezondheidszorg en op de diensten 

van een ziekenhuis. De plaatselijke autoriteiten 

zijn verantwoordelijk voor de dienstverlening met 

betrekking tot gezondheidszorg. In de wet is 

vastgelegd welke diensten door de plaatselijke 

autoriteiten moeten worden geleverd. De plaatselijke 

autoriteit kan deze diensten zelf of samen 

met andere plaatselijke autoriteiten verlenen, of 

ze bij een andere gemeente of openbare dan wel 

particuliere dienstverlener inkopen. De door de 

plaatselijke autoriteiten geleverde diensten omvatten 

gezondheidsvoorlichting, medische behandelingen, 

revalidatie, geestelijke gezondheidszorg, 

ziekenvervoer, tandheelkundige zorg, 

schoolgezondheidsdiensten, gezondheidszorg 

aan studenten, beroepsgezondheidszorg, en bevolkingsonderzoeken 

en screenings. De toegang 

tot door de plaatselijke autoriteiten georganiseerde 

tandheelkundige zorg kan aan beperkingen 

gebonden zijn. 

De diensten van de openbare gezondheidszorg 

worden in beginsel georganiseerd door de gezondheidscentra 

en de ziekenhuizen. De gezondheidscentra 

zijn allereerst bedoeld voor die 

inwoners van de betrokken gemeente. De gezondheidscentra 

verlenen behandelingen op het 

niveau van de huisarts. De arts van het gezondheidscentrum 

of een particuliere arts verwijst 

indien nodig patiënten naar een ziekenhuisspecialist. 

In noodgevallen wordt de patiënt ook zonder 

verwijzing in een ziekenhuis opgenomen. De 

mogelijkheid voor patiënten een arts van hun 

eigen keuze te raadplegen varieert afhankelijk van 

de betrokken plaatselijke autoriteit of het betrokken 

gezondheidscentrum. Normaliter wordt de 

patiënt in het dichtstbijzijnde ziekenhuis verzorgd. 

Voor gebruikmaking van een Fins gezondheidscentrum 

wordt doorgaans een vergoeding in 

rekening gebracht. Deze vergoeding kan 20,18 

euro (120 FIM) per jaar bedragen, of, uitsluitend 

voor de eerste drie bezoeken, 10,09 euro (60 FIM) 

per bezoek (tot een maximum van 30,27 euro 

(180 FIM)). De vergoeding voor een bezoek aan 

de polikliniek van een ziekenhuis is 20,18 euro 

(120 FIM) per bezoek en de ziekenhuiskosten 

bedragen 22,71 euro (135 FIM) per dag. Bij een 

verblijf in het ziekenhuis van minimaal drie 

dragen wordt een aanvullende basisvergoeding 

van 25,23 euro (150 FIM) aangerekend. Langdurig 

opgenomen patiënten betalen een hoofdzakelijk 

op hun inkomen gebaseerde vergoeding. 

Heeft een patiënt in de loop van twaalf maanden 

588,66 euro (3 500 FIM) betaald (tarief voor het 

jaar 2000), dan hoeft hij daarna niet meer te 

betalen voor de zorgen die in dit maximumbedrag 

zijn inbegrepen. Bij een kort oponthoud in een 

verplegingsinstelling (minder dan drie maanden) 

kan echter een vergoeding van 11,77 euro (70 

FIM) per dag in rekening worden gebracht. 

 

Beroepsprocedures 

Een verzoek tot herziening van een beslissing 

betreffende te betalen bedragen kan worden 

ingediend bij de plaatselijke commissie voor 

gezondheidszorg, het verantwoordelijke orgaan 

of het orgaan dat beslissingen treft over speciale 

gezondheidszorg. Dit verzoek moet schriftelijk 

worden ingediend binnen 14 dagen na ontvangst 

van de beslissing. 

158 FINLAND

Over andere aangelegenheden betreffende gezondheidszorg 

of verpleging dan wel de omgang 

met u als patiënt kunt u opmerkingen sturen aan 

het hoofd van het gezondheidscentrum of het 

ziekenhuis. Ook kunt u een klacht indienen bij de 

instantie voor toezicht op gezondheidszorg en 

verpleging. 

B. ZIEKTEVERZEKERING 

Alle in Finland wonende personen vallen onder 

het ziektekostenverzekeringsstelsel. Deze verzekering 

dekt hoofdzakelijk de kosten van de 

gezondheidszorg in de particuliere sector, de 

geneesmiddelenverstrekkingen in de poliklinieken 

en de reiskosten die met een ziekte verband 

houden, alsook uitkeringen wegens ziekte, moederschap 

en vaderschap. 

Artsenhonoraria, onderzoek en 

behandeling 

De ziektekostenverzekering vergoedt een gedeelte 

van de honoraria van een particuliere arts, kosten 

van behandelingen door verpleegkundigen, verpleegkundigen 

voor speciale gezondheidszorg of 

fysiotherapeuten, onderzoeken door een psycholoog 

of een laborant en de kosten van poliklinische 

nierdialyse. 

Een officieel tarievenschema regelt de vergoeding 

van artsenhonoraria, kosten van medisch onderzoek 

en van de behandelingskosten. De verschillende 

tarieven geven de percentages aan van de 

kosten die door de Socialeverzekeringsinstelling 

worden vergoed. Bij artsenhonoraria wordt 60 % 

van het officiële tarief vergoed. De kosten van 

onderzoek en behandeling worden vergoed tot 

75 % van het officiële tarief voor het gedeelte dat 

hoger is dan de eigen bijdrage van de patiënt (in 

2000: 11,77 euro (70 FIM)) per voorschrift. 

Kosten voor tandheelkundige zorg worden vergoed 

voor personen geboren in 1946 of daarna 

(vanaf 1 april 2001). Tandartsenhonoraria en door 

de tandarts voorgeschreven onderzoeken, alsmede 

geneesmiddelen en vervoerskosten worden 

vergoed onder dezelfde voorwaarden als andere 

medische behandelingen die door een arts worden 

voorgeschreven of uitgevoerd. De vergoeding 

bedraagt 75 % van het officiële tarief voor 

onderzoeken en preventieve behandelingen door 

een tandarts en 60 % voor de overige behandelingen. 

Personen die voor de hierboven vermelde 

datum zijn geboren, krijgen tandheelkundige zorg 

uitsluitend vergoed indien deze voor de behandeling 

van een andere kwaal onontbeerlijk is. 

Geneesmiddelen, zalf en speciale 

voedingsmiddelen 

De ziekteverzekering vergoedt geheel of gedeeltelijk 

alle door een arts voor de behandeling van een 

ziekte of kwaal voorgeschreven geneesmiddelen. 

De vergoeding van geneesmiddelen is in drie 

categorieën verdeeld. Voor iedere categorie geldt 

een vast tarief voor de eigen bijdrage van de 

patiënt. Het vergoede bedrag wordt per categorie 

en per aankoop afzonderlijk berekend. 

Daarenboven worden de kosten van speciale 

voedingsmiddelen of gelijksoortige, bij de behandeling 

van bepaalde ernstige ziekten gebruikte 

producten, alsmede de kosten van de bij de 

behandeling van chronische huidziekten gebruikte 

basiszalf vergoed. 

Voor door een arts voorgeschreven geneesmiddelen 

wordt een basisbedrag vergoed ten belope van 

50 % van het bedrag per aankoop dat de eigen 

bijdrage van de patiënt (in 2000: 8,41 euro (50 

FIM)) overschrijdt. Bij bepaalde ernstige en langdurige 

ziekten worden de kosten vergoed voor 

75 % of 100 % van het bedrag dat de eigen 

bijdrage van de patiënt (in 2000: 4,20 euro (25 

FIM)) overschrijdt. 

De door een patiënt te betalen kosten van 

geneeskundige zorg zijn per jaar beperkt tot een 

bepaalde limiet (voor het jaar 2000: 558,7 euro 

(3 319,91 FIM)). Alle kosten boven deze limiet 

worden volledig vergoed. 

 

Reiskostenvergoeding 

Reiskosten van een patiënt om een behandeling te 

ondergaan of van het verzorgend personeel, om 

een patiënt te bezoeken, worden vergoed voor het 

bedrag dat, voor een enkele reis, hoger is dan de 

eigen bijdrage (2000: 7,57 euro (45 FIM)). Als de 

reiskosten gedurende een kalenderjaar hoger zijn 

dan de desbetreffende „jaarlijkse eigen bijdrage” 

(2000: 151,37 euro (900 FIM)) wordt het bedrag 

boven deze bijdrage volledig vergoed. 

 

Daggeld bij ziekte 

Aan werknemers of zelfstandigen van 16 tot en 

met 64 jaar wordt een daggeld betaald. De 

aanspraak op het daggeld begint op de dag 

waarop de ziekte negen werkdagen heeft geduurd, 

met uitzondering van de dag waarop de betrokkene 

ziek werd. Het daggeld bij ziekte wordt tot ten 

hoogste 300 werkdagen uitgekeerd. 

In het algemeen wordt het daggeld vastgesteld op 

basis van het door de verzekerde opgegeven en 

aangetoonde verdiende inkomen, of op basis van 

zijn/haar verdiensten over een tijdvak van zes 

maanden. Het bedrag van het daggeld neemt toe 

naargelang de verdiensten. Het daggeld geldt als 

belastbaar inkomen. Indien de verzekerde geen 

inkomen heeft, kan na 60 dagen arbeidsongeschiktheid 

een aan een inkomenstoets onderworpen 

daggeld (voor het jaar 2000: hoogstens 10,09 

euro (60 FIM) per dag) worden uitbetaald. Bij de 

inkomenstoets wordt rekening gehouden met de 

FINLAND 

159

overige inkomsten van de verzekerde en zijn/haar 

partner. 

Hoe vraagt u een 

ziekteverzekeringsuitkering aan? 

Aanvragen voor de genoemde uitkeringen moeten 

worden ingediend bij het plaatselijke kantoor van 

de Socialeverzekeringsinstelling of bij het bedrijfsfonds 

indien de betrokkene daarbij is aangesloten. 

De vergoeding van verzorgingskosten moet worden 

aangevraagd binnen zes maanden na betaling 

van de kosten of honoraria. 

Beroepsprocedures in verband met de 

ziekteverzekering 

Tegen beslissingen inzake ziekteverzekering kan 

altijd beroep worden aangetekend. Het beroep 

wordt ingediend bij het bureau van de Socialeverzekeringsinstelling 

dat de beslissing heeft genomen, 

of bij het bedrijfsfonds, waar onderzocht 

wordt of de beslissing kan worden herzien. Als het 

betrokken orgaan de beslissing zelf niet kan 

herzien, wordt het beroep behandeld door de 

Socialeverzekeringsraad van het betrokken verzekeringsdistrict. 

Tegen een beschikking van de 

Socialeverzekeringsraad kan beroep worden aangetekend 

bij de Raad van Toezicht. 



In Finland is de wettelijke ongevallenverzekering 

het belangrijkste uitkeringsstelsel voor arbeidsongevallen 

en beroepsziekten in verhouding tot de 

ziekteverzekering en het wettelijke pensioenstelsel. 

De ongevallenverzekering geeft de werknemer 

recht op vergoeding bij inkomensverlies 

als gevolg van een arbeidsongeval of beroepsziekte. 

De wettelijke ongevallenverzekering wordt 

in Finland door particuliere verzekeringsmaatschappijen 

beheerd. Een verzekeringsmaatschappij 

mag niet weigeren een wettelijke verzekering 

te verlenen of te handhaven. De ongevallenverzekering 

van zelfstandige landbouwers berust bij 

het Pensioenorgaan voor zelfstandige landbouwers 

(Maatalousyrittäjien eläkelaitos). Contractueel 

of als ambtenaar voor de staat werkende 

werknemers ontvangen bij ongevallen hun vergoeding 

van het ministerie van Financiën (Valtiokonttori). 

De werkgever is verplicht zijn werknemers te 

verzekeren indien hij binnen een kalenderjaar 

meer dan twaalf dagen een beroep doet op hun 

diensten. Als de werkgever niet aan de wettelijke 

verplichting tot verzekering van de werknemers 

voldoet, of niet verplicht is deze dekking te 

verlenen, heeft een werknemer die letsel oploopt 

toch recht op vergoeding krachtens de wet op de 

ongevallenverzekering. Dergelijke vergoedingen 

worden behandeld en uitbetaald door de Federatie 

van ongevallenverzekeraars (Tapaturmavakuutuslaitosten 

liitto). 

Ingevolge de wet op de ongevallenverzekering 

berust de aanspraak op vergoedingen op een 

contractuele tewerkstelling in de particuliere of in 

de publieke sector of op niet-contractuele tewerkstelling 

in de publieke sector. De verzekering dekt 

arbeidsongevallen en beroepsziekten. Als arbeidsongeval 

geldt een gebeurtenis waaraan de werkgever 

blootgesteld was tijdens het werk, of in met 

het werk verband houdende omstandigheden op 

de weg tussen werk en woonplaats, of gedurende 

het uitvoeren van opdrachten/boodschappen voor 

de werkgever. Als beroepsziekte geldt een ziekte 

die zeer waarschijnlijk en voornamelijk te wijten 

is aan met het werk nauw verband houdende 

fysische, biologische of chemische factoren. 

 

Verzekerde personen 

Verzekerd zijn alle contractueel of als ambtenaar 

werkenden, met uitzondering van familieleden 

van de werkgever en leidinggevend personeel van 

een bedrijf dat alleen of samen met familieleden 

meer dan de helft van het bedrijf bezit. Studenten 

die een stage volgen, zijn normaliter eveneens 

verzekerd. In het algemeen blijft de ongevallenverzekering 

ook van kracht bij detachering van 

werknemers naar het buitenland. 

Hoewel ondernemers en hun familieleden alsmede 

de bovenvermelde leidinggevende personen 

niet onder het stelsel van de verplichte ongevallenverzekering 

vallen, kunnen zij zich aansluiten 

bij een vrijwillige verzekering die aan de 

ongevallenverzekeringswet voldoet en die dezelfde 

vergoedingen uitbetaalt als de verplichte 

verzekering. 

 

Vergoedingen 

Onder de wettelijke ongevallenverzekering worden 

de noodzakelijke medische behandelingen en 

het verlies van inkomsten vergoed. Een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

van beperkte duur wordt 

per dag betaald tot ten hoogste een jaar. In de 

eerste vier weken na het ongeval is het bedrag van 

de dagelijkse uitkering gelijk aan het tijdens de 

ziekteperiode te betalen loon. Daarna is het 

dagelijks te betalen bedrag gelijk aan 1/360e van 

het jaarloon van de arbeidsongeschikte. 

Het jaarloon wordt in hoofdzaak berekend op 

basis van het loon op het ogenblik van het 

ongeval. 

Indien de arbeidsongeschiktheid langer duurt dan 

een jaar na het ongeval, ontvangt de betrokkene 

een arbeidsongevallenpensioen. Het bedrag van 

het arbeidsongevallenpensioen aan een volledig 

arbeidsongeschikte werknemer is gelijk aan 85 % 

van zijn/haar jaarloon tot het bereiken van de 

160 FINLAND

leeftijd van 65 jaar; daarna ontvangt de betrokkene 

een pensioen waarvan het bedrag gelijk is aan 

70 % van het jaarloon. 

Daggeld en ongevallenpensioen kunnen ook als 

gedeeltelijke vergoeding worden betaald, in geval 

van gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Daggeld 

en ongevallenpensioen zijn belastbaar inkomen. 

Vergoedingen van medische verzorging zijn belastingvrij. 

Iemand die invalide is geworden, ontvangt eveneens 

een invaliditeitsuitkering indien de blijvende 

invaliditeit het gevolg is van letsel of ziekte. De 

invaliditeitsuitkering is belastingvrij. Bij een sterfgeval 

ontvangen de nabestaanden een begrafenisuitkering 

en de weduwe/weduwnaar alsmede de 

kinderen onder de 18 jaar of studerende kinderen 

tot 25 jaar een nabestaandenpensioen. Een nabestaandenpensioen 

geldt als belastbaar inkomen. 

De kosten voor medische en beroepsrevalidatie 

worden eveneens door de ongevallenverzekering 

gedekt. De voornaamste doelstelling van de 

revalidatie is de bevordering van de terugkeer 

van de gehandicapte naar een passende werkzaamheid 

en vergemakkelijking van de uitvoering 

van zijn/haar normale dagelijkse verrichtingen. 

Alle tijdens de revalidatie gemaakte kosten worden 

binnen redelijke grenzen aan de betrokkene 

vergoed, evenals het inkomensverlies. De vergoeding 

wordt meestal in de vorm van een ongevallenpensioen 

uitbetaald. 

 

Aanvraag van de vergoeding 

De werknemer dient de werkgever onmiddellijk 

na het ongeval op de hoogte te stellen van het 

ongeval teneinde een verzekeringscertificaat te 

verkrijgen. Tegen voorlegging van dit certificaat 

verkrijgt de werknemer op kosten van de ongevallenverzekeringsinstelling 

de noodzakelijke behandelingen 

en door een arts voorgeschreven 

geneesmiddelen. De werkgever dient het ongeval 

te melden bij het verzekeringsorgaan zodat de 

vergoedingsprocedure kan beginnen. 

 

Beroepsprocedures 

Indien de betrokkene niet instemt met de beschikking 

van een verzekeringsorgaan, kan hij/zij een 

beroep instellen bij de Raad voor ongevallenvergoedingen 

(Tapaturmalautakunta). Het verzekeringsorgaan 

kan de desbetreffende beschikking 

ook zelf herzien. Een beschikking van de Raad 

voor de ongevallenvergoedingen kan worden 

voorgelegd aan de Verzekeringsrechtbank (Vakuutusoikeus). 

In bepaalde gevallen kan tegen de 

beschikking van de Verzekeringsrechtbank beroep 

worden aangetekend bij het opperste gerechtshof 

(Korkein oikeus). 

4. Revalidatie 

Revalidatieprogramma’s worden georganiseerd 

door de Socialeverzekeringsinstelling, de openbare 

gezondheidsdiensten, de bedrijfspensioenorganen 

en de arbeidsadministraties. 

 

Revalidatie door de 

Socialeverzekeringsinstelling 

Om in aanmerking te komen voor het revalidatieprogramma 

van de Socialeverzekeringsinstelling 

moet de betrokkene een essentiële handicap 

hebben die het hem/haar onmogelijk maakt te 

werken of de normale dagelijkse verrichtingen uit 

te voeren. De handicap kan het gevolg zijn van 

een ziekte of van letsel en moet door de 

revalidatie verminderd of opgeheven kunnen 

worden. De revalidatie bestaat uit een beroepsomscholing 

voor iemand met een middelmatige 

handicap en een medische revalidatie voor 

iemand met een zware handicap. Daarnaast kan 

de Socialeverzekeringsinstelling naar eigen inzicht 

andere vormen van beroepsomscholing en 

revalidatie organiseren, binnen jaarlijks vast te 

stellen financiële middelen. De kosten van de 

omscholing en revalidatie worden gewoonlijk 

rechtstreeks aan de organisatoren betaald. 

Een revalidatietoelage wordt gedurende de periode 

van de revalidatie verstrekt indien het doel 

van de revalidatie is de betrokkene in staat te 

stellen actief tewerkgesteld te blijven, terug te 

keren naar de werkzaamheden, of te starten op de 

arbeidsmarkt. Het bedrag van de revalidatietoelage 

wordt gewoonlijk op dezelfde wijze vastgesteld 

als het bedrag van het onder het ziekteverzekeringsstelsel 

uitgekeerde daggeld. De revalidatietoelage 

wordt als belastbaar inkomen 

beschouwd. 

Aanvragen voor revalidatie en voor de revalidatietoelage 

moeten worden ingediend bij het 

plaatselijke kantoor van de Socialeverzekeringsinstelling. 

Eventuele beroepen tegen de desbetreffende 

beschikking kunnen worden ingediend 

bij de Raad van Toezicht; tegen de beschikking 

van de Raad van Toezicht kan een beroep worden 

ingesteld bij de Verzekeringsrechtbank. 

 

Revalidatie door de 

bedrijfspensioenorganen 

De bedrijfspensioenorganen kunnen waar nodig 

een revalidatieprogramma organiseren om invaliditeit 

te voorkomen of om de werken verdiencapaciteit 

van iemand te verbeteren en zijn/haar 

terugkeer op de arbeidsmarkt te vergemakkelijken. 

De door de bedrijfspensioenorganen georganiseerde 

revalidatie bestaat voornamelijk uit beroepsomscholing. 

Deze omscholing kan worden 

aangevuld met medische revalidatie. 

FINLAND 

161

De bedrijfspensioenorganen betalen aan de betrokkene 

een revalidatietoelage over de maanden 

waarin hij/zij tijdens de revalidatie niet in staat is 

tot werken. Een gepensioneerde die een revalidatie 

volgt, ontvangt gedurende de revalidatieperiode 

een verhoogd pensioen. 

5. Wettelijke pensioenstelsels 

Het Finse wettelijke pensioenstelsel omvat het 

bedrijfspensioenstelsel en het volkspensioenstelsel. 

Beide omvatten invaliditeitspensioen, werkloosheidspensioen, 

nabestaandenpensioen en 

ouderdomspensioen. 

Het bedrijfspensioen is bedoeld om een werknemer 

of zelfstandige een levensstandaard te 

garanderen die overeenstemt met die tijdens zijn 

arbeidsleven. Het bedrijfspensioenstelsel is op 

verschillende wetten gebaseerd. De belangrijkste 

wet is de bedrijfspensioenwet, työntekijäin työeläkelaki 

(TEL). Voor zelfstandigen, zeelieden en 

ambtenaren bestaat een aparte pensioenwetgeving. 

Een volkspensioen kan worden toegekend aan 

personen die in Finland wonen. Het heeft tot doel 

een minimuminkomen te garanderen aan gepensioneerden 

die uit andere bronnen geen of slechts 

een gering pensioen ontvangen. Het volkspensioen 

neemt af naarmate de betrokkene een hoger 

bedrag van het bedrijfspensioen ontvangt, en 

vanaf een bepaald bedrag aan bedrijfspensioen 

wordt geen volkspensioen meer uitgekeerd. 

In Finland bestaan zeer weinig vrijwillige aanvullende 

verzekeringsstelsels aangezien alle werknemers 

en zelfstandigen onder het bedrijfspensioenstelsel 

vallen. Het bedrijfspensioenstelsel kent 

geen maximum voor het inkomen waarop het 

pensioen gebaseerd is, en geen bovengrens voor 

het pensioenbedrag. 

A. INVALIDITEITSPENSIOENEN 

Bedrijfspensioenstelsel 

Inkomensverlies als gevolg van een langdurige 

arbeidsongeschiktheid wordt vergoed door uitkeringen 

van het invaliditeitspensioenstelsel. Daarbij 

gaat het om invaliditeitspensioen, revalidatietoelage, 

gedeeltelijk invaliditeitspensioen en individueel 

vervroegd pensioen. 

De volledige invaliditeitsuitkering en de revalidatietoelage 

worden doorgaans uitbetaald vanaf het 

moment dat het ziekteverzekeringsfonds stopt met 

het uitbetalen van daggeld. Andere invaliditeitsuitkeringen 

kunnen van start gaan zonder dat eerst 

daggeld voor ziekte is uitbetaald. 

Een werknemer of zelfstandige onder de 65 jaar 

die ten gevolge van ziekte, gebrek of letsel 

verminderd arbeidsgeschikt is, ontvangt een invaliditeitspensioen. 

Indien de arbeidgeschiktheid 

met ten minste drievijfde verminderd is, wordt een 

volledig invaliditeitspensioen toegekend. Indien 

de arbeidsgeschiktheid met ten minste tweevijfde 

verminderd is, wordt een gedeeltelijk invaliditeitspensioen 

toegekend. Een pensioen bij invaliditeit 

kan tijdelijk worden toegekend of als revalidatietoelage 

voor een vastgestelde periode. 

De mate van invaliditeit wordt vastgesteld op 

grond van de gezondheidstoestand van de betrokkene. 

Naast het medisch onderzoek wordt bij 

de beoordeling van de invaliditeit ook rekening 

gehouden met de opleiding, ervaring en leeftijd 

van de betrokkene en met zijn kansen op werk. 

Het pensioen bij invaliditeit wordt uitgekeerd in 

de vorm van een feitelijk invaliditeitspensioen of 

een individueel vervroegd pensioen. Een individueel 

vervroegd pensioen kan worden toegekend 

aan iemand in de leeftijd van 60-64 jaar die 

langere tijd in loondienst werkzaam is geweest en 

van wie de arbeidsgeschiktheid blijvend is verminderd. 

Voor personen die voor 1943 geboren 

zijn, is de leeftijdsgrens voor een individueel 

vervroegd pensioen 58 jaar. Dit pensioen wordt 

voor een bepaalde tijd toegekend en is gelijk aan 

het bedrag van het volledige invaliditeitspensioen. 

Een revalidatietoelage wordt uitbetaald aan arbeidsongeschikten 

wier letsel of ziekte waarschijnlijk 

met behandeling of revalidatie kan 

worden verbeterd. De toelage wordt toegekend 

op voorwaarde dat de arbeidsongeschiktheid 

minstens een jaar duurt en een behandelings- of 

revalidatieplan wordt opgesteld. De revalidatietoelage 

kan worden ingetrokken indien de arbeidsongeschiktheid 

verandert of de ontvanger 

ervan zonder gegronde redenen revalidatie weigert. 

Volkspensioenstelsel 

Een inwoner van Finland of van een andere 

lidstaat in de leeftijd van 16-64 jaar die arbeidsongeschikt 

is, komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen 

uit het volkspensioenstelsel. De 

aanspraak op het pensioen of de hoogte van het 

pensioenbedrag is niet op de arbeidsloopbaan van 

de betrokkene of op de verzekeringsbijdragen 

gebaseerd, maar het feit dat de betrokkene in 

Finland woont. 

Het pensioen bij invaliditeit wordt uitgekeerd in 

de vorm van een feitelijk invaliditeitspensioen, 

een revalidatietoelage of een individueel vervroegd 

pensioen. Er bestaat geen gedeeltelijk 

pensioen. Een Finse staatsburger of een onderdaan 

van een van de andere EU-lidstaten komt in 

aanmerking voor een pensioen bij invaliditeit uit 

het volkspensioenstelsel als hij/zij na het bereiken 

van de leeftijd van 16 jaar in totaal ten minste drie 

jaren in Finland heeft gewoond. Onderdanen van 

andere landen verkrijgen recht op een pensioen 

162 FINLAND

indien zij tijdens de laatste vijf jaar voor de 

aanvangsdatum van het pensioen in Finland 

hebben gewoond. Iemand die jonger is dan 21 

jaar en die invalide is geworden terwijl hij/zij in 

Finland woonde, ontvangt het pensioen zonder 

voorafgaande wachttijd. 

Iemand die wegens ziekte, gebrek of letsel niet in 

staat is zijn/haar gebruikelijke werkzaamheden of 

daarmee vergelijkbaar werk te verrichten komt in 

aanmerking voor een pensioen bij invaliditeit. 

blinden, personen die zich niet kunnen verplaatsen 

of personen die blijvend hulp van anderen 

nodig hebben, worden als invalide beschouwd. 

Een pensioen bij invaliditeit wordt in het algemeen 

toegekend als de betrokkene 300 dagen een 

daggeld wegens ziekte heeft ontvangen. wie geen 

recht heeft op daggeld, krijgt pas een pensioen na 

afloop van de maximale daggeldperiode. 

De voorwaarden voor toekenning van een revalidatietoelage 

en individueel vervroegd pensioen 

zijn dezelfde als die in het bedrijfspensioenstelsel. 

B. NABESTAANDENPENSIOENEN 

Bedrijfspensioenstelsel 

Een weduwe/weduwnaar heeft recht op nabestaandenpensioen 

op voorwaarde dat het huwelijk 

heeft plaatsgevonden voordat de overledene (uit 

wiens hoofde de uitkering wordt verkregen) de 

leeftijd van 65 jaar had bereikt. Onder bepaalde 

omstandigheden heeft ook een voormalige echtgeno(o)t(e) 

recht op een weduwe-/weduwnaarspensioen. 

Een weduwe/weduwnaar heeft altijd recht op een 

pensioen indien het echtpaar een kind heeft 

(gehad). Indien het echtpaar geen kinderen had, 

gelden de volgende voorwaarden: 

— de weduwe/weduwnaar is op het tijdstip van 

overlijden van de echtgeno(o)t(e) 50 jaar of 

ouder; 

— de weduwe/weduwnaar heeft ten minste drie 

jaar lang een invaliditeitspensioen ontvangen. 

Bovendien moet het huwelijk gesloten zijn voordat 

de weduwe/weduwnaar de leeftijd van 50 jaar 

had bereikt en moet het minstens vijf jaren 

geduurd hebben. 

Het weduwe-/weduwnaarspensioen eindigt als de 

betrokkene vóór de leeftijd van 50 jaar hertrouwt. 

Hij/zij ontvangt dan een eenmalige uitkering 

waarvan het bedrag gelijk is aan drie jaren 

pensioen. 

Volkspensioenstelsel (algemeen 

nabestaandenpensioen) 

Om een nabestaandenpensioen te verkrijgen, 

moet aan de volgende voorwaarden zijn voldaan: 

— de overledene was op het tijdstip van het 

huwelijk jonger dan 65 jaar; 

— de weduwe/weduwnaar is jonger dan 65 jaar 

en ontvangt geen volkspensioen; 

— de overledene (uit wiens hoofde de uitkering 

wordt verkregen) heeft na het bereiken van de 

leeftijd van 16 jaar gedurende het voor de 

toekenning vereiste tijdvak in Finland gewoond; 

voor Finse staatsburgers en voor 

onderdanen van de overige lidstaten is dit 

in totaal drie jaar, voor de overigen de vijf 

aan de datum van overlijden voorafgaande 

jaren; 

— de weduwe woont in Finland of in een 

andere lidstaat; 

— de weduwe/weduwnaar en de overledene 

hebben of hadden samen een kind. Als er uit 

het huwelijk geen kinderen geboren zijn, 

wordt het pensioen alleen toegekend indien 

de weduwe/weduwnaar op het tijdstip van 

het overlijden 50 jaar was en het huwelijk 

was gesloten voordat de weduwe/weduwnaar 

de leeftijd van 50 jaar had bereikt en ten 

minste vijf jaren heeft geduurd. 

Het weduwe-/weduwnaarspensioen wordt uitgekeerd 

als een beginpensioen gedurende zes 

maanden, en vervolgens als een voorlopig pensioen. 

Dit voorlopige pensioen eindigt als de 

weduwe/weduwnaar de leeftijd van 65 jaar 

bereikt, of zijn/haar eigen pensioen begint te 

ontvangen. Het pensioen eindigt eveneens als de 

weduwe/weduwnaar voor het bereiken van de 

leeftijd van 50 jaar hertrouwt. Hij/zij ontvangt dan 

een eenmalige uitkering waarvan het bedrag gelijk 

is aan drie jaren pensioen. 

 

Wezenpensioen 

Krachtens de bedrijfspensioenwetgeving hebben 

kinderen onder de 18 jaar recht op een wezenpensioen. 

Dit pensioen wordt uitgekeerd aan een 

eigen kind van de overledene, een geadopteerd 

kind of een stiefkind, mits dat stiefkind behoorde 

tot het gezin van de overledene. Een onwettig, 

erkend kind wordt gelijkgesteld aan een wettig 

kind. Een pleegkind heeft geen recht op nabestaandenpensioen. 

Het wezenpensioen uit het volkspensioenstelsel 

wordt in Finland of in een andere lidstaat uitgekeerd 

aan kinderen die jonger zijn dan 18 jaar en 

van wie een of beide ouders overleden zijn. 

Studerende kinderen ontvangen een wezenpensioen 

tot het bereiken van de leeftijd van 21 jaar. 

Een volle wees ontvangt een afzonderlijk pensioen, 

uit hoofde van beide ouders. 

FINLAND 

163

C. WERKLOOSHEIDSPENSIOEN 

Een werkloosheidspensioen kan zowel ingevolge 

het bedrijfspensioenstelsel als ingevolge het nationale 

pensioenstelsel worden uitgekeerd. 

Een werkloosheidspensioen wordt verleend aan 

een werkloze die ouder is dan 60 jaar onder de 

volgende voorwaarden: 

— hij/zij heeft de daguitkering bij werkloosheid 

gedurende de maximumperiode ontvangen; 

— hij/zij heeft in de loop van de voorgaande 15 

jaar minstens vijf jaar gewerkt en 

— hem/haar kan geen werk worden voorgesteld 

waarbij, als hij/zij dit werk weigert te 

aanvaarden, hij/zij het recht op werkloosheidsdaggeld 

zou verliezen. 

D. OUDERDOMSPENSIOENEN 

De normale pensioenleeftijd is 65 jaar. Bij het 

bereiken van de leeftijd van 65 jaar worden het 

invaliditeitspensioen, de werkloosheidsuitkering 

en het individuele vervroegde pensioen omgezet 

in een ouderdomspensioen. Dit behoeft niet 

afzonderlijk te worden aangevraagd. 

Bij het bereiken van de leeftijd van 60 jaar kan een 

werknemer, voor het bereiken van de normale 

pensioenleeftijd, een vervroegd pensioen verkrijgen. 

Het pensioen dat in dat geval wordt uitgekeerd 

is blijvend gereduceerd, dus ook na het 

bereiken van de leeftijd van 65 jaar. Het pensioen 

kan tot na de gebruikelijke pensioenleeftijd 

worden uitgesteld; in dat geval wordt het pensioenbedrag 

verhoogd. 

Een inwoner van Finland of van een andere 

lidstaat die de leeftijd van 65 jaar heeft bereikt, 

heeft recht op een ouderdomspensioen uit het 

volkspensioenstelsel. Dit ouderdomspensioen 

wordt toegekend aan staatsburgers van Finland 

of van een andere EU-lidstaat op voorwaarde dat 

zij na het bereiken van de 16-jarige leeftijd ten 

minste drie jaar in Finland gewoond hebben. Een 

staatsburger van een ander land verkrijgt recht op 

het genoemde pensioen indien hij de laatste vijf 

jaar voor de aanvang van het pensioen in Finland 

heeft gewoond. 

Het bedrijfspensioenstelsel omvat ook het deeltijdpensioen. 

Dit is bedoeld voor verzekerden die 

de leeftijd van 58 jaar bereikt hebben, in deeltijd 

gaan werken en geen ander wettelijk pensioen 

ontvangen. Een nabestaandenpensioen is geen 

beletsel voor de toekenning van dit pensioen. De 

leeftijdsgrens is tot eind 2002 tijdelijk verlaagd tot 

56 jaar. Het pensioenbedrag is 50 procent van het 

inkomensverschil tussen het voltijds en deeltijds 

werk. 

E. HOOGTE VAN DE 

PENSIOENUITKERINGEN 

Bedrag van het pensioen van het 

bedrijfspensioenstelsel 

Een tijdvak van tewerkstelling vanaf de leeftijd van 

23 jaar tot en met de leeftijd van 65 jaar geeft 

uitzicht op ouderdomspensioen uit het bedrijfspensioenstelsel. 

Jongeren onder de 23 jaar kunnen 

wel een invaliditeitspensioen verkrijgen en hun 

gezinsleden een nabestaandenpensioen. 

Indien het recht op pensioen ontstaat tijdens een 

tijdvak van werken of binnen een jaar na het einde 

daarvan, dan wordt bij de berekening van 

individueel vervroegd pensioen alsmede invaliditeits-, 

werkloosheids- en nabestaandenpensioen 

rekening gehouden met de tijd tussen de gebeurtenis 

die aanleiding gaf tot het pensioen (bv. het 

begin van de arbeidsongeschiktheid) en de pensioenleeftijd. 

Het pensioen wordt per arbeidsovereenkomst en 

tijdvak van zelfstandige activiteit afzonderlijk 

berekend. Het pensioenbedrag wordt berekend 

op basis van de feitelijke arbeidsjaren en het 

verdiende loon. De pensioenaanspraken nemen 

met 1,5 % toe voor ieder jaar van werken. Vanaf 

60 jaar nemen de pensioenaanspraken toe met 

2,5 % per jaar. Het maximale pensioenbedrag is 

gelijk aan 60 % van het over een periode van 40 

jaren verdiende loon. 

Het loon waarop de pensioenberekening gebaseerd 

wordt, is in de regel een gemiddeld 

arbeidsloon dat verkregen wordt uit de laatste 

tien jaren van iedere periode van tewerkstelling. 

Deze nieuwe berekeningswijze wordt geleidelijk 

ingevoerd. Ze wordt volledig van kracht in het jaar 

2006. Bij de berekening van een pensioen voor 

een zelfstandige wordt het gemiddelde inkomen 

over de gehele periode van de werkzaamheden 

als zelfstandige in aanmerking genomen. 

Als basis voor het nabestaandenpensioen geldt het 

pensioen dat de overledene (uit wiens hoofde de 

uitkering wordt verkregen) ontving, dan wel het 

pensioen dat hij zou hebben ontvangen wanneer 

hij op de dag van overlijden arbeidsongeschikt 

zou zijn geworden. Het weduwe-/weduwnaarspensioen 

en het wezenpensioen kunnen samen 

niet meer bedragen dan het bedrag van voornoemd 

pensioen. Indien de weduwe/weduwnaar 

zelf een bedrijfspensioen dan wel loon ontvangt, 

beïnvloedt dit het bedrag van het weduwe-/ 

weduwnaarspensioen. Zij hebben echter geen 

invloed op het nabestaandenpensioen zolang de 

weduwe/weduwnaar kinderen onder de 18 jaar 

heeft. Het weduwe-/weduwnaarspensioen wordt, 

indien de weduwe/weduwnaar nog geen 65 jaar 

is, de eerste zes maanden altijd uitbetaald zonder 

dat met andere inkomsten wordt rekening gehouden 

(alkueläke, „beginpensioen”). 

164 FINLAND

Bedrag van het volkspensioen 

Ouderdomspensioen, werkloosheidspensioen, invaliditeitspensioen, 

revalidatietoelage en individueel 

vervroegd pensioen uit het volkspensioenstelsel 

worden uitsluitend betaald als de betrokkene 

geen of slechts een gering pensioen uit 

andere bron ontvangt. Voor het volkspensioen 

wordt rekening gehouden met uit Finland of 

andere landen afkomstige pensioenen en soortgelijke 

permanente uitkeringen. Voor een weduwe-/ 

weduwnaarspensioen wordt naast pensioeninkomsten 

ook rekening gehouden met inkomen 

van de weduwe/weduwnaar uit loon of vermogen. 

Indien deze overige inkomsten een bepaald 

bedrag overschrijden, wordt geen pensioen uitbetaald. 

Door andere lidstaten op basis van een 

verzekering van de betrokkene betaalde pensioenen 

die onder de toepassing van Verordening 

(EEG) nr. 1408/71 inzake sociale zekerheid vallen, 

gelden niet als inkomen. Het pensioen kan ook 

een verzorgingstoelage en een huisvestingstoelage 

omvatten. 

Het volkspensioen hangt af van het aantal jaren 

dat de betrokkene tussen de leeftijd van 16 en 65 

jaar in Finland heeft gewoond. Een volledig 

ouderdomspensioen wordt uitgekeerd bij een 

tijdsduur van wonen van ten minste 40 jaren. 

Een volledig invaliditeitspensioen kan worden 

uitgekeerd aan iemand die 80 % van de tijd 

tussen de leeftijd van 16 jaar en de aanvangsdatum 

van het pensioen in Finland heeft gewoond. 

Iemand die jonger is dan 21 jaar en die 

arbeidsongeschikt is geworden terwijl hij/zij in 

Finland woonde, ontvangt altijd een volledig 

pensioen, ongeacht het tijdvak van wonen. Het 

pensioen kan ook een verzorgingstoelage en een 

huisvestingstoelage omvatten. 

Als nabestaandenpensioen wordt een basisbedrag 

en een aanvullend bedrag uitbetaald. Het beginpensioen 

omvat altijd het basisbedrag en een vast 

aanvullend bedrag. Eventuele aanspraken op een 

hoger aanvullend bedrag hangen af van het 

inkomen, het vermogen en de gezinsomstandigheden 

van de weduwe/weduwnaar. In het voorlopige 

pensioen is het basisbedrag alleen opgenomen 

indien de weduwe/weduwnaar de zorg 

heeft voor een kind dat jonger is dan 18 jaar. Het 

aanvullend bedrag van het voorlopig pensioen 

hangt af van het inkomen van de weduwe/ 

weduwnaar. De hoogte van het begin- en voorlopig 

pensioen hangt ook af van het aantal jaren 

dat de overledene in Finland heeft gewoond. Het 

nabestaandenpensioen kan ook een huisvestingstoelage 

omvatten. 

Het wezenpensioen omvat altijd het basisbedrag. 

Daarnaast kan een aanvullend bedrag worden 

uitbetaald. De hoogte van het aanvullend bedrag 

hangt af van de overige nabestaandenpensioenuitkeringen 

die het kind ontvangt. Kinderen tussen 

18 en 20 jaar ontvangen alleen het basisbedrag. 

F. AANVRAAGPROCEDURE EN BEROEP 

Bedrijfspensioen en volkspensioen worden aangevraagd 

met een enkel formulier, dat bij het 

bureau van de Socialeverzekeringsinstelling of het 

bedrijfsfonds wordt ingediend. Als een invaliditeits- 

of werkloosheidspensioen eenmaal is verleend, 

wordt het te zijner tijd, zonder dat een 

afzonderlijke aanvraag hoeft te worden ingediend, 

omgezet in een ouderdomspensioen. 

Tegen een beslissing inzake bedrijfspensioen of 

volkspensioen kan beroep worden aangetekend 

bij de instantie die de beslissing heeft genomen, 

waar onderzocht wordt of de beslissing kan 

worden herzien. Zijn er geen gronden voor 

herziening, dan legt het bedrijfsfonds de klacht 

voor aan de Pensioenraad, of de Socialeverzekeringsinstelling 

aan de Raad van Toezicht. Tegen de 

beschikkingen van de Pensioenraad en van de 

Raad van Toezicht kan beroep worden aangetekend 

bij de Verzekeringsrechtbank. 


A. DAGUITKERING BIJ WERKLOOSHEID 

Een daguitkering bij werkloosheid wordt betaald 

door de Socialeverzekeringsinstelling in de vorm 

van een dagelijkse basisuitkering (2000: 20,52 

euro (122 FIM)), of door een werkloosheidsfonds, 

in de vorm van een aan het loon gekoppelde 

uitkering. De aan het loon gekoppelde daguitkering 

wordt berekend op grond van het aangetoonde 

maandloon gedurende de tien aan de 

werkloosheid voorafgaande maanden. Aansluiting 

bij een werkloosheidsfonds is vrijwillig. 

 


Een basisdaggeld wordt betaald aan werkloze 

werkzoekenden van 17-64 jaar die in de 24 aan 

de werkloosheid voorafgaande maanden gedurende 

ten minste 43 weken gewerkt hebben. 

Zelfstandigen kunnen in aanmerking komen voor 

de daguitkering op voorwaarde dat zij als zelfstandige 

werkzaam zijn geweest gedurende 24 

van de aan de werkloosheid voorafgaande 48 

maanden en voorzover hun werkzaamheden 

geacht werden economisch waardevol te zijn. 

Een aan het loon gekoppelde daguitkering wordt 

betaald aan werknemers die ten minste tien 

maanden voor de aanvang van de werkloosheid 

aangesloten zijn geweest bij een werkloosheidsfonds 

en die gedurende deze periode van aansluiting 

hebben voldaan aan de voorwaarde betreffende 

het tijdvak van tewerkstelling. Een zelfstandige 

moet gedurende 24 maanden bij een 

FINLAND 

165

werkloosheidsfonds voor zelfstandigen aangesloten 

zijn geweest. 

 

Duur 

De basisdaguitkering wordt betaald nadat de 

betrokkene in totaal zeven werkdagen als werkloze 

werkzoekende ingeschreven is geweest bij 

het Arbeidsbemiddelingsbureau. De daguitkering 

wordt vijf dagen per week betaald gedurende een 

tijdvak van ten hoogste 500 werkdagen. Als de 

betrokken werkzoekende, die voldoet aan de 

voorwaarden betreffende het tijdvak van tewerkstelling, 

de leeftijd van 57 jaar bereikt alvorens de 

daguitkering gedurende de volledige periode van 

500 dagen te hebben ontvangen, behoudt hij/zij 

het recht op de daguitkering tot de leeftijd van 60 

jaar. 

Het werklozendaggeld geldt als belastbaar inkomen. 

B. ARBEIDSMARKTONTWIKKELINGSSTEL- 

SEL 

Een in Finland wonende werkloze van 17 tot en 

met 64 jaar heeft recht op een uitkering van het 

arbeidsmarktontwikkelingsstelsel indien hij/zij: 

— de daguitkering bij werkloosheid gedurende 

de maximumperiode heeft ontvangen; 

— niet voldoet aan de voorwaarden inzake de 

tijdsduur van tewerkstelling. 

Voor iemand die voor het eerst op de arbeidsmarkt 

verschijnt, geldt een wachttijd van vijf maanden. 

Deze wachttijd geldt niet voor personen die een 

beroepsopleiding hebben voltooid. 

De arbeidsmarktontwikkelingsuitkering is gebonden 

aan een onderzoek naar de middelen van de 

betrokkene en is gelijk aan de basisdaguitkering 

bij werkloosheid. Bij de inkomenstoets wordt het 

eigen inkomen van de betrokkene volledig in 

aanmerking genomen en het inkomen van zijn/ 

haar echtgeno(o)t(e)/samenwonende partner voor 

het bedrag dat een bepaalde limiet overschrijdt. 

De aan een middelentoets gebonden arbeidsmarktontwikkelingsuitkering 

kan voor een onbeperkte 

tijd worden uitbetaald. 

Heeft de betrokkene de daguitkering bij werkloosheid 

voor de maximumperiode van 500 dagen 

ontvangen, dan wordt de arbeidsmarktontwikkelingsuitkering 

gedurende de 180 volgende dagen 

zonder onderzoek naar de middelen van de 

betrokkene betaald. 

Een werkloze die bij zijn/haar ouders inwoont en 

niet voldoet aan de voorwaarden inzake de 

tijdsduur van de tewerkstelling ontvangt 60 % 

van de aan een middelentoets gebonden arbeidsmarktontwikkelingsuitkering. 

Aanvraagprocedure en beroep 

Basisdaguitkering en arbeidsmarktontwikkelingsuitkering 

dienen te worden aangevraagd bij het 

kantoor van de Socialeverzekeringsinstelling, de 

aan het loon gekoppelde uitkering bij het werkloosheidsfonds 

waarbij de aanvrager is aangesloten. 

Het Arbeidsbemiddelingsbureau geeft aan 

de Socialeverzekeringsinstelling en aan het werkloosheidsfonds 

een bindende verklaring af waarin 

het verband tussen de voorwaarden voor de 

uitkering en het globale arbeidsmarktbeleid tot 

uiting komt. 

Werkzoekenden uit andere lidstaten van de 

Europese Unie die gebruikmaken van hun recht 

in Finland werk te zoeken, dienen zich bij het 

Arbeidsbemiddelingsbureau in te schrijven en bij 

het kantoor van de Socialeverzekeringsinstelling 

een verzoek om werkloosheidsdaguitkering in te 

dienen. 

Tegen een beslissing van de Socialeverzekeringsinstelling 

of het werkloosheidsfonds inzake werkloosheidsuitkeringen 

kan beroep worden aangetekend 

bij het bureau of het fonds dat de beslissing 

heeft genomen, dat vervolgens onderzoekt of de 

beslissing kan worden herzien. Als het betrokken 

orgaan de beslissing zelf niet kan herzien, wordt 

het beroep behandeld door de Raad voor werkloosheidsverzekering 

(Työttömyysturvalautakunta). 

Tegen de beslissing van de Raad voor werkloosheidsverzekering 

kan beroep worden aangetekend 

bij de Verzekeringsrechtbank. 

7. Ouderschapstoelagen 

De moeder heeft recht op de moederschapsuitkering 

en op de uitkering bij ouderschap, de vader 

op de vaderschapsuitkering en de uitkering bij 

ouderschap, op voorwaarde dat zij ten minste 180 

dagen voor de verwachte datum van de bevalling 

in Finland sociaal verzekerd waren. In andere 

lidstaten volbrachte verzekeringstijdvakken worden 

bij de berekening van dit aantal dagen 

meegeteld. De moederschaps- en de ouderschapsuitkeringen 

worden toegekend gedurende een 

totaal van 263 werkdagen. Dit tijdvak wordt met 

60 werkdagen verlengd indien tegelijkertijd meer 

dan één kind wordt geboren. 

De moederschapsuitkering wordt aan de moeder 

betaald gedurende de eerste 105 dagen. Het recht 

op de moederschapsuitkering vangt aan tussen de 

50 tot 30 werkdagen voor de verwachte datum 

van de geboorte. De ouderschapsuitkering wordt 

de volgende 158 werkdagen betaald aan de 

moeder of aan de vader, indien deze laatste thuis 

blijft om voor het kind te zorgen. De ouderschapsuitkering 

kan niet gelijktijdig aan beide ouders 

betaald worden. Ook ouders die een kind dat 

jonger is dan 7 jaar adopteren, krijgen een 

ouderschapstoelage. 

166 FINLAND

Een aanstaande moeder heeft gedurende haar 

zwangerschap recht op een bijzondere moederschapsuitkering 

indien zij in verband met haar 

werk of haar arbeidsomstandigheden blootgesteld 

is aan chemische stoffen, straling, of besmettelijke 

ziekten die geacht worden een nadelige invloed te 

hebben op de ongeboren baby of op het verloop 

van de zwangerschap. Het voorgaande is alleen 

van toepassing indien zij niet kan worden overgeplaatst 

naar andere werkzaamheden. 

Een vader heeft recht op een vaderschapsuitkering 

voor een aaneengesloten tijdvak van zes dagen 

gedurende de periode waarin de moederschapsof 

de ouderschapsuitkering wordt ontvangen. De 

vaderschapsuitkering kan ook aan de vader van 

een pasgeborene worden toegekend voor 6-12 

werkdagen. 

Het bedrag van de moederschaps- en de ouderschapsuitkering 

is in het algemeen gelijk aan het 

bedrag van het daggeld bij ziekte, maar het 

minimum ligt hoger (2000: 10,09 euro (60 FIM)). 

Een ouder kan een bijzondere verzorgingstoelage 

ontvangen indien hij/zij deelneemt aan de zorg of 

de revalidatie van zijn/haar kind in een ziekenhuis 

of, in bijzondere omstandigheden, thuis. Deze 

bijzondere verzorgingstoelage wordt gewoonlijk 

per kalenderjaar maximaal 60 werkdagen per kind 

betaald. Het bedrag van de bijzondere verzorgingstoelage 

is gelijk aan het bedrag van het 

daggeld bij ziekte. 

De uitkeringen en de toelagen aan ouders worden 

als belastbaar inkomen beschouwd. 

 


Aanvragen voor de genoemde uitkeringen moeten 

worden ingediend bij het plaatselijke kantoor van 

de Socialeverzekeringsinstelling of bij het bedrijfsfonds 

indien de betrokkene daarbij is aangesloten. 

Het verzoek voor de moederschapsuitkering moet 

twee maanden voor de verwachte datum van de 

bevalling worden ingediend, voor de vaderschapsuitkering 

binnen twee maanden van de verwachte 

aanvangsdatum, voor de ouderschapsuitkering 

een maand voor de verwachte aanvangsdatum 

van de uitkering. 

Tegen beslissingen inzake ziekteverzekering kan 

altijd beroep worden aangetekend. Het beroep 

wordt ingediend bij het bureau van de Socialeverzekeringsinstelling 

dat de beslissing heeft genomen, 

of bij het bedrijfsfonds, waar onderzocht 

wordt of de beslissing kan worden herzien. Als het 

betrokken orgaan de beslissing zelf niet kan 

herzien, wordt het beroep behandeld door de 


Tegen een beschikking van de 

Socialeverzekeringsraad kan beroep worden aangetekend 

bij de Raad van Toezicht. 



Kinderbijslag wordt betaald voor een in Finland 

wonend kind, tot de leeftijd van 17 jaar. 

In het jaar 2000 bedroeg het maandbedrag van de 

kinderbijslag voor een kind 89,98 euro (535 FIM), 

voor het tweede kind 110,50 euro (657 FIM), voor 

het derde kind 131,02 euro (779 FIM), voor het 

vierde kind 151,54 euro (901 FIM) en voor het 

vijfde en ieder volgend kind 172,06 euro (1 023 

FIM). Kinderbijslag is belastingvrij. 

 


Kinderbijslag kan bij een bureau van de Socialeverzekeringsinstelling 

worden aangevraagd. Tegen 

een beschikking van de Socialeverzekeringsinstelling 

kan beroep worden aangetekend bij de 


Tegen de beschikkingen van deze 

raad kan beroep worden aangetekend bij de Raad 

van Toezicht. 

B. MOEDERSCHAPSTOELAGE 

In Finland woonachtige vrouwen die minstens 154 

dagen zwanger zijn geweest en die tijdens de 

eerste vier maanden van de zwangerschap de 

medische controles hebben ondergaan, hebben 

recht op een moederschapstoelage. Ook personen 

die een kind adopteren dat jonger is dan 1 jaar 

hebben recht op de moederschapstoelage. 

De moederschapstoelage kan naar keuze van de 

vrouw in geld of als moederschapspakket worden 

verstrekt. in het jaar 2000 bedroeg de geldelijke 

toelage 127,82 euro (760 FIM) per kind. het 

moederschapspakket bevat diverse kinderverzorgingsproducten 

en kleren. De moederschapstoelage 

is belastingvrij. 

 


De moederschapstoelage dient ten laatste twee 

maanden voor de verwachte datum van de bevalling 

bij een bureau van de Socialeverzekeringsinstelling 

te worden aangevraagd. Adoptieouders 

moeten de toelage aanvragen vóór de eerste 

verjaardag van het kind. 

De moederschapstoelage kan tegelijk worden 

aangevraagd met de moederschaps-, vaderschapsen 

ouderschapsuitkeringen en de kinderbijslag. 

Beroepsinstantie in verband met de ouderschapstoelage 

is in eerste instantie de Socialeverzekeringsraad 

en in tweede instantie de Raad van 

Toezicht. 

FINLAND 

167

9. Nuttige adressen 

Kansaneläkelaitos (Socialeverzekeringsinstelling) 

Inlichtingen over personen 

Bureau van de Socialeverzekeringsinstelling in de 

woon- of verblijfplaats 

Overige aangelegenheden 

Nordenskiöldinkatu 12 

PL 450 

FIN-00101 Helsinki 

Tel. (358-20) 434 11 

Fax (358-20) 434 50 58 

International.affairs@kela.fi 

www.kela.fi 

Eläketurvakeskus (Centraal Orgaan Pensioenzekerheid) 

FIN-00065 Eläketurvakeskus 

Tel. (358-9) 15 11 

www.etk.fi 

Tapaturmavakuutuslaitosten liitto (Federatie van 

ongevallenverzekeraars) 

Bulevardi 28 


Tel. (358-9) 68 04 01 

tvl@vakes.fi 

www.tvl.fi 

Bedrijfspensioenorganen 

Eläke-Fennia 

FIN-00041 Eläke-Fennia 

Tel. (358-10) 50 31 

Eläke-Tapiola 

PL 30 

FIN-02101 Espoo 

Tel. (358-9) 45 31 

Varma-Sampo 

FIN-00098 Varma-Sampo 

Tel. (358-10) 515 13 

Ilmarinen 

FIN-00018 Ilmarinen 

Tel. (358-9) 18 41 

Pensions-Alandia 

PB 121 

FIN-22101 Mariehamn 

Tel. (358-18) 290 00 

Verdandi 

PL 133 

FIN-20101 Turku 

Tel. (358-10) 550 10 

De pensioenfondsen zijn aan de 

werkgever gebonden, adres zie 

werkgever 

Esiintyvien taiteilijoiden eläkekassa (Pensioenfonds 

voor uitvoerende kunstenaars) 

PL 20 


Tel. (358-9) 150 61 

LEL Työeläkekassa (Bedrijfspensioenfonds LEL) 

PL 20 


Tel. (358-9) 150 61 

Maatalousyrittäjien eläkelaitos (Pensioenorgaan 

voor zelfstandige landbouwers) 

PL 16 

FIN-02101 Espoo 

Tel. (358-9) 435 11 

Merimieseläkekassa (Pensioenfonds voor zeelieden) 

PL 327 


Tel. (358-9) 22 85 11 

Kirkon keskusrahasto (Centraal Kerkfonds) (Kirkkohallitus 

— Nationale Raad voor geestelijken) 

PL 185 


Tel. (358-9) 180 21 

Kuntien eläkevakuutus (Pensioenverzekering gemeenteambtenaren) 

PL 425 


Tel. (358-9) 185 71 

Valtiokonttori 

PL 77 


Tel. (358-9) 772 51 

Vakuutusvalvontavirasto (Bureau voor verzekeringstoezicht) 

PL 449 


Tel. (358-9) 415 59 50 

168 FINLAND

ZWEDEN 


De algemene sociale zekerheid in Zweden omvat: 

— ziekteverzekering (zie deel 2), 

— arbeidsongevallen- en beroepsziekteverzekering 

(deel 3), 

— invaliditeitsuitkeringen (deel 4), 

— ouderdomspensioenen (deel 5), 

— nabestaandenpensioenen (deel 6), 

— werkloosheidsuitkeringen (deel 7), 

— gezinsuitkeringen en ouderschapsverzekering 

(deel 8). 

 

Bijdragen 

De sociale zekerheid wordt gefinancierd door 

belastingen en sociale bijdragen. Het grootste 

gedeelte van de kosten wordt gedekt door bijdragen 

die de werkgevers betalen. De werkgeversbijdragen 

belopen momenteel in totaal 32,82 % 

van de loonsom. Zelfstandigen betalen zelf hun 

bijdragen ten belope van 31,01 % van de 

inkomsten. 

Als werknemer betaalt u zelf een bepaalde 

bijdrage voor de pensioenverzekering (7,0 % van 

het inkomen tot een bepaald bedrag). De werkgever 

houdt deze bijdrage in van uw loon en 

draagt deze af aan de belastingen. Als u bij een 

werkloosheidsfonds bent aangesloten, moet u zelf 

een bepaald gedeelte van uw loon rechtstreeks 

aan dit fonds betalen. 

Voor personen van boven de 65 jaar zijn de 

bijdragen van de werkgever lager. 

 


De algemene verzekering is verplicht. Een uitzondering 

is de werkloosheidsverzekering (zie 

deel 7). 

De sociale verzekering bestaat uit een woonplaatsgebonden 

verzekering die minimumbedragen 

en uitkeringen waarborgt, en een arbeidsgebonden 

verzekering die tegen inkomensverlies 

beschermt. Al wie in Zweden woont/werkt, wordt 

door de sociale verzekering gedekt. 

Wie naar Zweden komt om er naar verwachting 

langer dan een jaar te verblijven, wordt als 

inwoner van Zweden beschouwd. Wie in Zweden 

woont en het land verlaat, wordt toch als inwoner 

van Zweden beschouwd, als hij/zij naar verwachting 

hoogstens een jaar in het buitenland zal 

verblijven. 

Voorwaarden om voor verzekering in 

aanmerking te komen 

Het recht op uitkeringen is niet aan wachttijden 

gebonden. Toch moet aan bepaalde voorwaarden 

worden voldaan om voor sommige uitkeringen in 

aanmerking te komen. Wat de ouderschapsverzekering 

en de werkloosheidsverzekering betreft, 

gelden enkele voorwaarden met betrekking tot de 

verzekeringsperioden (zie de delen 2 en 7). Voor 

invaliditeitsuitkeringen en ouderdomsen nabestaandenpensioenen 

geldt een bepaalde wachttijdregeling 

op grond van de tijd dat de verzekerde 

in Zweden woont of werkt. Zie ook de delen 4, 5 

en 6. 

Wat moet ik doen om een uitkering te 

krijgen? 

Om een uitkering te krijgen moet u zich in de 

meeste gevallen wenden tot het kantoor van het 

verzekeringsfonds (försäkringskassan) in uw 

woonplaats. Dit verzekeringsfonds is verantwoordelijk 

voor de meeste socialezekerheidsuitkeringen. 

Voor een werkloosheidsuitkering moet u zich 

echter wenden tot het arbeidsbureau (zie deel 7). 

Wanneer u een betrekking heeft maar vanwege 

ziekte niet kunt werken, kunt u zich bij uw 

werkgever ziek melden (zie deel 2). Voor behandeling 

of geneesmiddelen wendt u zich rechtstreeks 

tot een medisch centrum, tandarts of 

andere instelling voor medische zorg, dan wel 

tot een apotheek. Bijdragen die u daar moet 

betalen, worden niet vergoed. 

Als u een arbeidsongeval of beroepsziekte krijgt, 

moet u dit melden bij de werkgever. De werkgever 

moet hierop het ongeval of de ziekte bij het 

verzekeringsfonds melden. Zelfstandigen moeten 

ongevallen zelf bij het verzekeringsfonds melden. 

Studenten moeten de school bericht geven, waarop 

de school het verzekeringsfonds van het 

ongeval of de ziekte in kennis moet stellen. Zie 

ook deel 3. 

Bezwaar 

Als u niet tevreden bent over een besluit van een 

verzekerings- of werkloosheidsfonds, kunt u het 

fonds verzoeken dit besluit te herzien. Daarop 

neemt het fonds een nieuw besluit. Wanneer dit 

nieuwe besluit u evenmin tevredenstelt, kunt u in 

beroep gaan bij het provinciaal gerecht (Länsrätten). 

Bent u van mening dat ook het besluit van het 

provinciaal gerecht niet juist is, kunt u hiertegen in 

beroep gaan bij het hof van beroep (Kammarrätten). 

In bepaalde gevallen kunt u ook tegen een 

besluit van het hof van beroep bezwaar aanteke- 

ZWEDEN 

169

nen, namelijk bij het hof van cassatie (Regeringsrätten). 


A. MEDISCHE ZORG 

Onder medische zorg wordt hoofdzakelijk verstaan: 

behandeling door een arts, ziekenhuisopname, 

fysiotherapie en andere zorg, tandheelkundige 

zorg en geneesmiddelen. 

In Zweden is de medische zorg op regionaal 

niveau georganiseerd, voor het grootste gedeelte 

onafhankelijk van de sociale verzekering. Ieder 

provinciaal bestuur moet erop toezien dat alle 

inwoners van de betrokken provincie goede 

medische verzorging krijgen. 

De medische zorg wordt voor het grootste 

gedeelte door het provinciaal bestuur verstrekt, 

maar er zijn ook particuliere artsen die een 

overeenkomst met het provinciaal bestuur hebben 

gesloten. Overeenkomstig de Zweedse wetgeving 

inzake gezondheidszorg wordt bepaalde medische 

zorg ook door de Zweedse gemeenten 

verstrekt. Dit betreft in de meeste gevallen zorg 

voor ouderen die in serviceflats wonen en 

vanwege hun toestand medische zorg nodig 

hebben. 

Het provinciaal bestuur financiert de zorg uit de 

belasting die wordt betaald door alle inwoners van 

de regio alsmede uit bijdragen van de nationale 

overheid en bijdragen van de patiënten. 

Geneeskundige behandeling en 

dergelijke 

Wanneer u ziek wordt en een arts van een 

medisch centrum moet raadplegen, draagt het 

provinciaal bestuur het grootste gedeelte van de 

kosten. Als patiënt moet u wel een eigen bijdrage 

betalen. De hoogte van deze eigen bijdrage 

varieert van 100 tot 250 SEK. 

De meeste artsen zijn in dienst van de provinciale 

overheid maar er zijn ook veel artsen met een 

particuliere praktijk, vooral in de grote steden. Als 

u in behandeling gaat bij een particuliere arts die 

op grond van een overeenkomst met de provinciale 

overheid samenwerkt met de openbare zorg, 

betaalt u een eigen bijdrage die overeenkomt met 

de bijdrage bij algemene zorg. 

Gaat u in behandeling bij een andere zorgverstrekker 

dan een arts, bijvoorbeeld bij een wijkverpleegster 

of een fysiotherapeut, dan betaalt u 

een eigen bijdrage van hoogstens 100 SEK. 

Wanneer u in een ziekenhuis moet worden 

opgenomen, betaalt u een vaste eigen bijdrage 

die momenteel ten hoogste 80 SEK per etmaal 

bedraagt. 

De eigen bijdragen worden niet door de verzekering 

vergoed. 

Voor preventieve kinderen prenatale zorg en 

advies inzake geboortebeperking hoeven over het 

algemeen geen bijdragen te worden betaald. 

Vervoer om medische redenen 

De voor gezondheidszorg bevoegde instantie is 

verplicht reiskosten in verband met het verstrekken 

van gezondheidszorg te vergoeden. De voor 

gezondheidszorg bevoegde instantie bepaalt hoe 

de reiskostenvergoeding wordt berekend. 

Geneesmiddelen en andere 

apothekerswaar 

Wanneer u over een doktersvoorschrift beschikt, 

moet u de kosten voor geneesmiddelen tot een 

bedrag van 900 SEK volledig zelf betalen. Bedragen 

de kosten meer dan 900 SEK, dan moet u op 

de schijf tot 1 700 SEK 50 % van de kosten zelf 

betalen. Op de schijf tussen 1 700 SEK en 3 300 

SEK moet u 25 % van de kosten zelf betalen en op 

de schijf tussen 3 300 SEK en 4 300 SEK 10 %. Als 

uw totale kosten voor geneesmiddelen (d.w.z. de 

som van uw eigen uitgaven en de ontvangen 

financiële steun) over een periode van twaalf 

maanden meer dan 4 300 SEK bedragen, hoeft u 

tijdens het resterende deel van de periode van 

twaalf maanden niets meer te betalen. Op die 

manier wordt u beschermd tegen hoge kosten en 

hoeft u over een periode van twaalf maanden 

nooit meer dan 1 800 SEK voor geneesmiddelen te 

betalen. Door een arts voorgeschreven gebruiksartikelen 

voor stomapatiënten vallen ook onder 

deze regeling. Gebruiksartikelen voor het toedienen 

van geneesmiddelen zijn gratis. 

Als u geneesmiddelen koopt waarvoor geen voorschrift 

nodig is, moet u deze volledig zelf betalen. 

Dit geldt ook voor de geneesmiddelen die, zelfs 

met een voorschrift van een arts, volgens de 

regelingen van de verzekering niet voor vergoeding 

in aanmerking komen. 

Bepaalde speciale voeding voor kinderen onder 

de 16, bijvoorbeeld bij een allergie tegen gluten, 

kan voor een lagere prijs verkregen worden. 

De eigen bijdragen die u bij de apotheek moet 

betalen, worden niet vergoed. 

Bescherming tegen hoge kosten 

Wie voor gezondheidszorg (onder meer openbare 

gezondheidszorg) in het totaal niet meer dan 900 

SEK heeft betaald, hoeft voor soortgelijke gezondheidszorg 

niets meer te betalen tijdens de rest van 

de periode van twaalf maanden die op het 

ogenblik van de eerste betaling ingaat. Als u 

tijdens een periode van twaalf maanden voor een 

totaalbedrag van 1 800 SEK aan geneesmiddelen 

heeft gekocht, krijgt u een vrijkaart voor genees- 

170 ZWEDEN

middelen die gelijkenis met de vrijkaart voor 

gezondheidszorg vertoont. 

Tandheelkundige zorg 

Als u tandheelkundige zorg nodig heeft, kunt u 

een particuliere tandarts, een mondhygiënist of 

een zorgverlener van de folktandvården (de 

overheidsorganisatie voor tandverzorging) raadplegen. 

Sinds 1 januari 1999 krijgen alle volwassenen 

vanaf het jaar waarin ze 20 jaar worden, 

financiële steun om hun tanden te laten verzorgen. 

Kinderen en jongeren hebben recht op gratis 

tandheelkundige zorg. 

Voor elke behandeling ontvangt de zorgverlener 

een vaste vergoeding van de försäkringskassen (de 

centrale socialeverzekeringsinstantie). Tandheelkundig 

onderzoek wordt alleen vergoed als de 

patiënt in het jaar van de behandeling niet ouder 

dan 29 jaar is. Bij prothetische en orthodontische 

behandelingen wordt doorgaans alleen het deel 

van de kosten boven het carenzbedrag van 3 500 

SEK vergoed. De bijdrage van de patiënt dekt het 

verschil tussen het honorarium van de zorgverlener 

en deze vergoeding. 

Hoeveel de patiënt voor een behandeling betaalt, 

kan variëren: voor tandheelkundige behandelingen 

gelden immers geen vaste prijzen. Met andere 

woorden, de zorgverleners (tandartsen, mondhygiënisten 

enz.) bepalen zelf hoeveel de patiënt 

voor een behandeling betaalt. 

Alleen voor behandelingen door erkende tandartsen 

of mondhygiënisten die jonger dan 65 jaar 

zijn, betaalt de försäkringskassen een vergoeding. 

Op 1 september 2001 is deze leeftijdsgrens tot 67 

jaar verhoogd. 


Ziektegeld of vervangend loon wegens ziekte 

wordt betaald ter compensatie van een deel van 

de inkomensderving die optreedt wanneer u 

wegens ziekte niet kunt werken. 

Als u moet stoppen met werken omdat u besmet 

bent, ook al bent u niet ziek, of omdat u een 

besmettelijke ziekte heeft maar toch zou kunnen 

werken, kan u in plaats van ziektegeld een 

uitkering voor virusdragers worden toegekend. 

Een werknemer die wegens ziekte niet kan 

werken, ontvangt in de regel gedurende de eerste 

veertien dagen ziektegeld van zijn werknemer. 

Duurt het ziekteverlof langer dan veertien dagen, 

dan wordt het ziektegeld na die periode verder 

betaald door het verzekeringsfonds. 

Aan werklozen die als werkzoekenden bij het 

arbeidsbureau zijn ingeschreven en aan zelfstandigen 

wordt het ziektegeld doorgaans vanaf het 

begin van het ziekteverlof door het verzekeringsfonds 

betaald. Ook studenten hebben in bepaalde 

gevallen recht op een vergoeding bij ziekte. 

Er geldt geen formele beperking voor de duur van 

de uitbetalingen, maar bij langdurige ziekte kan 

het ziektegeld worden vervangen door een uitkering 

wegens ziekte of een vervroegd pensioen. Zie 

ook deel 4. 

 

Voorwaarden om voor een uitkering in 


Om voor vervangend loon in aanmerking te 

komen, geldt geen minimumloon. Werknemers 

die nog geen maand in dienst zijn, moeten hun 

functie reeds minstens 14 dagen uitoefenen om 

ziektegeld te kunnen ontvangen. 

U heeft recht op ziektegeld als u een arbeidsinkomen 

van ten minste 24 % van het geldende 

basisbedrag (prisbasbelopp) heeft. 

Ziektegeld wordt pas uitgekeerd als de arbeidsgeschiktheid 

wegens ziekte ten minste 25 % is 

afgenomen. 

 


Bij ziekte wordt geen geld uitgekeerd op de eerste 

dag; deze geldt als carenzdag. Dit geldt bij 

uitkeringen door zowel werkgever als verzekeringsfonds. 

De hoogte van het vervangend loon wordt 

berekend op basis van het loon dat u zou worden 

betaald als u niet ziek zou zijn. Het vervangend 

loon bedraagt 80 % van dat loon. 

De hoogte van het ziektegeld wordt bepaald door 

de berekeningsgrondslag. Deze komt overeen met 

het jaarlijks geldelijk inkomen dat men normaliter 

voor eigen arbeid zou ontvangen gedurende een 

onafgebroken periode van ten minste zes maanden 

of uit regelmatig terugkerende seizoensarbeid 

en dergelijke. Dit inkomen is echter wel beperkt 

tot een jaarlijks vastgesteld maximum. Wanneer 

het inkomen meer dan 276 700 SEK per jaar 

bedraagt, wordt geen rekening gehouden met het 

overschot. De hoogte van het ziektegeld komt 

overeen met een bepaald percentage van de 


Het inkomen moet aan het verzekeringsfonds 

worden gemeld wanneer u een verzoek om 

ziektegeld indient. 

Het ziektegeld wordt volledig, voor drievierde, 

voor de helft of voor een kwart uitgekeerd naar 

gelang van de mate van arbeidsongeschiktheid 

wegens ziekte. 

 

Ziekmelding 

Als u recht heeft op vervangend loon, moet u uw 

ziekte op de eerste dag melden bij de werkgever. 

ZWEDEN 

171

Hebt u recht op ziektegeld, dan moet u uw ziekte 

melden bij het verzekeringsfonds. 

U moet een schriftelijke verklaring afgeven waarin 

u uw arbeidsongeschiktheid wegens ziekte bevestigt. 

Heeft u recht op vervangend loon, dan moet u 

deze bevestiging naar uw werkgever zenden. 

Krijgt u ziektegeld, dan moet de verklaring naar 

het verzekeringsfonds worden gezonden. 

Vanaf de zevende dag na de ziekmelding moet de 

arbeidsongeschiktheid wegens ziekte schriftelijk 

worden bevestigd door een arts. 

Wanneer een werknemer die recht heeft op 

vervangend loon, langer dan 14 dagen ziek is, 

meldt de werkgever dit op de vijftiende dag bij het 

verzekeringsfonds. 

Herstelmelding 

Als u vervangend loon van de werkgever ontvangt, 

moet u het herstel bij de werkgever melden. Bent 

u langer dan 14 dagen ziek geweest, dan meldt u 

het herstel bij het verzekeringsfonds. 

Degenen die al vanaf de eerste dag van hun ziekte 

ziektegeld van het verzekeringsfonds ontvangen, 

moeten bij het fonds melding doen van hun 

herstel. 

Verblijf in het buitenland 

In de regel ontvangt u geen ziektegeld wanneer u 

in het buitenland verblijft. Het verzekeringsfonds 

kan hiervoor echter in bepaalde gevallen wel 

toestemming geven. De reis mag dan de genezing 

echter niet in gevaar brengen of de ziekte 

verergeren. Ruim voor vertrek moet bij u het 

verzekeringsfonds navragen of u ook tijdens uw 

verblijf in het buitenland het recht op ziektegeld 

behoudt. 

Voor vervangend loon geldt een dergelijke beperking 

niet. 

Vrijwillige ziekteverzekering 

Personen die recht hebben op ziektegeld of die 

zijn verzekerd voor een bedrag dat lager is dan 

een bepaalde som, hebben de mogelijkheid een 

vrijwillige verzekering af te sluiten die recht geeft 

op aanvullend ziektegeld. 

C. REVALIDATIE 

Om ervoor te zorgen dat personen die wegens 

ziekte geen arbeid in loondienst meer kunnen 

verrichten, toch hun herintrede op de arbeidsmarkt 

kunnen maken, zijn soms speciale revalidatiemaatregelen 

nodig. Verschillende instanties en 

organisaties zijn verantwoordelijk voor de eventueel 

noodzakelijke maatregelen. Het verzekeringsfonds 

is belast met de coördinatie van de voor 

de revalidatie van de arbeidsongeschikte nodig 

geachte maatregelen. Het verzekeringsfonds kan 

ook een vergoeding betalen voor het verlies van 

inkomsten voor de periode van revalidatie. 

De verantwoordelijkheid voor de verschillende 

revalidatiemaatregelen die nodig zijn om ervoor te 

zorgen dat een werknemer weer kan gaan werken, 

ligt in de eerste plaats bij de werkgever. Het is de 

plicht van de werkgever om in overleg met de 

werknemer vast te stellen welke revalidatiemaatregelen 

nodig zijn, wanneer de werknemer: 

— meer dan vier opeenvolgende weken wegens 

ziekte afwezig is geweest; 

— vaak gedurende korte tijd afwezig is geweest; 

— dit zelf wenst. 

Wegens ziekte kunnen arbeidsongeschikten het 

verzekeringsfonds ook persoonlijk verzoeken revalidatiemaatregelen 

te treffen om een werkhervatting 

mogelijk te maken. Het verzekeringsfonds 

moet ook het initiatief nemen tot revalidatiemaatregelen 

wanneer deze nodig geacht worden, bv. 

door contacten met de werkgever of met instellingen 

voor beroepsopleiding. 

Werknemers die langer dan vier weken wegens 

ziekte arbeidsongeschikt zijn, moeten bij het 

verzekeringsfonds een bijzondere doktersverklaring 

afgeven. In deze doktersverklaring moeten de 

noodzakelijke revalidatiemaatregelen worden beschreven 

en moet de prognose voor het verdere 

ziekteverlof worden gegeven. 

Vergoeding tijdens revalidatie 

Tijdens de revalidatie betaalt het verzekeringsfonds 

een vergoeding in de vorm van een 

revalidatievergoeding. 

De revalidatievergoeding kan worden uitgekeerd 

aan iedereen die aan beroepsgerichte revalidatie 

deelneemt. De vergoeding bestaat uit twee delen. 

Het ene gedeelte is een revalidatievergoeding die 

dient ter dekking van de inkomstenderving als 

gevolg van de deelname aan de revalidatie. Sinds 

1996 is de revalidatievergoeding even hoog als 

het ziektegeld. Het andere deel van de vergoeding 

is een speciaal bedrag ter dekking van bijzondere 

uitgaven in verband met de revalidatie. 



Arbeidsgebonden gezondheidsschade omvat alle 

schade aan de gezondheid die ontstaat door 

ongevallen of anderszins schadelijke invloeden 

op het werk. Als uw gezondheid door of tijdens 

het rechtstreekse woon-werkverkeer geschaad 

wordt, wordt dit eveneens als arbeidsgebonden 

gezondheidsschade beschouwd. Verder gelden 

ook beroepsziekten die ontstaan onder invloed 

van schadelijke factoren in het arbeidsmilieu, als 

arbeidsgebonden gezondheidsschade. 

172 ZWEDEN

Factoren in het arbeidsmilieu worden als schadelijk 

en als mogelijke oorzaak van beroepsziekten 

beschouwd als met een grote mate van waarschijnlijkheid 

kan worden vastgesteld dat deze 

factoren de betrokken beroepsziekten kunnen 

veroorzaken. Voorbeelden van factoren in het 

arbeidsmilieu die beroepsziekten kunnen veroorzaken, 

zijn lawaai, trillingen of schokken, zware 

en eentonige arbeid en verscheidene chemische 

agentia. 

Bepaalde besmettelijke ziekten kunnen ook als 

beroepsziekten worden aangemerkt als deze zijn 

veroorzaakt door een besmetting tijdens het werk 

in een laboratorium, een instelling voor ziekenzorg, 

en dergelijke. Hiertoe behoren onder andere 

hepatitis en zogenaamde ziekenhuisinfecties. 



Als werknemer in vaste of tijdelijke dienst bent u 

tegen arbeidsgebonden gezondheidsschade verzekerd. 

De verzekering geldt voor werknemers, 

zelfstandigen en aannemers. Ook studenten zijn 

verzekerd als de aard van de opleiding risico’s met 

zich brengt. 

Gezondheidsschade wordt als arbeidsgebonden 

erkend indien enerzijds kan worden vastgesteld 

dat u aan een arbeidsongeval of schadelijke 

invloed bent blootgesteld en anderzijds uit de 

meeste bronnen blijkt dat er een verband bestaat 

tussen de gezondheidsschade en het ongeval of de 

schadelijke invloed. 

Sociale voorzieningen en de omvang van 

vergoedingen 

Er bestaan tal van sociale voorzieningen: 

— ziektegeld, 

— gezondheidszorg, 

— revalidatie, 

— vergoeding voor de preventie van gezondheidsschade, 

— lijfrente, 

— uitkering bij overlijden. 

Ziektegeld wordt onder dezelfde voorwaarden en 

voor eenzelfde bedrag uitgekeerd als bij andere 

ziekten (zie ook deel 2 hierboven). 

Ook medische zorg wordt verstrekt onder dezelfde 

voorwaarden als bij andere ziekten (deel 2). 

Bovendien worden alle uitgaven vergoed die 

wegens arbeidsgebonden gezondheidsschade nodig 

zijn voor medische behandeling in het buitenland, 

tandheelkundige zorg, en bijzondere hulpmiddelen 

(bv. krukken en prothesen). Voorwaarde 

om voor een vergoeding voor tandheelkundige 

zorg of bijzondere hulpmiddelen in aanmerking te 

komen, is wel dat u in behandeling gaat bij een 

arts, tandarts of andere zorgverstrekker binnen de 

openbare zorgverlening of een zorgverstrekker die 

bij de algemene verzekering is aangesloten. 

Als u na het oplopen van arbeidsgebonden 

gezondheidsschade niet meer in staat bent uw 

vroegere beroepsbezigheden uit te oefenen, kunt 

u hulp krijgen ten behoeve van revalidatie opdat u 

weer kunt gaan werken. Tijdens de revalidatieperiode 

(normaliter ten hoogste een jaar) kan een 

revalidatievergoeding worden uitgekeerd onder 

dezelfde voorwaarden en voor hetzelfde bedrag 

als bij andere ziekten. Zie ook deel 2. 

Ook als u voor een bepaalde periode niet mag 

werken om te voorkomen dat arbeidsgebonden 

gezondheidsschade optreedt of om te voorkomen 

dat bepaalde schade aan de gezondheid verergert, 

kan gedurende bepaalde tijd een vergoeding 

worden uitgekeerd. 

Als u door arbeidsgebonden gezondheidsschade 

blijvend geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt 

raakt, komt u in aanmerking voor lijfrente. Deze 

lijfrente dient ter dekking van de inkomstenderving 

die door de gezondheidsschade kan zijn 

ontstaan. Voor de berekening van de hoogte van 

de lijfrente worden de inkomsten die u ondanks de 

schade aan de gezondheid denkt te kunnen 

hebben, vergeleken met de inkomsten die u 

zonder de gezondheidsschade zou hebben. De 

lijfrente komt overeen met het verschil tussen deze 

twee bedragen. De lijfrente kan worden toegekend 

voor bepaalde of voor onbepaalde tijd. 

Bij overlijden als gevolg van arbeidsgebonden 

gezondheidsschade wordt een uitvaartvergoeding 

uitgekeerd. Ook nabestaanden kunnen in aanmerking 

komen voor lijfrente. 

4. Uitkeringen bij invaliditeit 

A. VERVROEGD PENSIOEN 

Als u tussen de 16 en 65 jaar oud bent en blijvend 

voor minstens 25 % arbeidsongeschikt raakt als 

gevolg van een ziekte of een andere vermindering 

van uw lichamelijke of psychische capaciteiten, 

kunt u in aanmerking komen voor vervroegd 

pensioen. 

Als de arbeidsongeschiktheid niet blijvend is, 

maar naar verwachting minstens een jaar zal 

duren, kan in plaats van een vervroegd pensioen 

een uitkering wegens ziekte worden toegekend. 

Deze uitkering wegens ziekte is even hoog als het 

vervroegd pensioen, maar wordt slechts voor een 

bepaalde periode toegekend. 

Naar gelang van de mate van arbeidsongeschiktheid 

kan het vervroegd pensioen volledig, voor 

drievierde, voor de helft of voor een kwart 

uitgekeerd worden. 

ZWEDEN 

173

Vanaf 2003 worden de voorschriften inzake 

vervroegd pensioen aan de hervormingen van 

het ouderdomspensioenstelsel aangepast. 


aanmerking te komen en aard van de 


Evenals het ouderdomspensioen bestaat het vervroegd 

pensioen uit twee delen, namelijk het 

staatspensioen (folkpension) en het algemeen 

aanvullend pensioen (allmän tilläggspension, 

ATP). De wijze van berekening van de hoogte 

van het pensioen komt in grote lijnen overeen met 

de wijze van berekening van het ouderdomspensioen 

(zie deel 5). Er gelden echter ook enkele 

specifieke regels voor de berekening. 

Bij de berekening van het staatspensioen bij 

vervroegde pensionering kan naast de daadwerkelijk 

tijd van vestiging in Zweden ook de zogenaamde 

toekomstige periode van vestiging in 

Zweden worden berekend. Hierbij wordt de 

periode berekend tussen het jaar van pensionering 

en het jaar waarin de pensioengerechtigde 64 jaar 

wordt. Deze zogenaamde toekomstige periode 

van vestiging wordt uitsluitend toegekend indien 

de betrokkene tussen zijn zestiende jaar en het 

jaar van pensionering een bepaalde tijd in 

Zweden woonachtig geweest is. Onder pensionering 

wordt het moment verstaan waarop de 

betrokkene voor een te verwachten duur van ten 

minste een jaar voor minstens 25 % arbeidsongeschikt 

raakt. 

Voor de berekening van het aanvullend pensioen 

(ATP) bij vervroegde pensionering wordt in de 

regel niet alleen uitgegaan van de daadwerkelijk 

verworven pensioenrechten, maar ook van een te 

berekenen toekomstig recht op pensioen, de 

zogenaamde veronderstellende puntenberekening. 

Deze is gebaseerd op de beroepsactiviteiten 

die men jaarlijks zou hebben kunnen verrichten in 

de periode tussen de vervroegde pensionering en 

het moment waarop men 64 wordt. 

Het vervroegd pensioen in de vorm van een staatsen 

een aanvullend pensioen wordt op min of meer 

dezelfde wijze berekend als het ouderdomspensioen 

(zie deel 5). Een verschil is dat degene die 

geen recht heeft op ATP of slechts een laag ATP 

zou krijgen, kan rekenen op een hogere pensioenstoeslag 

dan bij het ouderdomspensioen. 

B. GEHANDICAPTENVERGOEDING 

Ook de gehandicaptenvergoeding is een uitkering 

die kan worden toegekend bij blijvende (al dan 

niet volledige) arbeidsongeschiktheid. 

De gehandicaptenvergoeding kan samen met een 

vervroegd pensioen of ziektegeld dan wel als 

zelfstandige uitkering worden toegekend. De 

gehandicaptenvergoeding die zelfstandig wordt 

uitgekeerd, dat wil zeggen aan personen die geen 

vervroegd pensioen of ziektegeld hebben, kan 

alleen worden toegekend aan personen die 

permanent in Zweden gevestigd zijn. 

Voorwaarden voor de toekenning van een gehandicaptenvergoeding 

zijn dat men minstens 16 jaar 

oud is en vóór de leeftijd van 65 jaar in zodanige 

mate arbeidsongeschikt raakt dat men: 

— meer tijdrovende hulp van een ander nodig 

heeft bij de dagelijkse bezigheden; 

— voortdurend hulp van een ander nodig heeft 

voor het verrichten van beroepsactiviteiten of 

het volgen van een studie; 

— geconfronteerd wordt of zal worden met 

aanzienlijke extra uitgaven als gevolg van 

de handicap. 

Bij het bepalen van de hoogte van de gehandicaptenvergoeding 

wordt de algehele situatie van 

de gehandicapte in aanmerking genomen en 

worden de behoefte aan hulp en de extra kosten 

gezamenlijk gewogen. De gehandicaptenvergoeding 

bedraagt ten hoogste 2 122 SEK per maand. 

C. TOELAGE VOOR DE VERZORGING 

VAN EEN GEHANDICAPT KIND 

Wanneer u als ouder thuis een ziek of gehandicapt 

kind verzorgt, kunt u in aanmerking komen voor 

een verzorgingstoelage op voorwaarde dat het 

kind gedurende ten minste zes maanden bijzondere 

verzorging en toezicht nodig heeft. Een 

voorwaarde voor de toekenning van een verzorgingstoelage 

is ook dat u permanent in Zweden 

gevestigd bent. 

De verzorgingstoelage moet worden beschouwd 

als een vergoeding voor de bijzondere inspanningen 

van de ouders en voor de extra kosten die een 

ziekte of handicap met zich brengt. Bij de 

berekening van de hoogte van de toelage wordt 

gelet op de noodzakelijke zorg en de extra kosten. 

De verzorgingstoelage kan volledig, voor drievierde, 

voor de helft of voor een kwart uitgekeerd 

worden en bedraagt ten hoogste 7 688 SEK per 

maand. 

D. VERVOERTOELAGE 

Aan gehandicapten en ouders van gehandicapte 

kinderen, jonger dan 18 jaar, kan een toelage 

worden uitgekeerd voor de aanschaf van een auto, 

motorfiets of brommer en/of voor de aanpassing 

van een voertuig aan de handicap. Voorwaarde 

om voor een toelage in aanmerking te komen is 

wel dat de handicap het zelfstandig vervoer of het 

gebruik van het openbaar vervoer ernstig bemoeilijkt. 

Normaliter kan slechts eens in de zeven jaar 

een dergelijke toelage worden uitgekeerd. 

174 ZWEDEN


A. OUDERDOMSPENSIOEN 

Sinds 1 januari 1999 is in Zweden — parallel aan 

het oude stelsel — een nieuw ouderdomspensioenstelsel 

van kracht. 

Wie in 1937 of eerder geboren is, valt volledig 

onder het oude stelsel. 

Wie tussen 1938 en 1953 geboren is, valt deels 

onder het oude en deels onder het nieuwe stelsel. 

Het geboortejaar bepaalt in welke mate iemand 

op het oude (respectievelijk nieuwe) stelsel aanspraak 

kan maken. 

Wie in 1954 of later geboren is, valt volledig 

onder het nieuwe stelsel. 

B. HET OUDE PENSIOENSTELSEL 

Het oude stelsel omvat een staatspensioen en een 

aanvullend pensioen (ATP). De pensioenleeftijd is 

voor zowel vrouwen als mannen 65 jaar. Wie wil 

kan vervroegd met pensioen gaan of na het 

bereiken van de pensioenleeftijd blijven werken. 

Staatspensioen 

Wie in Zweden woont en er ten minste drie jaar 

woonachtig is geweest of gedurende een periode 

van ten minste drie jaar pensioensopbouwende 

inkomsten voor het ATP (zie hieronder) heeft 

gehad, heeft recht op een staatspensioen. Hierbij 

speelt de nationaliteit geen rol. Om recht te 

hebben op een volledig staatspensioen moet u 

veertig jaar in Zweden hebben gewoond of dertig 

jaar pensioensopbouwende inkomsten hebben 

gehad. Wanneer u niet aan een van beide 

voorwaarden voldoet, wordt uw staatspensioen 

verminderd met respectievelijk 1/40e of 1/30e per 

jaar dat u tekortkomt. De jaren tussen uw 16e 

verjaardag en het jaar waarin u 64 wordt, kunnen 

als jaren van vestiging of jaren met pensioensopbouwende 

inkomsten worden erkend. Het staatspensioen 

bedraagt hoogstens 2 952 SEK per 

maand. 

Burgers van EU-/EER-landen die van Zweden naar 

een ander EU-/EER-land verhuizen, hebben recht 

op hetzelfde staatspensioen als woonden ze in 

Zweden. Zweedse staatsburgers die buiten de EU/ 

EER gaan wonen, hebben recht op een staatspensioen 

in verhouding tot het aantal jaren 

pensioensopbouwende inkomsten. Hetzelfde 

geldt voor burgers van landen waarmee Zweden 

een pensioenovereenkomst heeft gesloten. 

Algemeen aanvullend pensioen (ATP) 

Heeft u inkomsten uit arbeid die meer bedragen 

dan het zogenaamde verhoogde basisbedrag 

(prisbasbeloppet), momenteel 37 700 SEK, dan 

bouwt u aanvullende pensioenrechten (ATP) op. 

Dit basisbedrag is een bedrag dat steeds voor de 

duur van een jaar door de regering wordt vastgesteld, 

rekening houdend met de algemene prijsontwikkeling. 

Inkomsten tussen de leeftijd van 16 

en 64 jaar kunnen worden erkend als pensioensopbouwende 

inkomsten. Bij het bepalen van de 

pensioensopbouwende inkomsten worden zowel 

inkomsten uit arbeid als sociale uitkeringen 

(ziekengeld, ouderschaps- en werkloosheidsuitkeringen 

enz.) meegerekend. 

Om voor een aanvullend pensioen in aanmerking 

te komen, moet u ten minste drie jaar pensioensopbouwende 

inkomsten hebben gehad. Voor een 

volledig aanvullend pensioen zijn ten minste 

dertig jaren van pensioensopbouw vereist. De 

hoogte van het aanvullend pensioen komt overeen 

met het gemiddelde van de pensioensopbouwende 

inkomsten van de vijftien jaren waarin 

deze inkomsten het hoogst waren. Het aanvullend 

pensioen bedraagt ten hoogste 11 993 SEK per 

maand. 

 

Toelage op het pensioen 

Gepensioneerden zonder ATP of met een laag ATP 

kunnen een toelage op het staatspensioen krijgen. 

De pensioentoelage op het staatspensioen kan ten 

hoogste 1 750 SEK per maand bedragen. 

Een zogenaamde bijzondere pensioentoelage 

(särskilt pensionstillägg) kan worden uitgekeerd 

aan personen die ten minste zes jaar zijn thuisgebleven 

voor de verzorging van zieke of gehandicapte 

kinderen en daardoor geen beroepsactiviteiten 

hebben kunnen verrichten. De bijzondere 

pensioentoelage kan worden toegekend voor ten 

hoogste 15 jaren thuiszorg. 

Personen met een laag inkomen kunnen ook in 

aanmerking komen voor een huisvestingstoelage 

voor gepensioneerden (bostadstillägg till pensionärer, 

BTP). De hoogte van de toelage is afhankelijk 

van de inkomsten van de gepensioneerde en 

van de huisvestingskosten. 

De zogenaamde echtgenotetoelage (hüstrütillägg) 

kan worden uitgekeerd aan vrouwen die vóór 

1935 zijn geboren en waarvan de echtgenoot een 

staatspensioen in de vorm van een ouderdomspensioen 

of vervroegd pensioen/ziektegeld heeft. 

Deze uitkering wordt geleidelijk afgebouwd. 

C. HET NIEUWE PENSIOENSTELSEL 

Het nieuwe stelsel omvat een inkomensafhankelijk 

ouderdomspensioen in de vorm van een 

inkomenspensioen en een premiepensioen, alsook 

een gegarandeerd pensioen. 

Het inkomenspensioen zal worden gebaseerd op 

het inkomen gedurende het gehele beroepsleven. 

Zoals voorheen zal aan de pensioensopbouwende 

inkomsten een bovengrens worden gesteld. 

ZWEDEN 

175

Er zal een gewaarborgd minimumniveau in de 

vorm van een gegarandeerd pensioen worden 

vastgesteld voor personen die geen pensioensopbouwende 

inkomsten hebben gehad of op grond 

van hun inkomsten slechts recht hebben op een 

laag pensioen. 

Voortaan kan het inkomenspensioen pas na de 

leeftijd van 61 jaar worden uitgekeerd, maar hoe 

later het pensioen wordt uitgekeerd, hoe hoger het 

bedrag zal zijn. Dit komt niet alleen doordat het 

pensioen in dergelijke gevallen kan worden 

gebaseerd op meer pensioensopbouwende inkomsten, 

maar ook doordat ervan wordt uitgegaan dat 

het pensioen bij een latere uitkering gedurende 

minder jaren uitgekeerd hoeft te worden. 

Het gegarandeerd pensioen kan pas vanaf de 

leeftijd van 65 jaar worden uitgekeerd. 

In januari 2001 worden de eerste inkomenspensioenen 

volgens het nieuwe stelsel uitgekeerd. 

De verworven pensioenrechten en de uitbetaalde 

pensioenrechten zullen op andere wijze worden 

gewaarborgd dan in het nieuwe stelsel, onder 

andere met het oog op de loonontwikkeling. 

D. GEDEELTELIJK PENSIOEN 

Als werkende in de leeftijd van 61 tot en met 64 

jaar kunt u onder bepaalde voorwaarden een 

gedeeltelijk pensioen krijgen als u minder gaat 

werken. 

Het gedeeltelijk pensioen komt overeen met 55 % 

van het verschil tussen de inkomsten voor en na 

de vermindering van de arbeidsduur. 

Het gedeeltelijk pensioen zal bij de invoering van 

het nieuwe pensioenstelsel geleidelijk worden 

afgeschaft. Na 2000 zullen geen gedeeltelijke 

pensioenen meer worden uitgekeerd. 

6. Nabestaandenpensioen 

Het nabestaandenpensioen kan worden uitgekeerd 

als: 

— wezenpensioen; 

— aanpassingspensioen; 

— bijzonder nabestaandenpensioen; 

— weduwepensioen op grond van vroegere 

bepalingen. 

In Zweden woonachtige nabestaanden hebben 

recht op een nabestaandenpensioen in de vorm 

van een staatspensioen op voorwaarde dat de 

overledene ten minste drie jaar in Zweden woonachtig 

geweest is of ten minste drie jaar pensioensopbouwende 

inkomsten voor het ATP heeft 

gehad (zie deel 5). 

Nabestaandenpensioen in de vorm van een 

aanvullend pensioen (ATP) kan worden toegekend 

als de overledene ten minste drie jaar pensioensopbouwende 

inkomsten heeft gehad. 

Vanaf 1 januari 2003 worden de voorschriften 

inzake nabestaandenpensioenen aan de hervormingen 

van het ouderdomspensioenstelsel aangepast. 

Het hervormde stelsel zal uit een inkomensafhankelijk 

deel en een gewaarborgd pensioendeel 

bestaan. 

A. WEZENPENSIOEN 

Kinderen onder de 18 hebben recht op een 

wezenpensioen bij overlijden van een of beide 

ouders. 

Kinderen tussen de 18 en 20 jaar die nog 

middelbaar of hoger middelbaar onderwijs volgen, 

kunnen in aanmerking komen voor een 

verlenging van het wezenpensioen. 

Bedrag van het wezenpensioen 

Een wezenpensioen in de vorm van een staatspensioen 

wordt uitgekeerd als een dan wel beide 

ouders overleden zijn. 

Als de overleden ouder geen volledig pensioen 

opgebouwd had, wordt het wezenpensioen verhoudingsgewijs 

verminderd op basis van het 

aantal jaar dat de overledene tekort kwam voor 

een volledig pensioen. Het wezenpensioen bedraagt 

minstens 764 SEK per maand. 

De voorwaarden om voor een wezenpensioen in 

de vorm van een aanvullend pensioen (ATP) in 

aanmerking te komen, zijn dat de overleden ouder 

recht had of zou hebben gekregen op een 

aanvullend pensioen. Het aanvullend wezenpensioen 

bedraagt 30 % van het pensioen van de 

overleden ouder. Zijn er meer pensioengerechtigde 

kinderen, dan wordt het bedrag met 20 % 

per kind verhoogd. Het totale bedrag wordt 

gelijkelijk onder de kinderen verdeeld. 

Een nabestaandenpensioen met een aanvullend 

pensioen kan in totaal nooit meer bedragen dan 

het eigen pensioen van de overledene. 

In het nieuwe stelsel bedraagt het wezenpensioen 

van kinderen jonger dan 12 jaar 35 % van de 

nabestaandenpensioenbasis van de overledene. 

Kinderen tussen 12 en 18 jaar ontvangen als 

wezenpensioen 30 % van de basis. 

B. AANPASSINGSPENSIOEN 

Een nabestaande komt uitsluitend in aanmerking 

voor een aanpassingspensioen uit de staats- of 

aanvullendpensioenkas als hij of zij niet ouder is 

dan 65 jaar, op het moment van overlijden 

langdurig samenwoonde met de overledene en: 

— op het moment van overlijden langdurig heeft 

samengewoond met kinderen tot 12 jaar die 

onder de zorg van een van beide ouders 

vallen; of 

176 ZWEDEN

— op het moment van overlijden ten minste vijf 

jaar onafgebroken met de overledene heeft 

samengewoond. 

Het aanpassingspensioen wordt over een periode 

van zes maanden uitgekeerd. Vanaf 2003 wordt 

het aanpassingspensioen in het kader van het 

nieuwe stelsel gedurende tien maanden uitgekeerd. 

Als er kinderen tussen 12 en 18 jaar zijn, 

wordt het aanpassingspensioen gedurende 22 

maanden uitgekeerd. 

Als de langstlevende echtgenoot zorgt voor en 

duurzaam samenwoont met kinderen van ten 

hoogste 12 jaar en sinds het overlijden met deze 

kinderen heeft samengewoond, kan hij of zij na 

afloop van deze periode in aanmerking komen 

voor een verlenging van het aanpassingspensioen. 

Het verlengde aanpassingspensioen kan uiterlijk 

worden doorbetaald tot de maand waarin het 

jongste kind 12 jaar wordt. 

Bedrag van het aanpassingspensioen 

Het aanpassingspensioen in de vorm van een 

staatspensioen bedraagt evenveel als het ouderdomspensioen 

van een alleenstaande gepensioneerde, 

mits de overledene recht had op een 

volledig pensioen. 

Het aanpassingspensioen in de vorm van een 

aanvullend pensioen (ATP) komt overeen met 20 % 

van het pensioen van de overleden echtgenoot als 

er kinderen zijn die recht hebben op een 

wezenpensioen, en 40 % van het pensioen van 

de overleden echtgenoot in het andere geval. 

In het nieuwe stelsel bedraagt het aanpassingspensioen 

55 % van de nabestaandenpensioenbasis. 

Bovendien kan ter aanvulling een gewaarborgd 

pensioen worden uitbetaald. 

C. BIJZONDER 

NABESTAANDENPENSIOEN 

Nabestaanden die na beëindiging van het aanpassingspensioen 

niet door beroepsactiviteiten in hun 

eigen onderhoud kunnen voorzien en evenmin 

een ouderdomspensioen ontvangen, kunnen in 

aanmerking komen voor een bijzonder nabestaandenpensioen. 

Om hiervoor in aanmerking te komen, moeten de 

mogelijkheden voor de nabestaande om in het 

eigen onderhoud te voorzien, sinds het overlijden 

van de echtgenoot ten minste 25 % minder zijn 

geworden door ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, 

een verslechtering van de gezondheid of 

vergelijkbare oorzaken. 

Na 1 januari 2003 worden geen bijzondere 

nabestaandenpensioenen meer toegekend. Wie 

op dat ogenblik al een bijzonder nabestaandenpensioen 

ontvangt, mag het evenwel behouden. 

D. WEDUWEPENSIOEN OP GROND VAN 

VROEGERE BEPALINGEN 

Vóór 1990 golden andere voorschriften ten aanzien 

van het nabestaandenpensioen. Zo hadden 

mannen voor die tijd geen recht op een nabestaandenpensioen. 

Met betrekking tot het 

nabestaandenpensioen zijn enkele overgangsbepalingen 

van kracht geworden waardoor vrouwen 

van middelbare en oudere leeftijd het recht 

behouden op een weduwepensioen overeenkomstig 

de vroegere, in bepaalde opzichten gunstiger 

regeling inzake weduwepensioenen. 


De werkloosheidsverzekering wordt beheerd door 

werkloosheidsfondsen voor verschillende doelgroepen 

(naar beroep, bedrijfstak enz.). De 

verzekeringen zijn in de meeste gevallen bedoeld 

voor werknemers, maar er bestaan ook tal van 

verzekeringsfondsen voor zelfstandigen. Als werkloosheidsuitkering 

wordt een inkomensafhankelijke 

uitkering of een basisbedrag uitgekeerd. 

Het inkomensafhankelijke deel van de werkloosheidsverzekering 

is vrijwillig en vereist het lidmaatschap 

van een werkloosheidsfonds. Als u 

tijdens een ononderbroken periode van vijf weken 

minstens vier weken heeft gewerkt, kan u lid 

worden van een werkloosheidsfonds. Gemiddeld 

moet u minstens 17 uur per week hebben gewerkt 

en nog steeds minstens hetzelfde aantal uren 

werken. 

De werkloosheidsuitkering wordt uitbetaald door 

het werkloosheidsfonds waarvan de werkloze lid 

is. Wie geen lid van een werkloosheidsfonds is, 

ontvangt het basisbedrag van het Alfa-fonds. 

Als onderdaan van een lidstaat heeft u geen 

werkvergunning nodig om in Zweden te komen 

werken. Als u naar Zweden komt om te werken of 

om werk te zoeken moet u echter wel binnen drie 

maanden een verblijfsvergunning aanvragen. Dit 

verzoek om een verblijfsvergunning moet bij de 

plaatselijke politie worden ingediend. Personen 

die een uitkering wegens werkloosheid ontvangen 

en werk krijgen, of nog wel werkloos maar niet 

langer werkzoekend zijn, moeten dit bij het 

arbeidsbureau melden. 

A. WERKLOOSHEIDSVERZEKERING 

Voorwaarden voor een 

werkloosheidsuitkering 

Als u werkloos wordt, heeft u — onder bepaalde 

voorwaarden — recht op een werkloosheidsuitkering 

in de vorm van een inkomensafhankelijke 

uitkering of een basisbedrag. 

U kunt recht hebben op een inkomensafhankelijke 

uitkering als u: 

ZWEDEN 

177

— ten minste twaalf maanden bij een werkloosheidsfonds 

aangesloten bent geweest 

(lidmaatschapsvoorwaarde); 

— tijdens de twaalf maanden vlak voor u 

werkloos werd, minstens zes maanden gedurende 

minstens 70 uur per kalendermaand 

betaald werk heeft verricht of tijdens een 

ononderbroken periode van zes kalendermaanden 

minstens 450 uur betaald werk 

heeft verricht en tijdens elk van deze 

maanden minstens 45 uur heeft gewerkt 

(arbeidsvoorwaarde). 

Als u aan de arbeidsvoorwaarde maar niet aan de 

lidmaatschapsvoorwaarde voldoet, kan u recht 

hebben op het basisbedrag vanaf de dag dat u 

twintig jaar wordt. 

U kan ook recht op het basisbedrag hebben als u 

aan de zogenaamde „studentenvoorwaarde” voldoet. 

Daartoe moet u via een officieel arbeidsbureau 

als werkzoekende ter beschikking van de 

arbeidsmarkt staan of tijdens een periode van tien 

maanden volgende op een voltooide voltijdse 

opleiding van minstens één studiejaar die recht 

geeft op een studiebeurs, minstens 90 kalenderdagen 

betaald werk hebben verricht. 

U ontvangt alleen een inkomensafhankelijke 

uitkering of een basisbedrag als u: 

— werkloos bent. Als u helemaal geen betaalde 

arbeid meer verricht en geen zelfstandige 

activiteiten meer heeft, wordt u normaliter als 

werkloze beschouwd. Zelfstandigen moeten 

hun persoonlijke activiteiten volledig hebben 

stopgezet of — onder bepaalde voorwaarden 

— tijdelijk hebben stopgezet om als werkloze 

te worden beschouwd. Als u enkele uren of 

dagen per week betaald werk verricht en 

ander werk zoekt, kunt u voor de rest van de 

week als werkloze worden beschouwd en 

daarmee voor een bepaalde uitkering in 

aanmerking komen; 

— arbeidsgeschikt bent; 

— werk kunt aanvaarden; 

— als werkzoekende bij het arbeidsbureau staat 

ingeschreven; 

— bereid bent passend werk te aanvaarden; 

— meewerkt om in overleg met het arbeidsbureau 

een individueel actieplan op te 

stellen; 

— actief naar passend werk op zoek bent. 


Sinds 2 juli 2001 bedraagt het basisbedrag 270 

SEK per dag. Wie deeltijds werkt, krijgt een 

proportioneel lager bedrag uitbetaald. De inkomensafhankelijke 

uitkering bedraagt 80 % van het 

inkomen vóór de werkloosheid. Sinds 2 juli 2001 

wordt tijdens de eerste 100 uitkeringsdagen van 

de uitkeringsperiode hoogstens 680 SEK per dag 

uitbetaald. Tijdens de rest van de uitkeringsperiode 

wordt hoogstens 580 SEK per dag uitbetaald. 

Wie een ouderdoms- of anciënniteitspensioen 

heeft, krijgt een kleinere uitkering. Er wordt geen 

uitkering voor zon- en zaterdagen betaald. 

De uitkeringsperiode omvat hoogstens 300 uitkeringsdagen. 

De uitkeringsperiode begint met 

een carenztijd van vijf onder andere omstandigheden 

normale uitkeringsdagen. Als de verzekerde 

vóór het einde van de volledige uitkeringsperiode 

werk vindt, kan hij — wanneer hij 

opnieuw werkloos wordt — op de resterende 

dagen recht hebben, zelfs als hij op dat ogenblik 

niet meer aan de uitkeringsvoorwaarden voldoet. 

Als de werkloze na afloop van de uitkeringsperiode 

van 300 uitkeringsdagen aan een nieuwe 

arbeidsvoorwaarde voldoet, wordt de uitkeringsperiode 

met hoogstens 300 uitkeringsdagen 

verlengd. Wie niet aan een nieuwe arbeidsvoorwaarde 

voldoet, moet aan het arbeidsmarktprogramma 

Aktivitetsgaranti kunnen deelnemen of de 

uitkeringsperiode van 300 tot hoogstens 600 

uitkeringsdagen laten verlengen. 

 

Vrijwillige werkloosheid 

Een verzekerde doet gedurende bepaalde tijd 

afstand van zijn rechten indien hij: 

— vrijwillig zonder geldige reden zijn werk 

opgeeft; 

— wordt ontslagen wegens onbehoorlijk gedrag. 

De dagvergoeding van een verzekerde wordt 

gekort, als hij: 

— passende arbeid weigert; 

— zonder uitdrukkelijk passende arbeid te 

weigeren, door zijn gedrag ervoor zorgt dat 

hij dit werk niet krijgt. 


krijgen? 

Als u werkloos wordt, moet u zich zo spoedig 

mogelijk als werkzoekende bij het arbeidsbureau 

laten inschrijven. Daar krijgt u bepaalde informatie 

over wat u moet doen om een werkloosheidsuitkering 

te ontvangen. U krijgt ook bepaalde 

formulieren, onder andere betreffende de inschrijving 

bij het werkloosheidsfonds (anmälan till 

arbetslöshetskassa), een werkgeversverklaring (arbetsgivarintyg) 

die door uw vroegere werkgever 

moet worden ingevuld, en een fondskaart (kassakort). 

Op de fondskaart moet u uw werkloosheid 

melden. Deze verklaringen moet u vervolgens 

zenden naar het werkloosheidsfonds waarbij u 

aangesloten bent. Het fonds beslist of u een 

werkloosheidsuitkering krijgt. Als u het met de 

beslissing van het fonds niet eens bent, kunt u om 

een herziening van de beslissing vragen. Eventueel 

178 ZWEDEN

kunt u bij de districtsrechtbank beroep tegen de 

beslissing van het fonds aantekenen. 


Voor in Zweden woonachtige kinderen wordt een 

algemene kinderbijslag uitgekeerd. De kinderbijslag 

hangt niet af van een inkomenstoets. Zowel 

gezinnen met als gezinnen zonder kinderen 

kunnen in aanmerking komen voor een huisvestingstoelage. 

De huisvestingstoelage bestaat uit 

twee delen. Het ene deel is afhankelijk van de 

uitgaven voor huisvesting en kan uitsluitend bij 

permanente vestiging in Zweden worden uitgekeerd. 

Het andere deel, dat hieronder beschreven 

wordt, is een toelage voor thuiswonende kinderen. 

De huisvestingstoelage is inkomensafhankelijk. 

Ook kan een bijzondere onderwijstoelage 

worden uitgekeerd voor kinderen van 16 jaar en 

ouder die voltijds onderwijs volgen. 

Bij de geboorte of adoptie van een kind kan een 

ouderschapstoelage worden toegekend. Een 

ouderschapstoelage maakt het mogelijk om gedurende 

langere, onafgebroken perioden bij het 

kind thuis te blijven. Bovendien kan een zwangere 

vrouw in bepaalde gevallen vóór de geboorte in 

aanmerking komen voor een zwangerschapstoelage. 

Als u gedurende een korte periode thuis moet 

blijven om voor het kind te zorgen, bijvoorbeeld 

wanneer het ziek is, kunt u een tijdelijke ouderschapstoelage 

krijgen. 

Hieronder worden de zwangerschapstoelage en 

ouderschapstoelage nader beschreven. 


Algemene kinderbijslag 

Kinderbijslag wordt uitgekeerd vanaf de maand 

waarin het kind geboren is tot en met het kwartaal 

waarin het kind zestien jaar oud wordt. De 

kinderbijslag wordt automatisch uitgekeerd aan 

de moeder maar kan onder bepaalde voorwaarden 

ook aan de vader of voogd worden uitgekeerd. 

Verlengde kinderbijslag 

De uitkering van de kinderbijslag kan worden 

verlengd als het kind al 16 jaar is, op voorwaarde 

dat het kind middelbaar onderwijs of vergelijkbaar 

onderwijs volgt. De kinderbijslag wordt in dat 

geval uitgekeerd tot de maand waarin het kind de 

school verlaat. 

Toelage voor grote gezinnen 

De toelage voor grote gezinnen wordt automatisch 

uitgekeerd aan gezinnen die recht hebben 

op een algemene kinderbijslag voor drie of meer 

kinderen. Schoolgaande en studerende kinderen 

van 16 jaar en ouder waarvan de studie recht geeft 

op een verlengde kinderbijslag of onderwijstoelage, 

kunnen ten behoeve van een toelage voor 

grote gezinnen onder bepaalde voorwaarden nog 

tot de kinderen worden gerekend. De toelage voor 

grote gezinnen wordt ten hoogste betaald tot en 

met het tweede kwartaal van het jaar waarin de 

scholier of student 20 jaar wordt. 


Sinds januari 2001 bedraagt de algemene kinderbijslag 

11 400 SEK per kind per jaar. De kinderbijslag 

wordt maandelijks voor een bedrag van 

950 SEK uitgekeerd. Bij verlenging van de kinderbijslag 

bedraagt deze eveneens 950 SEK per 

maand. De toelage voor grote gezinnen bedraagt 

254 SEK voor het derde kind, 760 SEK voor het 

vierde kind en 950 SEK voor het vijfde kind en 

volgende kinderen. 

B. ONDERWIJSTOELAGE 

Kinderen die voltijds middelbaar onderwijs volgen 

en tussen de 16 en 20 jaar oud zijn, hebben recht 

op een onderwijstoelage die overeenkomt met de 

verlengde kinderbijslag. Als het kind of de ouders 

een laag inkomen hebben, kan een aanvullende 

toelage worden uitgekeerd. 

C. HUISVESTINGSTOELAGE VOOR 

GEZINNEN MET KINDEREN 

De huisvestingstoelage is een inkomensafhankelijke 

toelage die onder andere wordt uitgekeerd 

aan gezinnen met kinderen. De huisvestingstoelage 

bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een 

bijzondere toelage voor thuiswonende kinderen. 

De hoogte van de toelage is afhankelijk van het 

aantal kinderen in het gezin en van het inkomen. 

Het tweede deel is een bijdrage in de huisvestingskosten 

die uitsluitend kan worden uitgekeerd 

aan permanent in Zweden woonachtige gezinnen. 


krijgen? 

Om een huisvestingstoelage te krijgen, moet u een 

verzoek indienen bij het verzekeringsfonds. Het 

besluit van het verzekeringsfonds is normaliter 

hoogstens twaalf maanden geldig. Gehuwden of 

samenwonenden moeten een gezamenlijk verzoek 

indienen aangezien de inkomsten van 

beiden samengeteld worden. 

Bedrag van de huisvestingstoelage 

De toelage die uitsluitend wordt berekend op 

basis van het aantal kinderen, wordt de bijzondere 

toelage voor thuiswonende kinderen genoemd. 

Deze toelage wordt maandelijks uitgekeerd voor 

een bedrag van ten hoogste 600 SEK voor 

gezinnen met één kind, ten hoogste 900 SEK voor 

ZWEDEN 

179

gezinnen met twee kinderen en ten hoogste 1 200 

SEK voor gezinnen met drie of meer kinderen. 

D. UITKERINGEN IN VERBAND MET DE 

GEBOORTE OF ADOPTIE VAN EEN 

KIND 

Zwangerschapstoelage 

Een zwangere vrouw heeft recht op een zwangerschapstoelage 

als zij een zwaar beroep heeft dat 

zij door haar zwangerschap niet meer kan 

uitoefenen en wanneer zij geen andere, lichtere 

taak kan krijgen. Een zwangerschapstoelage kan 

ten vroegste worden uitgekeerd vanaf de zestigste 

dag voor de uitgerekende geboortedatum. 

Vrouwen hebben ook recht op een zwangerschapstoelage 

als zij, vanwege een verbod op de 

uitoefening van het betrokken werk door zwangere 

vrouwen, niet in haar functie mag blijven 

werken en zij geen vervangend werk kan krijgen. 

Een zwangerschapstoelage wordt uitgekeerd voor 

iedere dag waarop het verbod geldt. 

De zwangerschapstoelage wordt uitgekeerd tot 

tien dagen voor de berekende datum van de 

bevalling. Het bedrag komt overeen met het 

ziektegeld. 

 

Ouderschapstoelage 

De ouderschapstoelage is een vergoeding die aan 

ouders wordt toegekend bij de geboorte of adoptie 

van een kind. 

De ouderschapstoelage wordt bij de geboorte van 

een kind uitgekeerd voor in totaal 450 dagen. Bij 

de geboorte van een meerling worden hierbij voor 

het tweede en ieder volgend kind steeds 180 

dagen bijgeteld. De ouderschapstoelage hoeft niet 

ineens te worden opgenomen, maar kan worden 

verdeeld over verschillende uitkeringsperiodes 

totdat het kind 8 jaar oud is of, indien dit nog 

niet het geval is, totdat het kind het eerste 

schooljaar heeft afgesloten. Adoptieouders moeten 

de ouderschapstoelage opnemen binnen een 

periode van acht jaar vanaf de datum waarop zij 

het kind onder hun hoede hebben gekregen. 

Ouderschapstoelagen worden niet uitgekeerd 

aan ouders van adoptiekinderen die ouder zijn 

dan tien jaar. 

Als de ouders gezamenlijk voor het kind zorgen, 

hebben beide recht op de helft van het totale 

aantal dagen met een ouderschapstoelage. De ene 

ouder kan echter zijn of haar recht afstaan aan de 

andere, met uitzondering van dertig dagen. 

Als de ouders gezamenlijk voor het kind zorgen, 

maar een van beide voldoet niet aan de voorwaarden 

om voor een ouderschapstoelage in 

aanmerking te komen, dan heeft de andere ouder 

recht op alle 450 dagen. 

De moeder kan ook al aanspraak maken op een 

ouderschapstoelage vóór de geboorte van het 

kind. Deze wordt ten vroegste uitbetaald vanaf 

de zestigste dag voor de uitgerekende geboortedatum. 

Beide ouders kunnen tegelijkertijd een 

ouderschapstoelage uitgekeerd krijgen om deel te 

kunnen nemen aan een ouderopleiding voor of 

vlak na de geboorte. 

Als het kind eenmaal geboren is, wordt de 

ouderschapstoelage uitgekeerd aan de ouder die 

zijn beroepsactiviteiten opgeeft om voor het kind 

te zorgen. De moeder heeft echter altijd recht op 

de ouderschapstoelage tot en met de 29e dag na 

de geboorte, ook wanneer zij het kind niet 

persoonlijk verzorgt. 

Er wordt minstens een gewaarborgd minimumbedrag 

als ouderschapstoelage uitbetaald (momenteel 

60 SEK per dag). Het minimumbedrag is een 

woonplaatsgebonden uitkering. 

Gedurende 360 dagen wordt een vergoeding in 

verhouding tot het inkomen van de ouders uitbetaald. 

Gedurende 90 dagen wordt het gegarandeerd 

minimumbedrag als vergoeding uitbetaald. 

De ouders moeten aan specifieke voorwaarden 

voldoen om gedurende de eerste 180 dagen met 

een ouderschapstoelage volledig voor inkomensverlies 

te worden vergoed. Concreet komt het erop 

neer dat de ouders ononderbroken gedurende 

minstens 240 dagen vóór de geboorte van het kind 

een ziekengeldverzekering moeten hebben gehad 

(d.w.z. betaald werk hebben verricht). 

Naarmate de ouders meer verlof nemen om voor 

het kind te zorgen, wordt de ouderschapstoelage 

volledig, voor de helft of voor een kwart uitgekeerd. 

Vaders hebben bovendien recht op tien dagen 

toelage per kind bij de geboorte of adoptie van 

een kind. Deze toelage wordt niet meer uitgekeerd 

na de zestigste dag na de thuiskomst van het 

kind uit de kraamkliniek of na de dag waarop de 

ouders het adoptiekind onder hun hoede hebben 

gekregen. 

9. Verdere inlichtingen 

 

Sociale verzekering met uitzondering 

van de werkloosheidsverzekering 

De verzekeringsfondsen kunnen nadere inlichtingen 

geven over de sociale zekerheid. Er zijn 21 

centrale en ongeveer 330 plaatselijke kantoren in 

Zweden. U moet zich in de eerste plaats rechtstreeks 

wenden tot het plaatselijke kantoor in uw 

woonplaats. Adressen en telefoonnummers vindt 

u in het telefoonboek. 

Bevoegde instanties op het gebied van pensioenen 

voor in het buitenland gevestigde personen zijn: 

180 ZWEDEN

Stockholms läns allmänna försäkringskassa 

Utlandskontoret 

S-105 11 Stockholm 

Tel. (46-8) 676 10 00 

Fax (46-8) 676 19 30 

De bevoegde instantie op het gebied van de 

uitkeringen voor zeevarenden die werkzaam zijn 

in de Zweedse koopvaardij maar niet zijn aangesloten 

bij een Zweeds verzekeringsfonds, is: 

Göteborgs allmänna försäkringskassa 

Sjöfartskontoret 

S-405 12 Göteborg 

Tel. (46-31) 700 50 00 

Fax (46-31) 700 52 49 

Riksförsäkringsverket, RFV, is de centrale instantie 

voor de sociale verzekering: 

Riksförsäkringsverket 


Tel. (46-8) 786 90 00 

Fax (46-8) 411 27 89 


Vragen in verband met de werkloosheidsverzekering 

worden in de eerste plaats door het bevoegde 

werkloosheidsfonds, het arbeidsbureau of de beroepsorganisatie 

op de werkplek beantwoord. 

Het Bestuur voor de arbeidsvoorziening (Arbetsmarknadsstyrelsen, 

AMS) is de centrale instantie 

inzake de werkloosheidsverzekering en de contante 

arbeidsmarktsteun: 

Arbetsmarknadsstyrelsen 

Försäkringsenheten 


Tel. (46-8) 58 60 60 00 

Fax (46-8) 58 60 64 99 

 

Onderwijstoelage 

Met vragen over de onderwijstoelage voor scholieren 

en studenten van 16 tot 20 jaar kunt u 

terecht bij het plaatselijke bureau van de centrale 

instantie voor onderwijstoelagen. Er zijn in totaal 

24 plaatselijke bureaus. Adressen en telefoonnummers 

vindt u in het telefoonboek. 

De centrale instantie voor onderwijstoelagen 

(Centrala studiestödsnämnden, CSN) is verantwoordelijk 

voor het beheer van het stelsel van 

onderwijstoelagen: 

Centrala studiestödsnämnden 

S-851 82 Sundsvall 

Tel. (46-60) 18 60 00 

Fax (46-60) 18 61 93 

ZWEDEN 

181

VERENIGD KONINKRIJK 


De socialezekerheidsstelsels van het Verenigd 

Koninkrijk omvatten: 

— het nationaal verzekeringsstelsel (National 

Insurance Scheme) voor uitkeringen aan 

zieken, werklozen, weduwen, gepensioneerden 

enz. Om recht te hebben op deze 

uitkeringen moeten premies aan de nationale 

verzekering zijn betaald; 

— de nationale gezondheidsdienst (National 

Health Service) die medische, tandheelkundige 

en oogheelkundige hulp verstrekt aan 

alle personen die in Groot-Brittannië en 

Noord-Ierland wonen; 

— het kinderbijslagstelsel (Child Benefit 

Scheme) dat uitkeringen verleent voor kinderen; 

— de niet op premies berustende voorzieningen 

voor bepaalde categorieën van invaliden of 

voor hun verzorgers. 

Premies voor de nationale verzekering 

De premies voor de nationale verzekering zijn 

onderverdeeld in vijf klassen. 

a) Als loontrekkende werknemer betaalt u basispremies 

van klasse 1 wanneer uw loon de 

basisgrens overschrijdt. Die premie is een 

percentage van uw weekloon tot de maximumloongrens, 

en wordt op het loon ingehouden. 

Indien uw loon minder dan de 

basisgrens maar meer dan het minimumloon 

bedraagt, wordt u geacht een bijdrage te 

hebben betaald om recht te hebben op 

prestaties. Uw werkgever betaalt aanvullende 

bijdragen van klasse 1 indien uw loon boven 

de aanvullende grens ligt. De werkgeversbijdragen 

worden niet op uw loon ingehouden 

maar zijn ten laste van uw werkgever. 

b) Als u zelfstandige bent en meer dan de lageinkomensuitzondering 

verdient, betaalt u 

premies van klasse 2. De premies van klasse 

2 bestaan uit een vast bedrag. Wanneer uw 

belastbare winst of inkomen een bepaald 

maximum overschrijdt, moet u ook premies 

van klasse 4 betalen. De premies van klasse 4 

worden gewoonlijk geïnd door de belastingdienst 

(Inland Revenue), en tellen niet mee 

voor de toekenning van prestaties. 

c) De premies van klasse 3 zijn van vrijwillige 

aard en worden alleen in aanmerking genomen 

voor het basisouderdomspensioen en 

het basisweduwepensioen. Zij kunnen betaald 

worden wanneer u geen premies van 

klasse 1 hoeft te betalen, wanneer u vrijgesteld 

bent van de betaling van premies van 

klasse 2, of indien uw verzekeringsloopbaan 

niet volstaat om in aanmerking te komen 

voor de hierboven genoemde uitkeringen. De 

premies van klasse 3 bestaan uit een vast 

bedrag. 

d) Voor bepaalde personen zoals zeelieden en 

vliegend personeel gelden speciale regels. 

e) Als werkgever kunt u eveneens verplicht zijn 

premies van klasse 1 A te betalen voor de 

meeste voordelen in natura, zoals dienstauto’s 

die ook voor privé-doeleinden worden 

gebruikt en benzine. 

Nadere inlichtingen en brochures met de premiebedragen 

krijgt u van het plaatselijke bureau van 

de belastingdienst. 

Fictieve premies 

In bepaalde omstandigheden worden fictieve 

premies, waarvoor u dus niet betaald heeft, in 

uw verzekeringsdossier bijgeschreven, bijvoorbeeld 

voor tijdvakken waarin u wegens ziekte of 

werkloosheid niet gewerkt heeft. Deze fictieve 

premies worden in aanmerking genomen bij het 

vaststellen van uw recht op sommige prestaties, 

maar voor de meeste prestaties wordt toch als 

voorwaarde gesteld dat u daadwerkelijk zelf een 

bepaald aantal premies heeft betaald. 

Vanaf de leeftijd van 16 jaar wordt automatisch 

een nationaal verzekeringsnummer (national insurance 

number) toegekend. Als u voor het eerst 

gaat werken en nog geen nationaal verzekeringsnummer 

ontvangen heeft, moet u dit aanvragen bij 

het plaatselijke kantoor van het ministerie van 

Sociale Zekerheid (Department of Social Security) 

of als u in Noord-Ierland woont, bij het plaatselijke 

kantoor van het Bureau voor sociale zekerheid 

(Social Security Agency). Die adressen vindt 

u in een telefoonboek of u kunt ze vragen in het 

plaatselijke postkantoor. Uw werkgever moet uw 

nummer kennen om bij te houden welke premies 

u betaald heeft. Dat nummer moet u ook 

vermelden in iedere brief aan het ministerie en 

bij elke aanvraag voor prestaties of verstrekkingen: 

aan de hand van dit nummer kan het ministerie 

uw verzekeringsdossier terugvinden en u zonder 

tijdverlies uitbetalen. 

Prestaties — Algemeen 

De uitkeringen van de nationale verzekering zijn 

afhankelijk van uw premiedossier. Om recht te 

hebben op een uitkering moet u vooraf een 


183

minimumbedrag aan premies hebben betaald. 

Voor het recht op medische behandeling, met 

inbegrip van tandheelkundige en oogheelkundige 

hulp, worden daarentegen geen premievoorwaarden 

gesteld; wanneer u in Groot-Brittannië woont, 

krijgt u deze verstrekkingen van de National 

Health Service, en wanneer u in Noord-Ierland 

woont, krijgt u de verstrekkingen van de Health 

Service. 

Om recht te hebben op uitkeringen wegens ziekte, 

moederschap of werkloosheid, moet u voldoen 

aan de premievoorwaarden die vermeld zijn in de 

punten 2 B, 2 C en 7. De premies die u in de 

betrokken tijdvakken betaald heeft in een andere 

lidstaat, worden daarbij ook in aanmerking 

genomen. Het recht op een bejaarden- of weduwe-/weduwnaarspensioen 

is afhankelijk van uw 

verzekeringsloopbaan in álle lidstaten waar u 

heeft gewerkt. 

Ook de premies van klasse 2 (zie alinea b) komen 

in aanmerking voor de premievoorwaarden in 

verband met de uitkeringen. 

Vraag uw uitkeringen steeds zo vroeg mogelijk 

aan; bij uitstel kunt u een gedeelte van uw 

uitkering verliezen. 


A. GENEESKUNDIGE VERZORGING 

Wanneer u in het Verenigd Koninkrijk werkt of 

daar naar werk zoekt, of indien u daar gewoonlijk 

verblijft, kunt u in het kader van de nationale 

gezondheidsdienst (NHS) een beroep doen op een 

huisarts en op ziekenhuisverpleging voor uzelf en 

uw gezinsleden, telkens als daar medische redenen 

voor zijn, en zonder dat daarbij voorwaarden 

gesteld worden in verband met de nationale 

verzekering. Gewoonlijk betaalt u een kleine 

bijdrage in de kosten van de voorgeschreven 

geneesmiddelen, van de behandeling door de 

tandarts, en van bepaalde kunst- en hulpmiddelen 

(bv. pruiken enz.); bepaalde personen zijn evenwel 

geheel of gedeeltelijk vrijgesteld van deze 

eigen bijdrage. Alleen bepaalde personen hebben 

recht op gezichtstests van de Nationale Gezondheidsdienst 

en een tussenkomst in de kosten van 

brillenglazen. De meeste mensen moeten optische 

diensten zelf betalen. 

Brochures met uitleg over de tarieven van de NHS 

en over wie recht heeft op een tussenkomst in de 

gezondheidskosten vindt u bij uw huisarts, tandarts, 

opticien, apotheker, postkantoor en plaatselijke 

socialezekerheidsbureau. Zo goed als alle 

huisartsen en opticiens en veel tandartsen zijn 

aangesloten bij de Nationale Gezondheidsdienst. 

De namen en adressen van de NHS-huisartsen, 

-tandartsen en -opticiens in uw streek vindt u bij 

de gezondheidsdiensten (Health Authorities) (in 

Schotland bij de Health Boards, in Noord-Ierland 

bij het Central Services Agency) en in de meeste 

openbare bibliotheken. U kunt ook het telefoonnummer 

van uw plaatselijke gezondheidsdienst 

opvragen op het gratis nummer van de gezondheidsinformatiedienst: 

0800 66 55 44 (0800 22 44 

88 in Schotland). Het telefoonnummer van het 

Central Services Agency is 028 90 32 44 31. 

Vanaf 16 jaar mag u zelf uw huisarts kiezen en 

hem verzoeken om u in zijn patiëntenlijst van de 

Nationale Gezondheidsdienst op te nemen. Als hij 

u in zijn lijst opneemt, zorgt hij ervoor dat u een 

kaart met uw NHS-nummer krijgt. Dokters mogen 

weigeren patiënten in hun lijst op te nemen 

zonder daarvoor een reden op te geven. U kunt 

van huisarts veranderen indien hij of uzelf verhuist 

of om persoonlijke redenen. Vraag dan een andere 

huisarts naar keuze om u in zijn lijst op te nemen. 

In spoedgevallen kan iedere bij de Nationale 

Gezondheidsdienst aangesloten arts u geneeskundige 

hulp verlenen indien uw eigen huisarts 

niet bereikbaar is. 

U mag te allen tijde een tandarts of oogarts kiezen 

die aangesloten is bij de Nationale Gezondheidsdienst. 

Aangezien artsen, tandartsen en oogartsen 

die deel uitmaken van de Nationale Gezondheidsdienst, 

ook particuliere patiënten tegen betaling 

mogen behandelen, moet u vooraf aan de arts 

vragen of hij bereid is u als patiënt van de 

Nationale Gezondheidsdienst te nemen. De kosten 

voor particuliere behandeling worden niet 

terugbetaald door de Nationale Gezondheidsdienst. 

U moet ze zelf betalen. 

Wanneer de opname in een ziekenhuis of de hulp 

van een specialist noodzakelijk is, wordt dit voor u 

door uw NHS-arts kosteloos geregeld. In spoedgevallen 

kunt u direct in een ziekenhuis worden 

opgenomen. 

Medische behandeling in een andere 

lidstaat 

Als u in het Verenigd Koninkrijk verzekerd bent 

maar in een andere lidstaat verblijft of woont, 

hebben u en uw gezinsleden eventueel recht op 

de geneeskundige verzorging van het ziekteverzekeringsstelsel 

aldaar. Bij tijdelijk verblijf (vakantie, 

zakenreis enz.) in een andere lidstaat moet u 

vooraf het formulier T 5 op het postkantoor 

aanvragen. Als u voornemens bent in het buitenland 

te gaan wonen, moet u formulier SA 29 

aanvragen bij het plaatselijke postkantoor of bij 

het plaatselijke bureau van de sociale zekerheid. 

B. ZIEKENGELD 

Statutair ziekengeld (Statutory Sick Pay 

— SSP) 

De meeste werknemers in loondienst hebben 

recht op een door hun werkgever betaald statutair 

184 VERENIGD KONINKRIJK

ziekengeld (SSP) bij onafgebroken ziekteverlof van 

verscheidene dagen, mits hun wekelijks inkomen 

ten minste even groot is als het bedrag waarover 

nationale verzekeringspremies (National Insurance 

Contributions, NIC’s) moeten worden afgedragen. 

Die SSP komt in de plaats van de normale 

tijdelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering (State 

Incapacity Benefit), die niet betaald wordt zolang 

de werkgever verplicht is de SSP te betalen. Als u 

arbeidsongeschikt bent wegens ziekte, moet uw 

werkgever gedurende maximaal 28 weken SSP 

betalen. U hoeft die SSP niet officieel aan te 

vragen, maar uw werkgever heeft normaal zelf 

regels vastgesteld voor de wijze en het tijdstip 

waarop hij van uw ziekte in kennis moet worden 

gesteld, en welke bewijsstukken u in verband met 

uw ziekte moet indienen alvorens hij de SSP 

uitbetaalt. Stelt u zich liefst op voorhand op de 

hoogte van die regels: het niet naleven ervan kan u 

een gedeelte van uw SSP kosten. Als u na afloop 

van de SSP-uitkeringen nog niet genezen bent, 

kunt u bij het ministerie van Sociale Zekerheid 

(zie verder) de normale tijdelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering 

(State Incapacity Benefit) aanvragen. 

Bepaalde werknemers in loondienst vallen buiten 

het SSP-stelsel, bijvoorbeeld werknemers van 65 

jaar en ouder. 

Overheidsuitkering bij tijdelijke 

arbeidsongeschiktheid (State Short-Term 

Incapacity Benefit) 

Als u gedurende ten minste vier dagen arbeidsongeschikt 

bent als gevolg van ziekte of invaliditeit 

en u daarvoor geen recht heeft op SSP van uw 

werkgever, kunt u de contante uitkering wegens 

tijdelijke arbeidsongeschiktheid aanvragen. Voor 

de drie eerste dagen van de arbeidsongeschiktheid 

is geen uitkering verschuldigd. 

In verband met de premiebetaling worden de 

volgende voorwaarden gesteld: 

— u moet in ten minste één belastingjaar (vanaf 

april 2001 in één van de drie laatste belastingjaren 

vóór u de uitkering aanvraagt) 

premies van klasse 1 of klasse 2 (of een 

combinatie van beide) hebben betaald over 

ten minste 25 keer het minimumloon (zie 

punt 1), en 

— u moet (betaalde of fictieve) premies van 

klasse 1 of klasse 2 (of een combinatie van 

beide) verworven hebben over ten minste 50 

keer het minimumloon, en wel in de twee 

belastingjaren (6 april tot en met 5 april) die 

eindigden vóór het begin van het uitkeringsjaar 

(eerste zondag van januari van het ene 

jaar tot de zaterdag vóór de eerste zondag 

van januari van het volgend jaar) waarin het 

ziekengeld wordt aangevraagd. Bijvoorbeeld: 

ziekengeld dat in juni 2000 wordt aangevraagd, 

wordt toegekend op basis van de 

premies die u betaalde tussen 6 april 1997 en 

5 april 1998 en tussen 6 april 1998 en 5 april 

1999. 

Brochures met de tarieven van de uitkeringen zijn 

verkrijgbaar bij de plaatselijke bureaus van de 


Tijdvakken van verzekering, van wonen of van 

werken in andere lidstaten, worden zo nodig in 

aanmerking genomen om te voldoen aan de 

voorwaarden inzake premiebetaling. 

Toeslagen voor ten laste komende 

personen 

U kunt een toeslag bij uw uitkering wegens 

tijdelijke arbeidsongeschiktheid aanvragen voor 

één volwassene ten laste als u kinderen te uwen 

laste heeft of als uw echtgeno(o)t(e) 60 jaar of 

ouder is. Wanneer uw vrouw in een andere 

lidstaat woont, moet u samen met uw aanvraag 

ook het formulier E 105 indienen, dat u krijgt bij 

het orgaan van de ziekteverzekering van de 

lidstaat waar zij woont. 

Na 28 weken ziekte kunt u een toeslag bij uw 

uitkering wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

aanvragen voor kinderen ten laste. 

Hoe vraagt u een uitkering aan, als u in 

loondienst werkt? 

Indien uw werkgever niet langer verplicht is SSP te 

betalen, of indien u niet onder de SSP-regeling 

valt, stuurt uw werkgever u een formulier waarin 

wordt uitgelegd waarom u geen SSP ontvangt. Bij 

dit formulier zit een aanvraag voor een uitkering 

wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid die u 

moet invullen en zo spoedig mogelijk naar uw 

plaatselijk socialezekerheidsbureau moet sturen. 

Stuur samen met uw aanvraag alle medische 

verklaringen waarover u beschikt; deze doktersbriefjes 

moeten regelmatig verzonden worden, 

zolang u wegens ziekte niet kan werken. 

Het ziekengeld wordt betaald door middel van 

een postcheque of een boekje met betaalopdrachten, 

die in alle postkantoren kunnen worden 

geïnd. 

Hoe vraagt u een uitkering aan, als u niet 

in loondienst werkt? 

U dient het formulier SC 1 in te vullen, dat u kunt 

krijgen bij artsen, ziekenhuizen of socialezekerheidsbureaus. 

In Groot-Brittannië stuurt u dit 

formulier onmiddellijk naar het plaatselijke kantoor 

van de sociale zekerheid, en in Noord-Ierland 

naar het bureau voor de sociale zekerheid, afdeling 

Uitkeringen (Social Security Agency, Incapacity 

Benefits, Castle Court, Royal Avenue, Belfast 

BT1 1SD). Bij ziekte van meer dan zeven dagen 


185

vraagt u aan uw behandelende arts of ziekenhuis 

een medische verklaring, die moet worden doorgezonden 

naar het adres waarnaar formulier SC 1 

is gestuurd. Op die verklaring vermeldt de behandelende 

arts hoelang uw arbeidsongeschiktheid 

naar zijn mening zal duren. 

 

Betaling van 

arbeidsongeschiktheidsuitkeringen in 

een andere lidstaat 

Wanneer u in het Verenigd Koninkrijk verzekerd 

bent, kunt u de tijdelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering 

van het Verenigd Koninkrijk ook in een 

andere lidstaat ontvangen wanneer u ziek wordt in 

een andere lidstaat, of reeds een uitkering ontving 

voor u het Verenigd Koninkrijk verliet, en het 

ministerie van Sociale Zekerheid of het ministerie 

van Sociale Ontwikkeling ingestemd heeft met de 

voortzetting van die uitkering. 

Als u tijdens uw verblijf in een andere lidstaat ziek 

wordt en geen recht heeft op SSP van uw 

werkgever, moet u binnen de drie dagen een 

aanvraag indienen bij het orgaan van de ziekteverzekering 

van die lidstaat. Samen met de 

aanvraag moet u een doktersverklaring indienen; 

ook moet u zich onderwerpen aan de controleprocedures 

van dat orgaan. 

Als u van het Verenigd Koninkrijk een tijdelijke 

arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangt en van 

plan bent naar een andere lidstaat te gaan, dient u 

het bureau dat de uitkeringen betaalt geruime tijd 

vóór het vertrek te raadplegen. 


 

Statutaire zwangerschapsuitkering 

(Statutory Maternity Pay, SMP) 

De meeste zwangere vrouwen hebben recht op 

SMP van hun werkgever. Die uitkering wordt 

betaald gedurende 18 weken, ten vroegste vanaf 

de elfde week vóór de week waarin de bevalling 

wordt verwacht ( = de EWC). U kiest zelf wanneer 

u met werken ophoudt, maar de eerste uitbetaling 

van de SMP geschiedt uiterlijk in de week waarin 

de baby wordt geboren. 

Om recht te hebben op de uitkering, moet u voor 

dezelfde werkgever gewerkt hebben gedurende 

ten minste 26 weken, met inbegrip van en 

eindigend op de 15e week vóór de vermoedelijke 

week van de bevalling, die de „EWC” ( = de week 

die van belang is voor de aanspraak) wordt 

genoemd. Ook moet u tijdens de laatste acht 

weken van die periode gemiddeld ten minste het 

laagste loonbedrag hebben verdiend waarover 

premies voor de nationale verzekering verschuldigd 

zijn. 

Gedurende de eerste zes weken bedraagt de SMP 

90 % van uw gemiddeld weekloon. Daarna valt u 

terug op het lagere tarief. 

Om SMP te krijgen, moet u ten minste drie weken 

op voorhand uw werkgever meedelen dat u van 

plan bent om uw werk neer te leggen wegens uw 

zwangerschap. Uw werkgever heeft waarschijnlijk 

regels vastgesteld voor de wijze waarop die 

kennisgeving moet gebeuren. Ook moet u hem 

uw zwangerschapsverklaring (Maternity Certificate) 

voorleggen zodra u die van uw arts of 

vroedvrouw heeft ontvangen. 

Gewoonlijk betaalt de werkgever het SMP uit op 

het tijdstip van de gebruikelijke loonbetaling. Als 

u geen recht heeft op SMP, komt u wellicht in 

aanmerking voor de zwangerschapstoelage (Maternity 

Allowance). 

 

Zwangerschapstoelage (Maternity 

Allowance — MA) 

De zwangerschapstoelage wordt gegeven indien u 

geen recht heeft op SMP. Deze toelage wordt 

gedurende 18 weken betaald, ten vroegste vanaf 

elf weken vóór de vermoedelijke week van de 

bevalling (EWC). Als u nog werkt, kan de 

zwangerschapstoelage tot een later tijdstip worden 

uitgesteld. 

Om in aanmerking te komen voor de zwangerschapstoelage 

moet u in het tijdvak van 66 weken 

(testperiode) dat eindigt in de week vóór de 

vermoedelijke week van de bevalling, gedurende 

ten minste 26 weken als loontrekkende of zelfstandige 

gewerkt hebben en ten minste 30 GBP 

per week verdiend hebben. De aanvraag mag niet 

vroeger dan 14 weken vóór de vermoedelijke 

bevalling worden ingediend, door het invullen van 

het MA 1-formulier dat naar het plaatselijke 

bureau van de sociale zekerheid wordt gestuurd. 

Die formulieren kunt u krijgen bij het plaatselijke 

bureau van de sociale zekerheid of bij de kraamkliniek. 

Bij de aanvraag moeten uw loonstrookjes 

en een door de behandelende arts of vroedvrouw 

afgegeven zwangerschapsverklaring (Maternity 

Certificate) worden gevoegd. 

Indien uw gemiddelde weekinkomen bij het begin 

van uw testperiode ten minste gelijk is aan het 

minimumloon, krijgt u het standaard-MA-tarief. 

Indien u gemiddeld ten minste 30 GBP per week 

maar minder dan het minimumloon verdient, 

krijgt u 90 % van uw gemiddelde weekinkomen, 

maar ten hoogste het standaardtarief. 



De uitkeringen wegens arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(Industrial Injuries Benefits) worden 

toegekend wanneer u arbeidsongeschikt wordt als 


gevolg van een arbeidsongeval of van een erkende 

beroepsziekte. Om recht te hebben op deze 

uitkeringen hoeft u geen premies aan de nationale 

verzekering te betalen. Wel kunt u deze uitkering 

enkel krijgen als u in dienst van een werkgever 

werkt, maar voor de toekenning ervan wordt geen 

rekening gehouden met het feit of u als gevolg van 

het ongeval of de ziekte al dan niet arbeidsongeschikt 

bent. 

Arbeidsongeschiktheidsuitkering 

(Disablement Benefit) 

Deze uitkering wordt toegekend indien u 15 

weken na het arbeidsongeval of na het begin van 

de beroepsziekte nog steeds arbeidsongeschikt 

bent. Het bedrag ervan hangt af van de arbeidsongeschiktheidsgraad. 

De uitkering mag naast andere 

eventuele ziekte- of invaliditeitsuitkeringen 


De tarieven van de uitkering zijn uiteengezet in 

een folder die verkrijgbaar is bij de bureaus van de 


Bij deze uitkering zijn de volgende toeslagen 

mogelijk: 

— een toeslag voor voortdurende zorg (Constant 

Attendance Allowance) indien u 100 % 

invalide bent en voor uw verzorging een 

beroep moet doen op derden; 

— de toeslag wegens uitzonderlijk zware invaliditeit 

(Exceptionally Severe Disablement 

Allowance) indien u een van de twee hoogste 

tarieven ontvangt van de toeslagen voor 

voortdurende zorg, en u ook in de toekomst 

vermoedelijk voortdurend hulp van derden 

nodig zal hebben. 

Verder krijgt u eventueel een toelage wegens de 

vermindering van uw inkomen (Reduced Earnings 

Allowance) indien uw arbeidsongeval plaatsvond 

of uw beroepsziekte begon vóór 1 oktober 1990, 

en u uw normale beroep of een evenwaardig 

beroep wegens uw handicap niet meer kunt 

uitoefenen. 

In Groot-Brittannië dient de aanvraag zo spoedig 

mogelijk na het optreden van de eerste tekenen 

van arbeidsongeschiktheid te worden aangevraagd 

bij het plaatselijke bureau van de sociale 

zekerheid. In Noord-Ierland moeten de aanvragen 

ingediend worden bij de Industrial Injuries Branch 

van het Northern Ireland Social Security Agency, 

Castle Court, Royal Avenue, Belfast BT1 1SD. 

Bij alle ongevallen en de meeste erkende ziekten 

wordt meestal een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

betaald wanneer de arbeidsongeschiktheid op 

ten minste 14 % is vastgesteld. Bij aandoeningen 

van de luchtwegen zoals pneumoconiose, byssinosis 

en diffuus mesothelioom kan een uitkering 

worden betaald bij een arbeidsongeschiktheid van 

ten minste 1 %. De uitkering wordt hetzij om de 

vier weken rechtstreeks overgeschreven op uw 

bankrekening, hetzij wekelijks uitbetaald door 


op het postkantoor kunnen worden geïnd. 

Zowel de arbeidsongeschiktheidsuitkering als de 

twee toeslagen daarop worden verder betaald als 

u naar een andere lidstaat vertrekt. Vraag tijdig, 

vóór uw vertrek, inlichtingen bij het bureau dat de 

uitkeringen of toeslagen betaalt, zodat de nodige 

maatregelen kunnen worden getroffen voor de 

uitbetaling in die andere lidstaat, en voor het 

verkrijgen van geneeskundige zorg aldaar. 

Er bestaan speciale voorschriften voor de toekenning 

van deze uitkering, wanneer een beroepsziekte 

het gevolg is van werkzaamheden die in 

verscheidene lidstaten zijn verricht, en ook indien 

de beroepsziekte daardoor verergerd is. Als u 

meent dat deze voorschriften op u van toepassing 

zijn, kunt u zich wenden tot de bevoegde 

instanties die vermeld zijn onder punt 11. 


Uitkering bij langdurige 

arbeidsongeschiktheid (Long-Term 

Incapacity Benefit) 

De uitkering wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

wordt na 364 dagen van arbeidsongeschiktheid 

(met inbegrip van dagen met statutair ziekengeld 

met aanspraak op een uitkering wegens 

tijdelijke arbeidsongeschiktheid) vervangen door 

een uitkering wegens langdurige arbeidsongeschiktheid 

indien u verder arbeidsongeschikt blijft. 

Deze uitkering wegens langdurige arbeidsongeschiktheid 

wordt niet meer toegekend na de 

pensioengerechtigde leeftijd. 

Er kan ook nog een toeslag bij uw uitkering 

wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid worden 

uitgekeerd; het bedrag van die toeslag hangt af van 

de leeftijd die u had bereikt op de eerste dag van 

de arbeidsongeschiktheid. Er bestaan twee tarieven: 

een lager tarief wanneer u vóór uw 45e 

arbeidsongeschikt wordt verklaard, en een hoger 

tarief wanneer u vóór uw 35e arbeidsongeschikt 

wordt verklaard. 

Als u vroeger gedurende enige tijd in Denemarken, 

Duitsland, Finland, Frankrijk (als mijnwerker 

of zelfstandige, met uitzondering van landbouwers), 

Griekenland (behalve verzekeringsstelsel 

voor landbouwers), IJsland, Italië, Luxemburg, 

Noorwegen, Oostenrijk, Portugal of Zweden verzekerd 

was, of indien u ziekengeld of een 

invaliditeitspensioen van één van deze landen 

ontvangt, heeft u eventueel tegelijkertijd recht op 

de invaliditeitsuitkeringen van die andere lidstaat 

en op de uitkering wegens langdurige arbeidsongeschiktheid 

van het Verenigd Koninkrijk. In dat 

geval moet u de dienst Internationale uitkeringen 


187

(Pensions and Overseas Benefits Directorate — 

adres, zie punt 11) daarvan in kennis stellen. Het 

aan u verschuldigde bedrag wordt dan berekend 

overeenkomstig de communautaire regels. 

Als u vroeger alleen in België en/of Frankrijk 

(behalve bovengenoemde uitzonderingen) en/of in 

het Griekse verzekeringsstelsel voor landbouwers 

en/of in Ierland en/of in Nederland en/of in Spanje 

verzekerd was, heeft u in het algemeen alleen 

recht op de uitkering wegens langdurige arbeidsongeschiktheid 

van het Verenigd Koninkrijk. 

Wanneer u enkel de uitkering wegens langdurige 

arbeidsongeschiktheid van het Verenigd Koninkrijk 

ontvangt, kan daarop een toeslag toegekend 

worden voor een echtgeno(o)t(e) of een andere 

persoon die uw huishouden verzorgt, en die te 

uwen laste komt. Ook wordt een toeslag gegeven 

voor uw kinderen, op voorwaarde dat zij reeds 

recht op de kinderbijslag van het Verenigd 

Koninkrijk hebben (zie punt 8). Wanneer u evenwel 

een invaliditeitspensioen uit een andere 

lidstaat ontvangt, zijn speciale regels van toepassing. 

Inlichtingen hierover kunt u inwinnen bij de 

in punt 11 vermelde adressen. 

Ook zonder verdere aanvraag wordt er automatisch 

van uitgegaan dat u recht heeft op de 

uitkering wegens langdurige arbeidsongeschiktheid 

indien u gedurende 364 dagen de uitkering 

wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid heeft ontvangen. 

Wel moet u verder, op dezelfde wijze als 

voordien, uw doktersverklaringen indienen. 

De uitkeringen wegens langdurige arbeidsongeschiktheid 

worden betaald door middel van een 

postcheque, of door een boekje met betaalopdrachten 

die in ieder postkantoor kunnen worden 

geïnd. 

Uitkering wegens zware invaliditeit 

(Severe Disablement Allowance) 

De voorwaarden voor de toekenning van een 

uitkering wegens zware invaliditeit (SDA) gelden 

zowel voor mannen als voor vrouwen. Wie tussen 

16 en 65 jaar is en niet voldoet aan de 

premievoorwaarden voor een uitkering wegens 

arbeidsongeschiktheid, kan wellicht aanspraak 

maken op de uitkering wegens zware invaliditeit 

(SDA). Voorwaarde is dat u gedurende 28 weken 

(met inbegrip van zondagen) voortdurend arbeidsongeschikt 

was, en wanneer de arbeidsongeschiktheid 

na uw twintigste verjaardag is ontstaan, 

moet gedurende dezelfde periode ook een invaliditeit 

van ten minste 80 % zijn vastgesteld. U 

moet op het ogenblik van de aanvraag in het 

Verenigd Koninkrijk wonen, en daar in de 52 

weken die aan de aanvraag voorafgaan, ten minste 

26 weken hebben gewoond. Wel kunnen tijdvakken 

van wonen in een andere lidstaat in 

aanmerking worden genomen om aan die voorwaarde 

te voldoen. In bepaalde omstandigheden 

kan de SDA ook na de pensioengerechtigde 

leeftijd worden doorbetaald. Er bestaan ook toeslagen 

en verhogingen wegens leeftijd en voor 

personen ten laste. Nadere inlichtingen zijn 

uiteengezet in folder NI 252, die verkrijgbaar is 

bij de socialezekerheidsbureaus. U kunt ook 

contact opnemen met het Pensions and Overseas 

Benefits Directorate (zie punt 11 voor het adres). 

Voor nieuwe aanvragen wordt de SDA vanaf april 

2001 afgeschaft. 

Vanaf april 2001 kunnen gehandicapten die vóór 

hun twintigste — of voor hun vijfentwintigste 

indien zij onmiddellijk vóór hun twintigste onderwijs 

of een opleiding volgden — aanspraak 

hebben gemaakt op een uitkering, zonder voorwaarden 

inzake premiebetaling aanspraak maken 

op een arbeidsongeschiktheidsuitkering. 

Als u van plan bent om naar een andere lidstaat te 

gaan, moet u zich tijdig in verbinding stellen met 

het bureau dat uw uitkering wegens zware 

invaliditeit betaalt. 

 

Belastingaftrek voor gehandicapten 

(Disabled Person’s Tax Credit) 

Wie ouder is dan 16 jaar en meer dan 16 uur per 

week werkt, maar als gevolg van ziekte of 

invaliditeit benadeeld is bij het zoeken naar werk, 

kan een belastingaftrek voor gehandicapten aanvragen. 

Deze inkomensaanvulling is belastingvrij 

en aan het inkomen gebonden, en er zijn geen 

voorwaarden inzake de premiebetaling; wel moet 

u op het tijdstip van de aanvraag in Groot- 

Brittannië verblijven, en daar uw normale woonplaats 

hebben. Nadere inlichtingen staan in een 

foldertje dat verkrijgbaar is bij de belastingdienst 

(Inland Revenue Enquiry Centres), de socialezekerheidsbureaus 

en de postkantoren. 

De belastingafrek voor gehandicapten wordt 

gewoonlijk met het loonpakket uitbetaald. 

 

Onderhoudsuitkering voor 

gehandicapten (Disability Living 

Allowance) 

Als u wegens ziekte of invaliditeit hulp nodig heeft 

bij uw persoonlijke verzorging of bij uw verplaatsingen, 

heeft u eventueel recht op de onderhoudsuitkering 

voor gehandicapten. Deze uitkering 

kan tegelijk met andere uitkeringen worden 

toegekend, en er zijn geen voorwaarden inzake de 

premies. Om voor de uitkering in aanmerking te 

komen, moet u vóór uw 65e hulp nodig hebben 

en hebben aangevraagd. Ook moet voldaan zijn 

aan de voorwaarden inzake woonplaats en aanwezigheid 

in Groot-Brittannië. Nadere inlichtingen 

vindt u in een foldertje dat verkrijgbaar is bij 

de socialezekerheidsbureaus. 


De onderhoudsuitkering voor gehandicapten 

wordt om de vier weken betaald door middel 

van een boekje met betaalopdrachten die in het 

postkantoor kunnen worden geïnd, of door rechtstreekse 

overschrijving op een bankrekening of 

een rekening bij een bouwfonds. 

 

Verzorgingstoelage (Attendance 

Allowance) 

Als u ten minste 65 jaar bent, en als gevolg van 

ziekte of invaliditeit hulp nodig heeft bij uw 

persoonlijke verzorging, heeft u eventueel recht 

op een verzorgingstoelage. Die toelage wordt 

betaald aan personen die overdag, ’s nachts of 

dag en nacht fysieke verzorging en oppas nodig 

hebben. Deze toelage kan naast andere uitkeringen 

worden betaald en er zijn geen voorwaarden 

inzake de premiebetaling. Wel moet u voldoen 

aan de voorwaarden in verband met de woonplaats 

en de aanwezigheid in Groot-Brittannië. 

Nadere inlichtingen staan in een foldertje dat 

verkrijgbaar is bij de bureaus van de sociale 

zekerheid. 

De verzorgingstoelage wordt gewoonlijk wekelijks 

betaald door middel van een boekje met 

betaalopdrachten, of door rechtstreekse overschrijving 

op een bankrekening of een rekening 

bij een bouwfonds. 

 

Toelage voor de verzorg(st)er van een 

invalide persoon (Invalid Care 

Allowance) 

Er kan een wekelijkse toelage worden gegeven 

aan een persoon die zich ten minste 35 uur per 

week wijdt aan de verzorging van een ernstig 

gehandicapte persoon aan wie een onderhoudsuitkering 

voor gehandicapten (Disability Living 

Allowance) van het middelste of hoogste tarief 

voor hulp bij persoonlijke verzorging, of een 

verzorgingstoelage, is toegekend. Er zijn geen 

voorwaarden inzake premiebetaling, maar wel 

voorwaarden met betrekking tot de woonplaats en 

de aanwezigheid in Groot-Brittannië. Nadere 

inlichtingen vindt u in een foldertje, dat verkrijgbaar 

is bij de socialezekerheidsbureaus. 

5. Ouderdomspensioen 

(Retirement Pension) 

Het nationaal ouderdomspensioen kan worden 

aangevraagd bij het bereiken van de officiële 

pensioengerechtigde leeftijd (thans 65 jaar voor 

mannen en 60 jaar voor vrouwen) ongeacht of u al 

dan niet verder uw beroep uitoefent. Indien u 

beslist uw pensioen pas na de pensioengerechtigde 

leeftijd aan te vragen, kunt u daarmee een 

hoger ouderdomspensioen verdienen. 

Om in aanmerking te komen voor het basisouderdomspensioen 

moet aan twee premievoorwaarden 

voldaan zijn: 

— voor ongeacht welk pensioen moet u ofwel 

vóór 6 april 1975 daadwerkelijk 50 vaste 

premies van welke klasse ook hebben betaald, 

of vanaf 6 april 1975 in welk belastingjaar 

ook premies van klasse 1, 2 of 3 hebben 

betaald die een inkomensfactor opleveren die 

ten minste gelijk is aan de vereiste inkomensfactor 

voor dat jaar (zie punt 1); 

— om het standaardtarief van het pensioen te 

ontvangen, moet ditzelfde bedrag aan premies 

(betaald of fictief) verworven zijn voor 

elk van het vereiste aantal jaren van uw 

beroepsloopbaan. 

Indien het aantal jaren met betaalde of fictieve 

premies minder bedraagt dan het voor een 

standaardpensioen vereiste aantal, heeft u eventueel 

recht op een pensioen dat evenredig 

verminderd is. 

U kan ook aanspraak maken op een aan het 

inkomen gekoppeld aanvullend pensioen wanneer 

u tijdens elk belastingjaar sedert april 1978 

premies van klasse 1 heeft betaald op een 

inkomen van meer dan 52 keer het minimumweekloon. 

Het bedrag van dat aanvullend pensioen 

hangt af van het aantal jaren sedert 1978 

waarover u premies van klasse 1 heeft betaald, en 

van uw totale inkomen in elk van deze jaren. 

In de bureaus van de sociale zekerheid zijn folders 

verkrijgbaar met een uiteenzetting van de verschillende 

factoren van het ouderdomspensioen, 

van de wijze van berekening, en met de huidige 

tarieven van het pensioen. 

 

Pensioenen voor gehuwde vrouwen, 

voor weduwen en gescheiden vrouwen 

Als gehuwde vrouw kunt u op twee manieren een 

pensioen krijgen. Indien u zelf volle premies heeft 

betaald, heeft u op dezelfde wijze als een man of 

een alleenstaande vrouw recht op een basispensioen. 

Soms heeft u ook recht op een basispensioen 

op grond van de door uw echtgenoot 

betaalde premies. Gewoonlijk wordt alleen het 

hoogste van die twee pensioenen toegekend. 

Wanneer uw huwelijk bij het bereiken van de 

pensioengerechtigde leeftijd al beëindigd is door 

overlijden, echtscheiding of nietigverklaring, kunt 

u voor het verkrijgen van een basispensioen 

gebruikmaken van de premieloopbaan van uw 

overleden/voormalige echtgenoot. 

In de bureaus van de sociale zekerheid zijn folders 

verkrijgbaar met nadere inlichtingen. 


189

Verzekering in meer dan één lidstaat 

Als u in meer dan één lidstaat verzekerd bent 

geweest, heeft u eventueel recht op een pensioen 

van elk van deze staten. De communautaire 

voorschriften dienaangaande zijn van toepassing. 

 

Toeslag voor personen ten laste 

Indien u enkel een pensioen van het Verenigd 

Koninkrijk krijgt, kan dit pensioen op dezelfde 

wijze als de invaliditeitsuitkeringen verhoogd 

worden met een toeslag voor personen ten laste 

(zie punt 4). Nadere inlichtingen hierover krijgt u 

van het plaatselijke bureau van de sociale zekerheid. 

Indien u daarenboven ook nog een pensioen 

uit een andere lidstaat ontvangt, zijn speciale 

regels van toepassing. Nadere inlichtingen daarover 

kunt u vragen bij de adressen in punt 11. 

 

Aanvraag van het pensioen 

Vier maanden vóór het bereiken van de pensioengerechtigde 

leeftijd (65 jaar voor mannen, 60 jaar 

voor vrouwen) zal u worden verzocht een 

pensioenaanvraag in te dienen. Die aanvraag 

geldt eveneens voor pensioenen die door andere 

lidstaten verschuldigd zijn. Als u niet in het 

Verenigd Koninkrijk woont, moet u de aanvraag 

indienen bij de pensioenverzekeringsinstelling 

van de lidstaat van uw woonplaats. 

Uw ouderdomspensioen wordt wekelijks vooruitbetaald 

door middel van een boekje met betaalopdrachten 

die op het postkantoor kunnen worden 

geïnd of, wanneer u daaraan de voorkeur 

geeft, mag u ook vragen uw pensioen per kwartaal 

of om de vier weken direct op uw bankrekening 

over te schrijven. Indien u in een andere lidstaat 

verblijft, gebeurt de betaling van het ouderdomspensioen 

van het Verenigd Koninkrijk normaal aan 

het einde van elk kwartaal of van elke vier weken 

door middel van een betalingsopdracht die via 

een bank kan worden geïnd. 

 

Personen van 80 jaar en ouder 

Vanaf 80 jaar ontvangt u naast het ouderdomspensioen 

ook nog een ouderdomstoeslag (age 

addition). Als u 80 jaar of ouder bent en geen 

recht heeft op een ouderdomspensioen, of enkel 

een zeer gering ouderdomspensioen ontvangt, 

kunt u het premievrije ouderdomspensioenen voor 

personen boven 80 jaar aanvragen, indien u aan 

bepaalde vereisten in verband met de woonplaats 

voldoet. Deze voorwaarden worden uiteengezet 

in een foldertje, dat verkrijgbaar is bij alle bureaus 

van de sociale zekerheid. 

6. Uitkeringen aan weduwen en 

wezen 

Uitkeringen aan weduwen 

Het huidige stelsel van uitkeringen aan weduwen 

dateert van 11 april 1988. Weduwen van wie de 

echtgenoot op of na die datum overleden is, 

komen in aanmerking voor de volgende soorten 


a) Uitkering ineens (Widow’s Payment — WPT). 

Dit is een belastingvrije uitkering ineens die 

rechtstreeks wordt betaald indien de weduwe 

jonger is dan 60 jaar, of haar overleden 

echtgenoot geen recht had op het nationale 

basisouderdomspensioen. 

b) Uitkering voor weduwe met kinderen (Widowed 

Mother’s Allowance — WMA). WMA 

wordt betaald vanaf het tijdstip van het 

overlijden van de echtgenoot aan een weduwe 

met een rechtgevend kind of aan een 

weduwe die een kind verwacht van haar 

overleden echtgenoot. Voor ieder kind ten 

laste dat in aanmerking komt, kan een toeslag 

worden toegekend (Child Dependency Increase). 

Indien uw man ook in een andere 

lidstaat verzekerd was, kunnen speciale 

regels van toepassing zijn. Informatie daarover 

kunt u krijgen op de in punt 11 vermelde 

adressen. 

c) Weduwepensioen (Widow’s Pension — WP). 

Dit pensioen wordt uitgekeerd vanaf het 

tijdstip van overlijden van de echtgenoot, 

aan een weduwe van 55 jaar of ouder die 

geen kinderen ten laste heeft, of aan een 

weduwe die 55 jaar of ouder is als de WMA 

(weduwen met kinderen) afloopt. 

d) Het leeftijdsgebonden weduwepensioen 

(WP(AR)). Dit is een uitbreiding van het 

weduwepensioen (WP) voor vrouwen die 

weduwe worden tussen 45 en 55 jaar. Het 

bedrag hangt af van de leeftijd van de 

weduwe bij het overlijden van haar echtgenoot 

of bij het beëindigen van de betaling van 

de WMA. Het volle weduwepensioen (WP) 

wordt met 7 % verminderd voor ieder jaar dat 

de weduwe jonger is dan 55 jaar op het 

tijdstip waarop zij voor de uitkering in 

aanmerking komt. Zo ontvangt een weduwe 

die 53 jaar is bij het overlijden van haar 

echtgenoot, het volle weduwepensioen minus 

14 %. 

e) Aanvullend pensioen (Additional Pension). 

Dit is een aan het inkomen gekoppelde 

uitkering, gebaseerd op de door de overleden 

echtgenoot betaalde premies, die samen met 

het WMA en het WP kan worden uitgekeerd. 


Ook kan het samen met het WP(AR) worden 

toegekend, maar met dezelfde verminderingen 

van 7 % als het WP(AR). Dit pensioen 

wordt op dezelfde wijze berekend als het 

aanvullend pensioen dat samen met het 

ouderdomspensioen wordt uitgekeerd (zie 

punt 5). 

De voor deze uitkeringen vereiste premies moeten 

volledig door de overleden echtgenoot zijn betaald. 

Voor de WPT (uitkering ineens aan een 

weduwe) moet de overleden echtgenoot vóór 6 

april 1975 effectief 25 premies van om het even 

welke klasse hebben betaald, of ten minste 

effectief premies hebben betaald voor een bedrag 

van 25 keer de in klasse 1 verschuldigde premie 

voor het minimumloon in elk belastingjaar vanaf 6 

april 1975. 

Voor de uitkering voor weduwe met kinderen 

(WMA) en het weduwepensioen (WP) bestaan er 

twee premievoorwaarden, die gelijk zijn aan die 

welke in punt 5 vermeld zijn voor het ouderdomspensioen, 

behalve dat de premies door de 

overleden echtgenoot moeten zijn betaald. 

Wanneer de overleden echtgenoot ook onder het 

stelsel van een andere lidstaat verzekerd was, 

worden de door het Verenigd Koninkrijk en die 

andere lidstaat verschuldigde pensioenen berekend 

overeenkomstig de communautaire regels. 

 

Indienen van de aanvraag 

Uitkeringen en pensioenen voor weduwen kunnen 

door de weduwe worden aangevraagd door 

het invullen van de achterzijde van de door de 

burgerlijke stand (Registrar of Births, Marriages 

and Deaths) afgegeven overlijdensakte, die vervolgens 

bij het plaatselijke bureau van de sociale 

zekerheid wordt ingediend. Dit bureau verstrekt 

haar dan een aanvraagformulier dat zo spoedig 

mogelijk moet worden ingevuld en teruggezonden. 

Dit aanvraagformulier kan ook gebruikt 

worden voor pensioenen die door andere lidstaten 

verschuldigd zijn. Indien de weduwe niet in het 

Verenigd Koninkrijk woont, moet zij haar aanvraag 

indienen bij het orgaan van de pensioenverzekering 

van de lidstaat waar zij woont. 

Weduwepensioenen worden op dezelfde wijze 

betaald als ouderdomspensioenen (zie punt 5). 

 

Rouwuitkering (Bereavement Benefits) 

De weduwepensioenen worden in april 2001 

vervangen door een overlijdensuitkering voor 

zowel mannen als vrouwen. 

Het volgende verandert: 

— onmiddellijk na het verlies van man of vrouw 

wordt de weduwe of weduwnaar een vast 

bedrag (Bereavement Payment) uitbetaald; 

— er wordt een uitkering voor weduwen of 

weduwnaars met kinderen (het equivalent 

van de WMA, maar ook voor weduwnaars 

met kinderen) uitbetaald tot het jongste kind 

van het gezin geen voltijds voortgezet onderwijs 

meer volgt; 

— weduwen en weduwnaars ouder dan 45 jaar 

zonder kinderen ten laste krijgen gedurende 

ten hoogste twaalf maanden een overlijdensuitkering. 

Deze veranderingen hebben geen effect op de 

huidige weduwen. Zij blijven de bestaande 

uitkeringen ontvangen zolang zij aan de criteria 

voldoen. 

Uitkering voor wezen (Orphan’s Benefit) 

De voogdijuitkering (Guardian’s Allowance) kan 

worden toegekend wanneer u recht heeft op de 

kinderbijslag (Child Benefit) voor een in uw gezin 

opgenomen volle wees. Bij uitzondering kan de 

voogdijuitkering soms ook worden betaald indien 

een van de ouders van het kind nog in leven is. 

Om die voogdijuitkering te ontvangen, moet u niet 

noodzakelijk de wettelijke voogd van het kind 

zijn. In folder NI 14 Guardian’s Allowance 

worden nadere inlichtingen gegeven over deze 

voogdijuitkering; de folder is verkrijgbaar bij de 

plaatselijke bureaus van de sociale zekerheid. 

Indien een wezenpensioen door een andere lidstaat 

wordt uitgekeerd, gelden speciale regels. 

Inlichtingen hierover zijn verkrijgbaar bij het 

Child Benefit Centre van het ministerie (zie punt 

11), en in Noord-Ierland bij het ministerie van 

Sociale Ontwikkeling (Department for Social 

Development, Child Benefit Office, Commonwealth 

House, Castle Street, Belfast BT1 1DX). 


De premiegebonden uitkering voor werkzoekenden 

(Jobseeker’s Allowance) wordt gedurende 

maximaal 26 weken betaald indien u werkloos, 

arbeidsgeschikt en beschikbaar bent, en actief 

naar werk zoekt. U moet ook een werkzoekendenovereenkomst 

invullen, waarin staat hoe u te werk 

moet gaan om werk te zoeken. Alleen werknemersbijdragen 

komen in aanmerking voor deze 

uitkering, bijdragen van zelfstandigen niet. Een 

folder met de recente bedragen van deze uitkering 

is verkrijgbaar bij de bureaus van de sociale 

zekerheid of de plaatselijke werkgelegenheidscentra. 

Toekenningsvoorwaarden 

Om in aanmerking te komen voor de premiegebonden 

uitkering voor werkzoekenden moet u 

aan twee voorwaarden voldoen. 

— Ten eerste moet u zelf premies van klasse 1 

hebben betaald over inkomsten van ten 


191

minste 25 keer het minimumloon in één van 

de twee betreffende belastingjaren. Fictieve 

premies worden hierbij niet in aanmerking 

genomen. 

— Ten tweede moet u premies van klasse 1 

verworven hebben (betaald of fictief) over 

inkomsten van ten minste 50 keer het 

minimumloon in beide betreffende belastingjaren. 

In dit geval worden fictieve premies 

wel in aanmerking genomen. 

Een belastingjaar loopt van 6 april tot 5 april. De 

relevante belastingjaren zijn meestal de twee 

belastingjaren die eindigen in het jaar vóór het 

jaar (met ingang van de eerste zondag van januari) 

waarin de uitkerig wordt aangevraagd. 

De uitkering voor werkzoekenden wordt normaal 

niet betaald gedurende de eerste drie dagen van 

de werkloosheid en indien u meer dan 16 uur per 

week werkt. Indien u zonder goede reden werkloos 

wordt of blijft, bijvoorbeeld als u vrijwillig 

ontslag neemt, kan dat tot een schorsing van de 

uitkering gedurende maximaal 26 weken leiden. 

De premiegebonden uitkering voor werkzoekenden 

is een persoonlijke uitkering; er worden geen 

aanvullende bedragen uitgekeerd voor een partner 

of kinderen ten laste. De uitkering hangt niet af 

van het vermogen en de meeste inkomsten, maar 

kan wel worden verminderd in geval van deeltijdse 

inkomsten. Ook een bedrijfs- of particulier 

pensioen kan de uitkering beïnvloeden. 

Tijdvakken van verzekering of arbeid die onder de 

werkloosheidsverzekering van een andere lidstaat 

zijn vervuld, kunnen meetellen om aan de 

premievoorwaarden te voldoen, op voorwaarde 

dat u verzekerd was onder het stelsel van het 

Verenigd Koninkrijk (d.w.z. dat u voor een werkgever 

heeft gewerkt, en onderworpen bent geweest 

aan de verplichting om premies van klasse 1 

te betalen) sedert u naar het Verenigd Koninkrijk 

kwam of terugkeerde. Om die tijdvakken van 

verzekering of arbeid in aanmerking te laten 

nemen, moet formulier E 301 bij uw aanvraag 

worden gevoegd. Als u dit formulier niet kreeg 

vóór u naar het Verenigd Koninkrijk kwam, zal het 

bureau waar u uw aanvraag indient het voor u 

aanvragen. 

Aanvraag 

Zodra u werkloos wordt, moet u meteen een 

aanvraag indienen bij het plaatselijke werkgelegenheidscentrum 

als u in Groot-Brittannië woont, 

en bij het plaatselijke bureau van de sociale 

zekerheid als u in Noord-Ierland woont. De 

adressen van deze bureaus verneemt u in het 

plaatselijke postkantoor. Zolang de werkloosheid 

duurt, moet u zich regelmatig, volgens de 

instructies, melden op het desbetreffende bureau. 

De uitkeringen worden om de twee weken 

betaald, hetzij per postcheque die in een postkantoor 

kan worden geïnd, hetzij rechtstreeks op 

uw bankrekening. 

Als u een premiegebonden uitkering voor werkzoekenden 

van het Verenigd Koninkrijk ontvangt 

en in een andere lidstaat werk wil zoeken, dient u 

de communautaire voorschriften, alsmede de 

folder JSAL 22, te raadplegen voor nadere bijzonderheden 

over uw rechten, en over hetgeen u 

doen moet om aldaar uw uitkeringen te ontvangen. 

Zodra u weet op welke datum u het Verenigd 

Koninkrijk verlaat, moet u het bureau dat uw 

uitkeringen betaalt, daarvan in kennis stellen. 


U heeft recht op kinderbijslag wanneer u één of 

meer kinderen van minder dan 16 jaar ten laste 

heeft, of tot 19 jaar wanneer zij voltijds dagonderwijs 

volgen (met uitzondering van universiteit 

of andere vormen van hoger onderwijs). Er 

worden geen voorwaarden inzake premies gesteld, 

maar gewoonlijk wordt wel vereist dat u (of 

uw echtgenoot of echtgenote) en het kind zich op 

het ogenblik van de aanvraag in het Verenigd 

Koninkrijk bevinden, en daar gedurende de laatste 

52 weken meer dan 182 dagen hebben gewoond. 

Als u of uw echtgeno(o)t(e) echter in het Verenigd 

Koninkrijk in loondienst werkt en u of een 

gezinslid staatsburger van het Verenigd Koninkrijk 

of een andere EU-lidstaat is, heeft u onmiddellijk 

recht op kinderbijslag. 

Er bestaan speciale voorschriften voor het geval u 

kinderbijslag of gezinsuitkeringen uit een andere 

lidstaat ontvangt. Voor nadere inlichtingen kunt u 

zich wenden tot het Child Benefits Centre, waarvan 

het adres in punt 11 is vermeld. 

De kinderbijslag wordt uitgekeerd naast de 

eventuele toeslagen op andere uitkeringen die u 

voor ten laste komende personen ontvangt. 

In Groot-Brittannië dient u de aanvraag te richten 

tot het Child Benefits Centre (zie punt 11), en in 

Noord-Ierland tot het Department for Social 

Development, Child Benefit Office, Commonwealth 

House, Castle Street, Belfast BT1 1DX, 

waarbij u zo mogelijk de geboorteakten van de 

kinderen voegt. De aanvraagformulieren zijn 

verkrijgbaar bij de plaatselijke socialezekerheidsbureaus. 

Indien uw kinderen in een andere lidstaat wonen, 

moet u ook het formulier E 401 voorleggen, dat u 

eventueel in die andere lidstaat ontvangen heeft. 

Als u dat formulier niet bezit, zal het voor u 

worden aangevraagd. De kinderbijslag wordt 

betaald door middel van een rechtstreekse overschrijving 

naar een bankrekening of door middel 

van een boekje met betaalopdrachten die in een 

postkantoor kunnen worden geïnd. Indien uw 

echtgenote en kinderen in een andere lidstaat 

wonen, kan de kinderbijslag ook iedere maand 


echtstreeks op een bankrekening in de andere 

lidstaat worden overgemaakt of rechtstreeks aan 

de moeder worden betaald door een betaalopdracht 

die via de bank kan worden geïnd. 

 

Belastingaftrek voor gezinnen van 

werkenden (Working Families’ Tax 

Credit) 

Dit is een wekelijkse, belastingvrije uitkering voor 

werknemers en zelfstandigen met kinderen, waarvan 

een van de ouders ten minste 16 uur per week 

werkt. Er worden geen voorwaarden inzake 

premiebetaling gesteld, maar u en uw eventuele 

partner mogen samen niet meer dan 8 000 GBP 

bezitten. Wel zijn er voorwaarden in verband met 

wonen en aanwezigheid op het grondgebied van 

het Verenigd Koninkrijk. Er bestaan speciale regels 

voor het geval uw partner in een andere lidstaat 

van de EU werkt. Nadere inlichtingen vindt u in 

een foldertje, dat verkrijgbaar is in de belastingkantoren, 

de bureaus van de sociale zekerheid en 

de postkantoren. 

De belastingaftrek voor gezinnen van werkenden 

wordt normaal met het loonpakket uitbetaald, 

maar kan indien deze door de niet-werkende 

partners wordt aangevraagd, worden betaald door 


bij het postkantoor kunnen worden geïnd, of 

rechtstreeks op een rekening bij de bank of een 

bouwfonds worden overgeschreven. 

9. Beroep 

Over uw aanvraag om uitkeringen beslist een 

bevoegd persoon. U zal van zijn beslissing in 

kennis worden gesteld, en ook vernemen hoe u er 

eventueel tegen in beroep kan gaan. U heeft onder 

andere het recht om bij een onafhankelijke 

rechtbank in beroep te gaan. 

Problemen in verband met de premiebetaling 

worden uitsluitend behandeld door de belastingdienst 

(Inland Revenue). U kunt tegen een beslissing 

in beroep gaan bij de Tax Appeal Commissioners. 

Het onderzoek naar aanleiding van klachten over 

artsen, tandartsen, opticiens of apothekers is 

wettelijk geregeld. In geval van een dergelijke 

klacht moet u zich in verbinding stellen met de 

plaatselijke gezondheidsdienst (Family Health 

Services Authority), waarvan u adres en telefoonnummer 

in het telefoonboek vindt. Klachten tegen 

de gezondheidsdienst worden in Groot-Brittannië 

behandeld door de commissaris voor de gezondheidsdienst 

(Health Service Commissioner) en in 

Noord-Ierland door de commissaris voor klachten 

(Commissioner for Complaints). 

10. Gibraltar 

De regelingen inzake sociale zekerheid en gezondheidszorg 

van Gibraltar verschillen van die 

van het Verenigd Koninkrijk. Voor nadere inlichtingen 

over het socialezekerheidsstelsel van Gibraltar 

kunt u zich wenden tot het Department of 

Social Security, 14 Governor’s Parade, Gibraltar. 

Voor inlichtingen over de gezondheidszorg kunt u 

contact opnemen met de Gibraltar Health Authority, 

17 Johnstone Passage, Gibraltar. 


Bij de plaatselijke bureaus van de sociale zekerheid 

kunt u nadere inlichtingen krijgen over de 

voorwaarden met betrekking tot de individuele 

uitkeringen. Het adres van het dichtstbijzijnde 

bureau van de sociale zekerheid verneemt u op 

het plaatselijke postkantoor. 

Vragen om inlichtingen over uitkeringen en pensioenen 

bij verzekering in twee of meer lidstaten 

kunt u richten tot: 

— in Groot-Brittannië (Engeland, Schotland of 

Wales): 

Department of Social Security 

Benefits Agency 

Pensions and Overseas Benefits Directorate 

Newcastle upon Tyne NE98 1YX 

United Kingdom 

Tel. (44-191) 225 71 80 

Department of Social Security 

Benefits Agency 

Child Benefits Centre 

Washington, Tyne and Wear NE88 1AA 


Tel. (44-870) 010 05 47 

— in Noord-Ierland: 

Department for Social Development 

Overseas Benefits Unit 

Block 2 

Castle Buildings 

Belfast BT4 3SP 


Tel. (44-28) 90 52 21 17 

Nadere inlichtingen over de diensten van de 

gezondheidszorg in Groot-Brittannië, en over de 

wijze waarop u een beroep kan doen op deze 

diensten, zijn verkrijgbaar bij de plaatselijke 

gezondheidsdienst (Health Authority, Health 

Board in Schotland). Voor het telefoonnummer 

van uw gezondheidsdienst kunt u gratis bellen 

naar de gezondheidsinformatiedienst op 

0800 66 55 44 (0800 22 44 88 in Schotland). 

Inlichtingen over de gezondheidszorg in Noord- 

Ierland zijn verkrijgbaar bij het Central Services 

Agency, 25 Adelaide Street, Belfast BT2 8FH (tel. 

(44-28) 905 32 44 31). 


193

IJSLAND 


In het IJslandse socialezekerheidsstelsel speelt het 

begrip „wettige verblijfplaats” een centrale rol. 

Het stelsel omvat: 

— ziekteverzekering (hoofdstuk 2), 

— moederschaps- en vaderschapsverzekering 


— arbeidsongevallenverzekering en beroepsziekten 


— invaliditeitspensioenen (hoofdstuk 5), 

— invaliditeitsuitkeringen (hoofdstuk 6), 

— ouderdomspensioenen (hoofdstuk 7), 

— overlijdensuitkeringen en kinderpensioenen 


— werkloosheidsverzekering (hoofdstuk 9), 

— gezinsuitkeringen (hoofdstuk 10). 

De instelling voor sociale zekerheid (ISZ) beheert 

de pensioen-, ziekte- en arbeidsongevallenverzekering 

overeenkomstig de wet op de sociale 

zekerheid. Het ministerie van Volksgezondheid 

en Sociale Zekerheid is verantwoordelijk voor het 

toezicht op alle activiteiten van de ISZ. 

Het dagelijks beheer van de moederschaps- en 

vaderschapsverzekering is overeenkomstig de wet 

op het moederschaps-, het vaderschapsen het 

ouderschapsverlof in handen van de ISZ. Het 

ministerie van Sociale Zaken zorgt voor het 

algemeen toezicht. 

Het hoofdkantoor van de ISZ bevindt zich in 

Reykjavik. Buiten Reykjavik zijn er ISZ-bijkantoren. 

Het directoraat Arbeid beheert de werkloosheidsverzekering 

overeenkomstig de wet op de werkloosheidsverzekering. 

Het ministerie van Sociale 

Zaken zorgt voor het algemeen toezicht. In elke 

administratieve regio zijn er toewijzingscommissies. 

De aanvullende bedrijfspensioenregeling is verplicht 

en wordt meestal beheerd door particuliere 

fondsen die op hun beurt gezamenlijk door de 

sociale partners worden beheerd. Ofwel opereren 

deze fondsen overeenkomstig de wet op de 

verplichte pensioenrechtenverzekering en de activiteiten 

van pensioenfondsen, ofwel hebben ze 

de officiële toestemming gekregen van het ministerie 

van Financiën dat voor het toezicht op de 

activiteiten van de pensioenfondsen verantwoordelijk 

is. 

Gezinsuitkeringen worden door het directoraat 

Belastingen beheerd. Het ministerie van Financiën 

zorgt voor algemeen toezicht. 

Al deze regelingen vallen onder de EER-verordeningen 

inzake sociale zekerheid. 

 

Bijdragen 

Zie de verschillende hoofdstukken. 

 

Beroepsmogelijkheden 

Zie de verschillende hoofdstukken. 

2. Ziekteverzekering 

A. GEZONDHEIDSVOORZIENINGEN 

Wie wordt door de ziekteverzekering 

gedekt? 

De ziekteverzekering dekt al wie reeds minstens 

zes maanden wettig in IJsland verblijft. Het begrip 

„wettige verblijfplaats” wordt in de wet op de 

wettige verblijfplaats gedefinieerd. De ISZ stelt 

vast of iemand al dan niet in IJsland verzekerd is. 

Kinderen van 16 jaar en jonger vallen onder de 

ziekteverzekering van hun ouders. 

 

Wat moet u doen om aanspraak te 

kunnen maken op prestaties? 

Het duurt zes maanden voor de ziekteverzekering 

iemand die zich wettig in IJsland heeft gevestigd, 

dekt. De perioden dat iemand in een ander EERland 

heeft gewerkt, gewoond of verzekerd is 

geweest, worden van de wachttijd van zes 

maanden afgetrokken. Wie zich vanuit een ander 

EER-land in IJsland vestigt, moet formulier E 104 

(zo nodig E 106/E 121/E 101) bij zijn verzekeringsinstelling 

afhalen. Het formulier moet worden 

ingediend bij de dienst „Ziekteverzekering” van 

de ISZ of bij een bijkantoor van de ISZ. Op 

verzoek van de verzekerde geeft de dienst „Ziekteverzekering” 

een ziekteverzekeringskaart af. 

 

Prestaties 

De ziekteverzekering dekt de opname in een 

ziekenhuis (met inbegrip van kraamklinieken en 

ziekenhuizen in het buitenland), algemene extramurale 

medische bijstand van een door de ISZ 

gecontracteerde huisarts, alle noodzakelijke onderzoeken 

en behandelingen door specialisten en 

instellingen waarmee de ISZ een overeenkomst 

heeft gesloten, geneesmiddelen, röntgenonderzoek 

en bestralingen, ziekengeld, hulp van een 

vroedvrouw bij een thuisbevalling, tandheelkundige 

en orthodontische behandelingen, vervoersen 

reiskosten, thuiszorg, medische hulpappara- 

IJSLAND 

195

tuur, fysiotherapie en verzorgingstehuizen voor 

bejaarden. 

Het aandeel van de patiënt in de kosten is niet 

voor alle gezondheidsvoorzieningen gelijk. 

Algemene extramurale medische 

bijstand 

De patiënt betaalt de huisarts of de specialist een 

minimumhonorarium. De rest van de kosten 

wordt door de ziekteverzekering gedekt. Deze 

regeling geldt voor de meeste medische prestaties. 

Gehandicapte kinderen en patiënten met een 

ouderdoms- of invaliditeitspensioen betalen een 

lager honorarium. 

Kortingskaarten 

Wie tijdens eenzelfde kalenderjaar een bepaald 

bedrag aan artsen en gezondheidszorg moet 

besteden, heeft recht op een kortingskaart (afsláttarkort). 

Ziekenhuisopname 

Wie verzekerd is, hoeft de kosten van een 

ziekenhuisopname op doktersvoorschrift (inclusief 

de kosten van een opname in een kraamkliniek) 

niet zelf te betalen. 

De patiënt kan zolang als nodig in het ziekenhuis 

blijven en heeft recht op medische verzorging, 

geneesmiddelen en andere ziekenhuisvoorzieningen. 

Ziekenhuisopname in het buitenland 

De ISZ dekt de kosten wanneer een verzekerde 

dringend in een ziekenhuis in het buitenland moet 

worden opgenomen bij gebrek aan de nodige 

medische voorzieningen in IJsland zelf. De behandelende 

arts dient een aanvraag in bij een 

speciale commissie (Siglinganefnd). De commissie 

gaat na of de aanvraag gegrond is en of de patiënt 

in aanmerking komt voor een ziekenhuisopname 

in het buitenland. Verder onderzoekt de commissie 

waar de patiënt in het buitenland moet worden 

opgenomen. 


De kosten van geneesmiddelen waarvan het 

regelmatig gebruik voor de verzekerde van vitaal 

belang is, worden volledig door de ziekteverzekering 

gedekt. Voor andere noodzakelijke geneesmiddelen 

betaalt de verzekerde een bepaald 

tarief. 

Tandheelkundige en orthodontische 

behandelingen 

De ziekteverzekering dekt de kosten van tandheelkundige 

niet-orthodontische behandelingen 

overeenkomstig een door de minister vastgestelde 

tarieflijst. 

De ziekteverzekering dekt bij kinderen tot 15 jaar 

en bij jongeren van 16 jaar respectievelijk 75 % en 

50 % van de kosten voor tandheelkundige behandelingen 

(met uitzondering van gouden vullingen, 

kronen en bruggen). 

De ziekteverzekering dekt 75 % van de kosten bij 

patiënten met een ouderdoms- of invaliditeitspensioen 

die een volledige pensioenbijslag ontvangen. 

Bij patiënten met een ouderdoms- of 

invaliditeitspensioen die een beperkte pensioenbijslag 

ontvangen, dekt de ziekteverzekering 50 % 

van de kosten (met uitzondering van gouden 

vullingen, kronen en bruggen). 

Orthodontische behandelingen worden niet door 

de ziekteverzekering gedekt, behalve wanneer er 

sprake is van aangeboren afwijkingen, ongevallen 

of ziekten. 

B. ZIEKENGELD 

Wie heeft recht op ziekengeld? 

De ziekteverzekering betaalt per dag ziekengeld 

(sjúkradagpeningar) aan verzekerden die minstens 

16 jaar zijn, geen ouderdoms- of invaliditeitspensioen 

ontvangen en volledig arbeidsongeschikt 

zijn. Voorwaarde is wel dat de betrokkene niet 

langer werkt en — als het om een werknemer gaat 

— geen loon meer ontvangt. 

Wie verzekerd is, krijgt vanaf de 15e ziektedag 

ziekengeld op voorwaarde dat hij minstens 21 

dagen arbeidsongeschikt is. De wachttijd begint 

op de dag dat een arts de arbeidsongeschiktheid 

officieel vaststelt. 

Op grond van een collectieve arbeidsovereenkomst 

kan de betaling van lonen en salarissen 

enige tijd (afhankelijk van de CAO) worden 

voortgezet. In dat geval ontvangt de verzekerde 

geen ziekengeld. 

 

Hoe lang heeft iemand recht op 

ziekengeld? 

Per periode van 24 maanden heeft iemand 

hoogstens 52 weken recht op ziekengeld. 

 

Hoeveel bedraagt het ziekengeld? 

Er wordt een wettelijk vastgesteld vast bedrag 

uitgekeerd. 

Wie een voltijdse baan moet opgeven, krijgt een 

volledige daguitkering. Wie een minstens halftijdse 

baan moet opgeven, krijgt een halve daguitkering. 

Voor elk kind ten laste onder de 18 jaar wordt een 

toeslag uitgekeerd. 

196 IJSLAND

Wat moet u doen om ziekengeld te 

krijgen? 

U moet een standaardaanvraagformulier bij de ISZ 

of bij een bijkantoor van de ISZ indienen. 

Ziekengeld wordt doorgaans niet langer dan twee 

maanden met terugwerkende kracht uitgekeerd. 

C. KRAAMZORG 

Vrouwen die wettig in IJsland verblijven, hebben 

recht op gratis kraamzorg. De patiënt kan zolang 

als nodig in het ziekenhuis blijven en heeft recht 

op medische verzorging, geneesmiddelen en 

andere ziekenhuisvoorzieningen. 

Bijdragen 

De ziekteverzekering wordt volledig door de 

overheid gefinancierd. De totale jaarlijkse kosten 

van de ziekteverzekering moeten overeenstemmen 

met het bedrag dat het parlement (de Althing) 

in de jaarlijkse staatsbegroting voor de ziekteverzekering 

uittrekt. 


Als de wet op de sociale zekerheid aanleiding 

geeft tot geschillen over de grondslag, de voorwaarden 

of de grootte van uitkeringen, kan de 

aanvrager binnen drie maanden beroep aantekenen 

bij de geschillencommissie „Sociale zekerheid”. 

De drie leden van de geschillencommissie 

worden door de minister benoemd, twee op 

voordracht van het hooggerechtshof. De voorzitter 

van de commissie moet aan het profiel van rechter 

van een arrondissementsrechtbank voldoen. De 

ondervoorzitter moet een medisch beroep uitoefenen. 

Het derde commissielid wordt niet op 

voordracht benoemd. 

Zo nodig kan de commissie het advies inwinnen 

en de hulp inroepen van deskundigen. 

3. Moederschaps- en 

vaderschapsuitkeringen 

 

Wie heeft recht op een uitkering? 

Zowel de vader als de moeder heeft recht op een 

uitkering uit het fonds voor moederschaps- en 

vaderschapsverlof. Voorwaarde is dat hij/zij zes 

opeenvolgende maanden vóór het begin van het 

verlof op de binnenlandse arbeidsmarkt actief is 

geweest. Ook ouders die studeren of niet op de 

arbeidsmarkt actief zijn, hebben recht op een 


Ouderschapsverlof 

Beide ouders hebben bij de geboorte of de adoptie 

van een kind of wanneer zij een pleegkind 

permanent in huis opnemen, onafhankelijk van 

elkaar recht op maximaal drie maanden ouderschapsverlof. 

Tussen januari 2001 en januari 2003 

wordt de duur van het vaderschapsverlof geleidelijk 

verhoogd van één tot drie maanden. Voorts 

hebben de ouders samen recht op drie extra 

maanden verlof. Deze drie maanden kunnen 

volledig door een van de ouders worden opgenomen 

of over beide ouders worden verdeeld. De 

ouders kunnen het verlof op elk willekeurig 

tijdstip tijdens de periode van 18 maanden na de 

geboorte opnemen. 


De uitkering bedraagt 80 % van het gemiddelde 

brutosalaris van de ouder die ouderschapsverlof 

neemt. Er wordt alleen rekening gehouden met het 

salaris tijdens de periode van twaalf maanden die 

twee maanden voor de geboorte afloopt. Er 

bestaat een minimumuitkering maar geen maximumgrens 

voor uitkeringen. Ouders die studeren 

of niet op de arbeidsmarkt actief zijn, hebben 

gedurende negen maanden recht op een vaste 


Wat moet u doen om een uitkering te 

krijgen? 


of bij een van de bijkantoren van de ISZ indienen. 

De aanvrager moet een aantal bewijsstukken 

voorleggen. 

Bijdragen 

De kosten van de moederschaps- en vaderschapsverzekering 

worden gedekt door het fonds voor 

moederschaps- en vaderschapsverlof, dat met 

middelen uit een verzekeringsheffing (zie de wet 

op de verzekeringsheffing) wordt gefinancierd. 


Als de wet op het moederschaps-, het vaderschaps- 

en het ouderschapsverlof aanleiding geeft 

tot geschillen, kan de aanvrager uiterlijk drie 

maanden nadat hij in kennis is gesteld van de 

beslissing van de bevoegde instanties, een schriftelijke 

klacht indienen bij een klachtencommissie. 

De drie leden van de klachtencommissie worden 

door de minister van Sociale Zaken benoemd, 

twee op voordracht van het hooggerechtshof. 

4. Arbeidsongevallenverzekering 

en beroepsziekten 


Met uitzondering van buitenlandse staatsburgers 

in officiële buitenlandse dienst en hun buitenlands 

personeel zijn alle werknemers in IJsland tegen 

arbeidsongevallen verzekerd. Werk aan boord van 

een IJslands schip of vliegtuig of aan boord van 

IJSLAND 

197

een schip of vliegtuig dat in het bezit is van of 

geëxploiteerd wordt door IJslanders, staat gelijk 

met werk in IJsland, mits het salaris in IJsland 

wordt uitbetaald. Ook zelfstandigen zijn verzekerd. 

Wie huishoudelijk werk verricht, moet bij het 

begin van elk jaar bij zijn belastingaangifte een 

aanvraag voegen waarin hij te kennen geeft 

aanspraak te willen maken op een uitkering in 

geval van een arbeidsongeval. 

Wat wordt door de verzekering gedekt? 

De arbeidsongevallenverzekering dekt ongevallen 

tijdens het werk, de leertijd en reddingswerk. 

Voorts dekt de verzekering ongevallen tijdens 

sportonderricht, demonstratiewedstrijden en wedstrijden 

van erkende sportclubs onder toezicht van 

een trainer. 

De verzekering dekt ongevallen op het werk, dit 

wil zeggen ongevallen op het werk tijdens de 

officiële werktijd of tijdens eet- en koffiepauzen, 

ongevallen tijdens officiële zakenreizen en ongevallen 

in het woon- en werkverkeer. 

Voorts dekt de verzekering ziekten die het gevolg 

zijn van blootstelling gedurende hoogstens een 

paar dagen aan schadelijke stoffen, straling enz. 

op het werk. 

Prestaties 

De volgende prestaties worden verleend: 

— medische bijstand, 

— dagvergoedingen, 

— invaliditeitsuitkeringen, 

— overlijdensuitkeringen. 

Medische bijstand 

Als een arbeidsongeval tot ziekte of minstens tien 

dagen arbeidsongeschiktheid leidt, dekt de verzekering 

de noodzakelijke behandelingskosten. 

Dagvergoedingen 

Vanaf de achtste dag na het ongeval ontvangt het 

slachtoffer een dagvergoeding (slysadagpeningar). 

Voorwaarde is dat het slachtoffer minstens tien 

dagen arbeidsongeschikt is. De dagvergoeding 

wordt betaald totdat het slachtoffer opnieuw 

arbeidsgeschikt is, blijvend invalide wordt verklaard 

of overlijdt. De dagvergoeding wordt 

hoogstens 52 weken uitbetaald. 

Invaliditeitsuitkeringen 

Bij blijvende invaliditeit van 75 % of meer heeft 

het slachtoffer recht op een volledig invaliditeitspensioen 

(zie hoofdstuk 5). Wie voor minder dan 

75 % blijvend invalide is, krijgt een uitkering in 

verhouding tot de mate van invaliditeit. Wie voor 

minder dan 50 % arbeidsongeschikt is, kan via de 

ISZ bij wijze van invaliditeitsuitkering een eenmalig 

bedrag uitbetaald krijgen dat met het 

pensioengeld van een aantal jaren overeenkomt. 

Wie voor meer dan 50 % invalide wordt verklaard, 

ontvangt onder bepaalde voorwaarden een 

pensioenbijslag voor een echtgenoot/echtgenote 

en/of kinderen onder 18 jaar die op het ogenblik 

van het ongeval ten laste van de uitkeringsgerechtigde 

kwamen. 

Overlijdensuitkeringen 

Als een ongeval binnen twee jaar de dood tot 

gevolg heeft, wordt onder specifieke voorwaarden 

een overlijdensuitkering (dánarbætur vegna slysa) 

betaald. 

Weduwen en weduwnaars ontvangen acht jaar 

lang een maandelijkse uitkering. 

Voor elk kind wordt een kinderpensioen betaald. 

Ook voor gehandicapte kinderen ouder dan 16 

wordt een uitkering betaald in verhouding tot de 

mate waarin zij op het ogenblik van het ongeval 

ten laste van de overledene kwamen. 

Uitkeringsaanvragen 

De werkgever of de verzekerde (ingeval de werkgever 

afwezig is) moet het arbeidsongeval onmiddellijk 

bij het hoofd van politie of zijn plaatsvervanger 

melden op de door de ISZ voorgeschreven 

wijze (in Reykjavik moet het ongeval 

direct bij de ISZ worden gemeld). Het hoofd van 

de politie stuurt een verslag met alle noodzakelijke 

informatie naar de ISZ. 

Als het ongeval niet volgens de voorschriften 

wordt gemeld, kunnen het slachtoffer of zijn 

nabestaanden nog tot een jaar na het ongeval 

aanspraak maken op een uitkering. Ook daarna 

kan nog een uitkering worden uitbetaald, als de 

omstandigheden van het ongeval ook na meer dan 

een jaar overduidelijk zijn. 

Bijdragen 

De arbeidsongevallenverzekering wordt uit inkomsten 

van de overheid gefinancierd (inkomsten 

uit de personeelsbelasting, premies en een jaarlijkse 

bijdrage uit de staatsbegroting). 


Zie hoofdstuk 2. 

5. Invaliditeitspensioenen 

Wie heeft recht op een 

invaliditeitspensioen? 

Wie tussen 16 en 67 jaar oud is, tijdens de drie 

onmiddellijk aan de uitkeringsaanvraag vooraf- 

198 IJSLAND

gaande jaren wettig in IJsland heeft verbleven en 

ten gevolge van een medisch erkende ziekte of 

invaliditeit voor 75 % blijvend invalide is verklaard, 

heeft recht op een invaliditeitspensioen 

(örorkulífeyrir). Het begrip „wettige verblijfplaats” 

wordt in de wet op de wettige verblijfplaats 

gedefinieerd. 

Hoeveel bedraagt het pensioen? 

Wie tussen zijn 16e en 67e levensjaar minstens 

veertig jaar wettig in IJsland heeft gewoond, heeft 

recht op een volledig invaliditeitspensioen 

(40/40). Wie niet aan deze voorwaarde voldoet, 

krijgt een invaliditeitspensioen in verhouding tot 

het aantal jaren dat hij al in IJsland verblijft. 

Het invaliditeitspensioen bestaat uit een basispensioen 

(grunnlífeyrir), een pensioenbijslag (tekjutrygging) 

en een extra pensioenbijslag (tekjutryggingarauki). 

Alledrie worden op basis van de andere inkomsten 

van de pensioengerechtigde berekend. 

Basispensioen 

Het basisinvaliditeitspensioen wordt verlaagd als 

iemands jaarinkomen een bepaalde grens overschrijdt. 

Voor de betaling van invaliditeitspensioenen 

gelden dezelfde voorschriften als voor de 

betaling van ouderdomspensioenen (hoofdstuk 7). 

Bij de inkomensberekening wordt geen rekening 

gehouden met andere socialezekerheidsuitkeringen, 

inkomsten uit pensioenfondsen, uitkeringen 

op basis van de wet op de sociale bijstand en 

huursubsidies. 

Pensioenbijslag 

Als het jaarinkomen van iemand met een invaliditeitspensioen 

minder dan een bepaald bedrag 

bedraagt, heeft hij naast een basispensioen recht 

op een pensioenbijslag. Voor het gezamenlijk 

inkomen van een echtpaar gelden speciale voorschriften. 

Bij de inkomensberekening wordt geen 

rekening gehouden met socialezekerheidsuitkeringen, 

uitkeringen op basis van de wet op de 

sociale bijstand, huursubsidies en hulp van plaatselijke 

autoriteiten. 

Er wordt geen invaliditeitspensioen betaald als het 

jaarinkomen een bepaalde grens overschrijdt. 

Extra pensioenbijslag 

Gepensioneerden die behalve hun pensioen geen 

of nauwelijks andere inkomsten hebben, kunnen 

recht hebben op een extra pensioenbijslag. 


Wie een invaliditeitspensioen ontvangt, heeft per 

kind recht op een kinderbijslag. Voor kinderen 

jonger dan 18 wordt een kinderpensioen betaald, 

op voorwaarde dat een van de ouders een 

invaliditeitspensioen ontvangt en het kind of een 

van de ouders tijdens de drie onmiddellijk aan de 

aanvraag voorafgaande jaren wettig in IJsland 

heeft gewoond. Als beide ouders een invaliditeitspensioen 

ontvangen, wordt het kinderpensioen 

verdubbeld. 

 

Hoe dient u een pensioenaanvraag in? 


indienen en een vragenlijst over uw gezondheidstoestand 

invullen. Uw arts moet een medisch 

verslag opstellen en naar de ISZ sturen. 

 

De mate van invaliditeit 

De hoofdambtenaar van de gezondheidsdienst 

bepaalt de mate van invaliditeit aan de hand van 

door de ISZ vastgestelde normen die op de 

gevolgen van medisch erkende ziekten of invaliditeit 

zijn gebaseerd. De hoofdambtenaar van de 

gezondheidsdienst kan vragen dat — vooraleer de 

mate van invaliditeit wordt bepaald — de 

revalidatiekansen van de aanvrager worden geevalueerd 

en hij een revalidatieprogramma volgt. 

 

Betaling van uitkeringen 

Uitkeringen worden vooruit op de eerste dag van 

de maand betaald. 

 

Bijdragen 

Invaliditeitspensioenen worden door het ministerie 

van Financiën met socialezekerheidsbijdragen 

gefinancierd. 

 



6. Invaliditeitsuitkeringen 

Wie voor minstens 50 % arbeidsongeschikt is en 

— behalve aan de voorwaarden inzake de mate 

van invaliditeit — aan alle voorwaarden voor een 

invaliditeitspensioen voldoet, kan een invaliditeitsuitkering 

(örorku-styrkur) krijgen. De hoogte 

van de uitkering hangt af van iemands inkomen. 

Wie een invaliditeitsuitkering ontvangt, krijgt 

vanaf zijn 62e levensjaar een uitkering die 

overeenkomt met een volledig basisinvaliditeitspensioen. 

Ook wie voltijds werkt maar wegens invaliditeit 

zware extra kosten heeft, kan een invaliditeitsuitkering 

krijgen. 

 


Wie een invaliditeitsuitkering ontvangt en kinderen 

heeft, kan kinderbijslag krijgen. 

IJSLAND 

199

Wat moet u doen om een 

invaliditeitsuitkering te krijgen? 


indienen. Uw arts moet een medisch verslag 

opstellen en naar de ISZ sturen. 

 




 

Bijdragen 


 




 


ouderdomspensioen? 

Wie minstens 67 jaar is en tussen zijn 16e en 67e 

levensjaar ten minste drie kalenderjaren wettig in 

IJsland heeft gewoond, heeft recht op een ouderdomspensioen 

(ellilífeyrir). 

Het begrip „wettige verblijfplaats” wordt in de wet 

op de wettige verblijfplaats gedefinieerd. 

 

Hoe veel bedraagt het pensioen? 

Wie tussen zijn 16e en 67e levensjaar minstens 

veertig kalenderjaren wettig in IJsland heeft 

gewoond, heeft recht op een volledig ouderdomspensioen 

(40/40). 

Wie niet aan deze voorwaarde voldoet, krijgt een 

ouderdomspensioen in verhouding tot het aantal 

jaren dat hij in IJsland woont. 

Het ouderdomspensioen bestaat uit een basispensioen 

(grunnlífeyrir), een pensioenbijslag (tekjutrygging) 

en een extra pensioenbijslag (tekjutryggingarauki). 

Alledrie worden op basis van de 

andere inkomsten van de pensioengerechtigde 

berekend. 

Basispensioen 

Als iemands jaarinkomen een bepaalde grens 

overschrijdt, wordt het basisouderdomspensioen 

verlaagd. Vanaf een bepaald bedrag vervalt het 

basisouderdomspensioen volledig. Bij de inkomensberekening 

wordt geen rekening gehouden 

met andere socialezekerheidsuitkeringen, inkomsten 

uit pensioenfondsen, uitkeringen op basis van 

de wet op de sociale bijstand en huursubsidies. 

Voor het ouderdomspensioen van zeelieden gelden 

speciale bepalingen. 

Pensioenbijslag 

Als het jaarinkomen van iemand met een ouderdomspensioen 

minder dan een bepaald bedrag 

bedraagt, heeft hij naast een basispensioen recht 

op een pensioenbijslag. Bedraagt zijn jaarinkomen 

meer dan een bepaald bedrag, dan wordt de 

pensioenbijslag verlaagd. Voor het gezamenlijk 

inkomen van echtparen gelden speciale voorschriften. 

Extra pensioenbijslag 

Gepensioneerden die behalve hun pensioen geen 

of nauwelijks andere inkomsten hebben, kunnen 

recht hebben op een extra pensioenbijslag. 


Pensioengerechtigden met kinderen kunnen van 

de Commissie voor sociale zekerheid een kinderpensioen 

krijgen. 


ouderdomspensioen te krijgen? 

U moet een ISZ-standaardaanvraagformulier indienen 

bij de dienst „Pensioenen” van de ISZ in 

Reykjavik of bij een van de bijkantoren van de ISZ. 




Bijdragen 




8. Overlijdensuitkeringen en 

kinderpensioenen 

Overlijdensuitkeringen 

Wie wettig in IJsland verblijft en voor zijn/haar 

67e levensjaar weduwnaar/weduwe wordt, kan 

gedurende zes maanden na het overlijden van de 

echtgenoot/echtgenote een uitkering (dánarbætur) 

krijgen. 

Wie een kind jonger dan 18 ten laste heeft of zich 

op bijzondere omstandigheden kan beroepen, kan 

langer dan zes maanden een uitkering krijgen. 

Kinderpensioenen 

Voor kinderen jonger dan 18 van wie een van de 

ouders overleden is of een invaliditeitspensioen 

ontvangt, wordt een kinderpensioen (barnalífeyrir) 

betaald. Voorwaarde is wel dat het kind of een van 

de ouders tijdens de drie onmiddellijk aan de 

200 IJSLAND

aanvraag voorafgaande jaren wettig in IJsland 

heeft gewoond. Als beide ouders overleden zijn 

of een invaliditeitspensioen ontvangen, wordt het 

kinderpensioen verdubbeld. 

 


overlijdensuitkering of een 

kinderpensioen te krijgen? 

U moet een standaardaanvraagformulier indienen 

bij de ISZ of bij een van de bijkantoren van de ISZ. 

 




Kinderpensioenen worden betaald aan degene die 

voor het kind financieel verantwoordelijk is. 

 

Bijdragen 


 




 


werkloosheidsverzekering? 

Werkloze werknemers en zelfstandigen die wettig 

in IJsland verblijven, kunnen aanspraak maken op 

werkloosheidsuitkeringen (onderdanen van landen 

die niet tot de EU behoren, moeten over een 

permanente werkvergunning beschikken). Zij 

moeten bij een arbeidsbureau zijn ingeschreven, 

actief werk zoeken en ter beschikking van de 

arbeidsmarkt staan. 

 


Per dag wordt een vast bedrag uitgekeerd. Wie 

tijdens de laatste twaalf maanden tien weken 

voltijds heeft gewerkt, heeft recht op een minimumuitkering. 

Wie tijdens dezelfde periode ononderbroken 

voltijds heeft gewerkt, heeft recht op 

een maximumuitkering. Voor deeltijdarbeid worden 

de uitkeringen proportioneel verlaagd. Bovendien 

hebben zelfstandigen alleen recht op een 

volledige uitkering, als zij tijdens de twaalf 

maanden voorafgaand aan hun werkloosheid 

socialezekerheidsbijdragen hebben betaald. Voor 

kinderen krijgen werklozen een dagtoeslag. 

Werklozen hebben hoogstens vijf jaar recht op 

een werkloosheidsuitkering. Perioden dat iemand 

met een werkloosheidsuitkering tijdelijk werkt, 

worden niet meegerekend. 

 

Wachttijd 

Er is geen wachttijd als de werknemer niet door 

eigen schuld werkloos is geworden. Als de werknemer 

ontslag neemt of door eigen schuld werkloos 

is geworden, bedraagt de wachttijd de eerste 

keer 40 werkdagen. De uitkeringsperiode wordt 

met hetzelfde aantal dagen verkort. 

 

Bijdragen 

De werkloosheidsverzekering wordt gefinancierd 

uit socialezekerheidsbijdragen die op het arbeidsloon 

van werknemers en het vermoedelijke 

arbeidsinkomen van zelfstandigen worden geheven. 


 

Wie heeft recht op een gezinsuitkering? 

Gezinsuitkeringen worden betaald voor kinderen 

tot 16 jaar die wettig in IJsland verblijven en ten 

laste komen van personen die krachtens de fiscale 

wetgeving in IJsland onbeperkt belastingplichtig 

zijn. 

 


Hoeveel kinderbijslag wordt betaald, hangt af van 

het bedrag dat het voorgaande jaar als inkomen is 

aangegeven. Het geld wordt jaarlijks vooruit op 1 

februari en 1 mei uitgekeerd. Hoeveel jaarlijks 

wordt betaald hangt af van de leeftijd van de 

kinderen en de burgerlijke staat van de ouders 

(gehuwd, samenwonend of alleenstaand). Als het 

belastbaar inkomen een bepaalde grens overschrijdt, 

worden de uitkeringen volgens bepaalde 

regels verlaagd. 

11. Aanvullende 

bedrijfspensioenregeling 

 

Wie heeft recht op een aanvullende 

bedrijfspensioenregeling? 

Al wie economisch actief is, moet zich bij een 

bedrijfspensioenfonds aansluiten. 

 


De bedrijfspensioenfondsen keren invaliditeits-, 

ouderdomsen overlevingspensioenen uit. 

Uitkeringen en uitkeringsvoorwaarden kunnen 

van pensioenfonds tot pensioenfonds verschillen. 

 

Bijdragen 

De bedrijfspensioenregeling wordt uit bijdragen 

gefinancierd. Werknemers en werkgevers storten 

IJSLAND 

201

espectievelijk 4 % en 6 % van het loon in het 

pensioenfonds. 


Voor nadere inlichtingen kunt u contact opnemen 

met: 

Tryggingastofnun ríkisins 

(Instelling voor sociale zekerheid) 

Laugavegur 114 

IS-150 Reykjavík 

Tel. (354) 560 44 00 

Fax (354) 562 45 35 

http://www.tr.is 

Úrskurðarnefnd almannatrygginga 

(Geschillencommissie sociale zekerheid) 



Tel. (354) 551 82 00 

Fax (354) 551 14 44 

Úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála 

(Klachtencommissie moederschaps-, vaderschapsen 

ouderschapsverlof) 

Félagsmálaráðuneyti 

Hafnarhúsinu Tryggvagötu 


Tel. (354) 560 91 00 

Fax (354) 522 48 04 

Vinnumálastofnun 

(Directoraat Arbeid) 

Hafnarhúsið v/Tryggvagötu 


Tel. (354) 515 48 00 

Fax (354) 511 25 20 

http://www.vinnumalastofnun.is 

Úrskurðarnefnd atvinnuleysisbóta 

(Klachtencommissie werkloosheidsverzekeringen) 

Vinnumálastofnun 

Hafnarhúsið v/Tryggvagötu 


Tel. (354) 515 48 00 

Fax (354) 511 25 20 

Heilbrigðis og tryggingamálaráðuneyti 

(Ministerie van Volksgezondheid en Sociale Zekerheid) 



Tel. (354) 560 97 00 

Fax (354) 551 91 65 

http://www.stjr.is/htr 

Félagsmálaráðuneyti 

(Ministerie van Sociale Zaken) 

Hafnarhúsinu Tryggvagötu 


Tel. (354) 560 91 00 

Fax (354) 552 48 04 

http://www.stjr.is/fel 

Ríkisskattstjóri 

(Directoraat Belastingen) 



Tel. (354) 563 11 00 

Fax (354) 562 44 40 

http://www.rsk.is 

Landssamtök lífeyrissjóða 

(Nationale Vereniging van pensioenfondsen) 

Sætún 1 


Tel. (354) 563 64 50 

Fax (354) 563 64 01 

http://www.ll.is/ 

202 IJSLAND

LIECHTENSTEIN 


 

Soorten prestaties 

Het socialezekerheidsstelsel van Liechtenstein 

kent de volgende soorten uitkeringen en verstrekkingen. 

Uitkeringen en verstrekkingen die in beginsel 

gefinancierd worden uit de premies van de 

verzekerden en/of hun werkgever 

— Uitkeringen en verstrekkingen in het geval 

van ziekte en moederschap, 

— uitkeringen in het geval van arbeidsongevallen 

en beroepsziekten, 

— uitkeringen in het geval van arbeidsongeschiktheid, 

ouderdom en overlijden: 

„eerste poot”: wettelijke voorzieningen 

voor alle in Liechtenstein woonachtigen 

en werkenden, 

„tweede poot”: bedrijfspensioenvoorzieningen 

voor alle werknemers, 

— werkloosheidsuitkeringen, 

— gezinsuitkeringen. 

Uitkeringen die de staat uit de algemene 

belastinginkomsten financiert 

— Aanvullende uitkeringen in het kader van de 

ouderdoms-, nabestaanden-, en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, 

— tegemoetkomingen wegens hulpbehoevendheid, 

— moederschapstoelagen, 

— steunbedragen voor blinden. 

Aansluiting bij de sociale verzekeringen 

Voor werknemers in dienstbetrekking geldt dat de 

werkgever zorg dient te dragen voor alle nodige 

formaliteiten, zodat gewaarborgd is dat de werknemers 

op het terrein van de sociale zekerheid 

geregistreerd staan. Zelfstandigen en mensen die 

niet in dienstbetrekking zijn, dienen zichzelf aan 

te melden bij de socialezekerheidsinstellingen. 

Onder punt 13 zijn de adressen te vinden van de 

organisaties die informatie verstrekken of belast 

zijn met de uitvoering van de sociale zekerheid. 

Premies 

Wanneer er sprake is van een dienstbetrekking, is 

de werkgever verantwoordelijk voor de afdracht 

van de premies. Hiertoe wordt het werknemersaandeel 

van de premie ingehouden op het loon en 

tezamen met het werkgeversgedeelte overgemaakt 

aan de desbetreffende uitvoeringsinstelling op het 

gebied van de sociale zekerheid. 

Zelfstandigen, mensen die niet werkzaam zijn of 

vrijwillig verzekerden dienen zelf voor de premieafdracht 

aan de desbetreffende uitvoeringsinstelling 

te zorgen. 

Bezwaar en beroep 

Tegen besluiten van socialezekerheidsinstellingen 

kan bij de rechter beroep worden aangetekend. 

De voorgeschreven rechtsmiddelen en de termijnen 

waarbinnen rechtsmiddelen moeten worden 

ingesteld, zijn afhankelijk van de categorie sociale 

verzekering waarover een geschil bestaat. Bij het 

besluit van de desbetreffende socialezekerheidsinstelling 

wordt informatie over de mogelijke 

rechtsmiddelen verstrekt. 


De ziekteverzekering in Liechtenstein biedt bescherming 

in het geval van ziekte en moederschap. 

Uit hoofde van de ziekteverzekering 

hebben de verzekerden recht op verstrekkingen, 

ziekengeld en uitkeringen in het geval van 

moederschap. 

Verplicht verzekerden 

Alle personen die in Liechtenstein woonachtig of 

in dienstbetrekking werkzaam zijn (met uitzondering 

van grensarbeiders uit landen die niet onder 

het verdrag vallen), dienen zich te verzekeren 

tegen de kosten van ziekte (Krankenpflegeversicherung). 

Iedereen dient zich persoonlijk bij een 

ziekenfonds aan te melden. De premies worden 

per verzekerde berekend (persoonsgebonden systeem). 

De verzekering gaat zonder enig voorbehoud en 

geheel onafhankelijk van een voorhanden zijnde 

ziekte of zwangerschap in op de eerste dag 

waarop men zich bij het ziekenfonds aansluit. 

Alle werknemers van 15 jaar en ouder die in 

Liechtenstein werkzaam zijn bij een werkgever 

die over een zetel of een vestiging in Liechtenstein 

beschikt, dienen zich te verzekeren tegen de 

geldelijke gevolgen van ziekten. De werkgever 

meldt de werknemer voor deze verzekering aan. 

Als premie wordt gewoonlijk een bepaald percentage 

op het loon ingehouden. 

In Liechtenstein beschikken momenteel vijf ziekenfondsen 

(particuliere verzekeraars) over een 

officiële vergunning van de overheid om de 

wettelijke ziekteverzekering uit te voeren. 

LIECHTENSTEIN 

203

A. DE ZIEKENFONDSVERZEKERING 

De afzonderlijke categorieën 

verstrekkingen 

— Onderzoeken, behandelingen en verpleegkundige 

zorg door de arts, de manueel 

therapeut, of op voorschrift van de arts door 

andere in de gezondheidszorg werkzame 

personen (zoals bijvoorbeeld fysiotherapeuten 

of organisaties voor de thuiszorg, de 

zogenaamde Spitex-Organisationen), met inbegrip 

van de door een arts voorgeschreven 

geneesmiddelen, medische hulpmiddelen of 

analysen. 

— Onderzoeken, behandelingen en verpleegkundige 

zorg bij verblijf in ziekenhuizen (in 

de afdeling voor ziekenfondspatiënten). 

— Bijdragen voor door de arts voorgeschreven 

badkuren. 

— Ziekenvervoer, voorzover dit vervoer in verband 

met de toestand van de verzekerde 

medisch noodzakelijk is. 

— Tegemoetkomingen voor de kosten in verband 

met de verpleging thuis die de kosten 

van het normale levensonderhoud te boven 

gaan, voorzover de verpleging thuis door een 

arts is aanbevolen en zonder thuisverpleging 

opname en verpleging in een ziekenhuis of 

verpleegtehuis nodig zouden zijn. 

Voor al deze verstrekkingen, met uitzondering van 

de bijdragen voor badkuren, geldt geen maximumduur. 

Afhankelijk van de leeftijd van de verzekerde en 

het gekozen stelsel (zie hieronder) dient de 

verzekerde een eigen bijdrage te betalen. 

De verzekeringsstelsels 

In Liechtenstein heeft men de keuze uit twee 

verzekeringsstelsels. In het ene systeem is de 

keuze van de behandelende arts vrij en kan de 

verzekerde direct zonder verwijskaart alle artsen 

en specialisten in binnen- en buitenland consulteren 

(het zogenaamde basissysteem). De verzekerde 

kan evenwel ook kiezen voor een ander 

systeem (het huisartsensysteem), waarbij hij/zij 

verplicht is om éérst naar de huisarts te gaan, die 

in dit systeem een officiële erkenning als arts voor 

de eerstelijnsgezondheidszorg heeft. Indien nodig 

verwijst de huisarts naar een specialist of een 

ander persoon die in de gezondheidszorg werkzaam 

is. 

B. HET ZIEKENGELD 

In het geval van kortdurende arbeidsongeschiktheid 

als gevolg van ziekte heeft de verzekerde 

vanaf de tweede dag van de ziekte recht op 

ziekengeld (Krankentaggeld), dat doorbetaald 

wordt tot het moment waarop de verzekerde weer 

arbeidsgeschikt is. Het ziekengeld wordt evenwel 

over een periode van 900 op elkaar volgende 

dagen niet langer uitbetaald dan 720 dagen. Het 

ziekengeld bedraagt in het geval van volledige 

arbeidsongeschiktheid minimaal 80 % van het 

gederfde loon. Werknemers die minder dan acht 

uur per week werkzaam zijn, zijn niet verplicht 

verzekerd. Zij kunnen zich, evenals zelfstandigen, 

vrijwillig verzekeren. 

C. UITKERINGEN IN HET GEVAL VAN 

MOEDERSCHAP 

De verzekerden hebben ook tijdens een zwangerschap 

aanspraak op alle verstrekkingen en uitkeringen 

van de ziekteverzekering. Vrouwen die 

gedurende minimaal 270 dagen vóór de bevalling 

bij een ziekenfonds verzekerd waren, hebben 

gedurende 20 weken recht op ziekengeld. Van die 

20 weken dienen minimaal 16 weken op de 

bevalling aan te sluiten. De hoogte van het 

ziekengeld in het geval van moederschap is gelijk 

aan de hoogte van het ziekengeld in het geval van 

ziekte. 



De ongevallenverzekering verzekert tegen de 

risico’s van ongevallen op het werk, beroepsziekten 

en ongevallen die niet met het werk te 

maken hebben. 

 

Verplicht verzekerden 

Elke werkgever is verplicht om zijn/haar in 

Liechtenstein werkzame werknemers te verzekeren 

tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten. 

Personen, die minimaal acht uur per week bij een 

werkgever in dienst zijn, dienen daarnaast ook 

tegen de risico’s van niet-arbeidsgebonden ongevallen 

verzekerd te worden. Zelfstandigen zijn 

niet verplicht verzekerd, maar kunnen zich vrijwillig 

verzekeren. 

Particuliere, door de regering van Liechtenstein 

erkende verzekeraars zijn belast met de uitvoering 

van de ongevallenverzekering. 

De premies voor de verzekeringen tegen ongevallen 

op het werk en tegen beroepsziekten 

worden betaald door de werkgever. Als premie 

voor niet-arbeidsgebonden ongevallen wordt 

daarentegen een bepaald percentage op het loon 

van de werknemer ingehouden. 

 

Verstrekkingen van de 

ongevallenverzekering 

De ongevallenverzekeraar vergoedt de volgende 

verstrekkingen: 

204 LIECHTENSTEIN

— genees- en heelkundige behandeling, dit wil 

zeggen de ambulante behandeling door een 

arts, een tandarts of, indien voorgeschreven, 

door andere in de gezondheidszorg werkzame 

personen; 

— door de arts of tandarts voorgeschreven 

geneesmiddelen en analysen; 

— verblijf in de afdeling voor ziekenfondspatiënten 

in een ziekenhuis; 

— door de arts voorgeschreven herstel- en 

badkuren; 

— hulpmiddelen in verband met lichamelijk 

letsel of functiebeperkingen; 

— de noodzakelijke kosten voor reddingsmaatregelen 

en zoekoperaties en de medisch 

noodzakelijke reis- en vervoerskosten; 

— de noodzakelijke kosten voor het vervoer van 

de stoffelijke resten naar de begraafplaats en 

de begrafeniskosten. 

Uitkeringen van de 

ongevallenverzekering 

In het geval van arbeidsongeschiktheid als gevolg 

van een ongeval heeft de verzekerde vanaf de 

tweede dag na het ongeval recht op een daguitkering. 

In het geval van volledige arbeidsongeschiktheid 

bedraagt de daguitkering 80 % van het 

verzekerde loon. 

In het geval van blijvende arbeidsongeschiktheid 

als gevolg van een ongeval heeft de verzekerde 

recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering (Invalidenrente). 

Is de verzekerde voor zijn dagelijkse 

bezigheden op hulp aangewezen, heeft de 

verzekerde recht op een tegemoetkoming wegens 

hulpbehoevendheid (hoogte is afhankelijk van de 

mate van hulpbehoevendheid). 

De nabestaanden van een persoon die als gevolg 

van een ongeval is overleden, hebben recht op 

een nabestaandenuitkering (uitkeringen voor weduwnaars, 

weduwen en wezen). 

4. Arbeidsongeschiktheid 

Drieledige opzet 

De arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft een 

drieledige opzet. 

— Onder de zogenaamde eerste poot vallen alle 

personen die in Liechtenstein werkzaam zijn 

(werknemers en zelfstandigen) én alle in 

Liechtenstein woonachtige personen die niet 

werkzaam zijn (huisvrouwen of huismannen; 

ook zij moeten verplicht premies betalen). 

Een zelfstandig publiekrechtelijke organisatie 

is belast met de uitvoering. De Alters- und 

Hinterlassenenversicherung (AHV, zie punt 

5), de Invalidenversicherung (IV) en de 

Familienausgleichskasse (FAK, zie punt 8) 

beschikken over een gezamenlijk personeelsbestand 

en hebben een gemeenschappelijk 

bestuur (AHV-IV-FAK-bureaus), dat onder 

toezicht van de overheid staat. 

— Onder de zogenaamde tweede poot (bedrijfspensioenvoorzieningen) 

vallen werknemers 

wier jaarinkomen boven een bepaald minimum 

ligt. In het kader van de verplichte 

verzekering (Obligatorium) wordt het jaarloon 

alleen tot een bepaald maximum 

verzekerd. Zelfstandige ondernemers kunnen 

zich op vrijwillige basis aansluiten bij de 

bedrijfspensioenregeling die voor hun werknemers 

geldt. Bij de verzekering in het kader 

van deze tweede poot wordt op het jaarloon 

een franchise in mindering gebracht om een 

dubbele verzekering in het kader van de 

eerste en de tweede poot te voorkomen. Al 

naargelang de wettelijke voorschriften zijn 

verscheidene pensioeninstellingen (juridisch 

gezien zijn deze instellingen onafhankelijk 

van de werkgever) belast met de uitvoering 

van de pensioenregeling in het kader van de 

tweede poot. De afzonderlijke pensioeninstellingen 

staan onder toezicht van de overheid. 

— De zogenaamde derde poot bestaat uit vrijwillige 

voorzieningen (bv. een aanvullende 

verzekering voor het gedeelte van het inkomen 

dat niet door de bedrijfsverzekering 

gedekt is of een particuliere regeling van de 

betrokkene). 

 

Prestaties van de 

arbeidsongeschiktheidsverzekering in 

Liechtenstein (eerste poot) 

In het kader van de arbeidsongeschiktheidsverzekering 

worden reïntegratiemaatregelen aangeboden 

en uitkeringen (Invalidenrente) verstrekt. 

Met behulp van reïntegratiemaatregelen dient 

allereerst geprobeerd te worden om de arbeidsongeschikte 

weer aan het werk te helpen (bv. door 

omscholing voor een nieuw beroep, waarbij een 

daguitkering verstrekt wordt; beroepenvoorlichting; 

arbeidsbemiddeling; reïntegratie-inspanningen, 

loonsubsidies voor werkgevers die gehandicapten 

in dienst nemen, hulpmiddelen enz.). 

Indien de reïntegratiemaatregelen geen succes 

hebben, ontvangt de verzekerde (op voorwaarde 

dat gedurende minimaal één jaar premie is 

betaald) bij meer dan 40 % arbeidsongeschiktheid 

een kwart van de uitkering, bij meer dan 50 % van 

de arbeidsongeschiktheid de helft van de uitkering 

en bij meer dan 66 2 /3 % de gehele uitkering. 

Voor de berekening van de uitkering gelden in 

beginsel dezelfde regels als voor de berekening 

van de ouderdomsen nabestaandenuitkeringen 

(zie punt 5). Een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

LIECHTENSTEIN 

205

wordt echter alleen toegekend, als de arbeidsongeschiktheid 

op grond waarvan een uitkering moet 

worden verstrekt een jaar lang bestaan heeft en 

naar alle waarschijnlijkheid zal aanhouden. 

Uitkeringen in het kader van de 

bedrijfspensioenvoorzieningen (tweede 

poot) 

De arbeidsongeschikte heeft tot de dag waarop de 

pensioenleeftijd wordt bereikt in het kader van de 

bedrijfspensioenvoorzieningen recht op een pensioen 

wegens arbeidsongeschiktheid. Over het 

algemeen wordt een pensioen toegekend, maar de 

pensioeninstelling kan ook een lumpsum uitbetalen. 

In het geval van arbeidsongeschiktheid wordt door 

de pensioeninstelling een minimumpensioen van 

jaarlijks 30 % van het voor de pensioenaanspraken 

in aanmerking te nemen loon (plus kinderbijslag) 

betaald. Deze cijfers gelden voor het geval 

van volledige arbeidsongeschiktheid. In het geval 

van niet-volledige arbeidsongeschiktheid wordt 

het pensioen dienovereenkomstig gekort. 

5. Ouderdom 

 


Ook de ouderdomsverzekering heeft een drieledige 

opzet (zie punt 4). 

Uitkeringen van de ouderdomsen 

nabestaandenverzekering van 

Liechtenstein (eerste poot) 

Recht op een ouderdomspensioen (Altersrente) 

hebben verzekerden die gedurende minimaal één 

jaar premies hebben betaald. 

De normale pensioenleeftijd is 64 jaar, maar er 

moet wel rekening worden gehouden met een 

aantal overgangsbepalingen. 

Vrouwen 

Jaargangen 

Normale pensioenleeftijd 

1935 tot 1940 62 

1941 tot 1945 63 

1946 en jonger 64 

Jaargangen 

Mannen 

Normale pensioenleeftijd 

1935 en ouder 65 

1936 en jonger 64 

In het kader van de flexibele pensionering kunnen 

vrouwen en mannen nu onafhankelijk van hun 

echtgenoot/echtgenote tussen 60 en 70 met 

pensioen gaan. Het prepensioen is lager dan het 

normale pensioen en dit blijft ook zo als men de 

normale pensioenleeftijd heeft bereikt (als men 

met zestig met pensioen gaat, wordt een korting 

toegepast van 16,5 %). Gaat men daarentegen 

later met pensioen, dan stijgt de actuariële waarde 

van het pensioen. 

Twee factoren zijn bepalend voor de hoogte van 

het ouderdomspensioen. 

— Het aantal jaren waarin premie betaald is 

(respectievelijk het aantal verzekeringsjaren) 

is bepalend voor de pensioenschaal van de 


— Binnen de afzonderlijke pensioenschaal 

wordt de hoogte van het pensioen bepaald 

door de vraag over welk totaalinkomen men 

gedurende de gehele verzekeringsperiode 

premie heeft betaald, of men kinderen heeft 

gehad (bonus voor de opvoeding van kinderen) 

en of men zonder betaling hulpbehoevenden 

heeft verzorgd (bonus voor de verzorging 

van hulpbehoevenden). Bij gehuwden 

vindt daarnaast voor de kalenderjaren van het 

huwelijk een splitting in twee helften plaats, 

indien de echtgenoten gedurende dezelfde 

kalenderjaren in Liechtenstein verzekerd waren. 

Naast het ouderdomspensioen wordt ook kinderbijslag 

uitbetaald (in beginsel voor kinderen tot 18 

jaar, bij kinderen die een opleiding volgen tot het 

eind van die opleiding, maar maximaal tot de 

leeftijd van 25 jaar). In de overgangsfase tot de 

inwerkingtreding van de wet op de gelijke behandeling 

van vrouwen en mannen kan een 

echtgenoot met een ouderdomspensioen ook een 

aanvullend pensioen krijgen, indien zijn echtgenote 

ouder is dan 55 jaar en zelf nog geen recht 

heeft op een ouderdomspensioen. 

Personen die in Liechtenstein woonachtig zijn en 

een ouderdomspensioen hebben, hebben voorts 

recht op tegemoetkomingen in de kosten voor 

medische hulmiddelen, zoals hoorapparaten enzovoort. 



poot) 

Werknemers die 23 jaar oud zijn en een arbeidscontract 

voor méér dan negen maanden hebben, 

moeten zich verplicht aansluiten bij een bedrijfspensioenregeling. 

Voor iedere verzekerde wordt een vermogen 

opgebouwd. Hiertoe wordt een deel van de aan 

de pensioeninstelling te betalen premies op een 

individuele pensioenrekening gezet. De hoogte 

van het ouderdomspensioen hangt uiteindelijk af 

van de vraag hoeveel vermogen men op het 

tijdstip van de pensionering opgebouwd heeft. 

206 LIECHTENSTEIN

6. Overlijden 

 


Ook de nabestaandenverzekering heeft een drieledige 

opzet (zie punt 4). 

 

Uitkeringen van de ouderdomsen 

nabestaandenverzekering (eerste poot) 

Indien de overledene gedurende minimaal één 

jaar premie heeft betaald, kan er aanspraak 

worden gemaakt op een nabestaandenuitkering 

(Hinterlassenenrente). 

De uitkering voor weduwnaars en weduwen 

(Witwerrente, Witwenrente) wordt ofwel voor 

bepaalde tijd ofwel voor onbepaalde tijd uitbetaald 

(al naargelang verscheidene factoren, zoals 

kinderen, aantal huwelijksjaren, leeftijd). Personen 

die reeds een ouderdomspensioen of arbeidsongeschiktheidsuitkering 

ontvangen, kunnen in 

het geval van het overlijden van de echtgenoot/ 

echtgenote bovenop hun pensioen of uitkering 

een weduwnaars- of weduwetoeslag krijgen. 

Kinderen hebben in beginsel tot de leeftijd van 

achttien jaar aanspraak op een wezenuitkering 

(Waisenrente). Bij kinderen die een opleiding 

volgen, wordt deze uitkering tot het eind van de 

opleiding, maar hoogstens tot het 25e levensjaar 

uitbetaald. 

 



poot) 

Indien de verzekerde voor de pensioenleeftijd 

komt te overlijden, wordt tot het moment waarop 

de verzekerde de pensioenleeftijd zou hebben 

bereikt een weduwnaars-, weduwe- en wezenpensioen 

betaald. 


Alle werknemers en leerlingwerknemers zijn 

tegen werkloosheid verzekerd. 

Het Amt für Volkswirtschaft (Bureau voor economische 

zaken) is belast met de controle en 

uitbetaling van de uitkeringen in geval van werkloosheid. 

Onder de uitkeringen vallen in het 

bijzonder: 

— werkloosheidsuitkeringen, 

— uitkeringen in verband met werktijdverkorting. 

Het Amt für Volkswirtschaft verstrekt voorts 

informatie over uitkeringsaanspraken, draagt zorg 

voor de arbeidsbemiddeling en stimuleert de (bijen 

na)scholing van werklozen. 

Werkloosheidsuitkeringen 

Een verzekerde heeft in beginsel aanspraak op een 

uitkering (Arbeitslosenentschädigung), indien hij/ 

zij als niet-zelfstandige werknemer werkloos 

wordt en 

— zich bij het Amt für Volkswirtschaft werkloos 

meldt en een uitkering aanvraagt; 

— beschikbaar is voor arbeidsbemiddeling, dit 

wil zeggen in staat en bereid is om passend 

werk aan te nemen; 

— gedurende een minimumperiode verzekerd 

was, dit wil zeggen in de twee jaar voorafgaande 

aan de werkloosheid ten minste zes 

maanden gewerkt heeft en daarbij verplicht 

tegen werkloosheid verzekerd was. 


van de leeftijd. De uitkering wordt niet 

langer dan twee jaar verstrekt en in die tijd 

worden minimaal 250 daguitkeringen uitbetaald. 

Dit aantal stijgt tot: 

— 400 daguitkeringen vanaf de leeftijd van 50 

jaar, en tot 

— 500 daguitkeringen vanaf de leeftijd van 60 

jaar tot de pensionering. 

Onder bepaalde omstandigheden wordt voor een 

korte werkloosheidsduur geen uitkering verleend. 

Uitkering in verband met 

werktijdverkorting 

De verzekerde die onder invloed van economische 

omstandigheden of de weersgesteldheid 

verplicht korter moet gaan werken, ontvangt via 

de werkgever van de werkloosheidsverzekering 

een daguitkering wegens werktijdverkorting. Alleen 

in de bouw en in de groenvoorziening en 

uitsluitend voor de tijd van begin december tot 

medio maart kan wegens de weersgesteldheid 

aanspraak worden gemaakt op deze uitkering. 

Vormvoorschriften 

De verzekerde die een uitkering ontvangt, is 

verplicht om zich op afroep bij het arbeidsbureau 

van het Amt für Volkswirtschaft te melden. De 

verzekerde dient zich tevens te melden, als er zich 

een verandering in zijn/haar persoonlijke levensomstandigheden 

voordoet. 

Verdere prestaties bij werkloosheid 

Gedurende de werkloosheid betaalt de werkloosheidsverzekering 

de wettelijke verzekeringspremies 

en de werkgeverspremies voor de bedrijfspensioenregelingen 

(de zogenaamde tweede 

poot: met uitzondering van de premies voor de 

ouderdomspensioenen). Daarnaast betaalt de 

werkloosheidsverzekering de werkgeverspremies 

voor de ziekenfondsverzekering. In het geval van 

ziekte betaalt de werkloosheidsverzekering 

LIECHTENSTEIN 

207

gedurende de eerste 30 dagen van de ziekte het 

ziekengeld. 

Uitkering in verband met insolvabiliteit 

van de werkgever 

In het geval de werkgever failliet gaat of het 

executoriaal beslag niets heeft opgeleverd, ontvangt 

de verzekerde van de werkloosheidsverzekering 

een uitkering wegens insolvabiliteit van de 

werkgever. Gedekt zijn loonvorderingen van 

maximaal drie maanden in de periode van zes 

maanden voorafgaand aan de beëindiging van de 

arbeidsverhouding. 


Een zelfstandige publiekrechtelijke organisatie 

(Liechtensteinische Familienausgleichskasse — 

FAK) is belast met de uitvoering. Deze organisatie 

staat onder toezicht van de overheid. 

Aanspraak op gezinsuitkeringen hebben personen 

die in Liechtenstein woonachtig, maar niet werkzaam 

zijn en alle in Liechtenstein werkzame 

personen (behoudens andersluidende overeenkomsten 

met andere landen die bijvoorbeeld van 

toepassing zijn als een van beide ouders in het 

buitenland werkzaam is). 

De uitkeringen vallen uiteen in de volgende 

categorieën: 

— eenmalige geboorte-uitkering (ook bij adoptie 

van kinderen onder 5 jaar), 

— maandelijkse kinderbijslag (wordt uitgekeerd 

tot de leeftijd van 18 jaar), 

— maandelijkse toelage voor alleenstaande 

ouders (wordt uitgekeerd tot de leeftijd van 

18 jaar), 

— jaarlijkse compensatie voor personen, wier 

aanspraken op buitenlandse gezinsuitkeringen 

vóór de aanspraken op de gezinsuitkeringen 

van Liechtenstein gaan (verschil 

tussen de gezinsuitkeringen uit het buitenland 

en de gezinsuitkeringen uit Liechtenstein). 

9. Aanvullende uitkeringen in het 

kader van de ouderdoms-, de 

nabestaandenen de 

arbeidsongeschiktheidsverzekeringen 

Aanspraak op deze aanvullende uitkeringen hebben 

mensen die de pensioenleeftijd hebben 

bereikt (met inbegrip van personen die voortijdig 

met pensioen zijn gegaan), nabestaanden (weduwnaars, 

weduwen, wezen), arbeidsgehandicapten 

(die minimaal voor 50 % arbeidsgehandicapt 

zijn), personen die daguitkeringen in het kader 

van de arbeidsongeschiktheidsverzekering ontvangen 

en mensen die een tegemoetkoming wegens 

hulpbehoevendheid ontvangen (het hoeft daarbij 

niet om een ouderdomspensioen, een arbeidsongeschiktheidsuitkering 

enz. uit Liechtenstein te 

gaan). 

Deze aanvullende uitkeringen zijn gebonden aan 

de eis dat men zijn woonplaats in Liechtenstein 

moet hebben en zijn afhankelijk van het inkomen 

en het vermogen. De hoogte van de aanvullende 

uitkeringen hangt dus af van de persoonlijke 

(gezinssamenstelling) en economische omstandigheden 

van de afzonderlijke personen. 

De uitkeringen worden uit de belastingmiddelen 

gefinancierd. De Alters- und Hinterlassenenversicherung 

van Liechtenstein is belast met de 

uitvoering. 

10. Tegemoetkomingen wegens 

hulpbehoevendheid 

Indien er geen aanspraak kan worden gemaakt op 

uitkeringen wegens hulpbehoevendheid in het 

kader van een ongevallenverzekering, hebben 

mensen die in Liechtenstein woonachtig zijn 

aanspraak op tegemoetkomingen wegens hulpbehoevendheid. 

De mate van hulpbehoevendheid wordt vastgesteld 

aan de hand van de vraag in hoeverre 

iemand bij zijn dagelijkse bezigheden (aankleden 

en uitkleden, opstaan, gaan zitten en liggen, eten, 

lichamelijke verzorging, voortbeweging) op de 

hulp van derden is aangewezen. Er wordt onderscheid 

gemaakt tussen drie categorieën hulpbehoevendheid 

(ernstig, gemiddeld, licht). Mensen 

van boven de 65 hebben alleen aanspraak op 

tegemoetkomingen wegens hulpbehoevendheid 

als ze in de categorie van de gemiddelde of 

ernstige hulpbehoevendheid vallen (deze regel 

geldt niet als ze al vóór de leeftijd van 65 jaar in 

lichte mate hulpbehoevend waren). 

De tegemoetkomingen worden uit belastingmiddelen 

gefinancierd. De uitvoering ligt bij de 

Alters- und Hinterlassenenversicherung (AHV) 

respectievelijk de Invalidenversicherung (IV). 

11. Moederschapstoelagen 

Kraamvrouwen die als moeder tijdens het moederschapsverlof 

geen aanspraak kunnen maken op 

ziekengeld uit hoofde van de verplichte ziekteverzekering, 

ontvangen van de staat een eenmalige 

belastingvrije moederschapstoelage. Indien 

het ziekengeld uit hoofde van de verplichte 

ziekteverzekering in het geval van moederschap 

lager is dan het vastgestelde bedrag van de 

208 LIECHTENSTEIN

moederschapstoelage, wordt het verschil uitbetaald. 

Om voor de moederschapstoelage in aanmerking 

te komen, dient de kraamvrouw haar woonplaats 

naar burgerlijk recht in Liechtenstein te hebben. 

De hoogte van de moederschapstoelage is afhankelijk 

van het belastbare inkomen van beide 

echtgenoten en in het geval van een alleenstaande 

kraamvrouw van haar belastbare inkomen. De 

toelage wordt alleen tot een bepaald maximum 

van het belastbare inkomen uitbetaald. 

12. Steunbedragen voor blinden 

De hoogte van het steunbedrag is afhankelijk van 

de ernst van de visuele handicap (geheel blind, 

nagenoeg blind, in hoge mate slechtziend). Op 

deze steunbedragen kan aanspraak worden gemaakt 

als men zijn woonplaats in Liechtenstein 

heeft en minimaal de leeftijd van zes jaar heeft 

bereikt. 

De steunbedragen voor blinden worden gefinancierd 

uit belastingmiddelen. De Invalidenversicherung 

(IV) is belast met de uitvoering. 


Nadere informatie (bv. gedetailleerde informatie 

over de hierboven beschreven uitkeringen in het 

kader van de sociale zekerheid of over de 

perioden waarin u verzekerd was én informatie 

over de tegen besluiten van de socialezekerheidsinstellingen 

in te stellen rechtsmiddelen en te 

volgen procedures) kan worden ingewonnen bij 

de hieronder genoemde instanties, respectievelijk 

verzekeringsinstellingen: 

— aanvullende inlichtingen over ziekte, moederschap, 

arbeidsongevallen en de bedrijfspensioenvoorzieningen 

voor arbeidsongeschiktheid, 

ouderdom en overlijden (tweede 

poot): 

Amt für Volkswirtschaft 

Gerberweg 5 

FL-9490 Vaduz 

Tel. (423) 236 68 71 

Fax (423) 236 68 89 

— aanvullende inlichtingen over de ouderdomsen 

nabestaandenverzekering (eerste poot), de 

arbeidsongeschiktheidsverzekering (eerste 

poot) en de gezinsuitkeringen, alsmede inlichtingen 

over aanvullende uitkeringen in 

het kader van de ouderdoms-, nabestaandenen 

arbeidsongeschiktheidsverzekering, de tegemoetkomingen 

wegens hulpbehoevendheid 

en de steunbedragen voor blinden: 

AHV-IV-FAK-Anstalten 

Gerberweg 2 

FL-9490 Vaduz 

Tel. (423) 238 16 16 

Fax (423) 238 16 00 

www.ahv.li 

LIECHTENSTEIN 

209

NOORWEGEN 


De sociale zekerheid in Noorwegen omvat: 

— uitkeringen bij ziekte, moederschap en adoptie, 

ziekengeld en revalidatie-uitkeringen (zie 

deel 2); 

— uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(zie deel 3); 

— ouderdomspensioenen (zie deel 4); 

— arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en -pensioenen 

(zie deel 5); 

— uitvaartvergoedingen (zie deel 6); 

— nabestaandenuitkeringen (zie deel 7); 

— werkloosheidsuitkeringen (zie deel 8); 

— kinderbijslag (zie deel 9); 

— uitkeringen voor gezinnen met kleine kinderen 

(zie deel 10). 

Bijdragen 

Het nationale verzekeringsstelsel wordt gefinancierd 

uit bijdragen van de werknemers, zelfstandigen 

en gepensioneerden, bijdragen van de 

werkgevers en bijdragen van de staat. De hoogte 

van de bijdragen en van het aandeel van de staat 

worden bepaald door het parlement. De hieronder 

genoemde bedragen golden in 2000. 

De bijdragen van de werknemers en de zelfstandigen 

worden berekend op basis van het 

bruto-inkomen uit arbeid. 

Het bijdragepercentage voor werknemers bedraagt 

7,8 % van de pensioenberekeningsgrondslag 

(brutoloon). Het percentage voor de bijdragen 

van zelfstandigen is 10,7 % van de pensioenberekeningsgrondslag 

(het inkomen uit zelfstandige 

arbeid) tot twaalf keer het basisbedrag (49 090 

NOK op 1 mei 2000) en 7,8 % van het inkomen 

boven twaalf keer het basisbedrag. In de regel 

wordt geen bijdrage geheven over de pensioenberekeningsgrondslag 

boven een maximum van 

respectievelijk 16, 75 en/of 134 keer het basisbedrag, 

zoals bepaald voor sommige categorieën 

zelfstandigen. Het percentage voor de bijdragen 

over andere vormen van inkomsten (pensioenen 

en dergelijke) is 3,0 %. 

De bijdragen van werkgevers komen overeen met 

een bepaald percentage van de door de werkgever 

betaalde lonen. De bijdragen variëren naar gelang 

van de regio waar de werknemers wonen. In 

sommige bedrijfstakken zijn ondernemingen echter 

verplicht het hoogste percentage aan werkgeversbijdragen 

te betalen, ongeacht de woonplaats 

van de werknemer. 

 


Alle in Noorwegen wonende of werkende personen 

zijn verplicht verzekerd onder het stelsel 

van nationale verzekeringen. Bepaalde categorieen 

in het buitenland werkzame Noren (bv. ambtenaren) 

zijn eveneens verplicht verzekerd. 

Noorse en EER-zeevarenden die werken op 

schepen onder Noorse vlag, zijn in alle opzichten 

onder het nationale verzekeringsstelsel verzekerd, 

ongeacht hun verblijfplaats. Een uitzondering 

hierop vormt het horecapersoneel aan boord van 

cruiseschepen die in het Noorse internationale 

scheepsregister ingeschreven zijn. 

Personen die niet verplicht verzekerd zijn, maar in 

of buiten Noorwegen verblijven en voldoen aan 

bepaalde voorwaarden met betrekking tot de 

verzekeringstijdvakken en dergelijke, kunnen zich 

vrijwillig als verzekerde laten inschrijven. 

 

Aanvragen van uitkeringen 

Uitkeringen van het nationale verzekeringsstelsel 

kunnen worden aangevraagd bij het verzekeringskantoor 

in de plaats waar u woont, verblijft of 

werkt. Aanvragen om werkloosheidsuitkeringen 

moeten echter worden gericht aan het plaatselijke 

arbeidsbureau. 

Het plaatselijk verzekeringskantoor besluit over de 

toekenning van geneeskundige verstrekkingen, 

uitkeringen bij ziekte en moederschap, revalidatietoelagen 

tijdens een medische behandeling, 

ouderdomspensioenen, invaliditeitsuitkeringen 

(basisuitkeringen en toelagen), nabestaandenuitkeringen 

en de meeste aanvragen om steun ter 

verbetering van de algemene vaardigheden. Aanvragen 

om arbeidsongeschiktheidspensioenen, 

pensioenen voor beroepsgebonden letsel en aanvragen 

om bepaalde vormen van steun ter 

verbetering van de algemene vaardigheden, worden 

behandeld door de regionale verzekeringskantoren. 

Aanvragen om toelagen in verband met revalidatie 

worden behandeld in samenwerking met het 

directoraat voor de Arbeid. 

Pensioenaanvragen en dergelijke van personen die 

in het buitenland wonen, moeten worden ingediend 

bij het nationaal verzekeringskantoor voor 

de sociale zekerheid in het buitenland (zie deel 

11), hetzij rechtstreeks of door bemiddeling van 

een verbindingskantoor in het land waar de 

aanvrager verblijft. 

NOORWEGEN 

211

Beroep 

Als een aanvraag om een uitkering wordt afgewezen, 

kan dit besluit binnen een termijn van zes 

weken bij het plaatselijke verzekeringskantoor 

worden aangevochten. 

Besluiten door het plaatselijk verzekeringskantoor 

kunnen worden onderzocht door het regionaal 

verzekeringskantoor of door het bestuur van de 

nationale verzekeringen. Hoger beroep tegen 

deze besluiten is binnen zes weken mogelijk bij 

het hof van beroep van de nationale verzekeringen. 

Het hof van beroep kan echter uitsluitend de 

juridische aspecten van de besluiten van het 

regionaal verzekeringskantoor of van het bestuur 

van de nationale verzekeringen onderzoeken. 

Tegen besluiten van het regionale verzekeringskantoor 

kan rechtstreeks beroep worden aangetekend 

bij het hof van beroep van de nationale 

verzekeringen, dat de zaak daarop volledig zal 

onderzoeken. 

Tegen besluiten van het regionaal verzekeringskantoor 

betreffende uitkeringen ter verbetering 

van de algemene vaardigheden kan echter beroep 

worden aangetekend bij het bestuur van de 

nationale verzekeringen, wiens oordeel voor een 

beperkt onderzoek kan worden voorgelegd aan 

het hof van beroep van de nationale verzekering. 

Besluiten van het directoraat voor de Arbeid 

kunnen ook worden aangevochten bij het hof 

van beroep van de nationale verzekeringen. 

2. Ziekte, moederschap en 

adoptie 

A. GEZONDHEIDSZORG 

Alle verzekerden hebben recht op kosteloze 

opname en behandeling, met inbegrip van geneesmiddelen, 

in een ziekenhuis. Bij behandeling 

buiten het ziekenhuis gelden de volgende bepalingen. 

De patiënt moet een eigen bijdrage betalen in de 

kosten van behandelingen door een huisarts of 

specialist dan wel door een psycholoog, van 

bepaalde voorgeschreven geneesmiddelen en 

van vervoer in verband met een behandeling of 

onderzoek. Het grootste gedeelte van de kosten 

wordt gedragen door de gemeente en/of het 

nationale verzekeringsstelsel. De eigen bijdrage 

voor een volwassene bij behandeling door een 

huisarts bedraagt 110 NOK per consult, en 36 % 

van de kosten van belangrijke geneesmiddelen 

(ten hoogste 340 NOK per recept). Bij herhalingsrecepten 

moet opnieuw een eigen bijdrage 

worden betaald als een recept voor een periode 

van drie maanden is verstrekt. 

Er is een maximumbedrag voor eigen bijdragen 

ingevoerd en dit bedrag wordt ieder jaar door het 

parlement vastgesteld (1 370 NOK in 2000). Als 

de patiënt dit bedrag heeft betaald, krijgt hij een 

kaart die recht geeft op kosteloze behandelingen, 

geneesmiddelen en vervoer voor de rest van het 

kalenderjaar. 

Voor de berekening van de totale eigen bijdragen 

worden de bijdragen die worden betaald voor 

kinderen onder de 16 bij de eigen bijdragen van 

de ouders opgeteld. Kinderen onder de 7 zijn 

vrijgesteld van de betaling van eigen bijdragen bij 

behandeling door een arts of fysiotherapeut, bij de 

aanschaf van bepaalde geneesmiddelen en voor 

vervoer. 

B. ZIEKENGELD 

Bent u werknemer, dan wordt uw uitkering 

berekend op basis van het loon dat u ontving 

voordat u ziek werd. Bent u zelfstandige, dan 

wordt de hoogte van de uitkering bepaald door de 

hoogte van de inkomsten uit zelfstandige arbeid. 

Voorwaarden om voor steun in 


Als verzekerde met een jaarinkomen van ten 

minste de helft van het basisbedrag (24 545 

NOK) heeft u recht op ziekengeld als u door 

ziekte arbeidsongeschikt raakt. 

Over het algemeen moet u ten minste veertien 

dagen gewerkt hebben. 

Bedrag en duur van de uitkering 

Het ziekengeld voor werknemers bedraagt 100 % 

van de pensioenberekeningsgrondslag en wordt 

vanaf de eerste dag van de ziekte uitgekeerd voor 

een periode van 260 dagen (52 weken). Inkomen 

boven het zesvoudige van het basisbedrag 

(294 540 NOK) wordt niet in aanmerking genomen. 

Het ziekengeld wordt de eerste 16 kalenderdagen 

door de werkgever betaald en daarna door het 

nationale verzekeringsstelsel. Voor de periode 

gedurende welke het ziekengeld door de werkgever 

wordt betaald, geldt geen minimuminkomen. 

Aan zelfstandigen wordt ziekengeld uitgekeerd 

ten bedrage van 65 % van de pensioenberekeningsgrondslag 

vanaf de vijftiende dag van ziekte 

voor een periode van 250 dagen (50 weken). Door 

de vrijwillige betaling van een hogere premie 

kunnen zelfstandigen al vanaf de eerste ziektedag 

65 % van de pensioenberekeningsgrondslag of 

vanaf de vijftiende dag 100 % ontvangen. 

De bijdragepercentages zijn respectievelijk 1,6 %, 

2,8 % en 8,8 %. Landbouwers en rendiertelende 

Lappen krijgen ziektegeld gelijk aan 100 % van de 

212 NOORWEGEN

inkomsten vanaf de vijftiende dag van hun afwezigheid 

en kunnen door vrijwillige bijbetaling van 

3,7 % in aanmerking komen voor een uitkering 

van 100 % van het inkomen vanaf de eerste 

ziektedag. 

C. MOEDERSCHAP EN ADOPTIE 

Moederschap 

Vrouwen die zijn verzekerd en ten minste zes van 

de laatste tien maanden voor het begin van de 

periode van betaald verlof hebben gewerkt, 

hebben recht op een uitkering wegens moederschap. 

Verzekerden hebben recht op een uitkering 

gedurende 42 weken (210 dagen). De dagvergoeding 

wegens moederschap bedraagt evenveel als 

het ziekengeld (100 % van de inkomsten). De 

verlofperiode mag, indien gewenst, worden verlengd 

tot 52 weken (260 dagen) met een verlaagde 

uitkering ten belope van 80 % van de inkomsten. 

Ten minste drie weken van het verlof moeten 

worden opgenomen vóór de uitgerekende datum. 

Indien gewenst kan echter al vanaf de twaalfde 

week voor de uitgerekende datum verlof worden 

opgenomen. 

Zwangere werkneemsters die moeten stoppen 

vanwege de risico’s van hun arbeidsomstandigheden 

of werkomgeving, hebben recht op betaald 

verlof vanaf het moment waarop zij moeten 

stoppen met werken, zonder vermindering van 

het recht op betaald verlof na de bevalling. 

Bij de geboorte van meerlingen wordt het verlof 

waarop de moeder recht heeft, voor het tweede en 

ieder volgend kind steeds met vijf weken (zeven 

weken bij verlaagd tarief) verlengd. 

De moeder is verplicht ten minste zes weken 

verlof na de bevalling te nemen. Als de moeder 

haar werk hervat voor het verstrijken van de 

periode van betaald verlof, heeft de vader recht op 

een uitkering voor de rest van de periode. Vier 

weken van de totale uitkeringsperiode zijn bedoeld 

voor de vader. De voorwaarde voor toekenning 

van de uitkering aan de vader is dat hij thuis 

blijft om voor het kind te zorgen. Ook moet de 

vader in dat geval voldoen aan de voorwaarden 

met betrekking tot gewerkte dagen. Verzekerde 

vaders hebben recht op een dagvergoeding 

wegens moederschap gebaseerd op hun eigen 

inkomsten, ongeacht of de moeder in aanmerking 

komt, op voorwaarde dat zij na de bevalling haar 

werkzaamheden of opleiding hervat en de vader 

de dagelijkse verzorging van het kind overneemt. 

In deze gevallen bedraagt de periode van betaald 

verlof respectievelijk 29 of 39 weken. 

Vrouwen die bij zwangerschap niet in aanmerking 

komen voor een uitkering, krijgen een toelage van 

32 138 NOK (dit bedrag wordt ook uitgekeerd aan 

vrouwen die een uitkering krijgen die lager is dan 

deze toelage). 

 

Adoptie 

Bij de adoptie van een kind onder de vijftien jaar 

hebben de adoptieouders recht op een dagvergoeding 

voor een periode van 39 weken (195 dagen) 

voor eenzelfde bedrag en onder dezelfde voorwaarden 

als ziekengeld. De periode kan worden 

verlengd tot 49 weken (245 dagen) met een lagere 

uitkering (80 % van het inkomen). 

 

Verloftegoed 

De regeling van het tegoed aan verlof biedt 

werknemers bij geboorte of adoptie de mogelijkheid 

de moederschapsof adoptie-uitkering gedeeltelijk 

op te nemen en tegelijkertijd korter te 

gaan werken. 

D. REVALIDATIE-UITKERINGEN 

Revalidatie-uitkeringen worden toegekend aan 

personen die blijvend gedeeltelijk arbeidsongeschikt 

zijn geraakt of zich aanzienlijk beperkt zien 

in de keuze van het beroep of de plaats van werk. 

Ook kunnen toelagen worden toegekend met het 

oog op de verbetering van de algemene vaardigheden 

als deze door ziekte, verwondingen of 

handicaps ingrijpend verslechterd zijn. 

 

Voorwaarden om voor steun in 


Verzekerden onder de 67 hebben recht op een 

revalidatie-uitkering als zij permanent in Noorwegen 

gevestigd zijn en er de laatste drie jaar voor 

het indienen van de aanvraag om een uitkering 

verzekerd geweest zijn. Als de aanvrager het 

laatste jaar voor de aanvraag geestelijk en 

lichamelijk normaal heeft kunnen werken, is een 

tijdvak van verzekering van een jaar voldoende. 

De revalidatietoelage wordt toegekend aan verzekerden 

die recht hebben op een uitkering bij 

ziekte, zodra de uitkeringsgerechtigde periode 

verstreken is. Revalidatietoelagen worden ook 

toegekend aan verzekerden die niet voor ziekengeld 

in aanmerking komen maar die gedurende 

een jaar arbeidsongeschikt zijn geweest. De 

revalidatietoelage wordt over het algemeen voor 

een periode van ten hoogste 52 achtereenvolgende 

weken toegekend. Toelagen voor de beroepsrevalidatie 

worden toegekend aan verzekerden 

die een dergelijke revalidatie ondergaan. 

Verder wordt een toelage voor beroepsrevalidatie 

toegekend tijdens de periode in afwachting van de 

revalidatiemaatregelen en, als er niet onmiddellijk 

passend werk beschikbaar is, na afloop van de 

revalidatie. Alvorens een definitief besluit over de 

toekenning van een arbeidsongeschiktheidspensioen 

(zie deel 5) wordt genomen, wordt een 

NOORWEGEN 

213

tijdelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering toegekend. 

 


De hoogte van de revalidatietoelage, de toelage 

voor beroepsrevalidatie en de tijdelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering 

komt overeen met het 

volledige of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheidspensioen. 

In de laatste fase van de revalidatieperiode 

kan een gedeeltelijke revalidatie-uitkering 

worden toegekend, ook als de arbeidsgeschiktheid 

met slechts 20 % verminderd is. Een speciale 

toelage (zie deel 4) wordt niet toegekend, met 

uitzondering van de toelagen voor echtgenoten en 

kinderen ten laste. 

Revalidatietoelagen worden toegekend als vergoeding 

voor de extra kosten van de verzekerde in 

verband met de revalidatiemaatregelen. De uitkeringen 

worden bijvoorbeeld toegekend voor 

onderwijs aan scholen, in cursussen of bij bedrijfseenheden 

als daarmee kan worden bijgedragen 

tot een aanzienlijke verbetering van de kans 

op werk voor de verzekerde. Aan personen 

waarvan de arbeidsgeschiktheid in aanzienlijke 

mate en blijvend verminderd is, kunnen de nodige 

verstrekkingen worden toegekend (bv. tolkendiensten, 

geleidehonden enz.) ter verbetering van het 

functioneren in het dagelijks leven. 



Over het algemeen zijn alle werknemers verzekerd 

onder het nationale verzekeringsstelsel. 

Daarnaast zijn ook verscheidene andere categorieën, 

bv. vissers, leerlingen en studenten, militair 

en civiel overheidspersoneel en personeel van 

nood- en reddingsdiensten verplicht verzekerd. 

Zelfstandigen kunnen zich vrijwillig verzekeren, 

als zij niet onder de verplichte verzekering vallen 

overeenkomstig de bepalingen betreffende specifieke 

groepen zelfstandigen. De bijdrage komt 

overeen met 0,4 % van het inkomen uit zelfstandige 

arbeid. 

Bepaalde ziekten worden gelijkgesteld met beroepsziekten 

wanneer deze in de werkomgeving 

zijn ontstaan. Hieronder vallen de ziekten die 

worden genoemd in de lijst bij artikel 2 van ILOverdrag 

nr. 42 betreffende schadeloosstelling van 

werknemers voor beroepsziekten, naast bepaalde 

andere beroeps- of klimaatsgebonden en epidemische 

ziekten overeenkomstig de nationale verordeningen. 

De algemene regels betreffende medische behandelingen 

enz., uitkeringen enz. en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen 

en -pensioenen alsmede 

nabestaandenuitkeringen en -pensioenen zijn ook 

van toepassing. De begunstigde heeft recht op 

dezelfde uitkeringen maar onder gunstiger voorwaarden, 

zoals hieronder aangegeven. 

Zo worden pensioenen bij te korte tijdvakken van 

verzekering (onvoldoende inkomen of onvolledige 

wachttijden) niet verminderd, maar steeds volledig 

uitgekeerd. 

Ook kan al een arbeidsongeschiktheidspensioen 

worden toegekend bij een vermindering van de 

arbeidsgeschiktheid van slechts 30 % (normaliter 

50 %). 

Nabestaandenpensioenen worden uitgekeerd ongeacht 

de duur van het huwelijk en kunnen ook 

worden toegekend aan personen die niet met de 

overledene gehuwd waren of samenwoonden, 

mits hij of zij door de overledene werd onderhouden 

en voor zijn of haar kinderen zorgt. 

Wezenpensioenen kunnen worden toegekend 

aan kinderen tot hun 21e jaar mits zij nog 

onderwijs volgen (normaliter wordt het pensioen 

toegekend tot het 18e levensjaar of het 20e indien 

beide ouders overleden zijn). 

Bovendien hoeft de begunstigde geen eigen 

bijdrage te betalen voor behandelingen, geneesmiddelen 

of hulpmiddelen. 

Om voor ziekengeld in aanmerking te komen, 

geldt bij arbeidsongevallen of beroepsziekten 

geen wachttijd. Bovendien worden de uitkeringen 

in het algemeen ook zo gunstig mogelijk berekend; 

de uitkeringen komen ten minste overeen 

met het inkomensniveau van de begunstigde ten 

tijde van het ongeval of de vaststelling van de 

beroepsziekte. 

Aan de begunstigde kan ook een vergoeding 

wegens beroepsgebonden letsel worden toegekend 

ten belope van ten hoogste 75 % van het 

basisbedrag per jaar (36 818 NOK). De begunstigde 

kan deze vergoeding ook als bedrag ineens 

laten uitbetalen. 

Werknemers vallen ook onder de wet op de 

vergoedingen wegens beroepsgebonden letsel die 

niet in het kader van de wetgeving inzake het 

nationale verzekeringsstelsel valt. Volgens deze 

wet zijn werkgevers verplicht werknemers een 

vergoeding te betalen voor het verlies van 

inkomen als dit inkomen meer bedraagt dan de 

door het nationale verzekeringsstelsel bij arbeidsongevallen 

of beroepsziekten uitgekeerde vergoeding. 


De pensioengerechtigde leeftijd is 67 jaar. Het 

nationale verzekeringsstelsel voorziet niet in vrijwillige 

vervroegde pensionering. Ouderdomspensioenen 

bestaan uit een basispensioen, een aanvullend 

pensioen en/of een bijzondere toelage en 

eventueel inkomensafhankelijke toelagen voor 

kinderen en echtgenoten ten laste. 

214 NOORWEGEN

De pensionering mag volledig of ten dele worden 

uitgesteld tot de leeftijd van 70 jaar. Als u na uw 

67e en voor uw 70e een inkomen uit arbeid heeft 

dat het basisbedrag overschrijdt, dan wordt 40 % 

van het overschot op uw pensioen in mindering 

gebracht. Het totaal van pensioen en inkomen uit 

arbeid mag niet meer bedragen dan het vroegere 

inkomen uit arbeid. 

 


Het minimumouderdomspensioen bestaat uit het 

basispensioen en een bijzondere toelage. Voor 

ongehuwde gepensioneerden bedraagt het minimumouderdomspensioen 

88 032 NOK per jaar 

(op 1 mei 2000). Voor gehuwden die een toelage 

ontvangen voor echtgenoten ten laste die nog 

geen 60 jaar zijn, is het minimum 112 572 NOK 

per jaar. Is de echtgenote van de pensioengerechtigde 

60 jaar of ouder, dan bedraagt het minimum 

151 524 NOK. Zijn beide echtelieden gepensioneerd, 

dan bedraagt het minimum 75 756 NOK 

per jaar per persoon. 

 

Voorwaarden om voor het basispensioen 

in aanmerking te komen 

Personen die tussen hun 16e en 66e verjaardag ten 

minste drie jaar verzekerd geweest zijn, hebben 

recht op een basispensioen. 

Het basispensioen is niet afhankelijk van het 

vroegere inkomen of van de betaalde bijdragen. 

Voor een volledig basispensioen is echter wel een 

tijdvak van verzekering (d.w.z. van vestiging) van 

40 jaar vereist en het pensioen wordt verhoudingsgewijs 

verlaagd als het tijdvak korter is 

geweest. 

Voor ongehuwde gepensioneerden of gepensioneerden 

die zijn getrouwd met iemand die niet 

voor een pensioen onder het nationale verzekeringsstelsel 

in aanmerking komt, is het volledige 

pensioen gelijk aan het basisbedrag voor het 

betrokken jaar (49 090 NOK). Gepensioneerden 

met te hunnen laste een niet-gepensioneerde 

echtgenote (of een partner waarmee hij of zij 

getrouwd geweest is of kinderen heeft), kunnen in 

aanmerking komen voor een inkomensafhankelijke 

aanvulling van ten hoogste 50 % van zijn of 

haar basispensioen. 

Als beide echtelieden gepensioneerd zijn, bedraagt 

het volledige basispensioen 75 % van het 

basisbedrag (36 817 NOK) per persoon. Dit geldt 

ook voor samenwonenden die met elkaar getrouwd 

geweest zijn of samen kinderen hebben. 

Personen met een ouderdomspensioen die kinderen 

onder de 18 onderhouden, kunnen in aanmerking 

komen voor een inkomensafhankelijke toelage 

per kind van ten hoogste 30 % van het 

basisbedrag (ten hoogste 14 727 NOK). 

Aanvullend pensioen 

Gepensioneerden hebben recht op een aanvullend 

pensioen als hun jaarlijks inkomen in ten 

minste drie willekeurige jaren na 1966 meer 

bedroeg dan het gemiddelde basisbedrag. Volledig 

krediet (in pensioenpunten) wordt toegekend 

bij een inkomen van ten hoogste zesmaal het 

basisbedrag (294 540 NOK). Bovendien geldt 

eenderde van het inkomen tussen zes- en twaalfmaal 

het basisbedrag (589 080 NOK) als berekeningsgrondslag 

voor de betrokken jaren. Met 

inkomsten boven het twaalfvoudige van het basisbedrag 

wordt geen rekening gehouden. 

Bij de berekening van het aanvullend pensioen 

wordt uitgegaan van de twintig jaar met de meeste 

pensioenpunten. Het bedrag is afhankelijk van het 

aantal pensioenopbouwende jaren en van de 

jaarlijkse pensioenpunten. Voor een volledig 

aanvullend pensioen zijn 40 pensioenopbouwende 

jaren noodzakelijk. Is het tijdvak van 

premiebetaling korter dan veertig jaar, dan wordt 

het pensioen verhoudingsgewijs verlaagd. Het 

aanvullend pensioen bedraagt ten hoogste 

184 014 NOK. 

Bijzondere toelage 

Verzekerden die geen of slechts een gering 

aanvullend pensioen ontvangen, hebben recht 

op een bijzondere toelage van het nationale 

verzekeringsstelsel. Een volledige bijzondere toelage 

wordt toegekend bij een verzekeringstijdvak 

van ten minste 40 jaar. De bijzondere toelage 

wordt verhoudingsgewijs verlaagd als de periode 

korter is. Een aanvullend pensioen wordt op de 

bijzondere toelage in mindering gebracht. 

Voor ongehuwde gepensioneerden of gepensioneerden 

die zijn getrouwd met iemand die niet 

voor een pensioen onder het nationale verzekeringsstelsel 

in aanmerking komt, is de bijzondere 

toelage gelijk aan 79,33 % van het normale 

basisbedrag (38 943 NOK). Als de echtgeno(o)t(e) 

ten laste 60 jaar of ouder is, is de bijzondere 

toelage gelijk aan 158,66 % van het basisbedrag 

(77 886 NOK). Als beide echtelieden een minimumpensioen 

ontvangen, bedraagt de bijzondere 

toelage evenveel als voor ongehuwden, dit wil 

zeggen 79,33 % van het basisbedrag (38 943 

NOK) per persoon. 

Voor gehuwde gepensioneerden met een aanvullend 

pensioen dat meer bedraagt dan de bijzondere 

toelage, is de bijzondere toelage gelijk aan 

74 % van het (minimale) basisbedrag (36 327 

NOK). Het totaal van aanvullend pensioen en 

bijzondere toelage mag echter niet minder bedragen 

dan tweemaal de normale bijzondere toelage, 

dit wil zeggen 158,66 % van het basisbedrag 

(77 886 NOK). Dezelfde regeling geldt voor 

samenwonenden die met elkaar getrouwd geweest 

zijn of samen kinderen hebben. De 

NOORWEGEN 

215

ijzondere toelage en het basispensioen vormen 

samen het minimumpensioen (zie boven). 

5. Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen 

en -pensioenen 

Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen omvatten de 

basisuitkering, de verzorgingstoelage en het arbeidsongeschiktheidspensioen. 

Verzekerden die 

gedeeltelijk of volledig arbeidsongeschikt raken, 

hebben recht op de basisuitkering en de verzorgingstoelage. 

De basisuitkering wordt toegekend als de arbeidsongeschiktheid 

grote kosten met zich brengt. Er 

zijn zes basisbedragen voor de uitkering, die 

jaarlijks door het parlement worden aangepast. 

In 2000 waren deze bedragen: 6 156 NOK, 9 384 

NOK, 12 336 NOK, 18 168 NOK, 24 624 NOK en 

30 780 NOK. 

Een verzorgingstoelage wordt toegekend als de 

arbeidsongeschikte bijzondere zorg of verpleging 

nodig heeft. Er zijn vier basisbedragen, die jaarlijks 

door het parlement worden aangepast. In 

2000 waren deze bedragen: 11 016 NOK, 22 032 

NOK, 44 064 NOK en 66 096 NOK. 

De basisuitkering en de verzorgingstoelage worden 

verlaagd als deze worden uitgekeerd als 

aanvulling op een pensioen van het nationale 

verzekeringsstelsel dat is verlaagd door een te kort 

tijdvak van verzekering. 

 

Arbeidsongeschiktheidspensioen 

Voor de berekening van het aanvullend pensioen 

voor personen die met een handicap geboren zijn 

of voor hun 26e arbeidsongeschikt raken, gelden 

speciale regels. Personen tussen de 16 en 67 wier 

arbeidsgeschiktheid blijvend met ten minste 50 % 

is verminderd als gevolg van ziekte, een verwonding 

of een handicap, hebben recht op een 

arbeidsongeschiktheidspensioen als zij hiervoor 

ten minste drie jaar verzekerd geweest zijn. 

Het arbeidsongeschiktheidspensioen bestaat uit 

een basispensioen en een aanvullend pensioen, 

en/of een bijzondere toelage (zie deel 4). De 

toekomstige tijdvakken van verzekering en pensioenpunten 

tot het jaar waarin de betrokkene 66 

jaar wordt, worden ook bij de berekeningen in 

aanmerking genomen. Bij perioden van verblijf in 

het buitenland gelden enkele beperkingen. De 

toekomstige pensioenpunten worden berekend op 

basis van het inkomen voordat de arbeidsongeschiktheid 

werd vastgesteld. Het basis- en het 

aanvullend pensioen worden echter berekend op 

dezelfde wijze als ouderdomspensioenen. 

Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid wordt het 

pensioen verhoudingsgewijs verlaagd. 

Onder bepaalde omstandigheden wordt een toeslag 

van ten hoogste 50 % van het basispensioen 

toegekend voor echtgenoten ten laste. Een toeslag 

van maximaal 30 % van het basisbedrag wordt 

onder bepaalde voorwaarden toegekend voor 

ieder kind onder de 18 ten laste. 

6. Uitvaartvergoedingen 

Bij overlijden keert het nationale verzekeringsstelsel 

een bedrag van 4 000 NOK ineens uit als 

vergoeding voor de kosten van de uitvaart. 

Er kan een inkomensafhankelijke aanvulling van 

maximaal 8 000 NOK worden toegekend. 

7. Nabestaandenuitkeringen 

A. WEDUWE- EN 

WEDUWNAARSUITKERINGEN 

Weduwen en weduwnaars (of voormalige echtgenoten 

die met de overledene samenwoonden of 

kinderen hebben) onder de 67 hebben recht op 

een pensioen als zij verzekerd en pensioengerechtigd 

zijn en mits de overledene ten minste de 

laatste drie jaar voor het overlijden verzekerd en 

arbeidsgeschikt was. De weduwe of weduwnaar 

heeft ook recht op een uitkering als de overledene 

ten minste de laatste drie jaar voor het overlijden 

een pensioen ontving. Indien de overledene een 

aanvullend pensioen genoot, hoeft de weduwe/ 

weduwnaar niet verzekerd te zijn. In deze 

gevallen wordt een even hoog basispensioen 

uitgekeerd. Bovendien wordt het basispensioen 

ook uitgekeerd als niet is voldaan aan de 

voorwaarde dat de nabestaande verzekerd is, mits 

de nabestaande of de overledene ten minste 20 

jaar in Noorwegen woonachtig geweest is. 

Een nabestaandenpensioen wordt toegekend aan 

weduwen, weduwnaars enz. als het huwelijk ten 

minste vijf jaar heeft geduurd of als zij kinderen 

met de overledene hebben of hebben gehad, dan 

wel voor de kinderen van de overledene zorgen, 

en de duur van het huwelijk en de zorgperiode na 

het overlijden bij elkaar ten minste vijf jaar 

bedragen. 

Gescheiden echtgenoten enz. die ten tijde van het 

overlijden van de vroegere echtgeno(o)t(e) nog 

niet hertrouwd zijn, hebben recht op uitkeringen 

volgens dezelfde voorwaarden, mits het overlijden 

binnen vijf jaar na de scheiding plaatsvindt en het 

huwelijk ten minste 25 jaar heeft geduurd, of 15 

jaar als er kinderen zijn. Het recht op uitkeringen 

komt te vervallen als de betrokkene hertrouwt. 

Als de overledene op grond van het tijdvak van 

verzekering recht zou hebben of had op een 

verminderd basispensioen, wordt het pensioen 

voor de nabestaanden verhoudingsgewijs verlaagd. 

216 NOORWEGEN

Het nabestaandenpensioen bestaat uit een basispensioen 

en een aanvullend pensioen. Het aanvullend 

pensioen komt overeen met 55 % van de 

rechten van de overledene op ouderdomsen 

arbeidsongeschiktheidspensioenen. Voor ouderdomspensioenen 

wordt een bijzondere toelage 

toegekend. 

Het nabestaandenpensioen is inkomensafhankelijk. 

Als de langstlevende echtgenote enz. al een 

jaarlijks inkomen heeft of kan verwachten van 

meer dan 50 % van het basisinkomen, zal het 

pensioen evenveel bedragen als het verschil 

tussen een volledig pensioen en 40 % van het 

overschot. 

De langstlevende echtgenoot enz. heeft recht op 

een overgangsuitkering als hij of zij tijdelijk niet in 

staat is door arbeid in het eigen onderhoud te 

voorzien. De hoogte van de overgangsuitkering 

wordt bepaald op dezelfde wijze als het nabestaandenpensioen. 

Langstlevende echtgenoten enz. die onderwijs of 

een opleiding nodig hebben om in het eigen 

onderhoud te kunnen voorzien, kunnen in aanmerking 

komen voor een onderwijstoelage. 

Langstlevende echtgenoten enz. die in verband 

met een beroepsopleiding of werk de verzorging 

van hun kinderen aan anderen moeten overlaten, 

kunnen in aanmerking komen voor een kinderverzorgingstoelage. 

De toelage is gelijk aan 70 % 

van de kosten van kinderopvang, maar bedraagt 

ten hoogste 29 076 NOK voor het eerste kind, 

37 932 NOK voor twee kinderen en 42 996 NOK 

voor drie of meer kinderen. De toelage wordt met 

de helft verlaagd als de langstlevende echtgenoot 

een inkomen geniet tussen 6 (281 700 NOK) en 8 

keer het basissalaris (375 600 NOK). Indien de 

langstlevende echtgenoot enz. een inkomen geniet 

van meer dan 8 keer het basissalaris, ontvangt 

hij of zij geen kinderverzorgingstoelage. 

Wanneer de langstlevende echtgenoot enz. moet 

verhuizen om een baan te vinden, worden de 

verhuiskosten vergoed. 

De onderwijstoelage, de kinderverzorgingstoelage 

en de moederschapstoelage kunnen ook worden 

uitgekeerd als de overledene niet, zoals vereist, de 

laatste drie jaar voor het overlijden verzekerd is 

geweest, mits de nabestaande aanspraak kan 

maken op pensioenuitkeringen. Deze toelagen 

worden uitgekeerd zolang de nabestaande in deze 

opzichten onverzekerd blijft. 

B. WEZENPENSIOEN 

Kinderen onder de 18 die zijn verzekerd voor het 

pensioen, hebben recht op een wezenpensioen als 

een of beide ouders overlijden en als de overledene 

de laatste drie jaar voor het overlijden 

arbeidsgeschikt en verzekerd geweest is. Wezen 

hebben ook recht op een uitkering als de 

overledene gedurende ten minste de laatste drie 

jaar voor zijn of haar overlijden een pensioen 

ontvangen heeft. De vereiste minimumperiode 

van verzekering geldt niet als de overledene 

aanvullende pensioenrechten had verworven of 

als een of beide ouders ten minste twintig jaar in 

Noorwegen hebben gewoond. Kinderen die onderwijs 

volgen, krijgen het pensioen tot hun 

twintigste jaar als beide ouders zijn overleden. 


Als er één ouder komt te overlijden, is het 

volledige jaarlijks wezenpensioen gelijk aan 

40 % van het basisbedrag (19 636 NOK) en 25 % 

van het basisbedrag (12 273 NOK) voor ieder 

volgend kind. 

Als beide ouders komen te overlijden, ontvangt 

het eerste kind een wezenpensioen gelijk aan het 

pensioen waarop de ouder met de hoogste 

pensioenrechten recht gehad zou hebben. Het 

volledige wezenpensioen voor het tweede kind is 

gelijk aan 40 % van het basisbedrag, en 25 % van 

het basisbedrag voor ieder volgend kind. Als er 

twee of meer kinderen zijn, worden de pensioenen 

bij elkaar opgeteld en gelijkelijk onder de 

kinderen verdeeld. 

Bij eventueel ontoereikende verzekeringstijdvakken 

wordt op een wezenpensioen dezelfde verlaging 

toegepast als zou hebben gegolden voor het 

pensioen van de langstlevende echtgenoot (zie 

punt A hierboven). 


Ter compensatie van het inkomensverlies als 

gevolg van werkloosheid worden dagelijkse uitkeringen 

verstrekt. De arbeidstijd moet met ten 

minste 40 % zijn verminderd ten opzichte van 

voorheen. 

De verzekerde moet een bonafide werkzoekende 

zijn, dit wil zeggen in staat zijn om te werken en 

ingeschreven zijn bij het arbeidsbureau. Hij/zij 

moet ook op korte termijn en overal in Noorwegen 

beschikbaar zijn voor elk soort part- of 

fulltimewerk of arbeidsmarktmaatregel waartoe 

hij/zij lichamelijk en geestelijk in staat is. Ook 

als de betrokkene wegens omstandigheden als 

leeftijd, gezondheid of zorgverplichtingen niet 

volledig aan de beschikbaarheidseis voldoet, heeft 

hij/zij recht op een werkloosheidsuitkering. De 

uitkeringen kunnen tijdelijk worden opgeschort 

als de betrokkene werkloos is door eigen schuld, 

dit wil zeggen als hij/zij vrijwillig ontslag heeft 

genomen, geweigerd heeft passend werk te aanvaarden 

of aan een arbeidsmarktmaatregel deel te 

nemen, of zich na een oproep niet op het 

arbeidsbureau meldt. 

Om voor een dagelijkse uitkering in aanmerking 

te komen, moet men voorheen inkomen uit arbeid 

NOORWEGEN 

217

hebben genoten. De betrokkene moet in het 

voorgaande kalenderjaar een inkomen uit arbeid 

hebben genoten van ten minste 1,25 keer het 

basisbedrag (61 363 NOK) of in de drie voorafgaande 

kalenderjaren gemiddeld een inkomen uit 

arbeid hebben genoten dat ten minste gelijk is aan 

het basisbedrag (49 090 NOK). 

Dagvergoedingen worden uitgekeerd als de betrokkene 

tijdens de laatste tien dagen dat hij of zij 

bij het arbeidsbureau staat ingeschreven, ten 

minste drie dagen werkloos is geweest. 

De berekening van de dagelijkse uitkeringen is 

gebaseerd op inkomen uit arbeid, inkomen uit 

arbeidsmarktmaatregelen en inkomen uit dagelijkse 

uitkeringen wegens werkloosheid, ziekte, 

moederschap en adoptie. Als berekeningsgrondslag 

wordt het hoogste inkomen van het voorgaande 

kalenderjaar of het gemiddelde over de 

drie voorgaande kalenderjaren gehanteerd. De 

uitkeringsgrondslag bedraagt maximaal zesmaal 

het basisbedrag (294 540 NOK). De dagvergoeding 

bedraagt 0,24 % van de berekeningsgrondslag 

en wordt vijf dagen per week uitgekeerd. 

Normaal gesproken komt dit neer op een jaaruitkering 

van 62,4 % van de berekeningsgrondslag. 

Voor ieder kind ten laste onder de 18 wordt een 

toeslag van 17 NOK per dag toegekend. Als de 

begunstigde in het voorgaande kalenderjaar meer 

dan acht weken een uitkering ontvangen heeft, 

wordt hem of haar een vakantietoeslag van 9,5 % 

van de in dat jaar ontvangen uitkeringen toegekend. 

De duur van de uitkering is afhankelijk van het 

vroegere inkomen uit arbeid. Bij een inkomen uit 

arbeid van ten minste tweemaal het basisbedrag 

(98 180 NOK) bedraagt de uitkeringsduur 156 

weken (drie jaar). Bij een inkomen uit arbeid van 

minder dan tweemaal het basisbedrag bedraagt de 

uitkeringsduur 78 weken (anderhalf jaar). Na 

afloop van de eerste uitkering kan onmiddellijk 

een vervolguitkering worden toegekend op voorwaarde 

dat aan de inkomenseis wordt voldaan. 

Voor personen boven de 64 wordt een berekeningsgrondslag 

gehanteerd van ten minste driemaal 

het basisbedrag (147 270 NOK) en de 

uitkeringen worden ononderbroken uitbetaald tot 

aan de leeftijd van 67 jaar. Boven de 64 hebben 

ook zelfstandigen recht op een werkloosheidsuitkering. 


Kinderbijslag wordt toegekend voor in Noorwegen 

woonachtige kinderen onder de 18 jaar. 

Op 1 januari 2000 bedroegen de jaarlijkse 

bedragen: 

— 9 948 NOK voor het eerste en tweede kind, 

— 10 944 NOK voor het derde en ieder volgend 


Naast de normale bedragen wordt een jaarlijkse 

toelage van 7 884 NOK per kind toegekend voor 

kinderen onder de 3 jaar. Deze toelage wordt 

echter niet uitgekeerd voordat het kind 13 

maanden oud is. 

Begunstigden in de poolstreken van Noorwegen 

krijgen een jaarlijkse aanvulling van 3 792 NOK 

per kind. 

Alleenstaande ouders hebben recht op een toelage 

voor één kind meer dan zij eigenlijk hebben 

(d.w.z. één extra toelage). Samenwonenden die 

samen kinderen hebben of ten minste twaalf van 

de laatste 18 maanden samengewoond hebben, 

komen niet voor een extra toelage in aanmerking. 

Alleenstaande ouders met kinderen onder de drie 

jaar, die volgens de kinderbijslagwet recht hebben 

op een toelage voor één kind meer dan zij 

eigenlijk hebben, en bovendien recht hebben op 

een volledige overgangsuitkering volgens de 

nationale verzekeringswet, hebben recht op een 

extra jaarlijkse toeslag van 7 884 NOK. Deze extra 

jaarlijkse toeslag wordt per kostwinner toegekend, 

ongeacht hoeveel kinderen onder de drie hij of zij 

heeft. 

10. Uitkeringen voor gezinnen 

met kleine kinderen 

Deze uitkeringsregeling werd ingevoerd op 1 

augustus 1998 voor gezinnen met kinderen in de 

leeftijd van 1 tot 2 jaar. Vanaf 1 januari 1999 geldt 

de regeling ook voor kinderen van twee jaar oud. 

De uitkering is inkomensonafhankelijk en niet 

belast. De belangrijkste voorwaarde om voor de 

volledige uitkering in aanmerking te komen, is dat 

het kind niet in een kinderdagverblijf verblijft dat 

overheidssteun ontvangt. Indien het kind volgens 

afspraak minder dan 30 uur per week in een 

kinderdagverblijf verblijft, heeft het gezin recht op 

een lagere uitkering. 

218 NOORWEGEN

De uitkering wordt berekend volgens onderstaande 

percentages. 

In een kinderdagverblijf 

doorgebrachte tijd per week 

Uitkering in procenten 

van het volledige bedrag 

NOK per jaar 

Geen gebruik van een kinderdagverblijf 100 36 000 

Tot 8 uur 80 28 800 

9-16 uur 60 21 600 

17-24 uur 40 14 400 

25-32 uur 20 7 200 

Meer dan 33 uur Geen uitkering 0 


De adressen van de belangrijkste instanties op het 

gebied van de sociale zekerheid in Noorwegen 

zijn: 

Rikstrygdeverket (bestuur van de nationale verzekering) 

Drammensveien 60 

N-0241 Oslo 

Tel. (47) 22 92 70 00 

Fax (47) 22 55 70 88 

E-mail: etatpost@trygdeetaten.no 

Folketrygdkontoret for utenlandssaker (kantoor 

van de nationale verzekering voor de sociale 

zekerheid in het buitenland) 

Postboks 8138 Dep. 

N-0033 Oslo 

Tel. (47) 81 05 93 38 

Fax (47) 23 31 13 01 

E-mail: ffu@trygdeetaten.no 

Arbeidsdirektoratet (directoraat voor de Arbeid) 

Postboks 8127 Dep. 

N-0032 Oslo 

Tel. (47) 23 35 24 00 

Fax (47) 23 35 27 50 

E-mail: aetat.apost@aetat.no 

NOORWEGEN 

219

Europese Commissie 

Uw sociale zekerheid wanneer u zich verplaatst in de Europese Unie — Herziene uitgave 2002 

Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen 

2003 — 219 blz. — 21 x 29,7 cm 

ISBN 92-894-2100-2

5 KE-41-01-696-NL-C 

ISBN 92-894-2100-2 

,!7IJ2I9-ecbaad!›

Uw sociale zekerheid wanneer u zich verplaatst in de Europese Unie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?