Tydskrift foar Fryske aalkun e - Tresoar

In Grinswurdboek
Heinrich Book in Zusammenarbeit mil Hans Taubken, Hûmmlinger Wörterbuch
aufder Grz/lldlage der Loruper Mundart. Verlag des Emsländischen Heimatbundes,
Sögel (1993j, 318 siden, DM 39, 80.
De tiid is lang foarby dat wy ynfloeden fan bûten op it Frysk mienden
ferwaarleeazgje te kinnen. Fral wurk fan krekt oare kant de taalgrins is dêrom fan
grut belang. Om dy reden is der mei niget ütsjoen nei it earste diel fan it
Stellingwiufs Woordeboek. Justjes earder is lykwols in oar wurdboek ferskynd,
dat om de deselde reden ûs oandacht freget. Dat is it Hümmlinger Wörterbuch fan
Heinrich Book yn oparbeidzjen mei Hans Taubken.
De Hümmling is it gebiet dat südeastlik leit fan it Frysktalige
Sealterläri. Krekt as Sealterlän hearde it oant 1803 ta it bisdom Münster, lykwols
ta it amt Meppen, dat doe al gau by Hannover kaam, wylst Sealterlán mei
Cloppenburg by Oldenburg yndield waard.
Oars as it Stellingwerver behannelt dit wurdboek de dialektgeografy tige
koart om 'e hoeke - mar ien alinea - en konsintrearret him fierders op 'e tongslach
fan ien doarp, Foar ûs doel is it tige aardich, dat dat it doarp Lorup is, op sa 'n 18
kilometer öfstän by älds de neiste sûdeastlike buorman fan it doe südlikste
Sealter doarp Schäddel.
De Schäddelers hiene troch it rivierke de Ohe wol kontakt mei dy fan
Lorup. Der is seIs sprake fan in houlik, dêr 't spul om kaam oer län, wat om
1550 ûtrûn op in komplete fjildslach tusken beide doarpen. Dochs is hjoeddedei
it kontakt wat swakker en de Sealters fine de taal fan de Hümmling in oarich
(eigenaardich) soarte Leechdütsk.
Lomp is it bertedoarp fan Book, de haadauteur, earder medysk direkteur
fan it sikehûs te Sendenhorst. Hy hat besocht om de taal fêst te lizzen sa 't dy yn
syn jeugd yn 'e tweintiger jierren praat waard. Sûnt 25 jier hat er boppedat tige
neifraach dien by lju ut Lomp, wylst er ek noch ynformaasje ut Vrees krige. Al
fan it begjin öf krige er stipe fan taalkundigen, earst fan Felix Wortmann en
letter by it grutte wurk fan Taubken. As risseItaat liket der no in aardich
kompleet wurdboek foar ûs te Iizzen. De 'gewoane' wurden (b.g. denken) lykje
goed fertsjintwurdige en fierders wurdt der by de grûnwurden hieltyd ferwiisd nei
de gearstallingen. By gans wurden wurde foarbylden fan gebrûkjûn.
De ynlieding jout in oersjoch fan de lûden, dy 't aardich konsekwint stavere
lykje te wurden, al wurdef en v krektlyk as een ä oerienkomstich Heech-
Tydskrift foar Fryske Taalkunde, jiergong 9 (1993), 113-115.