ydskrift f ar Fryske Taalku e - Tresoar

Jarich Hoekstra
It Westfering hat lang gouwen hat as ien fan 'e sterkste bolwurken fan it
Noardfrysk. Oant en mei de earste helte fan dizze ieu hat it tal sprekkers ridlik
stabyl west. Troch alderhanne sosjaal-ekonomyske en kulturele faktoaren is de
ynfloed fan it Heechdûtsk op it Westfering lykwols de lêste tiid grutteroan
wurden, sa grut sels dat it dialekt optheden mei ûtstjerren bedrige wurdt (ferl.
dêrta ek Ebert (op kommende weis)). Yn haadstik I fan syn boek jout Parker in
goede beskriuwing fan dy ûntjouwingen.
Haadstik II, oer eardere beskriuwingen fan 'e fonology en morfology fan
it Fering(-Öömrang), makket wat in oerstallige yndruk. De measte ferskynsels
dy't dêr opneamd wurde (bgl. dialektferskillen tusken it Westfering, Eastfering en
Öömrang), binne net botte relevant foar wêr't it yn it boek om giet en
opmerkingen ût 'e eardere literatuer dy't àl wichtich binne, hienen al sa goed op 'e
oanbelangjende plakken yn Haadstik IV en V behannele wurde kinnen (en
komme dêr oars ek foar in part werom). Parker konkludearret allinnich dat de
beskriuwingen net aktuelernöch binne foar syn doel en te preskriptyf, mar hy
giet der ynhäldlik amper op yn. Unkrektichheden en dubieuze ûtspraken ut 'e
eardere literatuer wurde swietfleurich reprodusearre. Sa seit Parker Schmidt­
Petersen (1912, XVIII) nei dat it yn it Eastfering süks 'seis' en trattaanj 'trettjin'
is en yn it Westfering en it Öömrang seks en trettanj, wylst it Öömrang just
deselde foarmen hat as it Eastfering. En Faltings (1975, 75) syn sizzen dat
eartiids yn it Fering de folsleine tiden fan alle tiidwurden mei 'hawwe' foarme
waarden lykas yn it Ingelsk en net mei 'hawwe' of 'wêze' lykas hjoeddedei, wurdt
sûnder in wurd fan krityk oerskreaun. Dêr is lykwols gjin inkelde oanwizing foar
yn 'e Feringer oerlevering. It is boppedat frijwat ûnoannimlik, at men de skiednis
fan 'e 'hawwe'/'wêze'-altemänsje yn 'e Germaanske talen besjucht (de situaasje yn
it hjoeddeiske Ingelsk is ûtsûnderlik; yn it Aldingelsk fynt men noch de bekende
wiksel fan 'hawwe' en 'wëze: yn 'e folsleine tiden).
Hoewol't yn it boek allinnich de fariaasje yn 'e fonology en de
morfology (en dan ek inkeld de nominale morfology) fan it Westfering behannele
wurdt, is it dûdlik dat Parker yn 't earstoan in folIe breder ûndersyk yn 'e holle
hän hat nei taalfariaasje yn it Fering. Yn in eardere beskriuwing fan syn ûndersyk
(Parker (1983)) mist men de eksplisite beheining ta it Westfering en dêr wurde ek
data yn behelle ut 'e tiidwurdbûging, syntaksis en leksikale semantyk. Yn it
boek sels wurdt boppedat oankundige dat wy noch ferwachtsje meie: in stüdzje
oer 'Trends in Föhring Syntax and Semantics' (s. 50) en 'a later, more
comprehensive treatment of Westföhring morphology' (s. 100). Dêr sille wy dan
it bêste mar fan hoopje. No is it fansels neat net slim dat Parker him letter
beheind hat. Men kriget allinnich de yndruk dat der dêrtroch in pear nuvere
metodologyske krinkels yn it ûndersyk kommen binne.
Yn it foarste plak moat men jin ferwûnderje oer de kar fan 'e
66