ydskrift f ar Fryske Taalku e - Tresoar
ydskrift f ar Fryske Taalku e - Tresoar
ydskrift f ar Fryske Taalku e - Tresoar
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tony Feitsma<br />
Mate verba óp uo, OW, uw, by de Gryken yn h<strong>ar</strong> deistig praat minder faak brûkt<br />
wa<strong>ar</strong>den.<br />
Usus autem, penes quem in omnibus linguis loquendi est regula, voluit, ut<br />
verba derivata in uo, oto, uw, inter Graecos, in sermone quotidiano minus<br />
fuerint frequentata.<br />
Valckenaer bestriidt dot grutte skriuwers nije primitiva skeppe kinne yn un taal<br />
dy't ienke<strong>ar</strong> bestiet. Wól kinne der nei analogy fon o<strong>ar</strong>e wurden nije wurden fon<br />
primitiva ölaat wurde, gebrûk en betsjutting fon wurden kinne ütwreide wurde en<br />
öde wurden kinne wer yn e<strong>ar</strong>e brocht wurde (Obs. XXV, 34-37):<br />
Wont ot wy de fertrouwde lieding fon de natuer fólgje, don sille wy maklik fernimme,<br />
dot it tróg it a<strong>ar</strong>d fon de talen net kin dot hie1endol nije prymytyve wurden yn un taal<br />
dy't no ienke<strong>ar</strong> by de meensken góngber is, ynfierd wurde. [...]. It is un hiel góngbere<br />
ópfetting by de meensken dot saneamde libbene talen tróg yn 'e taal tige betûfte<br />
skriuwers mei nije wurden ferme<strong>ar</strong>dere en ferryke wurde kinne. [...]. It hat dichters nea<br />
frij stien, en it stiet h<strong>ar</strong> ek no net frij óm wurden te brûkken dy't nog tróg nimmen jerd<br />
binne of ljevver hielendol nij binne. M<strong>ar</strong> it stiet dichters en o<strong>ar</strong>e skriuwers frij óm<br />
öde wurden dy't fon óds góngber wiene m<strong>ar</strong> bûtten gebrûk rekke binne, wer óp te<br />
nimmen en yn te stellen, en mei h<strong>ar</strong> gesag te bewurkjen dot se wer yn e<strong>ar</strong>e brocht<br />
wurde yn it deistig pete<strong>ar</strong> fon de meensken. Om de wjirhyd te sizzen, dy öde wurden<br />
binne it oer it olgemien dy't de grutte mannigte nij neamt.<br />
Quod si naturae sequamur ductum fidelem, animadvertemus facile, per<br />
lingu<strong>ar</strong>um indolem non posse fieri, ut verba primitiva penitus nova in<br />
linguam semel inter homines receptam introducantur. [...] Opinio est inter<br />
homines receptissima, linguas viventes, ut vocantur, novis vocabulis a<br />
scriptoribus linguae peritissimis augere posse & dit<strong>ar</strong>i. [...]. Poëtis t<strong>ar</strong>nen<br />
nunquam licuit, neque etiam nunc licet, verba usurp<strong>ar</strong>e priorum nemini<br />
audita, adeoque plane nova. At Poëtis aliisque scriptoribus licet verba<br />
vetera, quae olim usitata ex usu recesserunt, reprehendere, & instaur<strong>ar</strong>e, ac<br />
sua auctoritate efficere, ut sennoni vulgi quotidiano restituantur. Vere tamen<br />
loquendo, universa ista verba vetera sunt, quae vulgus hominum nova<br />
nuncupat.<br />
Valckenaer (Obs. XXVI, 37-39; cf. Gerretzen 1940,283) wiist deróp dot der un<br />
soad grykske wurden (primitiva en derivativa) tagelyk mei de bûkken fon de öden<br />
ferlern gien binne, en dot der nog gjin hûndertste p<strong>ar</strong>t fon de wurken fon de öde<br />
grykske skriuwers oerlevere is.<br />
Valckenaer (Obs. XXX, 54-55) ferdielt it taalûndersyk yn twaën: de<br />
stûdzje fon de ûtterlike fw<strong>ar</strong>m fon de wurden (externum corticem) en dy fon it<br />
ynerlik a<strong>ar</strong>d fon de wurden (nucleum), dot wikselet neffens de ferskillende<br />
60
Change language