ydskrift f ar Fryske Taalku e - Tresoar

Tony Feitsma
letters begjinne mei un fokaal (Obs. v, 9) (en ha der don un kónsonanr by;
Valckenaer rekkenet mei olve kónsonanten); se kinne ek begjinne mei un
kónsonant (Obs. IX, 10-11). Primitiva fon fjouwer letters begjinne meastentiids
mei un kónsonant (Obs. v, 9). Gruttere wurden binne gjin primitiva mar
derivata (Obs. VI, 9). It totaal oan primitiva is fongefólgen mar lyts; it tol
derivata is ûnbeheind (Obs. Il, 8). De ienfödigste derivata (verba derivata
simplicissima) ûntsteane tróg ien kónsonant of ien fokaal tusken te fûügjen yn
de primitiva (Obs. XI, 12).
Oer de analogy lêze wy by Valckenaer ûnder mear:
[...] en de derivata kinne tróg de wisse wetten fon de analogy elk ta har eigen
oarspróng dêr't se by jerre, weróm laat wurde. (Obs. VI, 9).
[ ] de gelykens fon de fwarbylden dy't wy analogy neame, [...] (Obs. XXI, 21).
[ ] un soad wurden kinne ut un fêste nwarm fon gelykense wurden en ut de düdlike
analogy fon de hiele taal kónklüdjerre wurde; [...] (Obs. XXV, 33-34).
[...] dot de measte fon dy tekwarten en de measte fon de prymytyve wurden dy't fer1em
gien binne, neffens de analogy fon de taal, of un wisse evenredighyd en gelykensens
fon saken mei oare saken, wer yn eare brocht wurde kinne: dot ek de grutste tekwarten
mei help fon inkeld de analogy wer ferbettere wurde kinne. (Obs. XXVII,41-42).
[...] net ollinne ût de analogy of ut de evenredighyd dy't dizze fwarmen ha mei
gelykense fwannen, mar ek ut de derivata dy't nog oer binne. (Obs. XXIX, 51).
[...] ac [derivata] per eertas analogiae leges ad suam singula originem, unde
remanserunt, reduei possunt (Obs. VI, 9).
[...], similitudine exemplorum, quam nos analogiam voeamus, [...] (Obs.
XXI, 21)
[...] verba plurima [...] e eerta similium verborum norma ae plana totius
linguae analogia eoneludere lieet; [...] (Obs. XXV, 33-34)
[...], plerosque omnes defeetus, pleraque verba omnia primitiva deperdita,
seeundum analogiam linguae, seu eertam rerum ad res proportionem ae
similitudinem, posse restitui: defectus etiam maximos unius analogiae
subsidio posse resareiri. (Obs. XXVII, 41-42).
[...] non tantum ex analogia, sive ex proportione, quam hae formae habent
ad similes, sed & ex derivatis, quae supersunt. (Obs. XXIX, 51).
Tróg nog besteande ölate fwarmen kinne dus mei help fon de analogy ode
fwarmen dy't ferlem gien binne wer mei ópsetsin rekónstrüerre wurde. De
analogy koe brûkt wurde 'als norm en vergelijkingsmiddel om in het grieksch
verloren gegane woorden en den oorspronkelijken vorm der stammen te
herstellen' (Gerretzen (1940), 276-279).
Yn de beskriuwing fon it doel mei syn Observationes, bliuwt
Valckenaer lykwóls beskieden (Obs., 7; cf. de tytel fon de Observationes):
58