ydskrift f ar Fryske Taalku e - Tresoar
ydskrift f ar Fryske Taalku e - Tresoar
ydskrift f ar Fryske Taalku e - Tresoar
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tony Feitsma<br />
skieding hat tusken de stüdzje fan de fw<strong>ar</strong>m en dy fan de betsjutting, os dy't<br />
Valckenaer (Obs. XXX) ûtienset. M<strong>ar</strong> ek dot kinne wy jir net mei wissighyd<br />
ûtmeitsje.<br />
Gwón (gele<strong>ar</strong>den) ha de analogy net genög achtslein, ek de öden net,<br />
want dy koene óm<strong>ar</strong>is m<strong>ar</strong> ien of óp syn hoogst twa talen, en ût de ferlyking fan<br />
me<strong>ar</strong> talen kin men de analogy better kinnen le<strong>ar</strong>e (LP 343).<br />
Fw<strong>ar</strong>dot er ûteinset mei de etymology fan ETUllOÀOYOCJ (ETUllOV<br />
wurdt ölaat fan de wu<strong>ar</strong>tel EW, ik bin), hat Hemsterhuis nog un prinsypjele<br />
ópmerking (LP 345-346):<br />
Mei't lykwóls yn ûs ferhonneling de metoade fon de Etymology oanhoden wurde mat,<br />
sille wy dy metoade ütlizze, en ek hû't de o<strong>ar</strong>spröngen fon de Grykske taal beskreon<br />
wurde kinne. Ik: brûk no net de fólgwu<strong>ar</strong>der dy't fon it lettere nei it jerdere opklimt,<br />
m<strong>ar</strong> dy dy't fon it jerdere nei it lettere êsakket, of ljevver ik sil de syntetyske of<br />
ge<strong>ar</strong>fûûgjende wei yn dizze saak fólgje.<br />
Quum autem in hac nostra dissertatione Etymologie sit ratio habenda,<br />
ipsam eam rationem exponemus, et quomodo origines linguee Greecee<br />
possint demonstr<strong>ar</strong>i. Nunc non ut<strong>ar</strong> eo ordine, qui a posterioribus ad priora<br />
adscendit, sed a prioribus ad posteriora descendit, adeoque ouvëerucnv sive<br />
compositam in hac re viam sequ<strong>ar</strong>.<br />
Der wurdt nogris wiisd óp it belang fan de analogy (LP 349):<br />
Yn it neigean fon de o<strong>ar</strong>spröngen en de etymologyen mat benammen nei de analogy<br />
fon de taal sjoen wurde, dy't un wisse en fêste wet is dy't tróg de taal seIs en syn<br />
rygelmjittigens/wêzen levere wurdt.<br />
In originibus et etymologiis inquirendis analogia lingu~ preecipue est<br />
spectanda, qu~ est lex certa et finna, quam ipsa lingua et ejus ratio<br />
subministrat.<br />
M<strong>ar</strong> net alle talen kinne ta deselde o<strong>ar</strong>spróng tebekfierd wurde. It hebrieusk mat<br />
der jir bygelyks net yn behelle wurde, want dot is net mei it gryksk besibbe, sa't<br />
gele<strong>ar</strong>den fw<strong>ar</strong> Hemsterhuis gauwris tochten; dy taal hat un o<strong>ar</strong>e o<strong>ar</strong>spróng (LP<br />
350):<br />
Wont ek 01 oerhe<strong>ar</strong>sket yn olIe talen un beskate analogy en un regel fon<br />
evenredighyd, de yn olIe talen fêste analogy ferjaget net it ferskil tusken de<br />
o<strong>ar</strong>spróng fon de talen sels. Dit is wis, ot wy twa of me<strong>ar</strong> talen wa<strong>ar</strong>nimme, en ot dy,<br />
èn tróg de wize fon fwannjen, èn tróg de wize fon wu<strong>ar</strong>derjen fon deklynaasjes en<br />
kónjügaasjes, èn tróg it Olieden fon wurden, ûnderenw<strong>ar</strong> ferski1lend binne, don ha dy<br />
talen un ferski1lende o<strong>ar</strong>spróng; wont de e<strong>ar</strong>ste en eigentlike krêft fon de talen óp<br />
50
Change language