LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ... LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

etd.uovs.ac.za
from etd.uovs.ac.za More from this publisher
25.12.2013 Views

Hoofstuk 2: Die oorsprong van die apartheidsverhaal p72 as 'n heersersvolk gesien. Die Israel-beeld het rassetrekke begin kry. Die algemene onreg teenoor miljoene en die growwe skendings van menslikheid wat nou stuk vir stuk uitkom, is teen dié agtergrond vergoelik” (Loader 1997:14). In die voorafgaande paragrawe is aandag gegee aan die ontstaan van apartheid, aan die positiewe en die negatiewe kant daarvan. Dit is die leefwêreld wat deur hierdie beleid geskep is, en die eerste paar jaar van die nuwe bedeling, wat in die aanvanklike navorsing aan die orde kom. 2.4 Agtergrond van 1998 se gesprekke Die aanvanklike navorsing in 1998 is in ʼn tydperk van wydverspreide optimisme gedoen. Slegs vier jaar vroeër is die eerste demokratiese verkiesing in die land gehou, sonder dat dit tot die bloedbad gelei het waarvoor daar gevrees is. As in gedagte gehou word dat dit in dieselfde tyd gebeur het as die menseslagting in Rwanda, is die algemene gees van positiwiteit wat in daardie tyd geheers het, verstaanbaar. In 1994, toe Suid-Afrika die oorgang na ʼn demokratiese bestel gemaak het, was toestande nie so vreedsaam in die res van Afrika nie. Rwanda is ʼn klein land in die ooste van Sentraal-Afrika. Die bevolking van sewe miljoen het bestaan uit meer as 85% Hutu’s en ongeveer 15% Tutsi’s. Die meerderheid van die bevolking is Katolieke Christene. In dieselfde maand waarin Suid-Afrikaners na die stembus gegaan het vir die eerste ten volle demokratiese verkiesing, April 1994, het daar ʼn volksmoord in Rwanda uitgebreek. In ʼn tydperk van ongeveer een honderd dae ná 6 April 1994 is ongeveer 800 000 mans, vroue en kinders in etniese geweld vermoor. Die meerderheidsgroep, die Hutu’s, het ongeveer driekwart van die Tutsi-bevolking uitgewis (United Human Rights Council 2009:elektroniese bron). Terselfde tyd is duisende Hutu’s doodgemaak omdat hulle die moorde teegestaan het, of as Tutsi simpatiseerders beskou is. In Suid-Afrika is min kennis geneem van die gebeure in Rwanda. Suid-Afrikaners was te vasgevang in die “miraculous events” (Wallis 1994:elektroniese bron) van hulle eie land. ʼn Groot deel van hierdie wonderwerk kan toegeskryf word aan die gesindheid van die eerste swart president Nelson Mandela. Hy het ʼn groot bydrae gelewer om vrese

Hoofstuk 2: Die oorsprong van die apartheidsverhaal p73 van vergelding te besweer. Sy benadering was primêr gefokus op versoening tussen die verskillende rasse in die land. Sekere simboliese dade, soos sy besoek aan die weduwee van dr. Verwoerd (Nieman 1995:3) en sy dra van die Springbokrugbytrui tydens die Springbokke se verowering van die Rugby Wêreldbeker in 1995 (Pienaar 1999:148), het in ʼn groot mate die gees van die tyd bepaal. Van die kant van wit Suid- Afrikaners was daar ʼn merkbare positiewe gesindheid. Aan die einde van die sewende groepsessie – toe ons drie swart persone by die byeenkoms gehad het – het Johan sy siening oor die toekoms so uitgedruk: Ek het baie mooi dinge gehoor, wat vir my hoop gee. As ons in hierdie klein forumpie kon gesels het, dan hoop ek ons kan mekaar in die groter groep vorentoe ook mekaar vind [Johan 7-863]. Tydens die laaste byeenkoms het Frans [8-526] hierby aangesluit toe hy sê: Ons is met 'n proses besig. Ons het nog skaars die onderpunt van die leer bereik, maar ek dink daar is hoop aan die einde van die tonnel. Ook Isak [8-541] verwoord sy positiewe gesindheid ten opsigte van die toekoms: Ek dink daar is hoop, as al die mense in die land mekaar kan behandel met dieselfde menswaardigheid as wat ek verwag waarmee hy my moet behandel. Dis al wat vir my lekker is in die nuwe SA, daai persoon is op dieselfde vlak as jy, omdat hy verdien om daar te wees. Aan die ander kant was die tydperk net voor die navorsing in 1998 gekenmerk deur ʼn radikaal nuwe politieke bestel met ʼn swart meerderheidsregering in die plek van die bekende apartheidsregering. Op byna alle terreine van die samelewing was daar dramatiese veranderinge waaraan gewoond geraak moes word. Benewens hierdie veranderinge was daar ook amper drie jaar se onthullings voor die WVK. Vir maande lank was die koerante vol van die een onthulling na die ander van misdade wat gepleeg is in die naam van die beleid van apartheid (vergelyk onder andere Burger 1997:1 en Van Staden 1998:4). Veral vir die wit inwoners van die land was dit ʼn tyd van groot ontnugtering. Beide hierdie gesindhede sou inspeel op die eerste reeks gesprekke. In die veertien jaar na die aanvanklike navorsing en voor die opvolgnavorsing het daar egter baie dinge gebeur wat in 1998 nog nie op die tafel was nie.

Hoofstuk 2: Die oorsprong van die apartheidsverhaal<br />

p72<br />

as 'n heersersvolk gesien. Die Israel-beeld het rassetrekke begin kry. Die algemene<br />

onreg teenoor miljoene en die growwe skendings van menslikheid wat nou stuk vir stuk<br />

uitkom, is teen dié agtergrond vergoelik” (Loader 1997:14).<br />

In die voorafgaande paragrawe is aandag gegee aan die ontstaan van apartheid, aan<br />

die positiewe en die negatiewe kant daarvan. Dit is die leefwêreld wat deur hierdie<br />

beleid geskep is, en die eerste paar jaar van die nuwe bedeling, wat in die aanvanklike<br />

navorsing aan die orde kom.<br />

2.4 Agtergrond van 1998 se gesprekke<br />

Die aanvanklike navorsing in 1998 is in ʼn tydperk van wydverspreide optimisme<br />

gedoen. Slegs vier jaar vroeër is die eerste demokratiese verkiesing in die land gehou,<br />

sonder dat dit tot die bloedbad gelei het waarvoor daar gevrees is. As in gedagte<br />

gehou word dat dit in dieselfde tyd gebeur het as die menseslagting in Rwanda, is die<br />

algemene gees van positiwiteit wat in daardie tyd geheers het, verstaanbaar.<br />

In 1994, toe Suid-Afrika die oorgang na ʼn demokratiese bestel gemaak het, was<br />

toestande nie so vreedsaam in die res van Afrika nie. Rwanda is ʼn klein land in die<br />

ooste van Sentraal-Afrika. Die bevolking van sewe miljoen het bestaan uit meer as<br />

85% Hutu’s en ongeveer 15% Tutsi’s. Die meerderheid van die bevolking is Katolieke<br />

Christene. In dieselfde maand waarin Suid-Afrikaners na die stembus gegaan het vir<br />

die eerste ten volle demokratiese verkiesing, April 1994, het daar ʼn volksmoord in<br />

Rwanda uitgebreek.<br />

In ʼn tydperk van ongeveer een honderd dae ná 6 April 1994 is ongeveer 800 000<br />

mans, vroue en kinders in etniese geweld vermoor. Die meerderheidsgroep, die Hutu’s,<br />

het ongeveer driekwart van die Tutsi-bevolking uitgewis (United Human Rights Council<br />

2009:elektroniese bron). Terselfde tyd is duisende Hutu’s doodgemaak omdat hulle die<br />

moorde teegestaan het, of as Tutsi simpatiseerders beskou is.<br />

In Suid-Afrika is min kennis geneem van die gebeure in Rwanda. Suid-Afrikaners was<br />

te vasgevang in die “miraculous events” (Wallis 1994:elektroniese bron) van hulle eie<br />

land. ʼn Groot deel van hierdie wonderwerk kan toegeskryf word aan die gesindheid van<br />

die eerste swart president Nelson Mandela. Hy het ʼn groot bydrae gelewer om vrese

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!