LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 2: Die oorsprong van die apartheidsverhaal
p65
white people, and least of all to Europeans."
In die stede was daar voor 1948 aparte skole en woonbuurte en die toestromingsbeheer
en paswette het swart mense in die stede tot ʼn minimum probeer beperk
(Giliomee 1998:14). En tog beskryf Piet Cillié, oud-redakteur van Die Burger, dit as "’n
tyd van relatiewe goeie en gemaklike rasseverhoudings" (aangehaal in Giliomee
1998:13). In daardie tyd was die onderdrukking van swart mense nie die fokus nie.
Die ondersoekende joernalis Malan (1990:23), wie se ouma se niggie met dr. D.F.
Malan getroud was, beskryf dit so: "(in) the twenties and thirties, race wasn't the central
issue in South African politics. Afrikaners... were less concerned about keeping the
blacks in their place than tearing down the Union Jack, resurrecting the lost Boer
republics, and uplifting the volk from its poor white penury".
ʼn Ander dominante faktor in die totstandkoming van die beleid van apartheid, was die
Europese idee van rasse-meerderwaardigheid. Gedurende die sewentiende en
agtiende eeue het die fenomeen van rassisme toegeneem in die Westerse wêreld
omdat nuwe teorieë vir die regverdiging van ras-meerderwaardigheid of
minderwaardigheid nodig was om te dien as basis vir kolonialisme en slawerny (Vorster
1981:17). “Mind control was used during the colonial period in Africa to advance
colonial interests and to oppress people. One such tool of mental control was the myth
that the white people were intellectually and even physically superior to black people”
(Kasenene 1993:58). De Vos Hugo (1946:39) argumenteer op dieselfde trant as hy nog
voor die tyd van apartheid sê “black people’s cultural backward position make them
unqualified for equal joint authority… tutelage is the only practical possible line of
conduct.”
Die idee van meerderwaardigheid as motivering is reeds te vind by die boere wat by
die Groot Trek betrokke was. Uit die dagboek van Anna Steenkamp (Steenkamp
1843:elektroniese bron), ʼn niggie van die Voortrekkerleier Piet Retief, leer ons dat dit
nie so seer die vrymaking van die swart slawe as sulks was wat die Voortrekkers
gedring het om te trek nie, maar die gelykstelling van swart voormalige slawe met die
wit boere. Sy skryf van:
De schandelike en onrechtvaardige handelwijze met betrekking tot de
vrijheid onzer slaven, en nochtans heeft die vrijheid ons niet zozeer
verdreven als hunne gelijkstelling met de Kristenen, strijdig met de