LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 15: Opvolggesprek met George
p665
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
of wat ook al ons is almal een, ons groet almal mekaar. Maar dit gaan seker soos dit
my die skole gaan as daar ʼn breuk tussen in is, soos ʼn koffie of etensbreuk of wat ook
al, gaan jy nog steeds vind jou blanke groepe gaan oorwegend saam wees, jou ander
groepe gaan saam wees. Jy gaan hier en daar gaan jy wel mense in gesprek met
mekaar sien van oor die grense heen. My ondervinding van myself en my waarneming
van die ander is dat daai gesprekke is werklik hartlik. Ek het byvoorbeeld ʼn kollega in
Bloemfontein, J, ek nie onthou wat is J se van nie. Maar ons het altyd hierdie hekelry
oor taal gehad, want hy het ook ʼn groot voorliefde vir Afrikaans en dan het hy nou baie
keer aangehaal van die vroeë geskiedenis van die Afrikaans taalbeweging van dat
Afrikaans maar net ʼn huistaal, ʼn kombuistaal, ʼn hotnotstaal, ʼn taal net goed genoeg vir
ʼn half-geleerde ou, jy weet. Ek meen ons het daarna verwys en dan het ons lekker
humor daaroor gehad. Waar ek en ou J, hy is een van die ouens, dat as ek hom sien
en ons groet mekaar by ʼn vergadering van al die distrikte dan sal ou J, hy is een van
die ouens wat jou sal kom hug en sê George maar ek het jou lanklaas gesien, jy weet.
Albert: Kom ons gaan gou terug na die voor 1994 tyd in Suid-Afrika. As jy nou moes
terug dink wat was die probleem met die beleid van apartheid as daar ʼn probleem
was? Hoe sou jy dit saamvat, wat is die kern probleem van apartheid gewees?
George: Ek dink die feit dat dit op die wetboek gestaan het, dat dit ʼn soort van ʼn ding
was wat op die wet gestaan het, dit moet so gedoen word. Daar is aparte geriewe, daar
is aparte banke en daar is aparte ingange en daar is dit en dat... Dat jy ook nie... ek
meen daar was ʼn wet teen gemengde huwelike, die ontugwet en al sulke tipe dinge. Ek
het nou hierdie trilogie gelees van Irma Joubert en ek ding die laaste een wat ek gelees
het was Persomi, die bywonerskind. Daai hele verhaal, daai hele roman is gebaseer
op... dit is fiktiewe name, maar dit is feitelik korrek. Van toe apartheid in 1948 ingestel
is hoe het sekere blankes, ek meen dit is nou volgens die storielyn, dit was vir hulle
onaanvaarbaar dat hierdie ouens... dit het nou gegaan oor ʼn groot konsentrasie van
Indiërs in ʼn sekere gemeenskap. Toe die wette op die boeke begin kom, toe is hierdie
ouens vir hierdie gedwonge verskuiwing gehad van uit die blanke gemeenskappe waar
hulle winkels en blyplekke was na ʼn ander gebied toe. Daar was blankes wat tot daai
ouens se hofsaak gedryf het teen die instelling van hierdie nuwe bedeling. Ek het ook,
ek meen, baie ouens het ʼn... en nou nog, ek het ʼn hengse jammer gevoel vir ouens
wat minder as ek het. Vir ouens wat byvoorbeeld nie dienstegeriewe het nie, wat nie
mediese sorg het nie, wat nie ordentlike behuising het nie. In die vroeë jare ek meen in
die apartheidsjare het jy nie gemaklik gevoel om mense se situasie te gaan verlig nie
want wat gaan die mense sê? Dit was seker een van die dinge ook jy weet ʼn ou dink