LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 8: Gesprek 8 (19 November 1998) p544
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
Isak: (Onduidelik) … teikens in 'n spesifiek 100% raamwerk nie, ek kan nogal… ek
stem saam, dit maak seer, dit het ons almal al op een of ander manier geraak. Daar is
'n ander sy ook, ek weet nie of jou kollektiewe verantwoordelikheid teenoor die swartes
hier inkom nie, ons gaan nou onderhoude hou vir drie poste. Een pos is nie 'n
probleem nie, daar is net swart kandidate. Ander pos gaan dit oor mense met rekenaar
opleiding, daar is baie min swartes wat oor die vaardigheid besit om rekenaar opleiding
te doen. Daar kan 'n blanke dalk die pos kry en kan geen vrae vra nie. Maar die derde
een is daar volop aansoekers, dit gaan oor taal, en daar is volop kandidate van die
swart gemeenskap. Een van die aansoeke is 'n blank persoon, en in ons terme is hy
definitief die beste persoon vir die pos, dan is daar drie, vier ander swart persone wat
nog jonk is, wat hierdie jaar begin onderwys gee het. As jy kyk uit 'n swart perspektief,
kan ek verstaan hoekom sal die mense regstellende aksie wil hê, want die blanke
persoon kom met 'n duur Duitse motor kollege toe elke dag, dis 'n getroude vrou, en sy
het tien teen een nie die pos nodig nie, of sy het dalk, ek weet nie. Terwyl die ander
mense almal jonk is, almal het uit die sogenaamde deprived communities gekom en
die verwagting, en ek kan verstaan as die swart gemeenskap sê maar hoe kan julle vir
haar die pos gee, sy het dit nie nodig nie. Terwyl die ander mense wat 'n loopbaan
moet bou in die nuwe SA, wat min geleenthede gehad het, dit is waar mens dinge sien
binne-in 'n raamwerk, dit is wat hulle van ons verwag ook. As jy moet voluit gaan weet
jy wie is die beste persoon, maar daar is ander emosies wat ook bykom, en dit maak
dit moeilik.
Frans: Om aan te sluit dit is wet, dit gaan deur Wetgewing op ons afgedwing word. Dit
is klaar daar, dit moet nog net geïmplementeer word, waar die groot maatskappye
moet sê wat is hulle plan van aksie, hoe gaan hulle dit implementeer. Hoe ons dit gaan
hanteer is 'n ander probleem.
Mike: Daar is egter baie wat saamgaan met regstellende aksie. Dit is in die begin, soos
enige iets anders, is dit teen-produktief, en dit sal nog so wees vir nog lank. Ek werk vir
'n maatskappy wat al vir seker twintig jaar regstellende aksie as deel van hulle beleid
het, en dit het hulle 'n groot klomp geld gekos, want opleiding vir anderskleuriges het
hulle baie geld gekos. En omtrent 80% van daai mense wat opgelei is deur die
maatskappy, is opgeraap deur buite maatskappye wat hulle meer geld aangebied het,
sodat hulle kan sê ons het ook regstellende aksie as beleid, maar hulle was nie bereid
om die opleiding daarvan te betaal nie. So dit gaan, as die groot maatskappye nie
bereid is om die opleiding te doen nie, wat hulle geld gaan kos nie, dan gaan gebeur
wat ons groot vrees is, dat mense in poste ingesit gaan word sonder die nodige