LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 5: Gesprek 5 (6 Oktober 1998)
p481
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
ons het 'n rol te speel in die toekoms. Maar ons het ook 'n stuk bagasie uit die verlede,
en hoe maak ons daarmee. Laat ons dit pertinent vir die mense sê: Ons wil in daai
rigting praat, kom help julle vir ons. Dit is regtig wat hulle gaan doen. Hulle gaan ons
help deur vir ons te sê hoe gaan ons vorentoe.
Ek het net voor die vakansie toe ek Pretoria toe was, 'n afspraak gehad met professor
Piet Meiring. Hy is dosent by die Teologiese Fakulteit daar en hy was nou vir twee jaar
aan die WVK gesekondeer. Hy sê daar kom voor die einde van die jaar 'n boek uit wat
hy geskryf het oor die WVK wat ek dink baie interessant behoort te wees. Hy het op 'n
stadium oor skuld gepraat by die WVK en toe haal hy vir Karl Jaspers aan. As ons oor
skuld praat en die dinge wat rondom skuld gesê word, dan is die een groot insident
natuurlik die Duitsers en die Tweede Wêreldoorlog. En in daai tyd is daar vreeslik baie
daaroor geskryf. Professor Meiring haal vir Jaspers aan en verwys na sy vier
kategorieë van skuld. Hy onderskei tussen vier soorte skuld: Daar is kriminele skuld –
die een wat die sneller getrek het, wat die wreedhede gepleeg het. Dan is daar
politieke skuld – hulle wat die politieke opdragte gegee het. Dan is daar morele skuld –
ek is skuldig want ek het nie genoeg gedoen nie en die laaste is metafisiese skuld. Dit
is diegene wat die oorlog oorleef het, terwyl baie ander gesterf het. Hulle kon daai
mense probeer red het; hulle sou waarskynlik in die proses gesterf het, maar hulle is
skuldig omdat hulle leef. Dit is die kategorieë van skuld waaroor Jaspers praat. Maar
daar is ook ander maniere om hierna te kyk. Paul Tillich, 'n ander Duitse teoloog
onderskei vyf kategorieë wat, eenvoudig gestel, op 'n glyskaal werk van heeltemal
onskuldig – ek het niks om oor te bieg of te bely nie, tot heel aan die nader uiterste –
die ou wat die sneller getrek het. En hy sê iewers tussenin bevind ons elkeen onsself.
Ek sou graag wou hoor wat julle daarvan sê.
Een van die goed wat een van my medewerkers oor geskryf het is dit: In ons
gesprekke het ons elke keer die verantwoordelikheid vir apartheid buite onsself
geprojekteer: apartheid se wette, die Engelse, die algemene rassisme wat daar in die
wêreld is, noem maar op. Ek wil hê dat ons vanaand met onsself besig sal wees. Wat
sê ek daarvan? Wat van my?
Isak: Ek het dit 'n vorige keer gesê. As ek so luister na wat jy lees wat Jaspers sê, was
my eerste gevoel, maar dan is daar nie een van ons wat kan sê dat hy onskuldig is nie.
Jy kan dit maar self uitwerk, maak nie saak in watter kategorie jy val nie. Vir my is dit
net: hoe lank gaan jy nog loop met die skuld? Ek kan nou sê op een of ander manier
het ek skuld gehad aan die verlede. Moet ek dit nou bely? Teenoor wie moet ek bely?