LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 3: Gesprek 3 (27 Augustus 1998)
p429
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
praat, of dat hulle (swartmense en kleurlinge) verkies om nie daaroor te praat nie. Ek
kan 'n paar gedagtes van hulle ook weergee.
Albert: Dit is vir my interessant. Ek wonder wat is julle ervaring daarvan?
Johan: Ek wonder of hier nie nou 'n afkoeltydperk ingetree het nie, van 1994 – eintlik
van 1990 af. Hulle het ook begin dink in 8 jaar se tyd wat het hier aangegaan? Hulle
emosies is dalk nie meer so sterk daaroor nie.
Albert: Johan, dit sou een antwoord kon wees – en ek dink daar is waarheid daarin,
daar het darem al 'n paar jaar verloop van 1994 af. Maar daar is 'n ander ding, in watter
mate is ons nog steeds by vóór 1994, in watter mate het die gedagte van blank / nieblank,
die minderwaardigheid / meerderwaardigheid element, speel dit nie ook dalk 'n
rol daarin nie? Toe ek gisteraand met die mense daar anderkant gepraat het, hulle is
vreemdes en hulle het eerlik en openlik met my gepraat oor hierdie goeters, en die
hartroerendste verhale. Maar ek het ook vir hulle gevra om eerlik te wees. Ek wonder
of daai ding nie tog ook 'n rol speel nie.
Naomi: Ek wonder of dit nie ook vir hulle makliker is om in groepsverband, as hulle die
ondersteuning van mekaar het, opinies te kan lug, as wat dit is om enkel mense
daaroor uit te vra nie.
Elsa: Ek weet nie of die swartmense ons regtig so vertrou met hulle emosies en hulle
gevoelens, dat hulle dit met ons kan deel nie, want jy moet iemand vertrou voordat jy
vir hom seer goed van jou lewe vertel. Ek glo nie ons kan naastenby begin besef regtig
wat die swartmense deurgemaak het nie.
Mike: Dit is wel waar wat sy netnou genoem het, mense wat op die grens was wat nie
maklik daaroor praat nie – is wel so totdat jy 'n paar kry wat op die grens was. En hulle
sit en gesels, dan gesels hulle te lekker oor die grensdae, en ek dink dieselfde geld
hier, hulle praat nie daaroor nie, want hulle weet ons weet nie hoe hulle voel
daaromtrent nie. Ek het van my werkmense met wie ek oor die jare al gesels het, 'n
bietjie oor hierdie onderwerp uitgevra. Die oueres onder hulle se gevoel was basies
soos wat ons nou die aand gepraat het dat, hulle het so grootgeword, dit was vir hulle
'n lewenswyse, hulle het niks anders geken nie. Die jonger geslag, wat groot geword
het waar die media sterker was, die TV het uitgekom, koerante het vryer spraak gehad.
Hulle het dinge gehoor, gelees en gesien en hulle het begin sê hoekom, hulle het begin