LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Bylaag 1: Gesprek 1 (30 Julie 1998)
p400
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
Frans: Ek het nie rassisties grootgeword nie, maar daar was tog ook die situasie
gewees van hulle het hulle eie beker en hulle het hulle eie koppie en so aan. Maar tog
het my pa in die aande die swarte wat in daai klein kamertjie bly wat Ben van gepraat
het, ingenooi as hulle daar was om saam met ons huisgodsdiens te hou. Ek onthou dit
asof dit gister was. My groot dilemma vandag, dink ek, is die – ek het 'n pyn daaroor –
is die rol wat die kerk gespeel het in hierdie hele apartheid-psigose. Want ons het so
grootgeword (en nou sê ek self wat ek nie… dit is nie 'n politieke debat nie), maar wat
van 1948 gebeur het, waar die regering ons geïndoktrineer het, waar in ek groot
geword het en wat die kerk, veral die drie susterkerke 'n groot leidende rol in gespeel
het, kerkleiers wat op die ou end in die politiek beland het. En dit voel vir my, en ek sê
dit tussen aanhalingstekens, asof ons amper 'n geestelike rat voor die oë gedraai is,
want dit is wat reg is, dit is soos dit moet wees. Daar is aparte ontwikkeling,
segregasie, apartheid – hierdie groot woord. Ek het so grootgeword. My pa het
Sondagskool gehou. Ons was daar in die lokasies gewees, skoolvakansies het ons
gaan help daar. Kersvakansies het ek my ma gehelp, ons het koekies gebak,
kerspakkies opgemaak met ballonne en vir hierdie outjies en dit gaan uitdeel. So, ons
het hulle jammer gekry. Maar tog het ek grootgeword dat iewers moet hulle eenkant
wees en ek is eenkant. Die kerk het so gesê en die regering het so gesê.
Tot nou die dag wanneer, nou voel dit vir my die kerk het 'n 180 grade draai gemaak.
En alles gefundeer uit die Woord van God uit. En dit is my dilemma ek kan eenvoudig
nie die kloutjie by die oor kry nie. 'n Mens is nie stupid nie, jy lees en jy hoor al hierdie
goeters, maar dit voel vir my ons het geblinddoek deur die lewe gegaan. En toe het die
regering ook natuurlik 'n draai gemaak... ek dink dit was 'n... As jy gaan kyk na die
Broederbond en as jy kyk waar baie van daardie mense vandaan gekom het, dan dink
ek het die kerk op 'n groot manier hierdie land regeer. En ek sukkel om met daai ding
vrede te maak. Meer ek self, in my eie wese, ek het ook 'n kleintjie daaraan dood dat…
ek wil nie elke dag om verskoning vra vir apartheid nie. Ek as persoon het al op 'n punt
gekom en gesê vir die liewe Vader waar ek aandeel gehad het daaraan... ek het die
sonde bely van apartheid. Dit het ek al gedoen. Ek hou nie daarvan om elke dag… Dit
voel net vir my dat ons by 'n punt moet kom soos wat jy gesê het dat ons hierdie goed
moet afsluit en moet aangaan in die nuwe Suid-Afrika.
Albert: Ja, ons sal moet. Miskien net gou: ons het elkeen ongeveer so twee minute.
Frans, net iets oor jou agtergrond asseblief.
Frans: Die huidige situasie?