LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 5: Die post-apartheid verhaal?
p320
hulle die ‘hemel’ wat hulle vir hulleself geskep het, uiteindelik omskep
in die ‘hel’ waarin hulle hulleself in die jaar 2010 bevind.
Die dae van uitsluiting is verby. Die enigste manier om uit hierdie “hel” te kom is om
inklusief te begin dink. Wit Afrikaners sal moet besluit of hulle Europeërs of Afrikane wil
wees, want om al twee te wees, lyk nie na ʼn moontlikheid nie. Die stadsklerk van
Moqhaka munisipaliteit (aangehaal in Krog 2005:69) sê: “Ons, die swartes, kan nie en
hoef nie meer in die wit droom in te pas nie. Hulle wat in ‘n dorp lewe waarin die
meerderheid swart is, moet in ons drome inpas.” In terme van Weingarten se tipologie
is dit ʼn kwadrant een situasie: Wit Afrikaners is ten volle bewus wat Suid-Afrikanerskap
van hulle vra én hulle is by magte om die keuse te maak. As hulle wil.
ʼn Keuse vír Afrika is nie so eenvoudig as om dit bloot maar net te sê nie. In die tyd vóór
die 1994-oorgang sê die nobelprys-wenner Nadine Gordimer (aangehaal in Villa-
Vicencio 1993:105):
To call yourself a white African means you really have to identify first of
all with the black struggle. You have to show you are ready and waiting
to opt out of class and race. You cannot simply say 'I am against
apartheid', you have to live it in your life as far as you can.
Müller (2011:53) skryf dat hy “telkens weer ʼn keuse vir Afrika” maak. Tydens die
apartheidsjare was baie keuses vír hom gemaak. “Geleidelik het dinge verander en
vandag voel ek dat ek meer op grond van keuse as gegewe aan Afrika behoort.” Die
uitdaging aan wit mense wat deel van post-apartheid Suid-Afrika wil wees, is om
hierdie keuse bewustelik te maak. Die maak van hierdie keuse sal uiteraard ʼn groot
aantal implikasies inhou.
Ek is nie gemaklik met Buys (2011:elektroniese bron) se ontleding waarin dit lyk of hy
meen die ANC regering is in ʼn doelbewuste stryd teen die Afrikaner gewikkel nie. Wat
wel gebeur is dat die wit Afrikaner nou op gelyke veld met al die ander (lees swart)
inwoners van die land moet kompeteer. Natuurlik sal sekere dinge moeiliker wees,
soos om werk te kry, want die aanbod is nou soveel groter. Daar is nie ʼn geskiedenis
wat in Buys se woorde “teruggevat” moet word nie, daar is eerder ʼn toekoms wat saam
gebou moet word. Ons taak is nie om omstandighede te skep “waarin ons as
Westerlinge blywend suksesvol kan voortbestaan in Suid-Afrika” nie. Die uitdaging van
wit Afrikane is om saam met donkerder Afrikane in Afrika voort te bestaan.