LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 5: Die post-apartheid verhaal?
p282
4.5 Wit
ʼn Verdere nalatenskap wat wit Afrikaanse Christene moet hanteer is die kwessie van
wit-wees in post-apartheid Suid-Afrika. Wit-wees is nie maar net ʼn neutrale beskrywing
nie. Vroeër is dit, dalk onbewustelik, geassosieer met mag en bevoorregting.
Krog (2005:299) se swart vriendin Ghangha van Bloemfontein gee ‘n
helder definisie: “Ek praat nie net van vel nie: ‘wit’ is ‘n ingesteldheid, ‘n
lewesbeskouing. Witheid is deurlopend: dis nie maar net in die manier
waarop jy loop en beduie nie, in jou woorde en gedagtes nie, dit het ook
te make met selfvertroue, met waar jy begin. Met uitsluiting. Met die
veronderstelling dat jou manier om ‘n land te regeer die beste is, dat jou
definisie van ‘n stad, en wat jy nodig het om gelukkig te wees in ‘n stad
om dit jou stad te noem, die enigste is.”
Na 1994 het hierdie posisie dramaties verander. Wit Afrikaners kan nie as postapartheid
Suid-Afrikaners leef en steeds vasklou aan ʼn vergange tyd nie. Verskillende
navorsers het die saak al uit verskillende hoeke benader. Davies (2007:353) wys op
navorsing wat praat van “a bleak future for Afrikanerdom subjugated beneath a state
dominated by the ANC government and broadly aligned against Afrikaner interests.”
Puttergill (2008) se ondersoek kom tot die gevolgtrekking dat ras nog steeds ʼn
kernfaktor in die bepaling van identiteit is, terwyl Wicomb (2008) poog om met
dekonstruksie van die verlede ʼn nuwe toekoms vir die Afrikaner te bou. Truscott
(2011:102) praat van die “national melancholia” onder wit mense en sê: “The loss of
apartheid as an ideal was, for Afrikaners, a narcissistic blow.”
Oor die ongemaklikheid van selfondersoek skryf Snyman (2008:423):
The challenge of white identity in Africa is to become aware of the role
of whiteness in terms of the use of power, or, to become attentive as to
how race functions ... Nonetheless, to look whiteness squarely in the
eyes is an extremely embarrassing and uncomfortable process when
whiteness is equated with a perpetrator culture.
ʼn Gesprek oor wit wees in post-apartheid Suid-Afrika is ʼn gesprek oor die
“unacknowledged elephant in the room” (Vice 2010:324). Dis ʼn onvermydelike
ongemaklikheid; iewers moet individue en gemeenskappe hieroor praat. Daar is reeds