LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 5: Die post-apartheid verhaal?
p276
die wêreld van hulle op wie apartheid toegepas is, onsigbaar gemaak het vir die wittes”
(Smith 2010a:12).
Mamphela Ramphele (2001:63) sluit aan by die tema van swart mense
se wrewel oor apartheid: “South Africans have yet to face up to the
depth of the superiority and inferiority complexes that are part of the
legacy of 350 years of racism. There is a deep-seated, and sometimes
not so deep-seated, view held by a significant proportion of white South
African that black people have an inherent intellectual inferiority. This
belief is shared by racist all over the world. But in the South African
context, where there was an active national agenda to make black
people fail, the everyday encounters between white and black people
reinforced this view”
Oor presies hoe wit Afrikaners by apartheid gebaat het, is steeds ʼn debat. Die
deelnemers aan hierdie debat strek van die een uiterste tot die ander.
4.2 Om die vrugte te pluk
Wat Rieger (2004:221) oor ʼn ietwat ander terrein skryf is net so waar van die debat oor
wit bevoorregting: “(B)efore we can become part of the solution, we need to develop a
self-critical attitude that helps us reflect on how we have come to be (and still are) part
of the problem.” Die versoeking om in ʼn nie-weet of selfs ʼn nie-wil-weet gemaksone te
bly, is altyd teenwoordig. Om egter eg te leef in post-apartheid Suid-Afrika vra ʼn eerlike
kyk na die werklikheid. Dit vra om uit die wit enklawe te tree en meer van swart Suid-
Afrika te leer ken as wat by die werk en in amptelike omstandighede gebeur.
In ʼn omvattende artikel oor die historiese wortels van ongelykheid in Suid-Afrika,
beskryf Wilson (2011) presies wat alles direk of indirek aanleiding gegee het tot die wit
voorsprong tydens apartheid. Hy begin by die Hollandse nedersetters wat hulle in 1652
hier in Suid-Afrika kom vestig het en nie net aangedoen het nie. Hulle bring hulle “guns,
germs and steel” (Diamond 1997) en so begin ʼn oorheersingsproses wat steeds nie
einde gekry het nie – miskien wel op die wetboeke, maar nog nie heeltemal in mense
se harte nie. Wilson verwys na die ontdekking van goud en diamante en die gevolglike
akkumulering van rykdom deur gebruik te maak van politieke mag (om byvoorbeeld