LEWE NA APARTHEID: LIDMATE SE NARRATIEWE VANUIT 'N ...

Hoofstuk 5: Die post-apartheid verhaal?
p267
waarheid dat apartheid gelykheid sou bring. Hierdie standpunt is tipies van ʼn groep wit
Afrikaners wat glo dat apartheid self geensins sleg was nie, dis maar net enkele
individue wat hulle vergryp het. “Nog talle Afrikaners wat glo dat apartheid nie so sleg
was nie en dat die stelsel wel vir die gekleurdes mense tot voordeel was” (Smith
2010a:16). Van hulle hoop selfs dat apartheid weer ingestel word sodat alles weer
‘normaal’ kan wees. Hulle sal beslis nie saamstem met Slabbert (1999:17) wat praat
van die “waansin van apartheid” nie.
Dit is vanselfsprekend dat hierdie groep geensins skuld aanvaar vir apartheid nie. Vir
hulle lê die skuld elders. Hulle verplaas die skuld na die Engelse [Danie 2-149],
politici [Mike 6-086] of na die feit dat die beleid van rasseskeiding in wetgewing
opgeneem is [Mike 10-253 en George 15-165].
Selfs uit eie geledere is hierdie siening egter jare lank reeds
bevraagteken: "While blacks were treated as inferiors and lived in a
culture of marginalisation and insecurity, whites believed that they had
established a peaceful and just society by the establishment of
homogenous black nations and states" (Kinghorn 1990:68). Hierop vra
Smith (2010a:80) die vraag: “Wie het aan ons as wittes die reg gegee
om so geheel en al beheer oor die lewens van swartes oor te neem?”
Vice (2010:324) argumenteer dat wit mense se bevoorregte posisie in Suid-Afrika op ’n
onontkenbare wyse te make het met die sistematiese bevoorregting wat hulle en hulle
voorsate oor dekades en eeue ten koste van swart Suid-Afrikaners gehad het. Ook dit
is nie ʼn gewilde tema onder wit Afrikaners nie. Van Niekerk (2011:elektroniese bron)
redeneer:
Apartheid was ’n stelsel van staatsosialisme wat feitlik volledig
afgestem was op die bevoorregting van Afrikaners. Ook die ouers en
voorouers van jong wit mense wat geen aantoonbare aandeel in die
vestiging en bestendiging van hierdie stelsel gehad het nie, het dit wel
gehad, en hulle is dus ’n produk daarvan.
Soos ander mense kyk wit Afrikaners ook na hul medemens met ʼn bepaalde
ideologies-bepaalde bril. Sekere voorveronderstellings bepaal wat raakgesien word en
hoe dit geïnterpreteer word. Mense uit die eie groep word verskoon terwyl die ander
uitgewys en veralgemeen word. Hierdie waarneming versterk oor tyd die stereotipes